ΕΡΣΗ
Member
Κάποια ίχνη ζωής συναντώνται γύρω στο 4.000πΧ. Απʼ ότι φαίνεται υπήρξε διαρκής η ανθρώπινη παρουσία καθʼ όλη τη νεολιθική εποχή. Όμως περισσότερες πληροφορίες αρχίζουμε να έχουμε από τη περίοδο της ρωμαϊκής κατάκτησης. Όταν φθάνουν οι στρατιές του Καίσαρα στην Γαλατία αποφασίζουν να ονομάσουν αυτόν τον οικισμό Lutetia. Δεν ξέρουμε που στην ευχή ήταν αυτός ο οικισμός: στην Ile de la Cité, στην Ile Saint Louis ή στην Nanterre που κατά μία εκδοχή υπήρχε και εκεί ένα νησί το οποίο ενώθηκε με την ξηρά; Κανείς δεν ξέρει με ακρίβεια. Όμως το γαλατικό φύλο που κατοικεί την περιοχή ονομάζεται Parisii και δε γουστάρει καθόλου την αλλαγή του ονόματος της περιοχής επί το λατινικότερον. Εκεί γύρω στον 4ο αιώνα μ.Χ. που η Ρώμη παραπαίει γενικώς οι Parisii ξαναπαίρνουν το ονοματάκι τους και οχυρώνονται στην ile de la Cité, για να προφυλαχθούν από τις επιδρομές.
Κατά τον Μεσαίωνα ο βασιλιάς Clovis κάνει την πόλη αυτή πρωτεύουσα του βασιλείου των Φράγκων κατά το 508. Πάντως από το 790 ο Καρλομάγνος εγκαθιστά την αυλή του στο Άαχεν της Γερμανίας αγνοώντας το Παρίσι. Από το 845 πλακώνουν από καιρό εις καιρό οι Βίκιγκ χρησιμοποιώντας πλοιάρια και σχεδίες και τα κάνουν γης μαδιάμ. Νέα προσβολή το 987: η δυναστεία των Καπετιδών προτιμά ως πρωτεύουσα του κράτους τους την Ορλεάνη αντί για τοΠαρίσι.
Γύρω στο δωδέκατο αιώνα αρχίζουν πάλι οι βασιλείς δειλά δειλά να κάνουν το Παρίσι ξανά πρωτεύουσά τους. Το 1328 υπολογίζεται ότι ο πληθυσμός του Παρισιού ήταν περίπου 200.000 κατοίκους, πράγμα που την κατατάσσει ως μια από τις πιο πυκνοκατοικημένες πόλεις της εποχής του. Το 1328 η πανούκλα θερίζει τον πληθυσμό. Κατά τη διάρκεια του Εκατονταετούς Πολέμου το Παρίσι παύει και πάλι να είναι πρωτεύουσα. Από τη μια φταίει η γεωγραφική του θέση. Ναι μεν εξαιρετική ως κομβικό σημείο στα παραποτάμια περάσματα αλλά εφόσον είναι σε πεδιάδα κτισμένο, δεν είναι μια πόλη που εύκολα οχυρώνεται λόγω γεωφυσικών συνθηκών. Αλλά κύριος λόγος για την αλλαγή αυτή είναι ότι οι κάτοικοι του Παρισιού εξαγριωμένοι από την κακή πορεία του πολέμου και τους συνεχείς φόρους που υποχρεώνονται να πληρώσουν ξεσηκώνονται και για πρώτη φορά επαναστατούν. Ένα πρώτο πρελούδιο της Γαλλικής επανάστασης.
Και με το ξεκίνημα της αναγέννησης οι γάλλοι βασιλιάδες συνέχισαν να βλέπουν το Παρίσι με δυσπιστία. Προτιμούσαν να εγκαθίστανται σε διάφορα παλάτια στην περιοχή του Λίγηρα (άλλη μαγεμένη εκδρομή στη Γαλλίααυτή). Μόλις το 1528 ο Φραγκίσκος Αʼ οριστικοποιεί επισήμως ως έδρα του το Παρίσι. Κατά τη βασιλεία του το Παρίσιγίνεται η μεγαλύτερη πόλη της εποχής του με 280.000 κατοίκους. Στη συνέχεια όμως εξαιτίας των θρησκευτικών πολέμων και της Σφαγής της «νύχτας του Αγίου Βαρθολομαίου» η πόλη βρίσκεται σε οικτρή κατάσταση. Κατά τη διάρκεια της ανηλικότητας του Λουδοβίκου του ΙΔʼ, κυβερνά η μητέρα του η Άννα η Αυστριακή (η γνωστή βασίλισσα από το έργο του Δουμά οι «Τρεις Σωματοφύλακες») με τον καρδινάλιο Mazarin. (Άλλος καρδινάλιος αυτός, διαφορετικός από τον Ρισελιέ). Μεσούντος του πολέμου με την Ισπανία, ξεσπά στάση των κατοίκων του Παρισιού εναντίον του αντιβασιλέα- καρδιναλίου Mazarin και της βασιλομήτορος Άννας. Οι κάτοικοι έχουν τα δίκια τους: Ο πληθυσμός στο Παρίσι φθάνει τις 400.000, λόγω εσωτερικής μετανάστευσης, και ζει υπό άθλιες συνθήκες με βαριά φορολογία λόγω του πολέμου, σε άθλιες συνθήκες υγιεινής. Η στάση υποκινείται και από δυσαρεστημένους αριστοκράτες οι οποίοι νιώθουν ότι παραγκωνίζονται, καθώς και από το κοινοβούλιο το οποίο είχε για μια ακόμη φορά παραγκωνιστεί στο θέμα των φόρων. Πρόκειται για μια πρόσκαιρη ταξική συμμαχία εναντίον της βασιλείας. Το 1649 η κατάσταση έχει γίνει πολύ σοβαρή: Η βασιλική αυλή εγκαταλείπει το Παρίσι το βράδι της 5ης προς 6ης Ιανουαρίου. Ο βασιλικός στρατός, υπό τις οδηγίες του Mazarin πολιορκεί την πόλη. Κόβει τον ανεφοδιασμό της και όπως έχουμε ήδη πει η πόλη αυτή είναι εύκολο να καταληφθεί μια και η τοποθεσία της δεν είναι οχυρή. Οι στασιαστές ζητούν συνθηκολόγηση. Η στάση όμως δεν σταματά: τη σκυτάλη την παίρνουν άλλες γαλλικές πόλεις οι οποίες ακολουθώντας το παράδειγμα του Παρισιού στασιάζουν. Η Άννα και ο ανήλικος Λουδοβίκος βρίσκονται σε δυσχερή θέση. Η ιστορία αυτή έχει πολλά γυρίσματα, αλλά τελικά ο Λουδοβίκος ΙΔʼ εισέρχεται νικητής και τροπαιούχος το 1652 στο Παρίσι, μια και η αλλοπρόσαλλη συμμαχία αριστοκρατών, κοινοβουλίου και λαού παρουσιάζει σοβαρές ρωγμές. Ο βασιλιάς Ήλιος βασιλεύει πια απολυταρχικά και μόνος του κόβοντας τον βήχα τόσο των αριστοκρατών, όσο και του λαού. Το δε κοινοβούλιο το ξέγραψε οριστικά. Η σύγκλιση των τριών τάξεων δεν πρόκειται να ξαναγίνει ποτέ: ούτε κατά τη διάρκεια της βασιλείας του, ούτε κατά τη διάρκεια της βασιλείας του δισέγγονού του Λουδοβίκου του ΙΕʼ, παρά μόνο όταν είναι πολύ αργά: ο Λουδοβίκος ο ΙΣΤʼ θα εξαναγκαστεί να το κάνει και θα ξεκινήσει η Γαλλική επανάσταση ολοκληρώνοντας την εξέγερση που ξεκίνησε 140 χρόνια πριν.
