Klair
Member
- Μηνύματα
- 2.207
- Likes
- 25.641
- Ταξίδι-Όνειρο
- Υπερσιβηρικός
Περιεχόμενα
- Κεφάλαιο 1
- ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ
- Βυτίνα-Όρος Μαίναλο-Χιονοδρομικό Κέντρο-Αλωνίσταινα
- Νυμφασία-Λεβίδι
- Ελάτη-Στεμνίτσα
- Ελληνικό-Λούσιος ποταμός-Αρχαία Γόρτυνα
- Καρύταινα: Το Τολέδο της Ελλάδας!
- Όρος Σαϊτάς
- Βυζαντινός ναός Παναγίας Λεβιδίου και Αρχαιολογικός Χώρος Ορχομενού
- Ναός Αγίας Φωτεινής Μαντινείας
- Και μετά ήρθε ο "Λέανδρος"!
- Βλαχέρνα-Κάστρο Μπεζενίκου-Παναγία Καταφυγιώτισσα-Μονή Αγίας Ελεούσας-Όρος Καστανιά-Μονή Παναγίας της Βλαχέρνας.
- Σαν σήμερα η μάχη στο Λεβίδι, 14 Απριλίου 1821.
- Μαγούλιανα: Ο εξώστης της Αρκαδίας ή μήπως ολόκληρης της Πελοποννήσου;
- Βαλτεσινίκο: Ο τόπος με τα πολλά νερά!
- Μονή Αγίου Νικολάου Βαλτεσινίκου και Μυγδαλιά
- Αρχαιολογικός Χώρος Αρχαίας Μαντινείας
- Κοντοβάζαινα: Το κεφαλοχώρι με τα πολλά νερά και τα όμορφα πλατάνια
- Δήμητρα-Μουριά-Τεχνητή Λίμνη Λάδωνα-Λάδωνας ποταμός
- Λάστα: Το χωριό με μόνιμο αριθμό κατοίκων όσα τα δάχτυλα του ενός χεριού!
- Λαγκάδια: Το "κρεμαστό" χωριό με την πέτρινη ομορφιά!
- Λίμνη Τάκα
- Τεγέα: Αλέα-Αρχαιολογικό Μουσείο-Ναός Αλέας Αθηνάς-Αρχαιολογικό Πάρκο-Στάδιο
- Βούρβουρα: Το σιωπηλό χωριό με την παρθένα φύση
- Δάρα: Η Χώρα των Νάσων (Νησιών)
- Το Δάρα στα χρόνια της Τουρκοκρατίας
- Το Δάρα μετά την Απελευθέρωση από τον Τουρκικό ζυγό
- Δάρα: Έθιμα και παραδόσεις
- Δάρα: Η μετάβαση από Δήμο σε Κοινότητα και η μετανάστευση
- Το Δάρα και ο Πόλεμος του 1940
- Το Δάρα και ο Εμφύλιος Πόλεμος
- Το Δάρα μετά τον Εμφύλιο και στα χρόνια της Δικτατορίας
- Το Δάρα και ο ζωοδότης κάμπος του
- Το Δάρα και το νερό
- Το μικρό Δάρα της Αυστραλίας
- Το Δάρα και το Μουσείο Λαϊκού Πολιτισμού
- Το Δάρα ζει στους ρυθμούς του Αστέρα Ραχούλας
- Κανδήλα-Ιερά Μονή Παναγίας της Κανδήλας-Πηγή Σίντζι
- Λίμνη-Χωτούσα-Αρχαιολογικός Χώρος Καφυών
- Λιμποβίσι-Αρκουδόρεμα-Χρυσοβίτσι: Στα λημέρια του Κολοκοτρώνη
- Πιάνα: Η κατοικία του Θεού Πάνα
- Ζάτουνα: Το χωριό πέρα από το ποτάμι
- Ζυγοβίστι: Το χωριό όπου η ιστορία δεν ξαπόστασε ακόμα-Ο τόπος των Αθανάτων
- Κάψια-Σπήλαιο Κάψια-Πηγή του Πανός-Μηλιά-Ιερό Ιππίου Ποσειδώνος
- Μονή Αιμυαλών
- Βαλτεσινίκο-Μονή Αγίου Νικολάου-Μονή Φιλοσόφου-Ζάτουνα
Λάστα: Το χωριό με μόνιμο αριθμό κατοίκων όσα τα δάχτυλα του ενός χεριού!
Ή αλλιώς
Αν η σιωπή, η μοναξιά και η εγκατάλειψη είχαν πατρίδα, αυτή θα ήταν η Λάστα.
