Klair
Member
- Μηνύματα
- 2.207
- Likes
- 25.681
- Ταξίδι-Όνειρο
- Υπερσιβηρικός
Περιεχόμενα
- Κεφάλαιο 1
- ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ
- Βυτίνα-Όρος Μαίναλο-Χιονοδρομικό Κέντρο-Αλωνίσταινα
- Νυμφασία-Λεβίδι
- Ελάτη-Στεμνίτσα
- Ελληνικό-Λούσιος ποταμός-Αρχαία Γόρτυνα
- Καρύταινα: Το Τολέδο της Ελλάδας!
- Όρος Σαϊτάς
- Βυζαντινός ναός Παναγίας Λεβιδίου και Αρχαιολογικός Χώρος Ορχομενού
- Ναός Αγίας Φωτεινής Μαντινείας
- Και μετά ήρθε ο "Λέανδρος"!
- Βλαχέρνα-Κάστρο Μπεζενίκου-Παναγία Καταφυγιώτισσα-Μονή Αγίας Ελεούσας-Όρος Καστανιά-Μονή Παναγίας της Βλαχέρνας.
- Σαν σήμερα η μάχη στο Λεβίδι, 14 Απριλίου 1821.
- Μαγούλιανα: Ο εξώστης της Αρκαδίας ή μήπως ολόκληρης της Πελοποννήσου;
- Βαλτεσινίκο: Ο τόπος με τα πολλά νερά!
- Μονή Αγίου Νικολάου Βαλτεσινίκου και Μυγδαλιά
- Αρχαιολογικός Χώρος Αρχαίας Μαντινείας
- Κοντοβάζαινα: Το κεφαλοχώρι με τα πολλά νερά και τα όμορφα πλατάνια
- Δήμητρα-Μουριά-Τεχνητή Λίμνη Λάδωνα-Λάδωνας ποταμός
- Λάστα: Το χωριό με μόνιμο αριθμό κατοίκων όσα τα δάχτυλα του ενός χεριού!
- Λαγκάδια: Το "κρεμαστό" χωριό με την πέτρινη ομορφιά!
- Λίμνη Τάκα
- Τεγέα: Αλέα-Αρχαιολογικό Μουσείο-Ναός Αλέας Αθηνάς-Αρχαιολογικό Πάρκο-Στάδιο
- Βούρβουρα: Το σιωπηλό χωριό με την παρθένα φύση
- Δάρα: Η Χώρα των Νάσων (Νησιών)
- Το Δάρα στα χρόνια της Τουρκοκρατίας
- Το Δάρα μετά την Απελευθέρωση από τον Τουρκικό ζυγό
- Δάρα: Έθιμα και παραδόσεις
- Δάρα: Η μετάβαση από Δήμο σε Κοινότητα και η μετανάστευση
- Το Δάρα και ο Πόλεμος του 1940
- Το Δάρα και ο Εμφύλιος Πόλεμος
- Το Δάρα μετά τον Εμφύλιο και στα χρόνια της Δικτατορίας
- Το Δάρα και ο ζωοδότης κάμπος του
- Το Δάρα και το νερό
- Το μικρό Δάρα της Αυστραλίας
- Το Δάρα και το Μουσείο Λαϊκού Πολιτισμού
- Το Δάρα ζει στους ρυθμούς του Αστέρα Ραχούλας
- Κανδήλα-Ιερά Μονή Παναγίας της Κανδήλας-Πηγή Σίντζι
- Λίμνη-Χωτούσα-Αρχαιολογικός Χώρος Καφυών
- Λιμποβίσι-Αρκουδόρεμα-Χρυσοβίτσι: Στα λημέρια του Κολοκοτρώνη
- Πιάνα: Η κατοικία του Θεού Πάνα
- Ζάτουνα: Το χωριό πέρα από το ποτάμι
- Ζυγοβίστι: Το χωριό όπου η ιστορία δεν ξαπόστασε ακόμα-Ο τόπος των Αθανάτων
- Κάψια-Σπήλαιο Κάψια-Πηγή του Πανός-Μηλιά-Ιερό Ιππίου Ποσειδώνος
- Μονή Αιμυαλών
- Βαλτεσινίκο-Μονή Αγίου Νικολάου-Μονή Φιλοσόφου-Ζάτουνα
Ελληνικό-Λούσιος ποταμός-Αρχαία Γόρτυνα
Η 31η Οκτωβρίου 2020 ήταν μια ηλιόλουστη και πάρα πολύ ζεστή μέρα. Ξεκινήσαμε σχετικά νωρίς από το Δάρα, γιατί το σημερινό πρόγραμμα ήταν ιδιαίτερα φορτωμένο, με πολλά σημεία ενδιαφέροντος. Ακολουθήσαμε τη γνωστή σε όλους πλέον επαρχιακή οδό Τρίπολης-Ολυμπίας και στον οικισμό της Καρκαλούς στρίψαμε αριστερά, με κατεύθυνση προς Δημητσάνα και Στεμνίτσα. Διασχίσαμε τη Δημητσάνα γρήγορα, χωρίς καμία στάση, αλλά φτάνοντας στη Στεμνίτσα σταματήσαμε στον δημοτικό φούρνο για προμήθειες.