Ξανά όμως τον Λουδοβίκο ΙΔʼ: Έχοντας ζήσει ως παιδάκι το ξεσηκωμένο πλήθος του παρισινού όχλου δεν ένιωθε και πολύ άνετα να παραμείνει στο Παρίσι. Έκτισε λοιπόν τις Βερσαλίες, περίπου 25 χιλιόμετρα μακριά από το Παρίσι και από το 1682 μεταφέρει και την έδρα της κυβέρνησής του στο νέο του παλάτι. Από δω και μπρος η τύχη του Παρισιού συναρτάται με την ιστορία των Βερσαλιών.
Ο βασιλιάς Ήλιος σε όλη του τη ζωή επισκέπτεται το Παρίσι μόνο είκοσι τέσσερις φορές και μόνο για επίσημες τελετές που δε μπορεί να αποφύγει, δείχνοντας έτσι μια εχθρότητα προς τους Παριζιάνους.
Μετά τον θάνατο του ο αντιβασιλέας του μικρού Λουδοβίκου ΙΕʼ Φίλιππος της Ορλεάνης, εγκαταλείπει τις Βερσαλίες το 1715, μαζί με τον μικρό βασιλιά για να εγκατασταθεί στο Palais Royal. Ο Λουδοβίκος ΙΕʼ εγκαθίσταται στο παλάτι του Κεραμικού. Όμως μόλις ενηλικιώθηκε, το 1722, τα μάζεψε και γύρισε πίσω στις Βερσαλίες. Ο αέρας του Διαφωτισμού που σάρωνε το Παρίσι καθ όλη τη διάρκεια του 18ου αιώνα, δεν τον σήκωνε καθόλου φαίνεται. Οι κάτοικοι του Παρισιού καθόλου δεν εκτίμησαν φυσικά κάτι τέτοιο. Η εχθρότητα τους προς τον απομακρυσμένο μονάρχη συνεχίζεται…
Στις Βερσαλίες συνεχίζεται η Ιστορία με τη μορφή της Γαλλικής Επανάστασης. Πρώτα συγκαλείται για πρώτη φορά εδώ και ενάμιση αιώνα ξανά οι Τρεις Τάξεις για να εγκρίνουν τη νέα φορολογία: Όχι μόνο δεν το κάνουν αλλά ξεσηκώνονται. Οι Παριζιάνοι και αυτοί έξαλλοι με τη σειρά τους λόγω οικονομικής κρίσης (η τιμή του ψωμιού είχε αυξηθεί πολύ) δίνουν μια νέα μορφή στη διαμαρτυρία των Γενικών Τάξεων: Καταλαμβάνουν τη Βαστίλη στις 14 Ιουλίου 1789, εμβληματική πια ημερομηνία. Η Βαστίλη ήταν πιο πολύ σύμβολο, παρά φοβερή φυλακή μια και υπήρχαν μόνο επτά φυλακισμένοι εκείνες τις μέρες. Η πτώση της αναπτερώνει τις ελπίδες του κόσμου. Στις 5 Οκτωβρίου του 1789 ένα πλήθος λαού το οποίο περιλαμβάνει τις παριζιάνες νοικοκυρές οι οποίες είναι έξαλλες λόγω της ακρίβειας στις αγορές του Παρισιού φθάνει στις Βερσαλίες το απόγευμα. Στις 6 Οκτωβρίου το παλάτι εκκενώνεται και ο Λουδοβίκος ΙΣΤʼ υποχρεώνεται να παραμείνει στο Παρίσι στο ανάκτορο του Κεραμικού. Μια σύντομη επιστροφή του βασιλικού οίκου μια και στις 21 Ιανουαρίου 1793 ο Λουδοβίκος ΙΣΤʼ αποκεφαλίζεται στην πλατεία Λουδοβίκου ΙΕʼ η οποία είχε μετονομασθεί σε πλατείας της Επανάστασης ( Place de la Revolution) και τώρα πια στις μέρες μας ονομάζεται πλατεία Ομονοίας (Place de la Concorde). Στις 16 Οκτωβρίου του ίδιου έτους ακολουθεί η Μαρία Αντουανέτα τον ίδιο δρόμο για την γκιλοτίνα.
Τον ίδιο δρόμο βάδισε και ο Δαντόν, αλλά και ο Ροβεσπιέρος, υπαίτιος της φοβερής περιόδου της Τρομοκρατίας.
