Ιταλία Κι αν είμαι (μπα)ρόκ, μη με φοβάσαι - Ανατολική Σικελία με τα μέσα

[Extra muros]

6η μέρα - Στη μουτζουρωμένη γοητεία της Κατάνης

Μπορεί η η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Σικελίας να μη διαθέτει τα εντυπωσιακά και παγκοσμίου φήμης αξιοθέατα του Παλέρμο, ωστόσο μόνο από έλλειψη σημείων ενδιαφέροντος δεν πάσχει, και δίκαια το ιστορικό της κέντρο ανήκει στα μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς της Ουνέσκο. Λόγω περίεργων ωραρίων, η εξερεύνηση της πόλης, που είχαμε πολύ επιδερμικά δει το πρώτο μας βράδυ στο νησί, ξεκίνησε από το Palazzo Biscari, που μέχρι και σήμερα αποτελεί ιδιωτικό ανάκτορο της οικογένειας Paterno’ Castello. Ανεγέρθηκε από τους πρίγκηπες του Biscari μετά το σεισμό του 1693 πάνω στα ερείπια τείχους του αυτοκράτορα Καρόλου Ε’, με πρώτο τον Ignazio Paternò Castellο και ολοκληρώθηκε το 1763. Συνολικά τρεις αρχιτέκτονες άφησαν το αποτύπωμά τους στο παλάτι, που σήμερα εξωτερικά παρουσιάζει μια κάπως παρηκμασμένη όψη, γνώριμη συνολικά στην πόλη. Ξεχωρίζουν πάντως τα περίτεχνα διακοσμημένα παράθυρα, έργο του ντόπιου γλύπτη Antonino Amato.

Στο εσωτερικό, με εισιτήριο 5 ευρώ, μπορεί να επισκεφθεί τις αίθουσες του παλατιού, σε ροκοκό διακόσμηση, αν και το μεγαλύτερο μέρος της καλλιτεχνικής συλλογής βρίσκεται στο κλειστό λόγω συντήρησης Δημοτικό Μουσείο στο Castello Ursino. Στη φίλη μου το σκηνικό φάνηκε αρκετά εντυπωσιακό, εγώ το πέρασα λίγο πιο μπλαζέ, λόγω του ότι μόλις πέρσι είχα επισκεφτεί τα ασύλληπτα παλάτια της Δρέσδης και τον περασμένο Φλεβάρη το ανάκτορο του Queluz έξω από τη Λισαβόνα, οπότε εν προκειμένω το Palazzo Biscari μου φάνηκε συγκριτικά φτωχός συγγενής. Οφείλω όμως να ομολογήσω ότι ξετρελάθηκα με τους πολύχρωμους πολυελαίους, των οποίων την αυθεντικότητα δε γνωρίζω καν.

Ε όχι και σιγά τον πολυέλαιο...

Επιστρέφοντας στην Piazza Duomo, κάναμε μια βόλτα για να δούμε τα μνημεία της και με το φως της ημέρας, αφού κατά την πρώτη μας επίσκεψη είχε σουρουπώσει, κλείσαμε και μια ακόμα εκκρεμότητα, την άνοδο στον τρούλο του αββαείου της Αγίας Αγάθης, ακριβώς δίπλα από τον από τον ομώνυμο καθεδρικό, αμφότερα εξάλλου έργα του Giovanni Battista Vaccarini. Η είσοδος είναι στα 5 ευρώ, όχι και φτηνή δηλαδή, ενώ λόγω της πολυκοσμίας υπάρχει και φανάρι που ρυθμίζει την κίνηση. Η θέα που προσφέρει πάντως στο ιστορικό κέντρο είναι αρκετά όμορφη.

Ένα καφεδάκι, μια κλασική σιτσιλιάνικη γρανίτα κι ένα κανόλι για την καθεμιά μας επιβαλόταν. Αν και όπως έχω ξαναγράψει δεν είμαι μεγάλη φίλη του γλυκού που κατέστησε διάσημο - χωρίς να εμφανιστεί καν επί της οθόνης - η ατάκα "Leave the gun, take the cannoli" από τον πρώτο Νονό, το συγκεκριμένο με γέμιση φυστίκι ήταν από τα συμπαθή δείγματα του είδους:

Mετά από αυτό το γλυκαιμικό boost, σειρά είχε το κατ'εμέ κορυφαίο αξιοθέατο της Κατάνης, που δεν είναι άλλο από το αρχαίο της θέατρο. Πολύ λιγότερο διαφημισμένο από το αντίστοιχο της Ταορμίνα (εξού και η είσοδος είναι κυριολεκτικά μισοτιμής, στα 8 ευρώ), για μένα όχι απλώς δεν έχει τίποτε να ζηλέψει-εκτός από την τοποθεσία φυσικά - αλλά αντίθετα αποτελεί παράδειγμα σοβαρής ανασκαφικής και αναστηλωτικής δουλειάς. Αν και η σημερινή, αποκατεστημένη μορφή του θεάτρου ανάγεται κυρίως στον 2ο μ.Χ αιώνα, συγκεκριμένα επί αυτοκράτορα Αδριανού, τα αρχαιολογικά κατάλοιπα επιβεβαιώνουν ότι προϋπήρχε θέατρο ήδη από την κλασική εποχή, στο οποίο μάλιστα έβγαλε λόγο ενώπιον της τοπικής εκκλησίας του δήμου ο Αλκιβιάδης το 415 π.Χ προκειμένου να καταστήσει - επιτυχώς - την πόλη σύμμαχο της Αθήνας κατά τη Σικελική Εκστρατεία. Μετά την εγκατάλειψη του θεάτρου μεταξύ 5ου και 6ου μ.Χ αιώνα, το υλικό του λεηλατήθηκε για την ανέγερση σπιτιών, ενώ ο χώρος της ορχήστρας χρησιμοποιήθηκε ως σφαγείο βοοειδών. Μετά το σεισμό του 1693 πολλά από τα μεσαιωνικά κτήρια καταστράφηκαν, η οικοδομική δραστηριότητα στην περιοχή ωστόσο συνεχίστηκε, ενώ από εκεί περνούσε και η Via Grotte. Στα τέλη του 19ου ξεκινά η πρώτη σοβαρή απόπειρα διάσωσης των αρχαιοτήτων, όταν ο τότε ιδιοκτήτης της περιοχής, o βαρώνος Sigona di Villermosa, γκρέμισε τμήματα του ήδη ερειπωμένου παρακείμενου ρωμαϊκού ωδείου για να επεκτείνει το μέγαρό του. Τότε παρενέβη ο έφορος αρχαιοτήτων ανατολικής Σικελίας Paolo Orsi (το όνομά του φέρει σήμερα το αρχαιολογικό μουσείο Συρακουσών), ξεκινώντας μια διελκυστίνδα ιταλικού κράτους - ιδιωτών που με διάφορα επεισόδια θα διαρκούσε ως το 1981, όταν και ξεκίνησε πιο συστηματικά το έργο της ανάδειξης και αποκατάστασης του θεάτρου και του ωδείο. Σήμερα, μόνο το δεύτερο, χωρητικότητας 1500 θεατών, χρησιμοποιείται περιστασιακά για καλοκαιρινά θεάματα.

Το αρχαίο θέατρο

Το ρωμαϊκό ωδείο της Κατάνης

Ακριβώς δίπλα από την είσοδο του θεάτρου στα δεξιά βρίσκεται ένα εντελώς ρετρό μαγαζάκι με σουβενίρ και τοπικά προϊόντα, με τις χαμηλότερες τιμές που βρήκαμε στην πόλη, ενώ η ηλικιωμένη ιδιοκτήτρια ακούγοντας πως είμαστε από την Ελλάδα, μας εξέφρασε τον ενθουσιασμό της για την αρχαία Κόρινθο και τον Ισθμό. Εκτός πεπατημένης σε σχέση με τους καλοκαιρινούς κατακτητές των νησιών συμπατριώτες της η κυριούλα και μπράβο της.

Μετά από 10-15 λεπτά με τα πόδια από το θέατρο βρίσκεται η πλατεία Dante, όπου βρίσκεται ένα ακόμα ονομαστό μέρος της πόλης, το πρώην μοναστήρι των Βενεδικτίνων του Αγίου Νικολάου (San Nicolo' l'Arena), όπου σήμερα τα κελιά αποτελούν αίθουσες διδασκαλίας της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών του τοπικού πανεπιστημί
ου, όπου υπάρχει και μία από τις λιγοστές έδρες νεοελληνικών σπουδών εκτός Ελλάδος. Χτίστηκε στα θεμέλια ρωμαϊκής βίλας το 1558, όταν το τάγμα των Βενεδικτίνων εγκαταστάθηκε στην Κατάνια, γνωρίζοντας διαδοχικές καταστροφές από την έκρηξη της Αίτνας του 1669 και το σεισμό του 1693. Η σημερινή του μορφή αποτελεί ένα παζλ διαφορετικών χρονικών περιόδων, εκτεινόμενων από το 1702 ως το 1866, με τη συμμετοχή διάσημων αρχιτεκτόνων που ξανασυναντάμε σε άλλα μνημεία της πόλης, όπως οι Antonino Amato, Francesco Battaglia, Giovanni Battista Vaccarini και Carmelo Battaglia. Η είσοδος στον πανεπιστημιακό χώρο είναι δωρεάν, εικάζω όμως ότι τις μεγαλοπρεπέστερες αίθουσες και τα ρωμαϊκά μωσαϊκά μπορεί να τα δει κανείς μόνο μέσω ξεναγήσεων που διοργανώνει το πανεπιστήμιο, αλλά λόγω έλλειψης χρόνου δεν έψαξα τις λεπτομέρειες και απλά το σημειώνω για όποιον θα ενδιαφερόταν να το ψάξει. Σε κάθε περίπτωση, είναι μια όμορφη βόλτα ειδικά γύρω από τα αίθρια του παλιού μοναστηριού, παρέα με τα νιάτα (ναι, γίνομαι σιγά - σιγά η θεία που κάθεται με τη νεολαία).