Ακολουθώντας στη συνέχεια την επαρχιακή οδό Μεγαλόπολης-Στεμνίτσας, φτάσαμε μετά από 11 Km στο χωριό Eλληνικό, της επαρχίας Γορτυνίας, το οποίο βρίσκεται πριν την Kαρύταινα, στις νοτιοδυτικές πλαγιές του Μαινάλου και έχει πληθυσμό 204 κατοίκους. Το χωριό παλαιότερα ονομαζόταν “Μουλάτσι”. Η λέξη “mulach” σε σλαβικές διαλέκτους μεταφράζεται ως “μουλάρι” και είχε επικρατήσει την περίοδο που σλαβικά φύλα είχαν εποικίσει την Αρκαδία. Ως “Μουλάτσι” αναφέρεται για πρώτη φορά στην απογραφή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας το 1515. Το χωριό αναφερόταν ως φέουδο του Αχμέτ Μπέη, με πληθυσμό αποτελούμενο από 41 οικογένειες, 5 άγαμους και 1 χήρα. Μετά την Απελευθέρωση ο οικισμός εντάχθηκε διοικητικά στον Δήμο Τρικολώνων, έδρα του οποίου ήταν η Στεμνίτσα.
Παρκάραμε και ξεκινήσαμε τη γνωριμία μας με το χωριό, από την πλατεία της Αγίας Τριάδας, με το μεγαλοπρεπές, διώροφο Διδακτήριο που κάποτε φιλοξενούσε το τριθέσιο Δημοτικό Σχολείο του χωριού και θεμελιώθηκε το έτος 1932. Ήδη από το 1915 η Kοινότητα είχε αγοράσει το οικόπεδο, στο οποίο βρίσκεται σήμερα το Σχολείο, με σκοπό την ανέγερση εκπαιδευτηρίου.
Το 1930 το θέμα ανακίνησε ο επιθεωρητής δημοτικών σχολείων, Πετρόπουλος και μετά από συζήτηση με τους κατοίκους αποφασίστηκε, να χτιστεί Κρατικό Διδακτήριο με τη συνδρομή του Κράτους, της Κοινότητας αλλά και με εράνους. Για την κατασκευή του συνέβαλαν με εισφορές οι κάτοικοι του Ελληνικού και οι απόδημοι συντοπίτες τους στην Αμερική, ενώ πολλοί προσέφεραν και προσωπική χειρωνακτική εργασία. Το 1936 στο Σχολείο φοιτούσαν 153 μαθητές. Η αύξηση των μαθητών διατηρήθηκε έως και το 1947-1948, ενώ στη συνέχεια ο αριθμός τoυς σταδιακά ελαττωνόταν. Τον Σεπτέμβριο του 1963 άρχισε να λειτουργεί τριτάξιο Γυμνάσιο. Η λειτουργία του σταμάτησε το 1999. Στις μέρες μας παραμένει κλειστό. Σε αυτό το Σχολείο δεν πήγαν μόνο παιδιά του Ελληνικού, αλλά και από τα γύρω χωριά, γεγονός που έδωσε στο χωριό ζωντάνια και κίνηση.
Απέναντι από το Σχολείο είδαμε Ηρώα αφιερωμένα στους πεσόντες αγωνιστές.
Χτισμένο πάνω σε τρεις καταπράσινους λόφους το Ελληνικό είναι ένα πολύ όμορφο και παραδοσιακό χωριό. Αποτελεί προστατευόμενο παραδοσιακό οικισμό, σε υψόμετρο 700 μέτρων και το προσωνύμιό του, λόγω της θέσης του, είναι Τρίλοφο.
Ξεχυθήκαμε στα γραφικά δρομάκια του χωριού, για να γνωρίσουμε από κοντά το ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό στυλ του, το οποίο βασίζεται στην πέτρα.
Είναι ένα αυθεντικό χωριό, το οποίο μεταδίδει στον επισκέπτη μια ηρεμία και μια χαλαρότητα, καθώς περπατάει στα σοκάκια, ανάμεσα σε πανέμορφα πέτρινα σπίτια και λουλουδιασμένες αυλές. Τα κυρίαρχα φυτά όλων των χωριών της ορεινής Αρκαδίας είναι αναμφίβολα οι ορτανσίες, τις οποίες συναντήσαμε σε όλες τις αυλές των σπιτιών και όχι μόνο.
Στη βόλτα μας στο Ελληνικό γοητευτήκαμε από τα πετρόχτιστα σπίτια, τα λιθόστρωτα δρομάκια αλλά και από τις πέτρινες μικρές πλατειούλες με τις κρήνες και τις βρύσες που τις στολίζουν. Μας έδωσε την εντύπωση ενός αρχοντικού, πεντακάθαρου χωριού.
Σε περίοπτη θέση, στο ψηλότερο σημείο του Ελληνικού συναντήσαμε τον ναό του προφήτη Ηλία, ο οποίος υπήρξε η πρώτη εκκλησία του χωριού. Αρχικά ήταν ένα μικρό εκκλησάκι, το οποίο βρισκόταν στο δυτικό προαύλιο του σημερινού ναού. Το εκκλησάκι αυτό είχε χτιστεί στην περιοχή, η οποία είχε καεί κατά τα Ορλωφικά. Μετά από μια δεκαετία ξαναφτιάχτηκε πιο μεγάλο, με πελεκητά αγκωνάρια στις γωνίες, στις πόρτες και στα παράθυρα και με πλακόστρωτο περίγυρο. Το 1904-1905 ο ναός γκρεμίστηκε και χτίστηκε στη θέση του ο σημερινός, μεγαλόπρεπος μητροπολιτικός ναός, με πρωτοβουλία του αείμνηστου παπα-Γιάννη και των κατοίκων των δύο μαχαλάδων (Μεσσιαναίους και Μπαρμπαλιαίους). Για να σοβατιστεί μάλιστα το οικοδόμημα άνοιξε καμίνι, στο οποίο συνεισέφεραν όλοι οι κάτοικοι ξύλα, ώστε να μη σβήσει. Η κατασκευή του ναού ολοκληρώθηκε το 1932.
