Γιαννης Σαρτο
Member
- Μηνύματα
- 122
- Likes
- 1.052
- Επόμενο Ταξίδι
- Χαβάη
- Ταξίδι-Όνειρο
- Μαγαδασκάρη
Επισκεφτείτε και το blog μου αν θέλετε
Λιθουανία 2024
Τον Απρίλιο του ’24 μετά από έναν επίπονο ( παρολίγο) χωρισμό και θέλοντας να δοκιμάσω αν μπορώ να ξανακάνω πράγματα μόνος μου, επέλεξα να επισκεφτώ μία χώρα που μοιάζει να μην απασχολεί κανέναν. Μάλιστα σε παλιότερο ταξίδι στη Βαλτική λόγω του περιορισμένων ημερών που είχα στη διάθεση μου η Λιθουανία ήταν το μέρος που επέλεξα να κόψω από το πλάνο, επισκεπτόμενος αντ’ αυτού ένα υπερβολικά μανικιουρισμένο Ταλίν και μία πιο φτωχή μα σίγουρα πιο αληθινή Ρίγα όπου φαίνεται ότι πολίτες ζουν ακόμα την όποια τοπική καθημερινότητα τους. Κάτι η σημαία της Λιθουανίας με τα φθινοπωρινά της χρώματα σαν πιάτο με αρακά γιαχνί, κάτι η νοητική συσχέτιση της με την πρώην Σοβιετική Ένωση και όλο αυτό το μίζερο που χαρακτήριζε την πρώην υπερδύναμη, κρατούσε το ενδιαφέρον μου σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Ανακάλυψα ότι είχα άδικο και ότι πρόκειται για ένα πολύ γοητευτικό μείγμα του σκανδιναβικού με το ανατολικοευρωπαϊκό στοιχείο.
Όντας κάτοικος Αγγλίας εδώ και κάποια χρόνια, πετάξα με πολύ πρωινή πτήση με την wizz air από το φορτικό και δυσάρεστο αεροδρόμιο Luton. Στο Λονδίνο τα πέντε αεροδρόμια της πόλης μοιάζει να εξυπηρετούν διαφορετικά δημογραφικά και αυτό φάινεται από τους επιβάτες που αναμένουν να επιβιβαστούν: στο Heathrow θα συναντήσεις τους πιο εύπορους που δεν καταφεύγουν σε πτήσεις χαμηλού κόστους, στο Gatwick εγγλέζους εργατικής τάξης από την ευρύτερη νότια Αγγλία που πηγαίνουν διακοπές πακέτα σε Ελλάδα-Ιταλία-Ισπανία αλλά και απόδημους από αυτές τις χώρες που επιστρέφουν, στο City μερικοί γερμανοί και ελβετοί που πετάνε για business και στα Luton και Stanstend νοτιοευρωπαίοι, ανατολικοευρωπαίοι, ρομά, λατίνοι και άγγλοι που ψάχνουν όσο δυνατόν πιο φθηνά αεροπορικά εισιτήρια.
Το Βίλνιους είναι μία πόλη μάλλον παραγνωρισμένη από το τουριστικό γίγνεσθαι. Όσοι τουρίστες την επισκέπτονται συνηθίζουν να διαμένουν στο πολύ εκτεταμένο ιστορικό του κέντρο. Έτσι και εγώ βρίσκω ένα πολύ καλό δωμάτιο σε ξενοδοχείο κοντά στην πλατεία Vincas Kudirqa. Το πρώτο που παρατηρώ στην αναγνωριστική βόλτα μου είναι η αυξημένη αίσθηση της ευρυχωρίας. Τα πεζοδρόμια είναι πέτρινα και πλατιά με το (πολύ παλιό) τραμ σαν νοσταλγικό απολειφάδι του μακρινού κομμουνιστικού παρελθόντος να κινείται αργά και παράλληλα με νεαρούς ποδηλάτες. Τα πάντα μοιάζουν καλά συντηρημένα και πολύ καθαρά με το πράσινο που περιβάλλει αυτή τη πρωτεύουσα να είναι ορατό σχεδόν από παντού.
Βρίσκομαι εδώ στα τέλη Απρίλη και αυτό αποτελεί χωρίς να το γνωρίζω εκ των προτέρων, πολύ καλό timing. Οι μεγάλες μέρες στα τέλη της άνοιξης και στη διάρκεια του καλοκαιριού στα βορειότερα τμήματα της Ευρώπης δίνουν την ευκαιρία για περισσότερο φως, περισσότερες ώρες για περιήγηση και δραστηριότητες κάτι που μετράει πολύ σε τέτοιους προορισμούς. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλά υπαίθρια αξιοθέατα σε αυτήν την επίπεδη χώρα είναι κλειστά από τον Οκτώμβριο μέχρι και τον Απρίλη, ενδεικτικό του περιορισμένου της τουριστικής σεζόν εδώ. Επιπλέον αισθάνομαι τυχερός λόγω του πολύ καλού καιρού. Αντί των πουλόβερ που έφερα καταφεύγω σε κοντομάνικα μπλουζάκια και εύχομαι να είχα φέρει μέχρι και κοντά παντελονάκια. Στο ξενοδοχείο η κυρία που ετοιμάζει το πρωινό μου σχολιάζει ότι είχανε χιόνι πριν από δυο εβδομάδες, κάτι που θα έκανε την όλη εμπειρία μου σαφώς διαφορετική.
Το Βίλνιους είναι γεμάτο με καλαίσθητα αγάλματα, μικρά πάρκα, εκκλησίες και ιστορικά κτίρια που λειτουργούν ως ένα ενιαίο σύνολο. Ξεχωρίζει ίσως το κάστρο Gediminas στον λόφο που δεσπόζει πάνω από την παλιά πόλη αλλά και ο καθεδρικός του στην μεγάλη πλατεία δίπλα από τον ποταμό Neris. Το όλο ιστορικό κέντρο προσφέρεται ιδιαιτέρως για περίπατο με όλα αυτά τα πλακόστρωτα δρομάκια του να είναι πλαισιωμένα από το ένα πολιτιστικό ορόσημο μετά το άλλο και την πολύ περιορισμένη κίνηση αυτοκινήτων εντός του να βοηθάει περαιτέρω. Τα μόνα κτίρια που χαλάνε κάπως την αρχιτεκτονική αρμονία είναι μάλλον τα νεότερα ή μερικώς ανακαινισμένα όπως ξενοδοχείο novotel στο κέντρο.
Εγώ θα επισημάνω δύο άλλα σημεία που ξεχώρισα, την λαϊκή αγορά Halės turgus με ένα σωρό παράξενες τοπικές σπεσιαλιτέ σε κοντινή απόσταση από τον σιδηροδρομικό σταθμό και το μουσείο μοντέρνας τέχνης ΜΟ ( φαντάζομαι εμπνευσμένο από το Moma της Νέας Υόρκης). Παίρνοντας υπόψην ότι το συγκεκριμένο μουσείο είναι σχετικά πρόσφατο ( ολοκληρώθηκε το 2017 εκεί που πριν ήταν ένα παλιό σινεμά ) μου αρέσει το πόσο αρμονικά δένει με τον περιβάλλοντα χώρο και τα πολλά ιστορικά κτίρια γύρω του. Όπως σε όλα τα μουσεία μοντέρνας τέχνης, έτσι και εδώ τα όσα βλέπεις και πως τα εκλαμβάνεις αποτελούν πάντα μία υποκειμενική εμπειρία . Εγώ έτυχε πάντως να το επισκεφτώ όταν υπήρχε μία εποχιακή έκθεση με έργα για την σχέση των δύο φύλων, κομμάτια της οποίας έσπαγαν κόκαλα με το πόσο εύστοχα ήταν μέσα στον κυνισμό τους.
Από τα αξιοθέατα στα οποία περιηγήθηκα, το μόνο από το οποίο δεν πείστηκα στο ελάχιστο για την γνησιότητα και την λειτουργικότητα του ήταν η μποέμ γειτονιά Užupis που αυτοανακυρήχθηκε συμβολικά σε ανεξάρτητη χώρα το 1997( Republic of Užupis). Ίσως τριάντα χρόνια πριν, όταν κάποιοι κάτοικοι της προχώρησαν σε αυτή πρωτότυπη κίνηση να επικρατούσε μία πιο rock n’ roll διάθεση ( όταν είχαν κέφια, κατα καιρούς «συνοριοφύλακες» βγαίνανε στους δρόμους για να σφραγίσουν τα διαβατήρια των επισκεπτών που ήθελαν να την επισκεφτούν για να πιουν στα μπαρ της) αλλά λίγα ένιωσα να έχουν απομείνει από την όποια ανατρεπτικότητα αυτών που την επινοήθηκαν. Ούτε από το χαβαλετζίδικο «σύνταγμα» της κολλημένο σε φράχτη με τη μορφή μεταλλικών πλακών για να το χαζεύουν περαστικοί σώζει τη κατάσταση. Ο κύριος λόγος μοιάζει να είναι η υπάρχουσα και εδώ στεγαστική κρίση. Η θέση της γειτονιάς αυτής, ακριβώς δίπλα στο ιστορικό κέντρο έχει ως αποτέλεσμα το Užupis να έχει γίνει πλέον το επόμενο ‘φιλέτο’ της Λιθουανικής πρωτεύουσας για τους ανερχόμενους επαγγελματίες σε αναζήτηση κατοικίας με κεντρική τοποθεσία. Άνθρωποι με πολλά λεφτά λοιπόν και διαφορετικές ευαισθησίες εγκαθίστανται εδώ σε αυξανόμενους αριθμούς, διαβρώνοντας σταδιακά τον όποιο αντισυμβατικό χαρακτήρα της.
Όσο για την καινούργια πόλη που περικλείει την παλιά, αυτή παρουσιάζει πολύ μικρότερο τουριστικό ενδιαφέρον. Οι επισκέπτες σπανίως κινούνται εκεί ούτως ή άλλως εκτός και αν αναζητούν κάποιο συγκεκριμένο εστιατόριο.
