Η Αμφισσα από ψηλά
Στην αγκαλιά της Γκιόνας και του Παρνασσού, στους πρόποδες του όρους Ελατος, είναι χτισμένη η πρωτεύουσα του νομού Φωκίδας γνωστή και ως Σάλωνα.
Το Κάστρο των Σαλώνων (γνωστό και ως Κάστρο της Οργιάς), τα Ταμπάκικα (η παλιά συνοικία των βυρσοδεψείων) στην παραδοσιακή Χάρμαινα, τα εναπομείναντα παραδοσιακά εργαστήρια καμπάνας και σχοινιών, και φυσικά ο υπεραιωνόβιος ελαιώνας της Αμφισσας, αποτελούν μερικές από τις πιο σημαντικές στάσεις στην πόλη. Ενα καφεδάκι, θα το πιούμε στο Πανελλήνιο, το παλιό καφενείο της Αμφισσας με την θεατρική σκηνή που φιλοξένησε πολλές παραστάσεις στο παρελθόν (από το 1936 έως το 1988) για θιάσους με πρώτο εκείνον των Αυλωνίτη, Φωτόπουλου και Μακρή. Αλλά και τις περίφημες σκηνές του Θιάσου του Θόδωρου Αγγελόπουλου, που γύριζε ο σκηνοθέτης εδώ, για πέντε μερόνυχτα το 1976.
Ας τη γνωρίσουμε όμως από την αρχή...
Μακραίωνη ιστορία
Η Αμφισσα, οφείλει το όνομά της κατά μία εκδοχή στη μυθική Αμφισσα, που ήταν κόρη του Μάκαρος, εγγονή του Αίολου και ερωμένη του θεού Απόλλωνα. Κατά μία άλλη εκδοχή, όπως αναφέρει ο Αριστοτέλης, το όνομά της προέρχεται από το ρήμα αμφιέννυμι, που σημαίνει περιβάλλω επειδή η πόλη περιβάλλεται από τα βουνά Γκιόνα και Παρνασσό. Κατά τον 13ο αιώνα η πόλη γίνεται γνωστή με την ονομασία Σάλωνα ή Σάλονα. Λέγεται ότι πρόκειται για παραφθορά της λέξης Σαλονίκη (Θεσσαλονίκη) και δόθηκε στην Αμφισσα από τον Φράγκο βασιλιά της Θεσσαλονίκης Βονιφάτιο Μομφερρατικό ο οποίος την κατέλαβε. Μόλις το 1833 η πόλη ξαναπήρε το όνομα Αμφισσα.
Το Αρχαιολογικό Μουσείο
Κατοικήθηκε από τους πανάρχαιους χρόνους, όπως φανερώνουν τα λείψανα των κυκλώπειος τειχών της ακρόπολής της. Στη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου οι Αμφισσείς τάσσονται με το μέρος των Σπαρτιατών, εναντίον των Αθηναίων. Ο βασιλιάς της Μακεδονίας Φίλιππος το 338 π.Χ. κατέστρεψε εκ θεμελίων την Αμφισσα, που οικοδομήθηκε εκ νέου, ενώ στις αρχές του 2ου π.Χ. αιώνα βρισκόταν στη μέγιστη ακμή της. Ακολουθεί η περίοδος της βυζαντινής χιλιετίας. Η πόλη ερημώθηκε από τις ορδές των Βουλγάρων του Σαμουήλ, στα τέλη του 10ου αιώνα.
Στο Μεσαίωνα οι Φράγκοι ίδρυσαν τη Βατωνία ή Αυθεντία των Σαλώνων με τη δυναστεία των Στρομονκρούρ, που κράτησε σχεδόν 100 χρόνια. Υστερα ήρθαν οι Καταλανοί, όπου για λογαριασμό της χήρας του τελευταίου Καταλανού κόμη Ελένης Κατακουζηνής, κυβερνούσε την πόλη ένας Φράγκος ιερέας, με την ονομασία Στράτος, τυραννικός και φιλοχρήματος. Κάποτε άρπαξε την ωραιότατη ανιψιά του Επισκόπου Σεραφείμ, τη φυλάκισε στο Κάστρο και τη σκότωσε. Η παράδοση λέει πως το Κάστρο ονομάστηκε Κάστρο της Ωργιάς, για να τιμηθεί η όμορφη και αδικοχαμένη Αρετή. Ο Σεραφείμ κάλεσε σε βοήθεια τους Τούρκους, που κατέλαβαν την πόλη για να την κρατήσουν σκλαβωμένη για 460 ολόκληρα χρόνια.
Η περιοχή είχε μεγάλη συνεισφορά στην Επανάσταση του 1821 με την ανάδειξη αγωνιστών όπως ο Αθανάσιος Διάκος, ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, ο Πανουργιάς, ο Γιάννης Γκούρας, ο Γιάννης Μακρυγιάννης, ο Δυοβουνιώτης, ο Τράκας, ο Μητρόπουλος κ.ά., ενώ ήταν η πρώτη πόλη της Ρούμελης που επαναστάτησε και καταλήφθηκε από τον Πανουργιά στις 27 Μαρτίου 1821.
Ψηφιδωτό από τα αρχαία χρόνια
Στα χρόνια της κατοχής από τους Ιταλούς και Γερμανούς, η πόλη και η γύρω περιοχή δοκιμάστηκε σκληρά με κάψιμο χωριών, εκτελέσεις κλπ. Από την άλλη, στα γύρω βουνά έδρασε το οργανωμένο αντάρτικο, το οποίο είχε και νικηφόρες μάχες εναντίον των κατακτητών (Ρυκά, Καρούτες).
Ταμπάκηδες και κουδουνάδες
Μια από τις σπουδαιότερες βιοτεχνίες που άφησαν ανεξίτηλα σημάδια στην οικονομική - και όχι μόνο - ζωή της πόλης, ήταν τα Ταμπάκικα. Τα ιδιόρρυθμα κτίρια που βρίσκονται στη γειτονιά της Χάρμαινας - από τον καιρό της Τουρκοκρατίας - είναι σκεπασμένα με θρύλους για στοιχειά και νεράιδες. Οι ταμπάκηδες (βυρσοδέψες) στεγάζονταν στα κτίρια που βρίσκονται ακόμα και σήμερα οι εναπομείνασες βιοτεχνίες τους. Κάποτε υπήρχαν πενήντα εργαστήρια με πλήθος εργαζομένων. Σήμερα απομένουν ελάχιστα να ασχολούνται με την κατεργασία του δέρματος. Εκεί κοντά στην πηγή με το στοιχειό της Χάρμαινας για προστάτη τους και το νερό που δίνει στα δέρματα μοναδική στιλπνότητα, δούλευαν ασταμάτητα από το ξημέρωμα μέχρι την νύχτα. Λόγω της ειδικής επεξεργασίας, τα δέρματα αποκτούν μια ξεχωριστή ποιότητα και χρησιμοποιούνται για πολυτελείς βιβλιοδεσίες και άλλα αντικείμενα τα οποία απαιτούν υψηλή ποιότητα. Αξίζει ο επισκέπτης να παρακολουθήσει τις φάσεις αυτής της παραδοσιακής επεξεργασίας.
Το Κάστρο των Σαλώνων ή Κάστρο της Ωριάς
Καθώς ο επισκέπτης ανηφορίζει τα βουνά της Φωκίδας, στα αυτιά του φτάνουν ήχοι θαρρείς από περίεργη ορχήστρα που ανεβαίνει τις πλαγιές. Είναι η μουσική των κουδουνιών από τα κοπάδια. Είναι τα κουδούνια της Αμφισσας, φτιαγμένα από τεχνίτες με μεράκι και αγάπη για τα κουδούνια. Ξακουστά σ' όλη την Ελλάδα και περιζήτητα και σε πολλές χώρες της βαλκανικής. Οι τσελιγκάδες με σπουδή διάλεγαν τους ήχους και δοκίμαζαν την αρμονία για να κάνουν τη δικιά τους ζυγιά. Το κοπάδι ξεχώριζε από το δικό του χαρακτηριστικό ήχο. Τα κυπριά και τα τσοκάνια είχαν τα μεγέθη τους, ανάλογα το ζώο στου οποίου το λαιμό θα τα κρεμάγανε.
Ουκ ολίγα τα αξιοθέατα
Αξίζει να θαυμάσουμε το Κάστρο των Σαλώνων (της Ωργιάς) με λείψανα τριών ρυθμών: ελληνικού, ρωμαϊκού και βυζαντινού. Σώζονται ο ελληνικός περίβολος, η εσωτερική πύλη, ο βυζαντινός Πύργος της Βασιλίσσης και η φράγκικη εκκλησία. Ακόμα, ο μοναδικός τάφος που σώζεται ως σήμερα ο οποίος ανάγεται κατά πάσα πιθανότητα στη Μυκηναϊκή εποχή και είναι γνωστός με το όνομα Λυκότρυπα, βρίσκεται στο ανατολικό άκρο της πόλης στις υπώρειες του βουνού Κόφινας. Μαζί με τα κυκλώπεια τείχη του Κάστρου αποτελεί μια από τις αρχαιότερες κατασκευές της Αμφισσας. Η τοπική παράδοση, κατά τον περιηγητή Μπισόν, ανέφερε πως η Λυκότρυπα ήταν ο τάφος του Αιγύπτιου Φώκου, που έδωσε το όνομά του στη Φωκίδα. Σημαντικό θεωρείται και το παλαιοχριστιανικό Βαπτιστήριο - παραπλεύρως του ναού της Μητροπόλεως. Πρόκειται για μια κυκλική αίθουσα πρώιμης βασιλικής με μωσαϊκό δάπεδο. Κατασκευάστηκε κατά την περίοδο 3ου και 4ου αιώνα μ.Χ. και αποτελούνταν από δύο κυκλικές αίθουσες - που συγκοινωνούσαν μεταξύ τους - εκ των οποίων σώζεται η μία ενώ η άλλη καταστράφηκε για να θεμελιωθεί χριστιανικός ναός τη θέση του οποίου κατέχει σήμερα ο μητροπολιτικός ναός της Αμφισσας. Η αίθουσα φέρει άριστο υδραυλικό σύστημα αποχέτευσης ενώ το επιμελημένο μωσαϊκό δάπεδο με το αξιόλογο αρχιτεκτόνημα, αποτελούν αρμονικότατο σύνολο, μοναδικό για την περιοχή της Κεντρικής Ελλάδας. Στην πόλη, ο επισκέπτης θαυμάζει ακόμα, βρύσες, λουτρά και άλλα κτίσματα της εποχής της Τουρκοκρατίας καθώς και παλαιά αρχοντικά χτισμένα στη μετεπαναστατική περίοδο, διακοσμημένα με τοιχογραφίες λαϊκών ζωγράφων της εποχής. Το Αρχαιολογικό Μουσείο στεγάζεται στο παλαιό αρχοντικό του Αρείου Πάγου Σαλώνων. Φιλοξενεί ευρήματα της περιοχής και ένα σύγχρονο νομισματικό μουσείο 3.000 περίπου νομισμάτων αρχαίων ελληνικών, ρωμαϊκών, ελληνορωμαϊκών, βυζαντινών, μεσαιωνικών, τουρκοκρατίας και νεώτερων χρόνων. Το σπουδαιότερο έκθεμα αποτελεί το άγαλμα της Αρτέμιδος. Τέλος, το Λαογραφικό Μουσείο της πόλης, ιδρύθηκε από την εταιρεία Φωκικών Μελετών και στεγάζεται στο διώροφο νεοκλασικό του Παναγιώτη Λύτρα. Διαθέτει αντικείμενα που χρονολογούνται από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Διασώζονται συλλογές μη υφιστάμενων ή προς εξαφάνιση σήμερα βιοτεχνιών, εργαστηρίων, ακόμα και εργοστασίων. Τα σπουδαιότερα εκθέματα αποτελούν μηχανές και εξαρτήματα του βυρσοδέψη, του κουδουνά του σχοινοποιού, του βαρελά, του σαγματοποιού, καθώς και του άλλοτε εργοστασίου σιγαρέτων Ταλαμάγκα. Διαθέτει επίσης παλαιά σπάνια αντικείμενα οικιακής χρήσης.
Χάρμαινα ή Ταμπάκικα, η παλιά συνοικία των βυρσοδεψών
Το παλιό παραδοσιακό καφενείο «ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΝ»
Επιμέλεια:
Ελένη ΑΡΓΥΡΙΟΥ
ΞʽΞΞΞΞ£Ξ*ΞΞ£ΞΞΞ£ : ΞΞ±ΞΈ'ΞΏΞ΄ΟΞ½: Ξ£ΟΞ·Ξ½ ΞΞΌΟΞΉΟΟΞ±
Στην αγκαλιά της Γκιόνας και του Παρνασσού, στους πρόποδες του όρους Ελατος, είναι χτισμένη η πρωτεύουσα του νομού Φωκίδας γνωστή και ως Σάλωνα.
Το Κάστρο των Σαλώνων (γνωστό και ως Κάστρο της Οργιάς), τα Ταμπάκικα (η παλιά συνοικία των βυρσοδεψείων) στην παραδοσιακή Χάρμαινα, τα εναπομείναντα παραδοσιακά εργαστήρια καμπάνας και σχοινιών, και φυσικά ο υπεραιωνόβιος ελαιώνας της Αμφισσας, αποτελούν μερικές από τις πιο σημαντικές στάσεις στην πόλη. Ενα καφεδάκι, θα το πιούμε στο Πανελλήνιο, το παλιό καφενείο της Αμφισσας με την θεατρική σκηνή που φιλοξένησε πολλές παραστάσεις στο παρελθόν (από το 1936 έως το 1988) για θιάσους με πρώτο εκείνον των Αυλωνίτη, Φωτόπουλου και Μακρή. Αλλά και τις περίφημες σκηνές του Θιάσου του Θόδωρου Αγγελόπουλου, που γύριζε ο σκηνοθέτης εδώ, για πέντε μερόνυχτα το 1976.
Ας τη γνωρίσουμε όμως από την αρχή...
Μακραίωνη ιστορία
Η Αμφισσα, οφείλει το όνομά της κατά μία εκδοχή στη μυθική Αμφισσα, που ήταν κόρη του Μάκαρος, εγγονή του Αίολου και ερωμένη του θεού Απόλλωνα. Κατά μία άλλη εκδοχή, όπως αναφέρει ο Αριστοτέλης, το όνομά της προέρχεται από το ρήμα αμφιέννυμι, που σημαίνει περιβάλλω επειδή η πόλη περιβάλλεται από τα βουνά Γκιόνα και Παρνασσό. Κατά τον 13ο αιώνα η πόλη γίνεται γνωστή με την ονομασία Σάλωνα ή Σάλονα. Λέγεται ότι πρόκειται για παραφθορά της λέξης Σαλονίκη (Θεσσαλονίκη) και δόθηκε στην Αμφισσα από τον Φράγκο βασιλιά της Θεσσαλονίκης Βονιφάτιο Μομφερρατικό ο οποίος την κατέλαβε. Μόλις το 1833 η πόλη ξαναπήρε το όνομα Αμφισσα.
Το Αρχαιολογικό Μουσείο
Κατοικήθηκε από τους πανάρχαιους χρόνους, όπως φανερώνουν τα λείψανα των κυκλώπειος τειχών της ακρόπολής της. Στη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου οι Αμφισσείς τάσσονται με το μέρος των Σπαρτιατών, εναντίον των Αθηναίων. Ο βασιλιάς της Μακεδονίας Φίλιππος το 338 π.Χ. κατέστρεψε εκ θεμελίων την Αμφισσα, που οικοδομήθηκε εκ νέου, ενώ στις αρχές του 2ου π.Χ. αιώνα βρισκόταν στη μέγιστη ακμή της. Ακολουθεί η περίοδος της βυζαντινής χιλιετίας. Η πόλη ερημώθηκε από τις ορδές των Βουλγάρων του Σαμουήλ, στα τέλη του 10ου αιώνα.
Στο Μεσαίωνα οι Φράγκοι ίδρυσαν τη Βατωνία ή Αυθεντία των Σαλώνων με τη δυναστεία των Στρομονκρούρ, που κράτησε σχεδόν 100 χρόνια. Υστερα ήρθαν οι Καταλανοί, όπου για λογαριασμό της χήρας του τελευταίου Καταλανού κόμη Ελένης Κατακουζηνής, κυβερνούσε την πόλη ένας Φράγκος ιερέας, με την ονομασία Στράτος, τυραννικός και φιλοχρήματος. Κάποτε άρπαξε την ωραιότατη ανιψιά του Επισκόπου Σεραφείμ, τη φυλάκισε στο Κάστρο και τη σκότωσε. Η παράδοση λέει πως το Κάστρο ονομάστηκε Κάστρο της Ωργιάς, για να τιμηθεί η όμορφη και αδικοχαμένη Αρετή. Ο Σεραφείμ κάλεσε σε βοήθεια τους Τούρκους, που κατέλαβαν την πόλη για να την κρατήσουν σκλαβωμένη για 460 ολόκληρα χρόνια.
Η περιοχή είχε μεγάλη συνεισφορά στην Επανάσταση του 1821 με την ανάδειξη αγωνιστών όπως ο Αθανάσιος Διάκος, ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, ο Πανουργιάς, ο Γιάννης Γκούρας, ο Γιάννης Μακρυγιάννης, ο Δυοβουνιώτης, ο Τράκας, ο Μητρόπουλος κ.ά., ενώ ήταν η πρώτη πόλη της Ρούμελης που επαναστάτησε και καταλήφθηκε από τον Πανουργιά στις 27 Μαρτίου 1821.
Ψηφιδωτό από τα αρχαία χρόνια
Στα χρόνια της κατοχής από τους Ιταλούς και Γερμανούς, η πόλη και η γύρω περιοχή δοκιμάστηκε σκληρά με κάψιμο χωριών, εκτελέσεις κλπ. Από την άλλη, στα γύρω βουνά έδρασε το οργανωμένο αντάρτικο, το οποίο είχε και νικηφόρες μάχες εναντίον των κατακτητών (Ρυκά, Καρούτες).
Ταμπάκηδες και κουδουνάδες
Μια από τις σπουδαιότερες βιοτεχνίες που άφησαν ανεξίτηλα σημάδια στην οικονομική - και όχι μόνο - ζωή της πόλης, ήταν τα Ταμπάκικα. Τα ιδιόρρυθμα κτίρια που βρίσκονται στη γειτονιά της Χάρμαινας - από τον καιρό της Τουρκοκρατίας - είναι σκεπασμένα με θρύλους για στοιχειά και νεράιδες. Οι ταμπάκηδες (βυρσοδέψες) στεγάζονταν στα κτίρια που βρίσκονται ακόμα και σήμερα οι εναπομείνασες βιοτεχνίες τους. Κάποτε υπήρχαν πενήντα εργαστήρια με πλήθος εργαζομένων. Σήμερα απομένουν ελάχιστα να ασχολούνται με την κατεργασία του δέρματος. Εκεί κοντά στην πηγή με το στοιχειό της Χάρμαινας για προστάτη τους και το νερό που δίνει στα δέρματα μοναδική στιλπνότητα, δούλευαν ασταμάτητα από το ξημέρωμα μέχρι την νύχτα. Λόγω της ειδικής επεξεργασίας, τα δέρματα αποκτούν μια ξεχωριστή ποιότητα και χρησιμοποιούνται για πολυτελείς βιβλιοδεσίες και άλλα αντικείμενα τα οποία απαιτούν υψηλή ποιότητα. Αξίζει ο επισκέπτης να παρακολουθήσει τις φάσεις αυτής της παραδοσιακής επεξεργασίας.
Το Κάστρο των Σαλώνων ή Κάστρο της Ωριάς
Καθώς ο επισκέπτης ανηφορίζει τα βουνά της Φωκίδας, στα αυτιά του φτάνουν ήχοι θαρρείς από περίεργη ορχήστρα που ανεβαίνει τις πλαγιές. Είναι η μουσική των κουδουνιών από τα κοπάδια. Είναι τα κουδούνια της Αμφισσας, φτιαγμένα από τεχνίτες με μεράκι και αγάπη για τα κουδούνια. Ξακουστά σ' όλη την Ελλάδα και περιζήτητα και σε πολλές χώρες της βαλκανικής. Οι τσελιγκάδες με σπουδή διάλεγαν τους ήχους και δοκίμαζαν την αρμονία για να κάνουν τη δικιά τους ζυγιά. Το κοπάδι ξεχώριζε από το δικό του χαρακτηριστικό ήχο. Τα κυπριά και τα τσοκάνια είχαν τα μεγέθη τους, ανάλογα το ζώο στου οποίου το λαιμό θα τα κρεμάγανε.
Ουκ ολίγα τα αξιοθέατα
Αξίζει να θαυμάσουμε το Κάστρο των Σαλώνων (της Ωργιάς) με λείψανα τριών ρυθμών: ελληνικού, ρωμαϊκού και βυζαντινού. Σώζονται ο ελληνικός περίβολος, η εσωτερική πύλη, ο βυζαντινός Πύργος της Βασιλίσσης και η φράγκικη εκκλησία. Ακόμα, ο μοναδικός τάφος που σώζεται ως σήμερα ο οποίος ανάγεται κατά πάσα πιθανότητα στη Μυκηναϊκή εποχή και είναι γνωστός με το όνομα Λυκότρυπα, βρίσκεται στο ανατολικό άκρο της πόλης στις υπώρειες του βουνού Κόφινας. Μαζί με τα κυκλώπεια τείχη του Κάστρου αποτελεί μια από τις αρχαιότερες κατασκευές της Αμφισσας. Η τοπική παράδοση, κατά τον περιηγητή Μπισόν, ανέφερε πως η Λυκότρυπα ήταν ο τάφος του Αιγύπτιου Φώκου, που έδωσε το όνομά του στη Φωκίδα. Σημαντικό θεωρείται και το παλαιοχριστιανικό Βαπτιστήριο - παραπλεύρως του ναού της Μητροπόλεως. Πρόκειται για μια κυκλική αίθουσα πρώιμης βασιλικής με μωσαϊκό δάπεδο. Κατασκευάστηκε κατά την περίοδο 3ου και 4ου αιώνα μ.Χ. και αποτελούνταν από δύο κυκλικές αίθουσες - που συγκοινωνούσαν μεταξύ τους - εκ των οποίων σώζεται η μία ενώ η άλλη καταστράφηκε για να θεμελιωθεί χριστιανικός ναός τη θέση του οποίου κατέχει σήμερα ο μητροπολιτικός ναός της Αμφισσας. Η αίθουσα φέρει άριστο υδραυλικό σύστημα αποχέτευσης ενώ το επιμελημένο μωσαϊκό δάπεδο με το αξιόλογο αρχιτεκτόνημα, αποτελούν αρμονικότατο σύνολο, μοναδικό για την περιοχή της Κεντρικής Ελλάδας. Στην πόλη, ο επισκέπτης θαυμάζει ακόμα, βρύσες, λουτρά και άλλα κτίσματα της εποχής της Τουρκοκρατίας καθώς και παλαιά αρχοντικά χτισμένα στη μετεπαναστατική περίοδο, διακοσμημένα με τοιχογραφίες λαϊκών ζωγράφων της εποχής. Το Αρχαιολογικό Μουσείο στεγάζεται στο παλαιό αρχοντικό του Αρείου Πάγου Σαλώνων. Φιλοξενεί ευρήματα της περιοχής και ένα σύγχρονο νομισματικό μουσείο 3.000 περίπου νομισμάτων αρχαίων ελληνικών, ρωμαϊκών, ελληνορωμαϊκών, βυζαντινών, μεσαιωνικών, τουρκοκρατίας και νεώτερων χρόνων. Το σπουδαιότερο έκθεμα αποτελεί το άγαλμα της Αρτέμιδος. Τέλος, το Λαογραφικό Μουσείο της πόλης, ιδρύθηκε από την εταιρεία Φωκικών Μελετών και στεγάζεται στο διώροφο νεοκλασικό του Παναγιώτη Λύτρα. Διαθέτει αντικείμενα που χρονολογούνται από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Διασώζονται συλλογές μη υφιστάμενων ή προς εξαφάνιση σήμερα βιοτεχνιών, εργαστηρίων, ακόμα και εργοστασίων. Τα σπουδαιότερα εκθέματα αποτελούν μηχανές και εξαρτήματα του βυρσοδέψη, του κουδουνά του σχοινοποιού, του βαρελά, του σαγματοποιού, καθώς και του άλλοτε εργοστασίου σιγαρέτων Ταλαμάγκα. Διαθέτει επίσης παλαιά σπάνια αντικείμενα οικιακής χρήσης.
Χάρμαινα ή Ταμπάκικα, η παλιά συνοικία των βυρσοδεψών
Το παλιό παραδοσιακό καφενείο «ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΝ»
Επιμέλεια:
Ελένη ΑΡΓΥΡΙΟΥ
ΞʽΞΞΞΞ£Ξ*ΞΞ£ΞΞΞ£ : ΞΞ±ΞΈ'ΞΏΞ΄ΟΞ½: Ξ£ΟΞ·Ξ½ ΞΞΌΟΞΉΟΟΞ±