Από τον περίβολο του ναού η θέα ήταν πολύ όμορφη, προς τον απέναντι λόφο, όπου δυό χούφτες σπίτια σκαρφάλωναν την καταπράσινη πλαγιά.
Η καρδιά του χωριού χτυπάει στον πλακόστρωτο, κεντρικό δρόμο με τα παραδοσιακά καφενεία και τις ταβέρνες, αλλά ο κόσμος ήταν λιγοστός. Αν και το χωριό είναι ένας μικρός θησαυρός, οι επισκέπτες συνήθως το παραμελούν και το προσπερνούν γρήγορα, αφού το Ελληνικό ζει στο παρασκήνιο, των γειτονικών διάσημων πρωταγωνιστών, όπως είναι η Στεμνίτσα ή η Καρύταινα. Εγώ όμως σας προτείνω, αν βρεθείτε σε αυτά τα μέρη, να δώσετε στο Ελληνικό λίγη προσοχή και να του αφιερώσετε χρόνο, κάνοντας έναν περίπατο στις γοητευτικές γειτονιές του, οι οποίες δε θα σας απογοητεύσουν.
Από το Ελληνικό καταγόταν ο οπλαρχηγός του 1821 Σάββας Νικολόπουλος και από εδώ έλκει την καταγωγή του (από την πλευρά της μητέρας του) ο βουλευτής και αντιπρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας και πρώην Δήμαρχος Αθηναίων, Δημήτρης Αβραμόπουλος. Ο διαδικτυακός ιστότοπος, από τον οποίο έχω αντλήσει τις ιστορικές αναφορές για το Ελληνικό αποτελεί μια αφιλοκερδή προσφορά των συνεργατών του γραφείου του Δημήτρη Αβραμόπουλου: ellinikogortynias.gr
Από την πλατεία του Ελληνικού ξεκινάει ένας δρόμος, ο οποίος κατηφορίζει το βουνό και καταλήγει στο γεφύρι του Κόκκορη, στον Λούσιο ποταμό. Τον ακολουθήσαμε, αλλά λίγο μετά το χωριό, σε ένα άπλωμα στα αριστερά, παρκάραμε το αυτοκίνητο και κατεβήκαμε. Στα δεξιά του δρόμου είδαμε ένα μονοπάτι να κατηφορίζει την πλαγιά και το ακολουθήσαμε, για να βρεθούμε μετά από ελάχιστα λεπτά, στο σημείο όπου υπάρχουν τέσσερα πέτρινα πηγάδια, με σιδερένια σκουριασμένα μαγκάνια και ταλαιπωρημένα από τη φθορά του χρόνου, ξύλινα παγκάκια. Τα περιεργαστήκαμε όλα κάμποση ώρα, βγάζοντας φωτογραφίες και ανηφορίσαμε το μονοπάτι με προορισμό τον Λούσιο ποταμό και την Αρχαία Γόρτυνα.
Λούσιος ποταμός
Σύμφωνα με την παράδοση πήρε το όνομα αυτό, επειδή στα νερά του έλουζαν τον νεογέννητο Δία οι Νύμφες: Νέδα, Αγνώ και Θεισόα. Οι πηγές του βρίσκονται στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, στο οροπέδιο της Καρκαλούς, βόρεια της Δημητσάνας. Ο Λούσιος αφού περάσει δυτικά της Δημητσάνας, όπου υπάρχει το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης, διασχίζει ένα εντυπωσιακό φαράγγι, μήκους 15 Km, προτού καταλήξει στον Aλφειό κοντά στην Καρύταινα, αφού περάσει από το γεφύρι του Ατσιχόλου. Στην Αρχαία Γόρτυνα υπάρχει επίσης το γεφύρι του Κόκκορη και το τμήμα ανάμεσα στα δύο γεφύρια ονομάζεται Άνω Λούσιος.
Λούσιος ποταμός
Γεφύρι Ατσιχόλου
Γεφύρι Κόκκορη
Ο δρόμος τελειώνει πριν το γεφύρι του Κόκκορη και εδώ αφήσαμε το αυτοκίνητο. Κατηφορίσαμε ένα μικρό μονοπάτι και βρεθήκαμε κάτω από το γεφύρι, δίπλα στο ορμητικό ποτάμι.
Μετρητής της στάθμης του νερού
Το φαράγγι του Λούσιου είναι από τα σημαντικότερα αξιοθέατα της Αρκαδίας. Είναι ένας τόπος πολύ ιδιαίτερος, φορτισμένος ιστορικά και θρησκευτικά. Είναι επίσης γνωστό σαν το “Άγιο Όρος” της Πελοποννήσου, αφού εδώ βρίσκονται πολλά ιστορικά μοναστήρια (Μονή Φιλοσόφου, Μονή Τιμίου Προδρόμου και άλλα), για τα οποία σας έχω μιλήσει στην παρούσα ιστορία, στο κεφάλαιο της Δημητσάνας. Το φαράγγι έχει άγρια ομορφιά και οργιώδη, πυκνή βλάστηση. Πλατάνια, λεύκες, λυγαριές αλλά και τεράστια ποικιλία θάμνων καλύπτουν τις πλαγιές του.
