Χιλή Δακρύζοντας στη γη των Rapa Nui - Tapati στο Ν. του Πάσχα

[Yorgos]

Θέα από τη σπηλιά με τα "δύο παράθυρα".

 

[xrisa]

Α ρε γιώργο τι μας κάνεις. σε ευχαριστώ πάρα πολύ.
Ο λαός σου θέλει και άλλο. Που βρίσκεσαι σήμερα? Γιατί εσύ είσαι παντού.

 

[KIKI]

flaquito εσυ; Η εκανες αυστηρη διαιτα ή ο τυπος θελει γυαλια!

ωραιο και το σημερινο κομματι , σε ευχαριστω που μου εδωσες τη δοση μου .....

 

[tsaounlee]

Εγώ πάλι γιατί με κάθε ιστορία του Γιώργου , παθαίνω τέτοιο υπαρξιακό;

συμφωνω απολυτα ομως!

 

[tsaounlee]

Φιλε μου εισαι απιθανος.Ειλικρινα.Σ΄ευχαριστω πολυ!

 

[Yorgos]

Ανεμοδαρμένα βραχώδη παράλια, βορείως της Hanga Roa.

 

[Yorgos]

Ξανακαβαλάμε τα άλογα και συνεχίζουμε, επισκεπτόμενοι δυο μικρότερα αρχαιολογικά μνημεία: ένα μικρό σύμπλεγμα σπηλαίων που χρησίμευε ως αποθήκη τροφίμων και τα υπολείμματα σπιτιών από την εποχή που το νησί ήταν χωρίς επικοινωνία με τον έξω κόσμο. Το τοπίο δίπλα είναι γυμνό και σε προκαλεί να φανταστείς πώς ζούσαν οι Rapa Nui, αλλά είναι και παραπλανητικό: οι επικρατέστερη θεωρία λέει πως η φύση τότε δεν έμοιαζε σε τίποτε με το μελαγχολικό καραφλό σημερινό τοπίο.

Αρχίζουμε να επιστρέφουμε προς τη Hanga Roa, αφού σταματάμε για να δω άλλο ένα μοναχικό moai. Για άλλη μια φορά εντυπωσιάζομαι από το θέαμα και την αντίθεση του παγωμένου βλέμματός του με τη γαλήνη του ουρανού και της θάλασσας από πίσω του. Με εξαίρεση τα πρώτα 7 moai που είδα στο Ahu Akivi, όλα τα υπόλοιπα έχουν την πλάτη τους προς τη θάλασσα. Γιατί; Τι το ιδιαίτερο είχαν τα πρώτα 7 moai; Με εκνευρίζει που ξέρω πως δε θα το μάθουμε ποτέ, αλλά από την άλλη είναι και από τα στοιχεία που υπογραμμίζουν το μυστήριο του νησιού. Κατά βάθος ξέρω πως η ύπαρξη αυτών των ερωτημάτων είναι που μου προκαλεί αυτή την ακατάσχετη έλξη προς το νησί. Ίσως αν δεν υπήρχαν όλα αυτά τα αναπάντητα ερωτήματα να μην το είχα επισκεφθεί καν. Μπα, ψέματα λέω… Δεν υπάρχει αρχαιολογικός χώρος που να μη θέλω να επισκεφθώ στον πλανήτη Γη…

Η ιδέα πλέον είναι να κατευθυνθούμε νοτίως της Hanga Roa, να φτάσουμε κοντά στο μονοπάτι για το Orongo, όπου θα αποχαιρετίσω το Φρέντυ και τον τύπο που εξακολουθεί να με αποκαλεί flaquito και θα ανέβω με τα πόδια μέχρι τον κρατήρα του ηφαιστείου, με σκοπό να επισκεφθώ το αρχαιολογικό σύμπλεγμα που βρίσκεται εκεί. Απολαμβάνω το τελευταίο μισάωρο ιππασίας περνώντας κάτω από ευκαλύπτους σε ένα χωματόδρομο όπου για άλλη μια φορά δε φαίνεται κανείς στον ορίζοντα. Θα’ θελα να’ ξερα πού βρίσκονται όλοι, πώς είναι δυνατόν όπου κι αν πηγαίνω να μη βλέπω ψυχή. Ψέματα λέω, δε θα’ θελα να το ξέρω καθόλου, μου αρκεί να ελπίζω πως δε θα βρίσκονται όλοι στο Orongo.

Ανεβαίνοντας –με τα πόδια πλέον- το μονοπάτι για το Orongo αναλογίζομαι τα όσα έχω διαβάσει για το μέρος, περπατώντας κάτω από δυο ευκαλύπτους που μου προσφέρουν στιγμιαία λίγο ίσκιο. Κάποια στιγμή οι Rapa Nui έκαναν μια στροφή στα πιστεύω τους και θα υιοθετήσουν μια περίεργη τελετή που μοιάζει με τρίαθλο, κατά την οποία νέοι συναγωνίζονταν ο ένας τον άλλον για τον τίτλο του ανθρώπου-πουλιού, τον οποίο κατακτούσε όποιος κατάφερνε να πάρει πρώτος το αβγό ενός πουλιού που γεννούσε σε ένα νησάκι απέναντι από τον κρατήρα του ηφαιστείου. Η όλη τελετή γινόταν μια φορά το χρόνο και κατά πολλούς αναδείκνυε μια προσωπικότητα που επί ένα χρόνο είχε και διοικητικές αρμοδιότητες στο νησί. Ο αρχαιολογικός χώρος είναι ο καλύτερα οργανωμένος στο νησί, ο μόνος με είσοδο (10$) και μέρος της γοητείας του αποτελεί η θέα προς τα νησάκια στα οποία έπρεπε να φτάσουν μετά χιλίων κόπων οι διαγωνιζόμενοι και –κυρίως- η θέα στο εσωτερικό του κρατήρα.

Συνεχίζω να ανεβαίνω το μονοπάτι, πίνοντας το νερό μου, το οποίο αρχίζει να λιγοστεύει, αλλά θεωρώ πως το διαχειρίζομαι σωστά. Τα πόδια μου αρχίζουν να πονάνε, αλλά η προσμονή γι’ αυτό που θα αντικρίσω στο τέλος του trek είναι μεγάλη. Το να πηγαίνει κανείς απροετοίμαστος σε κάποιο μέρος δεν είναι απαραίτητα κακό, ειδικά αν αυτό συνεπάγεται πως δεν έχει οπτική επαφή με αυτό που θα συναντήσει.

Μη έχοντας δει ούτε μια φωτογραφία του ηφαιστειακού κρατήρα, η πρώτη κιόλας θέα μου κόβει την ανάσα… Στέκομαι στην άκρη του κρατήρα του Orongo και προσπαθώ να χωνέψω αυτό που βλέπω: έναν σχεδόν τέλεια σχηματισμένο ηφαιστειακό κύκλο σε ένα ύψωμα στο νότιο άκρο του νησιού, γεμάτο από γαλαζοπράσινο νερό και επιπλέοντα φυτά μου μοιάζουν με λειχήνες σε όλες τις πιθανές αποχρώσεις του πράσινου. Ο αέρας φυσάει τόσο δυνατά που νομίζω πως θα με παρασύρει και συνειδητοποιώ πως πρέπει να απομακρυνθώ από την άκρη του κρατήρα, αλλά δε θέλω. Το θέαμα είναι μοναδικό και η αίσθηση μαγνητική. Ανοίγω τα χέρια για να νιώσω τον αέρα και παραλίγο να πέσω στο γκρεμό. Ο αέρας βουίζει την ώρα που η φύση οργιάζει μπροστά μου. Κάθε φορά που βλέπω κρατήρα συγκινούμαι, θυμάμαι την Ινδονησία, την πίκρα για την απέλαση και τη νοσταλγία για εκείνο το ταξίδι που ξεκίνησε ως απλή επίσκεψη και κατέληξε σε μια ευχάριστη Οδύσσεια, την πρώτη που έκανα ολομόναχος, χωρίς ταξιδιωτική παρέα πρινα πό πάνω από μια δεκαετία και μου ενστάλαξε την πεποίθηση πως ακόμη και μόνος δεν πρόκειται να σταματήσω να ταξιδεύω. Και δεν πρόκειται διότι όταν βλέπεις μέρη σαν κι αυτά νιώθεις ολόκληρος, νιώθεις πως ζεις, η καρδιά σου χτυπάει δυνατά και ξέρεις πως για κάτι τέτοιες στιγμές είναι που η ζωή έχει νόημα…

 

[Yorgos]

Είναι δύσκολο να αποτυπωθεί το θέαμα από τη δική μου μηχανή της πλάκας. Παραθέτω μια φωτογραφία που μου έστειλε φίλος και την ξεσήκωσε από το Διαδίκτυο, που δίνει μερική εικόνα του πώς είναι ο κρατήρας του Orongo.

 

[Gyristra]

Τελικα τιποτα δεν ειναι τυχαιο,διαβασα ολες τις ιστοριες σου,ρουφωντας τις κυριολεκτικα,εισαι πραγματι bodyguard της ζωης ,ευχαριστω .
Μου εδωσες θαρρος να γραψω και εγω καποια στιγμη τις ιστοριες μου,σιγουρα διαφορετικες απο τις δικες σου και λιγοτερο συναρπαστικες.
Μπραβο σου ξερεις να ζεις και να σεβεσαι την ζωη ,περιμενω να διαβασω και αλλα.Καλα ταξειδια.

 

[eva kas]

η φωτογραφια τελεια οσο για το κειμενο..........τι να πω,σαν παραμυθι!κραταω την προτελευταια σου προταση "ακόμη και μόνος δεν πρόκειται να σταματήσω να ταξιδεύω"!

 

[KIKI]

και παλι μας ταξιδεψες όπως εσυ ξέρεις ....
θελουμε και βιβλιο και γρηγορα σε παρακαλώ ...
να εισαι καλα .. οπου και αν εισαι

 

[Yorgos]

Έκατσα να κοιτάω τον κρατήρα με τον πολύ δυνατό αέρα να βουίζει στα αυτιά μου. Δίπλα μου είδα να ξεπροβάλει ένα ζευγάρι μεσηλίκων, από το ίδιο μονοπάτι που ανέβηκα κι εγώ. Μου ζητάνε να τους βγάλω φωτογραφία και πιάνουμε την κουβέντα. Είναι Χιλιανοί από το Σαντιάγο, ήρθαν για 10 μέρες και αύριο θα νοικιάσουν αυτοκίνητο. Με καλούν να πάω μαζί τους, αλλά τελικά θα προτιμήσω το οργανωμένο τουρ διότι θα επισκεφθεί όλα τα κύρια αρχαιολογικά σημεία –κανένα εκ των οποίων δεν έχω επισκεφθεί ακόμη- τα καλύτερα έρχονται, λέμε - κι επειδή άκουσα τα καλύτερα για την ξεναγό που θα μας συνοδεύσει. Το ζευγάρι είναι συμπαθέστατο, δάσκαλοι και οι δύο με έντονο ανθρωπολογικό ενδιαφέρον και τους ρωτάω αν έχουν την ίδια εντύπωση με μένα σε ό,τι αφορά τη μη φιλικότητα των ντόπιων. Αυτοί μένουν σε ένα γνωστό γλύπτη Rapa Nui που είναι προσωπικός τους φίλος, αλλά συναινούν πως τουλάχιστον στην αρχή είναι λίγο δύσκολο να σπάσει ο πάγος, ειδικά αν ο επισκέπτης είναι continental.

Προσπαθώ να πάρω μερικές φωτογραφίες του κρατήρα, αλλά είναι αδύνατον. Δε χωρά με τίποτε ούτε το μέγεθος της περιμέτρου του ούτε και το μεγαλείο της εικόνας. Πίσω από τον κρατήρα η θάλασσα είναι καταγάλανη με πολύ αφρό λόγω του δυνατού αέρα, ενώ σε κάποιο σημείο του ο κρατήρας είναι «σπασμένος», φαίνεται να έχει μια ρωγμή στο χείλος του, σα να έχεις ένα πιάτο της σούπας, του οποίου ένα κομμάτι έχει ξεκολλήσει. Χάρη σε αυτό το κομμάτι μπορείς να διακρίνεις την αντίθεση ανάμεσα στα πράσινα νερά στο εσωτερικό του κρατήρα και του έντονου μπλε του ωκεανού, φανταστική εικόνα.

Προχωράω προς τα δυτικά, εκεί που βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος του Orongo. Οι ενημερωτικές ταμπέλες διευκρινίζουν πως οι χαμηλές κατασκευές από πλίνθους (που θυμίζουν Δρακόλιμνες) είναι μερική ανακατασκευή του καλύτερου δείγματος των παραδοσιακών σπιτιών των Rapa Nui και η ανάλυση της κοινωνικής τους δομής είναι αρκετά διαφωτιστική. Προσπαθώ να φανταστώ τον κρατήρα στην εποχή των τελετών-δοκιμασιών και κοιτώντας προς τα πίσω διακρίνω και τα τρία νησάκια (Motu Nui, Motu Iti και Motu Kao Kao) στα οποία έπρεπε να φτάσουν οι διαγωνιζόμενοι. Αν ποτέ ανακαλυφθεί η μηχανή του χρόνου, αυτό είναι από τα πρώτα σημεία όπου θα ήθελα να μεταφερθώ.

Λίγο πιο κάτω βρίσκει κανείς πετρογλυφικά σε αρκετά καλή κατάσταση. Τι κρίμα να μην έχουν διασωθεί σχεδόν καθόλου RongoRongo, οι ξύλινες επιγραφές στις οποίες αποτύπωναν στο μυστηριώδες αλφάβητό τους οι Rapa Nui μηνύματα που δε θα μάθουμε ποτέ, αφού οι λίγοι εκλεκτοί που ήξεραν να τα διαβάζουν χάθηκαν για πάντα από προσώπου γης… Ενώ χαζεύω από κοντά ένα από τα πετρογλυφικά, ανατρέχω νοητά για άλλη μια φορά τη θλιβερή ιστορία του νησιού. Στα πολύ πρόχειρα, περιληπτικά και χωρίς να αναλύσουμε όλες τις εκδοχές, μια σχετικά αποδεκτή βερσιόν έχει ως εξής:

Κάποια στιγμή ένας τύπος Hotu Matua, λόγω ερίδων στη γενέτειρά του για τη διαδοχή του θρόνου, θα πάρει μερικούς συγγενείς και οπαδούς του από μια μακρινή χώρα ονόματι Hiva (ένας Θεός ξέρει πού ήταν αυτό, αλλά μάλλον για Πολυνησία μιλάμε, όλες οι ανθρωπολογικές ενδείξεις προς τα εκεί κλίνουν, φοβάμαι πως οι θεωρίες περί αμερικανικών φύλων του Heyerdahl είναι τραβηγμένες από τα μαλλιά) και θα καταφέρει να φτάσει στο Rapa Nui. Με δεδομένο πως χρησιμοποίησε κανώ κι έπρεπε να διασχίσει το μισό Ειρηνικό, αυτό από μόνο του είναι επίτευγμα, αλλά οι Πολυνήσιοι ήταν φοβεροί ναυσιπλόοι για τα δεδομένα της τεχνολογικής τους εποχής, οπότε δεν πρέπει να εκπλήσσεται κανείς.

Φτάνει λοιπόν ο Hotu Motua στο ακατοίκητο νησί, όπου αναδεικνύεται στον πρώτο ariki του Rapa Nui, χάρη στο mana, την υπερφυσική ενέργεια που τον διακατέχει. Οι απόγονοί του θα χωριστούν σε οκτώ γενεαλογικά δέντρα και θα κατοικούν το νησί αναπτύσσοντας μια δική τους κουλτούρα, χάρη στην απομόνωση που τους προσφέρει η γεωγραφική του θέση, επί αιώνες. Μια κουλτούρα που θα δημιουργήσει τις πλατφόρμες ahu, τα αγάλματα moai, τις επιγραφές RongoRongo (διάβασα πως σώζονται μόλις 29, κανένα εξ’ αυτών στο νησί, έχω τη μεγάλη τύχη να έχω δει τρία σε μουσεία ανά τον κόσμο... μου μένουν άλλα 26!) κι ένα κοινωνικό ιστό φοβερά πολύπλοκο για ένα νησί που μάλλον δε θα πρέπει να είχε ποτέ πάνω από 10.000 κατοίκους.

Η πρώτη επαφή με τους Ευρωπαίους γίνεται την Κυριακή του Πάσχα (εξ’ ου και το όνομα του νησιού) του 1722 με το πλήρωμα ενός ολλανδικού πλοίου, του οποίου ο καπετάνιος γράφει έκπληκτος στο ημερολόγιό του πως οι ντόπιοι κατενθουσιασμένοι πηδούσαν στο κατάστρωμα, τους άρπαζαν τα καπέλα και αλαλάζοντας επέστρεφαν στο νησί σε πλήρη έκσταση, κάτι που μου θύμισε τις περιγραφές των πρώτων επαφών των Ευρωπαίων με τους κατοίκους της Ταϊτής. Σύμφωνα με την ίδια πηγή, τα moai ακόμη βρίσκονταν όρθια εκείνη την εποχή.

Η επόμενη επαφή ήταν… μισό αιώνα αργότερα, όταν ένας Ισπανός αποφάσισε το νησί θα έπρεπε να ανήκει στον Ισπανό αυτοκράτορα επειδή αυτός το… χαρτογράφησε, αλλά μάλλον δεν ασχολήθηκε κανείς από την Ισπανία μαζί του. Ο κάπτεν Κουκ (φοβερή μορφή…) πέρασε και αυτός μια βόλτα λίγα χρόνια αργότερα κι είναι από τους πρώτους που μιλάει για «πεσμένα αγάλματα», ενώ Βρετανός γιατρός που έφτασε στο νησί το 1868 επιβεβαιώνει πως δεν είχε μείνει ούτε ένα moai όρθιο. Το πιθανότερο είναι πως στο μεταξύ οι εσωτερικοί πόλεμοι οδήγησαν στην καταστροφή τους από αντιμαχόμενες φατρίες, ενδεχομένως οδηγούμενες σε σύγκρουση λόγω έλλειψης πόρων.

Η πραγματική καταστροφή πάντως δεν ήταν οι εσωτερικές συγκρούσεις, αλλά η επιδρομή των «έξω». Το 1805 Αμερικανοί δουλέμποροι θα απαγάγουν κατοίκους του νησιού, ενώ το κακό θα παραγίνει το 1862-1864 όταν Περουβιανοί θα αρπάξουν 2500 κατοίκους (!) και θα τους στείλουν να δουλέψουν ως δούλοι στη συλλογή guano και στα ορυχεία. Μετά από παρέμβαση του Επισκόπου της Ταϊτής οι επιζήσαντες –δεκαέξι όλοι κι όλοι!- θα «επιστραφούν» στο νησί, όπου θα μεταφέρουν όμως την ευλογιά και τη φυματίωση, με αποτέλεσμα ο πληθυσμός των Rapa Nui να πέσει στους 111. Τραγική εξέλιξη, μακάρι να μην είχαν επιστρέψει ποτέ οι δεκαέξι... Ανάμεσα στα θύματα ήταν και οι μνήμονες αλλά και οι αναγνώστες των Rongorongo, με αποτέλεσμα η γραπτή και προφορική παράδοση του νησιού να υποστεί ένα ισχυρότατο πλήγμα.

Έπειτα ήρθαν ιεραπόστολοι, ένας Γάλλος κτηματίας που έκανε το νησί προσωπικό του ράντσο εκμεταλλευόμενος στυγνά τους ντόπιους που εν τέλει θα τον δολοφονήσουν και η κυβέρνηση της Χιλής που…αποφάσισε πως το νησί της ανήκει και το προσάρτησε το 1888. Οι Χιλιανοί παραχώρησαν το νησί σε μια εταιρεία εκμετάλλευσης μαλλιού που ανάγκασε τους ντόπιους να μετακομίσουν όλοι στη Hanga Roa, όπου και τους περιέφραξε για να μην... ενοχλούν τα πρόβατά της στη βοσκή. Το 1964 οι Rapa Nui θα αναγνωριστούν ως πολίτες της Χιλής και μόλις το 1968 θα δημιουργηθεί το αεροδρόμιο στο οποίο έφτασα κι εγώ, ώστε πλέον το νησί αν έχει συχνότερη επικοινωνία με τον έξω κόσμο από το… ετήσιο καράβι.

Όλα αυτά τα τραγικά συνέβησαν σε ένα νησάκι που στο μακρύτερο σημείο του δεν ξεπερνά τα 25 χιλιόμετρα και το ομορφότερο σημείο του βρίσκεται εκεί, μπροστά μου, στον κρατήρα του Orongo, εκεί όπου μερικές εκατονταετίες νωρίτερα κρινόταν η γενναιότητα των νέων της φυλής των Rapa Nui. Δύσκολα μπορεί κανείς να μη μελαγχολήσει σε αυτή τη γωνιά του πλανήτη, 3878 χιλιόμετρα μακριά από τη Χιλή και 2250 χιλιόμετρα από τα νησιά Pitcairn των 50 κατοίκων… Η αίσθηση ότι βρίσκεσαι στη μέση του πουθενά του πλανήτη γίνεται εντονότερη όταν κοιτάς τα πετρογλυφικά που στέκουν ερημικά πάνω από τον κρατήρα.

Φοβερή αίσθηση, αλλά είναι ώρα να πάρω το δρόμο της επιστροφής για τη Hanga Roa, γεμάτος από εικόνες και συναισθήματα. Τα πόδια μου έβγαλαν φουσκάλες, ο πισινός μου πονάει από την ιππασία και θέλω να φτάσω σύντομα στο guesthouse για να κάνω ένα μπανάκι… Αμ δε…