Η περίοδος της επανάστασης δεν ωφέλησε και πολύ το Παρίσι ακόμη και στα θέματα αρχιτεκτονικού ιστού. Πολλά μοναστήρια και εκκλησίες κατεδαφίστηκαν. Πολλά καινούργια κτίρια κτίστηκαν χωρίς πολεοδομικό σχεδιασμό και πολλές ελεύθερες εκτάσεις πρασίνου οικοδομήθηκαν χωρίς πρόβλεψη και σχέδιο. Την εποχή του Διευθυντηρίου άρχιζαν να κτίζονται κάποια κτίρια νεοκλασικού ρυθμού. Το 1799 ο Ναπολέων Βοναπάρτης στέφεται αυτοκράτορας από τον Πάπα Πίο VII στον καθεδρικό ναό της Notre Dame και αποφασίζει να κάνει το Παρίσι πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας του.
Μετά την πτώση του Ναπολέοντα και την παλινόρθωση οι βασιλείς Λουδοβίκος 18ος και o Κάρολος 10ος δεν έδωσαν την απαιτούμενη σημασία για την ανάπτυξη της πόλης του Παρισιού, με συνέπεια το εργατικό προλεταριάτο να συνωστίζεται σε άθλιες συνθήκες σε κεντρικές μάλιστα συνοικίες οι οποίες αποτελούν εστίες κάθε είδους επιδημίας: Το 1832 η χολέρα προξενεί 32.000 θύματα. Ο λαός του Παρισιού υποφέρει από φτώχεια και ξεσηκώνεται εναντίον των ηγεμόνων του συχνά στήνοντας οδοφράγματα στους στενούς μεσαιωνικούς δρόμους του. Ο Βίκτορας Ουγκώ δίνει εξαιρετικές περιγραφές των οδομαχιών και των οδοφραγμάτων στους Αθλίους του.
Τέτοια οδοφράγματα στήθηκαν πολλές φορές στο Παρίσι. Τελευταία φορά το Μάιο του 1968. Μετά η εφευρετικότητά των κατοίκων γέννησε ένα νέο είδος αστικής άμυνας: το κάψιμο των αυτοκινήτων.
Κατά τη διάρκεια της Δεύτερης Αυτοκρατορίας το Παρίσι αλλάζει ριζικά. Η μεσαιωνική δομή της, οι αρχαίες κατασκευές της, οι οποίες πλέον ήταν δύσχρηστες, η έλλειψη οδικών αρτηριών καθιστούσαν το Παρίσι μια πόλη πίσω από τον καιρό της. Μέσα σε είκοσι χρόνια ο Ναπολέων ΙΙΙ συνεπικουρούμενος από τον βαρόνο Haussmann (Οσμάν όπως τον προφέρουν οι Γάλλοι), ο οποίος ήταν γενικός γραμματέας της Περιφέρειας του Παρισιού, βάζει σε εφαρμογή τις ιδέες του. Ο Ναπολέοντας ΙΙΙ εμπνέεται από το Λονδίνο, το οποίο λόγω της πυρκαγιάς του 1666 έχει χάσει το μεσαιωνικό του χαρακτήρα και είναι μια πόλη μοντέρνα και από πλευράς υγιεινής. Κρυφός στόχος και μη ομολογούμενος να μην υπάρξουν για πολύ ακόμη τα στενά τα οποία ήταν πρόσφορα για οδοφράγματα. Κανένα έλεος λοιπόν για το μεσαιωνικό Παρίσι το οποίο είχε γλιτώσει από φυσικές καταστροφές που ταλάνιζαν άλλες πόλεις. Εις μάτην βέβαια: Η κομούνα του Παρισιού θα γίνει παρόλα τα έργα του πολυπράγμονα βαρόνου.
Ο βαρόνος εκτός από το φόβο για τις εξεγέρσεις είχε και μια λατρεία για την ευθεία: προκειμένου να κτίσει τις μεγάλες φαρδιές ευθείες λεωφόρους γκρέμισε ότι εκκλησία, αγορά, πάρκο ή ότι άλλο έβρισκε στο δρόμο του. Τόσο πολύ γκρέμισε κτίρια που οι σύγχρονοί του τού έδωσαν το παρατσούκλι «Αττίλας». Υπολογίζεται ότι τα έργα του βαρόνου Haussmann άλλαξαν το Παρίσι κατά 60%. Δικό του έργο είναι η Place dʼ Etoile απʼ όπου ξεκινούν ακτινωτά δώδεκα λεωφόροι. Η πιο διάσημη εξ αυτών είναι η Avenue de Champs Elysées, η φυσιογνωμία της οποίας δεν έχει αλλάξει από τότε. Ουσιαστικά δηλαδή το Παρίσι που σήμερα θαυμάζετε είναι το δημιούργημα το Ναπολέοντα ΙΙΙ και του βαρόνου Haussmann.
Κατά τη διάρκεια της Belle Époque η οικονομική ανάπτυξη του Παρισιού είναι σημαντική: το 1913 στην πόλη υπάρχουν 100.000 επιχειρήσεις οι οποίες απασχολούν ένα εκατομμύριο υπαλλήλους. Μεταξύ του 1900 και του 1913 άνοιξαν 175 αίθουσες κινηματογράφου. Δύο διεθνείς εκθέσεις αφήνουν ένα ισχυρό αποτύπωμα στην πόλη. Ο πύργος του Άιφελ κατασκευάστηκε για την Έκθεση του 1889 (αλλά και παράλληλα να επιδείξει τη δυναμική του γαλλικού λαού στην εκατονταετηρίδα της Γαλλικής Επανάστασης) η οποία δέχθηκε 28 εκατομμύρια επισκέπτες. Η πρώτη γραμμή του μετρό (λέξη συγκοπτόμενη από την ελληνικής καταγωγής μεν, γαλλικής χρήσης δε métropolitain- μητροπολιτικός
-εννοείται- σιδηρόδρομος), όπως άλλωστε και το Grand Palais, το Petit Palais και η γέφυρα Alexandre III εγκαινιάσθηκαν με την ευκαιρία της Έκθεσης του 1900 η οποία δέχεται 53 εκατομμύρια επισκέπτες.
Έτσι λοιπόν ξεκινά η περίοδος εκείνη η οποία θεωρείται το απόγειο του Παρισιού στον τομέα της κουλτούρας και του πολιτισμού: οι συνοικίες της Μονμάρτης και του Μονπαρνάς υποδέχονται πλήθος καλλιτεχνών όπως ο Πικάσο, ο Μπρακ, ο Ματίς, ο Λεζέ, το ζεύγος Ντελωναί κλπ.
Κατά τον μεσοπόλεμο το Παρίσι κατρακυλά σε μια κοινωνική και οικονομική κρίση. Πληθώρα οικονομικών σκανδάλων και πολιτική διαφθορά οδηγού τους Παριζιάνους στην άκρα δεξιά: το 1934 συγκρούσεις της Πατριωτικής Λίγκας με τα κόμματα της κοινοβουλευτικής αριστεράς προξενούν 17 νεκρούς και 1500 τραυματίες. Στις 14 Ιουλίου του επόμενου χρόνου μια διαδήλωση του Λαϊκού Μετώπου απαρτίζεται από πεντακόσιες χιλιάδες συμμετέχοντες.
Κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου κηρύχθηκε ανοχύρωτη πόλη. Καταλήφθηκε από τον γερμανικό στρατό στις 14 Ιουνίου 1940. Η κυβέρνηση του Στρατάρχη Πεταίν εγκαθίσταται στο Βισύ το οποίο γίνεται πρωτεύουσα και το Παρίσι, παύει πια να είναι πρωτεύουσα και γίνεται η έδρα του γερμανικού στρατού. Ξαναβρίσκει το status του ως πρωτεύουσα μετά την απελευθέρωση στις 25 Αυγούστου 1944.
Μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο το Παρίσι δονείται από τα κινήματα απελευθέρωσης των αποικιών του. Στις 17 Οκτωβρίου 1961 μια διαδήλωση για την ανεξαρτησία της Αλγερίας καταστέλλεται βίαια αφήνοντας πίσω της πολλούς νεκρούς. Σύμφωνα με υπολογισμούς από 32 έως και 325 αλγερινούς. (Αλήθεια μου κάνει μεγάλη εντύπωση η απόκλιση στους αριθμούς: να υποθέσω μάλλον ότι χάθηκαν από προσώπου γης άνθρωποι που κανείς δεν τους αναζήτησε αμέσως). Ακολούθησε και μια δεύτερη διαδήλωση στις 8 Φεβρουαρίου 1962 όπου οι νεκροί ήταν μόλις 8.
Οι επιθέσεις της αστυνομίας έγιναν με την καθοδήγηση του διαβόητου διοικητή της Maurice Papon, ο οποίος είχε και μάλιστα και στα χέρια του περγαμηνές αντιστασιακής δράσης (πέτσινες όπως διαπιστώθηκε στην πορεία). Ο κύριος αυτός ο οποίος είχε τιμηθεί ως ιππότης της Λεγεώνας της Τιμής το 1956 και το 1961 από τα χεράκια του ντε Γκολ είχε παραλάβει το σταυρό του ταγματάρχη της Λεγεώνας της Τιμής εξελίχθηκε άριστα. Μετά την αιματοβαμμένη του καριέρα ως αστυνομικός διοικητής ακολούθησε πολιτική σταδιοδρομία: έγινε δήμαρχος σε μια πόλης της Γαλλίας, βουλευτής, υπουργός. Και κατόπιν το 1981 η σατιρική γαλλική εφημερίδα CanardEnchainé απoκάλυψε ότι εκτός από τους ταλαίπωρους τους Αλγερινούς, που ποιός τους λογάριαζε, είχε φάει λάχανο, κατά τη διάρκεια του καθεστώτος του Βισύ, 1600 γαλλοεβραίους από την περιοχή του Μπορντώ. Υπήρχε η υπογραφή του ως Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας σε δύο έγγραφα που διέταζαν την μεταφορά τους στη Γερμανία. Ο δοσίλογος αυτός, με την κάλυψη του στρατηγού Ντε Γκολ, είχε μπει ξανά στο δημόσιο βίο ως νομάρχης, γαλλικών περιοχών καταρχήν (και της Κορσικής συμπεριλαμβανομένης) και κατόπιν έγινε διοικητής της Αλγερίας. Και μετά διοικητής της Αστυνομίας…
Οι νομικές διαδικασίες προκειμένου να εισαχθεί ο κύριος αυτός σε δίκη υπήρξαν πολύχρονες. Ξεκίνησαν το 1983 και τελικώς η δίκη του ξεκίνησε το 1997 για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Το 1998 καταδικάστηκε σε δέκα χρόνια φυλακή. Το 1999 απορρίφθηκε και η αναίρεσή του στο Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο της Γαλλίας. Ο κύριος αυτός έκοψε λάσπη γενναία: την κοπάνησε στην Ελβετία. Η Ελβετία όμως δεν τον κράτησε, τι να το έκανε το καμένο χαρτί; Σε ένα σαρανταοκτάωρο τον πακετάρισε και τον έστειλε πίσω. Μπήκε λοιπόν στην φυλακή τον Οκτώβριο του 1999 και βγήκε το Σεπτέμβριο του 2002 εκμεταλλευόμενος ένα νόμο για την κατάσταση της υγείας των κρατουμένων. Πέθανε το Φεβρουάριο του 2007 σε ηλικία 96 ετών.
Στις 22 Μαρτίου 1968 ξεκινά ένα σημαντικό φοιτητικό κίνημα από το Πανεπιστήμιο της Nanterre τη οποίο κορυφώνεται το Μάιο: στις 13 Μαΐου μια διαδήλωση 800.000 νέων οι οποίοι διαμαρτύρονται για την αστυνομική βία, αποτελεί την ύψιστη αλλά και τελευταία στιγμή αυτού του ιδιαίτερου Μάη: στις 30 Μαΐου μια αντιδιαδήλωση υποστήριξης του στρατηγού ντε Γκολ μαζεύει περισσότερο κόσμο. Στις εκλογές του Ιουνίου οι Γάλλοι ψηφίζουν υπέρ του στρατηγού και όλα λήγουν.
Ο διάδοχος του Ντε Γκολ, ο Georges Pompidou, ενδιαφέρεται για το Παρίσι και θεμελιώνει το Εθνικό Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης ή αλλιώς Centre Georges Pompidou ή κατά τους Παριζιάνους απλώς Beaubourg.
Ο διάδοχός του ο Valery Giscard dʼ Estaing δε γουστάρει καθόλου τις νεωτερικότητες και αρνείται να προχωρήσει έργα εγκεκριμένα όπως για τις Halles, την Κεντρική Αγορά του Παρισιού. Ο Μιτεράν αντιθέτως φροντίζει πολύ το Παρίσι: το Μουσείο του Orsai, τη Defence, τις πυραμίδες στο Λούβρο, για να μιλήσουμε για τις πιο ξακουστές του παρεμβάσεις. Το 1991 οι αποβάθρες του Σηκουάνα συγκαταλέχθηκαν στα μνημεία της παγκόσμιας κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ. Στο Σιράκ μπορούμε να χρεώσουμε το Μουσείο Μπρανλί και αναμένομε τον Σαρκοζί.
Κατά τον Μεσαίωνα ο βασιλιάς Clovis κάνει την πόλη αυτή πρωτεύουσα του βασιλείου των Φράγκων κατά το 508. Πάντως από το 790 ο Καρλομάγνος εγκαθιστά την αυλή του στο Άαχεν της Γερμανίας αγνοώντας το Παρίσι. Από το 845 πλακώνουν από καιρό εις καιρό οι Βίκιγκ χρησιμοποιώντας πλοιάρια και σχεδίες και τα κάνουν γης μαδιάμ. Νέα προσβολή το 987: η δυναστεία των Καπετιδών προτιμά ως πρωτεύουσα του κράτους τους την Ορλεάνη αντί για τοΠαρίσι.
Γύρω στο δωδέκατο αιώνα αρχίζουν πάλι οι βασιλείς δειλά δειλά να κάνουν το Παρίσι ξανά πρωτεύουσά τους. Το 1328 υπολογίζεται ότι ο πληθυσμός του Παρισιού ήταν περίπου 200.000 κατοίκους, πράγμα που την κατατάσσει ως μια από τις πιο πυκνοκατοικημένες πόλεις της εποχής του. Το 1328 η πανούκλα θερίζει τον πληθυσμό. Κατά τη διάρκεια του Εκατονταετούς Πολέμου το Παρίσι παύει και πάλι να είναι πρωτεύουσα. Από τη μια φταίει η γεωγραφική του θέση. Ναι μεν εξαιρετική ως κομβικό σημείο στα παραποτάμια περάσματα αλλά εφόσον είναι σε πεδιάδα κτισμένο, δεν είναι μια πόλη που εύκολα οχυρώνεται λόγω γεωφυσικών συνθηκών. Αλλά κύριος λόγος για την αλλαγή αυτή είναι ότι οι κάτοικοι του Παρισιού εξαγριωμένοι από την κακή πορεία του πολέμου και τους συνεχείς φόρους που υποχρεώνονται να πληρώσουν ξεσηκώνονται και για πρώτη φορά επαναστατούν. Ένα πρώτο πρελούδιο της Γαλλικής επανάστασης.
Και με το ξεκίνημα της αναγέννησης οι γάλλοι βασιλιάδες συνέχισαν να βλέπουν το Παρίσι με δυσπιστία. Προτιμούσαν να εγκαθίστανται σε διάφορα παλάτια στην περιοχή του Λίγηρα (άλλη μαγεμένη εκδρομή στη Γαλλίααυτή). Μόλις το 1528 ο Φραγκίσκος Αʼ οριστικοποιεί επισήμως ως έδρα του το Παρίσι. Κατά τη βασιλεία του το Παρίσιγίνεται η μεγαλύτερη πόλη της εποχής του με 280.000 κατοίκους. Στη συνέχεια όμως εξαιτίας των θρησκευτικών πολέμων και της Σφαγής της «νύχτας του Αγίου Βαρθολομαίου» η πόλη βρίσκεται σε οικτρή κατάσταση. Κατά τη διάρκεια της ανηλικότητας του Λουδοβίκου του ΙΔʼ, κυβερνά η μητέρα του η Άννα η Αυστριακή (η γνωστή βασίλισσα από το έργο του Δουμά οι «Τρεις Σωματοφύλακες») με τον καρδινάλιο Mazarin. (Άλλος καρδινάλιος αυτός, διαφορετικός από τον Ρισελιέ). Μεσούντος του πολέμου με την Ισπανία, ξεσπά στάση των κατοίκων του Παρισιού εναντίον του αντιβασιλέα- καρδιναλίου Mazarin και της βασιλομήτορος Άννας. Οι κάτοικοι έχουν τα δίκια τους: Ο πληθυσμός στο Παρίσι φθάνει τις 400.000, λόγω εσωτερικής μετανάστευσης, και ζει υπό άθλιες συνθήκες με βαριά φορολογία λόγω του πολέμου, σε άθλιες συνθήκες υγιεινής. Η στάση υποκινείται και από δυσαρεστημένους αριστοκράτες οι οποίοι νιώθουν ότι παραγκωνίζονται, καθώς και από το κοινοβούλιο το οποίο είχε για μια ακόμη φορά παραγκωνιστεί στο θέμα των φόρων. Πρόκειται για μια πρόσκαιρη ταξική συμμαχία εναντίον της βασιλείας. Το 1649 η κατάσταση έχει γίνει πολύ σοβαρή: Η βασιλική αυλή εγκαταλείπει το Παρίσι το βράδι της 5ης προς 6ης Ιανουαρίου. Ο βασιλικός στρατός, υπό τις οδηγίες του Mazarin πολιορκεί την πόλη. Κόβει τον ανεφοδιασμό της και όπως έχουμε ήδη πει η πόλη αυτή είναι εύκολο να καταληφθεί μια και η τοποθεσία της δεν είναι οχυρή. Οι στασιαστές ζητούν συνθηκολόγηση. Η στάση όμως δεν σταματά: τη σκυτάλη την παίρνουν άλλες γαλλικές πόλεις οι οποίες ακολουθώντας το παράδειγμα του Παρισιού στασιάζουν. Η Άννα και ο ανήλικος Λουδοβίκος βρίσκονται σε δυσχερή θέση. Η ιστορία αυτή έχει πολλά γυρίσματα, αλλά τελικά ο Λουδοβίκος ΙΔʼ εισέρχεται νικητής και τροπαιούχος το 1652 στο Παρίσι, μια και η αλλοπρόσαλλη συμμαχία αριστοκρατών, κοινοβουλίου και λαού παρουσιάζει σοβαρές ρωγμές. Ο βασιλιάς Ήλιος βασιλεύει πια απολυταρχικά και μόνος του κόβοντας τον βήχα τόσο των αριστοκρατών, όσο και του λαού. Το δε κοινοβούλιο το ξέγραψε οριστικά. Η σύγκλιση των τριών τάξεων δεν πρόκειται να ξαναγίνει ποτέ: ούτε κατά τη διάρκεια της βασιλείας του, ούτε κατά τη διάρκεια της βασιλείας του δισέγγονού του Λουδοβίκου του ΙΕʼ, παρά μόνο όταν είναι πολύ αργά: ο Λουδοβίκος ο ΙΣΤʼ θα εξαναγκαστεί να το κάνει και θα ξεκινήσει η Γαλλική επανάσταση ολοκληρώνοντας την εξέγερση που ξεκίνησε 140 χρόνια πριν.
Ξανά όμως τον Λουδοβίκο ΙΔʼ: Έχοντας ζήσει ως παιδάκι το ξεσηκωμένο πλήθος του παρισινού όχλου δεν ένιωθε και πολύ άνετα να παραμείνει στο Παρίσι. Έκτισε λοιπόν τις Βερσαλίες, περίπου 25 χιλιόμετρα μακριά από το Παρίσι και από το 1682 μεταφέρει και την έδρα της κυβέρνησής του στο νέο του παλάτι. Από δω και μπρος η τύχη του Παρισιού συναρτάται με την ιστορία των Βερσαλιών.
Ο βασιλιάς Ήλιος σε όλη του τη ζωή επισκέπτεται το Παρίσι μόνο είκοσι τέσσερις φορές και μόνο για επίσημες τελετές που δε μπορεί να αποφύγει, δείχνοντας έτσι μια εχθρότητα προς τους Παριζιάνους.
Μετά τον θάνατο του ο αντιβασιλέας του μικρού Λουδοβίκου ΙΕʼ Φίλιππος της Ορλεάνης, εγκαταλείπει τις Βερσαλίες το 1715, μαζί με τον μικρό βασιλιά για να εγκατασταθεί στο Palais Royal. Ο Λουδοβίκος ΙΕʼ εγκαθίσταται στο παλάτι του Κεραμικού. Όμως μόλις ενηλικιώθηκε, το 1722, τα μάζεψε και γύρισε πίσω στις Βερσαλίες. Ο αέρας του Διαφωτισμού που σάρωνε το Παρίσι καθ όλη τη διάρκεια του 18ου αιώνα, δεν τον σήκωνε καθόλου φαίνεται. Οι κάτοικοι του Παρισιού καθόλου δεν εκτίμησαν φυσικά κάτι τέτοιο. Η εχθρότητα τους προς τον απομακρυσμένο μονάρχη συνεχίζεται…
Στις Βερσαλίες συνεχίζεται η Ιστορία με τη μορφή της Γαλλικής Επανάστασης. Πρώτα συγκαλείται για πρώτη φορά εδώ και ενάμιση αιώνα ξανά οι Τρεις Τάξεις για να εγκρίνουν τη νέα φορολογία: Όχι μόνο δεν το κάνουν αλλά ξεσηκώνονται. Οι Παριζιάνοι και αυτοί έξαλλοι με τη σειρά τους λόγω οικονομικής κρίσης (η τιμή του ψωμιού είχε αυξηθεί πολύ) δίνουν μια νέα μορφή στη διαμαρτυρία των Γενικών Τάξεων: Καταλαμβάνουν τη Βαστίλη στις 14 Ιουλίου 1789, εμβληματική πια ημερομηνία. Η Βαστίλη ήταν πιο πολύ σύμβολο, παρά φοβερή φυλακή μια και υπήρχαν μόνο επτά φυλακισμένοι εκείνες τις μέρες. Η πτώση της αναπτερώνει τις ελπίδες του κόσμου. Στις 5 Οκτωβρίου του 1789 ένα πλήθος λαού το οποίο περιλαμβάνει τις παριζιάνες νοικοκυρές οι οποίες είναι έξαλλες λόγω της ακρίβειας στις αγορές του Παρισιού φθάνει στις Βερσαλίες το απόγευμα. Στις 6 Οκτωβρίου το παλάτι εκκενώνεται και ο Λουδοβίκος ΙΣΤʼ υποχρεώνεται να παραμείνει στο Παρίσι στο ανάκτορο του Κεραμικού. Μια σύντομη επιστροφή του βασιλικού οίκου μια και στις 21 Ιανουαρίου 1793 ο Λουδοβίκος ΙΣΤʼ αποκεφαλίζεται στην πλατεία Λουδοβίκου ΙΕʼ η οποία είχε μετονομασθεί σε πλατείας της Επανάστασης ( Place de la Revolution) και τώρα πια στις μέρες μας ονομάζεται πλατεία Ομονοίας (Place de la Concorde). Στις 16 Οκτωβρίου του ίδιου έτους ακολουθεί η Μαρία Αντουανέτα τον ίδιο δρόμο για την γκιλοτίνα.
Τον ίδιο δρόμο βάδισε και ο Δαντόν, αλλά και ο Ροβεσπιέρος, υπαίτιος της φοβερής περιόδου της Τρομοκρατίας.
Η περίοδος της επανάστασης δεν ωφέλησε και πολύ το Παρίσι ακόμη και στα θέματα αρχιτεκτονικού ιστού. Πολλά μοναστήρια και εκκλησίες κατεδαφίστηκαν. Πολλά καινούργια κτίρια κτίστηκαν χωρίς πολεοδομικό σχεδιασμό και πολλές ελεύθερες εκτάσεις πρασίνου οικοδομήθηκαν χωρίς πρόβλεψη και σχέδιο. Την εποχή του Διευθυντηρίου άρχιζαν να κτίζονται κάποια κτίρια νεοκλασικού ρυθμού. Το 1799 ο Ναπολέων Βοναπάρτης στέφεται αυτοκράτορας από τον Πάπα Πίο VII στον καθεδρικό ναό της Notre Dame και αποφασίζει να κάνει το Παρίσι πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας του.
Μετά την πτώση του Ναπολέοντα και την παλινόρθωση οι βασιλείς Λουδοβίκος 18ος και o Κάρολος 10ος δεν έδωσαν την απαιτούμενη σημασία για την ανάπτυξη της πόλης του Παρισιού, με συνέπεια το εργατικό προλεταριάτο να συνωστίζεται σε άθλιες συνθήκες σε κεντρικές μάλιστα συνοικίες οι οποίες αποτελούν εστίες κάθε είδους επιδημίας: Το 1832 η χολέρα προξενεί 32.000 θύματα. Ο λαός του Παρισιού υποφέρει από φτώχεια και ξεσηκώνεται εναντίον των ηγεμόνων του συχνά στήνοντας οδοφράγματα στους στενούς μεσαιωνικούς δρόμους του. Ο Βίκτορας Ουγκώ δίνει εξαιρετικές περιγραφές των οδομαχιών και των οδοφραγμάτων στους Αθλίους του.
Τέτοια οδοφράγματα στήθηκαν πολλές φορές στο Παρίσι. Τελευταία φορά το Μάιο του 1968. Μετά η εφευρετικότητά των κατοίκων γέννησε ένα νέο είδος αστικής άμυνας: το κάψιμο των αυτοκινήτων.
Κατά τη διάρκεια της Δεύτερης Αυτοκρατορίας το Παρίσι αλλάζει ριζικά. Η μεσαιωνική δομή της, οι αρχαίες κατασκευές της, οι οποίες πλέον ήταν δύσχρηστες, η έλλειψη οδικών αρτηριών καθιστούσαν το Παρίσι μια πόλη πίσω από τον καιρό της. Μέσα σε είκοσι χρόνια ο Ναπολέων ΙΙΙ συνεπικουρούμενος από τον βαρόνο Haussmann (Οσμάν όπως τον προφέρουν οι Γάλλοι), ο οποίος ήταν γενικός γραμματέας της Περιφέρειας του Παρισιού, βάζει σε εφαρμογή τις ιδέες του. Ο Ναπολέοντας ΙΙΙ εμπνέεται από το Λονδίνο, το οποίο λόγω της πυρκαγιάς του 1666 έχει χάσει το μεσαιωνικό του χαρακτήρα και είναι μια πόλη μοντέρνα και από πλευράς υγιεινής. Κρυφός στόχος και μη ομολογούμενος να μην υπάρξουν για πολύ ακόμη τα στενά τα οποία ήταν πρόσφορα για οδοφράγματα. Κανένα έλεος λοιπόν για το μεσαιωνικό Παρίσι το οποίο είχε γλιτώσει από φυσικές καταστροφές που ταλάνιζαν άλλες πόλεις. Εις μάτην βέβαια: Η κομούνα του Παρισιού θα γίνει παρόλα τα έργα του πολυπράγμονα βαρόνου.
Ο βαρόνος εκτός από το φόβο για τις εξεγέρσεις είχε και μια λατρεία για την ευθεία: προκειμένου να κτίσει τις μεγάλες φαρδιές ευθείες λεωφόρους γκρέμισε ότι εκκλησία, αγορά, πάρκο ή ότι άλλο έβρισκε στο δρόμο του. Τόσο πολύ γκρέμισε κτίρια που οι σύγχρονοί του τού έδωσαν το παρατσούκλι «Αττίλας». Υπολογίζεται ότι τα έργα του βαρόνου Haussmann άλλαξαν το Παρίσι κατά 60%. Δικό του έργο είναι η Place dʼ Etoile απʼ όπου ξεκινούν ακτινωτά δώδεκα λεωφόροι. Η πιο διάσημη εξ αυτών είναι η Avenue de Champs Elysées, η φυσιογνωμία της οποίας δεν έχει αλλάξει από τότε. Ουσιαστικά δηλαδή το Παρίσι που σήμερα θαυμάζετε είναι το δημιούργημα το Ναπολέοντα ΙΙΙ και του βαρόνου Haussmann.
Κατά τη διάρκεια της Belle Époque η οικονομική ανάπτυξη του Παρισιού είναι σημαντική: το 1913 στην πόλη υπάρχουν 100.000 επιχειρήσεις οι οποίες απασχολούν ένα εκατομμύριο υπαλλήλους. Μεταξύ του 1900 και του 1913 άνοιξαν 175 αίθουσες κινηματογράφου. Δύο διεθνείς εκθέσεις αφήνουν ένα ισχυρό αποτύπωμα στην πόλη. Ο πύργος του Άιφελ κατασκευάστηκε για την Έκθεση του 1889 (αλλά και παράλληλα να επιδείξει τη δυναμική του γαλλικού λαού στην εκατονταετηρίδα της Γαλλικής Επανάστασης) η οποία δέχθηκε 28 εκατομμύρια επισκέπτες. Η πρώτη γραμμή του μετρό (λέξη συγκοπτόμενη από την ελληνικής καταγωγής μεν, γαλλικής χρήσης δε métropolitain- μητροπολιτικός
-εννοείται- σιδηρόδρομος), όπως άλλωστε και το Grand Palais, το Petit Palais και η γέφυρα Alexandre III εγκαινιάσθηκαν με την ευκαιρία της Έκθεσης του 1900 η οποία δέχεται 53 εκατομμύρια επισκέπτες.
Έτσι λοιπόν ξεκινά η περίοδος εκείνη η οποία θεωρείται το απόγειο του Παρισιού στον τομέα της κουλτούρας και του πολιτισμού: οι συνοικίες της Μονμάρτης και του Μονπαρνάς υποδέχονται πλήθος καλλιτεχνών όπως ο Πικάσο, ο Μπρακ, ο Ματίς, ο Λεζέ, το ζεύγος Ντελωναί κλπ.
Κατά τον μεσοπόλεμο το Παρίσι κατρακυλά σε μια κοινωνική και οικονομική κρίση. Πληθώρα οικονομικών σκανδάλων και πολιτική διαφθορά οδηγού τους Παριζιάνους στην άκρα δεξιά: το 1934 συγκρούσεις της Πατριωτικής Λίγκας με τα κόμματα της κοινοβουλευτικής αριστεράς προξενούν 17 νεκρούς και 1500 τραυματίες. Στις 14 Ιουλίου του επόμενου χρόνου μια διαδήλωση του Λαϊκού Μετώπου απαρτίζεται από πεντακόσιες χιλιάδες συμμετέχοντες.
Κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου κηρύχθηκε ανοχύρωτη πόλη. Καταλήφθηκε από τον γερμανικό στρατό στις 14 Ιουνίου 1940. Η κυβέρνηση του Στρατάρχη Πεταίν εγκαθίσταται στο Βισύ το οποίο γίνεται πρωτεύουσα και το Παρίσι, παύει πια να είναι πρωτεύουσα και γίνεται η έδρα του γερμανικού στρατού. Ξαναβρίσκει το status του ως πρωτεύουσα μετά την απελευθέρωση στις 25 Αυγούστου 1944.
Μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο το Παρίσι δονείται από τα κινήματα απελευθέρωσης των αποικιών του. Στις 17 Οκτωβρίου 1961 μια διαδήλωση για την ανεξαρτησία της Αλγερίας καταστέλλεται βίαια αφήνοντας πίσω της πολλούς νεκρούς. Σύμφωνα με υπολογισμούς από 32 έως και 325 αλγερινούς. (Αλήθεια μου κάνει μεγάλη εντύπωση η απόκλιση στους αριθμούς: να υποθέσω μάλλον ότι χάθηκαν από προσώπου γης άνθρωποι που κανείς δεν τους αναζήτησε αμέσως). Ακολούθησε και μια δεύτερη διαδήλωση στις 8 Φεβρουαρίου 1962 όπου οι νεκροί ήταν μόλις 8.
Οι επιθέσεις της αστυνομίας έγιναν με την καθοδήγηση του διαβόητου διοικητή της Maurice Papon, ο οποίος είχε και μάλιστα και στα χέρια του περγαμηνές αντιστασιακής δράσης (πέτσινες όπως διαπιστώθηκε στην πορεία). Ο κύριος αυτός ο οποίος είχε τιμηθεί ως ιππότης της Λεγεώνας της Τιμής το 1956 και το 1961 από τα χεράκια του ντε Γκολ είχε παραλάβει το σταυρό του ταγματάρχη της Λεγεώνας της Τιμής εξελίχθηκε άριστα. Μετά την αιματοβαμμένη του καριέρα ως αστυνομικός διοικητής ακολούθησε πολιτική σταδιοδρομία: έγινε δήμαρχος σε μια πόλης της Γαλλίας, βουλευτής, υπουργός. Και κατόπιν το 1981 η σατιρική γαλλική εφημερίδα CanardEnchainé απoκάλυψε ότι εκτός από τους ταλαίπωρους τους Αλγερινούς, που ποιός τους λογάριαζε, είχε φάει λάχανο, κατά τη διάρκεια του καθεστώτος του Βισύ, 1600 γαλλοεβραίους από την περιοχή του Μπορντώ. Υπήρχε η υπογραφή του ως Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας σε δύο έγγραφα που διέταζαν την μεταφορά τους στη Γερμανία. Ο δοσίλογος αυτός, με την κάλυψη του στρατηγού Ντε Γκολ, είχε μπει ξανά στο δημόσιο βίο ως νομάρχης, γαλλικών περιοχών καταρχήν (και της Κορσικής συμπεριλαμβανομένης) και κατόπιν έγινε διοικητής της Αλγερίας. Και μετά διοικητής της Αστυνομίας…
Οι νομικές διαδικασίες προκειμένου να εισαχθεί ο κύριος αυτός σε δίκη υπήρξαν πολύχρονες. Ξεκίνησαν το 1983 και τελικώς η δίκη του ξεκίνησε το 1997 για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Το 1998 καταδικάστηκε σε δέκα χρόνια φυλακή. Το 1999 απορρίφθηκε και η αναίρεσή του στο Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο της Γαλλίας. Ο κύριος αυτός έκοψε λάσπη γενναία: την κοπάνησε στην Ελβετία. Η Ελβετία όμως δεν τον κράτησε, τι να το έκανε το καμένο χαρτί; Σε ένα σαρανταοκτάωρο τον πακετάρισε και τον έστειλε πίσω. Μπήκε λοιπόν στην φυλακή τον Οκτώβριο του 1999 και βγήκε το Σεπτέμβριο του 2002 εκμεταλλευόμενος ένα νόμο για την κατάσταση της υγείας των κρατουμένων. Πέθανε το Φεβρουάριο του 2007 σε ηλικία 96 ετών.
Στις 22 Μαρτίου 1968 ξεκινά ένα σημαντικό φοιτητικό κίνημα από το Πανεπιστήμιο της Nanterre τη οποίο κορυφώνεται το Μάιο: στις 13 Μαΐου μια διαδήλωση 800.000 νέων οι οποίοι διαμαρτύρονται για την αστυνομική βία, αποτελεί την ύψιστη αλλά και τελευταία στιγμή αυτού του ιδιαίτερου Μάη: στις 30 Μαΐου μια αντιδιαδήλωση υποστήριξης του στρατηγού ντε Γκολ μαζεύει περισσότερο κόσμο. Στις εκλογές του Ιουνίου οι Γάλλοι ψηφίζουν υπέρ του στρατηγού και όλα λήγουν.
Ο διάδοχος του Ντε Γκολ, ο Georges Pompidou, ενδιαφέρεται για το Παρίσι και θεμελιώνει το Εθνικό Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης ή αλλιώς Centre Georges Pompidou ή κατά τους Παριζιάνους απλώς Beaubourg.
Ο διάδοχός του ο Valery Giscard dʼ Estaing δε γουστάρει καθόλου τις νεωτερικότητες και αρνείται να προχωρήσει έργα εγκεκριμένα όπως για τις Halles, την Κεντρική Αγορά του Παρισιού. Ο Μιτεράν αντιθέτως φροντίζει πολύ το Παρίσι: το Μουσείο του Orsai, τη Defence, τις πυραμίδες στο Λούβρο, για να μιλήσουμε για τις πιο ξακουστές του παρεμβάσεις. Το 1991 οι αποβάθρες του Σηκουάνα συγκαταλέχθηκαν στα μνημεία της παγκόσμιας κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ. Στο Σιράκ μπορούμε να χρεώσουμε το Μουσείο Μπρανλί και αναμένομε τον Σαρκοζί.