Παρασκευή 17-9-2021 ξεκινήσαμε από το Δάρα για μια ακόμα εξόρμηση στα ορεινά χωριά της Αρκαδίας. Διασχίσαμε τα πανέμορφα Μαγούλιανα και μετά από 2-3 χιλιόμετρα συναντήσαμε μια διακλάδωση. Δεξιά ο χωματόδρομος οδηγεί στο Κάστρο του Αργυροκάστρου, ενώ ο στενός, ασφαλτοστρωμένος δρόμος, μετά από 4 χιλιόμετρα, καταλήγει στη Λάστα. Η διαδρομή είναι πανέμορφη. Οι κατάφυτες βόρειες πλαγιές του Μαινάλου προκαλούν ρίγη συγκίνησης και ο ιδιαίτερος γεωλογικός βραχώδης σχηματισμός (γνωστός ως βράχος της Σφίγγας ή του Κολοκοτρώνη) μαγνητίζει αμέσως το βλέμμα των ταξιδιωτών. Με άκρατο ενθουσιασμό και επιφωνήματα θαυμασμού "αγκαλιάζουμε" πάντα τέτοιες υπέροχες και απρόσμενες συναντήσεις.
Και μόλις αντικρίσουμε κάτι τέτοια μικρά ξωκλήσια πάντα σταματάμε, όχι μόνο για να ρουφήξουμε λίγη γαλήνη και απλότητα, αλλά και για να απολαύσουμε την απέραντη θέα προς τις ελατοσκέπαστες πλαγιές του ιερού βουνού των θεών και των ανθρώπων.
Η Λάστα είναι χτισμένη σε υψόμετρο 1.150 μέτρων και αποτελεί έναν από τους πιο ορεινούς οικισμούς της Αρκαδίας. Έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός.
Διάφορα ευρήματα στη γύρω περιοχή φανερώνουν την ύπαρξή της από τα ρωμαϊκά χρόνια, τα δε σωζόμενα ξωκλήσια μαρτυρούν τα πρωτοχριστιανικά χρόνια και τη βυζαντινή περίοδο. Σε έναν κώδικα της Μονής Αιμυαλών (η Μονή βρίσκεται κοντά στη Δημητσάνα) συναντάμε τα πρώτα γραπτά στοιχεία για το χωριό. Επίσης υπάρχουν αναφορές για τη Λάστα σε οθωμανικά κιτάπια, αφού το χωριό ήταν χαρακτηρισμένο ως βακούφιο.
Κατηφορίζοντας τον στενό δρόμο, το πρώτο καλωσόρισμα μας ήρθε από τον…... άλλο κόσμο, αφού αριστερά στο μικρό ύψωμα συναντήσαμε το κοιμητήριο του χωριού. Μια μακρόστενη, πέτρινη εκκλησία τριγυρισμένη από λουλούδια και δέντρα στέκεται αριστοκρατική δίπλα στις λιγοστές αιώνιες κατοικίες των Λασταίων.
Στον αντίποδα αυτού του σκηνικού, μια μεγάλη ταμπέλα τοποθετημένη ακριβώς κάτω από το νεκροταφείο, υποδέχεται τους επισκέπτες στην ωραία Λάστα.
Ο δρόμος τελειώνει στην πέτρινη πλατεία όπου ορθώνεται ο Αη-Γιώργης, ο προστάτης της Λάστας. Ένας και μοναδικός άνθρωπος βρισκόταν την ώρα της άφιξής μας εκεί. Από αυτόν μάθαμε ότι οι μόνιμοι κάτοικοι μετρούν μόλις 5 ψυχές. Ο ίδιος μας είπε ότι κατάγεται από τη Λάστα αλλά μένει στην Τρίπολη. Εμείς τον πετύχαμε να κάνει κάποιες δουλειές γύρω από την πλατεία.
Το χωριό άκμασε τα προεπαναστατικά χρόνια. Την περίοδο 1800-1821 κατοικούνταν γύρω στα 350 σπίτια. Σήμερα απομένουν ελάχιστα από αυτά. Από τα εναπομείναντα, άλλα είναι ετοιμόρροπα και άλλα κάπως συντηρημένα.
Με την έναρξη της Επανάστασης οι Λασταίοι έδωσαν το παρών με καπεταναίους αγωνιστές. Ο Ιμπραήμ πασάς πέρασε και από τη Λάστα όταν έκαψε τα Μαγούλιανα και το Βαλτεσινίκο. Ο ανιψιός του έπεσε σε ενέδρα στον δρόμο από τη Λάστα προς το Καρβούνι και σκοτώθηκε. Έτσι το χωριό γνώρισε την καταστροφή για δεύτερη φορά. Οι Τούρκοι άφησαν όρθιο ένα και μοναδικό σπίτι. Ίσως να είναι αυτό της παρακάτω φωτογραφίας, γιατί στέκεται αγέρωχο, περήφανο και ακλόνητο καταμεσής του πουθενά.