Για τους λάτρεις της πεζοπορίας η περιοχή προσφέρει περιπάτους σε ειδυλλιακά και πανέμορφα τοπία, όπου πρωταγωνιστεί η παρθένα φύση. Για τους λάτρεις των σπορ, το φαράγγι και ο ποταμός ενδείκνυνται για πολλές αθλητικές δραστηριότητες όπως: canoe-kayak και rafting. Αυτές οι δραστηριότητες ξεκινούν από το γεφύρι της Καρύταινας και το γεφύρι του Ατσιχόλου.
Ο Παυσανίας τον θεωρούσε έναν από τους πιο παγωμένους ποταμούς, στον τότε γνωστό κόσμο. Αναφέρει επίσης ότι από την Αρχαία Γόρτυνα έως τις εκβολές του, ονομαζόταν Γορτύνιος ποταμός. Ο Λούσιος συνέβαλε ιδιαίτερα στην ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής. Οι κάτοικοι κατάλαβαν από πολύ νωρίς την αξία και τη δύναμη των νερών του και δημιούργησαν βυρσοδεψεία, νερόμυλους, νεροτριβές, μπαρουτόμυλους και λοιπά. Έτσι όλη η περιοχή έγινε ένα βιοτεχνικό, σημαντικό κέντρο που στηριζόταν αποκλειστικά στην υδροκίνηση (βλέπε κεφάλαιο Δημητσάνα: Yπαίθριο Mουσείο Yδροκίνησης). Σε κάποια σημεία του ο ποταμός είναι ασφαλής ακόμη και για κολύμπι.
Αφιερώσαμε πολύ χρόνο, κάνοντας πεζοπορία κατά μήκος του ποταμού και στη συνέχεια διασχίζοντας το γεφύρι του Κόκκορη περάσαμε στην απέναντι πλευρά, συναντώντας τον παρόχθιο ναό του Αγίου Ανδρέα, ο οποίος παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, τόσο από αρχιτεκτονική, όσο και από αρχαιολογική άποψη, γι΄ αυτό έχει μελετηθεί επισταμένως από τους ειδικούς.
Ο ναός έχει χτιστεί πάνω σε ερείπια ειδωλολατρικού ναού, αφού προηγουμένως είχε μεσολαβήσει ναός ρωμαϊκής εποχής. Είναι δίκλιτη Βασιλική, με τρούλο υπερμεγέθη, κυλινδρικό και δυσανάλογο προς το μέγεθος όλου του οικοδομήματος. Μερικές τοιχογραφίες του δείχνουν παλιές, ίσως της εποχής των Παλαιολόγων και θυμίζουν τοιχογραφίες του Μυστρά.
Ανάντη της ροής του ποταμού συναντήσαμε τον μύλο του Κόκκορη, κατάλοιπο από την εποχή που οι νερόμυλοι και οι νεροτριβές δούλευαν ακούραστα και ασταμάτητα σε όλη την περιοχή.
Λίγο πιο πέρα από τον νερόμυλο ξεκινάει το μονοπάτι των 1.600 μέτρων, που οδηγεί στη Μονή Τιμίου Προδρόμου και στη Μονή Φιλοσόφου.
Αρχαία Γόρτυνα
Στη δεξιά όχθη του Λούσιου ποταμού ήταν χτισμένη η Γόρτυς, η αρχαία πόλη των Αρκάδων. Το 1941 έγιναν πρώτη φορά ανασκαφές από τη γαλλική αρχαιολογική σχολή των Αθηνών. Οι έρευνες αποκάλυψαν ότι ήταν πανάρχαια Αρκαδική πόλη, που μετά τη δημιουργία και τον εποικισμό της Μεγαλόπολης μειώθηκε αισθητά σε πληθυσμό, αλλά συνέχισε να υπάρχει κατά τους πρώτους βυζαντινούς χρόνους. Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία η πόλη οικίστηκε και πήρε το όνομά της από τον Γόρτυνο, γιο του Στύμφηλου, που την έχτισε δίπλα στον ποταμό, που σε εκείνο το σημείο του ονομάζεται Γορτύνιος. Ανακαλύφθηκαν τα θεμέλια του ναού του Ασκληπιού και των ιαματικών λουτρών του, καθώς και τμήματα της πόλης της Γόρτυνας νοτίως του ποταμού, κατά τις ανασκαφές που έγιναν μεταξύ 1954-1955. Η σπουδαιότητα του ιερού του Ασκληπιού αποδεικνύεται από την επίσκεψη του Μεγάλου Αλεξάνδρου (356-323 π.Χ.), όπου και αφιέρωσε την πανοπλία και το δόρυ του. Ο Παυσανίας αναφέρει στα “Αρκαδικά” ότι η αιχμή του δόρατος καθώς και ο θώρακας του Μεγάλου Αλεξάνδρου φυλάσσονταν ακόμη στον ναό του Ασκληπιού, επί των ημερών του.
Σύμφωνα με διάφορες πηγές τον ναό στόλιζαν, λατρευτικά αγάλματα του Θεού Ασκληπιού και της Υγείας, κατασκευασμένα από πεντελικό μάρμαρο, έργα του μεγάλου παριανού γλύπτη Σκόπα. Δίπλα στα θεμέλια του ιερού του Ασκληπιού σώζονται τα ιαματικά λουτρά, υπόδειγμα ελληνικής ευρεσιτεχνίας, κατά πολύ πιο προηγμένης από την τεχνολογία στα μεταγενέστερα ρωμαϊκά λουτρά. Τα ιαματικά λουτρά της Γόρτυνας χρησιμοποιούσαν τεχνολογία κίνησης θερμού αέρα και στην ακμή τους μπορούσαν να εξυπηρετήσουν ταυτόχρονα γύρω στους 30 ασθενείς, υπό την προστασία του Θεού Ασκληπιού. Στον χώρο έχουν βρεθεί πολλά αναθήματα αφιερωμένα στους θεούς της ίασης.
