Klair
Member
- Μηνύματα
- 2.217
- Likes
- 25.826
- Ταξίδι-Όνειρο
- Υπερσιβηρικός
Σε ευχαριστώ πολύ @Smaragda53!
-
Η αναδρομή στο παρελθόν συνεχίζεται! Ψηφίστε την Ταξιδιωτική Ιστορία του μήνα για τους μήνες Δεκέμβριο 2019 - Φεβρουάριο 2020!!
Ιδέες για αποδράσεις του Σαββατοκύριακου στην Αρκαδία!
- Thread starter Klair
- Ημερομηνία δημιουργίας
Klair
Member
- Μηνύματα
- 2.217
- Likes
- 25.826
- Ταξίδι-Όνειρο
- Υπερσιβηρικός
Βαλτεσινίκο-Μονή Αγίου Νικολάου-Μονή Φιλοσόφου-Ζάτουνα
Το τριήμερο 3-4-5 Νοεμβρίου του 2023 βρέθηκα για μια ακόμα φορά στην Ορεινή Αρκαδία. Όμως, σε αυτήν μου την εξόρμηση πρωτοτύπησα και δεν έμεινα στο Δάρα. Έκλεισα ένα δωμάτιο στον ξενώνα "Πέτρα και Έλατο" στο Βαλτεσινίκο. Από τις αρχές Οκτώβρη του 2023 έχει εγκατασταθεί στο χωριό η κοπέλα του γιου μου η οποία διορίστηκε εδώ αγροτική γιατρός. Όπως είναι, λοιπόν, αναμενόμενο τα πήγαινε-έλα στην Αρκαδία θα ενισχυθούν ακόμα περισσότερο αφού, εκτός από την αγάπη μας για την περιοχή, έχουμε και καινούριο, σημαντικότατο λόγο, για πυκνές επισκέψεις στον Νομό. Φτάσαμε στο χωριό, μαζί με τον γιο μου, Παρασκευή απογευματάκι. Η διαφορά θερμοκρασίας σε σχέση με την Αθήνα έγινε αμέσως αισθητή. Ένα αμάνικο γιλεκάκι ήταν λίαν απαραίτητο κατά τη διάρκεια του πρώτου περίπατου στα ανηφορικά δρομάκια του οικισμού.
Τσιμπήσαμε κάτι πρόχειρο στο σπίτι της Φ. γιατί το βράδυ θα πηγαίναμε στην ταβέρνα Βασιλικός στην οποία διοργανώνεται τα τελευταία 15 χρόνια η γιορτή του κρασιού. Γύρω στις 21:30 περάσαμε την πόρτα του μαγαζιού. Η κράτηση ήταν επιβεβλημένη, αλλά τελικά μας τακτοποίησαν σε ένα τραπέζι στον όροφο του κτιρίου. Εμείς, περισσότερο ενδιαφερόμασταν για το φαγητό-αφού η συγκεκριμένη ταβέρνα προσφέρει καλής ποιότητας εδέσματα-και λιγότερο για το γλέντι. Μάλιστα, οι πληροφορίες μας έλεγαν ότι η γιορτή θα ξεκινούσε αργά-γύρω στις 23:30. Η πρώτη απογοήτευση ήρθε μόλις καθίσαμε. Η σερβιτόρα-κόρη του ιδιοκτήτη μας ενημέρωσε ότι λόγω της γιορτής το μενού είναι συγκεκριμένο και περιορισμένο. Πάνε τα νόστιμα ψαρονέφρια και οι τρυφερές μοσχαρίσιες γάλακτος, πάνε τα ζουμερά φιλέτα κοτόπουλου, τα άγρια χόρτα και ο κόκορας κοκκινιστός με τις ντόπιες χυλοπίτες. Μόνο χοιρινά σουβλάκια, πατάτες τηγανιτές, λάχανο-καρότο για σαλάτα και κάτι ελάχιστα ορεκτικά μας ανακοίνωσε η κοπέλα. Σοκ! Δε γινόταν και να φύγουμε! Παραγγείλαμε σουβλάκια-αναγκαστικά-για τον γιο μου και πατάτες τηγανιτές για εμένα και τη Φ. Η σερβιτόρα έκανε μια μικρή υποχώρηση λέγοντάς μας ότι θα μας φτιάξουν, τουλάχιστον, μια χωριάτικη σαλάτα.
Το περιορισμένο δείπνο μας κάποια στιγμή φαγώθηκε, αλλά το μαγαζί ήταν ακόμη άδειο. Περιμέναμε και ξαναπεριμέναμε να φανεί ο κόσμος, αλλά τίποτα. Μετά τις 23:00 με 23:30 άρχισαν σιγά-σιγά να γεμίζουν τα τραπέζια. Και πολύ after….. το πάρτι του κρασιού στο Βαλτεσινίκο! Η ορχήστρα άρχισε να παίζει μουσική μετά τα μεσάνυχτα, αλλά η φίρμα-τραγουστής ήταν άφαντη μέχρι τις 00:20 που εμείς αποφασίσαμε να εγκαταλείψουμε τον χώρο.
Ξεμακραίνοντας από την πλατεία, τότε ακούσαμε τον αοιδό να παίρνει το μικρόφωνο και να καλωσορίζει τον κόσμο: "Καλησπέρα και καλή βραδιά" είπε αυτός, "καληνύχτα και καλά γλέντια" απαντήσαμε εμείς, τραβώντας ο καθένας για το σπίτι του. Για την ιστορία να αναφέρω ότι το πάρτι τελείωσε στις 8 το πρωί. Όλη τη νύχτα τα κλαρίνα ακούγονταν σε όλο το χωριό. Τα παιδιά με δυσκολία κατάφεραν να κλείσουν για μόλις λίγες ώρες τα μάτια τους, αφού το σπίτι της Φ. βρίσκεται στο κέντρο του χωριού, λίγα μόλις μέτρα από την πλατεία και την ταβέρνα. Στο δικό μου κατάλυμα, που απέχει περίπου 600-700 μέτρα από το κέντρο και είναι εκτός οικισμού, ευτυχώς δεν ακουγόταν τίποτα.
Πριν καταλήξω στο δωμάτιό μου έκανα μια μεταμεσονύκτια βόλτα στο χωριό.
Το επόμενο πρωί έβρεχε καταρρακτωδώς. Ήταν το ξεκίνημα της κακοκαιρίας “Π” που έπληξε εκείνο το διήμερο τη χώρα μας με θυελλώδεις ανέμους και ισχυρές βροχοπτώσεις που προξένησαν ζημιές και προβλήματα σε αρκετές περιοχές. Πήρα το πρωινό μου στον ξενώνα, μάλιστα η οικοδέσποινα είχε καλέσει αποβραδίς και τα παιδιά να έρθουν για πρόγευμα μαζί μου, χωρίς να δεχτεί επ΄ ουδενί χρήματα για το φαγητό. Ευτυχώς, όταν είχαμε όλοι αποφάει, σταμάτησε και η βροχή. Αποφασίσαμε ομόφωνα να κάνουμε επίσκεψη στο μοναστήρι του Αγίου Νικολάου που βρίσκεται χτισμένο στο φαράγγι του Ρεντεζέλα. Για τα παιδιά θα ήταν η πρώτη φορά που θα αντίκριζαν αυτό το μοναδικό θέαμα. Εγώ, είχα ξαναβρεθεί στο φαράγγι και στο μοναστήρι, σε μια solo εξόρμηση, στις 24 Μαΐου του 2021.
Όταν τον Αύγουστο του 2023 είχαμε έρθει στο Βαλτεσινίκο για να βρούμε σπίτι για τη Φ., είχαμε πληροφορηθεί ότι το μοναστήρι ήταν κλειστό λόγω ανακαίνισης. Ο πρόεδρος του χωριού μας είχε πει ότι οι εργασίες βρίσκονταν σε εξέλιξη, ότι ένα καινούριο μονοπάτι κατά μήκος του φαραγγιού έχει ανοιχτεί, έχει στρωθεί με πέτρα και ότι, πλέον, η πρόσβαση θα είναι πιο εύκολη και πιο φιλική προς τον επισκέπτη. Τώρα, λοιπόν, αυτές οι εργασίες έχουν ολοκληρωθεί, το μοναστήρι είναι ανοιχτό και μάλιστα εργάζονται καθημερινά κάποιοι συντηρητές των τοιχογραφιών-βραχογραφιών.
Έτσι, προσεγγίσαμε το φαράγγι και τη Μονή του Αγίου Νικολάου με τον καινούριο τρόπο. Αφήσαμε το αυτοκίνητο σε ένα σημείο όπου μια πινακίδα δείχνει τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσει ο πεζοπόρος, πλέον, επισκέπτης.
Ένα καλοσχηματισμένο πέτρινο μονοπάτι, στα ριζά του βράχου, ακολουθεί τη ροή του φαραγγιού προσεγγίζοντας το μοναστήρι.
Η παλιά τσιμεντένια σκάλα, που εγώ είχα κατέβει το 2021, έχει γίνει τώρα πέτρινη και μια μάντρα έχει χτιστεί και στις δύο πλευρές για προστασία.
Η στέγη έχει αλλάξει, στιβαρά κάγκελα με ξύλινες κουπαστές έχουν προστεθεί στα πλαίσια της ανακαίνισης και οι παλιές πόρτες έχουν αντικατασταθεί με καινούριες.
Ένα ακόμη ζευγάρι είχε έρθει να επισκεφθεί το μοναστήρι και μέχρι να βγάλουμε εμείς φωτογραφίες και να κάνουμε τις απαραίτητες φωτογραφικές συγκρίσεις με την προηγούμενη κατάσταση της Μονής, εκείνοι είχαν ήδη γνωριστεί και πιάσει την κουβέντα με τους δύο συντηρητές, έναν άντρα και μια γυναίκα. Μπήκαμε στο εσωτερικό το οποίο ήταν “γυμνό” αφού οι εργασίες δεν έχουν ακόμα ολοκληρωθεί.
Τρυπώσαμε παντού, βγήκαμε και στον “εξώστη”, το στενό πέρασμα εκτός της σπηλιάς και βρεθήκαμε να κοιτάμε το χάος του φαραγγιού πίσω από την ανακαινισμένη, καλοφτιαγμένη και ασφαλή, πλέον, μάντρα. Ο τρύπιος τοίχος, που έμπαζε νερά στο εσωτερικό, έχει αποκατασταθεί κι έτσι οι τοιχογραφίες δε θα κινδυνεύουν να καταστραφούν από την υγρασία.
Ανεβήκαμε στον ξύλινο εξώστη και τρυπώσαμε μέσα στο βουνό, στη σήραγγα που οδηγεί έξω από το μοναστήρι που, πλέον, έχει φωτιστεί με λάμπες εδάφους. Την προηγούμενη φορά, που ήμουν εντελώς μόνη, δεν είχα καν διανοηθεί ότι θα μπορούσα να χωθώ εκεί μέσα, στα μαύρα σκοτάδια, και κάνοντας μια σκυφτή διαδρομή να βγω έξω από τον ναό. Τώρα, όμως, ήταν εντελώς εφικτό αφού η διαδρομή ήταν επαρκώς φωτισμένη και ουσιαστικά ακίνδυνη παρόλο που στην “οροφή” του τούνελ κρέμονταν νυχτερίδες.
Βγήκαμε από μια τρύπα εκτός ναού και από ψηλά ατενίσαμε το μοναστήρι και τους συντηρητές να κάνουν διάλειμμα και να συνομιλούν με το ζευγάρι των επισκεπτών.
Σαν τα κατσίκια κατρακυλήσαμε μια απότομη, λασπωμένη κατηφόρα για να φτάσουμε στον αυλόγυρο του Αγίου Νικολάου. Η αγριάδα του καιρού ταίριαζε απόλυτα με την τραχιά και απόκοσμη αγριάδα του τοπίου.
Η ψιλή βροχούλα που ξεκίνησε μας ανάγκασε να επιταχύνουμε την αναχώρησή μας προς το αυτοκίνητο. Για όποιον ενδιαφέρεται να μάθει την προηγούμενη (αναλυτική) εμπειρία μου από τη Μονή Αγίου Νικολάου Βαλτεσινίκου μπορεί να διαβάσει το κεφάλαιο 16 αυτής της ιστορίας.
Επιστρέφοντας στο Βαλτεσινίκο, αποφάσισα να κάνω μια μεγάλη βόλτα στο χωριό, όσο ο καιρός κρατούσε και δεν έβρεχε βαριά. Πήρα τις ανηφοριές, τρυπώνοντας σε κάθε στενοσόκακο που μου τραβούσε το ενδιαφέρον. Κινήθηκα σε γνώριμα μονοπάτια, που είχα ξαναπερπατήσει σε προηγούμενες επισκέψεις, αλλά ανακάλυψα και καινούριες γειτονιές, κήπους και αυλές. Μάζεψα καρύδια που βρήκα πεσμένα στο διάβα μου και βρήκα καταφύγιο κάτω από τοξωτές καμάρες σαν μ΄ έπιασε η μπόρα στις ψηλότερες συνοικίες του χωριού.
Χώθηκα μέσα στα έλατα και τις κιτρινισμένες φτέρες του Μαινάλου έχοντας για ομπρέλα τον θυμωμένο και γκριζοφορεμένο ουρανό.
Κατέληξα στο δωμάτιο για ξεκούραση. Όλο το απόγευμα έβρεχε ασταμάτητα και με ένταση. Το βραδάκι, επιτέλους, κόπασε η καταιγίδα και ξεμύτισα από το δωμάτιο. Συναντήθηκα με τα παιδιά και δειπνήσαμε στη δεύτερη ταβέρνα του χωριού, την Κληματαριά.
Την Κυριακή ο καιρός ήταν άστατος. Άλλοτε βαριά μαύρα σύννεφα σκέπαζαν τον ουρανό και άλλοτε, από κάτι μικρούς “φεγγίτες”, ξεπρόβαλε ο ήλιος. Με ηλιοφάνεια ξεκίνησα από το δωμάτιό μου με σκοπό να φτάσω στην πλατεία και στο σπίτι της Φ. για να οργανώσουμε τις βόλτες και το φαγητό της ημέρας. Έπεσαν διάφορες ιδέες στο τραπέζι και τελικά καταλήξαμε να ξεκινήσουμε τη μέρα μας επισκεπτόμενοι τη Μονή Φιλοσόφου και μετά να πάμε στο Ζυγοβίστι για φαγητό. Μέχρι να ξεκινήσουμε, η βαριά συννεφιά είχε επιστρέψει στον ουρανό. Αφήσαμε πίσω μας το Βαλτεσινίκο την ώρα που 2 εκδρομικά πούλμαν είχαν σταθμεύσει στην πλατεία κατεβάζοντας τον κόσμο.
Για να φτάσει κανείς στη Μονή Φιλοσόφου υπάρχουν δύο τρόποι. Από το Κέντρο Υγείας της Δημητσάνας, ξεκινάει ένας δρόμος ο οποίος μέσω Ζάτουνας και Μάρκου οδηγεί στο μοναστήρι. Εμείς δεν ακολουθήσαμε αυτήν τη διαδρομή επιλέγοντας τη δεύτερη εκδοχή προσέγγισης της Μονής. Διασχίσαμε τη Δημητσάνα και στη συνέχεια ακολουθήσαμε τον δρόμο που οδηγεί στο Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης. Λίγο πριν το parking του Μουσείου υπάρχει πινακίδα που δείχνει δεξιά, τον δρόμο προς το Παλαιοχώρι και προς τη Μονή Φιλοσόφου. Ακολουθώντας, λοιπόν, τη στενή Επαρχιακή Οδό Λουσίου φτάσαμε στο Παλαιοχώρι. Το Παλαιοχώρι ή Παλιοχώρι Δημητσάνας είναι χτισμένο σε υψόμετρο 740 μέτρων στις βορειοδυτικές πλαγιές της Κλινίτσας (τμήμα του Μαινάλου). Δυτικά του χωριού περνάει ο Λούσιος ποταμός. Η παλιά του ονομασία κρατάει από την εποχή της Τουρκοκρατίας και το χωριό συμμετείχε πάντα στους αγώνες εναντίον των Τούρκων. Οι ντόπιοι το αναφέρουν και ως "το περιβόλι της Δημητσάνας". Πράγματι, το χωριό περιτριγυρίζεται από οργιώδη βλάστηση με δέντρα, κήπους και μποστάνια.
Δε διασχίσαμε ολόκληρο τον οικισμό, αλλά συναντώντας τα πρώτα σπίτια είδαμε μια πινακίδα που έγραφε “Μονοπάτια Λούσιου” και άλλη μια, κάπως παράξενη ταμπέλα, που έγραφε “Ι. Μ. ΦΙΛΟΣΟΦΟΥ-ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΜΕ ΤΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΜΕΣΩ ΔΗΜΗΤΣΑΝΑΣ-ΖΑΤΟΥΝΑΣ-ΜΑΡΚΟΥ”. Αγνοήσαμε το “μήνυμα” και συνεχίσαμε να ακολουθούμε την οδό Λουσίου. Στα αυτιά μας έφτασαν κλαρίνα και τραγούδια από το Παλαιοχώρι. Εκ των υστέρων διάβασα ότι εκείνη την Κυριακή (5-11-2023) γινόταν η γιορτή του τσίπουρου με χορούς και πανηγύρια, παρόλη την κακοκαιρία "Π" που βρισκόταν σε εξέλιξη.
Ο δρόμος θεόστενος, σκοροφαγωμένος γεμάτος τρύπες, το τοπίο καταπληκτικό, η βλάστηση οργιώδης. Συκιές, καρυδιές, ελιές και ένα σωρό άλλα δέντρα ομόρφαιναν τη διαδρομή μας. Ο Λούσιος ποταμός, γνωστός και ως Γορτύνιος συνέβαλε στην ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής που διασχίζει. Σπάνια ομορφιά και καταπράσινα τοπία μαγεύουν και ταυτόχρονα χαλαρώνουν τους λάτρεις του ποταμού που μανιωδώς επιδίδονται στην ανακάλυψη ακόμα και των πιο απόκρυφων σημείων του. Κατηφορίζοντας, πλέον, ερχόμασταν όλο και πιο κοντά στο φαράγγι που διαρρέει ο ποταμός. Σύμφωνα με την παράδοση πήρε το όνομα αυτό επειδή στα νερά του έλουσαν τον νεογέννητο Δία οι Νύμφες Νέδα, Αγνώ και Θεισόα. Αφού περάσει δυτικά της Δημητσάνας, όπου υπάρχει το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης, ο ποταμός διασχίζει ένα εντυπωσιακό φαράγγι μήκους 15 χιλιομέτρων και πλάτους περίπου 2 χιλιομέτρων, προτού καταλήξει στον Αλφειό, κοντά στην Καρύταινα. Στις δύο πλευρές του φαραγγιού βρίσκονται δύο ιστορικές μονές, η Μονή Προδρόμου και η Μονή Φιλοσόφου την οποία κοντεύαμε να προσεγγίσουμε.
Λίγο πριν το γεφύρι της Μονόπορης κάποια μηνύματα γραμμένα με σπρέι στη μέση του κακοσυντηρημένου δρόμου μας ανάγκασαν να σταματήσουμε:
Λίγο αργότερα θα καταλαβαίναμε πραγματικά τη σημασία αυτών των μηνυμάτων, αλλά και την προειδοποιητική ταμπέλα που είχαμε συναντήσει πριν λίγη ώρα στο Παλαιοχώρι η οποία συνιστούσε τον δρόμο μέσω Ζάτουνας για την προσέγγιση της Μονής.
Για την ώρα ας απολαύσουμε ανέμελοι το μυθικό ποτάμι με τα ορμητικά νερά του και το μονότοξο πέτρινο γεφύρι του που χτίστηκε μεταξύ του 1875 και του 1885.
Το παράδοξο με αυτό το γεφύρι είναι ότι λείπει το πέτρινο στηθαίο της μιας του πλευράς, ενώ ένα αταίριαστο κάγκελο είναι τοποθετημένο για προστασία. Το γεφύρι της Μονόπορης ήταν ένα από τα καλύτερα γεφύρια της περιοχής μέχρι το 1982. Το έτος αυτό, εξαιτίας της κατάρρευσης μιας άλλης γέφυρας, της Γέφυρας Μπαρμπίνη, διεκόπη κάθε επικοινωνία με τη Ζάτουνα και κάποια άλλα χωριά. Πλέον, η επικοινωνία μπορούσε να διεξαχθεί μόνο από το γεφύρι της Μονόπορης το οποίο, όμως, ήταν πολύ στενό και τα μεγάλα οχήματα, π.χ φορτηγά, δε χωρούσαν να διέλθουν από εδώ. Ο τότε πρόεδρος της Δημητσάνας, για να εξυπηρετήσει τη Ζάτουνα, γκρέμισε το ένα στηθαίο του γεφυριού. Η ζημιά δεν αποκαταστάθηκε ποτέ και οι μεγάλες πελεκητές πέτρες του γκρεμισμένου στηθαίου πετάχτηκαν στο ποτάμι ή κλάπηκαν και πουλήθηκαν ως διακοσμητικά στοιχεία για σπίτια ή κήπους.
Διασχίσαμε το γεφύρι ακολουθώντας, τώρα, ανηφορική πορεία σε έναν σχεδόν κατεστραμμένο δρόμο. Από το οδόστρωμα έλειπαν τεράστια κομμάτια ασφάλτου και ολόκληρες “χαράδρες” ήταν σχηματισμένες, άλλοτε στη μέση και άλλοτε στην άκρη του δρόμου, με αποτέλεσμα το αυτοκίνητο να χοροπηδάει σαν κατσίκι πάνω κάτω παρόλη τη χαμηλή ταχύτητα με την οποία κινούμασταν. Καλύτερα να ήταν χωματόδρομος, παρά αυτό το χάλι. Κάτι ήξερε, λοιπόν, αυτός που έγραψε το μήνυμα πριν το γεφύρι της Μονόπορης. Το τοπίο, όμως, δεν μπορώ να πω….καθηλωτικό! Η αλήθεια είναι ότι η υπομονή μας δοκιμάστηκε για αρκετή ώρα, μέχρι που αντικρίσαμε από εκεί ψηλά την πορεία του φαραγγιού και τα δύο μοναστήρια να στέκονται αντικριστά πάνω από την “άβυσσο”. Τι ανυπέρβλητο θέαμα ήταν αυτό! Χαλάλι το ταρακούνημα και η ταλαιπωρία που υπέστη το κακόμοιρο το αυτοκίνητο και τα καινούρια του λάστιχα.
Χτισμένη στη δυτική πλευρά του φαραγγιού του Λούσιου ποταμού, η Μονή Φιλοσόφου αποτελείται από δύο μοναστηριακά συγκροτήματα, ένα παλαιό και ένα νέο, τα οποία βρίσκονται σε μικρή απόσταση μεταξύ τους, και είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Η παλαιά Μονή είναι η πιο ιστορική και πιο παλαιά μονή της Αρκαδίας και από τα παλαιότερα βυζαντινά μνημεία της Ελλάδας. Ιδρύθηκε το 963 από τον Ιωάννη Λαμπαρδόπουλο από τη Δημητσάνα, τον επονομαζόμενο “φιλόσοφο”, ο οποίος ήταν γραμματέας του αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά. Από το προσωνύμιό του πήρε και η Μονή το όνομά της.
Παρκάραμε το αυτοκίνητο δίπλα στον μεγάλο σταυρό την ώρα που είχε ξεκινήσει ένα πολύ απαλό ψιλόβροχο. Αρχίσαμε να κατηφορίζουμε την πετρόχτιστη μουσκεμένη διαδρομή την οποία στόλιζαν τα πεσμένα κιτρινοκόκκινα φύλλα των δέντρων. Το φθινόπωρο δήλωνε, ολόγυρά μας, με κάθε δυνατό τρόπο την παρουσία του.
Φτάνοντας στον αυλόγυρο μερικές γάτες και ένας καλόγερος μας καλωσόρισαν στο μοναστήρι. Ο μοναχός έδωσε κάποιες εξηγήσεις στα παιδιά που είχαν φτάσει πρώτα κοντά του. Εγώ είχα μείνει λίγο πιο πίσω απαθανατίζοντας τα πετρόχτιστα κτίρια του συμπλέγματος, αλλά και τη μαυροφορεμένη φιγούρα του καλόγερου.
Προσεγγίσαμε τη Νέα Μονή Φιλοσόφου, η οποία εννοείται πως δεν είναι και τόσο νέα, αφού χτίστηκε τον 17ο αιώνα, πριν το 1691. Κατά τα πρώτα χρόνια της Ενετοκρατίας, οι μοναχοί της Παλαιάς Μονής, αποφάσισαν να ιδρύσουν ένα νέο μοναστήρι σε μια πιο προσιτή θέση. Το σημείο που επιλέχθηκε, ήταν ένας βράχος 400 μέτρα βορειότερα της Παλαιάς Μονής, με ανοιχτό ορίζοντα και κοντά σε πηγές πόσιμου νερού. Αρχικά, χτίστηκε ο σταυροειδής με τρούλο, βυζαντινός ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου.
Μπήκαμε στο εσωτερικό από αυτήν τη στενή πορτούλα
και εντυπωσιαστήκαμε από τον πλούσιο διάκοσμο. Ο τρούλος στηρίζεται σε τέσσερις καμάρες που ακουμπούν σε κολόνες. Οι τοίχοι είναι γεμάτοι με τοιχογραφίες, οι οποίες αποτελούν ένα πολύ σημαντικό ζωγραφικό σύνολο. Το τέμπλο είναι ξυλόγλυπτο με εξαιρετική διακόσμηση και φέρει εικόνες κρητικής τεχνοτροπίας που αποδίδονται στο ζωγράφο Βίκτωρα (1663). Ο ναός αγιογραφήθηκε το 1693 με δαπάνη του Μαυραηδή-πασά Φαρμάκη από τη Στεμνίτσα, ο οποίος είχε εξισλαμισθεί, αλλά επανήλθε στον Χριστιανισμό επί Ενετοκρατίας.
Από τα μέσα του 17ου αιώνα λειτουργούσε στη Νέα Μονή η “Σχολή της Δημητσάνας”, σχολή Γορτύνιων κληρικών, από τις πλέον σημαντικές ιερατικές σχολές στην Τουρκοκρατία. Ανέδειξε πλήθος δασκάλων, ιερέων, ιεροκηρύκων, μοναχών, ανώτερων κληρικών, καθώς και ηγετικές μορφές της Εκκλησίας. Προσέφερε τέσσερις πατριάρχες Ιεροσολύμων, δύο Οικουμενικούς Πατριάρχες, πολλούς ανώτατους εκκλησιαστικούς άνδρες (Γρηγόριος ο Ε΄, Παλαιών Πατρών Γερμανός), συνολικά 80 μητροπολίτες και επτά πατριάρχες. Η Μονή υπήρξε κέντρο πνευματικής αντίστασης στα χρόνια της Τουρκοκρατίας.
Μεταξύ του 1834 και του 1836 η Μονή διαλύθηκε με βάση το βασιλικό διάταγμα της Βαυαρικής Αντιβασιλείας περί διαλύσεως των μονών και με το σκεπτικό ότι είχε κάτω από 6 μοναχούς. Μετά από αυτό, ερήμωσε. Σήμερα λειτουργεί ως ανδρικό μοναστήρι και μετόχι (με βασιλικό διάταγμα του 1922) της γειτονικής Μονής Τιμίου Προδρόμου Στεμνίτσας. Το 1955 χαρακτηρίστηκε διατηρητέο μνημείο και από το 1992 άρχισε να ανακαινίζεται από το Υπουργείο Πολιτισμού.
Από τον αυλόγυρο του ναού της Νέας Μονής ξεκινά κατηφορικό μονοπάτι που οδηγεί στην Παλαιά Μονή Φιλοσόφου. Αυτή η διαδρομή συνεχίζει να κατηφορίζει προς τις όχθες του Λούσιου ποταμού και προς τη Μονή Προδρόμου, που βρίσκεται στον απέναντι βράχο. Πριν αρκετά χρόνια είχαμε περπατήσει αυτό το καταπληκτικό τμήμα φτάνοντας μέχρι τη Μονή Προδρόμου. Τώρα είχαμε σκοπό να περπατήσουμε τα περίπου 600 μέτρα για να δούμε το “Κρυφό Σχολειό” δηλαδή τα απομεινάρια της Παλαιάς Μονής Φιλοσόφου. Όπως είπα και πιο πριν, η Παλαιά Μονή Φιλοσόφου είναι η πιο ιστορική και πιο παλαιά μονή της Αρκαδίας και από τα παλαιότερα βυζαντινά μνημεία της Ελλάδας. Εκτείνεται σε μια στενή και επιμήκη κοιλότητα του κατακόρυφου βράχου και αποτελεί θαυμαστό δείγμα βυζαντινής αρχιτεκτονικής του 10ου αιώνα με αξιόλογες τοιχογραφίες. Η Μονή, σε όλο σχεδόν το μήκος της κοιλότητας, ήταν περιτειχισμένη με ψηλό τείχος που είχε φυλάκιο και στενά παρατηρητήρια για την προστασία της από τους επιδρομείς. Στη θέση αυτή σώζονται σήμερα ο βυζαντινός ναός (Καθολικό), πραγματικό αριστούργημα αρχιτεκτονικής. Συχνά η Μονή αποκαλούνταν από τον λαό και ως “Κρυφό Σχολειό”, καθώς λόγω της απρόσιτης θέσης της, οι μοναχοί δίδασκαν σχεδόν ανενόχλητοι τα ελληνόπουλα.
Βγαίνοντας από την εκκλησία στον προαύλιο χώρο, διαπιστώσαμε ότι το απαλό ψιλόβροχο είχε δυναμώσει και είχε γίνει κανονική βροχούλα. Ο καλόγερος-άγρυπνος φρουρός του μοναστηριού-μας προέτρεψε να κεραστούμε λουκουμάκια από τη διπλανή αίθουσα. Μπήκαμε, λοιπόν, να φάμε λουκουμάκι και να χαζέψουμε τις κεραλοιφές και τα κομποσκοίνια που πουλάνε οι καλόγεροι ελπίζοντας, εν τω μεταξύ, στην υποχώρηση της βροχόπτωσης. Ο καιρός, όμως, εκείνη τη στιγμή δεν ήταν σύμμαχός μας. Άνοιξαν οι ουρανοί και μια καταιγίδα μας εγκλώβισε για τα επόμενα 30 λεπτά, ίσως και παραπάνω, μέσα σε αυτό το δωμάτιο. Από την ανοιχτή πόρτα παρατηρούσαμε τις χοντρές σταγόνες να "βομβαρδίζουν" ακατάπαυστα τα κτίρια και την αυλή.
Έτσι, ήταν αδύνατον να συνεχίσουμε την πορεία μας στο κατηφορικό λασπωμένο και γλιστερό μονοπάτι για να φτάσουμε στην Παλαιά Μονή-Κρυφό Σχολειό. Το μόνο που μπορώ να κάνω σε αυτό το σημείο είναι να βάλω μια παλιά φωτογραφία από την προηγούμενη επίσκεψή μας.
Υπομονετικά περιμέναμε μέχρι που κόπασε η καταιγίδα. Ανηφορίσαμε τα πέτρινα σκαλιά στα οποία έτρεχαν ρυάκια νερού και μπήκαμε στο αυτοκίνητο. Δε διανοηθήκαμε καν να επιστρέψουμε από τον ίδιο δρόμο μετά από την άγρια νεροποντή. Ακολουθήσαμε την άλλη διαδρομή μέσω Μάρκου-Ζάτουνας. Κάποια στιγμή, στη μέση του πουθενά, είδαμε ένα όμορφο πέτρινο κτίριο και τριγύρω ένα σωρό αυτοκίνητα παρκαρισμένα. Αμέσως μου ήρθε αναλαμπή! και έβαλα τις φωνές! “Παιδιά, αυτή πρέπει να είναι η Ζέρζοβα”! είπα, θυμούμενη μια ανάρτηση του @GTS στο φόρουμ και ένα σχόλιό του για το καλύτερο φαγητό στην περιοχή.
Ο γιος μου σταμάτησε στη μέση του δρόμου και μου είπε: “Τρέχα να δεις για τραπέζι”, γιατί εκείνη τη στιγμή είχαν καταφτάσει μερικά ακόμα αυτοκίνητα που έψαχναν κατάλληλο σημείο για να σταθμεύσουν. Όταν μπήκα μέσα στο μαγαζί δεν υπήρχε κανείς άλλος σε αναμονή πριν από εμένα. Απευθύνθηκα στον πρώτο διαθέσιμο υπάλληλο για τραπέζι. -“Περιμένετε λιγάκι” μου απάντησε. Εν τω μεταξύ, πίσω μου άρχισε να μαζεύεται κόσμος. Προς στιγμήν είχα μεγάλες ελπίδες, ίσως και βεβαιότητα, ότι θα καταφέρουμε να καθίσουμε εδώ για φαγητό. Μάλιστα, τα παιδιά είχαν ήδη παρκάρει και είχαν έρθει και αυτά στο μαγαζί. Η κρυολουσία, όμως, ήρθε από τα χείλη του μεγάλου αφεντικού που κατέφτασε μπροστά μας, μετά από αρκετή ώρα και κάμποσες διαβουλεύσεις με τον υπάλληλο που με είχε σε αναμονή τόση ώρα. - “Δυστυχώς, δεν μπορούμε να εξυπηρετήσουμε κανέναν από εσάς” είπε απευθυνόμενος στο πλήθος που είχε μαζευτεί στη είσοδο του μαγαζιού. -“Περιμένουμε κρατήσεις στα άδεια τραπέζια που βλέπετε”. Κάναμε επιτόπου μεταβολή και αναχωρήσαμε. Ίσως κάποια άλλη φορά.
Παρακάτω συναντήσαμε το χωριό Μάρκος το οποίο είvαι χτισμέvo στoυς πρόπoδες τoυ όρους Μελικάγκoυρo, σε 900 μέτρα υψόμετρo. Η βουνοκορφή του Μελικάγκουρου αποτελεί τη δυτικότερη απόληξη του ορεινού όγκου του Μαινάλου και η θέση του χωριού στην πλαγιά το καθιστά ένα από τα ελάχιστα χωριά πoυ συvαvτάει καvείς με τόσo μεγάλη πανοραμική θέα.
Αφήνοντας πίσω μας τον Μάρκο και ακολουθώντας, πλέον, την Επαρχιακή Οδό Δημητσάνας-Γέφυρας Μπερτσάς υποχρεωθήκαμε σε μια ολιγόλεπτη στάση, αφού στο βάθος ξεπρόβαλε ένα συγκλονιστικό θέαμα. Τοπίο στην ομίχλη! Η Ζάτουνα αριστερά, η Δημητσάνα δεξιά, στολισμένες με τα πέτρινα σπίτια τους και στεφανωμένες με αέρινα πέπλα έμοιαζαν εξωπραγματικές.
Μπήκαμε στη Ζάτουνα και παρκάραμε στον κεντρικό δρόμο. Αναζητήσαμε τραπέζι στο “Ου Μπλέξεις” το οποίο ήταν κατάμεστο. Μας είπαν να κάνουμε μια σύντομη βολτίτσα και να επιστρέψουμε σε ένα εικοσάλεπτο. Σταθήκαμε μπροστά στο καφενείο του Μίκη και διηγήθηκα στα παιδιά την ιστορία για τα χρόνια της εξορίας του μουσικοσυνθέτη στο χωριό. Η ιστορία της Ζάτουνας και του Μίκη υπάρχει, ήδη, καταγεγραμμένη στο κεφάλαιο 42 αυτής της ιστορίας.
Πλησιάσαμε στα παράθυρα του καφενείου για να δούμε από κοντά τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες που είναι κολλημένες στο τζάμι.
Το φαγητό ήταν ικανοποιητικό και οι μερίδες μεγάλες. Είναι μια αξιοπρεπής λύση για κάποιον που βρίσκεται στην περιοχή. Ακολούθησε βόλτα στο χωριό το οποίο ήταν τώρα τυλιγμένο, απ΄ άκρη σ΄ άκρη, στην ομίχλη. Μαγικές εικόνες σε γήινους τόνους συνόδευσαν κάθε μας βήμα στα σοκάκια και στις ανηφοριές του.
Από το ψηλότερο σημείο η θέα ήταν αδύνατη. Ένα αδιαπέραστο, υπόλευκο πέπλο είχε εξαφανίσει τα όμορφα σπίτια με τις κόκκινες στέγες, ακόμη και ολόκληρο τον όγκο του ελατοσκέπαστου βουνού.
Γέμισαν τα μάτια μας με τα φθινοπωρινά χρώματα και τα πνευμόνια μας με τα αρώματα του βρεγμένου χώματος και σαν ξεκίνησε να πέφτει το σκοτάδι πήραμε τον δρόμο της επιστροφής για το Βαλτεσινίκο.
Το τριήμερο 3-4-5 Νοεμβρίου του 2023 βρέθηκα για μια ακόμα φορά στην Ορεινή Αρκαδία. Όμως, σε αυτήν μου την εξόρμηση πρωτοτύπησα και δεν έμεινα στο Δάρα. Έκλεισα ένα δωμάτιο στον ξενώνα "Πέτρα και Έλατο" στο Βαλτεσινίκο. Από τις αρχές Οκτώβρη του 2023 έχει εγκατασταθεί στο χωριό η κοπέλα του γιου μου η οποία διορίστηκε εδώ αγροτική γιατρός. Όπως είναι, λοιπόν, αναμενόμενο τα πήγαινε-έλα στην Αρκαδία θα ενισχυθούν ακόμα περισσότερο αφού, εκτός από την αγάπη μας για την περιοχή, έχουμε και καινούριο, σημαντικότατο λόγο, για πυκνές επισκέψεις στον Νομό. Φτάσαμε στο χωριό, μαζί με τον γιο μου, Παρασκευή απογευματάκι. Η διαφορά θερμοκρασίας σε σχέση με την Αθήνα έγινε αμέσως αισθητή. Ένα αμάνικο γιλεκάκι ήταν λίαν απαραίτητο κατά τη διάρκεια του πρώτου περίπατου στα ανηφορικά δρομάκια του οικισμού.
Τσιμπήσαμε κάτι πρόχειρο στο σπίτι της Φ. γιατί το βράδυ θα πηγαίναμε στην ταβέρνα Βασιλικός στην οποία διοργανώνεται τα τελευταία 15 χρόνια η γιορτή του κρασιού. Γύρω στις 21:30 περάσαμε την πόρτα του μαγαζιού. Η κράτηση ήταν επιβεβλημένη, αλλά τελικά μας τακτοποίησαν σε ένα τραπέζι στον όροφο του κτιρίου. Εμείς, περισσότερο ενδιαφερόμασταν για το φαγητό-αφού η συγκεκριμένη ταβέρνα προσφέρει καλής ποιότητας εδέσματα-και λιγότερο για το γλέντι. Μάλιστα, οι πληροφορίες μας έλεγαν ότι η γιορτή θα ξεκινούσε αργά-γύρω στις 23:30. Η πρώτη απογοήτευση ήρθε μόλις καθίσαμε. Η σερβιτόρα-κόρη του ιδιοκτήτη μας ενημέρωσε ότι λόγω της γιορτής το μενού είναι συγκεκριμένο και περιορισμένο. Πάνε τα νόστιμα ψαρονέφρια και οι τρυφερές μοσχαρίσιες γάλακτος, πάνε τα ζουμερά φιλέτα κοτόπουλου, τα άγρια χόρτα και ο κόκορας κοκκινιστός με τις ντόπιες χυλοπίτες. Μόνο χοιρινά σουβλάκια, πατάτες τηγανιτές, λάχανο-καρότο για σαλάτα και κάτι ελάχιστα ορεκτικά μας ανακοίνωσε η κοπέλα. Σοκ! Δε γινόταν και να φύγουμε! Παραγγείλαμε σουβλάκια-αναγκαστικά-για τον γιο μου και πατάτες τηγανιτές για εμένα και τη Φ. Η σερβιτόρα έκανε μια μικρή υποχώρηση λέγοντάς μας ότι θα μας φτιάξουν, τουλάχιστον, μια χωριάτικη σαλάτα.
Το περιορισμένο δείπνο μας κάποια στιγμή φαγώθηκε, αλλά το μαγαζί ήταν ακόμη άδειο. Περιμέναμε και ξαναπεριμέναμε να φανεί ο κόσμος, αλλά τίποτα. Μετά τις 23:00 με 23:30 άρχισαν σιγά-σιγά να γεμίζουν τα τραπέζια. Και πολύ after….. το πάρτι του κρασιού στο Βαλτεσινίκο! Η ορχήστρα άρχισε να παίζει μουσική μετά τα μεσάνυχτα, αλλά η φίρμα-τραγουστής ήταν άφαντη μέχρι τις 00:20 που εμείς αποφασίσαμε να εγκαταλείψουμε τον χώρο.
Ξεμακραίνοντας από την πλατεία, τότε ακούσαμε τον αοιδό να παίρνει το μικρόφωνο και να καλωσορίζει τον κόσμο: "Καλησπέρα και καλή βραδιά" είπε αυτός, "καληνύχτα και καλά γλέντια" απαντήσαμε εμείς, τραβώντας ο καθένας για το σπίτι του. Για την ιστορία να αναφέρω ότι το πάρτι τελείωσε στις 8 το πρωί. Όλη τη νύχτα τα κλαρίνα ακούγονταν σε όλο το χωριό. Τα παιδιά με δυσκολία κατάφεραν να κλείσουν για μόλις λίγες ώρες τα μάτια τους, αφού το σπίτι της Φ. βρίσκεται στο κέντρο του χωριού, λίγα μόλις μέτρα από την πλατεία και την ταβέρνα. Στο δικό μου κατάλυμα, που απέχει περίπου 600-700 μέτρα από το κέντρο και είναι εκτός οικισμού, ευτυχώς δεν ακουγόταν τίποτα.
Πριν καταλήξω στο δωμάτιό μου έκανα μια μεταμεσονύκτια βόλτα στο χωριό.
Το επόμενο πρωί έβρεχε καταρρακτωδώς. Ήταν το ξεκίνημα της κακοκαιρίας “Π” που έπληξε εκείνο το διήμερο τη χώρα μας με θυελλώδεις ανέμους και ισχυρές βροχοπτώσεις που προξένησαν ζημιές και προβλήματα σε αρκετές περιοχές. Πήρα το πρωινό μου στον ξενώνα, μάλιστα η οικοδέσποινα είχε καλέσει αποβραδίς και τα παιδιά να έρθουν για πρόγευμα μαζί μου, χωρίς να δεχτεί επ΄ ουδενί χρήματα για το φαγητό. Ευτυχώς, όταν είχαμε όλοι αποφάει, σταμάτησε και η βροχή. Αποφασίσαμε ομόφωνα να κάνουμε επίσκεψη στο μοναστήρι του Αγίου Νικολάου που βρίσκεται χτισμένο στο φαράγγι του Ρεντεζέλα. Για τα παιδιά θα ήταν η πρώτη φορά που θα αντίκριζαν αυτό το μοναδικό θέαμα. Εγώ, είχα ξαναβρεθεί στο φαράγγι και στο μοναστήρι, σε μια solo εξόρμηση, στις 24 Μαΐου του 2021.
Όταν τον Αύγουστο του 2023 είχαμε έρθει στο Βαλτεσινίκο για να βρούμε σπίτι για τη Φ., είχαμε πληροφορηθεί ότι το μοναστήρι ήταν κλειστό λόγω ανακαίνισης. Ο πρόεδρος του χωριού μας είχε πει ότι οι εργασίες βρίσκονταν σε εξέλιξη, ότι ένα καινούριο μονοπάτι κατά μήκος του φαραγγιού έχει ανοιχτεί, έχει στρωθεί με πέτρα και ότι, πλέον, η πρόσβαση θα είναι πιο εύκολη και πιο φιλική προς τον επισκέπτη. Τώρα, λοιπόν, αυτές οι εργασίες έχουν ολοκληρωθεί, το μοναστήρι είναι ανοιχτό και μάλιστα εργάζονται καθημερινά κάποιοι συντηρητές των τοιχογραφιών-βραχογραφιών.
Έτσι, προσεγγίσαμε το φαράγγι και τη Μονή του Αγίου Νικολάου με τον καινούριο τρόπο. Αφήσαμε το αυτοκίνητο σε ένα σημείο όπου μια πινακίδα δείχνει τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσει ο πεζοπόρος, πλέον, επισκέπτης.
Ένα καλοσχηματισμένο πέτρινο μονοπάτι, στα ριζά του βράχου, ακολουθεί τη ροή του φαραγγιού προσεγγίζοντας το μοναστήρι.
Η παλιά τσιμεντένια σκάλα, που εγώ είχα κατέβει το 2021, έχει γίνει τώρα πέτρινη και μια μάντρα έχει χτιστεί και στις δύο πλευρές για προστασία.
2021
2021
2021
2023
2023
Η στέγη έχει αλλάξει, στιβαρά κάγκελα με ξύλινες κουπαστές έχουν προστεθεί στα πλαίσια της ανακαίνισης και οι παλιές πόρτες έχουν αντικατασταθεί με καινούριες.
2021
2021
2023
Ένα ακόμη ζευγάρι είχε έρθει να επισκεφθεί το μοναστήρι και μέχρι να βγάλουμε εμείς φωτογραφίες και να κάνουμε τις απαραίτητες φωτογραφικές συγκρίσεις με την προηγούμενη κατάσταση της Μονής, εκείνοι είχαν ήδη γνωριστεί και πιάσει την κουβέντα με τους δύο συντηρητές, έναν άντρα και μια γυναίκα. Μπήκαμε στο εσωτερικό το οποίο ήταν “γυμνό” αφού οι εργασίες δεν έχουν ακόμα ολοκληρωθεί.
2021
2023
Τρυπώσαμε παντού, βγήκαμε και στον “εξώστη”, το στενό πέρασμα εκτός της σπηλιάς και βρεθήκαμε να κοιτάμε το χάος του φαραγγιού πίσω από την ανακαινισμένη, καλοφτιαγμένη και ασφαλή, πλέον, μάντρα. Ο τρύπιος τοίχος, που έμπαζε νερά στο εσωτερικό, έχει αποκατασταθεί κι έτσι οι τοιχογραφίες δε θα κινδυνεύουν να καταστραφούν από την υγρασία.
2021
2023
Ανεβήκαμε στον ξύλινο εξώστη και τρυπώσαμε μέσα στο βουνό, στη σήραγγα που οδηγεί έξω από το μοναστήρι που, πλέον, έχει φωτιστεί με λάμπες εδάφους. Την προηγούμενη φορά, που ήμουν εντελώς μόνη, δεν είχα καν διανοηθεί ότι θα μπορούσα να χωθώ εκεί μέσα, στα μαύρα σκοτάδια, και κάνοντας μια σκυφτή διαδρομή να βγω έξω από τον ναό. Τώρα, όμως, ήταν εντελώς εφικτό αφού η διαδρομή ήταν επαρκώς φωτισμένη και ουσιαστικά ακίνδυνη παρόλο που στην “οροφή” του τούνελ κρέμονταν νυχτερίδες.
Βγήκαμε από μια τρύπα εκτός ναού και από ψηλά ατενίσαμε το μοναστήρι και τους συντηρητές να κάνουν διάλειμμα και να συνομιλούν με το ζευγάρι των επισκεπτών.
Σαν τα κατσίκια κατρακυλήσαμε μια απότομη, λασπωμένη κατηφόρα για να φτάσουμε στον αυλόγυρο του Αγίου Νικολάου. Η αγριάδα του καιρού ταίριαζε απόλυτα με την τραχιά και απόκοσμη αγριάδα του τοπίου.
Η ψιλή βροχούλα που ξεκίνησε μας ανάγκασε να επιταχύνουμε την αναχώρησή μας προς το αυτοκίνητο. Για όποιον ενδιαφέρεται να μάθει την προηγούμενη (αναλυτική) εμπειρία μου από τη Μονή Αγίου Νικολάου Βαλτεσινίκου μπορεί να διαβάσει το κεφάλαιο 16 αυτής της ιστορίας.
Επιστρέφοντας στο Βαλτεσινίκο, αποφάσισα να κάνω μια μεγάλη βόλτα στο χωριό, όσο ο καιρός κρατούσε και δεν έβρεχε βαριά. Πήρα τις ανηφοριές, τρυπώνοντας σε κάθε στενοσόκακο που μου τραβούσε το ενδιαφέρον. Κινήθηκα σε γνώριμα μονοπάτια, που είχα ξαναπερπατήσει σε προηγούμενες επισκέψεις, αλλά ανακάλυψα και καινούριες γειτονιές, κήπους και αυλές. Μάζεψα καρύδια που βρήκα πεσμένα στο διάβα μου και βρήκα καταφύγιο κάτω από τοξωτές καμάρες σαν μ΄ έπιασε η μπόρα στις ψηλότερες συνοικίες του χωριού.
Χώθηκα μέσα στα έλατα και τις κιτρινισμένες φτέρες του Μαινάλου έχοντας για ομπρέλα τον θυμωμένο και γκριζοφορεμένο ουρανό.
Κατέληξα στο δωμάτιο για ξεκούραση. Όλο το απόγευμα έβρεχε ασταμάτητα και με ένταση. Το βραδάκι, επιτέλους, κόπασε η καταιγίδα και ξεμύτισα από το δωμάτιο. Συναντήθηκα με τα παιδιά και δειπνήσαμε στη δεύτερη ταβέρνα του χωριού, την Κληματαριά.
Την Κυριακή ο καιρός ήταν άστατος. Άλλοτε βαριά μαύρα σύννεφα σκέπαζαν τον ουρανό και άλλοτε, από κάτι μικρούς “φεγγίτες”, ξεπρόβαλε ο ήλιος. Με ηλιοφάνεια ξεκίνησα από το δωμάτιό μου με σκοπό να φτάσω στην πλατεία και στο σπίτι της Φ. για να οργανώσουμε τις βόλτες και το φαγητό της ημέρας. Έπεσαν διάφορες ιδέες στο τραπέζι και τελικά καταλήξαμε να ξεκινήσουμε τη μέρα μας επισκεπτόμενοι τη Μονή Φιλοσόφου και μετά να πάμε στο Ζυγοβίστι για φαγητό. Μέχρι να ξεκινήσουμε, η βαριά συννεφιά είχε επιστρέψει στον ουρανό. Αφήσαμε πίσω μας το Βαλτεσινίκο την ώρα που 2 εκδρομικά πούλμαν είχαν σταθμεύσει στην πλατεία κατεβάζοντας τον κόσμο.
Για να φτάσει κανείς στη Μονή Φιλοσόφου υπάρχουν δύο τρόποι. Από το Κέντρο Υγείας της Δημητσάνας, ξεκινάει ένας δρόμος ο οποίος μέσω Ζάτουνας και Μάρκου οδηγεί στο μοναστήρι. Εμείς δεν ακολουθήσαμε αυτήν τη διαδρομή επιλέγοντας τη δεύτερη εκδοχή προσέγγισης της Μονής. Διασχίσαμε τη Δημητσάνα και στη συνέχεια ακολουθήσαμε τον δρόμο που οδηγεί στο Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης. Λίγο πριν το parking του Μουσείου υπάρχει πινακίδα που δείχνει δεξιά, τον δρόμο προς το Παλαιοχώρι και προς τη Μονή Φιλοσόφου. Ακολουθώντας, λοιπόν, τη στενή Επαρχιακή Οδό Λουσίου φτάσαμε στο Παλαιοχώρι. Το Παλαιοχώρι ή Παλιοχώρι Δημητσάνας είναι χτισμένο σε υψόμετρο 740 μέτρων στις βορειοδυτικές πλαγιές της Κλινίτσας (τμήμα του Μαινάλου). Δυτικά του χωριού περνάει ο Λούσιος ποταμός. Η παλιά του ονομασία κρατάει από την εποχή της Τουρκοκρατίας και το χωριό συμμετείχε πάντα στους αγώνες εναντίον των Τούρκων. Οι ντόπιοι το αναφέρουν και ως "το περιβόλι της Δημητσάνας". Πράγματι, το χωριό περιτριγυρίζεται από οργιώδη βλάστηση με δέντρα, κήπους και μποστάνια.
Δε διασχίσαμε ολόκληρο τον οικισμό, αλλά συναντώντας τα πρώτα σπίτια είδαμε μια πινακίδα που έγραφε “Μονοπάτια Λούσιου” και άλλη μια, κάπως παράξενη ταμπέλα, που έγραφε “Ι. Μ. ΦΙΛΟΣΟΦΟΥ-ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΜΕ ΤΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΜΕΣΩ ΔΗΜΗΤΣΑΝΑΣ-ΖΑΤΟΥΝΑΣ-ΜΑΡΚΟΥ”. Αγνοήσαμε το “μήνυμα” και συνεχίσαμε να ακολουθούμε την οδό Λουσίου. Στα αυτιά μας έφτασαν κλαρίνα και τραγούδια από το Παλαιοχώρι. Εκ των υστέρων διάβασα ότι εκείνη την Κυριακή (5-11-2023) γινόταν η γιορτή του τσίπουρου με χορούς και πανηγύρια, παρόλη την κακοκαιρία "Π" που βρισκόταν σε εξέλιξη.
Ο δρόμος θεόστενος, σκοροφαγωμένος γεμάτος τρύπες, το τοπίο καταπληκτικό, η βλάστηση οργιώδης. Συκιές, καρυδιές, ελιές και ένα σωρό άλλα δέντρα ομόρφαιναν τη διαδρομή μας. Ο Λούσιος ποταμός, γνωστός και ως Γορτύνιος συνέβαλε στην ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής που διασχίζει. Σπάνια ομορφιά και καταπράσινα τοπία μαγεύουν και ταυτόχρονα χαλαρώνουν τους λάτρεις του ποταμού που μανιωδώς επιδίδονται στην ανακάλυψη ακόμα και των πιο απόκρυφων σημείων του. Κατηφορίζοντας, πλέον, ερχόμασταν όλο και πιο κοντά στο φαράγγι που διαρρέει ο ποταμός. Σύμφωνα με την παράδοση πήρε το όνομα αυτό επειδή στα νερά του έλουσαν τον νεογέννητο Δία οι Νύμφες Νέδα, Αγνώ και Θεισόα. Αφού περάσει δυτικά της Δημητσάνας, όπου υπάρχει το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης, ο ποταμός διασχίζει ένα εντυπωσιακό φαράγγι μήκους 15 χιλιομέτρων και πλάτους περίπου 2 χιλιομέτρων, προτού καταλήξει στον Αλφειό, κοντά στην Καρύταινα. Στις δύο πλευρές του φαραγγιού βρίσκονται δύο ιστορικές μονές, η Μονή Προδρόμου και η Μονή Φιλοσόφου την οποία κοντεύαμε να προσεγγίσουμε.
Λίγο πριν το γεφύρι της Μονόπορης κάποια μηνύματα γραμμένα με σπρέι στη μέση του κακοσυντηρημένου δρόμου μας ανάγκασαν να σταματήσουμε:
Λίγο αργότερα θα καταλαβαίναμε πραγματικά τη σημασία αυτών των μηνυμάτων, αλλά και την προειδοποιητική ταμπέλα που είχαμε συναντήσει πριν λίγη ώρα στο Παλαιοχώρι η οποία συνιστούσε τον δρόμο μέσω Ζάτουνας για την προσέγγιση της Μονής.
Για την ώρα ας απολαύσουμε ανέμελοι το μυθικό ποτάμι με τα ορμητικά νερά του και το μονότοξο πέτρινο γεφύρι του που χτίστηκε μεταξύ του 1875 και του 1885.
Το παράδοξο με αυτό το γεφύρι είναι ότι λείπει το πέτρινο στηθαίο της μιας του πλευράς, ενώ ένα αταίριαστο κάγκελο είναι τοποθετημένο για προστασία. Το γεφύρι της Μονόπορης ήταν ένα από τα καλύτερα γεφύρια της περιοχής μέχρι το 1982. Το έτος αυτό, εξαιτίας της κατάρρευσης μιας άλλης γέφυρας, της Γέφυρας Μπαρμπίνη, διεκόπη κάθε επικοινωνία με τη Ζάτουνα και κάποια άλλα χωριά. Πλέον, η επικοινωνία μπορούσε να διεξαχθεί μόνο από το γεφύρι της Μονόπορης το οποίο, όμως, ήταν πολύ στενό και τα μεγάλα οχήματα, π.χ φορτηγά, δε χωρούσαν να διέλθουν από εδώ. Ο τότε πρόεδρος της Δημητσάνας, για να εξυπηρετήσει τη Ζάτουνα, γκρέμισε το ένα στηθαίο του γεφυριού. Η ζημιά δεν αποκαταστάθηκε ποτέ και οι μεγάλες πελεκητές πέτρες του γκρεμισμένου στηθαίου πετάχτηκαν στο ποτάμι ή κλάπηκαν και πουλήθηκαν ως διακοσμητικά στοιχεία για σπίτια ή κήπους.
Διασχίσαμε το γεφύρι ακολουθώντας, τώρα, ανηφορική πορεία σε έναν σχεδόν κατεστραμμένο δρόμο. Από το οδόστρωμα έλειπαν τεράστια κομμάτια ασφάλτου και ολόκληρες “χαράδρες” ήταν σχηματισμένες, άλλοτε στη μέση και άλλοτε στην άκρη του δρόμου, με αποτέλεσμα το αυτοκίνητο να χοροπηδάει σαν κατσίκι πάνω κάτω παρόλη τη χαμηλή ταχύτητα με την οποία κινούμασταν. Καλύτερα να ήταν χωματόδρομος, παρά αυτό το χάλι. Κάτι ήξερε, λοιπόν, αυτός που έγραψε το μήνυμα πριν το γεφύρι της Μονόπορης. Το τοπίο, όμως, δεν μπορώ να πω….καθηλωτικό! Η αλήθεια είναι ότι η υπομονή μας δοκιμάστηκε για αρκετή ώρα, μέχρι που αντικρίσαμε από εκεί ψηλά την πορεία του φαραγγιού και τα δύο μοναστήρια να στέκονται αντικριστά πάνω από την “άβυσσο”. Τι ανυπέρβλητο θέαμα ήταν αυτό! Χαλάλι το ταρακούνημα και η ταλαιπωρία που υπέστη το κακόμοιρο το αυτοκίνητο και τα καινούρια του λάστιχα.
Χτισμένη στη δυτική πλευρά του φαραγγιού του Λούσιου ποταμού, η Μονή Φιλοσόφου αποτελείται από δύο μοναστηριακά συγκροτήματα, ένα παλαιό και ένα νέο, τα οποία βρίσκονται σε μικρή απόσταση μεταξύ τους, και είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Η παλαιά Μονή είναι η πιο ιστορική και πιο παλαιά μονή της Αρκαδίας και από τα παλαιότερα βυζαντινά μνημεία της Ελλάδας. Ιδρύθηκε το 963 από τον Ιωάννη Λαμπαρδόπουλο από τη Δημητσάνα, τον επονομαζόμενο “φιλόσοφο”, ο οποίος ήταν γραμματέας του αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά. Από το προσωνύμιό του πήρε και η Μονή το όνομά της.
Παρκάραμε το αυτοκίνητο δίπλα στον μεγάλο σταυρό την ώρα που είχε ξεκινήσει ένα πολύ απαλό ψιλόβροχο. Αρχίσαμε να κατηφορίζουμε την πετρόχτιστη μουσκεμένη διαδρομή την οποία στόλιζαν τα πεσμένα κιτρινοκόκκινα φύλλα των δέντρων. Το φθινόπωρο δήλωνε, ολόγυρά μας, με κάθε δυνατό τρόπο την παρουσία του.
Φτάνοντας στον αυλόγυρο μερικές γάτες και ένας καλόγερος μας καλωσόρισαν στο μοναστήρι. Ο μοναχός έδωσε κάποιες εξηγήσεις στα παιδιά που είχαν φτάσει πρώτα κοντά του. Εγώ είχα μείνει λίγο πιο πίσω απαθανατίζοντας τα πετρόχτιστα κτίρια του συμπλέγματος, αλλά και τη μαυροφορεμένη φιγούρα του καλόγερου.
Προσεγγίσαμε τη Νέα Μονή Φιλοσόφου, η οποία εννοείται πως δεν είναι και τόσο νέα, αφού χτίστηκε τον 17ο αιώνα, πριν το 1691. Κατά τα πρώτα χρόνια της Ενετοκρατίας, οι μοναχοί της Παλαιάς Μονής, αποφάσισαν να ιδρύσουν ένα νέο μοναστήρι σε μια πιο προσιτή θέση. Το σημείο που επιλέχθηκε, ήταν ένας βράχος 400 μέτρα βορειότερα της Παλαιάς Μονής, με ανοιχτό ορίζοντα και κοντά σε πηγές πόσιμου νερού. Αρχικά, χτίστηκε ο σταυροειδής με τρούλο, βυζαντινός ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου.
Μπήκαμε στο εσωτερικό από αυτήν τη στενή πορτούλα
και εντυπωσιαστήκαμε από τον πλούσιο διάκοσμο. Ο τρούλος στηρίζεται σε τέσσερις καμάρες που ακουμπούν σε κολόνες. Οι τοίχοι είναι γεμάτοι με τοιχογραφίες, οι οποίες αποτελούν ένα πολύ σημαντικό ζωγραφικό σύνολο. Το τέμπλο είναι ξυλόγλυπτο με εξαιρετική διακόσμηση και φέρει εικόνες κρητικής τεχνοτροπίας που αποδίδονται στο ζωγράφο Βίκτωρα (1663). Ο ναός αγιογραφήθηκε το 1693 με δαπάνη του Μαυραηδή-πασά Φαρμάκη από τη Στεμνίτσα, ο οποίος είχε εξισλαμισθεί, αλλά επανήλθε στον Χριστιανισμό επί Ενετοκρατίας.
Από τα μέσα του 17ου αιώνα λειτουργούσε στη Νέα Μονή η “Σχολή της Δημητσάνας”, σχολή Γορτύνιων κληρικών, από τις πλέον σημαντικές ιερατικές σχολές στην Τουρκοκρατία. Ανέδειξε πλήθος δασκάλων, ιερέων, ιεροκηρύκων, μοναχών, ανώτερων κληρικών, καθώς και ηγετικές μορφές της Εκκλησίας. Προσέφερε τέσσερις πατριάρχες Ιεροσολύμων, δύο Οικουμενικούς Πατριάρχες, πολλούς ανώτατους εκκλησιαστικούς άνδρες (Γρηγόριος ο Ε΄, Παλαιών Πατρών Γερμανός), συνολικά 80 μητροπολίτες και επτά πατριάρχες. Η Μονή υπήρξε κέντρο πνευματικής αντίστασης στα χρόνια της Τουρκοκρατίας.
Μεταξύ του 1834 και του 1836 η Μονή διαλύθηκε με βάση το βασιλικό διάταγμα της Βαυαρικής Αντιβασιλείας περί διαλύσεως των μονών και με το σκεπτικό ότι είχε κάτω από 6 μοναχούς. Μετά από αυτό, ερήμωσε. Σήμερα λειτουργεί ως ανδρικό μοναστήρι και μετόχι (με βασιλικό διάταγμα του 1922) της γειτονικής Μονής Τιμίου Προδρόμου Στεμνίτσας. Το 1955 χαρακτηρίστηκε διατηρητέο μνημείο και από το 1992 άρχισε να ανακαινίζεται από το Υπουργείο Πολιτισμού.
Από τον αυλόγυρο του ναού της Νέας Μονής ξεκινά κατηφορικό μονοπάτι που οδηγεί στην Παλαιά Μονή Φιλοσόφου. Αυτή η διαδρομή συνεχίζει να κατηφορίζει προς τις όχθες του Λούσιου ποταμού και προς τη Μονή Προδρόμου, που βρίσκεται στον απέναντι βράχο. Πριν αρκετά χρόνια είχαμε περπατήσει αυτό το καταπληκτικό τμήμα φτάνοντας μέχρι τη Μονή Προδρόμου. Τώρα είχαμε σκοπό να περπατήσουμε τα περίπου 600 μέτρα για να δούμε το “Κρυφό Σχολειό” δηλαδή τα απομεινάρια της Παλαιάς Μονής Φιλοσόφου. Όπως είπα και πιο πριν, η Παλαιά Μονή Φιλοσόφου είναι η πιο ιστορική και πιο παλαιά μονή της Αρκαδίας και από τα παλαιότερα βυζαντινά μνημεία της Ελλάδας. Εκτείνεται σε μια στενή και επιμήκη κοιλότητα του κατακόρυφου βράχου και αποτελεί θαυμαστό δείγμα βυζαντινής αρχιτεκτονικής του 10ου αιώνα με αξιόλογες τοιχογραφίες. Η Μονή, σε όλο σχεδόν το μήκος της κοιλότητας, ήταν περιτειχισμένη με ψηλό τείχος που είχε φυλάκιο και στενά παρατηρητήρια για την προστασία της από τους επιδρομείς. Στη θέση αυτή σώζονται σήμερα ο βυζαντινός ναός (Καθολικό), πραγματικό αριστούργημα αρχιτεκτονικής. Συχνά η Μονή αποκαλούνταν από τον λαό και ως “Κρυφό Σχολειό”, καθώς λόγω της απρόσιτης θέσης της, οι μοναχοί δίδασκαν σχεδόν ανενόχλητοι τα ελληνόπουλα.
Βγαίνοντας από την εκκλησία στον προαύλιο χώρο, διαπιστώσαμε ότι το απαλό ψιλόβροχο είχε δυναμώσει και είχε γίνει κανονική βροχούλα. Ο καλόγερος-άγρυπνος φρουρός του μοναστηριού-μας προέτρεψε να κεραστούμε λουκουμάκια από τη διπλανή αίθουσα. Μπήκαμε, λοιπόν, να φάμε λουκουμάκι και να χαζέψουμε τις κεραλοιφές και τα κομποσκοίνια που πουλάνε οι καλόγεροι ελπίζοντας, εν τω μεταξύ, στην υποχώρηση της βροχόπτωσης. Ο καιρός, όμως, εκείνη τη στιγμή δεν ήταν σύμμαχός μας. Άνοιξαν οι ουρανοί και μια καταιγίδα μας εγκλώβισε για τα επόμενα 30 λεπτά, ίσως και παραπάνω, μέσα σε αυτό το δωμάτιο. Από την ανοιχτή πόρτα παρατηρούσαμε τις χοντρές σταγόνες να "βομβαρδίζουν" ακατάπαυστα τα κτίρια και την αυλή.
Έτσι, ήταν αδύνατον να συνεχίσουμε την πορεία μας στο κατηφορικό λασπωμένο και γλιστερό μονοπάτι για να φτάσουμε στην Παλαιά Μονή-Κρυφό Σχολειό. Το μόνο που μπορώ να κάνω σε αυτό το σημείο είναι να βάλω μια παλιά φωτογραφία από την προηγούμενη επίσκεψή μας.
Υπομονετικά περιμέναμε μέχρι που κόπασε η καταιγίδα. Ανηφορίσαμε τα πέτρινα σκαλιά στα οποία έτρεχαν ρυάκια νερού και μπήκαμε στο αυτοκίνητο. Δε διανοηθήκαμε καν να επιστρέψουμε από τον ίδιο δρόμο μετά από την άγρια νεροποντή. Ακολουθήσαμε την άλλη διαδρομή μέσω Μάρκου-Ζάτουνας. Κάποια στιγμή, στη μέση του πουθενά, είδαμε ένα όμορφο πέτρινο κτίριο και τριγύρω ένα σωρό αυτοκίνητα παρκαρισμένα. Αμέσως μου ήρθε αναλαμπή! και έβαλα τις φωνές! “Παιδιά, αυτή πρέπει να είναι η Ζέρζοβα”! είπα, θυμούμενη μια ανάρτηση του @GTS στο φόρουμ και ένα σχόλιό του για το καλύτερο φαγητό στην περιοχή.
Ο γιος μου σταμάτησε στη μέση του δρόμου και μου είπε: “Τρέχα να δεις για τραπέζι”, γιατί εκείνη τη στιγμή είχαν καταφτάσει μερικά ακόμα αυτοκίνητα που έψαχναν κατάλληλο σημείο για να σταθμεύσουν. Όταν μπήκα μέσα στο μαγαζί δεν υπήρχε κανείς άλλος σε αναμονή πριν από εμένα. Απευθύνθηκα στον πρώτο διαθέσιμο υπάλληλο για τραπέζι. -“Περιμένετε λιγάκι” μου απάντησε. Εν τω μεταξύ, πίσω μου άρχισε να μαζεύεται κόσμος. Προς στιγμήν είχα μεγάλες ελπίδες, ίσως και βεβαιότητα, ότι θα καταφέρουμε να καθίσουμε εδώ για φαγητό. Μάλιστα, τα παιδιά είχαν ήδη παρκάρει και είχαν έρθει και αυτά στο μαγαζί. Η κρυολουσία, όμως, ήρθε από τα χείλη του μεγάλου αφεντικού που κατέφτασε μπροστά μας, μετά από αρκετή ώρα και κάμποσες διαβουλεύσεις με τον υπάλληλο που με είχε σε αναμονή τόση ώρα. - “Δυστυχώς, δεν μπορούμε να εξυπηρετήσουμε κανέναν από εσάς” είπε απευθυνόμενος στο πλήθος που είχε μαζευτεί στη είσοδο του μαγαζιού. -“Περιμένουμε κρατήσεις στα άδεια τραπέζια που βλέπετε”. Κάναμε επιτόπου μεταβολή και αναχωρήσαμε. Ίσως κάποια άλλη φορά.
Παρακάτω συναντήσαμε το χωριό Μάρκος το οποίο είvαι χτισμέvo στoυς πρόπoδες τoυ όρους Μελικάγκoυρo, σε 900 μέτρα υψόμετρo. Η βουνοκορφή του Μελικάγκουρου αποτελεί τη δυτικότερη απόληξη του ορεινού όγκου του Μαινάλου και η θέση του χωριού στην πλαγιά το καθιστά ένα από τα ελάχιστα χωριά πoυ συvαvτάει καvείς με τόσo μεγάλη πανοραμική θέα.
Αφήνοντας πίσω μας τον Μάρκο και ακολουθώντας, πλέον, την Επαρχιακή Οδό Δημητσάνας-Γέφυρας Μπερτσάς υποχρεωθήκαμε σε μια ολιγόλεπτη στάση, αφού στο βάθος ξεπρόβαλε ένα συγκλονιστικό θέαμα. Τοπίο στην ομίχλη! Η Ζάτουνα αριστερά, η Δημητσάνα δεξιά, στολισμένες με τα πέτρινα σπίτια τους και στεφανωμένες με αέρινα πέπλα έμοιαζαν εξωπραγματικές.
Μπήκαμε στη Ζάτουνα και παρκάραμε στον κεντρικό δρόμο. Αναζητήσαμε τραπέζι στο “Ου Μπλέξεις” το οποίο ήταν κατάμεστο. Μας είπαν να κάνουμε μια σύντομη βολτίτσα και να επιστρέψουμε σε ένα εικοσάλεπτο. Σταθήκαμε μπροστά στο καφενείο του Μίκη και διηγήθηκα στα παιδιά την ιστορία για τα χρόνια της εξορίας του μουσικοσυνθέτη στο χωριό. Η ιστορία της Ζάτουνας και του Μίκη υπάρχει, ήδη, καταγεγραμμένη στο κεφάλαιο 42 αυτής της ιστορίας.
Πλησιάσαμε στα παράθυρα του καφενείου για να δούμε από κοντά τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες που είναι κολλημένες στο τζάμι.
Το φαγητό ήταν ικανοποιητικό και οι μερίδες μεγάλες. Είναι μια αξιοπρεπής λύση για κάποιον που βρίσκεται στην περιοχή. Ακολούθησε βόλτα στο χωριό το οποίο ήταν τώρα τυλιγμένο, απ΄ άκρη σ΄ άκρη, στην ομίχλη. Μαγικές εικόνες σε γήινους τόνους συνόδευσαν κάθε μας βήμα στα σοκάκια και στις ανηφοριές του.
Από το ψηλότερο σημείο η θέα ήταν αδύνατη. Ένα αδιαπέραστο, υπόλευκο πέπλο είχε εξαφανίσει τα όμορφα σπίτια με τις κόκκινες στέγες, ακόμη και ολόκληρο τον όγκο του ελατοσκέπαστου βουνού.
Γέμισαν τα μάτια μας με τα φθινοπωρινά χρώματα και τα πνευμόνια μας με τα αρώματα του βρεγμένου χώματος και σαν ξεκίνησε να πέφτει το σκοτάδι πήραμε τον δρόμο της επιστροφής για το Βαλτεσινίκο.
Last edited:
GTS
Member
- Μηνύματα
- 6.783
- Likes
- 18.174
Εκεί στο γεφύρι του Μονοπορη από κάτω απολαύσαμε το μπάνιο μας το καλοκαίρι. Μαγική Αρκαδία όλες τις εποχές.
Klair
Member
- Μηνύματα
- 2.217
- Likes
- 25.826
- Ταξίδι-Όνειρο
- Υπερσιβηρικός
Ο μετανάστης Γεώργιος Στρατήγης από τα Βούρβουρα ήταν στο Ellis Island το 1901
Η ιστορία της ανθρωπότητας είναι συνυφασμένη με τη μετανάστευση. Και η Αρκαδία από τα αρχαία χρόνια έχει μακρά παράδοση. Δεν υπάρχει ούτε μια αρκαδική οικογένεια που να μην έχει αποχαιρετήσει στο παρελθόν ένα μέλος της που ξεκίνησε για τον δύσκολο αγώνα να αναζητήσει μια καλύτερη τύχη σε μακρινούς τόπους. Στις αποβάθρες των λιμανιών κρέμονταν σαν τα σταφύλια οι συγγενείς των ανθρώπων που ξεκινούσαν για να χτίσουν μια νέα ζωή μακριά από τον τόπο τους. Πολλοί από εκείνους δε γύρισαν ποτέ πίσω. Πολλοί από εκείνους, επίσης, γύρισαν, έφτιαξαν κληροδοτήματα, έχτισαν σχολεία και νοσοκομεία.
Ο ερευνητής και συγγραφέας Πέτρος Σαραντάκης έχει ασχοληθεί επισταμένως με την ελληνική μετανάστευση στις ΗΠΑ. Στο δίτομο έργο του «Οι Αρκάδες της Αμερικής: Ιστορία και προσφορά» αναφέρεται διεξοδικά στη μετανάστευση των Αρκάδων στις ΗΠΑ και παρουσιάζει τους καρπούς μιας επταετούς έρευνας.
Τα τεκμήρια, βέβαια, μιλούν πολύ πιο δυνατά από τις λέξεις. Ένα τέτοιο τεκμήριο δημοσίευσε ο κ. Σαραντάκης στη σελίδα του στο Facebook. Πρόκειται για μια φωτογραφία από το Ellis Island, το νησί στο λιμάνι της Νέας Υόρκης που αποτέλεσε τον πιο πολυσύχναστο σταθμό επιθεώρησης μεταναστών στις Ηνωμένες Πολιτείες. Από το 1892 έως το 1954, σχεδόν 12 εκατομμύρια μετανάστες που έφτασαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης και του Νιου Τζέρσεϊ υποβλήθηκαν σε ελέγχους εκεί σύμφωνα με την ομοσπονδιακή νομοθεσία.
Το 1901 ο Γεώργιος Στρατήγης από τα Βούρβουρα βρέθηκε εκεί, για τον καθιερωμένο έλεγχο, προκειμένου να αναζητήσει στη συνέχεια μια καλύτερη ζωή στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Άφησε πίσω του ένα χάραγμα σε τοίχο που γράφει:
«Γεώργιος Στρατήγης, εκ Βουρβούρων Επαρχίας Κυνουρίας. Εις αυτά τα κρεβάτια εκοιμήθηκα νύκτες (3) και ο θεός γιγνώσκει πόσες θα κοιμηθώ ακόμη. 22/3/1901».
Ένα χάραγμα στον τοίχο, ένα σπάραγμα της ιστορίας της μετανάστευσης της Αρκαδίας.
Πηγή: Ο μετανάστης Γεώργιος Στρατήγης από τα Βούρβουρα ήταν στο Ellis Island το 1901... (pic)
Η ιστορία της ανθρωπότητας είναι συνυφασμένη με τη μετανάστευση. Και η Αρκαδία από τα αρχαία χρόνια έχει μακρά παράδοση. Δεν υπάρχει ούτε μια αρκαδική οικογένεια που να μην έχει αποχαιρετήσει στο παρελθόν ένα μέλος της που ξεκίνησε για τον δύσκολο αγώνα να αναζητήσει μια καλύτερη τύχη σε μακρινούς τόπους. Στις αποβάθρες των λιμανιών κρέμονταν σαν τα σταφύλια οι συγγενείς των ανθρώπων που ξεκινούσαν για να χτίσουν μια νέα ζωή μακριά από τον τόπο τους. Πολλοί από εκείνους δε γύρισαν ποτέ πίσω. Πολλοί από εκείνους, επίσης, γύρισαν, έφτιαξαν κληροδοτήματα, έχτισαν σχολεία και νοσοκομεία.
Ο ερευνητής και συγγραφέας Πέτρος Σαραντάκης έχει ασχοληθεί επισταμένως με την ελληνική μετανάστευση στις ΗΠΑ. Στο δίτομο έργο του «Οι Αρκάδες της Αμερικής: Ιστορία και προσφορά» αναφέρεται διεξοδικά στη μετανάστευση των Αρκάδων στις ΗΠΑ και παρουσιάζει τους καρπούς μιας επταετούς έρευνας.
Τα τεκμήρια, βέβαια, μιλούν πολύ πιο δυνατά από τις λέξεις. Ένα τέτοιο τεκμήριο δημοσίευσε ο κ. Σαραντάκης στη σελίδα του στο Facebook. Πρόκειται για μια φωτογραφία από το Ellis Island, το νησί στο λιμάνι της Νέας Υόρκης που αποτέλεσε τον πιο πολυσύχναστο σταθμό επιθεώρησης μεταναστών στις Ηνωμένες Πολιτείες. Από το 1892 έως το 1954, σχεδόν 12 εκατομμύρια μετανάστες που έφτασαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης και του Νιου Τζέρσεϊ υποβλήθηκαν σε ελέγχους εκεί σύμφωνα με την ομοσπονδιακή νομοθεσία.
Το 1901 ο Γεώργιος Στρατήγης από τα Βούρβουρα βρέθηκε εκεί, για τον καθιερωμένο έλεγχο, προκειμένου να αναζητήσει στη συνέχεια μια καλύτερη ζωή στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Άφησε πίσω του ένα χάραγμα σε τοίχο που γράφει:
«Γεώργιος Στρατήγης, εκ Βουρβούρων Επαρχίας Κυνουρίας. Εις αυτά τα κρεβάτια εκοιμήθηκα νύκτες (3) και ο θεός γιγνώσκει πόσες θα κοιμηθώ ακόμη. 22/3/1901».
Ένα χάραγμα στον τοίχο, ένα σπάραγμα της ιστορίας της μετανάστευσης της Αρκαδίας.
Πηγή: Ο μετανάστης Γεώργιος Στρατήγης από τα Βούρβουρα ήταν στο Ellis Island το 1901... (pic)
Smaragda53
Member
- Μηνύματα
- 988
- Likes
- 2.082
- Επόμενο Ταξίδι
- αχ, μακάρι νάξερα!
- Ταξίδι-Όνειρο
- Πολυνησία
Καταπληκτικό!
Klair
Member
- Μηνύματα
- 2.217
- Likes
- 25.826
- Ταξίδι-Όνειρο
- Υπερσιβηρικός
Βλαχορράπτης-Γεφύρι Κούκου-Καταρράκτης Βρόντου
Ένας νέος προορισμός έρχεται να προστεθεί σε αυτήν την ιστορία για την Αρκαδία. Με ορμητήριο τη Βυτίνα ξεκινήσαμε, στις 24 Φεβρουαρίου του 2024, να ανακαλύψουμε και να εξερευνήσουμε ένα πολύ όμορφο χωριό, έναν εντυπωσιακό και θορυβώδη καταρράκτη και ένα ιστορικό γεφύρι απαράμιλλης τέχνης και μαεστρίας. Ο γνωστός, πλέον, δρόμος μας οδήγησε στη Δημητσάνα, αλλά πριν μπούμε στο χωριό-στο σημείο που βρίσκεται το Κέντρο Υγείας-στρίψαμε δεξιά ακολουθώντας την Επαρχιακή Οδό Δημητσάνας-Γέφυρας Μπερτσάς μέσω της οποίας φτάσαμε στο χωριό Μάρκος, αφού πρώτα διασχίσαμε, για μια ακόμη φορά, την ιστορική και πανέμορφη Ζάτουνα. Μπαίνοντας στον Μάρκο, είδαμε την ταμπέλα που έγραφε: Βλαχορράπτης-Ατσίχολος-Καρύταινα και ακολουθήσαμε τον στενό και κατηφορικό δρόμο που ονομάζεται Οδός Αγίου Ιωάννη Προδρόμου.
Αφήνοντας πίσω μας τα τελευταία σπίτια του χωριού, μπροστά μας ξεδιπλώθηκε μια πανοραμική θέα ενός μεγάλου τμήματος της Πελοποννήσου, αφού από εδώ ψηλά φαίνεται η πεδιάδα της Μεγαλόπολης, το Λύκαιο Όρος αλλά και ένα σωρό άλλες βουνοκορφές καθώς και κατάφυτα μικρά και μεγάλα φαράγγια. Η διαδρομή πολύ στενή και κατηφορική, γεμάτη φουρκέτες. Παίρνοντας μερικές κλειστές στροφές είδαμε τα σπίτια του Μάρκου να αιωρούνται πάνω από τα κεφάλια μας.
Συνεχίσαμε να κατηφορίζουμε απολαμβάνοντας τη μοναχικότητα, το εναλλασσόμενο τοπίο με την οργιώδη βλάστηση, αλλά και τα κατακίτρινα επίπεδα ξέφωτα. Κάποια στιγμή, ο στενός δρόμος με την παμπάλαια ασφαλτόστρωση μετατράπηκε σε χωματόδρομο. Ήταν αρκετά βατός και ευτυχώς σύντομης διάρκειας.
Η επιστροφή μας στην άσφαλτο έγινε περνώντας από μια ιδιαίτερη και πρωτότυπη «πύλη». Δύο πανύψηλα και αντικριστά δέντρα, σαν άλλοι ακοίμητοι φρουροί της μοναχικής οδού, σηματοδότησαν την επιστροφή μας στην ασφάλτινη διαδρομή.
Κι άλλες φουρκέτες, κι άλλη κατηφοριά, κι άλλη πυκνή βλάστηση, ώσπου είδαμε στο απέναντι βουνό έναν δρόμο να σχίζει σαν μαχαιριά την πρασινάδα. Αυτή ήταν η συνέχεια της διαδρομής μας, με ανηφορική τώρα εξέλιξη. Κοντεύαμε να προσεγγίσουμε τον προορισμό μας. Πράγματι, παίρνοντας μια ακόμα στροφή φανερώθηκε κάτω από τις ρόδες μας ο μικρός οικισμός να απλώνει τις γειτονιές του αντικριστά στις κατάφυτες πλαγιές με τις έντονες κλίσεις. Σταματήσαμε σε ένα πλάτωμα για πανοραμικές φωτογραφίες του Βλαχορράπτη ή Βλαχορράφτη με τη σημερινή ονομασία Μάραθα. Από εκεί ψηλά η δόμηση μας φάνηκε αρκετά αραιή με άπλετο ελεύθερο χώρο μεταξύ των πετρόχτιστων σπιτιών με την παραδοσιακή αρχιτεκτονική. Πολύ ενδιαφέρουσα και καλαίσθητη ήταν η πρώτη εντύπωση που μας εξέπεμψε ο παραδοσιακός οικισμός με τα διώροφα λιθόκτιστα οικοδομήματά του.
Μπήκαμε στο αυτοκίνητο και συνεχίσαμε την πορεία μας φτάνοντας στα πρώτα σπίτια του χωριού. Δύο ξύλινες ταμπέλες μας έδειξαν αμέσως τη διαδρομή που έπρεπε να ακολουθήσουμε για να ανακαλύψουμε το κρυμμένο υδάτινο μυστικό της πανέμορφης περιοχής. Αφήσαμε τη γνωριμία με το χωριό για αργότερα και αμέσως βάλαμε πλώρη για το Γεφύρι του Κούκου και τον Καταρράκτη του Βρόντου.
Μια ασφάλτινη φιδίσια διαδρομή, με πανοραμική θέα, μας έφερε μετά από 5 χιλιόμετρα στην είσοδο του Γεφυριού και 34 μέτρα πάνω από το στενό φαράγγι του Αλφειού ποταμού. Το παλιό πέτρινο Γεφύρι του Κούκου, στο πιο στενό πέρασμα του Αλφειού, συνέδεε τις επαρχίες Ολυμπίας και Γορτυνίας. Είναι πραγματικά εντυπωσιακό το πώς κατόρθωσε ο Λαγκαδινός πρωτομάστορας Αντώνης Κάτσαινος να το χτίσει εκεί πάνω, σε ένα στενό μεν, αλλά πολύ επικίνδυνο σημείο δε. Τριάντα τέσσερα μέτρα ύψος, και από κάτω ο αφρισμένος ποταμός.
Βρίσκεται στο πιο στενό βραχώδες πέρασμα του Αλφειού, στη θέση «Τρία Αλώνια» και διευκόλυνε την επικοινωνία των χωριών της Δυτικής Γορτυνίας με την Ανδρίτσαινα. Χτίστηκε το 1880 και είναι μονότοξο. Το όνομά του το οφείλει, σύμφωνα με την παράδοση, στον Κούκο που τον μαχαίρωσε ο Μπραΐμης, ο νονός του, σε μια συναλλαγή που είχαν για ένα σφαχτό, λένε κάποιοι, ενώ άλλοι λένε ότι η συναλλαγή δεν ήταν ακριβώς συναλλαγή αλλά κλεψιά. Ο Κούκος έπιασε τον Μπραΐμη να κλέβει ένα ζώο από το κοπάδι του και πάνω στον καβγά, ο Μπραΐμης τον μαχαίρωσε στην καρδιά.
Το 1878 αποφασίστηκε από το κράτος, με πρωτοβουλία του Λαγκαδινού πολιτικού Αθανασίου Βαλαβάνη, η κατασκευή του Γεφυριού με κρατική επιχορήγηση 17.254 δραχμών. Η επιλογή έγινε στο πιο στενό σημείο του Αλφειού. Κανένας, όμως, μηχανικός του κράτους δεν αναλάμβανε την κατασκευή του, λόγω της δυσκολίας του ύψους και της ορμής του νερού. Τότε, ανέλαβε να το χτίσει ο πρωτομάστορας Αντώνης Κάτσαινος από τα Λαγκάδια. Η κατασκευή του κράτησε 2 χρόνια και τελείωσε το 1880. Η παράδοση λέει ότι ο Κάτσαινος κατάφερε να φτιάξει το Γεφύρι, ενώ άλλοι είχαν αποτύχει, στηρίζοντας τη σκαλωσιά σε δίχτυ που έφτιαξε από 13.000 οργιές τριχιά, που στη συνέχεια κρέμασε σε δέντρα στις δύο πλευρές του φαραγγιού. Κατασκευάστηκε κάτω από εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες χάρη στη μαστοριά και την εξυπνάδα του πρωτομάστορα.
Σταθήκαμε στη μέση του Γεφυριού κοιτάζοντας από το ύψος των 34 μέτρων τον Αλφειό ποταμό, αφουγκραζόμενοι το τραγούδι των αφρισμένων γαλαζοπράσινων νερών του. Τα πετρογέφυρα είναι στοιχεία του λαϊκού μας πολιτισμού και πρέπει να τα προστατεύουμε και να τα διαφυλάττουμε ως κόρη οφθαλμού. Είναι πραγματικά στολίδια χτισμένα από σπουδαίους μαστόρους που έφευγαν για καιρό μακριά από τα σπίτια τους δουλεύοντας υπό αντίξοες συνθήκες για την κατασκευή τους. Μέχρι και κωδική γλώσσα μιλούσαν για να μην φανερώνουν τα μυστικά της τέχνης τους.
Λίγο μετά το Γεφύρι του Κούκου αφήσαμε το αυτοκίνητο σε ένα άπλωμα
και κατρακυλήσαμε σε ένα κακοτράχαλο, γλιστερό μονοπάτι για να ανακαλύψουμε τον Καταρράκτη του Βρόντου. Ένα υψηλής φυσικής ομορφιάς τοπίο μας τύλιξε στην αγκαλιά του και μας ξεμυάλισε. Πανύψηλα δέντρα που έκρυβαν τον ουρανό και πυκνοί θάμνοι αποτελούσαν το σκηνικό μέσα στο οποίο περπατούσαμε. Διασχίσαμε τη στεγνή κοίτη ενός χειμάρρου την οποία κάλυπταν ογκώδεις πέτρες που ήταν ντυμένες με καταπράσινες βελούδινες φορεσιές. Πάνω από τα κεφάλια μας έγερναν κορμοί δέντρων στολισμένοι με κισσούς, περικοκλάδες και απαλά σμαραγδένια βρύα και λειχήνες. Τοπίο απείρου κάλλους και μυστηρίου. Σε κάθε σου βήμα νόμιζες ότι θα πεταχτούν μπροστά σου νεράιδες και ξωτικά του δάσους.
Κάποια στιγμή έφτασε στα αυτιά μας το βουητό του νερού που πέφτει από ψηλά και σε λίγο αντικρίσαμε τον μεγαλόπρεπο πρωταγωνιστή της περιοχής να κατακρημνίζει τα αφρισμένα ύδατά του από μεγάλο ύψος. Ο Καταρράκτης του Βρόντου δεν οφείλει το όνομά του σε κάποιο πρόσωπο, αλλά στον βρόντο που κάνουν τα νερά του καθώς γκρεμίζονται από ύψος 17 μέτρων στην απότομη και κατάφυτη πλαγιά του βουνού.
Ένα γάργαρο ποτάμι σχηματίζεται εδώ, με μικρές πισίνες ανάμεσα σε τεράστιες πέτρες που ενδείκνυνται για καλοκαιρινό μπανάκι. Το νερό κυλάει στο ονειρικό αυτό σκηνικό για να ενωθεί μετά από λίγο με τον Αλφειό ποταμό.
Ακολουθώντας ένα στενό χωμάτινο μονοπάτι συναντήσαμε, σε ένα ξέφωτο, μια μεγάλη πράσινη σκηνή η οποία αποτελεί spot των προγραμμάτων rafting στον Λούσιο και τον Αλφειό ποταμό. Η κατάβαση ξεκινάει από το Γεφύρι του Ατσίχολου στον ποταμό Λούσιο. Η κωπηλασία γίνεται στα κρυστάλλινα νερά μέσα σε ένα στενό φαράγγι. Οργιώδης βλάστηση, φυσικές πηγές και πανέμορφα τοξωτά γεφύρια συμπληρώνουν αυτήν τη μοναδική εμπειρία. Οι επιβλητικοί βράχοι εκατέρωθεν του ποταμού δημιουργούν συναρπαστικά περάσματα και εμπόδια για ατελείωτη διασκέδαση και μεγάλες δόσεις αδρεναλίνης. Η διαδρομή καταλήγει στον ποταμό Αλφειό και τερματίζει στο πέτρινο Γεφύρι του Κούκου και ακριβώς στο σημείο που βρισκόμασταν εμείς.
Πλησιάσαμε την όχθη του Αλφειού έχοντας θέα στο στενό φαράγγι και στο ιστορικό Γεφύρι. Τα νερά άφριζαν και μούγκριζαν από την ορμή, ο ουρανός είχε μια γκριζάδα που ταίριαζε απόλυτα στο τοπίο. Δεν έκανε καθόλου κρύο, αντιθέτως μια γλυκιά θαλπωρή τύλιγε απαλά τα κορμιά μας καθώς στεκόμασταν πάνω στις λείες πέτρες και δίπλα στη ροή του νερού. Πόση ομορφιά να αποτυπωθεί στις φωτογραφίες;
Δίπλα μας ένας μικρός καταρράκτης διοχεύεται τα νερά του Βρόντου στον Αλφειό. Μαγικό σκηνικό, μαγικό τοπίο, μαγική Αρκαδία!
Ακολουθώντας το ίδιο μονοπάτι φτάσαμε εντυπωσιασμένοι στο αυτοκίνητο αναχωρώντας για τη γνωριμία μας με τον Βλαχορράπτη. Ο αμαξιτός δρόμος κόβει στα δύο το χωριό.
Καταλήγοντας στην άκρη του παραδοσιακού οικισμού, παρκάραμε το αυτοκίνητο έξω από το πρώην Δημοτικό Σχολείο στο οποίο σήμερα στεγάζεται το Λαογραφικό Μουσείο.
Κυκλώσαμε το πέτρινο κτίριο το οποίο συνορεύει με τον μεταβυζαντινό ναό του Αγίου Δημητρίου.
Εδώ, είδαμε τοποθετημένους μερικούς ογκόλιθους από το αρχαίο κάστρο του Αγίου Νικολάου (4ος αιώνας π.Χ).
Στην κορυφή ενός λόφου, δίπλα στο χωριό και σε δεσπόζουσα θέση, με ορατότητα μέχρι και το Ιόνιο Πέλαγος, σώζονται ερείπια αρχαίου τείχους και υπολείμματα αρχαίου κάστρου το οποίο, πιθανώς, χρησιμοποιούνταν για την προστασία της Αρχαίας Γόρτυνας. Εκεί, βρίσκεται σήμερα το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου. Το αρχαίο αυτό φρούριο είναι χαρακτηρισμένο ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Φεύγοντας από το χωριό κάναμε μια προσπάθεια να προσεγγίσουμε τον λόφο για να δούμε τα αρχαία ερείπια. Όμως, ο χωματόδρομος μας φάνηκε αρκετά δύσβατος για να θέσουμε σε ταλαιπωρία το αυτοκίνητο με το οποίο κάναμε την εξόρμηση. Αυτές οι extreme διαδρομές είναι δική μου αποκλειστικότητα τις οποίες φέρνω εις πέρας με το δικό μου εκπαιδευμένο σε τέτοιους κακοτράχαλους δρόμους αυτοκινητάκι και συνήθως σε solo εξορμήσεις. Έτσι, η εξερεύνηση του αρχαίου φρουρίου έμεινε σε εκκρεμότητα την οποία υποσχέθηκα στον εαυτό μου να καλύψω την επόμενη φορά που θα βρεθώ σε αυτά τα μέρη.
Επανέρχομαι, λοιπόν, εκεί που είχαμε μείνει, δηλαδή στον ναό του Αγίου Δημητρίου από τον περίβολο του οποίου θαυμάσαμε ένα άλλο κομμάτι του οικισμού με τα αμφιθεατρικά πετρόχτιστα σπίτια του, τα περισσότερα πολύ καλά συντηρημένα ή αναπαλαιωμένα, να σκαρφαλώνουν στην κατάφυτη πλαγιά.
Με έντονα λιτό ύφος, με χαγιάτια, με μικρά παράθυρα και αυλές όλα τα κτίρια του Βλαχορράπτη αποπνέουν αρχοντιά και καλαισθησία. Ανάμεσα στα λιγοστά, πλέον, κατοικημένα σπίτια χάσκουν αρκετά χαλάσματα και αυτά όμως με φανερά τα σημάδια της θαυμάσιας πέτρινης τέχνης, της παλιάς αίγλης και της αυθεντικότητας.
Δίπλα στο παλιό Σχολείο βρίσκεται η ιδιαίτερα φροντισμένη πλατεία του Βλαχορράπτη, με τις προτομές των μελών της γνωστής οικογένειας των Αγγελοπουλαίων (του πατέρα Θεόδωρου και των παιδιών του Παναγιώτη, Άγγελου, Δημητρίου και Γιάννη), η οποία κατάγεται από το χωριό. Τα μέλη της, και ιδιαίτερα ο Παναγιώτης Αγγελόπουλος, είναι ευεργέτες του χωριού και της ευρύτερης περιοχής, αφού με δική τους χρηματοδότηση έγιναν πολλά σημαντικά κοινωφελή έργα (δρόμος Ατσίχολου-Βλαχορράπτη, ανακαίνιση του Δημοτικού Σχολείου, υδροδότηση κ.α.
Οι Λαγκαδινοί μάστορες που έφτιαξαν το Γεφύρι του Κούκου στον Αλφειό ποταμό έχτισαν και την Αγία Τριάδα, την ενοριακή εκκλησία του χωριού (1830). Μπροστά της ορθώνεται το Ηρώο των Πεσόντων στους βαλκανικούς πολέμους, στον ελληνοϊταλικό πόλεμο και στην Εθνική Αντίσταση
Απέναντί της στέκεται ένα ακόμα πέτρινο οικοδόμημα το οποίο στεγάζει το μονοθέσιο Δημοτικό Σχολείο του Βλαχορράπτη.
Εδώ, συναντήσαμε και την ταβέρνα του χωριού η οποία ήταν ανοιχτή και είχε κόσμο που γευμάτιζε.
Αν και το σημερινό χωριό ιδρύθηκε γύρω στα 1600 μ.Χ. από έναν ποιμένα που έραβε βλάχικα ρούχα (έτσι προέκυψε και το όνομά του) η περιοχή είχε κατοικηθεί από την αρχαιότητα. Ο περιηγητής Παυσανίας, αφήνοντας τον Βουφάγο ποταμό (παραπόταμο του Αλφειού) τράβηξε για τα αρχαία Μάραθα. Ο αρχαίος ταξιδιώτης γράφει: «προχωρώντας απ’ τις πηγές του ποταμού Βουφάγου θα συναντήσεις πρώτα το χωριό Μάραθα και μετά απ’ αυτό τη Γόρτυνα, που σήμερα είναι κώμη, ενώ παλαιότερα ήταν πόλη». Τα Μάραθα του Παυσανία ταυτίζονται με την τοποθεσία «Μαραθιά», του Βλαχορράπτη. Από τον κάμπο της περιοχής περνούσαν αρχαίοι δρόμοι, όπως η 5η Μυκηναϊκή Οδός που αργότερα ονομάστηκε από τους Ρωμαίους σε 84η Ρωμαϊκή Οδό.
Σήμερα το χωριό αποτελεί πολύ καλή αφετηρία εναλλακτικού τουρισμού, αφού η πρόσβαση στα ποτάμια (Αλφειό και Λούσιο) και στα φαράγγια της περιοχής είναι ιδιαίτερα εύκολη. Εδώ, έχει τη βάση της η Trekking Hellas Arcadia η οποία προσφέρει ανεπανάληπτες δράσεις στη φύση, κυρίως rafting στον Λούσιο και τον Αλφειό.
«Μικρές και μεγάλες παρέες εκπαιδεύονται στις απαραίτητες τεχνικές κατάβασης, φορούν τον απαραίτητο εξοπλισμό και μπαίνουν στις βάρκες για να ζήσουν μια μοναδική εμπειρία σε δύο από τα ομορφότερα ποτάμια της Ελλάδας! Με τις βάρκες μας, έχουμε την ευκαιρία να προσεγγίσουμε δυσπρόσιτα μέρη μοναδικής ομορφιάς, να ανακαλύψουμε τα κρυμμένα θαύματα του ποταμού, να διασκεδάσουμε ενώ κωπηλατούμε και να κολυμπήσουμε στα κρυστάλλινα νερά» αναφέρουν οι έμπειροι εκπαιδευτές. Εμείς κάναμε μια μικρή βόλτα στον καλόγουστο υπαίθριο χώρο με τα ξύλινα παγκάκια, είδαμε τις αραγμένες βάρκες και αποχωρήσαμε λέγοντας μεταξύ μας ότι κάποια στιγμή πρέπει να γευτούμε αυτήν τη μοναδική εμπειρία.
Όποιος ενδιαφέρεται μπορεί να αντλήσει πληροφορίες από εδώ: Rafting σε Λούσιο - Αλφειό
Η επιστροφή μας στο χωριό Μάρκος έγινε από την ίδια διαδρομή. Όμως, η προσέγγιση στον Βλαχορράπτη μπορεί να γίνει από διαφορετικό και καλύτερο δρόμο, δηλαδή από Καρύταινα ακολουθώντας την Επαρχιακή Οδό Καρύταινας-Λουτρών Ηραίας.
Στον Μάρκο σταματήσαμε για φαγητό. Στον περίβολο μιας μικρής εκκλησίας υπάρχει το «Άλλοθι», ένα χουχουλιάρικο ταβερνάκι με μια σόμπα που εκπνέει ζεστασιά και θαλπωρή, με παραδοσιακά φαγητά και πεντανόστιμα ντόπια κρέατα. Ήταν η καλύτερη επιλογή για να κλείσει αυτή η τόσο περιεκτική και πανέμορφη εκδρομή στα «μυστικά» μέρη της Ορεινής Αρκαδίας.
Αλλοθι στου μαρκου - Κριτικές για Άλλοθι, στου Μάρκου, Δημητσάνα, Ελλάδα - Tripadvisor
Άλλοθι, στου Μάρκου | Dimitsána
Ένας νέος προορισμός έρχεται να προστεθεί σε αυτήν την ιστορία για την Αρκαδία. Με ορμητήριο τη Βυτίνα ξεκινήσαμε, στις 24 Φεβρουαρίου του 2024, να ανακαλύψουμε και να εξερευνήσουμε ένα πολύ όμορφο χωριό, έναν εντυπωσιακό και θορυβώδη καταρράκτη και ένα ιστορικό γεφύρι απαράμιλλης τέχνης και μαεστρίας. Ο γνωστός, πλέον, δρόμος μας οδήγησε στη Δημητσάνα, αλλά πριν μπούμε στο χωριό-στο σημείο που βρίσκεται το Κέντρο Υγείας-στρίψαμε δεξιά ακολουθώντας την Επαρχιακή Οδό Δημητσάνας-Γέφυρας Μπερτσάς μέσω της οποίας φτάσαμε στο χωριό Μάρκος, αφού πρώτα διασχίσαμε, για μια ακόμη φορά, την ιστορική και πανέμορφη Ζάτουνα. Μπαίνοντας στον Μάρκο, είδαμε την ταμπέλα που έγραφε: Βλαχορράπτης-Ατσίχολος-Καρύταινα και ακολουθήσαμε τον στενό και κατηφορικό δρόμο που ονομάζεται Οδός Αγίου Ιωάννη Προδρόμου.
Αφήνοντας πίσω μας τα τελευταία σπίτια του χωριού, μπροστά μας ξεδιπλώθηκε μια πανοραμική θέα ενός μεγάλου τμήματος της Πελοποννήσου, αφού από εδώ ψηλά φαίνεται η πεδιάδα της Μεγαλόπολης, το Λύκαιο Όρος αλλά και ένα σωρό άλλες βουνοκορφές καθώς και κατάφυτα μικρά και μεγάλα φαράγγια. Η διαδρομή πολύ στενή και κατηφορική, γεμάτη φουρκέτες. Παίρνοντας μερικές κλειστές στροφές είδαμε τα σπίτια του Μάρκου να αιωρούνται πάνω από τα κεφάλια μας.
Συνεχίσαμε να κατηφορίζουμε απολαμβάνοντας τη μοναχικότητα, το εναλλασσόμενο τοπίο με την οργιώδη βλάστηση, αλλά και τα κατακίτρινα επίπεδα ξέφωτα. Κάποια στιγμή, ο στενός δρόμος με την παμπάλαια ασφαλτόστρωση μετατράπηκε σε χωματόδρομο. Ήταν αρκετά βατός και ευτυχώς σύντομης διάρκειας.
Η επιστροφή μας στην άσφαλτο έγινε περνώντας από μια ιδιαίτερη και πρωτότυπη «πύλη». Δύο πανύψηλα και αντικριστά δέντρα, σαν άλλοι ακοίμητοι φρουροί της μοναχικής οδού, σηματοδότησαν την επιστροφή μας στην ασφάλτινη διαδρομή.
Κι άλλες φουρκέτες, κι άλλη κατηφοριά, κι άλλη πυκνή βλάστηση, ώσπου είδαμε στο απέναντι βουνό έναν δρόμο να σχίζει σαν μαχαιριά την πρασινάδα. Αυτή ήταν η συνέχεια της διαδρομής μας, με ανηφορική τώρα εξέλιξη. Κοντεύαμε να προσεγγίσουμε τον προορισμό μας. Πράγματι, παίρνοντας μια ακόμα στροφή φανερώθηκε κάτω από τις ρόδες μας ο μικρός οικισμός να απλώνει τις γειτονιές του αντικριστά στις κατάφυτες πλαγιές με τις έντονες κλίσεις. Σταματήσαμε σε ένα πλάτωμα για πανοραμικές φωτογραφίες του Βλαχορράπτη ή Βλαχορράφτη με τη σημερινή ονομασία Μάραθα. Από εκεί ψηλά η δόμηση μας φάνηκε αρκετά αραιή με άπλετο ελεύθερο χώρο μεταξύ των πετρόχτιστων σπιτιών με την παραδοσιακή αρχιτεκτονική. Πολύ ενδιαφέρουσα και καλαίσθητη ήταν η πρώτη εντύπωση που μας εξέπεμψε ο παραδοσιακός οικισμός με τα διώροφα λιθόκτιστα οικοδομήματά του.
Μπήκαμε στο αυτοκίνητο και συνεχίσαμε την πορεία μας φτάνοντας στα πρώτα σπίτια του χωριού. Δύο ξύλινες ταμπέλες μας έδειξαν αμέσως τη διαδρομή που έπρεπε να ακολουθήσουμε για να ανακαλύψουμε το κρυμμένο υδάτινο μυστικό της πανέμορφης περιοχής. Αφήσαμε τη γνωριμία με το χωριό για αργότερα και αμέσως βάλαμε πλώρη για το Γεφύρι του Κούκου και τον Καταρράκτη του Βρόντου.
Μια ασφάλτινη φιδίσια διαδρομή, με πανοραμική θέα, μας έφερε μετά από 5 χιλιόμετρα στην είσοδο του Γεφυριού και 34 μέτρα πάνω από το στενό φαράγγι του Αλφειού ποταμού. Το παλιό πέτρινο Γεφύρι του Κούκου, στο πιο στενό πέρασμα του Αλφειού, συνέδεε τις επαρχίες Ολυμπίας και Γορτυνίας. Είναι πραγματικά εντυπωσιακό το πώς κατόρθωσε ο Λαγκαδινός πρωτομάστορας Αντώνης Κάτσαινος να το χτίσει εκεί πάνω, σε ένα στενό μεν, αλλά πολύ επικίνδυνο σημείο δε. Τριάντα τέσσερα μέτρα ύψος, και από κάτω ο αφρισμένος ποταμός.
Βρίσκεται στο πιο στενό βραχώδες πέρασμα του Αλφειού, στη θέση «Τρία Αλώνια» και διευκόλυνε την επικοινωνία των χωριών της Δυτικής Γορτυνίας με την Ανδρίτσαινα. Χτίστηκε το 1880 και είναι μονότοξο. Το όνομά του το οφείλει, σύμφωνα με την παράδοση, στον Κούκο που τον μαχαίρωσε ο Μπραΐμης, ο νονός του, σε μια συναλλαγή που είχαν για ένα σφαχτό, λένε κάποιοι, ενώ άλλοι λένε ότι η συναλλαγή δεν ήταν ακριβώς συναλλαγή αλλά κλεψιά. Ο Κούκος έπιασε τον Μπραΐμη να κλέβει ένα ζώο από το κοπάδι του και πάνω στον καβγά, ο Μπραΐμης τον μαχαίρωσε στην καρδιά.
Το 1878 αποφασίστηκε από το κράτος, με πρωτοβουλία του Λαγκαδινού πολιτικού Αθανασίου Βαλαβάνη, η κατασκευή του Γεφυριού με κρατική επιχορήγηση 17.254 δραχμών. Η επιλογή έγινε στο πιο στενό σημείο του Αλφειού. Κανένας, όμως, μηχανικός του κράτους δεν αναλάμβανε την κατασκευή του, λόγω της δυσκολίας του ύψους και της ορμής του νερού. Τότε, ανέλαβε να το χτίσει ο πρωτομάστορας Αντώνης Κάτσαινος από τα Λαγκάδια. Η κατασκευή του κράτησε 2 χρόνια και τελείωσε το 1880. Η παράδοση λέει ότι ο Κάτσαινος κατάφερε να φτιάξει το Γεφύρι, ενώ άλλοι είχαν αποτύχει, στηρίζοντας τη σκαλωσιά σε δίχτυ που έφτιαξε από 13.000 οργιές τριχιά, που στη συνέχεια κρέμασε σε δέντρα στις δύο πλευρές του φαραγγιού. Κατασκευάστηκε κάτω από εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες χάρη στη μαστοριά και την εξυπνάδα του πρωτομάστορα.
Σταθήκαμε στη μέση του Γεφυριού κοιτάζοντας από το ύψος των 34 μέτρων τον Αλφειό ποταμό, αφουγκραζόμενοι το τραγούδι των αφρισμένων γαλαζοπράσινων νερών του. Τα πετρογέφυρα είναι στοιχεία του λαϊκού μας πολιτισμού και πρέπει να τα προστατεύουμε και να τα διαφυλάττουμε ως κόρη οφθαλμού. Είναι πραγματικά στολίδια χτισμένα από σπουδαίους μαστόρους που έφευγαν για καιρό μακριά από τα σπίτια τους δουλεύοντας υπό αντίξοες συνθήκες για την κατασκευή τους. Μέχρι και κωδική γλώσσα μιλούσαν για να μην φανερώνουν τα μυστικά της τέχνης τους.
Λίγο μετά το Γεφύρι του Κούκου αφήσαμε το αυτοκίνητο σε ένα άπλωμα
και κατρακυλήσαμε σε ένα κακοτράχαλο, γλιστερό μονοπάτι για να ανακαλύψουμε τον Καταρράκτη του Βρόντου. Ένα υψηλής φυσικής ομορφιάς τοπίο μας τύλιξε στην αγκαλιά του και μας ξεμυάλισε. Πανύψηλα δέντρα που έκρυβαν τον ουρανό και πυκνοί θάμνοι αποτελούσαν το σκηνικό μέσα στο οποίο περπατούσαμε. Διασχίσαμε τη στεγνή κοίτη ενός χειμάρρου την οποία κάλυπταν ογκώδεις πέτρες που ήταν ντυμένες με καταπράσινες βελούδινες φορεσιές. Πάνω από τα κεφάλια μας έγερναν κορμοί δέντρων στολισμένοι με κισσούς, περικοκλάδες και απαλά σμαραγδένια βρύα και λειχήνες. Τοπίο απείρου κάλλους και μυστηρίου. Σε κάθε σου βήμα νόμιζες ότι θα πεταχτούν μπροστά σου νεράιδες και ξωτικά του δάσους.
Κάποια στιγμή έφτασε στα αυτιά μας το βουητό του νερού που πέφτει από ψηλά και σε λίγο αντικρίσαμε τον μεγαλόπρεπο πρωταγωνιστή της περιοχής να κατακρημνίζει τα αφρισμένα ύδατά του από μεγάλο ύψος. Ο Καταρράκτης του Βρόντου δεν οφείλει το όνομά του σε κάποιο πρόσωπο, αλλά στον βρόντο που κάνουν τα νερά του καθώς γκρεμίζονται από ύψος 17 μέτρων στην απότομη και κατάφυτη πλαγιά του βουνού.
Ένα γάργαρο ποτάμι σχηματίζεται εδώ, με μικρές πισίνες ανάμεσα σε τεράστιες πέτρες που ενδείκνυνται για καλοκαιρινό μπανάκι. Το νερό κυλάει στο ονειρικό αυτό σκηνικό για να ενωθεί μετά από λίγο με τον Αλφειό ποταμό.
Ακολουθώντας ένα στενό χωμάτινο μονοπάτι συναντήσαμε, σε ένα ξέφωτο, μια μεγάλη πράσινη σκηνή η οποία αποτελεί spot των προγραμμάτων rafting στον Λούσιο και τον Αλφειό ποταμό. Η κατάβαση ξεκινάει από το Γεφύρι του Ατσίχολου στον ποταμό Λούσιο. Η κωπηλασία γίνεται στα κρυστάλλινα νερά μέσα σε ένα στενό φαράγγι. Οργιώδης βλάστηση, φυσικές πηγές και πανέμορφα τοξωτά γεφύρια συμπληρώνουν αυτήν τη μοναδική εμπειρία. Οι επιβλητικοί βράχοι εκατέρωθεν του ποταμού δημιουργούν συναρπαστικά περάσματα και εμπόδια για ατελείωτη διασκέδαση και μεγάλες δόσεις αδρεναλίνης. Η διαδρομή καταλήγει στον ποταμό Αλφειό και τερματίζει στο πέτρινο Γεφύρι του Κούκου και ακριβώς στο σημείο που βρισκόμασταν εμείς.
Πλησιάσαμε την όχθη του Αλφειού έχοντας θέα στο στενό φαράγγι και στο ιστορικό Γεφύρι. Τα νερά άφριζαν και μούγκριζαν από την ορμή, ο ουρανός είχε μια γκριζάδα που ταίριαζε απόλυτα στο τοπίο. Δεν έκανε καθόλου κρύο, αντιθέτως μια γλυκιά θαλπωρή τύλιγε απαλά τα κορμιά μας καθώς στεκόμασταν πάνω στις λείες πέτρες και δίπλα στη ροή του νερού. Πόση ομορφιά να αποτυπωθεί στις φωτογραφίες;
Δίπλα μας ένας μικρός καταρράκτης διοχεύεται τα νερά του Βρόντου στον Αλφειό. Μαγικό σκηνικό, μαγικό τοπίο, μαγική Αρκαδία!
Ακολουθώντας το ίδιο μονοπάτι φτάσαμε εντυπωσιασμένοι στο αυτοκίνητο αναχωρώντας για τη γνωριμία μας με τον Βλαχορράπτη. Ο αμαξιτός δρόμος κόβει στα δύο το χωριό.
Καταλήγοντας στην άκρη του παραδοσιακού οικισμού, παρκάραμε το αυτοκίνητο έξω από το πρώην Δημοτικό Σχολείο στο οποίο σήμερα στεγάζεται το Λαογραφικό Μουσείο.
Κυκλώσαμε το πέτρινο κτίριο το οποίο συνορεύει με τον μεταβυζαντινό ναό του Αγίου Δημητρίου.
Εδώ, είδαμε τοποθετημένους μερικούς ογκόλιθους από το αρχαίο κάστρο του Αγίου Νικολάου (4ος αιώνας π.Χ).
Στην κορυφή ενός λόφου, δίπλα στο χωριό και σε δεσπόζουσα θέση, με ορατότητα μέχρι και το Ιόνιο Πέλαγος, σώζονται ερείπια αρχαίου τείχους και υπολείμματα αρχαίου κάστρου το οποίο, πιθανώς, χρησιμοποιούνταν για την προστασία της Αρχαίας Γόρτυνας. Εκεί, βρίσκεται σήμερα το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου. Το αρχαίο αυτό φρούριο είναι χαρακτηρισμένο ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Φεύγοντας από το χωριό κάναμε μια προσπάθεια να προσεγγίσουμε τον λόφο για να δούμε τα αρχαία ερείπια. Όμως, ο χωματόδρομος μας φάνηκε αρκετά δύσβατος για να θέσουμε σε ταλαιπωρία το αυτοκίνητο με το οποίο κάναμε την εξόρμηση. Αυτές οι extreme διαδρομές είναι δική μου αποκλειστικότητα τις οποίες φέρνω εις πέρας με το δικό μου εκπαιδευμένο σε τέτοιους κακοτράχαλους δρόμους αυτοκινητάκι και συνήθως σε solo εξορμήσεις. Έτσι, η εξερεύνηση του αρχαίου φρουρίου έμεινε σε εκκρεμότητα την οποία υποσχέθηκα στον εαυτό μου να καλύψω την επόμενη φορά που θα βρεθώ σε αυτά τα μέρη.
Επανέρχομαι, λοιπόν, εκεί που είχαμε μείνει, δηλαδή στον ναό του Αγίου Δημητρίου από τον περίβολο του οποίου θαυμάσαμε ένα άλλο κομμάτι του οικισμού με τα αμφιθεατρικά πετρόχτιστα σπίτια του, τα περισσότερα πολύ καλά συντηρημένα ή αναπαλαιωμένα, να σκαρφαλώνουν στην κατάφυτη πλαγιά.
Με έντονα λιτό ύφος, με χαγιάτια, με μικρά παράθυρα και αυλές όλα τα κτίρια του Βλαχορράπτη αποπνέουν αρχοντιά και καλαισθησία. Ανάμεσα στα λιγοστά, πλέον, κατοικημένα σπίτια χάσκουν αρκετά χαλάσματα και αυτά όμως με φανερά τα σημάδια της θαυμάσιας πέτρινης τέχνης, της παλιάς αίγλης και της αυθεντικότητας.
Δίπλα στο παλιό Σχολείο βρίσκεται η ιδιαίτερα φροντισμένη πλατεία του Βλαχορράπτη, με τις προτομές των μελών της γνωστής οικογένειας των Αγγελοπουλαίων (του πατέρα Θεόδωρου και των παιδιών του Παναγιώτη, Άγγελου, Δημητρίου και Γιάννη), η οποία κατάγεται από το χωριό. Τα μέλη της, και ιδιαίτερα ο Παναγιώτης Αγγελόπουλος, είναι ευεργέτες του χωριού και της ευρύτερης περιοχής, αφού με δική τους χρηματοδότηση έγιναν πολλά σημαντικά κοινωφελή έργα (δρόμος Ατσίχολου-Βλαχορράπτη, ανακαίνιση του Δημοτικού Σχολείου, υδροδότηση κ.α.
Οι Λαγκαδινοί μάστορες που έφτιαξαν το Γεφύρι του Κούκου στον Αλφειό ποταμό έχτισαν και την Αγία Τριάδα, την ενοριακή εκκλησία του χωριού (1830). Μπροστά της ορθώνεται το Ηρώο των Πεσόντων στους βαλκανικούς πολέμους, στον ελληνοϊταλικό πόλεμο και στην Εθνική Αντίσταση
Απέναντί της στέκεται ένα ακόμα πέτρινο οικοδόμημα το οποίο στεγάζει το μονοθέσιο Δημοτικό Σχολείο του Βλαχορράπτη.
Εδώ, συναντήσαμε και την ταβέρνα του χωριού η οποία ήταν ανοιχτή και είχε κόσμο που γευμάτιζε.
Αν και το σημερινό χωριό ιδρύθηκε γύρω στα 1600 μ.Χ. από έναν ποιμένα που έραβε βλάχικα ρούχα (έτσι προέκυψε και το όνομά του) η περιοχή είχε κατοικηθεί από την αρχαιότητα. Ο περιηγητής Παυσανίας, αφήνοντας τον Βουφάγο ποταμό (παραπόταμο του Αλφειού) τράβηξε για τα αρχαία Μάραθα. Ο αρχαίος ταξιδιώτης γράφει: «προχωρώντας απ’ τις πηγές του ποταμού Βουφάγου θα συναντήσεις πρώτα το χωριό Μάραθα και μετά απ’ αυτό τη Γόρτυνα, που σήμερα είναι κώμη, ενώ παλαιότερα ήταν πόλη». Τα Μάραθα του Παυσανία ταυτίζονται με την τοποθεσία «Μαραθιά», του Βλαχορράπτη. Από τον κάμπο της περιοχής περνούσαν αρχαίοι δρόμοι, όπως η 5η Μυκηναϊκή Οδός που αργότερα ονομάστηκε από τους Ρωμαίους σε 84η Ρωμαϊκή Οδό.
Σήμερα το χωριό αποτελεί πολύ καλή αφετηρία εναλλακτικού τουρισμού, αφού η πρόσβαση στα ποτάμια (Αλφειό και Λούσιο) και στα φαράγγια της περιοχής είναι ιδιαίτερα εύκολη. Εδώ, έχει τη βάση της η Trekking Hellas Arcadia η οποία προσφέρει ανεπανάληπτες δράσεις στη φύση, κυρίως rafting στον Λούσιο και τον Αλφειό.
«Μικρές και μεγάλες παρέες εκπαιδεύονται στις απαραίτητες τεχνικές κατάβασης, φορούν τον απαραίτητο εξοπλισμό και μπαίνουν στις βάρκες για να ζήσουν μια μοναδική εμπειρία σε δύο από τα ομορφότερα ποτάμια της Ελλάδας! Με τις βάρκες μας, έχουμε την ευκαιρία να προσεγγίσουμε δυσπρόσιτα μέρη μοναδικής ομορφιάς, να ανακαλύψουμε τα κρυμμένα θαύματα του ποταμού, να διασκεδάσουμε ενώ κωπηλατούμε και να κολυμπήσουμε στα κρυστάλλινα νερά» αναφέρουν οι έμπειροι εκπαιδευτές. Εμείς κάναμε μια μικρή βόλτα στον καλόγουστο υπαίθριο χώρο με τα ξύλινα παγκάκια, είδαμε τις αραγμένες βάρκες και αποχωρήσαμε λέγοντας μεταξύ μας ότι κάποια στιγμή πρέπει να γευτούμε αυτήν τη μοναδική εμπειρία.
Όποιος ενδιαφέρεται μπορεί να αντλήσει πληροφορίες από εδώ: Rafting σε Λούσιο - Αλφειό
Η επιστροφή μας στο χωριό Μάρκος έγινε από την ίδια διαδρομή. Όμως, η προσέγγιση στον Βλαχορράπτη μπορεί να γίνει από διαφορετικό και καλύτερο δρόμο, δηλαδή από Καρύταινα ακολουθώντας την Επαρχιακή Οδό Καρύταινας-Λουτρών Ηραίας.
Στον Μάρκο σταματήσαμε για φαγητό. Στον περίβολο μιας μικρής εκκλησίας υπάρχει το «Άλλοθι», ένα χουχουλιάρικο ταβερνάκι με μια σόμπα που εκπνέει ζεστασιά και θαλπωρή, με παραδοσιακά φαγητά και πεντανόστιμα ντόπια κρέατα. Ήταν η καλύτερη επιλογή για να κλείσει αυτή η τόσο περιεκτική και πανέμορφη εκδρομή στα «μυστικά» μέρη της Ορεινής Αρκαδίας.
Αλλοθι στου μαρκου - Κριτικές για Άλλοθι, στου Μάρκου, Δημητσάνα, Ελλάδα - Tripadvisor
Άλλοθι, στου Μάρκου | Dimitsána
Last edited:
Smaragda53
Member
- Μηνύματα
- 988
- Likes
- 2.082
- Επόμενο Ταξίδι
- αχ, μακάρι νάξερα!
- Ταξίδι-Όνειρο
- Πολυνησία
Αυτό το συνεχες ξεδίπλωμα της Ελλαδας με τα χιλιάδες μυστικα που την κάνουν απεραντη, με αφήνει πάντα αφωνη
Elena2508
Member
- Μηνύματα
- 1.114
- Likes
- 3.746
- Επόμενο Ταξίδι
- ??
- Ταξίδι-Όνειρο
- N. Υόρκη
Ανεξάντλητη σε ομορφιές η Αρκαδία!!
Υπέροχες φωτογραφίες και λογοτεχνική η περιγραφή των διαδρομών και του τόπου!!
Αχ βρε Κλαίρη! Θα μπορούσε να γίνει λεύκωμα για την Αρκαδία αυτή η ιστορία σου!!
Πόσο με συγκινεί αυτή η αγάπη για τον τόπο σου που ξεχειλίζει από τις περιγραφές σου!!
Υπέροχες φωτογραφίες και λογοτεχνική η περιγραφή των διαδρομών και του τόπου!!
Αχ βρε Κλαίρη! Θα μπορούσε να γίνει λεύκωμα για την Αρκαδία αυτή η ιστορία σου!!
Πόσο με συγκινεί αυτή η αγάπη για τον τόπο σου που ξεχειλίζει από τις περιγραφές σου!!
Klair
Member
- Μηνύματα
- 2.217
- Likes
- 25.826
- Ταξίδι-Όνειρο
- Υπερσιβηρικός
Και μένα το ίδιο @Smaragda53
Klair
Member
- Μηνύματα
- 2.217
- Likes
- 25.826
- Ταξίδι-Όνειρο
- Υπερσιβηρικός
@Elena2508 μου πόσο υπέροχα λόγια! Με σκλαβώνεις! Σε ευχαριστώ πάρα πολύ! Η αλήθεια είναι ότι αγαπώ πολύ αυτόν τον τόπο και ποτέ δεν θα σταματήσω να τον εξερευνώ, να τον εξυμνώ και να τον αποθεώνω μέσα από αυτήν την ιστορία.
Όπως έχω αναφέρει και παλαιότερα, στόχος μου είναι αυτή η ιστορία να μεγαλώνει και να εξελίσσεται όσο θα συνεχίζω να ταξιδεύω στις ατελείωτες ομορφιές της Αρκαδίας. Έχω πολύ δρόμο ακόμα, ο τόπος είναι ανεξάντλητος, μα όσο έχω την υγειά μου θα προσπαθώ και θα επιδιώκω, σε κάθε ευκαιρία που θα μου δίνεται, να γνωρίζω και να εξερευνώ υπέροχα χωριά, κρυμμένα μοναστήρια, παρατημένους από την πολιτεία αρχαιολογικούς χώρους, γεφύρια, εκκλησιές, και ό,τι άλλο μπορεί να μου χαρίσει αυτό το μικρό, μα τόσο θαυματουργό κομμάτι της Ελλάδας.
Σε ευχαριστώ και πάλι
Εκπομπές Travelstories