Λογικό ήταν λοιπόν, μετά την Επανάσταση, οι κάτοικοι να φύγουν από το κατεστραμμένο χωριό, δουλεύοντας είτε σαν τσοπάνηδες, είτε σαν γεωργοί, στους κάμπους και τα χωράφια των γύρω περιοχών. Οι Λασταίοι ζυμωμένοι μέσα στη φτώχεια και την ανέχεια από το ’50 και μετά ξενιτεύτηκαν. Ελάχιστοι έμειναν στα διπλανά χωριά Βυτίνα, Βαλτεσινίκο και Μαγούλιανα. Οι περισσότεροι τράβηξαν για την Τρίπολη, τον Πύργο και την Αθήνα.
Τα Λασταίικα είναι ένα χωριό 5 χιλιόμετρα βορειοδυτικά του Πύργου Ηλείας. Κατά την απογραφή του 2001 είχε 436 κατοίκους, ενώ ο πληθυσμός έχει αρχίσει να αυξάνεται τα τελευταία χρόνια, καθώς όλο και πιο πολλοί (ιδιαίτερα κάτοικοι του Πύργου) χτίζουν καινούρια σπίτια στο χωριό. Ανήκει στο δημοτικό διαμέρισμα Λασταίικων μαζί με το χωριό Ιτιά. Τα Λασταίικα έχουν ένα δημοτικό σχολείο, μια εκκλησία (Άγιος Σπυρίδωνας) και μια κεντρική πλατεία. Το χωριό άρχισε να κατοικείται μετά την Επανάσταση του 1821 και την καθιέρωση του Ελληνικού κράτους, από ανθρώπους που έφυγαν από τη Λάστα Αρκαδίας, όταν το χωριό κάηκε το 1826, από τον Ιμπραήμ πασά.
Μετά την εσωτερική μετανάστευση ακολούθησε η φυγή πολλών νέων του χωριού στην Αμερική. Σε αρχεία της νήσου Ellis Island υπάρχουν περίπου 150 ονόματα Λασταίων που έφυγαν αναζητώντας καλύτερη ζωή στον "νέο κόσμο".
Κάναμε τη βόλτα μας στην πλατεία με τα γιγαντόκορμα πλατάνια θαυμάζοντας τον επιβλητικό ναό του Αγίου Γεωργίου και την τέχνη του Λαγκαδιανού μάστορα Γιάννη Γαρδίκα, ο οποίος τον έχτισε από το 1871 έως το 1876.
Ο ναός είναι χαρακτηρισμένος ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, με ζώνη προστασίας 10 μέτρων γύρω του. Ανήκει στην κατηγορία του νέο-οκταγωνικού τύπου, φέρει στο εσωτερικό του πλούσιο γλυπτό διάκοσμο στο χτιστό τέμπλο, στα επίκρανα των παραστάδων, στα πλαίσια των παραθύρων και διατηρεί αξιόλογα ιερά κειμήλια και φορητές εικόνες καλής τέχνης.
Τα αιωνόβια πλατάνια σκεπάζουν με τα πλούσια φυλλώματά τους σχεδόν ολόκληρη την όμορφη πλατεία, ενώ στην άκρη στέκεται βουβό από παιδικές φωνούλες το πέτρινο Σχολείο. Σήμερα υποτίθεται ότι λειτουργεί σαν ξενώνας, αλλά πολύ αμφιβάλλω αν τα τελευταία χρόνια έχουν φιλοξενηθεί στα κρεβάτια του επισκέπτες.
Οργιώδης βλάστηση περιβάλλει τα λίγα σπίτια της Λάστας. Πανύψηλα δέντρα έχουν "καταπιεί" τα χαλάσματα και τα παραπήγματα. Ερημιά, ανυπαρξία και σιωπή ήταν η συνοδεία μας στη βόλτα που κάναμε στις χορταριασμένες, χωμάτινες στράτες του χωριού.
Όμως από τα σπλάχνα της έρημης γης εξακολουθεί να αναβλύζει ζωή. Γάργαρο, κελαρυστό νερό διακόπτει τη βουβαμάρα καθώς ξεχύνεται ανυπόμονο από τη στιβαρή πέτρα. Ακολουθώντας τον δικό του χαβά, ποτίζει στο διάβα του τα σιωπηλά χωράφια, φουντώνει το πράσινο χορτάρι και ξεδιψά έναν από τους τελευταίους υπερήλικες κατοίκους του χωριού.
Εδώ τα νερά είναι άφθονα. Ξεδιψάσαμε από τρεις διαφορετικές πετρόχτιστες βρύσες. Βρύση Μπασιάκου, βρύση Αφεντική, βρύση του Παύλου είναι τα ονόματά τους, αλλά συμπαθάτε με, δεν ξέρω ποια αντιστοιχεί στα παραπάνω ονόματα. Κάπου εξαφανίστηκε και ο μοναδικός άνθρωπος του χωριού, αλλιώς θα τον ρωτούσα. Πάντως εκείνος ήταν που μας είπε ότι το γαϊδουράκι είναι πια γέρικο.
Ο χρόνος σε τούτο το χωριό μοιάζει με ορμητικό ποτάμι που αιώνια ταξιδεύει, που δεν έχει επιστροφή, που παρασύρει μαζί με τον όγκο του νερού κάθε ελπίδα για ζωή, για να καταλήξει με την παντοδυναμία του, ακολουθώντας τον δρόμο του ακατάλυτου νόμου στον ωκεανό.
Ή μήπως τελικά όχι; Βλέποντας μια τέτοια εικόνα άλλαξα γνώμη!
Κάπου μακριά ή όχι και τόσο μακριά ίσως να υπάρχει ακόμα ελπίδα. Θέλω να πιστεύω και να ελπίζω, ότι κάποια μέρα θα βρεθεί ένας ακόμη άνθρωπος που θα έχει την όρεξη και το πάθος να στοιβάξει τα ξύλα για τη σόμπα ή το τζάκι με τον ίδιο ακριβώς καλλιτεχνικό τρόπο. Θέλω να ελπίζω ότι μια ωραία ανοιξιάτικη μέρα, ένας ακόμη άνθρωπος θα βρει το κουράγιο και τα μέσα να αναστηλώσει το σπίτι του παππού ή του προπάππου του και κάποιος άλλος θα γοητευτεί από τη γαλήνη και την απλότητα του τοπίου και θα έρθει να περάσει λίγες ξεκούραστες μέρες στον ξενώνα. Και όταν οι άνθρωποι γίνουν περισσότεροι τότε το χωριό θα έχει το δικαίωμα να γελάσει δυνατά και να βροντοφωνάξει: Χρόνε σε ξεγέλασα! Δε θα μου τα πάρεις όλα!
Ο Συλλόγος των απανταχού Λασταίων, δείχνει πολύ έμπρακτα την αγάπη του για το χωριό τα τελευταία χρόνια. Δίπλα στην πλατεία βρίσκεται το μοναδικό, πιθανόν στην Ελλάδα, αυτοεξυπηρετούμενο καφενείο, όπου ο επισκέπτης φτιάχνει τον καφέ ή το ρόφημά του μόνος του, ή σερβίρει το τσίπουρό του, με την υποχρέωση βέβαια να αφήσει πίσω τον χώρο όπως ακριβώς τον βρήκε, καθαρό και περιποιημένο!
Στο τέλος της περιήγησής μας ανοίξαμε την ξεκλείδωτη πόρτα και μπήκαμε στο καφενείο της Λάστας.
Το παραδοσιακό καφενείο του Αη-Γιώργη είναι πανέμορφο και μοιάζει με πραγματικό...λαογραφικό μουσείο! Στους τοίχους του υπάρχουν παλιά όπλα, φωτογραφίες, ποιήματα, παραδοσιακά τραγούδια και πορτρέτα των αγωνιστών της Επανάστασης. Παλιά χρηστικά σκεύη κοσμούν τις γωνιές του μαγαζιού.
Μια ανακοίνωση καλωσορίζει τον κάθε περαστικό και ζητά από τους πελάτες να σερβιριστούν μόνοι τους:
Αγαπητοί μας, καλοσυνάτοι μουσαφιραίοι,
Αυτό το γραφικό μαγαζάκι το φτιάξαμε με μεράκι και γούστο για να φιλεύεστε και να ξαποσταίνετε όλοι εσείς. Λόγω του ότι δεν υπάρχει κάποιος να σας τρατάρει, μπορείτε να εξυπηρετηθείτε μόνοι σας και να γευτείτε το φίλεμά μας σαν στο σπιτικό σας. Μετά τη χρήση των σκευών παρακαλούμε να τα τοποθετείτε όπως τα βρήκατε, ώστε να τα βρουν και οι επόμενοι από εσάς. Να διατηρείτε την καθαριότητα εσωτερικά και εξωτερικά του χώρου.
Εμείς δεν σερβιριστήκαμε αφού είχαμε χορτάσει με το δροσερό νεράκι των πηγών, όμως φωτογραφίσαμε τα πάντα με μεγάλη ευχαρίστηση και τρομερή προσήλωση μην τυχόν και μας ξεφεύγει κάποιο ιστορικό ντοκουμέντο, αφού μέχρι και ο Ιμπραήμ πασάς είχε καταλύσει στο κτίριο αυτό, όταν ο ανιψιός του σκοτώθηκε από την ενέδρα των Ελλήνων!