Η θέα στην άλλη όχθη του ποταμού Neris
Tarkai
Μία από τις πρώτες εικόνες που οι υποψήφιοι τουρίστες θα βλέπουν να επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά κατά την αναζήτηση πληροφοριών στο ίντερνετ για την Λιθουανία είναι ένα καλαίσθητο κοκκινωπό κάστρο το οποίο πρωτοχτίστηκε από έναν τοπικό δούκα τον 14 αιώνα. Πρόκειται για το οχηρό Ταρκάι του οποίου το κεραμιδί χρώμα αλλά η φωτογενής τοποθεσία του σε μία νησίδα της παραλίμνιας κωμόπολης με το ίδιο όνομα το κάνουν να ξεχωρίζει και να φέρνει στο μυαλό παραμύθια με δράκους, ιππότες και πριγκίπισσες.
Κόστος : Όσοι πιθανολογούν ότι πρόκειται για πάμφθηνό προορισμό καλά θα κάνουν να το ξανασκεφτούν. Η χώρα μπήκε στο ευρώ to 2015 και οι τιμές είναι τουλάχιστον ελληνικές αν όχι ακριβότερες, ειδικά για καλό καφέ και πρωϊνό.
Ένας άλλος τομέας που μάλλον δεν θα εντυπωσιάσει πολλούς είναι η γαστρονομία της Λιθουανίας. Το φαγητό μου φάνηκε βαρύ και ασήκωτο. Δοκίμασα και το εθνικό τους πιάτο, τα φωτογενή cepelinai (κάτι σαν κρύα γεμιστή πατατοκροκέτα) τα οποία ίσως να ήταν θρεπτικά, γευστικά πάντως δεν τα λες. Καλύτερα εστιάσετε στα πολλά καλά εστιατόρια που δημιουργούν τις δικές τους καινούργιες γεύσεις και όχι στις παραδοσιακές ταβέρνες.
Οι άνθρωποι: Στην Ελλάδα αρκεί κάποιος/α διαθέτει ένα ζευγάρι ανοιχτόχρωμα γαλανά ή πράσινα μάτια και αμέσως ξεχωρίζει (μπορεί να κάνεις μέχρι και καριέρα που λέει ο λόγος). Εδώ οι λιθουανοί και οι λιθουανές έχουν στην πλειοψηφία τους τέτοιους οφθαλμούς όπως και μαλλιά σε ξανθά και κοκκινωπά χρώματα, πολλοί από αυτούς ιδιαίτερα ψηλοί με λεπτά μέλη. Στις νεότερες γενιές όπως παντού στην Ευρώπη, έτσι και εδώ τους περισσεύει το στυλ και η ομορφιά, τους βλέπεις να συχνάζουνε στα υπαίθρια μπαρ και καφέ της πόλης με τα κατοικίδια τους. Στις λίγο πιο ώριμες ηλικίες, γενικά θα έλεγα ότι οι γυναίκες βγάζουν μία συγκρατημένη κομψότητα ενώ οι άντρες μια κάποια τραχύτητα.
Η θέση της στο κόσμο: Η Λιθουανία είναι ιδιαίτερα περήφανη για την πρόσφατη ανεξαρτησία της ( το 1990 ) την οποία δεν μοιάζει να θεωρεί δεδομένη και οι τάσεις της κοινής γνώμης είναι εμφανής παντού: ουκρανικές σημαίες σε δημόσιες υπηρεσίες αλλά και βεράντες απλών πολιτών, γκράφιτι υπέρ του Νάτο και μία αποκήρυξη ενός παρελθόντος ως τμήμα της Σοβιετικής Ένωσης που η μικρή χώρα θέλει με πάθος να αφήσει πίσω της. Δεν είναι τυχαίο ότι το πιο δημοφιλές μουσείο της πόλης επονομαζόμενο ως «Μουσείο Κατοχής και Απελευθερωτικού Αγώνα» βρίσκεται στο πρώην αρχηγείο της KGB στη Λιθουανία.
Τα σοβιετικά σύμβολα εδώ (βλέπε σφυροδρέπανο) έχουν την ίδια αντιμετώπιση με τα ναζιστικά και έχει απαγορευτεί η δημόσια έκθεση τους από το 2008. Ψηφοφόροι του ΚΚΕ ή μέλη της ΚΝΕ καλό θα ήταν να διαλέξουν άλλο τόπο για τις διακοπές τους. Για να δανειστώ μία φράση από τις ειδήσεις, ‘οι εξελίξεις στην περιοχή’ δεν αφήνουν την χώρα να ξεχαστεί από τις αγωνίες της. Η Ελλάδα μπορεί συνεχώς να παραπονιέται που οι ΕΕ/ΗΠΑ/διεθνής κοινότητα δεν τραβούν το αυτί της Τουρκίας κάθε φορά που αυτή παρεκτρέπεται μα την ίδια στιγμή συστηματικά τείνουμε να εθελοτυφλούμε στις ευαισθησίες τρίτων εθνών όπως πχ οι Βαλτικές ή η Πολωνία για τις οποίες η μαμά Ρωσία που τόσο γουστάρουμε εμείς οι Έλληνες, αποτελεί μάλλον υπαρξιακό κίνδυνο. Ακόμα χειρότερη η απάθεια που επεδείχθει όταν η Ρωσία εισέβαλε στα εδάφη πρώτα της Γεωργίας το 2008 και της Ουκρανίας το 2014 ( την δεύτερη φορά, το 2022 παρατράβηξε το κακό ακόμα και για το ελληνικό κοινό). Κάτι που μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση είναι ότι η Μίλντα, η ξεναγός του πρώτου από τα free walking tour που έκανα μας είπε ότι κάποιοι φίλοι της Λιθουανοί, αν ακούσουν κάποιον ρωσόφωνο να μιλάει Ρώσικα μπορεί μέχρι και ενοχλημένοι να του πουν «δεν είμαστε πλέον στην ΕΣΣΔ, παρακαλώ να μιλάτε Λιθουανικά» ( υπάρχει ρωσόφωνη μειονότητα και στις τρεις βαλτικές χώρες την οποία οι ίδιες ανησυχούν πως η Ρωσία θα χρησιμοποιήσει κάποια στιγμή ως αφορμή για να κάνει ότι έκανε και στην Ουκρανία).
Οι γεωπολιτικές ευαισθησίες και συμπάθειες είναι λοιπόν εντελώς αντίστροφες από τις συχνά Ελληνικές και μπορεί κανείς να βρει μέχρι και μία μαρμάρινη πλάκα με ένα ρητό του George Bush ( είχε δηλώσει σε κάποια στιγμή της προεδρίας του «όποιος επιλέξει να έχει ως εχθρό την Λιθουανία, καθιερώνει ως εχθρό του και τις Ηνωμένες πολιτείες της Αμερικής») να κοσμεί το δημαρχείο της πόλης. Μεγάλα λόγια που η συγκεκριμένη χώρα πάντως εκτιμά, θέλει να πιστέψει και υπενθυμίζει σε όλες τις διαδοχικές κυβερνήσεις των ΗΠΑ από τότε που μπορεί να επικαλεστούν αμνησία. Μου είναι δύσκολο να φανταστώ ρητό του συγκεκριμένου να κοσμεί κάποιο κτίριο της Αθήνας και να μην έχει βανδαλιστεί εντός της ίδιας ημέρας, αν και αν είχε εκφράσει κάτι αντίστοιχο εντός του πλαισίου των μονίμως προβληματικών ελληνοτουρκικών σχέσεων, ίσως και να την είχε βγάλει λάδι.
Μία έντονη περηφάνεια και χαρά αναδύεται ιδιαίτερα όταν αναφερθεί κανείς στο μπάσκετ. Στα δύο walking tours που έκανα, δύο διαφορετικές ξεναγοί μας θυμίζουν ότι το 1992 η Λιθουανία κέρδισε τις ΗΠΑ και πήρε το χρυσό στους Ολυμμπιακούς Αγώνες της Βαρκελώνης. Ομολογώ ότι δεν γνώριζα την συγκεκριμένη αθλητική της επιτυχία αν και έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι όπως και στο ποδόσφαιρο έτσι και στο μπάσκετ κάποιες ομάδες δεν πολυ παιδεύονται με τους Ολυμπιακούς και εστιάζονται στο μουντιάλ ή στο όποιο τοπικό πρωτάθλημα ( NBA league).
Γκράφιτι υπέρ του Νάτο
Υπάρχει ένας φιλικός συναγωνισμός μεταξύ των τριών εθνών της Βαλτικής, τα οποία μοιάζει να υποφέρουν από τις ίδιες φοβίες, να διακατέχονται από αντίστοιχες φιλοδοξίες και ιστορικά κινήθηκαν ταυτόχρονα σε πολλά σημαντικά βήματα τους ( ανεξαρτητοποιήθηκαν την ίδια χρονιά, εισήλθαν στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ σχεδόν ως πακέτο) . Ίσως για αυτό να αντιμετωπίζονται και από τους ταξιδιώτες ως μάλλον μονοδιάστατοι προορισμοί της μίας-δύο ημερών η κάθε μία. Το κάθε έθνος πάντως έχει την ιδιαίτερη ταυτότητα του και αξίζει περισσότερο χρόνο για εξερεύνηση.
Συνοπτικά, στις λίγες αυτές μέρες που την έζησα, η Λιθουανία μου φάνηκε ένα μέρος ευχάριστο, ιδιαίτερα ανθρώπινο, μέσα στη φύση (ελατοδάση, πευκοδάση και λεύκες παντού) και με τη δική του ( όχι για όλα τα γούστα ομολογουμένως) κουζίνα, γλώσσα και κουλτούρα. Θα έλεγα ότι ιδιαίτερα το Βίλνιους σαφώς και υπερτερέι από ένα σωρό αγγλικές πόλεις που ίσως να είναι πιο γνωστές παγκοσμίως με ξακουστή φήμη και βαρύγδουπες πολιτιστικές αναφορές να τις περιβάλλουν ( βλέπε Λίβερπουλ, Μπράιτον, Μάνστεστερ και άλλες) αλλά ελάχιστα έχουν να προσφέρουν στον επισκέπτη.
Επιπλέον είναι ένα ακόμα κομμάτι του παζλ της Ευρώπης αλλά και ένα έμμεσο μάθημα γεωπολιτικής, κάτι που ομολογώ ότι εμένα μου κέντρισε ιδιαίτερα την περιέργεια. Όλη αυτή η διαφορετική αντίληψη στα πράγματα ίσως οδηγήσει σε πολλούς και σε κάποια ταπεινοφροσύνη στο τέλος της εκδρομής απέναντι στην ιστορία και τις αγωνίες των άλλων, άγνωστων σε πολλούς «συμμάχων».
Λιθουανία 2024
Τον Απρίλιο του ’24 μετά από έναν επίπονο ( παρολίγο) χωρισμό και θέλοντας να δοκιμάσω αν μπορώ να ξανακάνω πράγματα μόνος μου, επέλεξα να επισκεφτώ μία χώρα που μοιάζει να μην απασχολεί κανέναν. Μάλιστα σε παλιότερο ταξίδι στη Βαλτική λόγω του περιορισμένων ημερών που είχα στη διάθεση μου η Λιθουανία ήταν το μέρος που επέλεξα να κόψω από το πλάνο, επισκεπτόμενος αντ’ αυτού ένα υπερβολικά μανικιουρισμένο Ταλίν και μία πιο φτωχή μα σίγουρα πιο αληθινή Ρίγα όπου φαίνεται ότι πολίτες ζουν ακόμα την όποια τοπική καθημερινότητα τους. Κάτι η σημαία της Λιθουανίας με τα φθινοπωρινά της χρώματα σαν πιάτο με αρακά γιαχνί, κάτι η νοητική συσχέτιση της με την πρώην Σοβιετική Ένωση και όλο αυτό το μίζερο που χαρακτήριζε την πρώην υπερδύναμη, κρατούσε το ενδιαφέρον μου σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Ανακάλυψα ότι είχα άδικο και ότι πρόκειται για ένα πολύ γοητευτικό μείγμα του σκανδιναβικού με το ανατολικοευρωπαϊκό στοιχείο.
Όντας κάτοικος Αγγλίας εδώ και κάποια χρόνια, πετάξα με πολύ πρωινή πτήση με την wizz air από το φορτικό και δυσάρεστο αεροδρόμιο Luton. Στο Λονδίνο τα πέντε αεροδρόμια της πόλης μοιάζει να εξυπηρετούν διαφορετικά δημογραφικά και αυτό φάινεται από τους επιβάτες που αναμένουν να επιβιβαστούν: στο Heathrow θα συναντήσεις τους πιο εύπορους που δεν καταφεύγουν σε πτήσεις χαμηλού κόστους, στο Gatwick εγγλέζους εργατικής τάξης από την ευρύτερη νότια Αγγλία που πηγαίνουν διακοπές πακέτα σε Ελλάδα-Ιταλία-Ισπανία αλλά και απόδημους από αυτές τις χώρες που επιστρέφουν, στο City μερικοί γερμανοί και ελβετοί που πετάνε για business και στα Luton και Stanstend νοτιοευρωπαίοι, ανατολικοευρωπαίοι, ρομά, λατίνοι και άγγλοι που ψάχνουν όσο δυνατόν πιο φθηνά αεροπορικά εισιτήρια.
Το Βίλνιους είναι μία πόλη μάλλον παραγνωρισμένη από το τουριστικό γίγνεσθαι. Όσοι τουρίστες την επισκέπτονται συνηθίζουν να διαμένουν στο πολύ εκτεταμένο ιστορικό του κέντρο. Έτσι και εγώ βρίσκω ένα πολύ καλό δωμάτιο σε ξενοδοχείο κοντά στην πλατεία Vincas Kudirqa. Το πρώτο που παρατηρώ στην αναγνωριστική βόλτα μου είναι η αυξημένη αίσθηση της ευρυχωρίας. Τα πεζοδρόμια είναι πέτρινα και πλατιά με το (πολύ παλιό) τραμ σαν νοσταλγικό απολειφάδι του μακρινού κομμουνιστικού παρελθόντος να κινείται αργά και παράλληλα με νεαρούς ποδηλάτες. Τα πάντα μοιάζουν καλά συντηρημένα και πολύ καθαρά με το πράσινο που περιβάλλει αυτή τη πρωτεύουσα να είναι ορατό σχεδόν από παντού.
Βρίσκομαι εδώ στα τέλη Απρίλη και αυτό αποτελεί χωρίς να το γνωρίζω εκ των προτέρων, πολύ καλό timing. Οι μεγάλες μέρες στα τέλη της άνοιξης και στη διάρκεια του καλοκαιριού στα βορειότερα τμήματα της Ευρώπης δίνουν την ευκαιρία για περισσότερο φως, περισσότερες ώρες για περιήγηση και δραστηριότητες κάτι που μετράει πολύ σε τέτοιους προορισμούς. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλά υπαίθρια αξιοθέατα σε αυτήν την επίπεδη χώρα είναι κλειστά από τον Οκτώμβριο μέχρι και τον Απρίλη, ενδεικτικό του περιορισμένου της τουριστικής σεζόν εδώ. Επιπλέον αισθάνομαι τυχερός λόγω του πολύ καλού καιρού. Αντί των πουλόβερ που έφερα καταφεύγω σε κοντομάνικα μπλουζάκια και εύχομαι να είχα φέρει μέχρι και κοντά παντελονάκια. Στο ξενοδοχείο η κυρία που ετοιμάζει το πρωινό μου σχολιάζει ότι είχανε χιόνι πριν από δυο εβδομάδες, κάτι που θα έκανε την όλη εμπειρία μου σαφώς διαφορετική.
Το Βίλνιους είναι γεμάτο με καλαίσθητα αγάλματα, μικρά πάρκα, εκκλησίες και ιστορικά κτίρια που λειτουργούν ως ένα ενιαίο σύνολο. Ξεχωρίζει ίσως το κάστρο Gediminas στον λόφο που δεσπόζει πάνω από την παλιά πόλη αλλά και ο καθεδρικός του στην μεγάλη πλατεία δίπλα από τον ποταμό Neris. Το όλο ιστορικό κέντρο προσφέρεται ιδιαιτέρως για περίπατο με όλα αυτά τα πλακόστρωτα δρομάκια του να είναι πλαισιωμένα από το ένα πολιτιστικό ορόσημο μετά το άλλο και την πολύ περιορισμένη κίνηση αυτοκινήτων εντός του να βοηθάει περαιτέρω. Τα μόνα κτίρια που χαλάνε κάπως την αρχιτεκτονική αρμονία είναι μάλλον τα νεότερα ή μερικώς ανακαινισμένα όπως ξενοδοχείο novotel στο κέντρο.
Εγώ θα επισημάνω δύο άλλα σημεία που ξεχώρισα, την λαϊκή αγορά Halės turgus με ένα σωρό παράξενες τοπικές σπεσιαλιτέ σε κοντινή απόσταση από τον σιδηροδρομικό σταθμό και το μουσείο μοντέρνας τέχνης ΜΟ ( φαντάζομαι εμπνευσμένο από το Moma της Νέας Υόρκης). Παίρνοντας υπόψην ότι το συγκεκριμένο μουσείο είναι σχετικά πρόσφατο ( ολοκληρώθηκε το 2017 εκεί που πριν ήταν ένα παλιό σινεμά ) μου αρέσει το πόσο αρμονικά δένει με τον περιβάλλοντα χώρο και τα πολλά ιστορικά κτίρια γύρω του. Όπως σε όλα τα μουσεία μοντέρνας τέχνης, έτσι και εδώ τα όσα βλέπεις και πως τα εκλαμβάνεις αποτελούν πάντα μία υποκειμενική εμπειρία . Εγώ έτυχε πάντως να το επισκεφτώ όταν υπήρχε μία εποχιακή έκθεση με έργα για την σχέση των δύο φύλων, κομμάτια της οποίας έσπαγαν κόκαλα με το πόσο εύστοχα ήταν μέσα στον κυνισμό τους.
Eικόνες από το μουσείο ΜΟ
Από τα αξιοθέατα στα οποία περιηγήθηκα, το μόνο από το οποίο δεν πείστηκα στο ελάχιστο για την γνησιότητα και την λειτουργικότητα του ήταν η μποέμ γειτονιά Užupis που αυτοανακυρήχθηκε συμβολικά σε ανεξάρτητη χώρα το 1997( Republic of Užupis). Ίσως τριάντα χρόνια πριν, όταν κάποιοι κάτοικοι της προχώρησαν σε αυτή πρωτότυπη κίνηση να επικρατούσε μία πιο rock n’ roll διάθεση ( όταν είχαν κέφια, κατα καιρούς «συνοριοφύλακες» βγαίνανε στους δρόμους για να σφραγίσουν τα διαβατήρια των επισκεπτών που ήθελαν να την επισκεφτούν για να πιουν στα μπαρ της) αλλά λίγα ένιωσα να έχουν απομείνει από την όποια ανατρεπτικότητα αυτών που την επινοήθηκαν. Ούτε από το χαβαλετζίδικο «σύνταγμα» της κολλημένο σε φράχτη με τη μορφή μεταλλικών πλακών για να το χαζεύουν περαστικοί σώζει τη κατάσταση. Ο κύριος λόγος μοιάζει να είναι η υπάρχουσα και εδώ στεγαστική κρίση. Η θέση της γειτονιάς αυτής, ακριβώς δίπλα στο ιστορικό κέντρο έχει ως αποτέλεσμα το Užupis να έχει γίνει πλέον το επόμενο ‘φιλέτο’ της Λιθουανικής πρωτεύουσας για τους ανερχόμενους επαγγελματίες σε αναζήτηση κατοικίας με κεντρική τοποθεσία. Άνθρωποι με πολλά λεφτά λοιπόν και διαφορετικές ευαισθησίες εγκαθίστανται εδώ σε αυξανόμενους αριθμούς, διαβρώνοντας σταδιακά τον όποιο αντισυμβατικό χαρακτήρα της.
Η γειτονιά Užupis
Όσο για την καινούργια πόλη που περικλείει την παλιά, αυτή παρουσιάζει πολύ μικρότερο τουριστικό ενδιαφέρον. Οι επισκέπτες σπανίως κινούνται εκεί ούτως ή άλλως εκτός και αν αναζητούν κάποιο συγκεκριμένο εστιατόριο.
Εικόνες από την καινούργια πόλη του Βίλνιους
Tarkai
Μία από τις πρώτες εικόνες που οι υποψήφιοι τουρίστες θα βλέπουν να επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά κατά την αναζήτηση πληροφοριών στο ίντερνετ για την Λιθουανία είναι ένα καλαίσθητο κοκκινωπό κάστρο το οποίο πρωτοχτίστηκε από έναν τοπικό δούκα τον 14 αιώνα. Πρόκειται για το οχηρό Ταρκάι του οποίου το κεραμιδί χρώμα αλλά η φωτογενής τοποθεσία του σε μία νησίδα της παραλίμνιας κωμόπολης με το ίδιο όνομα το κάνουν να ξεχωρίζει και να φέρνει στο μυαλό παραμύθια με δράκους, ιππότες και πριγκίπισσες.
Κόστος : Όσοι πιθανολογούν ότι πρόκειται για πάμφθηνό προορισμό καλά θα κάνουν να το ξανασκεφτούν. Η χώρα μπήκε στο ευρώ to 2015 και οι τιμές είναι τουλάχιστον ελληνικές αν όχι ακριβότερες, ειδικά για καλό καφέ και πρωϊνό.
Η λαϊκή αγορά Halės turgus στο Βίλνιους
Ένας άλλος τομέας που μάλλον δεν θα εντυπωσιάσει πολλούς είναι η γαστρονομία της Λιθουανίας. Το φαγητό μου φάνηκε βαρύ και ασήκωτο. Δοκίμασα και το εθνικό τους πιάτο, τα φωτογενή cepelinai (κάτι σαν κρύα γεμιστή πατατοκροκέτα) τα οποία ίσως να ήταν θρεπτικά, γευστικά πάντως δεν τα λες. Καλύτερα εστιάσετε στα πολλά καλά εστιατόρια που δημιουργούν τις δικές τους καινούργιες γεύσεις και όχι στις παραδοσιακές ταβέρνες.
Το υπέρκομψο εστιατόριο Džiaugsmas με το φουτουριστικό ντεκόρ του
Οι άνθρωποι: Στην Ελλάδα αρκεί κάποιος/α διαθέτει ένα ζευγάρι ανοιχτόχρωμα γαλανά ή πράσινα μάτια και αμέσως ξεχωρίζει (μπορεί να κάνεις μέχρι και καριέρα που λέει ο λόγος). Εδώ οι λιθουανοί και οι λιθουανές έχουν στην πλειοψηφία τους τέτοιους οφθαλμούς όπως και μαλλιά σε ξανθά και κοκκινωπά χρώματα, πολλοί από αυτούς ιδιαίτερα ψηλοί με λεπτά μέλη. Στις νεότερες γενιές όπως παντού στην Ευρώπη, έτσι και εδώ τους περισσεύει το στυλ και η ομορφιά, τους βλέπεις να συχνάζουνε στα υπαίθρια μπαρ και καφέ της πόλης με τα κατοικίδια τους. Στις λίγο πιο ώριμες ηλικίες, γενικά θα έλεγα ότι οι γυναίκες βγάζουν μία συγκρατημένη κομψότητα ενώ οι άντρες μια κάποια τραχύτητα.
Η θέση της στο κόσμο: Η Λιθουανία είναι ιδιαίτερα περήφανη για την πρόσφατη ανεξαρτησία της ( το 1990 ) την οποία δεν μοιάζει να θεωρεί δεδομένη και οι τάσεις της κοινής γνώμης είναι εμφανής παντού: ουκρανικές σημαίες σε δημόσιες υπηρεσίες αλλά και βεράντες απλών πολιτών, γκράφιτι υπέρ του Νάτο και μία αποκήρυξη ενός παρελθόντος ως τμήμα της Σοβιετικής Ένωσης που η μικρή χώρα θέλει με πάθος να αφήσει πίσω της. Δεν είναι τυχαίο ότι το πιο δημοφιλές μουσείο της πόλης επονομαζόμενο ως «Μουσείο Κατοχής και Απελευθερωτικού Αγώνα» βρίσκεται στο πρώην αρχηγείο της KGB στη Λιθουανία.
Τα σοβιετικά σύμβολα εδώ (βλέπε σφυροδρέπανο) έχουν την ίδια αντιμετώπιση με τα ναζιστικά και έχει απαγορευτεί η δημόσια έκθεση τους από το 2008. Ψηφοφόροι του ΚΚΕ ή μέλη της ΚΝΕ καλό θα ήταν να διαλέξουν άλλο τόπο για τις διακοπές τους. Για να δανειστώ μία φράση από τις ειδήσεις, ‘οι εξελίξεις στην περιοχή’ δεν αφήνουν την χώρα να ξεχαστεί από τις αγωνίες της. Η Ελλάδα μπορεί συνεχώς να παραπονιέται που οι ΕΕ/ΗΠΑ/διεθνής κοινότητα δεν τραβούν το αυτί της Τουρκίας κάθε φορά που αυτή παρεκτρέπεται μα την ίδια στιγμή συστηματικά τείνουμε να εθελοτυφλούμε στις ευαισθησίες τρίτων εθνών όπως πχ οι Βαλτικές ή η Πολωνία για τις οποίες η μαμά Ρωσία που τόσο γουστάρουμε εμείς οι Έλληνες, αποτελεί μάλλον υπαρξιακό κίνδυνο. Ακόμα χειρότερη η απάθεια που επεδείχθει όταν η Ρωσία εισέβαλε στα εδάφη πρώτα της Γεωργίας το 2008 και της Ουκρανίας το 2014 ( την δεύτερη φορά, το 2022 παρατράβηξε το κακό ακόμα και για το ελληνικό κοινό). Κάτι που μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση είναι ότι η Μίλντα, η ξεναγός του πρώτου από τα free walking tour που έκανα μας είπε ότι κάποιοι φίλοι της Λιθουανοί, αν ακούσουν κάποιον ρωσόφωνο να μιλάει Ρώσικα μπορεί μέχρι και ενοχλημένοι να του πουν «δεν είμαστε πλέον στην ΕΣΣΔ, παρακαλώ να μιλάτε Λιθουανικά» ( υπάρχει ρωσόφωνη μειονότητα και στις τρεις βαλτικές χώρες την οποία οι ίδιες ανησυχούν πως η Ρωσία θα χρησιμοποιήσει κάποια στιγμή ως αφορμή για να κάνει ότι έκανε και στην Ουκρανία).
Οι γεωπολιτικές ευαισθησίες και συμπάθειες είναι λοιπόν εντελώς αντίστροφες από τις συχνά Ελληνικές και μπορεί κανείς να βρει μέχρι και μία μαρμάρινη πλάκα με ένα ρητό του George Bush ( είχε δηλώσει σε κάποια στιγμή της προεδρίας του «όποιος επιλέξει να έχει ως εχθρό την Λιθουανία, καθιερώνει ως εχθρό του και τις Ηνωμένες πολιτείες της Αμερικής») να κοσμεί το δημαρχείο της πόλης. Μεγάλα λόγια που η συγκεκριμένη χώρα πάντως εκτιμά, θέλει να πιστέψει και υπενθυμίζει σε όλες τις διαδοχικές κυβερνήσεις των ΗΠΑ από τότε που μπορεί να επικαλεστούν αμνησία. Μου είναι δύσκολο να φανταστώ ρητό του συγκεκριμένου να κοσμεί κάποιο κτίριο της Αθήνας και να μην έχει βανδαλιστεί εντός της ίδιας ημέρας, αν και αν είχε εκφράσει κάτι αντίστοιχο εντός του πλαισίου των μονίμως προβληματικών ελληνοτουρκικών σχέσεων, ίσως και να την είχε βγάλει λάδι.
Μία έντονη περηφάνεια και χαρά αναδύεται ιδιαίτερα όταν αναφερθεί κανείς στο μπάσκετ. Στα δύο walking tours που έκανα, δύο διαφορετικές ξεναγοί μας θυμίζουν ότι το 1992 η Λιθουανία κέρδισε τις ΗΠΑ και πήρε το χρυσό στους Ολυμμπιακούς Αγώνες της Βαρκελώνης. Ομολογώ ότι δεν γνώριζα την συγκεκριμένη αθλητική της επιτυχία αν και έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι όπως και στο ποδόσφαιρο έτσι και στο μπάσκετ κάποιες ομάδες δεν πολυ παιδεύονται με τους Ολυμπιακούς και εστιάζονται στο μουντιάλ ή στο όποιο τοπικό πρωτάθλημα ( NBA league).
Υπάρχει ένας φιλικός συναγωνισμός μεταξύ των τριών εθνών της Βαλτικής, τα οποία μοιάζει να υποφέρουν από τις ίδιες φοβίες, να διακατέχονται από αντίστοιχες φιλοδοξίες και ιστορικά κινήθηκαν ταυτόχρονα σε πολλά σημαντικά βήματα τους ( ανεξαρτητοποιήθηκαν την ίδια χρονιά, εισήλθαν στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ σχεδόν ως πακέτο) . Ίσως για αυτό να αντιμετωπίζονται και από τους ταξιδιώτες ως μάλλον μονοδιάστατοι προορισμοί της μίας-δύο ημερών η κάθε μία. Το κάθε έθνος πάντως έχει την ιδιαίτερη ταυτότητα του και αξίζει περισσότερο χρόνο για εξερεύνηση.
Συνοπτικά, στις λίγες αυτές μέρες που την έζησα, η Λιθουανία μου φάνηκε ένα μέρος ευχάριστο, ιδιαίτερα ανθρώπινο, μέσα στη φύση (ελατοδάση, πευκοδάση και λεύκες παντού) και με τη δική του ( όχι για όλα τα γούστα ομολογουμένως) κουζίνα, γλώσσα και κουλτούρα. Θα έλεγα ότι ιδιαίτερα το Βίλνιους σαφώς και υπερτερέι από ένα σωρό αγγλικές πόλεις που ίσως να είναι πιο γνωστές παγκοσμίως με ξακουστή φήμη και βαρύγδουπες πολιτιστικές αναφορές να τις περιβάλλουν ( βλέπε Λίβερπουλ, Μπράιτον, Μάνστεστερ και άλλες) αλλά ελάχιστα έχουν να προσφέρουν στον επισκέπτη.
Επιπλέον είναι ένα ακόμα κομμάτι του παζλ της Ευρώπης αλλά και ένα έμμεσο μάθημα γεωπολιτικής, κάτι που ομολογώ ότι εμένα μου κέντρισε ιδιαίτερα την περιέργεια. Όλη αυτή η διαφορετική αντίληψη στα πράγματα ίσως οδηγήσει σε πολλούς και σε κάποια ταπεινοφροσύνη στο τέλος της εκδρομής απέναντι στην ιστορία και τις αγωνίες των άλλων, άγνωστων σε πολλούς «συμμάχων».
