ΕΡΣΗ
Member
Το τούρκικο όνομα των νησιών αυτών είναι Kizil Adalar, δηλαδή κόκκινα νησιά από το χρώμα των βράχων που απαντώνται στις ακτές τους. Συνήθως όμως αναγνωρίζουν και το πιο τουριστικό τους όνομα Princesʼ Islands. Για να τα επισκεφθείτε θα πάρετε το πλοίο από το το Kabatas (περιοχή που βρίσκονται τα ανάκτορα Ντολμάμπαχτσέ). Καθημερινά υπάρχουν πολλά δρομολόγια, τουλάχιστον δέκα από τις επτά το πρωί μέχρι τις δέκα το βράδυ. Εδώ δεν σας συνιστώ να μισθώσετε το δικό σας πλεούμενο, όπως πρότεινα για τη βαρκάδα στο Βόσπορο, τα πλοία είναι πολύ καλά. Μπορείτε να τσεκάρετε εδώ τις αναχωρήσεις: http://www.ido.com.tr/en/index.cfm
Προσοχή: Αν κάνετε την εκδρομή αυτή καλοκαίρι και θελήσετε να επιστρέψετε Κυριακή βράδι, φροντίστε εγκαίρως για τα εισιτήρια επιστροφής, για να μην ξεμείνετε σε καμία σκάλα των Πριγκηπονήσων να περιμένετε το επόμενο πλοίο τη Δευτέρα πρωί. Βλέπετε Κυριακή απογευμα και βράδι επιστρέφουν όλοι στην Πόλη και ο σώζων εαυτόν σωθήτω.
Το ταξίδι είναι μαγεμένο γιατί το πλοίο κατευθύνεται προς τα νότια, σε διαφορετική κατεύθυνση από τη βαρκάδα στο Βόσπορο, παραπλέοντας το ακρωτήριο του Τοπ Καπί (Sarayburnu, τουρκιστί ή Βοσπόριον κατά τους Βυζαντινούς). Έτσι έχετε μια ευκαιρία να θαυμάσετε την Αγία Σοφία, το Τοπ Καπί και το Μπλέ Τζαμί. Από την ασιατική πλευρά θα βλέπετε το Σκούταρι (Uskudar) και την Χαλκηδόνα (Kadikoy).
Τα νησιά είναι δέκα, αλλά κατοικημένα είναι μόνο τέσσερα: η Πρώτη (Kinali Ada), η Αντιγόνη (Burgaz Ada), η Χάλκη (Heybeli Ada) και η Πρίγκηπος (Buyuk Ada).
Εννοείται ότι πρώτα φθάνετε στην Πρώτη/Kinali Ada. Στην υψηλότερη κορφή του νησιού θα αντικρίσετε τη Μονή της Μεταμόρφωσης. Δίπλα της χτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα το Εθνικό Ορφανοτροφείο Θηλέων, δωρεά του ευεργέτη Σινιόσογλου. Ήταν το τελευταίο ελληνικό εκπαιδευτήριο που χτίστηκε και έμελλε να λειτουργήσει μερικά μόνο χρόνια.Είναι το νησί με το λιγότερο πράσινο και παραμένει το λιγότερο αναπτυγμένο απʼ όλα. Σαν να μη έφτανε αυτό, το φόρτωσαν και με τις κεραίες της κινητής τηλεφωνίας. Μεταφορικά μέσα δεν υπάρχουν, αλλά μπορείτε να εξερευνήσετε το νησί με τα πόδια μέσα σε μισή ώρα περίπου. Στη Χώρα θα δείτε το ναό των Εισοδίων της Θεοτόκου.
Το δεύτερο νησί στην κρουαζιέρα μας στη θάλασσα του Μαρμαρά είναι η Αντιγόνη/Burgazada. Μία υπόθεση για το όνομά της είναι ότι προέρχεται από τον Αντίγονο, πατέρα του Δημητρίου του Πολιορκητού. Ο Βυζάντιος όμως, πιθανολογείότι ηονομασία του νησιούοφείλεται στοότι εκεί είχε κτήματα ο γιος του Καίσαρα Βάρδα, Αντίγονος
Υπήρξε θέρετρο της μεσοαστικής ρωμαίικης κοινωνίας της Πόλης και φημιζόταν για το θαυμάσιο κλίμα της και την μακροβιότητα των κατοίκων της και κατά παράδοση σε αυτόν τον τόπο αποχωρούσαν οι έκπτωτοι πατριάρχες.
Οι Τούρκοι ονομάζουν το νησί αυτό Burgazada, δηλαδή νησί του πύργου, από τα ερείπια των τειχών της μονής της Θεοκορυφότου, την οποία είχε κτίσει ο Βασίλειος ο Μακεδών, αλλά ισοπέδωσε ανατινάζοντάς την στις αρχές του 17ου αιώνα ο σουλτάνος Μουράτ ο Δʼ. Η ανοικοδόμισή της έγινε ξανά το 1889.
Ο ταξιδιώτης καθώς το πλοίο προσεγγίζει το νησί αντικρίζει ένα μοναδικό θέαμα. Ένα όμορφο χωριό είναι σκαρφαλωμένο στην πλαγιά του λόφου όπου διακρίνεται ο τρούλος της εκκλησίας του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου.
Ο μολυβδοσκέπαστος επιβλητικός αυτός ναός είναι έργο του Νικολάου Δημάδη ο οποίος ήταν γιος τουαρχιτέκτονα της Μεγάλης του Γένους Σχολής και κτίστηκε το 1899 πάνω σταερείπια του παλαιότερου ναού που είχε καταστραφεί από την μεγάλη πυρκαγιά του 1894.
Αδιάψευστο στοιχείο ότι προυπήρξε βυζαντινό κτίσμα στον ίδιο χώρο, αποτελεί η ύπαρξη κάτω από τήν εκκλησία υπόγειας καμαροσκεπούς πλινθόκτιστης κρύπτης, στην οποία, σύμφωνα με την παράδοση, παρέμεινε φυλακισμένος για επτά χρόνια μαζὶ με δυο ληστές ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Μεθόδιος ο Ομολογητής. Μετά τον θάνατο του εικονοκλάστη αυτοκράτορα Θεοφίλου που τον είχε φυλακίσει, ο Μεθόδιος συνεκάλεσε την Σύνοδο του 842 και αναστήλωσε οριστικά τις εικόνες. Δίπλα στην κρύπτη υπάρχει υπόγεια κιστέρνα, γεγονός που επιβεβαιώνει την άποψη οτι πρόκειται για χώρο μοναστηριακό.
Μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα διασώζονταν υπέργεια αρχιτεκτονικά μέλη, μεταγενέστερα ίσως του πρώτου αρχαίου κτίσματος, τα οποία πιθανολογείται οτι ενσωματώθηκαν στο κτίριο του 1899.
Ο ναός, χτισμένος με γαλλικά τούβλα, φάνταζε ολοπόρφυρος και θύμιζε καθολικό βυζαντινής μονής. Το 1950 όμως, ο ευσεβής ζήλος των επιτρόπων του ναού, τους ώθησε να προβούν σε εργασίες ανακαίνισης, με αποτέλεσμα οι εξωτερικές επιφάνειες να επιχρισθούν και σήμερα ο ναός να έχει λευκή όψη. Δε λέω όμορφος είναι και έτσι, αλλά έχει χάσει το βυζαντινό του χαρακτήρα εις όφελος μιας πιο νεοκλασικής όψης.
Ο περίπατος στο χωριό γίνεται με τα πόδια ή με άμαξα. Οι δρόμοι του νησιού περνούν μέσα από γειτονιές με ξύλινα σπιτάκια παλαιότερα, αλλά και νεώτερα (τα οποία έχουν ενδεχομένως χαλάσει κάπως τη φυσιογνωμία του νησιού), πολλά από τα οποία αποτελούν πια μόνιμη κατοικία για τους Κωνσταντινοπολίτες.
Το 2003 μια μεγάλη πυρκαγιά κατέκαψε τα 3/4 του πανέμορφου πευκόδασους της, είτε από ατύχημα είτε σκόπιμα με στόχο την οικοπεδοποίηση. Οικοπεδοφάγοι υπάρχουν και στη γείτονα χώρα, απʼ ότι φαίνεται. Πάντως το αποτέλεσμα ήταν πολύ άσχημο: η Αντιγόνη από ένα καταπράσινο νησί μετατράπηκε σε μια πετρώδη περιοχή.
Το τρίτο νησί που θα συναντήσουμε είναι η Χάλκη/Heybeli Ada. Το όνομά της το έχει πάρει από τα μεταλεία χαλκού που υπήρχαν στην αρχαιότητα. Το χωριό είναι πανέμορφο με ξύλινα σπίτα και επαύλεις. Όπως και στα δύο προηγούμενα δεν υπάρχουν αυτοκίνητα και οι μετακινήσεις γίνονται είτε με τα πόδια, είτε με παετόνια.
Από τα πρωτοβυζαντινά χρόνια ένα πλήθος αναχωρητές έζησαν εδώ σε ησυχαστήρια, χτισμένα στις πιο απρόσιτες τοποθεσίες της δυτικής ακτής. Εδώ εξορίστηκε ο Θεόδωρος Στουδίτης, ηγούμενος της Μονής Στουδίου και επιφανής θεολόγος, ο οποίος δε μάσαγε καθόλου τα λόγια του ενώπιον των αυτοκρατόρων με συνέπεια να εξοριστεί τέσσερις φορές από τέσσερις διαφορετικούς αυτοκράτορες και τελικά να πεθάνει στην εξορία. Ας πούμε επιπλέον για αυτόν τον σημαντικό άνθρωπο ότι όσο ήταν ηγούμενος της Μονής Στουδίου, η οποία υπήρξε πνευματικό κέντρο για πολλούς αιώνες, οργάνωσε ένα πρότυπο αντιγραφικό κέντρο χειρογράφων, καθώς και μια σχολή αντιγραφέων. Στη Χάλκη βρέθηκε εξόριστος ως υπερασπιστής των εικόνων.
Λίγα χρόνια αργότερα σύμφωνα με την παράδοση, ο Πατριάρχης Φώτιος έκτισε τη Μονή της Αγίας Τριάδας η οποία βρίσκεται σε ένα βορινό λόφο, περιτριγυρισμένη από ένα αλσύλλιο με πεύκα και κυπαρίσσια η οποία αποτέλεσε τον πυρήνα της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης.
Το κτίριο, στο οποίο στεγάστηκε αρχικά η Μονή ήταν ξύλινο. Περιλάμβανε τόσο χώρους για τη στέγαση των καθηγητών και των σπουδαστών, όσο φυσικά και αίθουσες διδασκαλίας, νοσοκομείο, διευθυντήριο και το πατριαρχικό διαμέρισμα. Σε παρακείμενη λιθόκτιστη διώροφη οικοδομή στεγάστηκε η βιβλιοθήκη του ιδρύματος. Ο σεισμός όμως της 28ης Ιουνίου 1894 μετέτρεψε σε ερείπια τις εγκαταστάσεις, εκτός του ναού, και ανέστειλε τη λειτουργία του. Η σημερινή μορφή τής Ιεράς Μονής και της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης οφείλεται στην προσφορά του μεγάλου ευεργέτη Παύλου Σκυλίτση Στεφάνοβικ ο οποίος ανέθεσε στον αρχιτέκτονα Περικλή Φωτιάδη την οικοδόμηση των νέων εγκαταστάσεων σε σχήμα Π. Τα εγκαίνια έ γιναν το 1896. Κατά την δεκαετία του ʼ50 άρχισαν και προοδευτικά ολοκληρώθηκαν αρκετές εσωτερικές μεταρρυθμίσεις του οικοδομικού συγκροτήματος με στόχο την ικανοποίηση των νέων αναγκών και απαιτήσεων. Κατά την περίοδο αυτή έγιναν και οι εργασίες επιδιόρθωσης του καθολικού. Οι κτιριακές εγκαταστάσεις περιβάλλονται από όμορφους κήπους. Πίσω από τον ναό της Μονής υπάρχουν τάφοι Πατριαρχών, Μητροπολιτών και Καθηγητών της Σχολής.
Η Θεολογική Σχολή της Χάλκης ιδρύθηκε για να καλύψει τις εκπαιδευτικές ανάγκες του Πατριαρχείου και της Ορθοδοξίας γενικότερα. Την ίδρυσή της επέβαλε η ευρύτερη αναγέννηση των γραμμάτων κατά τον 19ον αιώνα και η ανάγκη της εκκλησιαστικής και θεολογικής κατάρτισης του ορθόδοξου κλήρου. Το 1971 η Σχολή έκλεισε, με νόμο της τουρκικής κυβέρνησης που απαγόρευσε τη λειτουργία ιδιωτικών ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Τέλος, από το 1971 παρά τις κατά καιρούς υποσχέσεις των τουρκικών αρχών η Σχολή της Χάλκης δεν λειτουργεί. Στις εγκαταστάσεις της με πρωτοβουλία του Οικουμενικού Πατριάρχου διοργανώνονται διεθνή Οικολογικά Συμπόσια και Συνέδρια με διάφορες θεματικές.
Η βιβλιοθήκη της Σχολής, η οποία θεωρείται μια από τις πιο πλούσιες στον κόσμο σε παλαιότυπα και σπάνια βιβλία, έχει την αρχή της στους βυζαντινούς χρόνους, δεδομένου οτι πολλά από τα χειρόγραφά της προέρχονται από την εποχή του Θεόδωρου Στουδίτη, του Φωτίου και της Αικατερίνης της Κομνηνής. Κύριος διοργανωτής και θεμελιωτής της βιβλιοθήκης, πριν ακόμη υπάρξει η Σχολή, υπήρξε ο πατριάρχης Μητροφάνης Γʼ (1565-1572 και 1579-1580). Είναι εκείνος που μεταξύ άλλων δώρισε και 300 σπάνια χειρόγραφα, από την προσωπική του συλλογή, πολλά από τα οποία σώζονται σήμερα στην Αίθουσα Χειρογράφων της Πατριαρχικής Βιβλιοθήκης. Η βιβλιοθήκη πλουτίστηκε με διάφορες εκδόσεις από δωρεές και σημαντικές αγορές. Κύριος δωρητής της υπήρξε το Οικουμενικό Πατριαρχείο, στο οποίο ανήκει αυτή ως η δεύτερη Πατριαρχική Βιβλιοθήκη, μετά από εκείνη που υπάρχει στο Φανάρι. Πριν από τη λειτουργία της Σχολής η βιβλιοθήκη αυτή ήταν πιθανώς εγκατεστημένη σε ιδιαίτερο χώρο του Πατριαρχείου. Μετά την ίδρυση της Σχολής ο πατριάρχης Γερμανός Δʼ κατασκεύασε διώροφο λιθόκτιστο κτίριο βιβλιοθήκης το οποίο χρησιμοποιήθηκε μέχρι το σεισμό του 1894. Τώρα η βιβλιοθήκη βρίσκεται μέσα στο κτίριο της Σχολής.
Υπάρχουν όμως και άλλα χριστιανικά μνημεία του τόπου τα οποία χάρισαν στο νησί τον τίτλο του πνευματικού φάρου της ορθόδοξης εκκλησίας.
Μονή Καμαριώτισσας
Η δεύτερη, κι οπωσδήποτε ιστορικά σημαντικότερη, μονή του νησιού ήταν κτισμένη σε ένα διάσελο ανάμεσα σε δύο πευκόφυτους λόφους. Η απόκεντρη αυτή περιοχή είχε προσελκύσει από τα πρώτα βυζαντινά χρόνια μεμονωμένους αναχωρητές οι οποίοι ζούσαν είτε σε σκηνές (σκηνίτες) είτε σε μικρά κελιά και μερικοί ακόμη και πάνω σε δέντρα. Οι μοναχοί αυτοί κάποια στιγμή συγκρότησαν ένα κοινόβιο. Αυτό υποθέτουμε οτι συνέβη μάλλον κατά τον 11ο αιώνα.
Στη θέση του κοινόβιου, το 15ο αιώνα ο αυτοκράτορας Ιωάννης Η΄Παλαιολόγος ανέγειρε ναό και μονή του Προδρόμου. Τελικά, το συγκρότημα αυτό έμεινε γνωστό ως “Μονή της Θεοτόκου Καμαριώτισσας” από ένα μικρό ναό της Θεοτόκου, του οποίου η καμπάνα ήταν κρεμασμένη σε μια πετρόκτιστη καμάρα. Οι κάτοικοι αποκαλούσαν τη μονή και “Κουμαριώτισσα”, από τις πολλές κουμαριές που την περιστοίχιζαν.
Το 1796 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης ανοικοδόμησε ριζικά το μοναστήρι, το οποίο είχε περιπέσει σε άθλια κατάσταση. Το προίκισε με πλούσια μετόχια στο Βουκουρέστι και στη νήσο Πρώτη. Όμως, σε αντάλλαγμα της ευεργεσίας του πέτυχε να έχει λόγο η οικογένειά του στο διορισμό του ηγουμένου.
Στην Καμαριώτισσα έγιναν πολλές συνάξεις Φιλικών στα χρόνια της προετοιμασίας της επανάστασης του 1821. Μάλιστα ένιωθαν τόσο ασφαλείς που τηρούσαν μάλιστα αρχεία και πρακτικά των συναντήσεών τους. Από το 1831 στη μονή στεγάστηκε το Ελληνικό Φροντιστήριο, σχολή που ίδρυσαν δεκαπέντε Έλληνες έμποροι με τη συνδρομή του πατριάρχη . Η “Ελληνεμπορική Σχολή”, όπως έμεινε γνωστή, λειτούργησε ως τον Αʼ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μετά σταμάτησε τη λειτουργία της μια και το 1905 είχε υποστεί ζημιές από πυρκαγιά.
Το 1916 το κτίσμα κατέλαβε το υπουργείο Ναυτικών της Τουρκίας για να στεγάσει ναυτική σχολή. Όμως, το πατριαρχείο κατάφερε να ανακτήσει τον έλεγχό της κι εγκατέστησε εκεί την “Εθνική Στέγη”: ένα ορφανοτροφείο θηλέων προσφύγων της μικρασιατικής καταστροφής. Τελικά, το 1942 το Υπουργείο Ναυτικών κατέλαβε και πάλι τα κτίρια, αυτή τη φορά οριστικά, δημιουργώντας εκεί μια ναυτική ακαδημία. Τα κειμήλια της μονής, το τέμπλο και οι εικόνες μεταφέρθηκαν είτε στη μονή Αγ. Τριάδας είτε στο πατριαρχείο. Ο ναός της Θεοτόκου έχει παραμείνει από τότε σε αχρησία.
Μονή Αγίου Γεωργίου
Η αγιοταφίτικη μονή Αγ. Γεωργίου βρίσκεται στην ανατολική ακτή του νησιού, αντίκρυ στην Πρίγκηπο σε μια εξαιρετική τοποθεσία. Τα κελιά της μοιάζουν να αιωρούνται, κρεμασμένα πάνω από τους γκρεμούς της απότομης ακτής γι’ αυτό την αποκαλούσαν και “Αγ. Γεώργιο του Κρημνού”.
Η ακριβής χρονολογία ίδρυσης της μονής δεν είναι εξακριβωμένη. Όμως, θεωρείται επίσης αρχαία, όπως οι άλλες δυο μονές του νησιού. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση η σημερινή μονή ιδρύθηκε μετά την Άλωση.
Σήμερα είναι εγκαταλελειμμένη και χρήζει αναστήλωσης, αφού από το σεισμό της Νικομήδειας του 1999 έπαθε σοβαρές ζημιές. Οι ιδιοκτησίες της μονής περιορίζονται πλέον στον εντός του περιβόλου χώρο, μιας και όλα τα υπόλοιπα ακίνητα που είχε επί της νήσου τα κατέλαβε αυθαιρέτως η τουρκική ναυτική σχολή.
Σκήτη Αγίου Σπυρίδωνα
Η Σκήτη του Αγ. Σπυρίδωνα βρίσκεται στη νοτιοανατολική πούντα, το απότομο ακρωτήρι που οριοθετεί το λεγόμενο “Τσαμλιμάνι” του νησιού, λόγω του πυκνού πευκώνα που φτάνει ως την ακτή (cam: πεύκο). Κτίστηκε στο β’ μισό του 19ου αιώνα από τον αναχωρητή Αρσένιο. Το Τσαμλιμανί θεωρείται από τις πιο όμορφες τοποθεσίες του νησιού.
Οι ακτές και οι παραλίες του νησιού, τα ειδυλλιακά τοπία του, τα καταπράσινα δάση του πεύκου και της αγριελιάς καθώς και η υπέροχη αρχιτεκτονική του θα σας μαγέψουν. Όπως μάγεψαν από αρχαιοτάτων χρόνων πλήθος αναχωρητών και ηγεμόνων. Άρρηκτα συνδεδεμένη με τις ευνοϊκές καιρικές συνθήκες που επικρατούν στο νησί, καθ’ όλη της διάρκεια του έτους, ήταν και η απόφαση να δημιουργηθεί στη Χάλκη το πρώτο Σανατόριο.
Αν σας άρεσε τόσο πολύ το νησί και θελήσετε να μείνετε για να χαλαρώσετε και να απολαύσετε με την ησυχία σας τις όμορφες ξύλινες επαύλεις και να κάνετε βόλτες στα μνημεία αυτά του ελληνισμού σας συνιστώ να καταλύσετε στο ξενοδοχείο Halki Palace. http://www.halkipalacehotel.com/index_ing.asp
Και τέλος θα επισκεφθούμε το τελευταίο και μεγαλύτερο νησί του συμπλέγματος την Πρίγκηπο. Κατά τους βυζαντινούς χρόνους είχε και το όνομα Μεγάλη από το οποίο προέκυψε το τουρκικό Buyukada: Μεγάλη Νήσος. O αυτοκράτορας Ιουστίνος Βʼ (565-576) έκτισε εκεί ένα παλάτι εξ ου και το όνομα Πρίγκηπος. Το νησί αυτό υπήρξε τόπος εξορίας αυτοκρατόρων πριγκίπων και σημαντικών προσωπικοτήτων
Όταν φθάσετε με το καλό στην αποβάθρα θα θαυμάσετε ένα πολύ όμορφο κτίριο ξύλινο κτίριο με χρωματιστά τζάμια, το οποίο είναι ο παλιός επιβατικός σταθμός που κτίστηκε το 19ο αιώνα. Πλέον λειτουργεί ως καφέ και ως εστιατόριο, από Απρίλιο μέχρι και Οκτώβριο καθημερινά, και κατά τους χειμωνιάτικους μήνες τα Σαββατοκύριακα, εξυπηρετώντας όχι μόνο τους επισκέπτες οι οποίοι περιμένουν το πλοίο της επιστροφής αλλά και όσους θέλουν να απολαύσουν, από την προβλήτα, την υπέροχη θέα προς την Χάλκη, ειδικά την ώρα του δειλινού.
Και στην Πρίγκηπο το χωριό είναι μαγεμένο με τις όμορφες ξύλινες επαύλεις του οι οποίες έχουν δαντελωτές διακοσμήσεις κάτω από τις στέγες, πράγμα που θυμίζει μια κάποια επιρροή από ρώσικες ντάτσες.
Θα δείτε από μακριά τους δίδυμους τρούλους του ξενοδοχείου Splendid Palace Hotel http://www.splendidhotel.net/
Το ξενοδοχείο αυτό φέρνει στη μνήμη τις παλιές εποχές και το πολυπολιτισμικό περιβάλλον που κάποτε υπήρξε. Αν δε βρείτε δωμάτια και επιμένετε να μείνετε στην Πρίγκηπο έτερη καλή επιλογή είναι το Princess Hotel στη πλατεία της αποβάθρας, δίπλα στο ρολόι. http://www.buyukadaprincess.com/en/default.asp
Οσο θα περπατάτε στην παραλία να έχετε κατά νου ότι εδώ ήταν το περίφημο Ματζάρι, εκεί δηλαδή όπου κάνανε την απογευματινή τους βόλτα οι καλοντυμένες κυρίες της εποχής. Γύρω γύρω υπήρχαν καφέ και εστιατόρια και καζίνο.
Από μοναστήρια και ναούς έχει ουκ ολίγα η Πρίγκηπος, τα οποία μαρτυρούν την ύπαρξη μιας μεγάλης και πλούσιας ελληνικής κοινότητας η οποία τώρα πια έχει φυλλορροήσει. Έχουμε και λέμε λοιπόν:
Μητροπολιτικός Ναός του Αγίου Δημητρίου
Ο Μητροπολιτικός Ναός του Αγίου Δημητρίου θεμελιώνεται το 1860 πάνω στα ερείπια βυζαντινού ναΐσκου. Είναι εντυπωσιακό πέτρινο κτίσμα, μια τρίκλιτη βασιλική, με τρεις εισόδους και ανοιχτή καμαρωτή στοά στην πρόσοψη και στα δύο πλάγια. Την κόγχη του Ιερού την είχαν ιστορήσει καλόγεροι αγιορείτες και η αργυρή επένδυση της εικόνας χρονολογείται στα 1800. Το τριώροφο πέτρινο κτίριο του σχολείου στον αυλόγυρο του ναού, που σήμερα παραμένει κλειστό, είναι κτίσμα του 1910.
Η Κοίμηση της Θεοτόκου
Στην κεντρική πλατεία της Χώρας της Πριγκήπου, η Κοίμηση της Θεοτόκου λίγο θυμίζει τον ναό που είχε χτιστεί γύρω στα 1735, κοντά στο Μεζάρι, το παλαιό νεκροταφείο.
Η εκκλησία και τα κελιά που την περιέβαλαν ανακαινίσθηκαν το 1793, το 1871 όμως, χρονιά που πραγματοποιήθηκαν τα μεγάλα έργα επιχωματώσεων της ακτής, τα παλαιά ξύλινα κελιά κατεδαφίστηκαν και την θέση τους πήραν κτίσματα που προορίζονταν να λειτουργήσουν ως καταστήματα.
Στον ανοιχτό χώρο, μπροστά στην εκκλησία, διακόσια με τριακόσια περίπου αμαξάκια με τους αμαξηλάτες – τα μόνα μεταφορικά μέσα στα νησιά, όπου απαγορεύεται η κυκλοφορία αυτοκινήτων – περιμένουν τους επισκέπτες για να τους σεργιανίσουν και να καταλήξουν, ίσως, κοντά στο μοναστήρι του θαυματουργού Άγιου Γεωργίου του Κουδουνά.
Μονή Αγ. Γεωργίου Κουδουνά
Η μονή Αγ. Γεωργίου Κουδουνά είναι από τις αρχαιότερες των Πριγκηπονήσων αφού ήταν κτισμένη το 10ο αιώνα στα χρόνια του Νικηφόρου Φωκά. Το 1204 πιθανότατα ερειπώθηκε από τους Λατίνους επιδρομείς της Δʼ Σταυροφορίας. Επίσης, το 1302 σε πειρατική επιδρομή τα κτίριά της καταστράφηκαν από φωτιά. Αναγκαστικά οι μοναχοί της την εγκατέλειψαν, αφού πρώτα έκρυψαν την εικόνα του Αγ. Γεωργίου σε απόκρημνη, δυσπρόσιτη περιοχή. Την εικόνα ανακάλυψε πολλούς αιώνες αργότερα ένας τσοπάνος στον ύπνο του οποίου είχε εμφανιστεί ο άγιος, σύμφωνα με τοπική παράδοση. Έτσι ξαναχτίστηκε η μονή, στα 1751-1752 σύμφωνα με πατριαρχικά σιγίλια, από τον μοναχό Ησαΐα.
Το 1781 η μονή προσαρτήθηκε στην Αγία Λαύρα των Καλαβρύτων.Το 1821 με το ξέσπασμα της ελληνικής επανάστασης οι Τούρκοι γνωρίζοντας τη σχέση της μονής με τη Λαύρα της Πελοποννήσου επιτέθηκαν στο μοναστήρι και σκότωσαν τους καλογήρους. Τα επόμενα χρόνια η μονή κατάφερε να ξαναλειτουργήσει, έστω και με δυσκολία. Μάλιστα, το 1884 ανεγέρθηκε διώροφο πέτρινο κτίριο, από τον ηγούμενο Αρσένιο, ενώ το 1908 κτίστηκε νέο ευρύχωρο καθολικό από τον αρχιμανδρίτη Διονύσιο. Στο μεταξύ μετά το 1922 η μονή έχασε την κτηματική περιουσία της, η οποία απαλλοτριώθηκε από το τουρκικό κράτος. Μια πυρκαγιά που ξέσπασε το 1986 στις πλαγιές του βουνού, έφτασε ως τα ιστορικά κελιά της μονής καταστρέφοντάς τα. Έτσι έχασε την επιβλητικότητά της και την παραδοσιακή μορφή της. Οι μεταγενέστερες ατυχείς παρεμβάσεις αλλοίωσαν τη φυσιογνωμία της.
Μονή του Σωτήρος Χριστού
Η “Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή της Θείας Μεταμορφώσεως του Σωτήρος”, πιο γνωστή ως “Χριστός”, είναι κτισμένη στα νοτιοδυτικά της Χώρας, στα δασωμένα υψώματα του ομώνυμου βουνού. Η ίδρυσή της ανάγεται στα βυζαντινά χρόνια. Σε χρυσόβουλο του αυτοκράτορα Μανουήλ Αʼ Κομνηνού του έτους 1158 υπονοείται η ύπαρξη μιας μονής στην Πριγκήπο και θεωρείται ότι πρόκειται για τη μονή του Σωτήρος Χριστού. Το καθολικό της μονής είναι κτισμένο σε θεμέλια αρχαιότερου ναού, που χρονολογείται από τα χρόνια της βασιλείας του Θεοδοσίου Αʼ. Την πρώτη γραπτή μαρτυρία της ύπαρξης της μονής έχουμε το 1563 από οθωμανικό κατάστιχο ενώ το 1597 ανακαινίζεται από δυο μοναχούς. Οι ιδιοκτησίες της εκτείνονταν σε όλο το ομώνυμο βουνό και στις κατάφυτες με αμπέλια και αγρούς πλαγιές του ως τις περιοχές του Νιζαμιού και του Διάσκελου. Στα ανατολικά οι κτήσεις της συνόρευαν με τις ιδιοκτησίες του ναού ή μοναστηριού του Αγ. Νικολάου.
Το 1753 η διαχείριση της μονής ανατέθηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο στη συντεχνία των μπεζηρτζήδων της Πόλης, οι οποίοι το 1782 την ανέθεσαν στη Μονή Εσφιγμένου του Αγίου Όρους, γιατί δε μπορούσαν πλέον να τη συντηρούν. Τελικά, το 1793 τέθηκε πάλι υπό τη διοίκηση του Πατριαρχείου, που ανέθεσε την επιστασία και ανακαίνισή της στον άρχοντα Παχάρνικο Χριστόδουλο Βλαχούτζη. Πέντε χρόνια αργότερα ο Πατριάρχης Γρηγόριος Εʼ την προσήλωσε στην “Κοινή Σχολή των ελληνικών μαθημάτων”. Γενικά, στο θέμα της επιστασίας οι περιπέτειες της μονής συνεχίστηκαν και το 19ο αιώνα. Το 1866, έπειτα από τη θητεία του στον οικουμενικό θρόνο, ο τέως Πατριάρχης Σοφρώνιος Γʼ αποσύρθηκε στο σπίτι του στην Πρίγκηπο. Έμεινε ως το 1870 που εξελέγη Πατριάρχης Αλεξανδρείας . Την περίοδο της παραμονής του στο νησί, με δική του πρωτοβουλία ανακαινίστηκαν τα κτίρια της μονής και ανεγέρθηκε νέος μεγαλύτερος καθολικός ναός, τα εγκαίνια του οποίου έγιναν το 1869. Το 1903 τα εισοδήματα της μονής εκχωρήθηκαν στο “Εθνικό Ορφανοτροφείο”, εκτός από ένα τμήμα που θα πήγαινε στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, από την οποία ορίστηκε να εξαρτάται. Τα κτίρια του Ορφανοτροφείου ανεγέρθηκαν με χρήματα της ευεργέτιδος Ελένης Γεωργίου Ζαρίφη. Μεταγενέστερα στα κελιά της μονής φιλοξενήθηκαν εργαζόμενες κοπέλες και πιο πρόσφατα ενοικιάζονταν ως θερινά καταλύματα σε οικογένειες της Πόλης. Ήδη από το 1964 είχε απαγορευτεί η λειτουργία του Ορφανοτροφείου, το οποίο είχε μόλις ανακαινιστεί. Το 1999, στο σεισμό της Νικομήδειας, το καθολικό της μονής έπαθε σοβαρές ζημιές και χρήζει επισκευής.
Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή του Αγίου Νικολάου των Πριγκήπων
Στην περιοχή του παλιού οικισμού των Καρυών, αντίκρυ από την Αντιρόβυθο, ένα ακατοίκητο Πριγκηπονήσι, βρίσκεται το μοναστήρι του Αγ. Νικολάου. Η μονή καταλαμβάνει τη θέση παλιότερης μονής, που είχε ερειπωθεί σε πολύ παλιά εποχή, άγνωστο πότε. Μέχρι πριν από μερικές δεκαετίες, κάποια κατάλοιπα αυτής της παλαιάς μονής διακρίνονταν στο βυθό της θάλασσας, όπου είχαν καταποντιστεί. Πρόσφατες επιχωματώσεις τα εξαφάνισαν. Πάντως, η μονή αναφέρεται από περιηγητές στα τέλη του 17ου αιώνα: το 1680 από τον Thomas Smith και το 1688 από τον Dapper. Το 18ο αιώνα λειτουργούσε αλλά είχε περιέλθει σε παρακμή. Παρόλα αυτά το 1783 φιλοξενήθηκαν εδώ για ένα διάστημα οι μαθητές της Μεγάλης Σχολής του Γένους, που μεταφέρθηκαν επειγόντως από την Πόλη λόγω της επιδημίας πανώλους που είχε ενσκήψει εκεί.
Από τη δεκαετία του 1820 ως το 1850 περίπου τα κτίρια της μονής χρησιμοποιήθηκαν από τον τουρκικό στρατό για την εκπαίδευση των στρατιωτικών μουσικών. Τελικά, το 1850 αποδόθηκαν πάλι στο Οικουμενικό Πατριαρχείο το οποίο ενοικίαζε τα κελιά της σε παραθεριστές ως το 1852 που καταστράφηκε ολοσχερώς από πυρκαγιά. Στην επανοικοδόμησή της συνέβαλαν πολλοί φορείς και μεμονωμένοι ιδιώτες, αρκετοί Ρώσοι , μιας και ο χώρος είχε χρησιμοποιηθεί ως καταυλισμός αιχμαλώτων του Κριμαϊκού Πολέμου. Νέες καταστροφές προκλήθηκαν από το σεισμό του 1894. Τελικά, την ριζική ανακαίνιση της μονής και την εκ βάθρων ανέγερση του ναού του Αγ. Νικολάου ανέλαβε κι έφερε εις πέρας ο Παύλος Στεφάνοβικ Σκυλίτζης.
Στους χώρους της μονής φιλοξενήθηκαν Λευκορώσοι φυγάδες μετά την Οκτωβριανή επανάσταση , Μικρασιάτες πρόσφυγες μετά το 1922 καθώς και τα παιδιά του Ορφανοτροφείου μετά το κλείσιμό του το 1964. Στη συνέχεια παρέμεινε έρημο καθώς σε αυτό διέμενε μόνο ο φύλακας με την οικογένειά του. Σήμερα το μοναστήρι ανακαινίζεται με τη μέριμνα του Πατριάρχη Βαρθολομαίου.
Προσοχή: Αν κάνετε την εκδρομή αυτή καλοκαίρι και θελήσετε να επιστρέψετε Κυριακή βράδι, φροντίστε εγκαίρως για τα εισιτήρια επιστροφής, για να μην ξεμείνετε σε καμία σκάλα των Πριγκηπονήσων να περιμένετε το επόμενο πλοίο τη Δευτέρα πρωί. Βλέπετε Κυριακή απογευμα και βράδι επιστρέφουν όλοι στην Πόλη και ο σώζων εαυτόν σωθήτω.
Το ταξίδι είναι μαγεμένο γιατί το πλοίο κατευθύνεται προς τα νότια, σε διαφορετική κατεύθυνση από τη βαρκάδα στο Βόσπορο, παραπλέοντας το ακρωτήριο του Τοπ Καπί (Sarayburnu, τουρκιστί ή Βοσπόριον κατά τους Βυζαντινούς). Έτσι έχετε μια ευκαιρία να θαυμάσετε την Αγία Σοφία, το Τοπ Καπί και το Μπλέ Τζαμί. Από την ασιατική πλευρά θα βλέπετε το Σκούταρι (Uskudar) και την Χαλκηδόνα (Kadikoy).
Τα νησιά είναι δέκα, αλλά κατοικημένα είναι μόνο τέσσερα: η Πρώτη (Kinali Ada), η Αντιγόνη (Burgaz Ada), η Χάλκη (Heybeli Ada) και η Πρίγκηπος (Buyuk Ada).
Εννοείται ότι πρώτα φθάνετε στην Πρώτη/Kinali Ada. Στην υψηλότερη κορφή του νησιού θα αντικρίσετε τη Μονή της Μεταμόρφωσης. Δίπλα της χτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα το Εθνικό Ορφανοτροφείο Θηλέων, δωρεά του ευεργέτη Σινιόσογλου. Ήταν το τελευταίο ελληνικό εκπαιδευτήριο που χτίστηκε και έμελλε να λειτουργήσει μερικά μόνο χρόνια.Είναι το νησί με το λιγότερο πράσινο και παραμένει το λιγότερο αναπτυγμένο απʼ όλα. Σαν να μη έφτανε αυτό, το φόρτωσαν και με τις κεραίες της κινητής τηλεφωνίας. Μεταφορικά μέσα δεν υπάρχουν, αλλά μπορείτε να εξερευνήσετε το νησί με τα πόδια μέσα σε μισή ώρα περίπου. Στη Χώρα θα δείτε το ναό των Εισοδίων της Θεοτόκου.
Το δεύτερο νησί στην κρουαζιέρα μας στη θάλασσα του Μαρμαρά είναι η Αντιγόνη/Burgazada. Μία υπόθεση για το όνομά της είναι ότι προέρχεται από τον Αντίγονο, πατέρα του Δημητρίου του Πολιορκητού. Ο Βυζάντιος όμως, πιθανολογείότι ηονομασία του νησιούοφείλεται στοότι εκεί είχε κτήματα ο γιος του Καίσαρα Βάρδα, Αντίγονος
Υπήρξε θέρετρο της μεσοαστικής ρωμαίικης κοινωνίας της Πόλης και φημιζόταν για το θαυμάσιο κλίμα της και την μακροβιότητα των κατοίκων της και κατά παράδοση σε αυτόν τον τόπο αποχωρούσαν οι έκπτωτοι πατριάρχες.
Οι Τούρκοι ονομάζουν το νησί αυτό Burgazada, δηλαδή νησί του πύργου, από τα ερείπια των τειχών της μονής της Θεοκορυφότου, την οποία είχε κτίσει ο Βασίλειος ο Μακεδών, αλλά ισοπέδωσε ανατινάζοντάς την στις αρχές του 17ου αιώνα ο σουλτάνος Μουράτ ο Δʼ. Η ανοικοδόμισή της έγινε ξανά το 1889.
Ο ταξιδιώτης καθώς το πλοίο προσεγγίζει το νησί αντικρίζει ένα μοναδικό θέαμα. Ένα όμορφο χωριό είναι σκαρφαλωμένο στην πλαγιά του λόφου όπου διακρίνεται ο τρούλος της εκκλησίας του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου.
Ο μολυβδοσκέπαστος επιβλητικός αυτός ναός είναι έργο του Νικολάου Δημάδη ο οποίος ήταν γιος τουαρχιτέκτονα της Μεγάλης του Γένους Σχολής και κτίστηκε το 1899 πάνω σταερείπια του παλαιότερου ναού που είχε καταστραφεί από την μεγάλη πυρκαγιά του 1894.
Αδιάψευστο στοιχείο ότι προυπήρξε βυζαντινό κτίσμα στον ίδιο χώρο, αποτελεί η ύπαρξη κάτω από τήν εκκλησία υπόγειας καμαροσκεπούς πλινθόκτιστης κρύπτης, στην οποία, σύμφωνα με την παράδοση, παρέμεινε φυλακισμένος για επτά χρόνια μαζὶ με δυο ληστές ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Μεθόδιος ο Ομολογητής. Μετά τον θάνατο του εικονοκλάστη αυτοκράτορα Θεοφίλου που τον είχε φυλακίσει, ο Μεθόδιος συνεκάλεσε την Σύνοδο του 842 και αναστήλωσε οριστικά τις εικόνες. Δίπλα στην κρύπτη υπάρχει υπόγεια κιστέρνα, γεγονός που επιβεβαιώνει την άποψη οτι πρόκειται για χώρο μοναστηριακό.
Μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα διασώζονταν υπέργεια αρχιτεκτονικά μέλη, μεταγενέστερα ίσως του πρώτου αρχαίου κτίσματος, τα οποία πιθανολογείται οτι ενσωματώθηκαν στο κτίριο του 1899.
Ο ναός, χτισμένος με γαλλικά τούβλα, φάνταζε ολοπόρφυρος και θύμιζε καθολικό βυζαντινής μονής. Το 1950 όμως, ο ευσεβής ζήλος των επιτρόπων του ναού, τους ώθησε να προβούν σε εργασίες ανακαίνισης, με αποτέλεσμα οι εξωτερικές επιφάνειες να επιχρισθούν και σήμερα ο ναός να έχει λευκή όψη. Δε λέω όμορφος είναι και έτσι, αλλά έχει χάσει το βυζαντινό του χαρακτήρα εις όφελος μιας πιο νεοκλασικής όψης.
Ο περίπατος στο χωριό γίνεται με τα πόδια ή με άμαξα. Οι δρόμοι του νησιού περνούν μέσα από γειτονιές με ξύλινα σπιτάκια παλαιότερα, αλλά και νεώτερα (τα οποία έχουν ενδεχομένως χαλάσει κάπως τη φυσιογνωμία του νησιού), πολλά από τα οποία αποτελούν πια μόνιμη κατοικία για τους Κωνσταντινοπολίτες.
Το 2003 μια μεγάλη πυρκαγιά κατέκαψε τα 3/4 του πανέμορφου πευκόδασους της, είτε από ατύχημα είτε σκόπιμα με στόχο την οικοπεδοποίηση. Οικοπεδοφάγοι υπάρχουν και στη γείτονα χώρα, απʼ ότι φαίνεται. Πάντως το αποτέλεσμα ήταν πολύ άσχημο: η Αντιγόνη από ένα καταπράσινο νησί μετατράπηκε σε μια πετρώδη περιοχή.
Το τρίτο νησί που θα συναντήσουμε είναι η Χάλκη/Heybeli Ada. Το όνομά της το έχει πάρει από τα μεταλεία χαλκού που υπήρχαν στην αρχαιότητα. Το χωριό είναι πανέμορφο με ξύλινα σπίτα και επαύλεις. Όπως και στα δύο προηγούμενα δεν υπάρχουν αυτοκίνητα και οι μετακινήσεις γίνονται είτε με τα πόδια, είτε με παετόνια.
Από τα πρωτοβυζαντινά χρόνια ένα πλήθος αναχωρητές έζησαν εδώ σε ησυχαστήρια, χτισμένα στις πιο απρόσιτες τοποθεσίες της δυτικής ακτής. Εδώ εξορίστηκε ο Θεόδωρος Στουδίτης, ηγούμενος της Μονής Στουδίου και επιφανής θεολόγος, ο οποίος δε μάσαγε καθόλου τα λόγια του ενώπιον των αυτοκρατόρων με συνέπεια να εξοριστεί τέσσερις φορές από τέσσερις διαφορετικούς αυτοκράτορες και τελικά να πεθάνει στην εξορία. Ας πούμε επιπλέον για αυτόν τον σημαντικό άνθρωπο ότι όσο ήταν ηγούμενος της Μονής Στουδίου, η οποία υπήρξε πνευματικό κέντρο για πολλούς αιώνες, οργάνωσε ένα πρότυπο αντιγραφικό κέντρο χειρογράφων, καθώς και μια σχολή αντιγραφέων. Στη Χάλκη βρέθηκε εξόριστος ως υπερασπιστής των εικόνων.
Λίγα χρόνια αργότερα σύμφωνα με την παράδοση, ο Πατριάρχης Φώτιος έκτισε τη Μονή της Αγίας Τριάδας η οποία βρίσκεται σε ένα βορινό λόφο, περιτριγυρισμένη από ένα αλσύλλιο με πεύκα και κυπαρίσσια η οποία αποτέλεσε τον πυρήνα της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης.
Το κτίριο, στο οποίο στεγάστηκε αρχικά η Μονή ήταν ξύλινο. Περιλάμβανε τόσο χώρους για τη στέγαση των καθηγητών και των σπουδαστών, όσο φυσικά και αίθουσες διδασκαλίας, νοσοκομείο, διευθυντήριο και το πατριαρχικό διαμέρισμα. Σε παρακείμενη λιθόκτιστη διώροφη οικοδομή στεγάστηκε η βιβλιοθήκη του ιδρύματος. Ο σεισμός όμως της 28ης Ιουνίου 1894 μετέτρεψε σε ερείπια τις εγκαταστάσεις, εκτός του ναού, και ανέστειλε τη λειτουργία του. Η σημερινή μορφή τής Ιεράς Μονής και της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης οφείλεται στην προσφορά του μεγάλου ευεργέτη Παύλου Σκυλίτση Στεφάνοβικ ο οποίος ανέθεσε στον αρχιτέκτονα Περικλή Φωτιάδη την οικοδόμηση των νέων εγκαταστάσεων σε σχήμα Π. Τα εγκαίνια έ γιναν το 1896. Κατά την δεκαετία του ʼ50 άρχισαν και προοδευτικά ολοκληρώθηκαν αρκετές εσωτερικές μεταρρυθμίσεις του οικοδομικού συγκροτήματος με στόχο την ικανοποίηση των νέων αναγκών και απαιτήσεων. Κατά την περίοδο αυτή έγιναν και οι εργασίες επιδιόρθωσης του καθολικού. Οι κτιριακές εγκαταστάσεις περιβάλλονται από όμορφους κήπους. Πίσω από τον ναό της Μονής υπάρχουν τάφοι Πατριαρχών, Μητροπολιτών και Καθηγητών της Σχολής.
Η Θεολογική Σχολή της Χάλκης ιδρύθηκε για να καλύψει τις εκπαιδευτικές ανάγκες του Πατριαρχείου και της Ορθοδοξίας γενικότερα. Την ίδρυσή της επέβαλε η ευρύτερη αναγέννηση των γραμμάτων κατά τον 19ον αιώνα και η ανάγκη της εκκλησιαστικής και θεολογικής κατάρτισης του ορθόδοξου κλήρου. Το 1971 η Σχολή έκλεισε, με νόμο της τουρκικής κυβέρνησης που απαγόρευσε τη λειτουργία ιδιωτικών ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Τέλος, από το 1971 παρά τις κατά καιρούς υποσχέσεις των τουρκικών αρχών η Σχολή της Χάλκης δεν λειτουργεί. Στις εγκαταστάσεις της με πρωτοβουλία του Οικουμενικού Πατριάρχου διοργανώνονται διεθνή Οικολογικά Συμπόσια και Συνέδρια με διάφορες θεματικές.
Η βιβλιοθήκη της Σχολής, η οποία θεωρείται μια από τις πιο πλούσιες στον κόσμο σε παλαιότυπα και σπάνια βιβλία, έχει την αρχή της στους βυζαντινούς χρόνους, δεδομένου οτι πολλά από τα χειρόγραφά της προέρχονται από την εποχή του Θεόδωρου Στουδίτη, του Φωτίου και της Αικατερίνης της Κομνηνής. Κύριος διοργανωτής και θεμελιωτής της βιβλιοθήκης, πριν ακόμη υπάρξει η Σχολή, υπήρξε ο πατριάρχης Μητροφάνης Γʼ (1565-1572 και 1579-1580). Είναι εκείνος που μεταξύ άλλων δώρισε και 300 σπάνια χειρόγραφα, από την προσωπική του συλλογή, πολλά από τα οποία σώζονται σήμερα στην Αίθουσα Χειρογράφων της Πατριαρχικής Βιβλιοθήκης. Η βιβλιοθήκη πλουτίστηκε με διάφορες εκδόσεις από δωρεές και σημαντικές αγορές. Κύριος δωρητής της υπήρξε το Οικουμενικό Πατριαρχείο, στο οποίο ανήκει αυτή ως η δεύτερη Πατριαρχική Βιβλιοθήκη, μετά από εκείνη που υπάρχει στο Φανάρι. Πριν από τη λειτουργία της Σχολής η βιβλιοθήκη αυτή ήταν πιθανώς εγκατεστημένη σε ιδιαίτερο χώρο του Πατριαρχείου. Μετά την ίδρυση της Σχολής ο πατριάρχης Γερμανός Δʼ κατασκεύασε διώροφο λιθόκτιστο κτίριο βιβλιοθήκης το οποίο χρησιμοποιήθηκε μέχρι το σεισμό του 1894. Τώρα η βιβλιοθήκη βρίσκεται μέσα στο κτίριο της Σχολής.
Υπάρχουν όμως και άλλα χριστιανικά μνημεία του τόπου τα οποία χάρισαν στο νησί τον τίτλο του πνευματικού φάρου της ορθόδοξης εκκλησίας.
Μονή Καμαριώτισσας
Η δεύτερη, κι οπωσδήποτε ιστορικά σημαντικότερη, μονή του νησιού ήταν κτισμένη σε ένα διάσελο ανάμεσα σε δύο πευκόφυτους λόφους. Η απόκεντρη αυτή περιοχή είχε προσελκύσει από τα πρώτα βυζαντινά χρόνια μεμονωμένους αναχωρητές οι οποίοι ζούσαν είτε σε σκηνές (σκηνίτες) είτε σε μικρά κελιά και μερικοί ακόμη και πάνω σε δέντρα. Οι μοναχοί αυτοί κάποια στιγμή συγκρότησαν ένα κοινόβιο. Αυτό υποθέτουμε οτι συνέβη μάλλον κατά τον 11ο αιώνα.
Στη θέση του κοινόβιου, το 15ο αιώνα ο αυτοκράτορας Ιωάννης Η΄Παλαιολόγος ανέγειρε ναό και μονή του Προδρόμου. Τελικά, το συγκρότημα αυτό έμεινε γνωστό ως “Μονή της Θεοτόκου Καμαριώτισσας” από ένα μικρό ναό της Θεοτόκου, του οποίου η καμπάνα ήταν κρεμασμένη σε μια πετρόκτιστη καμάρα. Οι κάτοικοι αποκαλούσαν τη μονή και “Κουμαριώτισσα”, από τις πολλές κουμαριές που την περιστοίχιζαν.
Το 1796 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης ανοικοδόμησε ριζικά το μοναστήρι, το οποίο είχε περιπέσει σε άθλια κατάσταση. Το προίκισε με πλούσια μετόχια στο Βουκουρέστι και στη νήσο Πρώτη. Όμως, σε αντάλλαγμα της ευεργεσίας του πέτυχε να έχει λόγο η οικογένειά του στο διορισμό του ηγουμένου.
Στην Καμαριώτισσα έγιναν πολλές συνάξεις Φιλικών στα χρόνια της προετοιμασίας της επανάστασης του 1821. Μάλιστα ένιωθαν τόσο ασφαλείς που τηρούσαν μάλιστα αρχεία και πρακτικά των συναντήσεών τους. Από το 1831 στη μονή στεγάστηκε το Ελληνικό Φροντιστήριο, σχολή που ίδρυσαν δεκαπέντε Έλληνες έμποροι με τη συνδρομή του πατριάρχη . Η “Ελληνεμπορική Σχολή”, όπως έμεινε γνωστή, λειτούργησε ως τον Αʼ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μετά σταμάτησε τη λειτουργία της μια και το 1905 είχε υποστεί ζημιές από πυρκαγιά.
Το 1916 το κτίσμα κατέλαβε το υπουργείο Ναυτικών της Τουρκίας για να στεγάσει ναυτική σχολή. Όμως, το πατριαρχείο κατάφερε να ανακτήσει τον έλεγχό της κι εγκατέστησε εκεί την “Εθνική Στέγη”: ένα ορφανοτροφείο θηλέων προσφύγων της μικρασιατικής καταστροφής. Τελικά, το 1942 το Υπουργείο Ναυτικών κατέλαβε και πάλι τα κτίρια, αυτή τη φορά οριστικά, δημιουργώντας εκεί μια ναυτική ακαδημία. Τα κειμήλια της μονής, το τέμπλο και οι εικόνες μεταφέρθηκαν είτε στη μονή Αγ. Τριάδας είτε στο πατριαρχείο. Ο ναός της Θεοτόκου έχει παραμείνει από τότε σε αχρησία.
Μονή Αγίου Γεωργίου
Η αγιοταφίτικη μονή Αγ. Γεωργίου βρίσκεται στην ανατολική ακτή του νησιού, αντίκρυ στην Πρίγκηπο σε μια εξαιρετική τοποθεσία. Τα κελιά της μοιάζουν να αιωρούνται, κρεμασμένα πάνω από τους γκρεμούς της απότομης ακτής γι’ αυτό την αποκαλούσαν και “Αγ. Γεώργιο του Κρημνού”.
Η ακριβής χρονολογία ίδρυσης της μονής δεν είναι εξακριβωμένη. Όμως, θεωρείται επίσης αρχαία, όπως οι άλλες δυο μονές του νησιού. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση η σημερινή μονή ιδρύθηκε μετά την Άλωση.
Σήμερα είναι εγκαταλελειμμένη και χρήζει αναστήλωσης, αφού από το σεισμό της Νικομήδειας του 1999 έπαθε σοβαρές ζημιές. Οι ιδιοκτησίες της μονής περιορίζονται πλέον στον εντός του περιβόλου χώρο, μιας και όλα τα υπόλοιπα ακίνητα που είχε επί της νήσου τα κατέλαβε αυθαιρέτως η τουρκική ναυτική σχολή.
Σκήτη Αγίου Σπυρίδωνα
Η Σκήτη του Αγ. Σπυρίδωνα βρίσκεται στη νοτιοανατολική πούντα, το απότομο ακρωτήρι που οριοθετεί το λεγόμενο “Τσαμλιμάνι” του νησιού, λόγω του πυκνού πευκώνα που φτάνει ως την ακτή (cam: πεύκο). Κτίστηκε στο β’ μισό του 19ου αιώνα από τον αναχωρητή Αρσένιο. Το Τσαμλιμανί θεωρείται από τις πιο όμορφες τοποθεσίες του νησιού.
Οι ακτές και οι παραλίες του νησιού, τα ειδυλλιακά τοπία του, τα καταπράσινα δάση του πεύκου και της αγριελιάς καθώς και η υπέροχη αρχιτεκτονική του θα σας μαγέψουν. Όπως μάγεψαν από αρχαιοτάτων χρόνων πλήθος αναχωρητών και ηγεμόνων. Άρρηκτα συνδεδεμένη με τις ευνοϊκές καιρικές συνθήκες που επικρατούν στο νησί, καθ’ όλη της διάρκεια του έτους, ήταν και η απόφαση να δημιουργηθεί στη Χάλκη το πρώτο Σανατόριο.
Αν σας άρεσε τόσο πολύ το νησί και θελήσετε να μείνετε για να χαλαρώσετε και να απολαύσετε με την ησυχία σας τις όμορφες ξύλινες επαύλεις και να κάνετε βόλτες στα μνημεία αυτά του ελληνισμού σας συνιστώ να καταλύσετε στο ξενοδοχείο Halki Palace. http://www.halkipalacehotel.com/index_ing.asp
Και τέλος θα επισκεφθούμε το τελευταίο και μεγαλύτερο νησί του συμπλέγματος την Πρίγκηπο. Κατά τους βυζαντινούς χρόνους είχε και το όνομα Μεγάλη από το οποίο προέκυψε το τουρκικό Buyukada: Μεγάλη Νήσος. O αυτοκράτορας Ιουστίνος Βʼ (565-576) έκτισε εκεί ένα παλάτι εξ ου και το όνομα Πρίγκηπος. Το νησί αυτό υπήρξε τόπος εξορίας αυτοκρατόρων πριγκίπων και σημαντικών προσωπικοτήτων
Όταν φθάσετε με το καλό στην αποβάθρα θα θαυμάσετε ένα πολύ όμορφο κτίριο ξύλινο κτίριο με χρωματιστά τζάμια, το οποίο είναι ο παλιός επιβατικός σταθμός που κτίστηκε το 19ο αιώνα. Πλέον λειτουργεί ως καφέ και ως εστιατόριο, από Απρίλιο μέχρι και Οκτώβριο καθημερινά, και κατά τους χειμωνιάτικους μήνες τα Σαββατοκύριακα, εξυπηρετώντας όχι μόνο τους επισκέπτες οι οποίοι περιμένουν το πλοίο της επιστροφής αλλά και όσους θέλουν να απολαύσουν, από την προβλήτα, την υπέροχη θέα προς την Χάλκη, ειδικά την ώρα του δειλινού.
Και στην Πρίγκηπο το χωριό είναι μαγεμένο με τις όμορφες ξύλινες επαύλεις του οι οποίες έχουν δαντελωτές διακοσμήσεις κάτω από τις στέγες, πράγμα που θυμίζει μια κάποια επιρροή από ρώσικες ντάτσες.
Θα δείτε από μακριά τους δίδυμους τρούλους του ξενοδοχείου Splendid Palace Hotel http://www.splendidhotel.net/
Το ξενοδοχείο αυτό φέρνει στη μνήμη τις παλιές εποχές και το πολυπολιτισμικό περιβάλλον που κάποτε υπήρξε. Αν δε βρείτε δωμάτια και επιμένετε να μείνετε στην Πρίγκηπο έτερη καλή επιλογή είναι το Princess Hotel στη πλατεία της αποβάθρας, δίπλα στο ρολόι. http://www.buyukadaprincess.com/en/default.asp
Οσο θα περπατάτε στην παραλία να έχετε κατά νου ότι εδώ ήταν το περίφημο Ματζάρι, εκεί δηλαδή όπου κάνανε την απογευματινή τους βόλτα οι καλοντυμένες κυρίες της εποχής. Γύρω γύρω υπήρχαν καφέ και εστιατόρια και καζίνο.
Από μοναστήρια και ναούς έχει ουκ ολίγα η Πρίγκηπος, τα οποία μαρτυρούν την ύπαρξη μιας μεγάλης και πλούσιας ελληνικής κοινότητας η οποία τώρα πια έχει φυλλορροήσει. Έχουμε και λέμε λοιπόν:
Μητροπολιτικός Ναός του Αγίου Δημητρίου
Ο Μητροπολιτικός Ναός του Αγίου Δημητρίου θεμελιώνεται το 1860 πάνω στα ερείπια βυζαντινού ναΐσκου. Είναι εντυπωσιακό πέτρινο κτίσμα, μια τρίκλιτη βασιλική, με τρεις εισόδους και ανοιχτή καμαρωτή στοά στην πρόσοψη και στα δύο πλάγια. Την κόγχη του Ιερού την είχαν ιστορήσει καλόγεροι αγιορείτες και η αργυρή επένδυση της εικόνας χρονολογείται στα 1800. Το τριώροφο πέτρινο κτίριο του σχολείου στον αυλόγυρο του ναού, που σήμερα παραμένει κλειστό, είναι κτίσμα του 1910.
Η Κοίμηση της Θεοτόκου
Στην κεντρική πλατεία της Χώρας της Πριγκήπου, η Κοίμηση της Θεοτόκου λίγο θυμίζει τον ναό που είχε χτιστεί γύρω στα 1735, κοντά στο Μεζάρι, το παλαιό νεκροταφείο.
Η εκκλησία και τα κελιά που την περιέβαλαν ανακαινίσθηκαν το 1793, το 1871 όμως, χρονιά που πραγματοποιήθηκαν τα μεγάλα έργα επιχωματώσεων της ακτής, τα παλαιά ξύλινα κελιά κατεδαφίστηκαν και την θέση τους πήραν κτίσματα που προορίζονταν να λειτουργήσουν ως καταστήματα.
Στον ανοιχτό χώρο, μπροστά στην εκκλησία, διακόσια με τριακόσια περίπου αμαξάκια με τους αμαξηλάτες – τα μόνα μεταφορικά μέσα στα νησιά, όπου απαγορεύεται η κυκλοφορία αυτοκινήτων – περιμένουν τους επισκέπτες για να τους σεργιανίσουν και να καταλήξουν, ίσως, κοντά στο μοναστήρι του θαυματουργού Άγιου Γεωργίου του Κουδουνά.
Μονή Αγ. Γεωργίου Κουδουνά
Η μονή Αγ. Γεωργίου Κουδουνά είναι από τις αρχαιότερες των Πριγκηπονήσων αφού ήταν κτισμένη το 10ο αιώνα στα χρόνια του Νικηφόρου Φωκά. Το 1204 πιθανότατα ερειπώθηκε από τους Λατίνους επιδρομείς της Δʼ Σταυροφορίας. Επίσης, το 1302 σε πειρατική επιδρομή τα κτίριά της καταστράφηκαν από φωτιά. Αναγκαστικά οι μοναχοί της την εγκατέλειψαν, αφού πρώτα έκρυψαν την εικόνα του Αγ. Γεωργίου σε απόκρημνη, δυσπρόσιτη περιοχή. Την εικόνα ανακάλυψε πολλούς αιώνες αργότερα ένας τσοπάνος στον ύπνο του οποίου είχε εμφανιστεί ο άγιος, σύμφωνα με τοπική παράδοση. Έτσι ξαναχτίστηκε η μονή, στα 1751-1752 σύμφωνα με πατριαρχικά σιγίλια, από τον μοναχό Ησαΐα.
Το 1781 η μονή προσαρτήθηκε στην Αγία Λαύρα των Καλαβρύτων.Το 1821 με το ξέσπασμα της ελληνικής επανάστασης οι Τούρκοι γνωρίζοντας τη σχέση της μονής με τη Λαύρα της Πελοποννήσου επιτέθηκαν στο μοναστήρι και σκότωσαν τους καλογήρους. Τα επόμενα χρόνια η μονή κατάφερε να ξαναλειτουργήσει, έστω και με δυσκολία. Μάλιστα, το 1884 ανεγέρθηκε διώροφο πέτρινο κτίριο, από τον ηγούμενο Αρσένιο, ενώ το 1908 κτίστηκε νέο ευρύχωρο καθολικό από τον αρχιμανδρίτη Διονύσιο. Στο μεταξύ μετά το 1922 η μονή έχασε την κτηματική περιουσία της, η οποία απαλλοτριώθηκε από το τουρκικό κράτος. Μια πυρκαγιά που ξέσπασε το 1986 στις πλαγιές του βουνού, έφτασε ως τα ιστορικά κελιά της μονής καταστρέφοντάς τα. Έτσι έχασε την επιβλητικότητά της και την παραδοσιακή μορφή της. Οι μεταγενέστερες ατυχείς παρεμβάσεις αλλοίωσαν τη φυσιογνωμία της.
Μονή του Σωτήρος Χριστού
Η “Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή της Θείας Μεταμορφώσεως του Σωτήρος”, πιο γνωστή ως “Χριστός”, είναι κτισμένη στα νοτιοδυτικά της Χώρας, στα δασωμένα υψώματα του ομώνυμου βουνού. Η ίδρυσή της ανάγεται στα βυζαντινά χρόνια. Σε χρυσόβουλο του αυτοκράτορα Μανουήλ Αʼ Κομνηνού του έτους 1158 υπονοείται η ύπαρξη μιας μονής στην Πριγκήπο και θεωρείται ότι πρόκειται για τη μονή του Σωτήρος Χριστού. Το καθολικό της μονής είναι κτισμένο σε θεμέλια αρχαιότερου ναού, που χρονολογείται από τα χρόνια της βασιλείας του Θεοδοσίου Αʼ. Την πρώτη γραπτή μαρτυρία της ύπαρξης της μονής έχουμε το 1563 από οθωμανικό κατάστιχο ενώ το 1597 ανακαινίζεται από δυο μοναχούς. Οι ιδιοκτησίες της εκτείνονταν σε όλο το ομώνυμο βουνό και στις κατάφυτες με αμπέλια και αγρούς πλαγιές του ως τις περιοχές του Νιζαμιού και του Διάσκελου. Στα ανατολικά οι κτήσεις της συνόρευαν με τις ιδιοκτησίες του ναού ή μοναστηριού του Αγ. Νικολάου.
Το 1753 η διαχείριση της μονής ανατέθηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο στη συντεχνία των μπεζηρτζήδων της Πόλης, οι οποίοι το 1782 την ανέθεσαν στη Μονή Εσφιγμένου του Αγίου Όρους, γιατί δε μπορούσαν πλέον να τη συντηρούν. Τελικά, το 1793 τέθηκε πάλι υπό τη διοίκηση του Πατριαρχείου, που ανέθεσε την επιστασία και ανακαίνισή της στον άρχοντα Παχάρνικο Χριστόδουλο Βλαχούτζη. Πέντε χρόνια αργότερα ο Πατριάρχης Γρηγόριος Εʼ την προσήλωσε στην “Κοινή Σχολή των ελληνικών μαθημάτων”. Γενικά, στο θέμα της επιστασίας οι περιπέτειες της μονής συνεχίστηκαν και το 19ο αιώνα. Το 1866, έπειτα από τη θητεία του στον οικουμενικό θρόνο, ο τέως Πατριάρχης Σοφρώνιος Γʼ αποσύρθηκε στο σπίτι του στην Πρίγκηπο. Έμεινε ως το 1870 που εξελέγη Πατριάρχης Αλεξανδρείας . Την περίοδο της παραμονής του στο νησί, με δική του πρωτοβουλία ανακαινίστηκαν τα κτίρια της μονής και ανεγέρθηκε νέος μεγαλύτερος καθολικός ναός, τα εγκαίνια του οποίου έγιναν το 1869. Το 1903 τα εισοδήματα της μονής εκχωρήθηκαν στο “Εθνικό Ορφανοτροφείο”, εκτός από ένα τμήμα που θα πήγαινε στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, από την οποία ορίστηκε να εξαρτάται. Τα κτίρια του Ορφανοτροφείου ανεγέρθηκαν με χρήματα της ευεργέτιδος Ελένης Γεωργίου Ζαρίφη. Μεταγενέστερα στα κελιά της μονής φιλοξενήθηκαν εργαζόμενες κοπέλες και πιο πρόσφατα ενοικιάζονταν ως θερινά καταλύματα σε οικογένειες της Πόλης. Ήδη από το 1964 είχε απαγορευτεί η λειτουργία του Ορφανοτροφείου, το οποίο είχε μόλις ανακαινιστεί. Το 1999, στο σεισμό της Νικομήδειας, το καθολικό της μονής έπαθε σοβαρές ζημιές και χρήζει επισκευής.
Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή του Αγίου Νικολάου των Πριγκήπων
Στην περιοχή του παλιού οικισμού των Καρυών, αντίκρυ από την Αντιρόβυθο, ένα ακατοίκητο Πριγκηπονήσι, βρίσκεται το μοναστήρι του Αγ. Νικολάου. Η μονή καταλαμβάνει τη θέση παλιότερης μονής, που είχε ερειπωθεί σε πολύ παλιά εποχή, άγνωστο πότε. Μέχρι πριν από μερικές δεκαετίες, κάποια κατάλοιπα αυτής της παλαιάς μονής διακρίνονταν στο βυθό της θάλασσας, όπου είχαν καταποντιστεί. Πρόσφατες επιχωματώσεις τα εξαφάνισαν. Πάντως, η μονή αναφέρεται από περιηγητές στα τέλη του 17ου αιώνα: το 1680 από τον Thomas Smith και το 1688 από τον Dapper. Το 18ο αιώνα λειτουργούσε αλλά είχε περιέλθει σε παρακμή. Παρόλα αυτά το 1783 φιλοξενήθηκαν εδώ για ένα διάστημα οι μαθητές της Μεγάλης Σχολής του Γένους, που μεταφέρθηκαν επειγόντως από την Πόλη λόγω της επιδημίας πανώλους που είχε ενσκήψει εκεί.
Από τη δεκαετία του 1820 ως το 1850 περίπου τα κτίρια της μονής χρησιμοποιήθηκαν από τον τουρκικό στρατό για την εκπαίδευση των στρατιωτικών μουσικών. Τελικά, το 1850 αποδόθηκαν πάλι στο Οικουμενικό Πατριαρχείο το οποίο ενοικίαζε τα κελιά της σε παραθεριστές ως το 1852 που καταστράφηκε ολοσχερώς από πυρκαγιά. Στην επανοικοδόμησή της συνέβαλαν πολλοί φορείς και μεμονωμένοι ιδιώτες, αρκετοί Ρώσοι , μιας και ο χώρος είχε χρησιμοποιηθεί ως καταυλισμός αιχμαλώτων του Κριμαϊκού Πολέμου. Νέες καταστροφές προκλήθηκαν από το σεισμό του 1894. Τελικά, την ριζική ανακαίνιση της μονής και την εκ βάθρων ανέγερση του ναού του Αγ. Νικολάου ανέλαβε κι έφερε εις πέρας ο Παύλος Στεφάνοβικ Σκυλίτζης.
Στους χώρους της μονής φιλοξενήθηκαν Λευκορώσοι φυγάδες μετά την Οκτωβριανή επανάσταση , Μικρασιάτες πρόσφυγες μετά το 1922 καθώς και τα παιδιά του Ορφανοτροφείου μετά το κλείσιμό του το 1964. Στη συνέχεια παρέμεινε έρημο καθώς σε αυτό διέμενε μόνο ο φύλακας με την οικογένειά του. Σήμερα το μοναστήρι ανακαινίζεται με τη μέριμνα του Πατριάρχη Βαρθολομαίου.
Attachments
Last edited by a moderator:
