Yorgos
Member
- Μηνύματα
- 9.623
- Likes
- 50.291
- Επόμενο Ταξίδι
- Umhlanga
- Ονειρεμένο Ταξίδι
- Περού τότε, τώρα, πάντα
Περιεχόμενα
- Κεφάλαιο 1
- Προσδοκίες
- Κύπρος
- Αμμόχωστος - Kantara - Gormaz - Ριζοκάρπασο
- Bellapais - Κυρήνεια - Αγ.Μάμας - Πέδουλα
- Photos Κύπρος
- Photos Κύπρος ΙΙ
- Μοναστήρι Κύκκου - Πάφος - Λεμεσός
- Κούριο, Χοιροκοιτία κ Λευκωσία
- Photos Κύπρος ΙΙΙ
- Αξιολόγηση Κύπρου
- Καζακστάν
- Αστάνα
- Photos Αστάνα
- Karaganda - Dolinka - Almaty
- Photos Καζακστάν
- Άλματι
- Τουρκεστάν
- Photos Καζακστάν ΙΙ
- Αξιολόγηση Καζακστάν
- Τασκένδη - Σαμαρκάνδη
- Σαμαρκάνδη κ Shakhrisabz
- Elliq Qala - Χίβα - Nukus
- Photos Ουζμπεκιστάν
- Λίμνη Αράλη
- Photos Λίμνη Αράλη
- Αράλη-Νούκους
- Τουρκμενιστάν
- Ashgabat
- Photos Τουρκμενιστάν
- Ashgabat και πάλι
- Kow Ata - Mary
- Gonur - Merv
- Αξιολόγηση Τουρκμενιστάν
- Bukhara
- Αξιολόγηση Ουζμπεκιστάν
- Άφιξη Μπισκέκ
- Issyk - Kol
- Issyk Kol - Tamga - Naryn
- Song Kol - Kyzyl Oi
- Susamyr, Toktogul & Arslanbob - Osh
- Τατζικιστάν
- Murgab κ Langar
- Langar - Vrang - Yamchun - Khorog
- Durum Kul - Khorog
- Jizeau
- Κalai Khum
- Dushanbe
- Garm - Jafr - Margeb
- Iskander Kul - Penjikent - Istarashvan
- Αξιολόγηση Κιργιστάν
- Αξιολόγηση Τατζικιστάν
Ημέρα 12: Karaganda - Dolinka
Koιμήθηκα λίγο, αλλά καλά. Το πρωινό πάντως ήταν ένα ζεστό γλυκό ρύζι με ένα τηγανητό αβγό. Κάτι από όλα αυτά πάντως πείραξε την αδερφή μου, που θα περνούσε τρεις πολύ "ρευστές" ημέρες και με έντονους κοιλόπονους. Η συνεννόηση με τη συμπαθή συντρόφισσα ρεσεψιονίστ ήταν τουλάχιστον κωμική, αλλά τελικά συνεννοηθήκαμε και μας βρήκε δύο ταξί, που ζήτησαν εν τέλει 10€ έκαστο για τη διαδρομή μέχρι τη Dolinka (το χωριό όπου βρισκόταν το γκουλάγκ), την αναμονή και την επιστροφή, παρότι η συνολική απόσταση ήταν πάνω από 100χλμ.
Είχα μεγάλη περιέργεια να δω πώς ήταν η επαρχία του Καζακστάν. Θα ήταν εμφανής η ανάπτυξη έστω και κατά πολύ πιο αργή από την Αστάνα ή θα βλέπαμε φτώχεια και κακομοιριά; Από τα πρώτα χιλιόμετρα μου λύθηκε η απορία: μια καταθλιπτική στέπα, φτωχικά σπίτια από αλουμίνιο και οι γνωστές στο ανατολικό μπλοκ θλιβερές εργατικές πολυκατοικίες έδεναν απόλυτα με το σημερινό θέμα, το KarLag ( = Karaganda + Gulag).
Κατά την άφιξή μας η πόρτα του κτιρίου που στέγαζε το μουσείο-γκούλαγκ ήταν ανοιχτή, το οποίο μου προκάλεσε μια ανακούφιση, γρήγορα όμως ήρθε η ψυχρολουσία όταν οι δύο συμπαθείς γκεσταπίτισες του μουσείου (ενδεδυμένες με ό,τι πιο σοβιετικό είχε η γκαρνταρόμπα τους) μας έκαναν τη χαρακτηριστική χειρονομία που υποδηλώνει πως κάτι είναι κλειστό και η μια στις δυο λέξεις που έλεγαν ήταν "νιετ". Τελικά, αν καταλάβαμε καλά, το πρόβλημα ήταν πως δεν υπήρχε ξεναγός, τουλάχιστον αγγλόφωνος, αφού αυτό είναι κάτι που πρέπει να έχει κανονιστεί από πριν. Τους εξηγήσαμε σε άπταιστη νοηματική ότι δεν έχουμε πρόβλημα, ότι ήρθαμε από μακριά για να δούμε τα χούγια του Στάλιν και τελικά μας επέτρεψαν την περιήγηση, με χαμόγελα συμπάθειας.
Κάπου εκεί, εμφανίστηκε ο από μηχανής Θεός Δ. ο οποίος είχε μια πολυσέλιδη επεξήγηση των εκθεμάτων του μουσείου ανά αίθουσα στα Αγγλικά. Την είχε εκτυπώσει από το ίντερνετ ο ψυχάκιας!