Σύμφωνα με την αρχαιολογική έρευνα, η Αρχαία Γόρτυνα ήταν εξέχουσα πόλη με σημαντική συμβολή στα Αρκαδικά πράγματα, κατά την κλασική και ελληνιστική περίοδο. Η απώλεια της αυτοτέλειάς της, κατά το έτος 368 π.Χ,. έτος ίδρυσης της Μεγάλης Πόλεως (Μεγαλοπόλεως) οδήγησαν στην παρακμή της. Ωστόσο η πόλη εξακολουθούσε να επιβιώνει τουλάχιστον για 540 χρόνια μετά την ίδρυση της Μεγαλόπολης και έτσι πρόλαβε και την επισκέφθηκε ο Παυσανίας. Η Αρχαία Γόρτυς ήταν ένας από τους σταθμούς της διαδρομής που ακολουθούσαν οι Σπαρτιάτες αθλητές, πηγαίνοντας να αγωνιστούν στους Ολυμπιακούς Αγώνες, αφού από εδώ περνούσε ο αρχαίος δρόμος Ολυμπίας-Μεγαλοπόλεως-Μυκηνών-Ισθμού-Αθηνών. Όλη η αρχαία πόλη καλύπτει μια έκταση που ξεκινάει από τον ναό του Ασκληπιού και τα ιαματικά λουτρά (4 Km βορειοανατολικά του Ατσιχόλου και φτάνει στην Ακρόπολη της Γόρτυνας 2,5 Km ανατολικά του Ατσιχόλου).
Η μέρα ήταν τόσο ζεστή και ο ήλιος τόσο καυτός, που λιώσαμε κατά τη διάρκεια των περιπλανήσεων κι ας ήμασταν δίπλα στο ποτάμι, μέσα στην πλούσια βλάστηση. Μπήκαμε στο αυτοκίνητο, ανάψαμε το air condition στο full και αρχίσαμε να ανηφορίζουμε ξανά το βουνό για τον επόμενο προορισμό μας.
Η 31η Οκτωβρίου 2020 ήταν μια ηλιόλουστη και πάρα πολύ ζεστή μέρα. Ξεκινήσαμε σχετικά νωρίς από το Δάρα, γιατί το σημερινό πρόγραμμα ήταν ιδιαίτερα φορτωμένο, με πολλά σημεία ενδιαφέροντος. Ακολουθήσαμε τη γνωστή σε όλους πλέον επαρχιακή οδό Τρίπολης-Ολυμπίας και στον οικισμό της Καρκαλούς στρίψαμε αριστερά, με κατεύθυνση προς Δημητσάνα και Στεμνίτσα. Διασχίσαμε τη Δημητσάνα γρήγορα, χωρίς καμία στάση, αλλά φτάνοντας στη Στεμνίτσα σταματήσαμε στον δημοτικό φούρνο για προμήθειες.
Ακολουθώντας στη συνέχεια την επαρχιακή οδό Μεγαλόπολης-Στεμνίτσας, φτάσαμε μετά από 11 Km στο χωριό Eλληνικό, της επαρχίας Γορτυνίας, το οποίο βρίσκεται πριν την Kαρύταινα, στις νοτιοδυτικές πλαγιές του Μαινάλου και έχει πληθυσμό 204 κατοίκους. Το χωριό παλαιότερα ονομαζόταν “Μουλάτσι”. Η λέξη “mulach” σε σλαβικές διαλέκτους μεταφράζεται ως “μουλάρι” και είχε επικρατήσει την περίοδο που σλαβικά φύλα είχαν εποικίσει την Αρκαδία. Ως “Μουλάτσι” αναφέρεται για πρώτη φορά στην απογραφή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας το 1515. Το χωριό αναφερόταν ως φέουδο του Αχμέτ Μπέη, με πληθυσμό αποτελούμενο από 41 οικογένειες, 5 άγαμους και 1 χήρα. Μετά την Απελευθέρωση ο οικισμός εντάχθηκε διοικητικά στον Δήμο Τρικολώνων, έδρα του οποίου ήταν η Στεμνίτσα.
Παρκάραμε και ξεκινήσαμε τη γνωριμία μας με το χωριό, από την πλατεία της Αγίας Τριάδας, με το μεγαλοπρεπές, διώροφο Διδακτήριο που κάποτε φιλοξενούσε το τριθέσιο Δημοτικό Σχολείο του χωριού και θεμελιώθηκε το έτος 1932. Ήδη από το 1915 η Kοινότητα είχε αγοράσει το οικόπεδο, στο οποίο βρίσκεται σήμερα το Σχολείο, με σκοπό την ανέγερση εκπαιδευτηρίου.
Το 1930 το θέμα ανακίνησε ο επιθεωρητής δημοτικών σχολείων, Πετρόπουλος και μετά από συζήτηση με τους κατοίκους αποφασίστηκε, να χτιστεί Κρατικό Διδακτήριο με τη συνδρομή του Κράτους, της Κοινότητας αλλά και με εράνους. Για την κατασκευή του συνέβαλαν με εισφορές οι κάτοικοι του Ελληνικού και οι απόδημοι συντοπίτες τους στην Αμερική, ενώ πολλοί προσέφεραν και προσωπική χειρωνακτική εργασία. Το 1936 στο Σχολείο φοιτούσαν 153 μαθητές. Η αύξηση των μαθητών διατηρήθηκε έως και το 1947-1948, ενώ στη συνέχεια ο αριθμός τoυς σταδιακά ελαττωνόταν. Τον Σεπτέμβριο του 1963 άρχισε να λειτουργεί τριτάξιο Γυμνάσιο. Η λειτουργία του σταμάτησε το 1999. Στις μέρες μας παραμένει κλειστό. Σε αυτό το Σχολείο δεν πήγαν μόνο παιδιά του Ελληνικού, αλλά και από τα γύρω χωριά, γεγονός που έδωσε στο χωριό ζωντάνια και κίνηση.
Απέναντι από το Σχολείο είδαμε Ηρώα αφιερωμένα στους πεσόντες αγωνιστές.
Χτισμένο πάνω σε τρεις καταπράσινους λόφους το Ελληνικό είναι ένα πολύ όμορφο και παραδοσιακό χωριό. Αποτελεί προστατευόμενο παραδοσιακό οικισμό, σε υψόμετρο 700 μέτρων και το προσωνύμιό του, λόγω της θέσης του, είναι Τρίλοφο.
Ξεχυθήκαμε στα γραφικά δρομάκια του χωριού, για να γνωρίσουμε από κοντά το ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό στυλ του, το οποίο βασίζεται στην πέτρα.
Είναι ένα αυθεντικό χωριό, το οποίο μεταδίδει στον επισκέπτη μια ηρεμία και μια χαλαρότητα, καθώς περπατάει στα σοκάκια, ανάμεσα σε πανέμορφα πέτρινα σπίτια και λουλουδιασμένες αυλές. Τα κυρίαρχα φυτά όλων των χωριών της ορεινής Αρκαδίας είναι αναμφίβολα οι ορτανσίες, τις οποίες συναντήσαμε σε όλες τις αυλές των σπιτιών και όχι μόνο.
Στη βόλτα μας στο Ελληνικό γοητευτήκαμε από τα πετρόχτιστα σπίτια, τα λιθόστρωτα δρομάκια αλλά και από τις πέτρινες μικρές πλατειούλες με τις κρήνες και τις βρύσες που τις στολίζουν. Μας έδωσε την εντύπωση ενός αρχοντικού, πεντακάθαρου χωριού.
Σε περίοπτη θέση, στο ψηλότερο σημείο του Ελληνικού συναντήσαμε τον ναό του προφήτη Ηλία, ο οποίος υπήρξε η πρώτη εκκλησία του χωριού. Αρχικά ήταν ένα μικρό εκκλησάκι, το οποίο βρισκόταν στο δυτικό προαύλιο του σημερινού ναού. Το εκκλησάκι αυτό είχε χτιστεί στην περιοχή, η οποία είχε καεί κατά τα Ορλωφικά. Μετά από μια δεκαετία ξαναφτιάχτηκε πιο μεγάλο, με πελεκητά αγκωνάρια στις γωνίες, στις πόρτες και στα παράθυρα και με πλακόστρωτο περίγυρο. Το 1904-1905 ο ναός γκρεμίστηκε και χτίστηκε στη θέση του ο σημερινός, μεγαλόπρεπος μητροπολιτικός ναός, με πρωτοβουλία του αείμνηστου παπα-Γιάννη και των κατοίκων των δύο μαχαλάδων (Μεσσιαναίους και Μπαρμπαλιαίους). Για να σοβατιστεί μάλιστα το οικοδόμημα άνοιξε καμίνι, στο οποίο συνεισέφεραν όλοι οι κάτοικοι ξύλα, ώστε να μη σβήσει. Η κατασκευή του ναού ολοκληρώθηκε το 1932.
Από τον περίβολο του ναού η θέα ήταν πολύ όμορφη, προς τον απέναντι λόφο, όπου δυό χούφτες σπίτια σκαρφάλωναν την καταπράσινη πλαγιά.
Η καρδιά του χωριού χτυπάει στον πλακόστρωτο, κεντρικό δρόμο με τα παραδοσιακά καφενεία και τις ταβέρνες, αλλά ο κόσμος ήταν λιγοστός. Αν και το χωριό είναι ένας μικρός θησαυρός, οι επισκέπτες συνήθως το παραμελούν και το προσπερνούν γρήγορα, αφού το Ελληνικό ζει στο παρασκήνιο, των γειτονικών διάσημων πρωταγωνιστών, όπως είναι η Στεμνίτσα ή η Καρύταινα. Εγώ όμως σας προτείνω, αν βρεθείτε σε αυτά τα μέρη, να δώσετε στο Ελληνικό λίγη προσοχή και να του αφιερώσετε χρόνο, κάνοντας έναν περίπατο στις γοητευτικές γειτονιές του, οι οποίες δε θα σας απογοητεύσουν.