Οι πέτρινοι ρημαγμένοι τοίχοι των σπιτιών, οι βρύσες με το τραγουδιστό νερό, οι συμπαγείς όγκοι του Αη-Γιώργη και του Σχολείου έχουν δει στη διάρκεια της ζωής τους τους ανθρώπους της Λάστας να χαίρονται και να στεναχωριούνται, να γελάνε, να κλαίνε, να γιορτάζουν, να πενθούν και να πολεμούν. Οι πεσμένες στέγες έχουν σκεπάσει και προστατέψει τα όνειρα και τις αγωνίες όλων εκείνων που κάποτε ζούσαν και άκμαζαν στο ορεινό αυτό περιβάλλον αντιμετωπίζοντας με τόλμη και θάρρος όλες τις αντίξοες συνθήκες που επικρατούσαν εκείνες τις δύσκολες εποχές. Η πλατεία έχει ζήσει αποχαιρετισμούς, καλωσορίσματα, αγωνίες μπροστά σε αδιέξοδα, αναστενάγματα και οδυρμούς μετά την ολική καταστροφή.
Με μεγάλη χαρά διαβάζω ότι οι Λασταίοι αγαπούν το χωριό τους. Με επικεφαλής τον Σύλλογο κρατούν τις παραδόσεις και τα έθιμα κάνοντας κάθε χρόνο εορταστικές εκδηλώσεις με εκκλησιασμό, γλέντι και χορό κάτω από τα πλατάνια της πλατείας.
Αποχαιρετίσαμε τη σιωπηλή Λάστα και επιστρέψαμε στα ωραία Μαγούλιανα για βόλτα και φαγητό. Στο χωριό δεν υπήρχε ψυχή, η ταβέρνα ήταν κλειστή και έτσι με το στομάχι να γουργουρίζει κάναμε μια γύρα στα γνωστά αξιοθέατα και πεινασμένοι σαν λύκοι κινήσαμε για τις ζηλευτές ταβέρνες της Βυτίνας.
Μαγούλιανα
Όποιος επιθυμεί να διαβάσει για τα Μαγούλιανα μπορεί να το κάνει εδώ:
Ελλάδα - Ιδέες για αποδράσεις του Σαββατοκύριακου στην Αρκαδία!
Ή αλλιώς
Αν η σιωπή, η μοναξιά και η εγκατάλειψη είχαν πατρίδα, αυτή θα ήταν η Λάστα.
Παρασκευή 17-9-2021 ξεκινήσαμε από το Δάρα για μια ακόμα εξόρμηση στα ορεινά χωριά της Αρκαδίας. Διασχίσαμε τα πανέμορφα Μαγούλιανα και μετά από 2-3 χιλιόμετρα συναντήσαμε μια διακλάδωση. Δεξιά ο χωματόδρομος οδηγεί στο Κάστρο του Αργυροκάστρου, ενώ ο στενός, ασφαλτοστρωμένος δρόμος, μετά από 4 χιλιόμετρα, καταλήγει στη Λάστα. Η διαδρομή είναι πανέμορφη. Οι κατάφυτες βόρειες πλαγιές του Μαινάλου προκαλούν ρίγη συγκίνησης και ο ιδιαίτερος γεωλογικός βραχώδης σχηματισμός (γνωστός ως βράχος της Σφίγγας ή του Κολοκοτρώνη) μαγνητίζει αμέσως το βλέμμα των ταξιδιωτών. Με άκρατο ενθουσιασμό και επιφωνήματα θαυμασμού "αγκαλιάζουμε" πάντα τέτοιες υπέροχες και απρόσμενες συναντήσεις.
Και μόλις αντικρίσουμε κάτι τέτοια μικρά ξωκλήσια πάντα σταματάμε, όχι μόνο για να ρουφήξουμε λίγη γαλήνη και απλότητα, αλλά και για να απολαύσουμε την απέραντη θέα προς τις ελατοσκέπαστες πλαγιές του ιερού βουνού των θεών και των ανθρώπων.
Η Λάστα είναι χτισμένη σε υψόμετρο 1.150 μέτρων και αποτελεί έναν από τους πιο ορεινούς οικισμούς της Αρκαδίας. Έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός.
Διάφορα ευρήματα στη γύρω περιοχή φανερώνουν την ύπαρξή της από τα ρωμαϊκά χρόνια, τα δε σωζόμενα ξωκλήσια μαρτυρούν τα πρωτοχριστιανικά χρόνια και τη βυζαντινή περίοδο. Σε έναν κώδικα της Μονής Αιμυαλών (η Μονή βρίσκεται κοντά στη Δημητσάνα) συναντάμε τα πρώτα γραπτά στοιχεία για το χωριό. Επίσης υπάρχουν αναφορές για τη Λάστα σε οθωμανικά κιτάπια, αφού το χωριό ήταν χαρακτηρισμένο ως βακούφιο.