Παρένθεση: η όλη προετοιμασία του ταξιδιού ήταν χρονοβόρα κι επίπονη αφού ενέπλεκε πολλούς συμμετέχοντες, χώρες που απαιτούσαν βίζες, μία που απαιτούσε υποχρεωτική περιήγηση με κρατικό ξεναγό, κρατήσεις τραίνων με συγκεκριμένες ημερομηνίες και ενοικίαση αυτοκινήτου με διάσχιση συνόρων τριών χωρών, ορισμένες εκ των οποίων δεν επέτρεπαν αμφίδρομη πρόσβαση. Ως εκ τούτου είχα ξεκινήσει το διάβασμα πολύ νωρίς, είχα επιλέξει περίπου τι θα βλέπαμε σε κάθε πόλη αρκετά λεπτομερώς, είχα επικοινωνήσει με το Stantours για το τουρ στο Τουρκμενιστάν και τα εισιτήρια τραίνου και μετά... πέρασαν κάτι μήνες, στους οποίους δεν είχα διαβάσει τίποτε, είχα ξεχάσει σχεδόν τα πάντα κι όταν με ρωτούσαν οι υπόλοιποι για το πρόγραμμα τους έλεγα "α, αυτό είναι την άλλη εβδομάδα, όταν έρθει η ώρα θα ξανακοιτάξω το πρόγραμμα".Κυριολεκτικά δεν είχα ιδέα τι ακολουθούσε δυο ημέρες αργότερα, ήταν και πολύπλοκο με τόσα άτομα να αφικνούνται και να αναχωρούν σε άσχετα σημεία του ταξιδιού. Ε, όταν επιβεβαιώθηκε η συμμετοχή του Δ., δέχτηκα ένα καταιγισμό ερωτήσεων για τις 10 περίπου ημέρες στις οποίες θα συμμετείχε και ο ίδιος, με λεπτομέρειες που απλά δε θυμόμουν. Μου είχε κάνει εντύπωση το πόσες ερωτήσεις έκανε και μάλλον από τις άσχετες, αδιάφορες και λανθασμένες απαντήσεις που του έδινα πρέπει να πίστευε πως το πρόγραμμα είχε γίνει κατά λάθος, ότι πάμε στα κουτουρού κι ότι δε με πολυενδιαφέρει κιόλας. Ο ίδιος ο Δ. είχε κάνει τις κρατήσεις των ξενοδοχείων από την Αστάνα κι έπειτα και τελικά αποδείχθηκε πως είχε κατεβάσει, αποστηθίσει κι εκτυπώσει (!) πληροφορίες για κάθε μέρος ξεχωριστά. Ειδικά στη Dolinka οι σημειώσεις του αποδείχθηκαν σωτήριες, δε θα είχαμε καταλάβει και πολλά από το φωτογραφικό υλικό του μουσείου μόνο. Ένα δημόσιο ευχαριστώ λοιπόν στον άνθρωπο.
Πήρα λοιπόν τις σημειώσεις του Δ. στα Αγγλικά και τις μετέφραζα μεγαλόφωνα πρώτα στα Ελληνικά και μετά στα Ισπανικά, γιατί υπήρχε κι ένας Τζόρντι τέλος πάντων. Το κτίριο λοιπόν ήταν το διοικητήριο του συμπλέγματος γκουλάγκ στην ευρύτερη περιοχή και τα εκθέματα είχαν να κάνουν με την ιστορία της και με φωτογραφίες και αναπαραστάσεις της ζωής σε ένα στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας της φρικιαστικής εποχής Στάλιν. Η έκθεση ξεκινούσε με τη διήγηση του εγκλήματος της υποχρεωτικής κολεκτιβοποίησης του έως τότε σχεδόν καθαρά νομαδικού πληθυσμού του Καζακστάν, περνούσε από τον Κόκκινο Τρόμο, το Μεγάλο Λιμό, την εποχή Μπέρια, τις τοπικές εξεγέρσεις κατά του κομουνιστικού εξαναγκασμού και τις εκτελέσεις και τα βασανιστήρια στα οποία υπόκειντο οι εξεγερθέντες.
Το φωτογραφικό υλικό ειδικά ήταν πολύ δυνατό, οι αναπαραστάσεις μου φάνηκαν πολύ αληθοφανείς, αλλά υπήρχαν και ψήγματα δραματοποίησης, όπως τα μάτια του Στάλιν που ήταν βαμμένα σε κάποιο τοίχο της αίθουσας απομόνωσης. Σε κάποια αίθουσα υπήρχε αναπαράσταση των "παραστάσεων" στις οποίες ήταν υποχρεωμένοι να συμμετέχουν οι κρατούμενοι, όπου ένας σπιούνος φαινόταν να παρακολουθεί ένα θεατρικό έργο πίσω από τη σκηνή, φροντίζοντας να εντοπίσει οποιαδήποτε νύξη για τους δεσμοφύλακες ή το σύστημα κράτησης. Στην ίδια αίθουσα υπήρχε μια συγκινητική έκθεση για τις τύχες των ορφανών της τραγωδίας, οι προπαγανδιστικές αφίσες όπου ο Στάλιν εμφανίζεται ως στοργικός πατέρας, ενώ πολύ ενδιαφέροντα βρήκα και τα -πραγματικά- βιβλία της βιβλιοθήκης στην οποία είχαν πρόσβαση οι κρατούμενοι: πρακτικά ήταν μόνο βιογραφίες του Στάλιν και του Λένιν και σημειώσεις για μαρξιστικά κείμενα. Η όλη επίσκεψη μου φάνηκε πολύ διδακτική, ενώ για άλλη μια φορά ήμασταν οι μόνοι επισκέπτες. Οι φωτογραφίες που θα ακολουθήσουν ίσως δώσουν μια καλύτερη εικόνα.
Επιστρέψαμε με τα ταξί στην Karaganda, η οποία είναι μια πόλη μισού εκατομμυρίου ψυχών, κι εντοπίσαμε μια τράπεζα όπου αλλάξαμε χρήματα σε εξαιρετική ισοτιμία, αλλά η εξυπηρέτηση των υπαλλήλων ήταν σε ρυθμούς Κούβας, πραγματικά αξιοσημείωτο, αν και ήταν -και πάλι- ευγενέστατοι. Γενικώς οι Καζάκοι μου έδωσαν την εντύπωση ανθρώπων σοβαρών, συνεσταλμένων, φιλότιμων και ευγενέστατων. Αγγλικά φυσικά πάλι δε μιλούσε κανείς...
Κατόπιν δικής μου επιμονής, ψάξαμε να βρούμε ένα Ecomuseum, το οποίο κανείς δεν ήξερε πού ακριβώς βρισκόταν, παρότι είχαμε εντοπίσει σωστά την οδό και το οικοδομικό τετράγωνο. Αποδείχθηκε πως βρισκόταν στα άδυτα κάποιου διοικητικού κτιρίου, αλλά και που το βρήκαμε δεν ασχολήθηκε κανείς και καθόλου μαζί μας. Για το πω πιο απλά, κυριολεκτικά ΧΕΣΤΗΚΑΝ αν ήμασταν εκεί ή όχι: δε μας χρέωσαν είσοδο, δε μας μίλησαν και μάλλον ενοχλήθηκαν κι από την παρουσία μας οι υπάλληλοι-επιστήμονες. Το μουσείο υποτίθεται πως έχει ως θέμα την οικολογία και τη φύση, αλλά ενώ είχε περάσει ήδη ένα δεκάλεπτο από την είσοδό μας, εξακολουθούσαμε να αναρωτιόμαστε αν είμαστε στο σωστό μέρος: ουσιαστικά επρόκειτο για έναν αχταρμά εκθεμάτων (από πετρώματα μέχρι σκουπιδοτενεκέδες), βιβλίων σχετικών και άσχετων με την οικολογία (άρλεκιν του '80 !!!) και φωτογραφιών που είχαν βγάλει οι επιστήμονες που εργάζονταν στο μουσείο από δικές τους εκδρομές προς αναζήτηση πετρωμάτων κλπ, στις οποίες μάλιστα απεικονίζονταν με τα εσώρουχα, ξαπλωμένοι ή ημιμέθυσοι κάνοντας χαβαλέ στιλ πενταήμερης. Το όλο μέρος θύμιζε το άνδρο κάποιων τρελών επιστημόνων που είχαν μια αίθουσα όπου είχαν συλλέξει αντικείμενα από το χόμπι τους, τα οποία μάλιστα ταξινομούσαν με περισσό στόμφο, αγνοώντας μας επιδεικτικά (αλλά ευγενικά!). Εντελώς περίεργο μέρος, αλλά για κάτι τέτοια ταξιδεύουμε...
Ψάξαμε να βρούμε να φάμε κάτι ωραίο (μιας που είναι φτηνή η χώρα είπαμε να το ρίξουμε στις γκουρμεδιές) και τελικά κάτι βρήκαμε που δεν ήταν ταχυφαγείο: ένα εστιατόριο της αλυσίδας Ασορτί σε ένα ταλαιπωρημένο αλλά αξιοπρεπές εμπορικό κέντρο. Καλούτσικο το φαγητό, η Κ. έτρεχε να βρει χαρτί υγείας λόγω πρωινού, ενώ μετά κάναμε μια βόλτα και στα πιο μοντέρνα εμπορικά κέντρα για να βρούμε κανά δυο πράγματα που μας έλειπαν (φορτιστές κλπ) κι αργότερα, προσπαθώντας να σκοτώσω χρόνο με το Τζόρντι, περιηγηθήκαμε στις εργατικές πολυκατοικίες, παρατηρώντας την αντίθεση ανάμεσα στην ανάπτυξη που ερχόταν και στη ματιά στο κομουνιστικό παρελθόν της αρχιτεκτονικής τους. Επειδή πάντως κι η κοπέλα μου σε -άθλια- εργατική πολυκατοικία ζει στα προάστια της Αβάνας, μου είχε αναθέσει να βρω μία εργατική πολυκατοικία στην πρώην ΕΣΣΔ που να είναι σε αθλιότερη κατάσταση από τη δική της. Δε βρήκα καμία και, μιας που το έφερε η κουβέντα, ουδεμία σύγκριση το βιοτικό επίπεδο των Καζάκων με των Κουβανών: οι πρώτοι ζουν σαφώς καλύτερα.
Επιστρέψαμε στο ξενοδοχείο, πήραμε τις βαλίτσες μας και πήγαμε στο σταθμό του τραίνου όπου θα παίρναμε το 11ωρο τραίνο για το Αλμάτι, την παλιά πρωτεύουσα και κατά γενική ομολογία ομορφότερη πόλη της χώρας.
Ημέρα 13: Αλμάτι
Ξύπνησα νωρίς στο τραίνο και βάλθηκα να κοιτάω έξω από το παράθυρο: μηδέν η θέα, μια μονότονη και άσχημη στέπα, κατάθλιψη σε έπιανε. Κατεβήκαμε, πήραμε ένα βανάκι που μας πήγε στο ξενοδοχείο Mildon, το οποίο αποδείχθηκε ΠΑΛΑΤΙ και μάλιστα μόλις για 20€/άτομο. Ο ρεσεψιονίστ μάλιστα μας άφησε να μπούμε από νωρίς στα δωμάτια, το οποίο μας έδωσε και χρόνο για ένα ντουσάκι προτού βγούμε να εξερευνήσουμε την πόλη.
Οι 8 βαθμοί Κελσίου μετά το πολικό κρύο της Αστάνα και το ψύχος της Karaganda μας φάνηκαν καλοκαιράκι, η δε πόλη έδινε μια αίσθηση... κανονικότητας, με ιστορία, παλιά κτίρια και ανθρώπους και αυτοκίνητα να κινούνται, κι όχι την εικονική πραγματικότητα της Αστάνα. Η πόλη είναι όμορφη, με ορισμένα ενδιαφέροντα από αρχιτεκτονικής άποψης κτίρια και πεντακάθαρη. Κινήσαμε για το τελεφερίκ στο λόφο kok tobe για να διαπιστώσουμε πως πέσαμε σε Τρίτη, δηλαδή τη μοναδική ημέρα της εβδομάδας που αντί για το πρωί ανοίγει στις 1 το απόγευμα. Δεν πειράζει, το περπάτημα ήταν ευχάριστο, είχε ενδιαφέρον να βλέπουμε τα παιδάκια να κάνουν skateboard (επιμένω ότι οι παππούδες τους στάνταρ ήταν νομάδες), περάσαμε από ένα πορνοσινεμά, διαβάσαμε πως η πόλη είναι gay friendly, είδαμε κάτι θεόχοντρα παιδάκια να μας ποζάρουν μπροστά από μια αφίσα των KFC (ο Γκορμπατσόφ θα ήταν περήφανος, αν και νομίζω αυτός με την Pizza Hut είχε ταχθεί) και διασχίσαμε μερικά καταπράσινα πάρκα.
Πήγαμε να δούμε τον ορθόδοξο καθεδρικό, που δυστυχώς επισκευαζόταν απέξω, οπότε το εντυπωσιακό εξωτερικό του το είδαμε μόνο σε αφίσες. Στο εσωτερικό, μερικές Ρωσίδες γιαγιάδες που ήταν περίεργα οικείες (χαλαρά τις περνούσες για ελληνογιαγιάδες), έψαλλαν θεϊκά κάποιους ορθόδοξους ύμνους. Επισκεφθήκαμε εκεί κοντά τα δυο μνημεία για τους Παγκοσμιίους Πολέμους και τους Καζάκους που έχασαν τη ζωή τους σε αυτούς, που τα βρήκα πολύ επιβλητικά και από τα όμορφα απομεινάρια της ΕΣΣΔ.