Από το Ελληνικό καταγόταν ο οπλαρχηγός του 1821 Σάββας Νικολόπουλος και από εδώ έλκει την καταγωγή του (από την πλευρά της μητέρας του) ο βουλευτής και αντιπρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας και πρώην Δήμαρχος Αθηναίων, Δημήτρης Αβραμόπουλος. Ο διαδικτυακός ιστότοπος, από τον οποίο έχω αντλήσει τις ιστορικές αναφορές για το Ελληνικό αποτελεί μια αφιλοκερδή προσφορά των συνεργατών του γραφείου του Δημήτρη Αβραμόπουλου: ellinikogortynias.gr
Από την πλατεία του Ελληνικού ξεκινάει ένας δρόμος, ο οποίος κατηφορίζει το βουνό και καταλήγει στο γεφύρι του Κόκκορη, στον Λούσιο ποταμό. Τον ακολουθήσαμε, αλλά λίγο μετά το χωριό, σε ένα άπλωμα στα αριστερά, παρκάραμε το αυτοκίνητο και κατεβήκαμε. Στα δεξιά του δρόμου είδαμε ένα μονοπάτι να κατηφορίζει την πλαγιά και το ακολουθήσαμε, για να βρεθούμε μετά από ελάχιστα λεπτά, στο σημείο όπου υπάρχουν τέσσερα πέτρινα πηγάδια, με σιδερένια σκουριασμένα μαγκάνια και ταλαιπωρημένα από τη φθορά του χρόνου, ξύλινα παγκάκια. Τα περιεργαστήκαμε όλα κάμποση ώρα, βγάζοντας φωτογραφίες και ανηφορίσαμε το μονοπάτι με προορισμό τον Λούσιο ποταμό και την Αρχαία Γόρτυνα.
Λούσιος ποταμός
Σύμφωνα με την παράδοση πήρε το όνομα αυτό, επειδή στα νερά του έλουζαν τον νεογέννητο Δία οι Νύμφες: Νέδα, Αγνώ και Θεισόα. Οι πηγές του βρίσκονται στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, στο οροπέδιο της Καρκαλούς, βόρεια της Δημητσάνας. Ο Λούσιος αφού περάσει δυτικά της Δημητσάνας, όπου υπάρχει το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης, διασχίζει ένα εντυπωσιακό φαράγγι, μήκους 15 Km, προτού καταλήξει στον Aλφειό κοντά στην Καρύταινα, αφού περάσει από το γεφύρι του Ατσιχόλου. Στην Αρχαία Γόρτυνα υπάρχει επίσης το γεφύρι του Κόκκορη και το τμήμα ανάμεσα στα δύο γεφύρια ονομάζεται Άνω Λούσιος.
Λούσιος ποταμός
Γεφύρι Ατσιχόλου
Γεφύρι Κόκκορη
Ο δρόμος τελειώνει πριν το γεφύρι του Κόκκορη και εδώ αφήσαμε το αυτοκίνητο. Κατηφορίσαμε ένα μικρό μονοπάτι και βρεθήκαμε κάτω από το γεφύρι, δίπλα στο ορμητικό ποτάμι.
Μετρητής της στάθμης του νερού
Το φαράγγι του Λούσιου είναι από τα σημαντικότερα αξιοθέατα της Αρκαδίας. Είναι ένας τόπος πολύ ιδιαίτερος, φορτισμένος ιστορικά και θρησκευτικά. Είναι επίσης γνωστό σαν το “Άγιο Όρος” της Πελοποννήσου, αφού εδώ βρίσκονται πολλά ιστορικά μοναστήρια (Μονή Φιλοσόφου, Μονή Τιμίου Προδρόμου και άλλα), για τα οποία σας έχω μιλήσει στην παρούσα ιστορία, στο κεφάλαιο της Δημητσάνας. Το φαράγγι έχει άγρια ομορφιά και οργιώδη, πυκνή βλάστηση. Πλατάνια, λεύκες, λυγαριές αλλά και τεράστια ποικιλία θάμνων καλύπτουν τις πλαγιές του.
Για τους λάτρεις της πεζοπορίας η περιοχή προσφέρει περιπάτους σε ειδυλλιακά και πανέμορφα τοπία, όπου πρωταγωνιστεί η παρθένα φύση. Για τους λάτρεις των σπορ, το φαράγγι και ο ποταμός ενδείκνυνται για πολλές αθλητικές δραστηριότητες όπως: canoe-kayak και rafting. Αυτές οι δραστηριότητες ξεκινούν από το γεφύρι της Καρύταινας και το γεφύρι του Ατσιχόλου.
Ο Παυσανίας τον θεωρούσε έναν από τους πιο παγωμένους ποταμούς, στον τότε γνωστό κόσμο. Αναφέρει επίσης ότι από την Αρχαία Γόρτυνα έως τις εκβολές του, ονομαζόταν Γορτύνιος ποταμός. Ο Λούσιος συνέβαλε ιδιαίτερα στην ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής. Οι κάτοικοι κατάλαβαν από πολύ νωρίς την αξία και τη δύναμη των νερών του και δημιούργησαν βυρσοδεψεία, νερόμυλους, νεροτριβές, μπαρουτόμυλους και λοιπά. Έτσι όλη η περιοχή έγινε ένα βιοτεχνικό, σημαντικό κέντρο που στηριζόταν αποκλειστικά στην υδροκίνηση (βλέπε κεφάλαιο Δημητσάνα: Yπαίθριο Mουσείο Yδροκίνησης). Σε κάποια σημεία του ο ποταμός είναι ασφαλής ακόμη και για κολύμπι.
Αφιερώσαμε πολύ χρόνο, κάνοντας πεζοπορία κατά μήκος του ποταμού και στη συνέχεια διασχίζοντας το γεφύρι του Κόκκορη περάσαμε στην απέναντι πλευρά, συναντώντας τον παρόχθιο ναό του Αγίου Ανδρέα, ο οποίος παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, τόσο από αρχιτεκτονική, όσο και από αρχαιολογική άποψη, γι΄ αυτό έχει μελετηθεί επισταμένως από τους ειδικούς.
Ο ναός έχει χτιστεί πάνω σε ερείπια ειδωλολατρικού ναού, αφού προηγουμένως είχε μεσολαβήσει ναός ρωμαϊκής εποχής. Είναι δίκλιτη Βασιλική, με τρούλο υπερμεγέθη, κυλινδρικό και δυσανάλογο προς το μέγεθος όλου του οικοδομήματος. Μερικές τοιχογραφίες του δείχνουν παλιές, ίσως της εποχής των Παλαιολόγων και θυμίζουν τοιχογραφίες του Μυστρά.
Ανάντη της ροής του ποταμού συναντήσαμε τον μύλο του Κόκκορη, κατάλοιπο από την εποχή που οι νερόμυλοι και οι νεροτριβές δούλευαν ακούραστα και ασταμάτητα σε όλη την περιοχή.
Λίγο πιο πέρα από τον νερόμυλο ξεκινάει το μονοπάτι των 1.600 μέτρων, που οδηγεί στη Μονή Τιμίου Προδρόμου και στη Μονή Φιλοσόφου.
Αρχαία Γόρτυνα
Στη δεξιά όχθη του Λούσιου ποταμού ήταν χτισμένη η Γόρτυς, η αρχαία πόλη των Αρκάδων. Το 1941 έγιναν πρώτη φορά ανασκαφές από τη γαλλική αρχαιολογική σχολή των Αθηνών. Οι έρευνες αποκάλυψαν ότι ήταν πανάρχαια Αρκαδική πόλη, που μετά τη δημιουργία και τον εποικισμό της Μεγαλόπολης μειώθηκε αισθητά σε πληθυσμό, αλλά συνέχισε να υπάρχει κατά τους πρώτους βυζαντινούς χρόνους. Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία η πόλη οικίστηκε και πήρε το όνομά της από τον Γόρτυνο, γιο του Στύμφηλου, που την έχτισε δίπλα στον ποταμό, που σε εκείνο το σημείο του ονομάζεται Γορτύνιος. Ανακαλύφθηκαν τα θεμέλια του ναού του Ασκληπιού και των ιαματικών λουτρών του, καθώς και τμήματα της πόλης της Γόρτυνας νοτίως του ποταμού, κατά τις ανασκαφές που έγιναν μεταξύ 1954-1955. Η σπουδαιότητα του ιερού του Ασκληπιού αποδεικνύεται από την επίσκεψη του Μεγάλου Αλεξάνδρου (356-323 π.Χ.), όπου και αφιέρωσε την πανοπλία και το δόρυ του. Ο Παυσανίας αναφέρει στα “Αρκαδικά” ότι η αιχμή του δόρατος καθώς και ο θώρακας του Μεγάλου Αλεξάνδρου φυλάσσονταν ακόμη στον ναό του Ασκληπιού, επί των ημερών του.
Σύμφωνα με διάφορες πηγές τον ναό στόλιζαν, λατρευτικά αγάλματα του Θεού Ασκληπιού και της Υγείας, κατασκευασμένα από πεντελικό μάρμαρο, έργα του μεγάλου παριανού γλύπτη Σκόπα. Δίπλα στα θεμέλια του ιερού του Ασκληπιού σώζονται τα ιαματικά λουτρά, υπόδειγμα ελληνικής ευρεσιτεχνίας, κατά πολύ πιο προηγμένης από την τεχνολογία στα μεταγενέστερα ρωμαϊκά λουτρά. Τα ιαματικά λουτρά της Γόρτυνας χρησιμοποιούσαν τεχνολογία κίνησης θερμού αέρα και στην ακμή τους μπορούσαν να εξυπηρετήσουν ταυτόχρονα γύρω στους 30 ασθενείς, υπό την προστασία του Θεού Ασκληπιού. Στον χώρο έχουν βρεθεί πολλά αναθήματα αφιερωμένα στους θεούς της ίασης.
Σύμφωνα με την αρχαιολογική έρευνα, η Αρχαία Γόρτυνα ήταν εξέχουσα πόλη με σημαντική συμβολή στα Αρκαδικά πράγματα, κατά την κλασική και ελληνιστική περίοδο. Η απώλεια της αυτοτέλειάς της, κατά το έτος 368 π.Χ,. έτος ίδρυσης της Μεγάλης Πόλεως (Μεγαλοπόλεως) οδήγησαν στην παρακμή της. Ωστόσο η πόλη εξακολουθούσε να επιβιώνει τουλάχιστον για 540 χρόνια μετά την ίδρυση της Μεγαλόπολης και έτσι πρόλαβε και την επισκέφθηκε ο Παυσανίας. Η Αρχαία Γόρτυς ήταν ένας από τους σταθμούς της διαδρομής που ακολουθούσαν οι Σπαρτιάτες αθλητές, πηγαίνοντας να αγωνιστούν στους Ολυμπιακούς Αγώνες, αφού από εδώ περνούσε ο αρχαίος δρόμος Ολυμπίας-Μεγαλοπόλεως-Μυκηνών-Ισθμού-Αθηνών. Όλη η αρχαία πόλη καλύπτει μια έκταση που ξεκινάει από τον ναό του Ασκληπιού και τα ιαματικά λουτρά (4 Km βορειοανατολικά του Ατσιχόλου και φτάνει στην Ακρόπολη της Γόρτυνας 2,5 Km ανατολικά του Ατσιχόλου).
Η μέρα ήταν τόσο ζεστή και ο ήλιος τόσο καυτός, που λιώσαμε κατά τη διάρκεια των περιπλανήσεων κι ας ήμασταν δίπλα στο ποτάμι, μέσα στην πλούσια βλάστηση. Μπήκαμε στο αυτοκίνητο, ανάψαμε το air condition στο full και αρχίσαμε να ανηφορίζουμε ξανά το βουνό για τον επόμενο προορισμό μας.
Last edited:
)
)