Ο Antonino Amato που είχαμε συναντήσει και στο Palazzo Biscari, έβαλε και εδώ τη σφραγίδα του.

Το δυτικό αίθριο του παλιού μοναστηριού, με το πρόσφατα αποκατεστημένο συντριβάνι του 16ου αιώνα, που είχε αποσυνορμολογηθεί το 19ο αιώνα για τη δημιουργία δημοτικού χώρου άθλησης.

Το ανατολικό αίθριο με το όμορφο κιόσκι στη μέση, to επονομαζόμενο caffeaus (προφανώς παρεφθαρμένη εκδοχή του βιεννέζικου Kaffeehaus), πάνω δεξιά ο τρούλος του ναού του Αγίου Νικολάου.

Η συνέχεια είχε πορεία στην περίφημη Via Etnea, που για κάποιον ανεξήγητο λόγω δεν φωτογράφισα όσες φορές κι αν περάσαμε από εκεί, όπου η φίλη μου αγόρασε παπούτσια και σε φούρνο προμηθευτήκαμε διάφορες νοστιμιές για το δρόμο, αλλά κυρίως για την επερχόμενη μέρα στην Αίτνα. Σε διάφορες παράλληλες οδούς διεξαγόταν και κάποια τοπική αγορά διάρκειας μιας εβδομάδας, με περίπτερα τοπικών προϊόντων, αντικέρηδων και χειροτεχνών, όπου βρήκαμε πολύ γουστόζικα χειροποίητα κοσμήματα, κάποια από αυτά από ίνες του πανταχού παρόντος φραγκόσυκου.

Μετά από μια αναγκαστική επιστροφή στο διαμέρισμα για να αφήσουμε τις τσάντες με τα ψώνια, κατευθυνθήκαμε και πάλι μέσω της Via Etnea προς την πλατεία Στησιχόρου και το ρωμαϊκό αμφιθέατρο, το οποίο είδαμε μόνο από ψηλά λόγω κούρασης.

Piazza Stesicoro και άγαλμα του Μπελίνι, μπροστά περίπτερο για την Παλαιστίνη. Στην πλατεία υπάρχει και ο ομώνυμος σταθμός του μετρό, (8,7 χλμ. δηλαδή οριακά μικρότερο από αυτό της Θεσσαλονίκης) το οποίο δεν εξυπηρετεί ιδιαίτερα την παλιά πόλη κι ως εκ τούτου χρησιμοποιείται κυρίως από τους μόνιμους κατοίκους των περιφερειακών συνοικιών.

Μόλις το ένα δέκατο του αρχικού ρωμαϊκού αμιθεάτρου του 2ου μ.Χ αι. είναι σήμερα ορατό απέναντι από την πλατεία Στησιχόρου. Στην εποχή του ήταν το μεγαλύτερο στη Σικελία, με χωρητικότητα μεταξύ 15.000 και 30.000 θεατών, αν υποτεθεί η πολύ πιθανή ύπαρξη ξύλινων εξέδρων για όρθιους θεατές. Η λατινική επιγραφή "Per me civitas catanensium sublimatur a Christo" (Δι'εμού η πόλη της Κατάνης εξυψώνεται υπό του Χριστού) είναι αναφορά στην Αγία Αγάθη, που κατά την παράδοση μαρτύρησε εκεί κοντά.

Λίγο πιο πέρα βρισκόταν κι ο τελευταίος μας σταθμός για σήμερα, η Villa Bellini, το παλαιότερο από τα τέσσερα πάρκα της Κατάνης. Ήδη είχε σουρουπώσει καθώς ανεβαίναμε τη μνημειακή σκάλα που οδηγούσε στο συντριβάνι των Κύκνων, τους θάμνους που κουρεύονται καθημερινά στο σχήμα κάθε τρέχουσας ημερομηνίας και πιο ψηλά στο "κιόσκι της μουσικής", που φτιάχτηκε για ορχήστρες στη διάρκεια συναυλιών. Το πάρκο, που φιλοξενεί επίσης γλυπτά και προτομές ιστορικών προσωπικοτήτων της Κατάνης και της Ιταλίας, θα άξιζε καλύτερης εξερεύνησης υπό ευμενέστερες συνθήκες φωτισμού και (ξε)κούρασης, αλλά ακόμα κι έτσι τίκαρε πολύ ικανοποιητικά τα κουτάκια όσων θέλαμε να δούμε στην πόλη. Κάτι λίγα υπόλοιπα θα μένανε για τη μεθεπόμενη μέρα, το πρωί πριν την αναχώρησή μας.