Καταλήξαμε στη σκεπαστή αγορά που είναι πανέμορφη και πολύ τακτοποιημένη, αλλά θέλει παζάρι, παρότι πολύ πωλητές είναι απονήρευτοι, αυτό δεν ισχύει για όλους. Δοκίμασα τα πάντα κι όχι με την κατάλληλη σειρά, αφού με χρονολογική σειρά έφαγα ξηρούς καρπούς, ποικιλία τυριών, τυρόψωμο, ωμά κρύα εντόσθια κάποιου ζώου με ξύδι (πολύ καλό!), σούσι, χυμούς, φρούτα, ένα τσιχλοειδές μακρυνάρι με ροδάκινο, κεράσι και σταφύλι (!) και φυσικά γλυκά, ενώ μου έκανε εντύπωση πόσο πεντακάθαρα ήταν τα κρεοπωλεία τους.
Περάσαμε έναν ωραίο πεζόδρομο και χρησιμοποιήσαμε και το μετρό της πόλης που είχε εισιτήριο αξίας 0,20€, μία μόλις γραμμή, στάσεις κάθε μισό χιλιόμετρο και τεράστιο βάθος, με κυλιόμενες σκάλες που φαίνονταν να καταλήγουν στα έγκατα της γης και αισθητική μετρό Μόσχας, αλλά όχι τόσο όμορφο. Κυριολεκτικά ήταν γρηγορότερο να κινείσαι με τα πόδια, το οποίο εξηγεί και γιατί ήταν άδειο, παρότι πάμφθηνο. Μου έκανε εντύπωση η νεολαία της χώρας: σοβαροί, μελετηροί, πειθαρχημένοι, υγιείς, ουδεμία αποκλίνουσα συμπεριφορά.
Επιστρέψαμε στο τελεφερίκ, το οποίο μας ανέβασε ψηλά για να δούμε την όχι και τόσο ενδιαφέρουσα θέα της πόλης, έναν τύπο που σου έδινε ένα μεγάλο αετό για να τον κρατήσεις και να φωτογραφηθείς μαζί του, ένα τροχό, κάτι αγάλματα των Beatles (!) εντελώς εκτός ατμόσφαιρας. Κάναμε σκοποβλή με... βαλίστρα, παίξαμε ηλεκτρονικά δεκαετίας '80 κι είδαμε ένα ζωολογικό κήπο με αισθητική της ίδιας εποχής, οπότε και άρχισε να βρέχει. Λόγω της βροχής αποφασίσαμε να αφήσουμε και την επίσκεψη του κέντρου εκπαίδευσης γερακιών για την επόμενη και με τη βοήθεια κάποιου ντόπιου που μας κάλεσε ταξί με αυτό το κάτι σαν Uber, επιστρέψαμε στο ξενοδοχείο για ξεκούραση.
Εκεί, μας περίμενε ένας διαφορετικός από τον πρωινό ρεσεψιονίστ που μου ζήτησε να πληρώσουμε ένα διόλου ευτελές ποσό "για το early checkin". Του απάντησα πως δε ζητήσαμε εμείς κάτι τέτοιο, ο συνάδελφος της πρωινής βάρδιας μας το προσέφερε χωρίς να διευκρινίσει πως συνιστούσε επιπλέον χρέωση και ευγενικά μου ζήτησε να τα βρω με το συνάδελφό του το πρωί. Μετά από ολίγη ξεκούραση, οι πέντε μαντράχαλοι αποφασίσαμε να πάμε σε μια σάουνα για να το ζήσουμε κι αυτό, η αδερφή μου ήταν εξουθενωμένη από τις διάρροιες. Τα τρία τετράγωνα της απόστασης μετατράπηκαν σε πεζοπορία 45 λεπτών λόγω του ότι ένας καλός συνταξιδιώτης ήταν και σίιιιγουρος πως είχε καλό προσανατολισμό κι όταν τελικά φτάσαμε στη μνημειωδών διαστάσεων σάουνα που φαινόταν σοβιετικής εποχής αλλά ανακαινισμένη, δε συμφωνήσαμε στο τι θέλαμε να κάνουμε: τα μασάζ ήταν ολίγον ακριβά και στη σάουνα έπρεπε να μπει κανείς γυμνός, πράγμα που κόμπλαρε κάποιους, οπότε αποχωρήσαμε και πήγαμε για φαγητό, αφού πρώτα ξαναχαθήκαμε και περάσαμε για να πάρουμε και την αδερφή μου.
Δειπνήσαμε στο Lime Brew Mix Restaurant, που ήταν κάτι ανάμεσα σε μπυραρία, ασιατικό εστιατόριο και καλό κρεατάδικο με αμερικάνικες επιρροές, όπου το φαγητό ήταν και πάλι πολύ καλό, ειδικά το κρέας αλόγου, και με πολύ καλές τιμές. Γενικώς στο Καζακστάν μέχρι στιγμή ήθελε λίγο ψάξιμο το φαγητό, αλλά τρώγαμε πολύ καλά και σε εξαιρετικές τιμές, δεν μπορούσα να έχω παράπονο. Όσο τρώγαμε και κάναμε χαβαλέ, λάβαμε και μηνύματα από τον @Krekouzas που είχε μπλέξει τα μπούτια του πάλι, είχε χάσει μια πτήση γιατί είχε διαβάσει λάθος την ώρα αναχώρησης κι είχε πληρώσει επιπλέον 200€ για να περάσει λίγες ώρες στη χιονισμένη Αστάνα. Ε, ο Κρεκούζας ήθελε να περάσουμε από το Hard Rock Cafe και να του πάρουμε καρφίστες γιατί το έφερε βαρέως που έχασε την ευκαιρία να διευρύνει τη συλλογή του και από το Καζακστάν. Περιέργως το προλάβαμε ανοιχτό, του πήραμε τα δωράκια του και - εν μέσω γενικής ευφορίας- έριξα την ιδέα να πάμε σε ένα gay bar, μιας που ήμασταν και σε πόλη που τα σηκώνει αυτά. Κάποιοι ήταν σκεπτικοί για την πρότασή μου για το Studio 69 κι επειδή οι φωτογραφίες που είδαν στο tripadvisor έδειχναν 5 κοιλαράδες να παίζουν μπιλιάρδο (μαμημένο roaming, πόσο νοσταλγώ τις εποχές που δεν υπήρχαν αυτές οι χαζομάρες), αποφασίσαμε τελικά να πάμε σε στριπτηζάδικο, το οποίο βρήκαν στο
tripadvisor αλλά δεν καταφέραμε να εντοπίσουμε ποτέ (άμα λέω εγώ ότι είναι του Σατανά αυτά...).
