Eleni Dededaki
New Member
- Μηνύματα
- 4
- Likes
- 71
Χαιρετώ την όμορφη παρέα! Είναι η πρώτη μου φορά που γράφω άρθρο, πέρα απο το καλωσόρισμα Νέων Μελών. Είμαι η Ελένη, καταγωγή απο το εξωτικό Κιλκίς και ζούσα αρκετά χρόνια στην Ολλανδία. Πριν λίγους μήνες ο σύντροφος μου και εγώ αποφασίσαμε να αφήσουμε τις δουλειές μας και να ταξιδέψουμε τον κόσμο για ένα χρόνο (ίσως και παραπάνω) και σκέφτηκα να μοιραστώ μαζί σας την εμπειρία και συναισθήματα απο τον κάθε προορισμό μας.
Ξεκινήσαμε λοιπόν από τη Σάμο, όπου είχα σπουδάσει πριν κάποια χρόνια, και περάσαμε απέναντι στο Κουσάντασι με καραβάκι. Μείναμε λίγες μέρες εκεί, έπειτα συνεχίσαμε στη Σμύρνη και από εκεί πετάξαμε για Τραπεζούντα, όπου μείναμε δέκα μέρες και την χρησιμοποιήσαμε ως βάση για να επισκεφθούμε τα γύρω μέρη: τα ορεινά χωριά της Σάντας, την Παναγία Σουμελά, τη Σαμψούντα, την Κερασούντα και άλλες μικρότερες συνοικίες.
Ήξερα πως το ταξίδι αυτό δεν θα ήταν εύκολο. Έχοντας ποντιακή καταγωγή, είχα πολλά και αντικρουόμενα συναισθήματα. Ήθελα να γνωρίσω τους τόπους των προγόνων μου, αλλά και να δω με τα μάτια μου την ιστορία που μας διηγήθηκαν τόσες φορές.
Οι άνθρωποι που συναντήσαμε ήταν εξαιρετικά φιλόξενοι, ιδιαίτερα στον βορρά, όπου δεν βλέπουν συχνά τουρίστες. Μας αγκάλιασαν με ζεστασιά, και αυτό βοήθησε πολύ στο να νιώσουμε άνετα και να απολαύσουμε το ταξίδι.
Η μέρα που με σημάδεψε
Η πιο έντονη στιγμή ήταν η εκδρομή στα ορεινά χωριά της Σάντας, από όπου κατάγεται ο ένας μου παππούς. Αφιέρωσα μια ολόκληρη μέρα εκεί γιατί ήθελα να τα δω όλα. Ο δρόμος, ευτυχώς, είχε φτιαχτεί πρόσφατα και το ταξίδι ήταν μαγικό. Περπατούσα ανάμεσα σε εγκαταλελειμμένα σπίτια, μερικά ερειπωμένα, άλλα ακόμα όρθια, και ένιωθα να ξυπνούν μέσα μου εικόνες και φωνές.
Έβλεπα παλιά εκκλησάκια, φράχτες που όριζαν αυλές, πέτρινες αυλόπορτες, και μέσα στο μυαλό μου σχημάτιζα ιστορίες: "Εδώ θα έμενε η κυρα-Λένη", "εκεί θα ήταν το καφενείο του χωριού". Έχοντας διαβάσει πολλά βιβλία για τον Πόντο, δεν μου ήταν δύσκολο να τα φανταστώ. Το τοπίο —καταπράσινο, ήσυχο, γαλήνιο— με βοήθησε να ηρεμήσω και να νιώσω ευγνωμοσύνη που βρέθηκα εκεί. Ρώτησα αν υπάρχουν ακόμη Πόντιοι στην περιοχή, αλλά κανείς δεν γνώριζε κάποιον.
Η Κερασούντα και η αίσθηση της απώλειας
Την επόμενη μέρα πήγαμε στην Κερασούντα. Εκεί, σε μια παλιά γειτονιά γεμάτη αρχοντικά που ανήκαν κάποτε σε Πόντιους, δεν περπατούσα πια ανάμεσα σε ερείπια. Τα σπίτια ήταν καλοδιατηρημένα, κατοικημένα. Κάθε αρχοντικό είχε μια επιγραφή στην είσοδο που ανέφερε σε ποιον ανήκε πριν την «ανταλλαγή πληθυσμών» και σε ποιον δόθηκε μετά. Η φράση αυτή —"ανταλλαγή πληθυσμών"— με πονάει. Γιατί όλοι ξέρουμε πως πρόκειται για μια βίαιη εκδίωξη, μια μορφή γενοκτονίας.
Ενα ακόμη αξιοσημείωτο αρχοντικό ειναι αυτο του τραπεζίτη Καπαγιαννίδη, στην Τραπεζούντα, που σήμερα ονομάζεται «Έπαυλη του Ατατούρκ». Ρωτάω: από πού και ως πού "του Ατατούρκ"; Επειδή επισκέφθηκε το σπίτι μια φορά και του άρεσε; Χτίστηκε με χρήματα και κόπο άλλου ανθρώπου και για χρόνια ήταν εξοχικό άλλης οικογένειας. Κι όμως, σήμερα έχει περάσει στην ιστορία με ένα όνομα που σβήνει τη μνήμη του πραγματικού δημιουργού του.
Καθώς έβλεπα τα τουριστικά γκρουπ να φτάνουν με τα πούλμαν για να επισκεφθούν την «έπαυλη» ένιωθα παράξενα. Πετύχαμε και ένα σχολικό γκρουπ με νεαρά κορίτσια που φορούσαν παραδοσιακές μαντήλες και χόρευαν ποντιακά. Τα ήθη, τα έθιμα, η ποντιακή λύρα — όλα παρουσιάζονται σαν τουρκικά, σαν να μην ήμασταν ποτέ εκεί. Πουθενά δεν γίνεται αναφορά στους Ρωμιούς, στους Έλληνες του Πόντου που έζησαν εκεί για αιώνες. Ήταν και δικά μας αυτά τα τραγούδια, αυτά τα πιάτα, αυτές οι φορεσιές. Δεν ζητάω να τα πάρουμε πίσω — ζητάω απλώς να αναγνωριστεί πως ήταν και δικά μας.
Η Παναγία Σουμελά
Μια ακόμη συγκινητική εμπειρία ήταν η εκδρομή μας στην Παναγία Σουμελά. Λίγο πριν την είσοδο, πετύχαμε δύο Τούρκους μουσικούς που έπαιζαν ποντιακή λύρα και τραγουδούσαν στα τουρκικά. Χάρηκα, χόρεψα λίγο, και συνέχισα. Ήμουν όμως προετοιμασμένη για αυτό που θα έβλεπα μέσα: τις καταστραμμένες εικόνες, τα σβησμένα μάτια και πρόσωπα των αγίων. Ήξερα ότι έχει συμβεί, αλλά είναι άλλο να το βλέπεις. Πόσο μίσος πρέπει να υπήρχε τότε, μετά την "ανταλλαγή", για να σβήσουν με τόση μανία κάθε ίχνος του άλλου;
Και αναρωτιέμαι: γιατί να μην μπορούμε να συνυπάρξουμε ειρηνικά με το διαφορετικό; Να σεβόμαστε αυτό που υπήρξε πριν από εμάς;
Συμπεράσματα καρδιάς
Αυτό το ταξίδι στον Πόντο με γέμισε έντονα συναισθήματα. Είδα, έζησα, άγγιξα κομμάτια της ιστορίας μου. Και παρ’ όλες τις πίκρες και τα ερωτήματα, έφυγα με θετικές εντυπώσεις. Οι άνθρωποι ήταν καλοσυνάτοι, μας αγκάλιασαν, νιώσαμε σαν στο σπίτι μας.
Μέσα μου όμως, έμεινε ένα παράπονο: «Καλά όλα αυτά που δείχνετε στους τουρίστες. Πολύ όμορφο που διατηρείτε παραδόσεις και μνήμες. Αλλά δεν είναι όλα αποκλειστικά δικά σας. Ήταν και δικά μας. Και αξίζουμε αυτό να αναγνωρίζεται ισότιμα.»
Και ώρες-ώρες, δεν μπορώ να μην αναρωτιέμαι...
Πώς θα ήταν η ζωή μου, αν οι προπαππούδες μου δεν είχαν φύγει ποτέ από εκεί;
ΥΓ: το επόμενο άρθρο θα είναι αφιερωμένο στην Γεωργία
Ξεκινήσαμε λοιπόν από τη Σάμο, όπου είχα σπουδάσει πριν κάποια χρόνια, και περάσαμε απέναντι στο Κουσάντασι με καραβάκι. Μείναμε λίγες μέρες εκεί, έπειτα συνεχίσαμε στη Σμύρνη και από εκεί πετάξαμε για Τραπεζούντα, όπου μείναμε δέκα μέρες και την χρησιμοποιήσαμε ως βάση για να επισκεφθούμε τα γύρω μέρη: τα ορεινά χωριά της Σάντας, την Παναγία Σουμελά, τη Σαμψούντα, την Κερασούντα και άλλες μικρότερες συνοικίες.
Ήξερα πως το ταξίδι αυτό δεν θα ήταν εύκολο. Έχοντας ποντιακή καταγωγή, είχα πολλά και αντικρουόμενα συναισθήματα. Ήθελα να γνωρίσω τους τόπους των προγόνων μου, αλλά και να δω με τα μάτια μου την ιστορία που μας διηγήθηκαν τόσες φορές.
Οι άνθρωποι που συναντήσαμε ήταν εξαιρετικά φιλόξενοι, ιδιαίτερα στον βορρά, όπου δεν βλέπουν συχνά τουρίστες. Μας αγκάλιασαν με ζεστασιά, και αυτό βοήθησε πολύ στο να νιώσουμε άνετα και να απολαύσουμε το ταξίδι.
Η μέρα που με σημάδεψε
Η πιο έντονη στιγμή ήταν η εκδρομή στα ορεινά χωριά της Σάντας, από όπου κατάγεται ο ένας μου παππούς. Αφιέρωσα μια ολόκληρη μέρα εκεί γιατί ήθελα να τα δω όλα. Ο δρόμος, ευτυχώς, είχε φτιαχτεί πρόσφατα και το ταξίδι ήταν μαγικό. Περπατούσα ανάμεσα σε εγκαταλελειμμένα σπίτια, μερικά ερειπωμένα, άλλα ακόμα όρθια, και ένιωθα να ξυπνούν μέσα μου εικόνες και φωνές.
Έβλεπα παλιά εκκλησάκια, φράχτες που όριζαν αυλές, πέτρινες αυλόπορτες, και μέσα στο μυαλό μου σχημάτιζα ιστορίες: "Εδώ θα έμενε η κυρα-Λένη", "εκεί θα ήταν το καφενείο του χωριού". Έχοντας διαβάσει πολλά βιβλία για τον Πόντο, δεν μου ήταν δύσκολο να τα φανταστώ. Το τοπίο —καταπράσινο, ήσυχο, γαλήνιο— με βοήθησε να ηρεμήσω και να νιώσω ευγνωμοσύνη που βρέθηκα εκεί. Ρώτησα αν υπάρχουν ακόμη Πόντιοι στην περιοχή, αλλά κανείς δεν γνώριζε κάποιον.
Η Κερασούντα και η αίσθηση της απώλειας
Την επόμενη μέρα πήγαμε στην Κερασούντα. Εκεί, σε μια παλιά γειτονιά γεμάτη αρχοντικά που ανήκαν κάποτε σε Πόντιους, δεν περπατούσα πια ανάμεσα σε ερείπια. Τα σπίτια ήταν καλοδιατηρημένα, κατοικημένα. Κάθε αρχοντικό είχε μια επιγραφή στην είσοδο που ανέφερε σε ποιον ανήκε πριν την «ανταλλαγή πληθυσμών» και σε ποιον δόθηκε μετά. Η φράση αυτή —"ανταλλαγή πληθυσμών"— με πονάει. Γιατί όλοι ξέρουμε πως πρόκειται για μια βίαιη εκδίωξη, μια μορφή γενοκτονίας.
Ενα ακόμη αξιοσημείωτο αρχοντικό ειναι αυτο του τραπεζίτη Καπαγιαννίδη, στην Τραπεζούντα, που σήμερα ονομάζεται «Έπαυλη του Ατατούρκ». Ρωτάω: από πού και ως πού "του Ατατούρκ"; Επειδή επισκέφθηκε το σπίτι μια φορά και του άρεσε; Χτίστηκε με χρήματα και κόπο άλλου ανθρώπου και για χρόνια ήταν εξοχικό άλλης οικογένειας. Κι όμως, σήμερα έχει περάσει στην ιστορία με ένα όνομα που σβήνει τη μνήμη του πραγματικού δημιουργού του.
Καθώς έβλεπα τα τουριστικά γκρουπ να φτάνουν με τα πούλμαν για να επισκεφθούν την «έπαυλη» ένιωθα παράξενα. Πετύχαμε και ένα σχολικό γκρουπ με νεαρά κορίτσια που φορούσαν παραδοσιακές μαντήλες και χόρευαν ποντιακά. Τα ήθη, τα έθιμα, η ποντιακή λύρα — όλα παρουσιάζονται σαν τουρκικά, σαν να μην ήμασταν ποτέ εκεί. Πουθενά δεν γίνεται αναφορά στους Ρωμιούς, στους Έλληνες του Πόντου που έζησαν εκεί για αιώνες. Ήταν και δικά μας αυτά τα τραγούδια, αυτά τα πιάτα, αυτές οι φορεσιές. Δεν ζητάω να τα πάρουμε πίσω — ζητάω απλώς να αναγνωριστεί πως ήταν και δικά μας.
Η Παναγία Σουμελά
Μια ακόμη συγκινητική εμπειρία ήταν η εκδρομή μας στην Παναγία Σουμελά. Λίγο πριν την είσοδο, πετύχαμε δύο Τούρκους μουσικούς που έπαιζαν ποντιακή λύρα και τραγουδούσαν στα τουρκικά. Χάρηκα, χόρεψα λίγο, και συνέχισα. Ήμουν όμως προετοιμασμένη για αυτό που θα έβλεπα μέσα: τις καταστραμμένες εικόνες, τα σβησμένα μάτια και πρόσωπα των αγίων. Ήξερα ότι έχει συμβεί, αλλά είναι άλλο να το βλέπεις. Πόσο μίσος πρέπει να υπήρχε τότε, μετά την "ανταλλαγή", για να σβήσουν με τόση μανία κάθε ίχνος του άλλου;
Και αναρωτιέμαι: γιατί να μην μπορούμε να συνυπάρξουμε ειρηνικά με το διαφορετικό; Να σεβόμαστε αυτό που υπήρξε πριν από εμάς;
Συμπεράσματα καρδιάς
Αυτό το ταξίδι στον Πόντο με γέμισε έντονα συναισθήματα. Είδα, έζησα, άγγιξα κομμάτια της ιστορίας μου. Και παρ’ όλες τις πίκρες και τα ερωτήματα, έφυγα με θετικές εντυπώσεις. Οι άνθρωποι ήταν καλοσυνάτοι, μας αγκάλιασαν, νιώσαμε σαν στο σπίτι μας.
Μέσα μου όμως, έμεινε ένα παράπονο: «Καλά όλα αυτά που δείχνετε στους τουρίστες. Πολύ όμορφο που διατηρείτε παραδόσεις και μνήμες. Αλλά δεν είναι όλα αποκλειστικά δικά σας. Ήταν και δικά μας. Και αξίζουμε αυτό να αναγνωρίζεται ισότιμα.»
Και ώρες-ώρες, δεν μπορώ να μην αναρωτιέμαι...
Πώς θα ήταν η ζωή μου, αν οι προπαππούδες μου δεν είχαν φύγει ποτέ από εκεί;
ΥΓ: το επόμενο άρθρο θα είναι αφιερωμένο στην Γεωργία
