Ελλάδα Διαδρομές Ιστορίας, εκεί που μας πάνε οι ρόδες και τα πόδια μας ...

[YiannisTS]

Προετοιμασία

Σαββατοκύριακο και αργία 28ης Οκτώβρη μαζί με εμβόλιμη Δευτέρα μας κάνουν ένα "βαρβάτο" τετραήμερο για ένα ταξίδι μέχρι τα Λουτρά Υπάτης (διαμονή) και περιήγηση στις γύρω περιοχές. Στα Λουτρά Υπάτης πήγαμε για πρώτη φορά και "πάθαμε την πλάκα μας"! Είναι αλήθεια ότι δεν τα είχα "περί πολλού". Περνώντας από τον αυτοκινητόδρομο λίγο πιο πέρα, σε όλα μας τα ταξίδια προς τα βόρεια, στρίβαμε το κεφάλι, χαιρετάγαμε και φεύγαμε. Για κάποιο περίεργο λόγο τα ιαματικά λουτρά στην Ελλάδα είναι συνδεδεμένα με την στερεοτυπική αντίληψη οτι είναι χώροι ανθρώπων "προχωρημένης" ηλικίας ή ανθρώπων με ιδιαίτερα ιατρικά προβλήματα. Η τετραήμερη παραμονή μας στον οικισμό που φέρει το όνομα Λουτρά Υπάτης (από τα ιαματικά λουτρά και από το διπλανό χωριό) άλλαξε αυτή μας την αντίληψη για πάντα!

Για να λέμε όλη την αλήθεια η διαμονή μας στο χωριό ήταν μονόδρομος. Αρχική μας σκέψη για διαμονή ήταν η Παύλιανη αλλά όταν ξεκίνησε το ψάξιμο συνειδητοποιήσαμε ότι οι τιμές των ξενοδοχείων και των δωματίων ήταν απαγορευτική καθώς έχουν πάρει την ανιούσα μετά την ανάδειξη του χωριού σε μαζικό τουριστικό πόλο, κάτι σαν την Αράχωβα. Έτσι λοιπόν στραφήκαμε προς οικονομικότερες λύσεις καταλήγοντας στον πολύ όμορφο οικισμό των Λουτρών Υπάτης.

Εκτός από την ανεύρεση διαμονής και την "χάραξη" των διαδρομών δεν υπήρξε κάποια άλλη ιδιαίτερη προετοιμασία.

 

[YiannisTS]

Ημέρα 1η, από τη Χασιά μέχρι τα Λουτρά Υπάτης

Η διαδρομή της πρώτης ημέρας ξεκίνησε από την Χασιά και κατέληξε στα Λουτρά Υπάτης μέσω παλιάς εθνικής οδού. Πολλές ενδιάμεσες στάσεις για φωτογράφηση, για καφέ, για ξεκούραση.

Ξεκινήσαμε χαλαρά Σάββατο πρωί από την κεντρική πλατεία της Χασιάς (ή Φυλής), όπου βρίσκεται και το κτήριο του παλιού Δημαρχείου Φυλής. Πλέον ο Δήμος αποτελεί ενιαία οντότητα με τα Άνω Λιόσια και το Ζεφύρι, συγκροτώντας τον Δήμο Φυλής. Από την αρχαιότητα στην περιοχή υπήρξαν δύο συνοικισμοί με δύο διακριτά ονόματα, της Φυλής και της Χασιάς. Μετά την δημιουργία των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης στις αρχές του 20ου αιώνα το χωριό πήρε το όνομα Φυλή επειδή λανθασμένα το όνομα Χασιά θεωρήθηκε τούρκικο.

Στην πλατεία βρίσκεται και η προτομή του Μελέτη Βασιλείου. Ποιος ήταν αυτός και πόσοι γνωρίζουν την ύπαρξη του και την δράση του; Η επιγραφή γράφει: "Μελέτης Βασιλείου, Καπετάνιος οπλαρχηγός του 1821, Απελευθερωτής των Αθηνών από την Τουρκοκρατία την 25-4-1821, Η κυβέρνηση τον τοποθέτησε στο βαθμό του Χιλίαρχου στις 20-8-1824, Δολοφονήθηκε τον Μάη 1826". Να συμπληρώσω ότι υπήρξε μέλος της Φιλικής Εταιρείας και η δολοφονία του έγινε από συχωριανούς του σε σημείο εντός του οικισμού όπου υπάρχει και αντίστοιχο μνημείο.

Η διαδρομή μας περνάει από τις καμένες περιοχές της πρόσφατης πυρκαγιάς του 2023.

Φτάνουμε στη διασταύρωση. Δεξιά είναι η διακλάδωση για τη γυναικεία Μονή Κλειστών. Ακολουθούμε την πορεία του δρόμου όπως στρίβει προς τα αριστερά. Ο πρωινός ήλιος δεν βοηθάει για ποιοτική φωτογράφηση εξαιτίας της έντονης σκίασης από τη μία και των φωτεινών σημείων από την άλλη. Στο βάθος, ανάμεσα από τα βουνά, διακρίνεται ο Ασπρόπυργος, η Σαλαμίνα και ο κόλπος της Ελευσίνας.

Πρώτη στάση για ... πρωινό, ο υπέροχα διαμορφωμένος χώρος της Πηγής Φυλής.

Στο κέντρο ένας τεράστιος πλάτανος έχει αρχίσει δειλά-δειλά να ρίχνει τα φύλλα του. Σε λίγο θα μείνει τελείως γυμνός έκθετος στο κρύο και τους παγωμένους αγέρηδες. Μέχρι την άνοιξη που θα ντυθεί ξανά.

Από τον βράχο στα δεξιά μας ρέει το νερό της πηγής κατευθείαν από την Πάρνηθα. Πολλοί έρχονται και γεμίζουν μπιτόνια με νερό.

Συνεχίζουμε την πορεία μας αφήνοντας στα δεξιά το Αρχαίο Φρούριο της Φυλής. Το φρούριο κατασκευάστηκε πιθανά τον 4ο αι.π.Χ., ανήκε στην Αθήνα και έλεγχε το πέρασμα μεταξύ Αττικής και Βοιωτίας. Αποτελείται από μεγάλους ογκόλιθους συναρμολογημένους μεταξύ τους. Σήμερα διατηρείται μέρος της βόρειας και ανατολικής πλευράς του αλλά βρίσκεται σε κατάσταση εγκατάλειψης.

Αφήνοντας πίσω μας την Αττική οι ανεμογεννήτριες που έχουν κατακλύσει την περιοχή, μας "ενημερώνουν" ότι μπαίνουμε στην Βοιωτία.

Μετά από μια φιδίσια διαδρομή ο δρόμος γίνεται μια μεγάλη κατηφορική ευθεία όπου το αυτοκίνητο αναπτύσσει ταχύτητα. Στο τέλος της κατηφόρας, "χαιρετάμε" τα Σκούρτα στα δεξιά μας και συνεχίζουμε ευθεία προς τη Θήβα.

Περνάμε την Πύλη, μέρος του Δήμου Δερβενοχωρίων.

Αφήνουμε πίσω μας το χωριό της Δάφνης με το οροπέδιο και τα αμπελοχώραφα. Υπέροχα χρώματα στα μέσα του Φθινοπώρου με τα φύλλα να αλλάζουν αποχρώσεις οδεύοντας προς το "θάνατό" τους!

Ξαναμπαίνουμε στην Αττική κατευθυνόμενοι προς τις Ερυθρές (ή Κριεκούκι, παλιότερα). Το χωριό εκτείνεται στους πρόποδες της ανατολικής πλαγιάς του Κιθαιρώνα. Μικρή παράκαμψη μέχρι την κεντρική πλατεία με τα καφενεία και τις ταβέρνες για φωτογράφηση. Ένα μπρούτζινο άγαλμα μισού σώματος με τα χέρια υψωμένα συμβολίζει την εκτέλεση δι'απαγχονισμό πέντε μελών του ΕΑΜ τον Μάη του 1944 από τις δυνάμεις κατοχής.

Διασχίζουμε την πεδιάδα μετά τις Ερυθρές, περνώντας ξανά τα "σύνορα" Αττικής - Βοιωτίας. Ο δρόμος μας φέρνει στη Θήβα, τη μεγαλύτερη πόλη του Νομού. Ένα μεγάλο hashtag στη νότια είσοδο της πόλης μας ενημερώνει για το που βρισκόμαστε, μήπως και κάνουμε λάθος! Δεν σταματάμε αλλά συνεχίζουμε την διαδρομή μας περιφερειακά προς τα βόρεια και μετά στρίβουμε προς τα δυτικά.

Επόμενη στάση στην είσοδο της Αλιάρτου. Εκεί βρίσκεται ο μεσαιωνικός Πύργος ο οποίος κατασκευάστηκε από Καταλανούς φεουδάρχες για την προστασία τους, όπως διαβάζουμε εδώ. Κάτω από τον Πύργο βρίσκεται ένα σχετικά ευρύχωρο σπήλαιο στο οποίο έχουν βρει καταφύγιο διάφορα πετούμενα τα οποία έφυγαν γρήγορα μόλις με αντιλήφθηκαν.

Συνεχίζουμε την πορεία μας. Στα αριστερά μας, πάνω στις πλαγιές του Ελικώνα, διακρίνουμε το χωριό Υψηλάντης.

Λίγο πιο πέρα διασχίζουμε το χωριό Αγία Παρασκευή και στεκόμαστε για λίγο στο μνημείο πεσόντων γερμανικής κατοχής.

Λίγο πριν την είσοδο του επόμενου χωριού (Καλάμι) μας καλεί να πλησιάσουμε η εικόνα ενός παλιού εγκαταλειμμένου εργοστασίου. Πραγματικά "όμορφα" χαλάσματα του νερόμυλου του Νάκου τα οποία προσφέρονται για φωτογράφηση. Ο ήλιος είχε πλέον ανέβει ψηλότερα και δημιουργούσε ιδανικότερες συνθήκες αποθανάτισης αυτό που έβλεπαν τα μάτια μας. Περιεργαζόμαστε τον χώρο, προσπαθούμε να μπούμε στο κτήριο αλλά δεν τα καταφέρνουμε. Βάτα και άλλα φυτά έχουν καταλάβει κάθε σπιθαμή και μας εμποδίζουν να εισέλθουμε. Κινούμαστε στα αριστερά του νερόμυλου μήπως βρούμε κάποια πλαϊνή πόρτα. Καμία πόρτα. Αλλά πέφτουμε πάνω σε ακόμη ένα μνημείο. Διαβάζουμε το χαραγμένο κείμενο πάνω στο μάρμαρο: "Καλάμι 11 Ιουνίου 1944, Περίσσευμα Φρίκης, Εδώ την μέρα αυτή εκτελέσθηκαν ομαδικά από τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής 26 Έλληνες Πατριώτες και στη συνέχεια πυρπολήθηκαν τα πτώματα τους... Οι μικρότεροι σε ηλικία 2 ετών... Ο μεγαλύτερος σε ηλικία 87 ετών...". Ένας κόμπος στο λαιμό, θυμός και οργή. Ακόμη ένα άγνωστο σε εμάς έγκλημα των Ναζί. Μία ημέρα μετά την σφαγή στο Δίστομο. Από τότε το χωριό έχει "σβηστεί" από τον χάρτη αφού δεν κατοικείται.

Φεύγουμε με βαριά συναισθήματα. Χρειαζόμαστε "αέρα". Τραβάμε για τον ΣΣ Λειβαδιάς. Πάντα με τραβούσαν τα τρένα και ιδιαίτερα οι σταθμοί τους. Μετακινήσεις ανθρώπων από πόλη σε πόλη, βαλίτσες μικρότερες ή μεγαλύτερες, "μπαγάζια" που βλέπουμε σε παλιές ταινίες, σταθμοί που κουβαλούν την δική τους ιστορία αλλά και στιγμές από τις ιστορίες των ανθρώπων. Παράλληλες σιδερένιες γραμμές να έρχονται από το άπειρο και να φεύγουν προς το άπειρο.

Ο ΣΣ Λειβαδιάς φαντάζει έρημος. Πόρτες "ερμητικά κλειστές", καμία ανθρώπινη παρουσία. Λιγοστά τα τρένα που περνάνε, ίσως εκείνα τα λιγοστά λεπτά που παραμένει η αμαξοστοιχία στις ράγες του σταθμού να γεμίζουν φωνές οι πλατφόρμες!

Λίγο πιο πέρα παλιοί ξύλινοι στρωτήρες σε πείσμα του χρόνου μας θυμίζουν οτι κάποτε σήκωναν πάνω τους τις βαριές σιδερένιες ράγες και το βαρύ φορτίο των συρμών. Ο παλιός γερανός ανύψωσης απολαμβάνει την περίοδο "συνταξιοδότησής" του ενώ παλιά βαγόνια μεταφοράς φορτίων "φωνάζουν" την δική τους ιστορία.

Συνεχίζουμε με ακόμη μια "υποχρεωτική" στάση στη Χαιρώνεια και το λιοντάρι της, το οποίο στήθηκε μετά την ομώνυμη μάχη ανάμεσα στους στρατούς του Μακεδονικού Βασιλείου του Φίλιππου Β' και των συνασπισμένων πόλεων του νότιου ελλαδικού χώρου, προς τιμή των νεκρών του πολέμου. Τα κυπαρίσσια του περιβάλλοντος χώρου αναδεικνύουν τον ταφικό χαρακτήρα της θέσης, τοποθετημένα στις αρχές του 20ου αιώνα μετά την αποκατάσταση του μνημείου. Πιο πέρα υπάρχει και σχετικό μουσείο αλλά το αφήσαμε για κάποια άλλη φορά που θα περνούσαμε πάλι.

Λίγο πιο μακριά από την Χαιρώνεια, στα αριστερά της δρόμου, στις πλαγιές του Παρνασσού βρίσκεται το όμορφο χωριό της Δαύλειας.

Συνεχίσαμε προς το ΣΣ Δαύλειας. Το κτήριο, κατασκευασμένο στις αρχές του 20ου αιώνα ακολουθεί το αρχιτεκτονικό πρότυπο των περισσοτέρων Σιδηροδρομικών Σταθμών του ΟΣΕ. Η ταμπέλα με τα δρομολόγια που σταματάνε μας διαφωτίζει για την απουσία ανθρώπινης παρουσίας.

Αφήνουμε πίσω μας το Νομό Βοιωτίας και μπαίνουμε στο Νομό Φθιώτιδας. Διασχίζουμε το μικρό χωριό της Αγίας Παρασκευής και σταματάμε για φωτογράφηση.

Στο βάθος υψώνεται επιβλητικά ο Παρνασσός. Κάπου εκεί βρίσκεται και το Χιονοδρομικό Κέντρο.

Επόμενος σταθμός η Κάτω Τιθορέα...

... και ο ανακαινισμένος ΣΣ Τιθορέας. Η φωτογραφία μιλάει μόνη της. Ετυχώς διατηρήθηκε το παλιό κτήριο του σταθμού ενώ πραγματοποιήθηκε προσεγμένο face lifting σύμφωνα με το γενικό αρχιτεκτονικό πρότυπο που ακολουθείται τα τελευταία χρόνια μετά την την κατασκευή του προαστιακού δικτύου της Αττικής.

Επόμενη μεγάλη στάση η όμορφη κωμόπολη της Αμφίκλειας. Στον κεντρικό δρόμο με τα καφέ και τις ταβέρνες, στην κεντρική πλατεία με τα πλατάνια βρίσκεται το Μουσείο Άρτου, ιδιοκτησίας του τοπικού Λαογραφικού-Χορευτικού Συλλόγου με την επιστημονική συνεργασία της Ακαδημίας Αθηνών. Στον 1ο όροφο υπάρχουν πολλά εκθέματα από την διαδικασία παραγωγής ψωμιού, σε προγενέστερους χρόνους και εποχές.

Πολύ ενδιαφέρουσα η έκθεση διαφορετικών τύπων αρτοσκευασμάτων, άμεσα συνδεδεμένων με την χρήση τους.

Στο υπόγειο του Μουσείου λειτουργεί έκθεση χειροκίνητων εργαλείων επαγγελμάτων που πλέον δεν χρησιμοποιούνται γιατί έχουν αντικατασταθεί με σύγχρονα. Μπαρμπέρης, πεταλωτής, μηχανουργός, ξυλουργός εντυπωσιάζουν με τα εργαλεία τους άλλων εποχών.

Έχοντας κάνει τα 2/3 της διαδρομής προς τον προορισμό της ημέρας επιτρέψαμε στους εαυτούς μας να πιούμε ένα καφέ κι έτσι να παρατείνουμε την παραμονή μας στην Αμφίκλεια. Το τραπέζι είχε γυάλινη επιφάνεια και ο ήλιος με το φως του δημιουργούσε έντονες αντανακλάσεις. Άδραξα λοιπόν την ευκαιρία και ιδού το αποτέλεσμα. Σπίτια με κεραμίδια μέσα στα γυαλιά, "καλλιτεχνική" θολούρα μέσα από το γεμάτο ποτήρι νερού και ανάποδα σημαιάκια να αψηφούν το νόμο της βαρύτητας.

Δύο χιλιόμετρα και κάτι, βόρεια από την πλατεία της Αμφίκλειας, βρίσκεται ο ΣΣ Αμφίκλειας. Εννοείται ότι χωρίς δεύτερη σκέψη τον επισκεφτήκαμε. Όπως και ο προηγούμενος ΣΣ της Δαύλειας, έτσι και εδώ ο χρόνος φαίνεται να έχει σταματήσει σε μια άλλη εποχή. Ο σταθμός δεν έχει υποδομές ηλεκτροκίνησης και ουσιαστικά χρησιμοποιείται για τοπικά δρομολόγια με συμβατικές μηχανές ντίζελ καλύπτοντας τη διαδρομή Τιθορέα - Λειανοκλάδι. Το κτήριο του σταθμού παρά τα χρόνια του (έχει περάσει τα 120) στέκεται αγέρωχο επιδεικνύοντας την ομορφιά του.

Η εντοιχισμένη επιγραφή στο πρώτο κτήριο του σταθμού ενημερώνει για την πετυχημένη καταστροφή υποδομών του σταθμού και διερχόμενης αμαξοστοιχίας γεμάτης πολεμικό υλικό, την περίοδο της κατοχής, από δυνάμεις του ΕΛΑΣ Παρνασσίδας αλλά και τους αντάρτες που έχασαν την ζωή τους στη μάχη που διεξήχθη. Την επομένη οι Ιταλοί προέβησαν σε εκτελέσεις και κάψιμο σπιτιών του χωριού.

Λίγο πιο πέρα βαγόνια μεταφοράς φορτίων "ξεκουράζονται", μέχρι την πλήρη αποσύνθεσή τους. Με το δικό τους ιδιαίτερο τρόπο μας αφηγούνται την δική τους ιστορία...

Τι να ήταν άραγε αυτό το βαγόνι; Πόσα δρομολόγια έκανε και πόσα φορτία μετέφερε; Αλλά και τα υπόλοιπα βαγόνια, ο συρμός ολόκληρος... Ο χρόνος κυλάει ανάποδα πλέον. Ας τα αφήσουμε να "απολαύσουν" τις τελευταίες στιγμές "ξεκούρασης" και "ηρεμίας".

Η συνέχεια της πορείας μας φέρνει στο μικρό χωριό των Άνω Καλυβίων όπου πολλά σπίτια είναι κατεστραμμένα ή ακατοίκητα.

Αρχίζουμε να ανεβαίνουμε το βουνό της Οίτης αφού πρώτα αφήνουμε πίσω μας τον Μπράλο, στους πρόποδες του βουνού. Σε υψόμετρο 636 μέτρων συναντάμε τον ομώνυμο οικισμό με την όμορφη πλατεία.

Μετά τον Μπράλο η διαδρομή είναι πανέμορφη. Κατάφυτες πλαγιές με έλατα και πλατάνια, πολυχρωμίες τοπίων από πράσινο μέχρι κίτρινο και καφέ υποδηλώνοντας ότι σιγά σιγά κάποια δέντρα αποβάλλουν τις ανοιξιάτικες και καλοκαιρινές φορεσιές και ετοιμάζονται για τον χειμώνα, συνθέτουν πίνακες ζωγραφικής. Φτάνουμε στη Νέα Παύλιανη. Η κίνηση των αυτοκινήτων έχει αυξηθεί, μικρά μποτιλιαρίσματα είναι πλέον γεγονός, τα νεύρα μας παίρνουν την ανιούσα, πατάμε γκάζι και φεύγουμε!

Σταματάμε λίγο αργότερα στο Πάρκο Αναψυχής Παύλιανης και μπαίνουμε στο κεντρικό μονοπάτι το οποίο εκτείνεται μέσα σε αιωνόβια δέντρα παράλληλα με τις πηγές του Ασωπού ποταμού. Όλες οι "εκπλήξεις" της διαδρομής και η συντήρηση του πάρκου είναι αποτέλεσμα εθελοντικής εργασίας των κατοίκων του χωριού.

Η κρεμαστή γέφυρα που μουσικώνει, η οποία θυμίζει πλήκτρα πιάνου, μας καλωσορίζει με μουσική.

Το εσωτερικό του "φυσικού" πλυντηρίου, γνωστό ως Μαντάνι, το οποίο πλένει με την δύναμη του νερού μάλλινα υφαντά. Τα ξύλινα σφυριά που φαίνονται στην φωτογραφία ανεβοκατεβαίνουν με την βοήθεια τρεχούμενου νερού υψηλής πίεσης χτυπώντας τα υφαντά κι έτσι επιτυγχάνεται η πλύση.

Μετά το μουσείο υδροκίνησης ξεκινάει η διαδρομή μέσα σε ένα δάσος από πλατάνια, καρυδιές και καστανιές. Η καλύτερη εποχή για να απολαύσεις τις υπέροχες χρωματικές εναλλαγές.

Καθρέφτισμα των δέντρων μέσα στο νερό και μικροί καταρράκτες προσφέρουν ένα ανεπανάληπτο θέαμα.

Μια αναπαράσταση γέφυρας άνευ διοδίων με μικρά αυτοκινητάκια είναι από τις πρώτες αυτοσχέδιες εκπλήξεις που συναντάμε...
Ένα παγκάκι πιο πέρα σε προσκαλεί να κάτσεις και να φιλήσεις το ταίρι σου!

Μεγάλα και σοφά λόγια, ενώ η τροχαλία λίγο πιο κάτω με κάνει να αισθάνομαι ...νεότερος (όχι οτι δεν είμαι, στη ψυχή)!

Την διαδρομή δεν την πήγαμε μέχρι τέλους. Επιστρέψαμε στο αυτοκίνητο και πήραμε τον δρόμο για την συνέχεια του ταξιδιού. Περάσαμε από την Παύλιανη, απολαύσαμε το κατάφυτο χωριό από απόσταση και συνεχίσαμε...

Επόμενο χωριό τα Δύο Βουνά το οποίο βρίσκεται στις ανατολικές πλαγιές της Οίτης, σε υψόμετρο 420 μέτρων.

Τελευταία "υποχρεωτική" στάση της σημερινής διαδρομής η Γέφυρα του Γοργοπόταμου, κοντά στο ομώνυμο πεδινό χωριό. Στο χώρο αυτό συντελέστηκε μία από τις κορυφαίες πράξεις αντίστασης κατά την διάρκεια της κατοχής και ταυτόχρονα μία από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις δολιοφθοράς του Β’ΠΠ. Το Νοέμβρη του 1942 αντάρτικες δυνάμεις του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ μαζί με Άγγλους σαμποτέρ υλοποίησαν με επιτυχία την απόφαση του βρετανικού στρατηγείου Μέσης Ανατολής. Η γέφυρα ήταν κομβικής σημασίας για τη μεταφορά υλικού και ανθρώπων των δυνάμεων του Άξονα προς το λιμάνι του Πειραιά και την Αφρική. Η ανατίναξη καθυστέρησε την εφοδιαστική αλυσίδα για έξι εβδομάδες.

Στο ίδιο χώρο συναντάμε και το μνημείο το οποίο είναι αφιερωμένο στους 13 νεκρούς από την έκρηξη νάρκης κατά τον δεύτερο εορτασμό της ανατίναξης της γέφυρας η οποία πιθανά να τοποθετήθηκε από παρακρατικές οργανώσεις (το επίσημο πόρισμα μίλησε για ...ξεχασμένη νάρκη του πολέμου).

Ο ήλιος είχε αρχίσει να μας χαιρετάει κι εμείς δεν βλέπαμε την ώρα να ολοκληρώσουμε το ταξίδι. Περάσαμε γρήγορα τους Κομποτάδες χωρίς στάση και φτάσαμε κατάκοποι αλλά γεμάτοι εικόνες και όμορφες στιγμές στα Λουτρά Υπάτης.

Ξαφνικά συνειδητοποιήσαμε ότι ...πεινάμε! Επίσης σκεφτήκαμε ότι εάν πάμε πρώτα στο ξενοδοχείο τότε μάλλον δεν θα ξαναβγαίναμε. Οπότε βρήκαμε τη μοναδική ταβέρνα του χωριού, τις Μουριές, και μέσα σε μία υπέροχη αυλή με μουριές απολαύσαμε ποιοτικό παραδοσιακό φαγητό!

Αργά το απόγευμα πήγαμε επιτέλους στο ξενοδοχείο μας και δεν ξαναβγήκαμε μέχρι το επόμενο πρωινό!

 

[maratha]

Τι ωραία αφήγηση , τι όμορφη παρουσίαση , τι φοβερό οδοιπορικό , πόσες πληροφορίες κ εικόνες από μέρη που σίγουρα έχω περάσει αλλά δεν πρόσεξα ιδιαίτερα . Ολη μου την ζωή είμαι κάτοικος Ανω Λιοσίων και δεν ήξερα τίποτα για την ιστορία κ τις ομορφιές της περιοχής μας !!! Σ ευχαριστώ πραγματικά !!!

 

[psilos3]

Καταπληκτικές οι εικόνες σου και όπως πάντα οι αναλυτικές πληροφορίες που τις συνοδεύουν, για μέρη που οι περισσότεροι δεν έχουμε υπόψιν μας.
Ωραίο οδοιπορικό.

 

[YiannisTS]

Τι ωραία αφήγηση , τι όμορφη παρουσίαση , τι φοβερό οδοιπορικό , πόσες πληροφορίες κ εικόνες από μέρη που σίγουρα έχω περάσει αλλά δεν πρόσεξα ιδιαίτερα . Ολη μου την ζωή είμαι κάτοικος Ανω Λιοσίων και δεν ήξερα τίποτα για την ιστορία κ τις ομορφιές της περιοχής μας !!! Σ ευχαριστώ πραγματικά !!!

Ευχαριστώ πολύ για την ένθερμη αποδοχή και υποστήριξη. Την διαδρομή αυτή την έχω κάνει αρκετές φορές και ποτέ δεν την βαριέμαι. Και όλο και κάτι ανακαλύπτεις. Για χάρη του ...travelstories αυτή τη φορά πήρε πιο "οργανωμένο" χαρακτήρα! Βλέπω μένουμε και στον ίδιο Δήμο.

Καταπληκτικές οι εικόνες σου και όπως πάντα οι αναλυτικές πληροφορίες που τις συνοδεύουν, για μέρη που οι περισσότεροι δεν έχουμε υπόψιν μας.

Είναι αλήθεια οτι εσείς οι βόρειοι δεν "γνωρίζετε" τα μέρη που είναι ανάμεσα σε Λαμία και Αθήνα, τουλάχιστον οτι δεν είναι "προβεβλημένο". Η Στερεά Ελλάδα έχει πολλά και ενδιαφέροντα σημεία, όπως και η Πελοπόννησος. Ποτέ δεν είναι αργά να τα ανακαλύψουμε. Ευχαριστώ για τα καλά λόγια αλλά οι φωτογραφίες της πρώτης ημέρας προσωπικά δεν με ενθουσίασαν, εκτός εξαιρέσεων. Μάλλον δεν βοηθούσε το φως και η ατμόσφαιρα. Οι επόμενες νομίζω πως είναι πιο φωτεινές.

 

[YiannisTS]

Ημέρα 2η, Λουτρά Υπάτης-Κορυσχάδες-Βίνιανη

Όταν ξυπνάς μετά από μια κουραστική προηγούμενη ημέρα και βλέπεις απο το δωμάτιο την Οίτη ή την καταπράσινη απλωσιά του γύρω χώρου τότε η πρώτη σκέψη που έρχεται είναι "αχ και να είχα ένα καφέ να τον έπινα στο μπαλκόνι περιμένοντας τον ήλιο να ανατείλει...". Δεν ξέρω έαν ακούγεται κάπως πεζό και καθόλου ποιητικό αλλά με δεδομένο οτι πέσαμε πάνω στην αλλαγή της ώρας, υπήρξε πλεόνασμα χρόνου μέχρι το ...πρωινό. Πηγαίνοντας στο αυτοκίνητο να πάρω τις μπαταρίες για φόρτιση, αχάραγα ακόμη, πέφτω πάνω στην Αγγελική του ξενοδοχείου η οποία ετοίμαζε το πρωινό και μου "έδωσε την άδεια" να πάρω όσο καφέ ήθελα. Ε, αυτό ήταν... Έγινε καθημερινό πρωινό συνήθειο!
Αν και δεν καπνίζω, ποτέ δεν κάπνισα άλλωστε, όταν έχω τη δυνατότητα στο σπίτι ή σε κάποιο ταξίδι τότε απολαμβάνω της "ιεροτελεστία" του καφέ μαζί με διάβασμα (παλιότερα εφημερίδας, τώρα κινητού...) πριν ακόμη από οποιαδήποτε άλλη γεύση. Λέτε ο καφές να είναι σαν τον έρωτα ή ο έρωτας απαιτεί τον καφέ του;

«σαν τον καφέ είναι ο έρωτας
άλλοι τον προτιμούν βαρύγλυκο
άλλοι τον θέλουν με ολίγη
οι πιο πολλοί τον πίνουν μέτριο

κι όλοι το ίδιο τον πληρώνουν»
(Ντίνος Χριστιανόπουλος)

Σήμερα είχαμε προγραμματίσει να πάμε ανατολικά, προς το Καρπενήσι, για να επισκεφτούμε τις Κορυσχάδες και τη Βίνιανη. θα προσπαθούσαμε να αποφύγουμε τον κύριο δρόμο, όπου ήταν δυνατό, για να περάσουμε από περισσότερα χωριά αλλά και να έρθουμε πιο κοντά στον Σπερχειό ποταμό.

Από το ξενοδοχείο φύγαμε κατά τις δέκα. Η ημέρα ξεκίνησε με ηλιοφάνεια και σχετικά καλή θερμοκρασία αλλά όσο περνούσε η ώρα άρχισαν να μαζεύονται μαύρα σύννεφα. Αποτυπώθηκε και στις φωτογραφίες η εναλλαγή στο χρώμα του ουρανού και μάλιστα οι συνθήκες ήταν καλύτερες για "καθαρή" φωτογράφηση σε σχέση με την προηγούμενη ημέρα.
Κινηθήκαμε προς το Παλιούρι όπου κάναμε και την πρώτη μας στάση. Το χωριό βρίσκεται σε μια καμπή του Σπερχειού στη βόρεια όχθη του. Αμέσως μετά το χωριό κάναμε αριστερά και περάσαμε την Γέφυρα του Παλιουρίου, η οποία αντικατέστησε μια παλιότερη που βρίσκεται λίγο πιο πέρα και η μισή δεν υπάρχει. Το σημείο είναι εξαιρετικό για φωτογράφηση ή για έναρξη πεζοπορίας στο πλατανόδασος που ξεκινάει αμέσως μετά. Η εποχή αυτή είναι η καλύτερη για επίσκεψη της περιοχής και του δάσους όπου τα φύλλα των δέντρων έχουν αρχίσει να αλλάζουν χρώμα, από πράσινα σε χρυσοκίτρινα, και τελικά να πέφτουν αφήνοντας γυμνά τα κλαδιά και τους κορμούς.

Το ποτάμι έχει αρχίσει ήδη να γεμίζει νερό από τις πρώτες βροχές. Αργότερα θα καλυφθεί πλήρως ο βυθός του και ίσως φουσκώσει μετά τις επόμενες βροχές και τα χιόνια των γειτονικών βουνών, μέχρι το επόμενο καλοκαίρι.

Προχωρήσαμε από τον αγροτικό δρόμο προς τα νότια, στην αριστερή όχθη του ποταμού. Δεν συνιστάται για χαμηλό αυτοκίνητο. Σε κάποια σημεία το φύλλωμα κλείνει περισσότερο τον δρόμο και ουσιαστικά το αυτοκίνητο "γλείφει" τα κλαδιά, αλλά οι εικόνες που "ρουφάμε"αποζημιώνουν κάθε δυσκολία που συναντάμε.

Σε κάποια σημεία το πλάτος του ποταμού αυξάνει κι έτσι εμφανίζεται η "γύμνια" του από την έλλειψη νερού. Αλλά η εμφάνιση του βυθού του δημιουργεί ενδιαφέροντα θέματα για φωτογράφηση. Πέτρες, μικρότερες ή μεγαλύτερες, χώμα και κούτσουρα που έχουν απομείνει όταν κατέβηκαν τα νερά, δημιουργούν ένα πολύ όμορφο "σεληνιακό" τοπίο.

Φτάνοντας στο τέλος της διαδρομής έπρεπε να περάσουμε στην απέναντι όχθη για να συνεχίσουμε το ταξίδι μας. Είχαμε δύο επιλογές, να "βρέξουμε" τις ρόδες μας ή να πάμε από την γέφυρα μετά από τέσσερα χιλιόμετρα. Μετά από επιτόπια εκτίμηση "κινδύνου" ακολουθήσαμε την πρώτη επιλογή και ευτυχώς δεν "κολλήσαμε"! Ακολουθεί βίντεο και απόσπασμα από τον χάρτη.

Ουφ, περάσαμε. Μπροστά μας είναι μια φάρμα με αγελάδες, στον Άγιο Σώστη. Από εδώ και πέρα είδαμε πολλές αγελάδες μέσα στο δρόμο, όπως στο πρόσφατο ταξίδι μας στα βουνά του Αζερμπαϊτζάν.

Επόμενο πέρασμα από το χωριό Σπερχειάδα. Μια φωλιά πελαργών περιμένει, άδεια πλέον, την οικογένεια να ξαναγυρίσει!

Κατευθυνόμαστε στη Μακρακώμη, περνώντας από την ομώνυμη γέφυρα, πάνω από τον Σπερχειό. Σε αυτό το σημείο το ποτάμι δεν έχει καθόλου νερό.

Περνάμε γρήγορα το χωριό χωρίς να σταματήσουμε πηγαίνοντας προς τον κύριο δρόμο. Τα σύννεφα πυκνώνουν και μαυρίζουν.

Διασχίζουμε το χωριό της Βίτωλης το οποίο βρίσκεται και από τις δύο όχθες του ποταμού Βιτωλιώτη, παραποτάμου του Σπερχειού. Από εδώ θα ξαναπεράσουμε και στην αυριανή μας εξόρμηση.

Επόμενο χωριό η Πτελέα. Αμέσως μετά κάνουμε μια παράκαμψη προς τα αριστερά, προς την όχθη του Σπερχειού. Ακόμη μία γέφυρα στο βάθος περνάει πάνω από το ποτάμι επιτρέποντας τη μετάβαση προς τα νοτιότερα χωριά της περιοχής. Το νερό είναι λιγοστό.

Ακόμη ένα χωριό στο διάβα μας, το Νεοχωράκι.

Κινούμενοι πάντα παράπλευρα του Σπερχειού, ο δρόμος περνάει μέσα από το όμορφο χωριό του Αγίου Γεωργίου. Μετά από μια στροφή της διαδρομής διασχίζουμε ένα μικρό γεφυράκι και στα αριστερά μας αντικρίζουμε ένα πολεμικό αεροπλάνο F-5 Freedom Fighter, τοποθετημένο στη μνήμη κάποιου πιλότου.

Μετά τον Άγιο Γεώργιο περνάμε ένα όμορφο μικρό χωριό με το ενδιαφέρον όνομα Μεσαία Κάψα. Κινούμαστε ήδη επί του όρους Τυμφρηστού. Ένα ερειπωμένο σπίτι με δέντρα που το έχουν αγκαλιάσει μας καλεί να το "αιχμαλωτίσουμε"!

Μπροστά μας, μετά από ένα φιδίσιο ανέβασμα του βουνού, βρίσκεται το ομώνυμο χωριό, ο Τυμφρηστός. Σε υψόμετρο 860 μέτρων, απλώνεται πάνω στην κορυφή ενός λοφίσκου, φτιάχνοντας εικόνα καρτ-ποστάλ. Θαυμάζουμε την πλαγιά πνιγμένη μέσα στα έλατα και συνεχίζουμε...

Στην έξοδο του χωριού πρέπει να αποφασίσουμε, προς το Καρπενήσι μέσα από τη σήραγγα ή από το άλλο δρόμο. Επιλέγουμε τον δεύτερο δρόμο. Άλλωστε δεν βιαζόμαστε. Θέλουμε να πάρουμε όσο γίνεται περισσότερα από την διαδρομή και όχι να "θαυμάσουμε" την σήραγγα που σκίζει το βουνό. Φυσικά αποζημιωνόμαστε για την επιλογή μας. Τα χρώματα του φθινοπώρου, τα φύλλα που πέφτουν σιγά-σιγά, τα μαύρα πυκνά σύννεφα...

Αριστερά μας, σε υψόμετρο 1010 μέτρων συναντάμε τον Άγιο Νικόλαο. Είμαστε πάντα στο βουνό του Τυμφρηστού.

Αφήνουμε στα δεξιά μας το Καρπενήσι και κατευθυνόμαστε προς τις Κορυσχάδες. Σε υψόμετρο 940 μέτρων το χωριό είναι μοναδικό για την αρχιτεκτονική του. Τα πάντα, σπίτια, σοκάκια και πλατείες είναι πέτρινα. Ένα παλιό αρχοντικό στην είσοδο του χωριού φαίνεται σαν να ξεφυτρώνει από τη γη όπως ένα δέντρο. Στην πλακόστρωτη κεντρική πλατεία του χωριού συναντάμε την εκκλησία του Αγίου Αθανασίου, κατασκευασμένη το 1865. Εδώ αφήνουμε το αυτοκίνητο και συνεχίζουμε με τα πόδια.

Λίγο πιο πέρα συναντάμε το πέτρινο σχολείο που χτίστηκε το 1938 και πλέον στεγάζεται το Μουσείο Εθνικής Αντίστασης. Στο σχολείο αυτό πραγματοποιήθηκαν οι εργασίες του Εθνικού Συμβουλίου (14-27 Μάη 1944) το οποίο προέκυψε από καθολικές εκλογές ανδρών και γυναικών, οι οποίες απέκτησαν πρώτη φορά πλήρη πολιτικά δικαιώματα από την εποχή ίδρυσης του σύγχρονου ελληνικού κράτους.

Ένα χρονολόγιο με τα κύρια ιστορικά γεγονότα της περιόδου μας υποδέχεται στην είσοδο του Εθνικού Συμβουλίου, την Βουλή της Ελεύθερης Ελλάδας.

Η μεγάλη αίθουσα της συνεδρίασης μαζί με τα χαρακτικά στους τοίχους, από την εποχή εκείνη, υποδηλώνουν τη σύνδεση ανάμεσα στην Α' Εθνοσυνέλευση του 1821 και του Εθνικού Συμβουλίου το 1944. Το λιτό τραπέζι του προεδρείου της συνεδρίασης και το βήμα των ομιλητών παραμένουν στην ίδια θέση από τότε. Στην πρώτη συνεδρίαση ψηφίστηκε η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του κάθε Έλληνα Πολίτη η οποία ξεκινάει ως εξής (φωτο): " Το Εθνικό Συμβούλιο, συγκροτημένο από αντιπροσώπους ολόκληρου του Ελληνικού λαού που συνήλθαν για να διακηρύξουν την ακατάβλητη θέλησή του να πολεμήσει ως την τελευταία του πνοή για την απελευθέρωση της Χώρας, την πλήρη συντριβή του φασισμού και την αποκατάσταση της εθνικής ενότητας και της Λαϊκής Κυριαρχίας...".

Οι εκλογές προκηρύχθηκαν στις 23.4.1944 σε όλη την Ελλάδα, στις ελεύθερες και στις κατεχόμενες περιοχές, με απόφαση της ΠΕΕΑ (Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης). Συμμετείχαν 1.800.000 έλληνες που είχαν συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας τους, νούμερο ασύλληπτο για την εποχή, ουσιαστικά κάτω από τη μύτη των στρατευμάτων κατοχής. Εκλέχτηκαν 206 εθνοσύμβουλοι.

Είναι γεγονός οτι το 1944 ένα μεγάλο κομμάτι της ελληνικής ενδοχώρας ζούσε σε καθεστώς ελευθερίας κάτω από την δράση του αντάρτικου κινήματος που είχε μεγαλώσει. Ο γερμανικός χάρτης το βεβαιώνει. Η μισή Πελοπόννησος, ένα μεγάλο μέρος της Στερεάς Ελλάδας και της Ηπείρου και πολλές μικρότερες περιοχές ανέπνεαν ελεύθερα. Δυστυχώς το γεγονός αυτό δεν είναι ευρέως γνωστό.

Έξω από το Μουσείο βρίσκεται ένα πολύ συμπαθητικό καφέ αλλά ήταν γεμάτο και δεν το τιμήσαμε. Φύγαμε προς Βίνιανη με αναγκαστικό πέρασμα μέσα από το Καρπενήσι, στο οποίο δεν σταματήσαμε λόγω χρόνου.

Η διαδρομή έχει πολλές στροφές αλλά είναι πανέμορφη. Περνάμε δύο χωριά πνιγμένα στο πράσινο, το Άνω Καλεσμένο και το Καλεσμένο. Η ταμπέλα μαρτυρεί το υψόμετρο, 940 μέτρα.

Συναντάμε πολλά συνθήματα στους τοίχους ενάντια στην εγκατάσταση ανεμογεννητριών στα Άγραφα. Ο ποταμός Ταυρωπός, ο οποίος ξεκινάει από την Καρδίτσα και χύνεται στην λίμνη των Κρεμαστών, είναι στην πορεία μας. Περνάμε την σιδερένια γέφυρα και κοντοστεκόμαστε για φωτογράφηση.

Οι εικόνες είναι εκπληκτικές. Στο βάθος ο ουρανός "φορτώνει", το ποτάμι έχει αρκετό νερό και οι όχθες του είναι καταπράσινες.

Μετά από λίγο φτάνουμε στην ιστορική Βίνιανη, την πρωτεύουσα της Ελεύθερης Ελλάδας την περίοδο μετά το 1944.

Περνάμε πρώτα από τη Νέα Βίνιανη, το όμορφο μικρό χωριό που φαίνεται στην φωτογραφία. Αντιγράφω από την ιστοσελίδα του Δήμου Αγράφων : "Αυτό το ιστορικό χωριό κουβαλάει στιγμές δόξας της σύγχρονης ιστορίας μας. Εδώ, στη Βίνιανη στις 10 Μαρτίου του 1944 ορκίστηκε η Π.Ε.Ε.Α. (Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης), πιο γνωστή σαν Κυβέρνηση του Βουνού, με πρόεδρο τον Μπακιρτζή. Έτσι, το όνομα αυτού του μικρού ορεινού χωριού πέρασε τα σύνορα της χώρας και ταξίδεψε σε ολόκληρη την Ευρώπη". Το κείμενο αναφέρεται στην παλιά Βίνιανη που βρίσκεται λίγο ψηλότερα από τη Νέα Βίνιανη. Η παλιά Βίνιανη καταστράφηκε δύο φορές. Η πρώτη φορά ήταν από τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής ενώ το τελειωτικό χτύπημα δόθηκε με τον σεισμό του Φεβρουαρίου του 1966. Από τότε οι περισσότεροι κάτοικοι άφησαν τα σπίτια τους και μεταφέρθηκαν στη Νέα βίνιανη, η οποία χτίστηκε από την αρχή.

Στη παλιά Βίνιανη, στο χώρο του σχολείου, υπάρχει Μουσείο Εθνικής Αντίστασης, το οποίο επισκεφτήκαμε.

Έξω από το σχολείο βρίσκονται οι προτομές των Υπουργών της ΠΕΕΑ. Η είσοδος στον χώρο προϋποθέτει τον δανεισμό των κλειδιών από το καφενείο στη Νέα Βίνιανη. Αυτό δεν το ξέραμε, το μάθαμε αργότερα όταν κάτσαμε σε μια ταβέρνα του χωριού. Για καλή μας τύχη έσπρωξα την πόρτα και αυτή άνοιξε. Προφανώς κάποιος δεν κλείδωσε! Έτσι μπορέσαμε να επισκεφτούμε τον λιτό χώρο συνεδρίασης της Κυβέρνησης του Βουνού και να φανταστούμε για λίγο τον εαυτό μας να ζει και να αναπνέει ανάμεσά τους.

Στη συνέχεια κάναμε μια βόλτα στο άδεια χωριό χαζεύοντας τα ερημωμένα και κατεστραμμένα σπίτια από τον σεισμό. Σήμερα πρέπει να μένουν κάποιες οικογένειες μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού. Άλλωστε ακούσαμε φωνές και καπνός έβγαινε από κάποιες καμινάδες.

Μια μακρινή φωτογραφία με τηλεφακό.

Κατηφορίσαμε προς τη Νέα Βίνιανη. Το χωριό είναι όμορφο αλλά δεν είναι τουριστικό. Κάτσαμε για φαγητό στη "Χριστίνα", μία από τις δύο ταβέρνες που υπάρχουν, όπου γευτήκαμε βασικά πράγματα σε πολύ οικονομικές τιμές!

Όπως καταλαβαίνετε ο ήλιος μας είχε ήδη χαιρετήσει αλλά ο ουρανός μας χάρισε την τελευταία φωτογραφία της ημέρας!

 

[KIKI]

Ωραίο οδοιπορικό, καλή γραφή και χρηστικές πληροφορίες..μπράβο σου!
Κουραμπιέδες φάγατε στην Υπάτη; Θυμήθηκα την πεθερά μου που πήγαινε για Λουτρά.Περιμεναμε πότε θα γυρίσει να μας φέρει τους νόστιμους κουραμπιέδες!

 

[psilos3]

Βαθιά υπόκλιση, για το ποίημα του Χριστιανόπουλου, τις σημαντικότατες ιστορικές πληροφορίες σε χώρους που πρώτη φορά βλέπω μέσω του φακού σου και μου γεννιέται η επιθυμία να επισκεφτώ. Παρακολουθώ με προσοχή!

 

[YiannisTS]

Ωραίο οδοιπορικό, καλή γραφή και χρηστικές πληροφορίες..μπράβο σου!
Κουραμπιέδες φάγατε στην Υπάτη; Θυμήθηκα την πεθερά μου που πήγαινε για Λουτρά.Περιμεναμε πότε θα γυρίσει να μας φέρει τους νόστιμους κουραμπιέδες!

Τώρα που το λες θυμάμαι οτι στην Υπάτη είδα ένα εργαστήριο κουραμπιέδων αλλα δεν έδωσα ιδιαίτερη σημασία. Αν είναι τόσο καλοί τότε το κρατάω για την επόμενη φορά.

Βαθιά υπόκλιση, για το ποίημα του Χριστιανόπουλου, τις σημαντικότατες ιστορικές πληροφορίες σε χώρους που πρώτη φορά βλέπω μέσω του φακού σου και μου γεννιέται η επιθυμία να επισκεφτώ. Παρακολουθώ με προσοχή!

Είναι και Θεσσαλονικιός ο Χριστιανόπουλος. Βασικά κι εγώ είμαι κάπου στα πρώτα χρόνια. Μετά έγινα Πειραιώτης.
Η ιστορία της αντίστασης είχε διαστρεβλωθεί για χρόνια μετά τον εμφύλιο και έγινε τεράστια προσπάθεια από τους "νικητές" να εξαφανιστεί. Αλλά πως μπορείς να εξαφανίσεις κάτι που είναι το ίδιο σου το είναι; Τα ιστορικά τοπωνύμια που νοηματοδοτούν την σύγχρονη ελληνική ιστορία είναι διάσπαρτα σε κάμπους και βουνά, σε πόλεις και νησιά και μας καλούν να τα ανακαλύψουμε. Για να δώσουμε ένα "περιεχόμενο" στα ταξίδια μας!

 

[mariath]

Τρομερό οδοιπορικό off the road σε μεγάλο μέρος του, μακριά από την πεπατημένη και με ιδιαίτερες αναφορές και σεβασμό στην ιστορία του τόπου. (και) τέτοιες ιστορίες θέλουμε!

 

[YiannisTS]

(και) τέτοιες ιστορίες θέλουμε!

 

[silversurfer]

Λίγο άσχετη ερώτηση : τις photos πως τις βάζεις ετσι με τις στρογγυλεμένες άκρες ? Επειδη το εχω δει το κανουν κ άλλοι, τις εχεις κανει προεργασία σε καποιο editing program ή υπάρχει καποια λειτουργία εδω οταν τις ανεβάζεις (κ δεν το ξέρω εγω ως moderator , ντροπή μου ) ???