Συνολικά περπατήσαμε 25 χιλιόμετρα σήμερα, καθόλου άσχημα, αλλά ήταν ώρα να πάμε σπίτι. Βρήκαμε ένα κυριλέ ξενοδοχείο όπου ζητήσαμε να μας καλέσουν ταξί γιατί ήταν σχεδόν 2 τα χαράματα και δεν κυκλοφορούσε ψυχή, όπου μου έκανε εντύπωση το πόσο ντροπαλή ήταν η ρεσεψιονίστ, λες και δεν είχε ξαναμιλήσει σε ξένους ποτέ. Καλά κι αν τους μίλησε δε νομίζω να κατάλαβαν πολλά από τα Αγγλικά της. Ή μήπως την κόμπλαρε η απαράμιλλη ομορφιά μου και δεν μπορούσε να αρθρώσει λέξη η κοπελίτσα; Τέλος πάντων, την επομένη θα είχα άλλα ντράβαλα με άλλο ρεσεψιονίστ που δε νομίζω να με βρήκε ούτε πολύ όμορφο, ούτε πολύ ευχάριστο...
Koιμήθηκα λίγο, αλλά καλά. Το πρωινό πάντως ήταν ένα ζεστό γλυκό ρύζι με ένα τηγανητό αβγό. Κάτι από όλα αυτά πάντως πείραξε την αδερφή μου, που θα περνούσε τρεις πολύ "ρευστές" ημέρες και με έντονους κοιλόπονους. Η συνεννόηση με τη συμπαθή συντρόφισσα ρεσεψιονίστ ήταν τουλάχιστον κωμική, αλλά τελικά συνεννοηθήκαμε και μας βρήκε δύο ταξί, που ζήτησαν εν τέλει 10€ έκαστο για τη διαδρομή μέχρι τη Dolinka (το χωριό όπου βρισκόταν το γκουλάγκ), την αναμονή και την επιστροφή, παρότι η συνολική απόσταση ήταν πάνω από 100χλμ.
Είχα μεγάλη περιέργεια να δω πώς ήταν η επαρχία του Καζακστάν. Θα ήταν εμφανής η ανάπτυξη έστω και κατά πολύ πιο αργή από την Αστάνα ή θα βλέπαμε φτώχεια και κακομοιριά; Από τα πρώτα χιλιόμετρα μου λύθηκε η απορία: μια καταθλιπτική στέπα, φτωχικά σπίτια από αλουμίνιο και οι γνωστές στο ανατολικό μπλοκ θλιβερές εργατικές πολυκατοικίες έδεναν απόλυτα με το σημερινό θέμα, το KarLag ( = Karaganda + Gulag).
Κατά την άφιξή μας η πόρτα του κτιρίου που στέγαζε το μουσείο-γκούλαγκ ήταν ανοιχτή, το οποίο μου προκάλεσε μια ανακούφιση, γρήγορα όμως ήρθε η ψυχρολουσία όταν οι δύο συμπαθείς γκεσταπίτισες του μουσείου (ενδεδυμένες με ό,τι πιο σοβιετικό είχε η γκαρνταρόμπα τους) μας έκαναν τη χαρακτηριστική χειρονομία που υποδηλώνει πως κάτι είναι κλειστό και η μια στις δυο λέξεις που έλεγαν ήταν "νιετ". Τελικά, αν καταλάβαμε καλά, το πρόβλημα ήταν πως δεν υπήρχε ξεναγός, τουλάχιστον αγγλόφωνος, αφού αυτό είναι κάτι που πρέπει να έχει κανονιστεί από πριν. Τους εξηγήσαμε σε άπταιστη νοηματική ότι δεν έχουμε πρόβλημα, ότι ήρθαμε από μακριά για να δούμε τα χούγια του Στάλιν και τελικά μας επέτρεψαν την περιήγηση, με χαμόγελα συμπάθειας.
Κάπου εκεί, εμφανίστηκε ο από μηχανής Θεός Δ. ο οποίος είχε μια πολυσέλιδη επεξήγηση των εκθεμάτων του μουσείου ανά αίθουσα στα Αγγλικά. Την είχε εκτυπώσει από το ίντερνετ ο ψυχάκιας!
Παρένθεση: η όλη προετοιμασία του ταξιδιού ήταν χρονοβόρα κι επίπονη αφού ενέπλεκε πολλούς συμμετέχοντες, χώρες που απαιτούσαν βίζες, μία που απαιτούσε υποχρεωτική περιήγηση με κρατικό ξεναγό, κρατήσεις τραίνων με συγκεκριμένες ημερομηνίες και ενοικίαση αυτοκινήτου με διάσχιση συνόρων τριών χωρών, ορισμένες εκ των οποίων δεν επέτρεπαν αμφίδρομη πρόσβαση. Ως εκ τούτου είχα ξεκινήσει το διάβασμα πολύ νωρίς, είχα επιλέξει περίπου τι θα βλέπαμε σε κάθε πόλη αρκετά λεπτομερώς, είχα επικοινωνήσει με το Stantours για το τουρ στο Τουρκμενιστάν και τα εισιτήρια τραίνου και μετά... πέρασαν κάτι μήνες, στους οποίους δεν είχα διαβάσει τίποτε, είχα ξεχάσει σχεδόν τα πάντα κι όταν με ρωτούσαν οι υπόλοιποι για το πρόγραμμα τους έλεγα "α, αυτό είναι την άλλη εβδομάδα, όταν έρθει η ώρα θα ξανακοιτάξω το πρόγραμμα".Κυριολεκτικά δεν είχα ιδέα τι ακολουθούσε δυο ημέρες αργότερα, ήταν και πολύπλοκο με τόσα άτομα να αφικνούνται και να αναχωρούν σε άσχετα σημεία του ταξιδιού. Ε, όταν επιβεβαιώθηκε η συμμετοχή του Δ., δέχτηκα ένα καταιγισμό ερωτήσεων για τις 10 περίπου ημέρες στις οποίες θα συμμετείχε και ο ίδιος, με λεπτομέρειες που απλά δε θυμόμουν. Μου είχε κάνει εντύπωση το πόσες ερωτήσεις έκανε και μάλλον από τις άσχετες, αδιάφορες και λανθασμένες απαντήσεις που του έδινα πρέπει να πίστευε πως το πρόγραμμα είχε γίνει κατά λάθος, ότι πάμε στα κουτουρού κι ότι δε με πολυενδιαφέρει κιόλας. Ο ίδιος ο Δ. είχε κάνει τις κρατήσεις των ξενοδοχείων από την Αστάνα κι έπειτα και τελικά αποδείχθηκε πως είχε κατεβάσει, αποστηθίσει κι εκτυπώσει (!) πληροφορίες για κάθε μέρος ξεχωριστά. Ειδικά στη Dolinka οι σημειώσεις του αποδείχθηκαν σωτήριες, δε θα είχαμε καταλάβει και πολλά από το φωτογραφικό υλικό του μουσείου μόνο. Ένα δημόσιο ευχαριστώ λοιπόν στον άνθρωπο.
Πήρα λοιπόν τις σημειώσεις του Δ. στα Αγγλικά και τις μετέφραζα μεγαλόφωνα πρώτα στα Ελληνικά και μετά στα Ισπανικά, γιατί υπήρχε κι ένας Τζόρντι τέλος πάντων. Το κτίριο λοιπόν ήταν το διοικητήριο του συμπλέγματος γκουλάγκ στην ευρύτερη περιοχή και τα εκθέματα είχαν να κάνουν με την ιστορία της και με φωτογραφίες και αναπαραστάσεις της ζωής σε ένα στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας της φρικιαστικής εποχής Στάλιν. Η έκθεση ξεκινούσε με τη διήγηση του εγκλήματος της υποχρεωτικής κολεκτιβοποίησης του έως τότε σχεδόν καθαρά νομαδικού πληθυσμού του Καζακστάν, περνούσε από τον Κόκκινο Τρόμο, το Μεγάλο Λιμό, την εποχή Μπέρια, τις τοπικές εξεγέρσεις κατά του κομουνιστικού εξαναγκασμού και τις εκτελέσεις και τα βασανιστήρια στα οποία υπόκειντο οι εξεγερθέντες.
Το φωτογραφικό υλικό ειδικά ήταν πολύ δυνατό, οι αναπαραστάσεις μου φάνηκαν πολύ αληθοφανείς, αλλά υπήρχαν και ψήγματα δραματοποίησης, όπως τα μάτια του Στάλιν που ήταν βαμμένα σε κάποιο τοίχο της αίθουσας απομόνωσης. Σε κάποια αίθουσα υπήρχε αναπαράσταση των "παραστάσεων" στις οποίες ήταν υποχρεωμένοι να συμμετέχουν οι κρατούμενοι, όπου ένας σπιούνος φαινόταν να παρακολουθεί ένα θεατρικό έργο πίσω από τη σκηνή, φροντίζοντας να εντοπίσει οποιαδήποτε νύξη για τους δεσμοφύλακες ή το σύστημα κράτησης. Στην ίδια αίθουσα υπήρχε μια συγκινητική έκθεση για τις τύχες των ορφανών της τραγωδίας, οι προπαγανδιστικές αφίσες όπου ο Στάλιν εμφανίζεται ως στοργικός πατέρας, ενώ πολύ ενδιαφέροντα βρήκα και τα -πραγματικά- βιβλία της βιβλιοθήκης στην οποία είχαν πρόσβαση οι κρατούμενοι: πρακτικά ήταν μόνο βιογραφίες του Στάλιν και του Λένιν και σημειώσεις για μαρξιστικά κείμενα. Η όλη επίσκεψη μου φάνηκε πολύ διδακτική, ενώ για άλλη μια φορά ήμασταν οι μόνοι επισκέπτες. Οι φωτογραφίες που θα ακολουθήσουν ίσως δώσουν μια καλύτερη εικόνα.
Επιστρέψαμε με τα ταξί στην Karaganda, η οποία είναι μια πόλη μισού εκατομμυρίου ψυχών, κι εντοπίσαμε μια τράπεζα όπου αλλάξαμε χρήματα σε εξαιρετική ισοτιμία, αλλά η εξυπηρέτηση των υπαλλήλων ήταν σε ρυθμούς Κούβας, πραγματικά αξιοσημείωτο, αν και ήταν -και πάλι- ευγενέστατοι. Γενικώς οι Καζάκοι μου έδωσαν την εντύπωση ανθρώπων σοβαρών, συνεσταλμένων, φιλότιμων και ευγενέστατων. Αγγλικά φυσικά πάλι δε μιλούσε κανείς...
Κατόπιν δικής μου επιμονής, ψάξαμε να βρούμε ένα Ecomuseum, το οποίο κανείς δεν ήξερε πού ακριβώς βρισκόταν, παρότι είχαμε εντοπίσει σωστά την οδό και το οικοδομικό τετράγωνο. Αποδείχθηκε πως βρισκόταν στα άδυτα κάποιου διοικητικού κτιρίου, αλλά και που το βρήκαμε δεν ασχολήθηκε κανείς και καθόλου μαζί μας. Για το πω πιο απλά, κυριολεκτικά ΧΕΣΤΗΚΑΝ αν ήμασταν εκεί ή όχι: δε μας χρέωσαν είσοδο, δε μας μίλησαν και μάλλον ενοχλήθηκαν κι από την παρουσία μας οι υπάλληλοι-επιστήμονες. Το μουσείο υποτίθεται πως έχει ως θέμα την οικολογία και τη φύση, αλλά ενώ είχε περάσει ήδη ένα δεκάλεπτο από την είσοδό μας, εξακολουθούσαμε να αναρωτιόμαστε αν είμαστε στο σωστό μέρος: ουσιαστικά επρόκειτο για έναν αχταρμά εκθεμάτων (από πετρώματα μέχρι σκουπιδοτενεκέδες), βιβλίων σχετικών και άσχετων με την οικολογία (άρλεκιν του '80 !!!) και φωτογραφιών που είχαν βγάλει οι επιστήμονες που εργάζονταν στο μουσείο από δικές τους εκδρομές προς αναζήτηση πετρωμάτων κλπ, στις οποίες μάλιστα απεικονίζονταν με τα εσώρουχα, ξαπλωμένοι ή ημιμέθυσοι κάνοντας χαβαλέ στιλ πενταήμερης. Το όλο μέρος θύμιζε το άνδρο κάποιων τρελών επιστημόνων που είχαν μια αίθουσα όπου είχαν συλλέξει αντικείμενα από το χόμπι τους, τα οποία μάλιστα ταξινομούσαν με περισσό στόμφο, αγνοώντας μας επιδεικτικά (αλλά ευγενικά!). Εντελώς περίεργο μέρος, αλλά για κάτι τέτοια ταξιδεύουμε...
Ψάξαμε να βρούμε να φάμε κάτι ωραίο (μιας που είναι φτηνή η χώρα είπαμε να το ρίξουμε στις γκουρμεδιές) και τελικά κάτι βρήκαμε που δεν ήταν ταχυφαγείο: ένα εστιατόριο της αλυσίδας Ασορτί σε ένα ταλαιπωρημένο αλλά αξιοπρεπές εμπορικό κέντρο. Καλούτσικο το φαγητό, η Κ. έτρεχε να βρει χαρτί υγείας λόγω πρωινού, ενώ μετά κάναμε μια βόλτα και στα πιο μοντέρνα εμπορικά κέντρα για να βρούμε κανά δυο πράγματα που μας έλειπαν (φορτιστές κλπ) κι αργότερα, προσπαθώντας να σκοτώσω χρόνο με το Τζόρντι, περιηγηθήκαμε στις εργατικές πολυκατοικίες, παρατηρώντας την αντίθεση ανάμεσα στην ανάπτυξη που ερχόταν και στη ματιά στο κομουνιστικό παρελθόν της αρχιτεκτονικής τους. Επειδή πάντως κι η κοπέλα μου σε -άθλια- εργατική πολυκατοικία ζει στα προάστια της Αβάνας, μου είχε αναθέσει να βρω μία εργατική πολυκατοικία στην πρώην ΕΣΣΔ που να είναι σε αθλιότερη κατάσταση από τη δική της. Δε βρήκα καμία και, μιας που το έφερε η κουβέντα, ουδεμία σύγκριση το βιοτικό επίπεδο των Καζάκων με των Κουβανών: οι πρώτοι ζουν σαφώς καλύτερα.
Επιστρέψαμε στο ξενοδοχείο, πήραμε τις βαλίτσες μας και πήγαμε στο σταθμό του τραίνου όπου θα παίρναμε το 11ωρο τραίνο για το Αλμάτι, την παλιά πρωτεύουσα και κατά γενική ομολογία ομορφότερη πόλη της χώρας.
Ημέρα 13: Αλμάτι
Ξύπνησα νωρίς στο τραίνο και βάλθηκα να κοιτάω έξω από το παράθυρο: μηδέν η θέα, μια μονότονη και άσχημη στέπα, κατάθλιψη σε έπιανε. Κατεβήκαμε, πήραμε ένα βανάκι που μας πήγε στο ξενοδοχείο Mildon, το οποίο αποδείχθηκε ΠΑΛΑΤΙ και μάλιστα μόλις για 20€/άτομο. Ο ρεσεψιονίστ μάλιστα μας άφησε να μπούμε από νωρίς στα δωμάτια, το οποίο μας έδωσε και χρόνο για ένα ντουσάκι προτού βγούμε να εξερευνήσουμε την πόλη.
Οι 8 βαθμοί Κελσίου μετά το πολικό κρύο της Αστάνα και το ψύχος της Karaganda μας φάνηκαν καλοκαιράκι, η δε πόλη έδινε μια αίσθηση... κανονικότητας, με ιστορία, παλιά κτίρια και ανθρώπους και αυτοκίνητα να κινούνται, κι όχι την εικονική πραγματικότητα της Αστάνα. Η πόλη είναι όμορφη, με ορισμένα ενδιαφέροντα από αρχιτεκτονικής άποψης κτίρια και πεντακάθαρη. Κινήσαμε για το τελεφερίκ στο λόφο kok tobe για να διαπιστώσουμε πως πέσαμε σε Τρίτη, δηλαδή τη μοναδική ημέρα της εβδομάδας που αντί για το πρωί ανοίγει στις 1 το απόγευμα. Δεν πειράζει, το περπάτημα ήταν ευχάριστο, είχε ενδιαφέρον να βλέπουμε τα παιδάκια να κάνουν skateboard (επιμένω ότι οι παππούδες τους στάνταρ ήταν νομάδες), περάσαμε από ένα πορνοσινεμά, διαβάσαμε πως η πόλη είναι gay friendly, είδαμε κάτι θεόχοντρα παιδάκια να μας ποζάρουν μπροστά από μια αφίσα των KFC (ο Γκορμπατσόφ θα ήταν περήφανος, αν και νομίζω αυτός με την Pizza Hut είχε ταχθεί) και διασχίσαμε μερικά καταπράσινα πάρκα.
Πήγαμε να δούμε τον ορθόδοξο καθεδρικό, που δυστυχώς επισκευαζόταν απέξω, οπότε το εντυπωσιακό εξωτερικό του το είδαμε μόνο σε αφίσες. Στο εσωτερικό, μερικές Ρωσίδες γιαγιάδες που ήταν περίεργα οικείες (χαλαρά τις περνούσες για ελληνογιαγιάδες), έψαλλαν θεϊκά κάποιους ορθόδοξους ύμνους. Επισκεφθήκαμε εκεί κοντά τα δυο μνημεία για τους Παγκοσμιίους Πολέμους και τους Καζάκους που έχασαν τη ζωή τους σε αυτούς, που τα βρήκα πολύ επιβλητικά και από τα όμορφα απομεινάρια της ΕΣΣΔ.
Καταλήξαμε στη σκεπαστή αγορά που είναι πανέμορφη και πολύ τακτοποιημένη, αλλά θέλει παζάρι, παρότι πολύ πωλητές είναι απονήρευτοι, αυτό δεν ισχύει για όλους. Δοκίμασα τα πάντα κι όχι με την κατάλληλη σειρά, αφού με χρονολογική σειρά έφαγα ξηρούς καρπούς, ποικιλία τυριών, τυρόψωμο, ωμά κρύα εντόσθια κάποιου ζώου με ξύδι (πολύ καλό!), σούσι, χυμούς, φρούτα, ένα τσιχλοειδές μακρυνάρι με ροδάκινο, κεράσι και σταφύλι (!) και φυσικά γλυκά, ενώ μου έκανε εντύπωση πόσο πεντακάθαρα ήταν τα κρεοπωλεία τους.
Περάσαμε έναν ωραίο πεζόδρομο και χρησιμοποιήσαμε και το μετρό της πόλης που είχε εισιτήριο αξίας 0,20€, μία μόλις γραμμή, στάσεις κάθε μισό χιλιόμετρο και τεράστιο βάθος, με κυλιόμενες σκάλες που φαίνονταν να καταλήγουν στα έγκατα της γης και αισθητική μετρό Μόσχας, αλλά όχι τόσο όμορφο. Κυριολεκτικά ήταν γρηγορότερο να κινείσαι με τα πόδια, το οποίο εξηγεί και γιατί ήταν άδειο, παρότι πάμφθηνο. Μου έκανε εντύπωση η νεολαία της χώρας: σοβαροί, μελετηροί, πειθαρχημένοι, υγιείς, ουδεμία αποκλίνουσα συμπεριφορά.
Επιστρέψαμε στο τελεφερίκ, το οποίο μας ανέβασε ψηλά για να δούμε την όχι και τόσο ενδιαφέρουσα θέα της πόλης, έναν τύπο που σου έδινε ένα μεγάλο αετό για να τον κρατήσεις και να φωτογραφηθείς μαζί του, ένα τροχό, κάτι αγάλματα των Beatles (!) εντελώς εκτός ατμόσφαιρας. Κάναμε σκοποβλή με... βαλίστρα, παίξαμε ηλεκτρονικά δεκαετίας '80 κι είδαμε ένα ζωολογικό κήπο με αισθητική της ίδιας εποχής, οπότε και άρχισε να βρέχει. Λόγω της βροχής αποφασίσαμε να αφήσουμε και την επίσκεψη του κέντρου εκπαίδευσης γερακιών για την επόμενη και με τη βοήθεια κάποιου ντόπιου που μας κάλεσε ταξί με αυτό το κάτι σαν Uber, επιστρέψαμε στο ξενοδοχείο για ξεκούραση.
Εκεί, μας περίμενε ένας διαφορετικός από τον πρωινό ρεσεψιονίστ που μου ζήτησε να πληρώσουμε ένα διόλου ευτελές ποσό "για το early checkin". Του απάντησα πως δε ζητήσαμε εμείς κάτι τέτοιο, ο συνάδελφος της πρωινής βάρδιας μας το προσέφερε χωρίς να διευκρινίσει πως συνιστούσε επιπλέον χρέωση και ευγενικά μου ζήτησε να τα βρω με το συνάδελφό του το πρωί. Μετά από ολίγη ξεκούραση, οι πέντε μαντράχαλοι αποφασίσαμε να πάμε σε μια σάουνα για να το ζήσουμε κι αυτό, η αδερφή μου ήταν εξουθενωμένη από τις διάρροιες. Τα τρία τετράγωνα της απόστασης μετατράπηκαν σε πεζοπορία 45 λεπτών λόγω του ότι ένας καλός συνταξιδιώτης ήταν και σίιιιγουρος πως είχε καλό προσανατολισμό κι όταν τελικά φτάσαμε στη μνημειωδών διαστάσεων σάουνα που φαινόταν σοβιετικής εποχής αλλά ανακαινισμένη, δε συμφωνήσαμε στο τι θέλαμε να κάνουμε: τα μασάζ ήταν ολίγον ακριβά και στη σάουνα έπρεπε να μπει κανείς γυμνός, πράγμα που κόμπλαρε κάποιους, οπότε αποχωρήσαμε και πήγαμε για φαγητό, αφού πρώτα ξαναχαθήκαμε και περάσαμε για να πάρουμε και την αδερφή μου.
Δειπνήσαμε στο Lime Brew Mix Restaurant, που ήταν κάτι ανάμεσα σε μπυραρία, ασιατικό εστιατόριο και καλό κρεατάδικο με αμερικάνικες επιρροές, όπου το φαγητό ήταν και πάλι πολύ καλό, ειδικά το κρέας αλόγου, και με πολύ καλές τιμές. Γενικώς στο Καζακστάν μέχρι στιγμή ήθελε λίγο ψάξιμο το φαγητό, αλλά τρώγαμε πολύ καλά και σε εξαιρετικές τιμές, δεν μπορούσα να έχω παράπονο. Όσο τρώγαμε και κάναμε χαβαλέ, λάβαμε και μηνύματα από τον @Krekouzas που είχε μπλέξει τα μπούτια του πάλι, είχε χάσει μια πτήση γιατί είχε διαβάσει λάθος την ώρα αναχώρησης κι είχε πληρώσει επιπλέον 200€ για να περάσει λίγες ώρες στη χιονισμένη Αστάνα. Ε, ο Κρεκούζας ήθελε να περάσουμε από το Hard Rock Cafe και να του πάρουμε καρφίστες γιατί το έφερε βαρέως που έχασε την ευκαιρία να διευρύνει τη συλλογή του και από το Καζακστάν. Περιέργως το προλάβαμε ανοιχτό, του πήραμε τα δωράκια του και - εν μέσω γενικής ευφορίας- έριξα την ιδέα να πάμε σε ένα gay bar, μιας που ήμασταν και σε πόλη που τα σηκώνει αυτά. Κάποιοι ήταν σκεπτικοί για την πρότασή μου για το Studio 69 κι επειδή οι φωτογραφίες που είδαν στο tripadvisor έδειχναν 5 κοιλαράδες να παίζουν μπιλιάρδο (μαμημένο roaming, πόσο νοσταλγώ τις εποχές που δεν υπήρχαν αυτές οι χαζομάρες), αποφασίσαμε τελικά να πάμε σε στριπτηζάδικο, το οποίο βρήκαν στο
tripadvisor αλλά δεν καταφέραμε να εντοπίσουμε ποτέ (άμα λέω εγώ ότι είναι του Σατανά αυτά...).
Συνολικά περπατήσαμε 25 χιλιόμετρα σήμερα, καθόλου άσχημα, αλλά ήταν ώρα να πάμε σπίτι. Βρήκαμε ένα κυριλέ ξενοδοχείο όπου ζητήσαμε να μας καλέσουν ταξί γιατί ήταν σχεδόν 2 τα χαράματα και δεν κυκλοφορούσε ψυχή, όπου μου έκανε εντύπωση το πόσο ντροπαλή ήταν η ρεσεψιονίστ, λες και δεν είχε ξαναμιλήσει σε ξένους ποτέ. Καλά κι αν τους μίλησε δε νομίζω να κατάλαβαν πολλά από τα Αγγλικά της. Ή μήπως την κόμπλαρε η απαράμιλλη ομορφιά μου και δεν μπορούσε να αρθρώσει λέξη η κοπελίτσα; Τέλος πάντων, την επομένη θα είχα άλλα ντράβαλα με άλλο ρεσεψιονίστ που δε νομίζω να με βρήκε ούτε πολύ όμορφο, ούτε πολύ ευχάριστο...