Κατηφορίζοντας τον στενό δρόμο, το πρώτο καλωσόρισμα μας ήρθε από τον…... άλλο κόσμο, αφού αριστερά στο μικρό ύψωμα συναντήσαμε το κοιμητήριο του χωριού. Μια μακρόστενη, πέτρινη εκκλησία τριγυρισμένη από λουλούδια και δέντρα στέκεται αριστοκρατική δίπλα στις λιγοστές αιώνιες κατοικίες των Λασταίων.
Στον αντίποδα αυτού του σκηνικού, μια μεγάλη ταμπέλα τοποθετημένη ακριβώς κάτω από το νεκροταφείο, υποδέχεται τους επισκέπτες στην ωραία Λάστα.
Ο δρόμος τελειώνει στην πέτρινη πλατεία όπου ορθώνεται ο Αη-Γιώργης, ο προστάτης της Λάστας. Ένας και μοναδικός άνθρωπος βρισκόταν την ώρα της άφιξής μας εκεί. Από αυτόν μάθαμε ότι οι μόνιμοι κάτοικοι μετρούν μόλις 5 ψυχές. Ο ίδιος μας είπε ότι κατάγεται από τη Λάστα αλλά μένει στην Τρίπολη. Εμείς τον πετύχαμε να κάνει κάποιες δουλειές γύρω από την πλατεία.
Το χωριό άκμασε τα προεπαναστατικά χρόνια. Την περίοδο 1800-1821 κατοικούνταν γύρω στα 350 σπίτια. Σήμερα απομένουν ελάχιστα από αυτά. Από τα εναπομείναντα, άλλα είναι ετοιμόρροπα και άλλα κάπως συντηρημένα.
Με την έναρξη της Επανάστασης οι Λασταίοι έδωσαν το παρών με καπεταναίους αγωνιστές. Ο Ιμπραήμ πασάς πέρασε και από τη Λάστα όταν έκαψε τα Μαγούλιανα και το Βαλτεσινίκο. Ο ανιψιός του έπεσε σε ενέδρα στον δρόμο από τη Λάστα προς το Καρβούνι και σκοτώθηκε. Έτσι το χωριό γνώρισε την καταστροφή για δεύτερη φορά. Οι Τούρκοι άφησαν όρθιο ένα και μοναδικό σπίτι. Ίσως να είναι αυτό της παρακάτω φωτογραφίας, γιατί στέκεται αγέρωχο, περήφανο και ακλόνητο καταμεσής του πουθενά.
Λογικό ήταν λοιπόν, μετά την Επανάσταση, οι κάτοικοι να φύγουν από το κατεστραμμένο χωριό, δουλεύοντας είτε σαν τσοπάνηδες, είτε σαν γεωργοί, στους κάμπους και τα χωράφια των γύρω περιοχών. Οι Λασταίοι ζυμωμένοι μέσα στη φτώχεια και την ανέχεια από το ’50 και μετά ξενιτεύτηκαν. Ελάχιστοι έμειναν στα διπλανά χωριά Βυτίνα, Βαλτεσινίκο και Μαγούλιανα. Οι περισσότεροι τράβηξαν για την Τρίπολη, τον Πύργο και την Αθήνα.
Τα Λασταίικα είναι ένα χωριό 5 χιλιόμετρα βορειοδυτικά του Πύργου Ηλείας. Κατά την απογραφή του 2001 είχε 436 κατοίκους, ενώ ο πληθυσμός έχει αρχίσει να αυξάνεται τα τελευταία χρόνια, καθώς όλο και πιο πολλοί (ιδιαίτερα κάτοικοι του Πύργου) χτίζουν καινούρια σπίτια στο χωριό. Ανήκει στο δημοτικό διαμέρισμα Λασταίικων μαζί με το χωριό Ιτιά. Τα Λασταίικα έχουν ένα δημοτικό σχολείο, μια εκκλησία (Άγιος Σπυρίδωνας) και μια κεντρική πλατεία. Το χωριό άρχισε να κατοικείται μετά την Επανάσταση του 1821 και την καθιέρωση του Ελληνικού κράτους, από ανθρώπους που έφυγαν από τη Λάστα Αρκαδίας, όταν το χωριό κάηκε το 1826, από τον Ιμπραήμ πασά.
Μετά την εσωτερική μετανάστευση ακολούθησε η φυγή πολλών νέων του χωριού στην Αμερική. Σε αρχεία της νήσου Ellis Island υπάρχουν περίπου 150 ονόματα Λασταίων που έφυγαν αναζητώντας καλύτερη ζωή στον "νέο κόσμο".