Είσοδος στη Villa Bellini

H Cassa Armonica, το μουσικό περίπτερο του πάρκου

Επί του παρόντος όμως αναζητούσαμε καταφύγιο για το εξεγερμένο στομάχι μας, το οποίο δεν ήταν άλλο από την Trattoria del Cavaliere, που είναι πασίγνωστη και αξίζει τη φήμη της. Παρότι πήγαμε χωρίς κράτηση, ευτυχώς βρήκαμε τραπέζι και πέσαμε και πάνω στην αλλαγή όπου φέρνανε τον κατάλογο για το βραδινό μενού (μέχρι τις 7.30 μμ σερβίρεται ο μεσημεριανός κατάλογος). Εκεί δοκιμάσαμε και το κατεξοχήν τυπικό πιάτο της πόλης, την pasta alla Norma, με όνομα προφανώς εμπνευσμένο από την ομώνυμη όπερα του Μπελίνι, που τον έχουν τούμπανο παντού και καθόλου κρυφό καμάρι παντού στη γενέτειρά του. Φουλ της μελιτζάνας κι εδώ, που ήδη είχαμε τιμήσει και ξανατιμήσει αυτές τις μέρες. Προηγήθηκε πλατώ με ορεκτικά (έχει δύο ποικιλίες, μια με αλλαντικά και άλλη με θαλασσινά, πήραμε την πρώτη, αν και από ό,τι είδα η δεύτερη φαινόταν πιο λαχταριστή) και μια ακόμα τυπική σπεσιαλιτέ της περιοχής, που δεν είναι παρά το κρέας αλόγου, εν προκειμένω σε μπριζόλα. Είχαμε ξαναφάει οι δυο μας αλογίσιο κρέας στη Βερόνα πριν 3 χρόνια, υπό μορφή της παραδοσιακής τους παστιτσάδας με πολέντα, εν προκειμένω με θλίψη και ντροπή έχω να πω ότι η μπριζόλα ήταν ακόμα καλύτερη. Δεν το γράφω φυσικά για να παρακινήσω κανέναν σε αντίστοιχη δοκιμή, αλλά θα ήταν να υποκριτικό από πλευράς μου να παραλείψω την αναφορά, από τη στιγμή που επέλεξα να παρουσιάσω αναλυτικά τα κύρια γεύματά μας σε αυτό το ταξίδι. Φιλικότατες και οι τιμές του καβαλιέρε, ελαφρώς κάτω από 20 ευρώ το άτομο με το νερό, το κουβέρ και μισό λίτρο χύμα κρασί.

Pasta alla Norma, πριν χαθεί κάτω από μια παχιά στρώση τριμμένης ρικόττας που έφεραν σε ξεχωριστό μπολάκι

Με τούτα και με κείνα, η "χαλαρή" μέρα όπου δε θα κυνηγούσαμε τα μέσα από την μία πόλη στην άλλη, αποδείχτηκε μια χαρά δραστήρια, με περίπου 14732 βήματα. Ένα ακόμα μπάνιο στο υδρομασάζ ήταν το ιδανικό κλείσιμο της βραδιάς, εξάλλου μας περίμενε πολύ πρωινό εγερτήριο για την Αίτνα.

 

[Extra muros]

7η μέρα: To Etna or not to Etna?

Η προτελευταία μέρα του ταξιδιού είχε ήδη αποφασιστεί πως θα ήταν εξολοκλήρου αφιερωμένη στην Αίτνα. Τις πρακτικές πληροφορίες τις συγκέντρωσα εδώ, γιατί το θεώρησα πιο βοηθητικό για κάποιον που στοχευμένα ψάχνει για δυνατότητες πρόσβασης στο ηφαίστειο.

Θα σταθώ λοιπόν λίγο στις γενικότερες εντυπώσεις που αποκόμισα από την εκδρομή. Όπως είχα ξαναναφέρει, η ανάβαση στο ηφαίστειο ήταν παραχώρηση προς την συνταξιδιώτισα μου, που υπομονετικά ακολουθούσε στο ταλιμπανικό πρόγραμμα αλλαγών από πόλη σε πόλη με τη συγκοινωνία, αν ήταν καθαρά στο δικό μου χέρι, μάλλον θα τροποποιούσα το πρόγραμμα για να χωρέσω και τη Modica, αν και εκ των υστέρων περνώντας απέξω το Scicli μου φάνηκε ομορφότερο.

Αποδείχτηκε ωστόσο πως τελικά η επιλογή ήταν "σοφή", υπό την έννοια ότι τα πολλά πηγαινέλα όντως είχαν αρχίσει να μας βαραίνουν και το πολύ μπαρόκ, όσο εντυπωσιακό κι αν είναι, κάποια στιγμή προκαλεί κορεσμό. Το ηφαιστειακό τοπίο της Αίτνας για τα δικά μου γούστα παραήταν σεληνιακό και μονότονο, από την άλλη όμως ήταν κι ένα είδος "ξεκούρασης" για το μάτι και σίγουρα όχι κάτι που βλέπεις κάθε μέρα. Έχοντας κάνει παλιότερα πεζοπορία στη Νέα Καμμένη, θεωρώ αρκετά πιο "χορταστική" την ανάβαση στην Αίτνα, συγκεκριμένα ως τα 2900, όπου βρίσκεται ο "Πύργος του Φιλοσόφου", όπου κατά έναν εντελώς φανταστικό θρύλο, έπεσε στον κρατήρα του ηφαιστείου ο φιλόσοφος Εμπεδοκλής. Από εκεί είναι αρκετά εντυπωσιακή η θέα προς την κορυφή της Αίτνας, τον κρατήρα Voragine, o oποίος αποτελεί αυτή τη στιγμή το ψηλότερο σημείο του ηφαιστείου, μετά τη σειρά εκρήξεων το καλοκαίρι του 2024, οι κορυφές φυσικά μεταβάλλονται διαρκώς ανάλογα με τη ηφαιστειακή δραστηριότητα.

Αυτή ακριβώς η "ζωντανή" και διαρκώς μεταβαλλόμενη αίσθηση αυτού του εξαιρετικά ενεργού ηφαιστείου είναι ίσως και το πιο ενδιαφέρον χαρακτηριστικό του. Πολύ ικανοποιημένη έμεινα και από τον ξεναγό του γκρουπ μας, που όχι μόνο με βοήθησε να αποκτήσω σωστό βηματισμό στα ολισθηρά σημεία (γενικά η κατηφόρες είναι πιο challenging από τις κατηφόρες), αλλά ως ντόπιος ο ίδιος, πέραν από βαθύς γνώστης του θεωρητικού - γεωλογικού κομματιού (στο οποίο είμαι αρκούντως ανεπίδεκτη μαθήσεως, παρότι είχα επαγγελματικές ξεναγήσεις εκτός από την Αίτνα, τόσο στη Σαντορίνη, όσο και στο Σάου Μιγκέλ των Αζορών), μας μετέδωσε και κάτι από την ερωτική θα έλεγα σχέση των κατοίκων με το ηφαίστειό "τους". Θυμάμαι τον ενθουσιασμό με τον οποίο περιέγραφε την πρώτη φορά που ως 12χρονο παιδί είχε δει λάβα να κυλάει στη διάρκεια της μεγάλης τρίμηνης έκρηξης από τον Οκτώβρη του 2002 ως τις αρχές του 2003. Μου έκανε εντύπωση πόσο στεκόταν στα θετικά σημεία της συνύπαρξης με το ηφαίστειο, παρότι οι εκρήξεις κατά διαστήματα προκαλούν ουκ ολίγα προβλήματα στην ευρύτερη περιοχή.

Δεν ξέρω πόσα παραπάνω θα προσέφερε μια άνοδος στην κορυφή της Αίτνας, που σε μένα απαγορευόταν για λόγους υγείας, αλλά επιπλέον είναι και 35 ευρώ ακριβότερη επί της ήδη αλμυρής τιμής των 100 ευρώ για την εκδρομή των 2900 μέτρων. Σε μια νεφελώδη μέρα σαν τη δική μας ίσως όχι πολλά περισσότερα, αφού ούτε και τη θέα από την εύκολα προσβάσιμη Κοιλάδα του Βοδιού (Valle del Bove) κατορθώσαμε να δούμε. Δεν είναι πάντως άσχημη κι η καταχνιά, που προσθέτει κάτι το μυστηριακό στην ατμόσφαιρα.

Εν κατακλείδι λοιπόν, αν κάποιος δεν έχει όνειρο ζωής την άνοδο σε υψηλό κρατήρα ή την κορυφή της Αίτνας και δεν έχει πολλές μέρες στη διάθεσή του, μπορεί και να παραλείψει την εμπειρία, γιατί, αν και ενδιαφέρουσα, δε νομίζω ότι φτάνει τις υπόλοιπες συγκινήσεις που προσφέρει η περιοχή στον επισκέπτη. Είδα φυσικά ανθρώπους στο γκρουπ στα όρια της έκστασης, οπότε αν ταυτίζεστε, εννοείται πως ξέρετε καλύτερα τις προτεραιότητές σας. Όσο για το κόστος, που πραγματικά θεωρώ πολύ ακριβό, κυρίως λόγω του ότι το μισό πάει στο τελεφερίκ (το οποίο λόγω ροής της λάβας έχει αλλάξει θέση 6 φορές ως τώρα, κάτι που ως ένα βαθμό εξηγεί και το τσουχτερό εισιτήριο), υπάρχει η λύση να συμπιεσθεί πάρα πολύ αν κάποιος, φτάνοντας με το πάμφτηνο δημόσιο λεωφορείο, αρκεστεί σε περιήγηση πέριξ του καταφυγίου Sapienza στα 2000 μέτρα, μιας και το βασικό τοπίο δεν είναι και τόσο διαφορετικό απ΄ό,τι ψηλότερα, ή αλλιώς αν αγοράσει μια εκδρομή των 30-35 ευρώ από την Κατάνια που πηγαίνει επίσης στους χαμηλούς κρατήρες, συνήθως με κάποιες στάσεις στα χωριά στους πρόποδες του ηφαιστείου.

Αν και φτάσαμε σχετικά νωρίς στην Κατάνη, προφανώς το μόνο που θέλαμε ήταν ένα ακόμα υδρομασάζ για να τονωθούμε μετά από την πεζοπορία, που δεν είναι μεν ιδιαίτερα πολύωρη, έχει όμως τις ιδιαιτερότητές της, ειδικά σε συνδυασμό με την προσαρμογή στα διαφορετικά επίπεδα οξυγόνου. Το βραδινό μας θα το απολαμβάναμε για δεύτερη φορά στον "Κόκκινο Κρίνο" έξω από την πόρτα μας, αυτή τη φορά με εξαιρετικό φιλέτο ξιφία σε κρούστα μελιού και ξηρών καρπών, λιγκουίνι με θαλασσινά, εξαιρετικά μαλακό χταπόδι με πουρέ αρακά και μια τιραμισού πολύ καλή, παρότι έχω να πω ότι πουθενά στην Ιταλία δεν έχω δοκιμάσει ακόμα καλύτερη από εκείνη στην Cupola στο Παγκράτι. Αυτή τη φορά ο λογαριασμός, κυρίως λόγω του ξιφία τσίμπησε προς τα πάνω, καθώς μαζί με το κρασί, το κουβέρ και το νερό έφτασε τα 35 ευρώ το άτομο, μπορώ να πω όμως ότι η σχέση ποιότητας και τιμής παρέμεινε σε πολύ καλά επίπεδα.

Η θέα από τον "Πύργο του Φιλοσόφου" προς την κορυφή της Αίτνας

Φιλέτο ξιφία με μέλι και κρούστα ξηρών καρπών.

 

[Extra muros]

8η ημέρα - Τελευταία βόλτα στην Κατάνια, Aci Castello και αναχώρηση

Με απόλυτα carpe diem διάθεση, καίτοι πιασμένες από την ανάβαση στην Αίτνα, ξεκινήσαμε το τελευταίο μας πρωί στην Κατάνια με επίσκεψη στο Castello Ursino. Όχι ακριβώς επίσκεψη δηλαδή, καθώς το κάστρο, όπως και το μουσείο της ιστορίας της πόλης (Museo civico) που στεγάζει είναι κλειστά λόγω συντήρησης. Χτίστηκε μεταξύ 1239 και 1250 σε σχέδια του αρχιτέκτονα Riccardo da Lentini από τον Φρειδερίκο Β', στα πλαίσια του ίδιου σχεδίου ενίσχυσης της άμυνας στην ανατολική Σικελία που οδήγησε και στην ανέγερση του κάστρου του Μανιάκη στις Συρακούσες. Η τοποθεσία του κάστρου ταυτίζεται μάλιστα με την αρχική φάση κατοίκησης της αρχαιοελληνικής πόλεως της Κατάνης, που ιδρύθηκε από τους Χαλκιδείς οικιστές της σικελικής Νάξου (σημ. Giardini di Naxos).

O Φρειδερίκος, που νωρίτερα είχε έρθει αντιμέτωπος με διάφορες εξεγέρσεις ευγενών στο νησί, έφτιαξε το κάστρο ως σύμβολο εμπέδωσης της εξουσίας του, με τη φήμη του απόρθητου να το ακολουθεί. Μετά τους Σικελικούς Εσπερινούς του 1295, την εξέγερση δηλ. που - με βυζαντινή βοήθεια - εξεδίωξε τη δυναστεία των Ανδεγαυών από τη Σικελία, φέρνοντας τους Αραγωνέζους ως νέους επικυριάρχους, το κάστρο έγινε έδρα του Κοινοβουλίου της Σικελίας και για αιώνες έδρα της νέας ισπανόφερτης δυναστείας. Σαν από θαύμα, το κάστρο βγήκε συγκριτικά αλώβητο τόσο από την έκρηξη της Αίτνας το 1669, όταν η λάβα έφτασε ως τη θάλασσα στις ανατολικές συνοικίες της Κατάνης, (απομακρύνοντας μάλιστα το κάστρο κατά 1 χλμ. από την ακτή) όσο και από το σεισμό του 1693, ως ένα από τα ελάχιστα μεσαιωνικά οικοδομήματα της πόλης που δεν καταστρέφηκαν. Τα πλήγματα αυτά ωστόσο, μαζί με τις αλλαγές στην πολεμική τεχνολογία σήμαναν και την οριστική παρακμή του κάστρου ως οχυρωματικού έργου, και τη σταδιακή μετατροπή του σε φυλακή ως το 1839, όταν και ξεκινάνε οι πρώτες αναστυλωτικές προσπάθειες, οι οποίες εντάθηκαν τον 20ο αι. και συνεχίζονται όπως προανέφερα και σήμερα.

Το κάστρο είναι πραγματικά εντυπωσιακό και σίγουρα όταν ξανανοίξει θα αξίζει μια επίσκεψη, τόσο ως χώρος, όσο και τις συλλογές του, που εκτείνονται από την αρχαιότητα ως το 19ο αιώνα. Η ευρύτερη περιοχή πάντως είναι αρκετά παρακμιακή, ακόμα και για τα δεδομένα της Κατάνης και είναι φανερό ότι στην ευρύτερη περιοχή διεξάγονται νταραβέρια, θέμα φόβου ή ασφάλειας πάντως δεν μπορώ να πω ότι νιώσαμε. Σε ένα από τα στενάκια μπορεί κανείς να θαυμάσει ένα ακόμα δείγμα σικελικών αγγλικών που ευελπιστώ η επέλαση της τεχνητής νοημοσύνης να μην αλλοιώσει στο μέλλον:

Μετά το "allarmed theatre" στην Ταορμίνα, η Via Transito, που κάποιος- αν πιστέψουμε την ταμπέλα- έφτιαξε με τα χεράκια του. Ο άγνωστος ποιητής πιθανότατα αναφέρεται στην πληθώρα καταστημάτων με χειροποίητα είδη, από δέρμα και ξύλο, όχι όμως και με μαργαριτάρια που θα έδεναν καλύτερα με την περίσταση.

Στο δρόμο της επιστροφής εντελώς τυχαία έπεσε το μάτι μου στη φωτογραφία ενός κούρου, ο οποίος εκτίθενταν σε μια μικρή αίθουσα που προφανώς εκτελεί χρέη "αναπλήρωσης" όσο το Museo Civico μένει κλειστό. Πρόκειται τον "Kouros ritrovato" (κυριολεκτικά επαναυρευθείς κούρος), ο οποίος οφείλει το παρατσούκλι του στο γεγονός ότι μόλις το 2018 ενώθηκαν η κεφαλή που ανήκε στη συλλογή της οικογένειας Biscari με το λεγόμενο κορμό των Λεοντίνων από το αρχαιολογικό μουσείο των Συρακουσών. Ήδη από τη δεκαετία του '30 είχε διατυπωθεί η υπόθεση πως τα δύο τμήματα προέρχονται από το ίδιο γλυπτό, ωστόσο μόλις τα τελευταία χρόνια αυτή επιβεβαιώθηκε με γεωχημικές αναλύσεις που κατέδειξαν ότι τα δυο τμήματα λαξεύτηκαν από το ίδιο κομμάτι παριανού μαρμάρου στα λατομεία των Λάκκων. Μετά την πρώτη έκθεση του επανενωμένου γλυπτού στο Παλέρμο, αυτό εκτίθεται εκ περιτροπής στην Κατάνια και τις Συρακούσες, ενώ έχει φιλοξενηθεί επίσης στους Λεοντίνους από όπου πιθανότατα κατάγεται, αλλά και στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης εδώ στην Αθήνα. Το γεγονός ότι ήταν το μοναδικό έκθεσμα στη σκοτεινή αίθουσα, αναδείκνυε ακόμα καλύτερα τις λεπτομέρειες αυτού του πραγματικά αξιοπρόσεχτου αρχαϊκού κούρου.

Στα 6 ευρώ του εισιτηρίου περιλαμβάνεται επίσης και μια έκθεση Σικελών ζωγράφων του 19ου με έργα επίσης από το Museo Civico. Ξεχώρισα τον πίνακα Amore e morte του Calcedonio Reina (1881), που δείχνει ένα ζευγάρι να φιλιέται στις κατακόμβες των καπουκίνων στο Παλέρμο, ένα εξόχως κρίπυ μνημείο που είχα επισκεφτεί στο προηγούμενο ταξίδι μου στη Σικελία.

Σειρά είχε ένα τουρ με τουριστικό ανοιχτό λεωφορείο, τα οποία κάποτε σνόμπαρα επιδεικτικά, ωστόσο μετά από το περσινό μου ταξίδι στη Δρέσδη όπου τα είχα χρησιμοποιήσει λόγω κρύου και περιορισμένου χρόνου, εκτίμησα τη χρησιμότητά τους. Η Κατάνη φυσικά δεν έχει την έκταση ή τα αξιοθέατα της Δρέσδης - και φυσικά μόνο κρύο δεν είχε τη μέρα εκείνη - , ωστόσο η βόλτα ήταν κάτι παραπάνω από ευχάριστη και κλεισμένη σε τιμή ευκαιρίας στα 10 ευρώ μετά από λίγα παζάρια (έχει πολλές εταιρείες με παρόμοιο δρομολόγιο, αλλά πολύ μεγάλο εύρος τιμών της τάξης των 15-35 ευρώ). Χάρη στην εκδρομή αυτή, είδαμε έστω βιαστικά διάφορα σημεία της πόλης που διαφορετικά θα παραλείπαμε (π.χ θέατρο Μπελίνι, ερείπια νορμανδικού κάστρου, συντριβάνι της Περσεφόνης), ενώ είχαμε την ευκαιρία να δούμε και το θαλάσσιο μέτωπο, που παραπέμπει λίγο σε μικρογραφία της αθηναϊκής γραβ..ε ριβιέρας ήθελα να πω. Το πρόγραμμα είχε και δυο σύντομες στάσεις στο προάστειο θέρετρο Aci Castello με το όμορφο νορμανδικό κάστρο και το ψαροχώρι Aci Trezza με τα ηφαιστειογενή "νησιά του Κύκλωπα". Εκεί αγόρασα και τα δύο τελευταία μου arancini στην εξαιρετική τιμή των 2.50 ευρώ το ένα, τιμή με την οποία στην Αθήνα οριακά βρίσκεις κρουασάν σοκολάτας σε φούρνο.

To νορμανδικό κάστρο Castello di Aci, αβέβαιης χρονολογίας, αν και σύμφωνα με ορισμένους χτίστηκε το 1079 στη θέση παλαιότερης βυζαντινής οχύρωσης που με τη σειρά της ανεγέρθηκε στα ερείπια του ρωμαϊκού Castrum Jacis

Ορισμένα από τα "νησιά του Κύκλωμα" (isole del Ciclope), που δημιουργήθηκαν από ηφαιστειακή δραστηριότητα πριν μισό εκατομμύριο χρόνια. Το όνομά τους οφείλεται στο μύθο σύμφωνα με τον οποίο οι νησίδες προέκυψαν από πέτρες που πέταξε ο κύκλωπας Πολύφημος τυφλωμένος προς τον Οδυσσέα. Βρίσκονται στο χωριό Aci trezza, όπου διαδραματίζεται το μυθιστόρημα La Malavogla του Τζοβάνι Βέργκα, που διασκευάστηκε ως σενάριο για τη γνωστή ταινία του Λουκίνο Βισκόντι "Η γη τρέμει".

Στο δρόμο προς την επιστροφή, ο οδηγός είδε έναν υπερήλικα, προφανώς γνωστό του, σταμάτησε και - αφού αντάλλαξαν κάτι ακατάληπτο στα σικελικά - τον ανέβασε στο λεωφορείο για να τον αφήσει λίγο παραπέρα. Ο παππούλης έπιασε την κουβέντα - στη στάνταρ ιταλική αυτή τη φορά - σε δυο Ιταλίδες τουρίστριες, αναφέροντας ότι στα νιάτα του είχε υπάρξει παρτιζάνος στο β' παγκόσμιο πόλεμο (!). Δεν μπορώ να ξέρω φυσικά αν ήταν αλήθεια, καθιστώντας τον μάλλον έναν από τους τελευταίους εκπροσώπους αυτής της γενιάς, πάντως ηλικιακά θα ταίριαζε. Από κόμη πάντως κρατούσε γερά ακόμα για το χρόνια του:

Ο χρόνος κυλούσε αλύπητα, ευτυχώς το λεωφορείο σταματούσε πολύ κοντά στο διαμέρισμά μας, όπου ευγενικά ο οικοδεσπότης φυλούσε τις αποσκευές μας μετά το τσεκ-άουτ. Είπαμε ένα τελευταίο αντίο στην οικία του Τζοβάνι Βέργκα, που είναι μουσείο, αλλά κλειστό αυτή την περίοδο στο κοινό, και κατευθυνθήκαμε στην piazza Borsellino για το Alibus. Για καλή μας τύχη περνούσε ακριβώς την ώρα που φτάναμε στη στάση, η μόνη δυσκολία ήταν πως πραγματικά παστωθήκαμε σα σαρδέλες, για μια εξαιρετικά γρήγορη διαδρομή ωστόσο, καθώς οι δρόμοι ήταν άδειοι. Έχοντας αρκετή ώρα, απολαύσαμε μια τελευταία γρανίτα με μπριός (που πιο πολύ φέρνει στο δικό μας τσουρέκι), εννοείται σε τιμή αεροδρομίου (8.50 ευρώ), αλλά μια τελευταία σπατάλη τη δικαιούμασταν και μεις και η Σικελία.

Μην έχοντας παραδοτέα, αναγκαστικά οι επιλογές μας για ντόπια κρασιά και λιμοντσέλο, περιορίζονταν στα duty free του αεροδρομίου, όπου τσιμπήσαμε μετριοπαθώς κάποιες φιάλες σε αξιοπρεπείς για τα δεδομένα προσφορές. Η επιβίβαση ξεκίνησε πολύ νωρίς, πιθανότατα γιατί το λεωφορειάκι μας είχε να μας μεταφέρει στην άλλη άκρη του αεροδιαδρόμου, αυτή τη φορά όμως φύγαμε όχι μόνο στην ώρα μας. αλλά φτάσαμε και σε 75 λεπτά με το ρολόι.

Ένα εξαιρετικά επιτυχημένο δεδομένων των συνθηκών ταξίδι είχε μόλις φτάσει στο τέλος του.

 

[psilos3]

Γρήγορα τελείωσε η ιστορία, ήθελα λίγη ακόμη περιπέτεια.
Με το καλό και στα επόμενα εύχομαι!