Κάναμε τη βόλτα μας στην πλατεία με τα γιγαντόκορμα πλατάνια θαυμάζοντας τον επιβλητικό ναό του Αγίου Γεωργίου και την τέχνη του Λαγκαδιανού μάστορα Γιάννη Γαρδίκα, ο οποίος τον έχτισε από το 1871 έως το 1876.
Ο ναός είναι χαρακτηρισμένος ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, με ζώνη προστασίας 10 μέτρων γύρω του. Ανήκει στην κατηγορία του νέο-οκταγωνικού τύπου, φέρει στο εσωτερικό του πλούσιο γλυπτό διάκοσμο στο χτιστό τέμπλο, στα επίκρανα των παραστάδων, στα πλαίσια των παραθύρων και διατηρεί αξιόλογα ιερά κειμήλια και φορητές εικόνες καλής τέχνης.
Τα αιωνόβια πλατάνια σκεπάζουν με τα πλούσια φυλλώματά τους σχεδόν ολόκληρη την όμορφη πλατεία, ενώ στην άκρη στέκεται βουβό από παιδικές φωνούλες το πέτρινο Σχολείο. Σήμερα υποτίθεται ότι λειτουργεί σαν ξενώνας, αλλά πολύ αμφιβάλλω αν τα τελευταία χρόνια έχουν φιλοξενηθεί στα κρεβάτια του επισκέπτες.
Οργιώδης βλάστηση περιβάλλει τα λίγα σπίτια της Λάστας. Πανύψηλα δέντρα έχουν "καταπιεί" τα χαλάσματα και τα παραπήγματα. Ερημιά, ανυπαρξία και σιωπή ήταν η συνοδεία μας στη βόλτα που κάναμε στις χορταριασμένες, χωμάτινες στράτες του χωριού.
Όμως από τα σπλάχνα της έρημης γης εξακολουθεί να αναβλύζει ζωή. Γάργαρο, κελαρυστό νερό διακόπτει τη βουβαμάρα καθώς ξεχύνεται ανυπόμονο από τη στιβαρή πέτρα. Ακολουθώντας τον δικό του χαβά, ποτίζει στο διάβα του τα σιωπηλά χωράφια, φουντώνει το πράσινο χορτάρι και ξεδιψά έναν από τους τελευταίους υπερήλικες κατοίκους του χωριού.
Εδώ τα νερά είναι άφθονα. Ξεδιψάσαμε από τρεις διαφορετικές πετρόχτιστες βρύσες. Βρύση Μπασιάκου, βρύση Αφεντική, βρύση του Παύλου είναι τα ονόματά τους, αλλά συμπαθάτε με, δεν ξέρω ποια αντιστοιχεί στα παραπάνω ονόματα. Κάπου εξαφανίστηκε και ο μοναδικός άνθρωπος του χωριού, αλλιώς θα τον ρωτούσα. Πάντως εκείνος ήταν που μας είπε ότι το γαϊδουράκι είναι πια γέρικο.
Ο χρόνος σε τούτο το χωριό μοιάζει με ορμητικό ποτάμι που αιώνια ταξιδεύει, που δεν έχει επιστροφή, που παρασύρει μαζί με τον όγκο του νερού κάθε ελπίδα για ζωή, για να καταλήξει με την παντοδυναμία του, ακολουθώντας τον δρόμο του ακατάλυτου νόμου στον ωκεανό.
Ή μήπως τελικά όχι; Βλέποντας μια τέτοια εικόνα άλλαξα γνώμη!
Κάπου μακριά ή όχι και τόσο μακριά ίσως να υπάρχει ακόμα ελπίδα. Θέλω να πιστεύω και να ελπίζω, ότι κάποια μέρα θα βρεθεί ένας ακόμη άνθρωπος που θα έχει την όρεξη και το πάθος να στοιβάξει τα ξύλα για τη σόμπα ή το τζάκι με τον ίδιο ακριβώς καλλιτεχνικό τρόπο. Θέλω να ελπίζω ότι μια ωραία ανοιξιάτικη μέρα, ένας ακόμη άνθρωπος θα βρει το κουράγιο και τα μέσα να αναστηλώσει το σπίτι του παππού ή του προπάππου του και κάποιος άλλος θα γοητευτεί από τη γαλήνη και την απλότητα του τοπίου και θα έρθει να περάσει λίγες ξεκούραστες μέρες στον ξενώνα. Και όταν οι άνθρωποι γίνουν περισσότεροι τότε το χωριό θα έχει το δικαίωμα να γελάσει δυνατά και να βροντοφωνάξει: Χρόνε σε ξεγέλασα! Δε θα μου τα πάρεις όλα!
Ο Συλλόγος των απανταχού Λασταίων, δείχνει πολύ έμπρακτα την αγάπη του για το χωριό τα τελευταία χρόνια. Δίπλα στην πλατεία βρίσκεται το μοναδικό, πιθανόν στην Ελλάδα, αυτοεξυπηρετούμενο καφενείο, όπου ο επισκέπτης φτιάχνει τον καφέ ή το ρόφημά του μόνος του, ή σερβίρει το τσίπουρό του, με την υποχρέωση βέβαια να αφήσει πίσω τον χώρο όπως ακριβώς τον βρήκε, καθαρό και περιποιημένο!
Στο τέλος της περιήγησής μας ανοίξαμε την ξεκλείδωτη πόρτα και μπήκαμε στο καφενείο της Λάστας.
Το παραδοσιακό καφενείο του Αη-Γιώργη είναι πανέμορφο και μοιάζει με πραγματικό...λαογραφικό μουσείο! Στους τοίχους του υπάρχουν παλιά όπλα, φωτογραφίες, ποιήματα, παραδοσιακά τραγούδια και πορτρέτα των αγωνιστών της Επανάστασης. Παλιά χρηστικά σκεύη κοσμούν τις γωνιές του μαγαζιού.
Μια ανακοίνωση καλωσορίζει τον κάθε περαστικό και ζητά από τους πελάτες να σερβιριστούν μόνοι τους:
Αγαπητοί μας, καλοσυνάτοι μουσαφιραίοι,
Αυτό το γραφικό μαγαζάκι το φτιάξαμε με μεράκι και γούστο για να φιλεύεστε και να ξαποσταίνετε όλοι εσείς. Λόγω του ότι δεν υπάρχει κάποιος να σας τρατάρει, μπορείτε να εξυπηρετηθείτε μόνοι σας και να γευτείτε το φίλεμά μας σαν στο σπιτικό σας. Μετά τη χρήση των σκευών παρακαλούμε να τα τοποθετείτε όπως τα βρήκατε, ώστε να τα βρουν και οι επόμενοι από εσάς. Να διατηρείτε την καθαριότητα εσωτερικά και εξωτερικά του χώρου.
Εμείς δεν σερβιριστήκαμε αφού είχαμε χορτάσει με το δροσερό νεράκι των πηγών, όμως φωτογραφίσαμε τα πάντα με μεγάλη ευχαρίστηση και τρομερή προσήλωση μην τυχόν και μας ξεφεύγει κάποιο ιστορικό ντοκουμέντο, αφού μέχρι και ο Ιμπραήμ πασάς είχε καταλύσει στο κτίριο αυτό, όταν ο ανιψιός του σκοτώθηκε από την ενέδρα των Ελλήνων!
Οι πέτρινοι ρημαγμένοι τοίχοι των σπιτιών, οι βρύσες με το τραγουδιστό νερό, οι συμπαγείς όγκοι του Αη-Γιώργη και του Σχολείου έχουν δει στη διάρκεια της ζωής τους τους ανθρώπους της Λάστας να χαίρονται και να στεναχωριούνται, να γελάνε, να κλαίνε, να γιορτάζουν, να πενθούν και να πολεμούν. Οι πεσμένες στέγες έχουν σκεπάσει και προστατέψει τα όνειρα και τις αγωνίες όλων εκείνων που κάποτε ζούσαν και άκμαζαν στο ορεινό αυτό περιβάλλον αντιμετωπίζοντας με τόλμη και θάρρος όλες τις αντίξοες συνθήκες που επικρατούσαν εκείνες τις δύσκολες εποχές. Η πλατεία έχει ζήσει αποχαιρετισμούς, καλωσορίσματα, αγωνίες μπροστά σε αδιέξοδα, αναστενάγματα και οδυρμούς μετά την ολική καταστροφή.
Με μεγάλη χαρά διαβάζω ότι οι Λασταίοι αγαπούν το χωριό τους. Με επικεφαλής τον Σύλλογο κρατούν τις παραδόσεις και τα έθιμα κάνοντας κάθε χρόνο εορταστικές εκδηλώσεις με εκκλησιασμό, γλέντι και χορό κάτω από τα πλατάνια της πλατείας.
Αποχαιρετίσαμε τη σιωπηλή Λάστα και επιστρέψαμε στα ωραία Μαγούλιανα για βόλτα και φαγητό. Στο χωριό δεν υπήρχε ψυχή, η ταβέρνα ήταν κλειστή και έτσι με το στομάχι να γουργουρίζει κάναμε μια γύρα στα γνωστά αξιοθέατα και πεινασμένοι σαν λύκοι κινήσαμε για τις ζηλευτές ταβέρνες της Βυτίνας.
Μαγούλιανα
Όποιος επιθυμεί να διαβάσει για τα Μαγούλιανα μπορεί να το κάνει εδώ:
Ελλάδα - Ιδέες για αποδράσεις του Σαββατοκύριακου στην Αρκαδία!
Last edited: