evaT
Member
- Μηνύματα
- 2.112
- Likes
- 18.022
- Επόμενο Ταξίδι
- ?
- Ταξίδι-Όνειρο
- Ιαπωνία
έχεις κάνει καταπληκτική δουλειά σε συγγραφή και φωτογραφικό υλικό. Μπράβο σου!
-
Η αναδρομή στο παρελθόν συνεχίζεται! Ψηφίστε την Ταξιδιωτική Ιστορία του μήνα για τους μήνες Νοέμβριος 2021 - Φεβρουάριος 2022 !
Αζερμπαϊτζάν Καυκασιανός κύκλος, μέρος Ι
- Thread starter YiannisTS
- Ημερομηνία δημιουργίας
Α, ευχαριστώ πολύ! Για το αυριανό δικό μου ξαναδιάβασμα αλλά και για τον επόμενο ταξιδιώτη που δεν θα ήθελε να ψάξει τόσο πολύ ή δεν έχει χρόνο. Να ξέρεις οτι σε "παρακολουθώ" στη Γεωργία. Πρέπει να "κλείσουμε" τον κύκλο σε κάποια επόμενη ευκαιρία!
Last edited:
Ημέρα 6: Το ταξίδι συνεχίζεται προς τη Gəncə (Ganja)
Μ ̓ αρέσει να ταξιδεύω, ν ̓ αλλάζω χώρες
Να είμαι πάντα άλλος,
Ψυχή χωρίς ρίζες,
Να ζω έξω από αυτά που βλέπω.
(Φερνάντο Πεσόα)
Μπαίνουμε στο δεύτερο μισό του ταξιδιού και συνεχίζουμε. Αφήνουμε πίσω μας πόλεις, χωριά, ανθρώπους, τοπία και ταυτόχρονα τα μετασχηματίζουμε σε αναμνήσεις. Μετακινούμαι τις αναμνήσεις μία θέση πιο πίσω στη μνήμη. Δίνουμε χώρο στο τώρα και στο επόμενο που βιάζεται να έρθει, να γίνει και αυτό ανάμνηση με τη σειρά του. Ταξιδεύουμε στο τώρα, χαιρόμαστε και λυπόμαστε στο τώρα για οτι κουβαλάμε από το χθες και οτι προσδοκάμε στο αύριο. Αλήθεια, γιατί μετακινούμαστε χιλιόμετρα μακριά από εκεί που ζούμε την "καθημερινότητά" μας; Βουνά, ψηλά και λιγότερο ψηλά, πεδιάδες και οροπέδια, θάλασσες και λίμνες, ζούγκλες και στέπες, ζώα πολλά και διαφορετικά από τόπο σε τόπο, άνθρωποι που συνθέτουν ένα πολύχρωμο παζλ, αυτό που καλούμε μητέρα Γη!
Η λέξη "διαφορετικότητα" χαρακτηρίζει την αέναη κίνησή μας πάνω σε τούτο τον πλανήτη του αχανούς σύμπαντος. Να είναι αυτή η κινητήρια δύναμη; Η ανακάλυψη του διαφορετικού; Και τι γίνεται όταν "αυτοπεριορίζεσαι" σε ένα χωριό, σε μία πόλη, σε μία χώρα; Πως εξελίσσεσαι ως σκεπτόμενο και συναισθηματικό ον;
Πολυλογίας το ανάγνωσμα, κάποια ημέρα μετά την ολοκλήρωση του ταξιδιού, όταν γράφεται αυτό που έχει γίνει. Αφορμή για τις σκέψεις αυτές ακόμη μία συζήτηση με κάποιον καλό συνάδελφο που θέλει να "καταλάβει" την Πόλη αλλά που δεν την έχει καν επισκεφτεί γιατί "αρνείται" να βγει από τα σύνορα της Ελλάδας επειδή δεν έχει κάτι ενδιαφέρον να δει. Άλλωστε η Ελλάδα τα έχει όλα. Ή όχι;
Μάλλον όχι γιατί αλλιώς δεν θα υπήρχαν τόσες διαφορετικές ιστορίες και βιώματα από τόσο διαφορετικούς τόπους, σε τούτη εδώ την ηλεκτρονική παρέα...
Η έκτη ημέρα του ταξιδιού μας στο Αζερμπαϊτζάν ξεκινάει χαλαρά, με ένα κάπως αργοπορημένο ξύπνημα (μετά τις χθεσινές μπύρες) αλλά με ένα εύγευστο πρωινό. Ο καφές είναι μάλλον είδος πολυτελείας γιατί προσφέρεται σε ... φακελάκια. Οι παλιότεροι θα θυμούνται την διαδικασία παρασκευής ζεστού καφέ nescafe όταν με ένα κουταλάκι στο χέρι ανακατεύαμε το μείγμα της σκόνης που περιείχε το φακελάκι με ή χωρίς ζάχαρη μέχρι να γίνει μια πλούσια κρέμα. Και μετά προσθέταμε σιγά σιγά ζεστό νερό λες και κάναμε αυγολέμονο για κοτόσουπα. Ε, αυτό συνέβη σε αυτό και τα επόμενα ξενοδοχεία στις επόμενες πόλεις (Ganja, Shusha και Lankaran).
(Ανοίγω μεγάλη παρένθεση για ένα κρίσιμο θεματάκι που έπρεπε να λυθεί οπωσδήποτε γιατί αλλιώς θα ανέτρεπε τα αρχικά σχέδια. Ήδη η έλλειψη θέσεων στην εσωτερική πτήση προς Nakhchivan ακύρωσε την μετάβασή μας εκεί. Όπως έχω ήδη γράψει, η επίσκεψή μας στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, απαιτεί ειδική άδεια η οποία αποκτιέται ηλεκτρονικά μέσω της επίσημης ιστοσελίδας, εδώ. Η ιστοσελίδα δεν άνοιγε στην Ελλάδα. Από την πρώτη μέρα που πατήσαμε το πόδι μας προσπάθησα να βγάλω τις άδειες. Η ιστοσελίδα ανοίγει, επιλέγω αγγλικά, καταχωρώ τα στοιχεία αλλά το σύστημα "μουλαρώνει", βγάζει μήνυμα ότι δεν βρίσκει τα διαβατήριά μας και σταματάει εκεί. Προσπάθησα και από το Sheki, μήπως και υπήρχε κάποιο παροδικό πρόβλημα, αλλά πάλι τα ίδια. Και τώρα τι γίνεται; Η τελευταία προσπάθεια έγινε την προηγούμενη ημέρα και μάλιστα επιστρατεύτηκε και ο υπάλληλος της υποδοχής του ξενοδοχείου. Πρώτη προσπάθεια με ιστοσελίδα στα αγγλικά, αποτυχία (μόνος μου). Δεύτερη προσπάθεια με ιστοσελίδα στα αγγλικά και βοήθεια από τον ευγενικό Αζέρο του ξενοδοχείο, πάλι αποτυχία. Και τότε ο άνθρωπος είχε την ιδέα να γυρίσει την ιστοσελίδα στα αζέρικα. Bingo! Το σύστημα ξεμουλάρωσε και μας έβγαλε τις πολυπόθητες άδειες για την πόλη της Shusha. Στη συνέχεια έβγαλα μόνος μου στα αζέρικα ξεχωριστές άδειες για την περιοχή του Aghdam. Ευτυχώς γιατί ήταν η τελευταία ημέρα για να βγάλεις άδεια για την μεθεπόμενη ημέρα. Ουφ, όλα καλά, κλείνει η παρένθεση).
Πολλές αράδες και χωρίς καμία φωτογραφία μέχρι τώρα; Για πάρτε την πρώτη.
Σήμερα φεύγουμε από το Sheki και κατευθυνόμαστε σε ακόμα μία πόλη της χώρας, την Gəncə (Ganja). Η πόλη βρίσκεται πολύ κοντά στην Αρμενία, περίπου 55 χιλιόμετρα στην ευθεία από το πιο κοντικό συνοριακό σημείο (όχι πέρασμα). Μέχρι το ξενοδοχείο έχουμε επιλέξει να κάνουμε τρεις ενδιάμεσες στάσεις σε αντίστοιχα σημεία ενδιαφέροντος (όπως βρίσκουμε σε οδηγούς).
Πολύ κοντά στο ξενοδοχείο, σε μόλις ένα λεπτό με το αυτοκίνητο βρίσκεται ένα μνημείο πεσόντων του Αζερμπαϊτζάν στους διάφορους πολέμους για την ανεξαρτησία του. Υπήρχε λίστα νεκρών χαραγμένη πάνω σε μαρμάρινες πλάκες αλλά καμία άλλη πληροφορία. Η αισθητική του μνημείου ήταν αξιόλογη όπως και η τελευταία θέαση της πόλης που αφήναμε πίσω μας.
Λίγο πριν την έξοδο από την πόλη υπήρξε αναγκαστική στάση σε φημισμένο "μπακλαβατζίδικο" για την προμήθεια των απαραίτητων δώρων (μπακλαβάδες και χαλβάδες) για την επιστροφή στα πάτρια εδάφη. Οι μπακλαβάδες και οι χαλβάδες του Sheki είναι φημισμένα γλυκά σε όλη τη χώρα. Μάλιστα πουλιούνται και στο αεροδρόμιο του Μπακού. Κουτί μισού κιλού κοστίζει 15 azn (στο αεροδρόμιο) ενώ εμείς δώσαμε μόνο 5 azn (για την ίδια συσκευασία).
Συνεχίζουμε τον δρόμο μας προς την Ganja. Ο ίδιος αυτοκινητόδρομος οδηγεί και στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Οι φωτογραφίες νεκρών στρατιωτών από τους πρόσφατους πολέμους με την Αρμενία, και στις δύο πλευρές της διαδρομής, αυξάνονται. Αποκρουστικό εργαλείο του "καθεστώτος" Αλίγιεφ; Δεν μας αρέσει!
Εικόνες και τοπία περνάνε από μπροστά μας όσο αυξάνουμε ταχύτητα (πάντα εντός ορίων, μη το ξεχνάμε). Η τεράστια φωτογραφία του πρώην (α ρε Κιμ, που είσαι ?) και το κόκκινο Жигули́ που τρέχει μπροστά μας μας κάνουν να αναρωτηθούμε σε ποια χρονιά ταξιδεύουμε. Δεκαετία του '80. Μπα, όχι, είμαστε στο 2025 αλλά εδώ ισχύει ότι "άλλαξε ο μανωλιός κι έβαλε τα ρούχα του αλλιώς"!
Πεύκα και άλλα δέντρα στις πλευρές του δρόμου συνυπάρχουν ως μοτίβο μαζί με τα καλλιεργήσιμα χωράφια και τα βουνά στο βάθος. Τοπικοί πωλητές επιδεικνύουν την πραμάτεια τους (σε αυτοκινητόδρομο!). Ενδιαφέρον το στήσιμο των αμπελιών. Εκ των υστέρων αναρωτιέμαι γιατί δεν σταματήσαμε να πάρουμε ένα τσαμπί!
Ένα τρίκυκλο που το οδηγεί ένα παιδί (έτσι φαίνεται τουλάχιστον) και παράκαμψη έργων οδοποιίας μέσω ... κακοτράχαλων χωματόδρομων συνθέτουν τις εικόνες που αντικρίζουμε.
Βουνοπλαγιές κατακίτρινες αλλά και άλλες με δέντρα και αρκετό πράσινο. Ψηλά κτήρια από πόλεις που αφήνουμε πίσω μας.
Κατευθυνόμαστε προς την πόλη Mingəçevir (Mingecevir) με τελική στάση την "παραλία" που βρίσκεται κοντά της. Η "παραλία" βρίσκεται στην όχθη της τεχνητής λίμνης η οποία τροφοδοτεί την ευρύτερη περιοχή του Καραμπάχ με νερό και επίσης δίνει κίνηση στο υδροηλεκτρικό εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας που βρίσκεται εκεί κοντά, μέσω σχετικού φράγματος. Με την ζέστη που επικρατούσε μια βουτιά σε νερό λίμνης ήταν η καλύτερη δυνατή επιλογή. Διασχίζοντας την πόλη βλέπαμε μαγαζιά που πουλούσαν σωσίβια και σχετικά είδη "θαλάσσης", όπως θα λέγαμε εμείς, και γκαζώνουμε για να πάμε πιο γρήγορα!
Περνάμε το εργοστάσιο στα αριστερά μας και σκάει μπροστά μας η πολλά υποσχόμενη πινακίδα που έδειχνε προς την παραλία. Ωραία λέμε, εδώ είμαστε! Αμ, δε! Αυτό που αντικρύσαμε από πάνω, μας "έκοψε" λίγο τα φτερά. Ένα τέλειο σκηνικό ταινίας του '70!
Η θέα είναι υπέροχη. Νερά σχεδόν γαλάζια, αμμώδη παραλία και "ξαπλώστρες - οντάδες" περιμένουν να κάτσεις και να απολαύσεις το μπάνιο σου.
Ερχόμαστε πιο κοντά. Το σκεφτόμαστε! Να το τολμήσουμε; Κάποια στιγμή βλέπουμε την εικόνα που δείχνει το πράσινο βέλος. Ωχ, και τώρα τι γίνεται; Από τη μία μεριά μια χωματερή κατεβαίνει την πλαγιά και προσγειώνεται στην παραλία. Και από την άλλη έχρωμες σιδηροκατασκευές με παλιοκαιρισμένη ξυλεία πολλών ετών. Κάποια στιγμή σκάει ο τύπος που ενοικιάζει τις κατασκευές και μας λέει οτι θα πρέπει να πληρώσουμε για την χρήση τους. Και οι πάπιες να μπαινοβγαίνουν στο νερό και να το χαίρονται! Εντάξει, αρκετά σουρεάλ το σκηνικό.
Τελικά δεν το τολμήσαμε. Βγάλαμε πολλές φωτογραφίες και φύγαμε για να συνεχίσουμε το ταξίδι μας. (Το μπλουζάκι από το Βιετνάμ είναι ασορτί με τα χρώματα της λίμνης. Τώρα το πρόσεξα!)
Μπροστά μας οι πινακίδες που δείχνουν οτι πάμε στο σωστό δρόμο. Λίγο έξω από την Ganja κάνουμε δύο στάσεις, μία έκτακτη και μία προγραμματισμένη. Το κάστρο που βλέπεται στεγάζει το Μουσείο Αρχαιολογίας και Εθνογραφίας. Δίδυμα κτήρια και από τις δύο πλευρές του δρόμου στέκονται στο ίδιο σημείο που βρίσκονταν οι αρχαίες πύλες εισόδου στην πόλη. Σταθήκαμε για φωτογράφηση χωρίς να μπούμε μέσα που μάλλον ήταν και κλειστό γιατί γίνονταν εργασίες συντήρησης.
Σε πολύ κοντινή απόσταση βρίσκεται η "προγραμματισμένη" μας στάση. Το Μαυσωλείο και το Μουσείο του ποιητή Nizami. Δεξιά και αριστερά του δρόμου υπάρχουν υψωμένα τείχη πίσω από τα οποία δεν υπάρχουν κτήρια αλλά χωράφια (τα ίδια είδαμε και θα δούμε αρκετές φορές στο ταξίδι μας αυτό). Στην κατεύθυνση του δρόμου που κινούμαστε μεγάλα τσιμεντένια ανοιχτά βιβλία με το όνομα του ποιητή προετοιμάζουν την άφιξή μας στον χώρο του. Το Μαυσωλείο βρίσκεται στη δεξιά πλευρά του δρόμου ενώ το Μουσείο στην αριστερή πλευρά. Η σύνδεσή τους γίνεται με πεζογέφυρα, κάτι που δεν αντιληφθήκαμε εγκαίρως και χάσαμε για λίγο την είσοδο στο χώρο.
Ο ποιητής Nizami Gəncəvi (Nizami Gangavi, ο Nizami από την Ganja) ήταν Πέρσης ο οποίος γεννήθηκε και έζησε τον 12ο αι. μ.Χ στην αγροτική περιοχή της Ganja. Θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους ρομαντικούς ποιητές στην Περσική Λογοτεχνία.
Το Μαυσωλείο του ποιητή έχει κυλινδρικό σχήμα κατασκευασμένο από κόκκινο γρανίτη ο οποίος είναι γυαλισμένος. Το κτήριο είναι λιτό και ταυτόχρονα επιβλητικό λόγω του ύψους του. Το μνημείο ανακατασκευάστηκε το 1990-1991 αντικαθιστώντας ένα παλιότερο του 1947 από ασβεστόλιθο το οποίο με τη σειρά του είχε αντικαταστήσει το αρχικό Μαυσωλείο του 13ου αιώνα. Μέσα στο μαυσωλείο βρίσκεται η κρύπτη του ποιητή.
Απέναντι από το Μαυσωλείο βρίσκεται το Μουσείο Nizami Ganjavi, όπου εκτίθενται βιβλία και μονογραφίες για τον ποιητή, όπως επίσης πρωτότυπα και αντίγραφα χειρογράφων και μικρογραφιών.
Στο Μαυσωλείο μπήκαμε στο εσωτερικό του (χωρίς εισιτήριο) αλλά στο Μουσείο αποφασίσαμε να μη χάσουμε χρόνο.
Εντυπωσιακό το φώς και τα χρώματα που δημιουργεί στο εσωτερικό του κτηρίου.
Τι να κοιτάει άραγε και σκύβει προς τα κάτω;
Την κρύπτη του ποιητή;
Αριστερά του μαυσωλείου υπάρχει μια χάλκινη κατασκευή που απεικονίζει φανταστικά πλάσματα που συμβολίζουν το "Khamsa" του ποιητή, εικόνες από τα επικά ποιήματά του.
Ξανά στο αυτοκίνητο και ξανά το κοντέρ να γράφει χιλιόμετρα, μέχρι να εμφανιστεί η ειδοποίηση στους χάρτες ότι έχουμε φτάσει. Που φτάσαμε; Μα στο Μαυσωλείο και ταυτόχρονα πανέμορφο τζαμί του İmamzadə (Imamzadeh).
Ντυμένο εξωτερικά με κοκκινωπά διακοσμητικά κεραμίδια, σε αρμονική χρωματική σύνθεση με μπλε και τουρκουάζ πλακάκια, μικρότερα και μεγαλύτερα, σε γεωμετρικές σχεδιαστικές περιπτύξεις, στέκεται στον χωροχρόνο από το 14ο αιώνα. Δύο μιναρέδες με σπειροειδή σχέδια διακοσμητικών κεραμιδιών κόκκινων, μπλε και τουρκουάζ, συμπληρώνουν το κεντρικό κτήριο, μαζί με τρεις πανέμορφους θόλους.
Πολύχρωμα σχέδια στους κάθετους εξωτερικούς τοίχους ή στην εξωτερική οροφή της εισόδου απογειώνουν αισθητικά το θαυμάσιο αρχιτεκτονικό σύμπλεγμα.
Ο τάφος-μνημείο της φωτογραφίας χρονολογείται από τον 8ο αιώνα και ανήκει πιθανά σε κάποιον ιεροκήρυκα που μετέφερε τον λόγο του Προφήτη Μωάμεθ στην περιοχή (ίσως και απόγονός του).
Ο τάφος-μνημείο βρίσκεται μέσα σε ένα μαυσωλείο (το τετράγωνο κτήριο με τα κόκκινα διακοσμητικά κεραμίδια της φωτογραφίας) το οποίο λειτουργούσε ως τζαμί μέχρι τον 14ο αιώνα. Το μαυσωλείο αυτό βρίσκεται στον προθάλαμο μετά την κεντρική είσοδο του μεγαλύτερου κτηρίου που είναι το σύγχρονο τζαμί. Το εξωτερικό τζαμί κατασκευάστηκε σε διάφορες φάσεις από τον 14ο αιώνα. Η διακόσμηση του εσωτερικού είναι επίσης εντυπωσιακή.
Το συγκρότημα που βρισκόμαστε αποτελείται από δύο πανομοιότυπα τζαμιά, ένα αντρικό κι ένα γυναικείο. Η φωτογραφία είναι από το γυναικείο κομμάτι.
Σιγά μη και δεν βάλει μαντήλα εάν θέλει να δει το εσωτερικό του
!
Απέναντι από το μεγάλο τζαμί βρίσκεται ένα κτήριο με πολλά μικρότερα τζαμιά. Οι αψίδες με την υπέροχη διακόσμηση συνθέτουν ένα διάδρομο που οδηγεί στις εισόδους των τζαμιών.
Αυτό που περιγράφεται πιο πριν αλλά από μακρινή φωτογράφηση.
Εδώ τελειώνει η επίσκεψή μας σε αυτό το πολύ σημαντικό λατρευτικό μέρος για το Ισλάμ. Οι πληροφορίες προέρχονται από μία νέα κοπέλα που συναντήσαμε στην είσοδο του τζαμιού από την γείτονα Τουρκία η οποία σε άπταιστα αγγλικά και με πολύ ευγένεια απάντησε σε κάθε μας ερώτηση και απορία. Βρισκόταν και αυτή μαζί με τον πατέρα της ως επισκέπτες στον χώρο. Αξιοσημείωτο ήταν ότι μιλούσε με τους Αζέρους φύλακες και ιερείς του χώρου στη γλώσσα της (το ξέρω γιατί την ρώτησα σχετικά και μου απάντησε οτι τούρκικα και αζέρικα είναι κοντινές γλώσσες που η συνεννόηση είναι σχετικά εύκολη). Οι πληροφορίες της διασταυρώθηκαν βέβαια και από διάφορες πηγές πριν πάρουν τη θέση τους σε τούτη εδώ την ιστορία.
Ξανά στον δρόμο ολοταχώς για το ξενοδοχείο στο οποίο φτάνουμε μετά από κάνα μισάωρο αφού μπλέξαμε με το gps που μας γυρνούσε γύρω γύρω λόγω ... έργων στο δρόμο. Τελικά αποδείχτηκε ότι η πρόσβαση θα ήταν πολύ πιο εύκολη και γρήγορη εάν είχαμε αγνοήσει από την αρχή την φωνή της κοπελίτσας των χαρτών.
Η είσοδος του ξενοδοχείου.
Ο διάδρομος που οδηγεί στα δωμάτια. Η πρώτη πόρτα δεξιά ήταν το δικό μας δωμάτιο. Απέναντι από την πόρτα μας ήταν μια άλλη πόρτα, αυτή της κάτω δεξιάς φωτογραφίας. Ανοίγοντας την πόρτα βρεθήκαμε στο εμπορικό πολυκατάστημα της άλλης φωτογραφίας. Καλά καταλάβατε. Το ξενοδοχείο καταλαμβάνει τον ένα όροφο ενός πολυκαταστήματος με τα δωμάτια να βλέπουν στο δρόμο (είναι γωνιακό). Πάντως τα δωμάτια ήταν υπερπαραγωγή, τεράστια, άνετα και ολοκάθαρα. Φωτογραφίες δυστυχώς δεν έχω αλλά αυτές που είναι στο booking είναι πραγματικότατες.
Αφήσαμε τα πράγματα, ήπιαμε ένα πραγματικό καφέ στο πολυκατάστημα και βγήκαμε στην πόλη.
Η Ganja βρίσκεται στους πρόποδες του Μικρού Καύκασου και είναι μία από τις παλαιότερες πόλεις της χώρας αλλά και ολόκληρης περιοχής του Καυκάσου. Περπατήσαμε προς το κέντρο της πόλης όπου βρίσκονται τα περισσότερα αξιοθέατα που είχαμε σημειώσει για να επισκεφτούμε. Η πόλη είναι λίγο πιο "σύγχρονη" από το Sheki. Μεγάλοι δρόμοι αλλά και μικρότερα δρομάκια, πολυκατοικίες παλιότερων αρχιτεκτονικών τάσεων αλλά και σύγχρονα κτιριακά συγκροτήματα, δημόσια κτήρια και πλατείες, είναι τα πρώτα που αντικρίζουν τα μάτια του επισκέπτη. Αλλά και δημόσια λεωφορεία πολλών χρόνων πίσω στο χρόνο.
Φτάνουμε στο Μουσείο Məhsəti Gəncəvi (Mahsati Ganjavi). Πανέμορφο κτήριο του οποίου η κατασκευή ολοκληρώθηκε το 2014. Μοναδική παραφωνία η γνωστή φωτογραφία που βρίσκουμε παντού σε στυλ Il Padrone. Το μουσείο φιλοξενεί την ζωή της Περσίδας ποιήτριας Mahsati Ganjavi η οποία γεννήθηκε σε αυτή την πόλη τον 12ο αιώνα μ.Χ. Από τις λιγοστές γυναίκες ποιήτριες που εμφανίζονται στην περσική λογοτεχνία, ήταν παντρεμένη με τον σουλτάνο της περιοχής. Αυτό της έδινε ελευθερία κινήσεων (?) και οι επιδόσεις της έφταναν μέχρι τη γνώση του σκακιού, της μουσικής, της σύνθεσης μουσικής.
Εκδόσεις ποιημάτων της.
Η ποιήτρια σε διάφορες δραστηριότητες. Υπέροχα χρώματα!
Φωτογραφία του 1ου ορόφου.
Η ποιήτρια κι εμείς.
Μια γωνία του μουσείου αφιερωμένη στην απελευθέρωση της πόλης Shusha με την βοήθεια της Τουρκίας.
Ο μεγάλος ηγέτης που οδήγησε στη νίκη και κατατρόπωσε τους Αρμένιους στο πρόσφατο πόλεμο του Ναγκόρνο Καραμπάχ (λέμε τώρα, μη το πάρετε σοβαρά)!
Εδώ κάναμε μια προσπάθεια να ξαναπαίξουμε μια παρτίδα σκάκι αλλά δεν μας άφησαν τα ... κορίτσια! Και το άγαλμα της ποιήτριας στον εξωτερικό χώρο του μουσείου, πάνω στην πλατεία.
Το μουσείο δεν είχε εισιτήριο εισόδου και μάλλον δεν έχουν πολλές επισκέψεις αλλοδαπών. Πάντως η ξεναγός μας τα είπε μια χαρά με τα αγγλικά της και μας έδωσε αρκετές πληροφορίες γύρω από την ζωή της ποιήτριας.
Συνεχίσαμε στον κεντρικό πεζόδρομο της πόλης (Cavad Xan (Javad Khan Street)), ο οποίος φημίζεται για τις αρχιτεκτονικές του πινελιές αλλά τους πολιτιστικούς χώρους. Είδαμε διώροφα αρχοντικά του 19ου και 20ου αιώνα, αρκετά γλυπτά, συντριβάνια και παρτέρια στο παραδοσιακό σχήμα της πεταλούδας.
Πολλά σπίτια και σπιτάκια εντός των τειχών! Μια μεγάλη σιδερένια πόρτα χωρίζει τον εσωτερικό κόσμο με τον πεζόδρομο.
Απολαύσαμε γευστικότατο dondurma (παγωτό) από πραγματικό γάλα.
Φωτογραφηθήκαμε και παίξαμε τάβλι με τους φιλικότατους Αζέρους. Δηλαδή έκανα προσπάθεια να παίξω "φεύγα" αλλά έχουν εντελώς διαφορετικούς κανόνες σε σχέση μ'εμάς, οπότε έχασα πανηγυρικά! Αλλά νομίζω πως το ευχαριστηθήκαμε. Μάλιστα στήθηκαν και για αναμνηστική φωτογραφία!
Στο τέλος του πεζόδρομου περάσαμε την λεωφόρο και βρεθήκαμε σε μία μεγάλη πλατεία που τα είχε όλα.
Το εντυπωσιακό κτήριο της Κρατικής Φιλαρμονικής (Gəncə Dövlət Filarmoniyası), κατασκευασμένο το 1935.
Τα δύο συγκροτήματα σιντριβανιών μπροστά από το κτήριο της Φιλαρμονικής.
Το Μαυσωλείο του Javad Khan (Cavad xan türbəsi).
Το Chokak Hamam (Çökək Hamam)
Το Τζαμί του Shah Abbas (Şah Abbas məscidi) με τους δύο ψηλούς μιναρέδες που μοιάζουν με φάρους.
Ένα κτίριο απέναντι από το τζαμί (χωρίς λοιπά στοιχεία, μάλλον κάποιο λουτρό που σχετίζεται με το τζαμί).
Ένα γατάκι να προσπαθεί να πιεί νερό!
Ένα ξενοδοχείο και ένας μεγάλος πεζόδρομος.
Συνεχίσαμε τον περίπατο μας στο όμορφο ιστορικό κέντρο της πόλης πηγαίνοντας προς την Ορθόδοξη Εκκλησία του Alexander Nevsky. Η εκκκλησία κατασκευάστηκε το 1887 με κόκκινο τούβλο σε βυζαντινό ρυθμό. Η εκκλησία έκλεισε το 1931 από τις σοβιετικές αρχές, λειτούργησε ως μουσείο την περίοδο 1935-1938 και αποδόθηκε ξανά στη Ρώσικη Ορθόδοξη Εκκλησία το 1946. Σήμερα, όπως το είδαμε εμείς το κτίριο χρήζει συντήρησης και μάλλον δεν είναι λειτουργικό (δεν υπήρχε κάποια πινακίδα που να λέει το οτιδήποτε!).
Φύγαμε από την εκκλησία και κινούμενοι νότια επί της Λεωφόρου Mustafa Kemal Atatürk, φτάσαμε σε ένα πάρκο (υπό ανακαίνιση) με πολλά δέντρα, συντριβάνια, αγάλματα και πολλά πουλιά.
Μετά από μια μικρή απαραίτητη ξεκούραση πήραμε ένα ταξί bolt και πήγαμε στο Şah Şadlıq Sarayı για φαγητό. Η διακόσμηση του εστιατορίου παρέπεμπε σε ράντσο. Υπήρχαν πάρα πολλοί οντάδες με τραπέζια και καρέκλες αλλά και πολλές διαφορετικές αντίκες (αυτοκίνητο, άμαξα, τηλέφωνα, ραπτομηχανές, κασετόφωνα, κλπ) γύρω στο χώρο, άτακτα τοποθετημένες. Το προσωπικό δεν μιλούσε αγγλικά και η συννεονόηση έγινε με λίγα ρώσικα και πολλά νοήματα.
Αυτή τη φορά προτιμήσαμε να δοκιμάσουμε ένα τοπικό κρασί. Μας ήρθε ένα κόκκινο "ρουμπινί" ξηρό περιορισμένης εμφιάλωσης. Η γεύση του ήταν τέλεια και άξιζε τα λεφτά του με το παραπάνω.
Ξεκινήσαμε με μιά ποικιλία κρεάτων.
Και ολοκληρώσαμε με το παραδοσιακό τους πιλάφι.
Μετά από την πανδαισία γεύσεων και την ικανοποίηση των ουρανίσκων μας ήρθε και η λυπητερή η οποία δεν ήταν και πολύ λυπητερή!
Μια ακόμη φωτογραφική άποψη του εστιατορίου.
Περπατήσαμε μέχρι το ξενοδοχείο για χώνεψη και νανάκια!
Μ ̓ αρέσει να ταξιδεύω, ν ̓ αλλάζω χώρες
Να είμαι πάντα άλλος,
Ψυχή χωρίς ρίζες,
Να ζω έξω από αυτά που βλέπω.
(Φερνάντο Πεσόα)
Μπαίνουμε στο δεύτερο μισό του ταξιδιού και συνεχίζουμε. Αφήνουμε πίσω μας πόλεις, χωριά, ανθρώπους, τοπία και ταυτόχρονα τα μετασχηματίζουμε σε αναμνήσεις. Μετακινούμαι τις αναμνήσεις μία θέση πιο πίσω στη μνήμη. Δίνουμε χώρο στο τώρα και στο επόμενο που βιάζεται να έρθει, να γίνει και αυτό ανάμνηση με τη σειρά του. Ταξιδεύουμε στο τώρα, χαιρόμαστε και λυπόμαστε στο τώρα για οτι κουβαλάμε από το χθες και οτι προσδοκάμε στο αύριο. Αλήθεια, γιατί μετακινούμαστε χιλιόμετρα μακριά από εκεί που ζούμε την "καθημερινότητά" μας; Βουνά, ψηλά και λιγότερο ψηλά, πεδιάδες και οροπέδια, θάλασσες και λίμνες, ζούγκλες και στέπες, ζώα πολλά και διαφορετικά από τόπο σε τόπο, άνθρωποι που συνθέτουν ένα πολύχρωμο παζλ, αυτό που καλούμε μητέρα Γη!
Η λέξη "διαφορετικότητα" χαρακτηρίζει την αέναη κίνησή μας πάνω σε τούτο τον πλανήτη του αχανούς σύμπαντος. Να είναι αυτή η κινητήρια δύναμη; Η ανακάλυψη του διαφορετικού; Και τι γίνεται όταν "αυτοπεριορίζεσαι" σε ένα χωριό, σε μία πόλη, σε μία χώρα; Πως εξελίσσεσαι ως σκεπτόμενο και συναισθηματικό ον;
Πολυλογίας το ανάγνωσμα, κάποια ημέρα μετά την ολοκλήρωση του ταξιδιού, όταν γράφεται αυτό που έχει γίνει. Αφορμή για τις σκέψεις αυτές ακόμη μία συζήτηση με κάποιον καλό συνάδελφο που θέλει να "καταλάβει" την Πόλη αλλά που δεν την έχει καν επισκεφτεί γιατί "αρνείται" να βγει από τα σύνορα της Ελλάδας επειδή δεν έχει κάτι ενδιαφέρον να δει. Άλλωστε η Ελλάδα τα έχει όλα. Ή όχι;
Μάλλον όχι γιατί αλλιώς δεν θα υπήρχαν τόσες διαφορετικές ιστορίες και βιώματα από τόσο διαφορετικούς τόπους, σε τούτη εδώ την ηλεκτρονική παρέα...
Η έκτη ημέρα του ταξιδιού μας στο Αζερμπαϊτζάν ξεκινάει χαλαρά, με ένα κάπως αργοπορημένο ξύπνημα (μετά τις χθεσινές μπύρες) αλλά με ένα εύγευστο πρωινό. Ο καφές είναι μάλλον είδος πολυτελείας γιατί προσφέρεται σε ... φακελάκια. Οι παλιότεροι θα θυμούνται την διαδικασία παρασκευής ζεστού καφέ nescafe όταν με ένα κουταλάκι στο χέρι ανακατεύαμε το μείγμα της σκόνης που περιείχε το φακελάκι με ή χωρίς ζάχαρη μέχρι να γίνει μια πλούσια κρέμα. Και μετά προσθέταμε σιγά σιγά ζεστό νερό λες και κάναμε αυγολέμονο για κοτόσουπα. Ε, αυτό συνέβη σε αυτό και τα επόμενα ξενοδοχεία στις επόμενες πόλεις (Ganja, Shusha και Lankaran).
(Ανοίγω μεγάλη παρένθεση για ένα κρίσιμο θεματάκι που έπρεπε να λυθεί οπωσδήποτε γιατί αλλιώς θα ανέτρεπε τα αρχικά σχέδια. Ήδη η έλλειψη θέσεων στην εσωτερική πτήση προς Nakhchivan ακύρωσε την μετάβασή μας εκεί. Όπως έχω ήδη γράψει, η επίσκεψή μας στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, απαιτεί ειδική άδεια η οποία αποκτιέται ηλεκτρονικά μέσω της επίσημης ιστοσελίδας, εδώ. Η ιστοσελίδα δεν άνοιγε στην Ελλάδα. Από την πρώτη μέρα που πατήσαμε το πόδι μας προσπάθησα να βγάλω τις άδειες. Η ιστοσελίδα ανοίγει, επιλέγω αγγλικά, καταχωρώ τα στοιχεία αλλά το σύστημα "μουλαρώνει", βγάζει μήνυμα ότι δεν βρίσκει τα διαβατήριά μας και σταματάει εκεί. Προσπάθησα και από το Sheki, μήπως και υπήρχε κάποιο παροδικό πρόβλημα, αλλά πάλι τα ίδια. Και τώρα τι γίνεται; Η τελευταία προσπάθεια έγινε την προηγούμενη ημέρα και μάλιστα επιστρατεύτηκε και ο υπάλληλος της υποδοχής του ξενοδοχείου. Πρώτη προσπάθεια με ιστοσελίδα στα αγγλικά, αποτυχία (μόνος μου). Δεύτερη προσπάθεια με ιστοσελίδα στα αγγλικά και βοήθεια από τον ευγενικό Αζέρο του ξενοδοχείο, πάλι αποτυχία. Και τότε ο άνθρωπος είχε την ιδέα να γυρίσει την ιστοσελίδα στα αζέρικα. Bingo! Το σύστημα ξεμουλάρωσε και μας έβγαλε τις πολυπόθητες άδειες για την πόλη της Shusha. Στη συνέχεια έβγαλα μόνος μου στα αζέρικα ξεχωριστές άδειες για την περιοχή του Aghdam. Ευτυχώς γιατί ήταν η τελευταία ημέρα για να βγάλεις άδεια για την μεθεπόμενη ημέρα. Ουφ, όλα καλά, κλείνει η παρένθεση).
Πολλές αράδες και χωρίς καμία φωτογραφία μέχρι τώρα; Για πάρτε την πρώτη.
Σήμερα φεύγουμε από το Sheki και κατευθυνόμαστε σε ακόμα μία πόλη της χώρας, την Gəncə (Ganja). Η πόλη βρίσκεται πολύ κοντά στην Αρμενία, περίπου 55 χιλιόμετρα στην ευθεία από το πιο κοντικό συνοριακό σημείο (όχι πέρασμα). Μέχρι το ξενοδοχείο έχουμε επιλέξει να κάνουμε τρεις ενδιάμεσες στάσεις σε αντίστοιχα σημεία ενδιαφέροντος (όπως βρίσκουμε σε οδηγούς).
Πολύ κοντά στο ξενοδοχείο, σε μόλις ένα λεπτό με το αυτοκίνητο βρίσκεται ένα μνημείο πεσόντων του Αζερμπαϊτζάν στους διάφορους πολέμους για την ανεξαρτησία του. Υπήρχε λίστα νεκρών χαραγμένη πάνω σε μαρμάρινες πλάκες αλλά καμία άλλη πληροφορία. Η αισθητική του μνημείου ήταν αξιόλογη όπως και η τελευταία θέαση της πόλης που αφήναμε πίσω μας.
Λίγο πριν την έξοδο από την πόλη υπήρξε αναγκαστική στάση σε φημισμένο "μπακλαβατζίδικο" για την προμήθεια των απαραίτητων δώρων (μπακλαβάδες και χαλβάδες) για την επιστροφή στα πάτρια εδάφη. Οι μπακλαβάδες και οι χαλβάδες του Sheki είναι φημισμένα γλυκά σε όλη τη χώρα. Μάλιστα πουλιούνται και στο αεροδρόμιο του Μπακού. Κουτί μισού κιλού κοστίζει 15 azn (στο αεροδρόμιο) ενώ εμείς δώσαμε μόνο 5 azn (για την ίδια συσκευασία).
Συνεχίζουμε τον δρόμο μας προς την Ganja. Ο ίδιος αυτοκινητόδρομος οδηγεί και στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Οι φωτογραφίες νεκρών στρατιωτών από τους πρόσφατους πολέμους με την Αρμενία, και στις δύο πλευρές της διαδρομής, αυξάνονται. Αποκρουστικό εργαλείο του "καθεστώτος" Αλίγιεφ; Δεν μας αρέσει!
Εικόνες και τοπία περνάνε από μπροστά μας όσο αυξάνουμε ταχύτητα (πάντα εντός ορίων, μη το ξεχνάμε). Η τεράστια φωτογραφία του πρώην (α ρε Κιμ, που είσαι ?) και το κόκκινο Жигули́ που τρέχει μπροστά μας μας κάνουν να αναρωτηθούμε σε ποια χρονιά ταξιδεύουμε. Δεκαετία του '80. Μπα, όχι, είμαστε στο 2025 αλλά εδώ ισχύει ότι "άλλαξε ο μανωλιός κι έβαλε τα ρούχα του αλλιώς"!
Πεύκα και άλλα δέντρα στις πλευρές του δρόμου συνυπάρχουν ως μοτίβο μαζί με τα καλλιεργήσιμα χωράφια και τα βουνά στο βάθος. Τοπικοί πωλητές επιδεικνύουν την πραμάτεια τους (σε αυτοκινητόδρομο!). Ενδιαφέρον το στήσιμο των αμπελιών. Εκ των υστέρων αναρωτιέμαι γιατί δεν σταματήσαμε να πάρουμε ένα τσαμπί!
Ένα τρίκυκλο που το οδηγεί ένα παιδί (έτσι φαίνεται τουλάχιστον) και παράκαμψη έργων οδοποιίας μέσω ... κακοτράχαλων χωματόδρομων συνθέτουν τις εικόνες που αντικρίζουμε.
Βουνοπλαγιές κατακίτρινες αλλά και άλλες με δέντρα και αρκετό πράσινο. Ψηλά κτήρια από πόλεις που αφήνουμε πίσω μας.
Κατευθυνόμαστε προς την πόλη Mingəçevir (Mingecevir) με τελική στάση την "παραλία" που βρίσκεται κοντά της. Η "παραλία" βρίσκεται στην όχθη της τεχνητής λίμνης η οποία τροφοδοτεί την ευρύτερη περιοχή του Καραμπάχ με νερό και επίσης δίνει κίνηση στο υδροηλεκτρικό εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας που βρίσκεται εκεί κοντά, μέσω σχετικού φράγματος. Με την ζέστη που επικρατούσε μια βουτιά σε νερό λίμνης ήταν η καλύτερη δυνατή επιλογή. Διασχίζοντας την πόλη βλέπαμε μαγαζιά που πουλούσαν σωσίβια και σχετικά είδη "θαλάσσης", όπως θα λέγαμε εμείς, και γκαζώνουμε για να πάμε πιο γρήγορα!
Περνάμε το εργοστάσιο στα αριστερά μας και σκάει μπροστά μας η πολλά υποσχόμενη πινακίδα που έδειχνε προς την παραλία. Ωραία λέμε, εδώ είμαστε! Αμ, δε! Αυτό που αντικρύσαμε από πάνω, μας "έκοψε" λίγο τα φτερά. Ένα τέλειο σκηνικό ταινίας του '70!
Η θέα είναι υπέροχη. Νερά σχεδόν γαλάζια, αμμώδη παραλία και "ξαπλώστρες - οντάδες" περιμένουν να κάτσεις και να απολαύσεις το μπάνιο σου.
Ερχόμαστε πιο κοντά. Το σκεφτόμαστε! Να το τολμήσουμε; Κάποια στιγμή βλέπουμε την εικόνα που δείχνει το πράσινο βέλος. Ωχ, και τώρα τι γίνεται; Από τη μία μεριά μια χωματερή κατεβαίνει την πλαγιά και προσγειώνεται στην παραλία. Και από την άλλη έχρωμες σιδηροκατασκευές με παλιοκαιρισμένη ξυλεία πολλών ετών. Κάποια στιγμή σκάει ο τύπος που ενοικιάζει τις κατασκευές και μας λέει οτι θα πρέπει να πληρώσουμε για την χρήση τους. Και οι πάπιες να μπαινοβγαίνουν στο νερό και να το χαίρονται! Εντάξει, αρκετά σουρεάλ το σκηνικό.
Τελικά δεν το τολμήσαμε. Βγάλαμε πολλές φωτογραφίες και φύγαμε για να συνεχίσουμε το ταξίδι μας. (Το μπλουζάκι από το Βιετνάμ είναι ασορτί με τα χρώματα της λίμνης. Τώρα το πρόσεξα!)
Μπροστά μας οι πινακίδες που δείχνουν οτι πάμε στο σωστό δρόμο. Λίγο έξω από την Ganja κάνουμε δύο στάσεις, μία έκτακτη και μία προγραμματισμένη. Το κάστρο που βλέπεται στεγάζει το Μουσείο Αρχαιολογίας και Εθνογραφίας. Δίδυμα κτήρια και από τις δύο πλευρές του δρόμου στέκονται στο ίδιο σημείο που βρίσκονταν οι αρχαίες πύλες εισόδου στην πόλη. Σταθήκαμε για φωτογράφηση χωρίς να μπούμε μέσα που μάλλον ήταν και κλειστό γιατί γίνονταν εργασίες συντήρησης.
Σε πολύ κοντινή απόσταση βρίσκεται η "προγραμματισμένη" μας στάση. Το Μαυσωλείο και το Μουσείο του ποιητή Nizami. Δεξιά και αριστερά του δρόμου υπάρχουν υψωμένα τείχη πίσω από τα οποία δεν υπάρχουν κτήρια αλλά χωράφια (τα ίδια είδαμε και θα δούμε αρκετές φορές στο ταξίδι μας αυτό). Στην κατεύθυνση του δρόμου που κινούμαστε μεγάλα τσιμεντένια ανοιχτά βιβλία με το όνομα του ποιητή προετοιμάζουν την άφιξή μας στον χώρο του. Το Μαυσωλείο βρίσκεται στη δεξιά πλευρά του δρόμου ενώ το Μουσείο στην αριστερή πλευρά. Η σύνδεσή τους γίνεται με πεζογέφυρα, κάτι που δεν αντιληφθήκαμε εγκαίρως και χάσαμε για λίγο την είσοδο στο χώρο.
Ο ποιητής Nizami Gəncəvi (Nizami Gangavi, ο Nizami από την Ganja) ήταν Πέρσης ο οποίος γεννήθηκε και έζησε τον 12ο αι. μ.Χ στην αγροτική περιοχή της Ganja. Θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους ρομαντικούς ποιητές στην Περσική Λογοτεχνία.
Το Μαυσωλείο του ποιητή έχει κυλινδρικό σχήμα κατασκευασμένο από κόκκινο γρανίτη ο οποίος είναι γυαλισμένος. Το κτήριο είναι λιτό και ταυτόχρονα επιβλητικό λόγω του ύψους του. Το μνημείο ανακατασκευάστηκε το 1990-1991 αντικαθιστώντας ένα παλιότερο του 1947 από ασβεστόλιθο το οποίο με τη σειρά του είχε αντικαταστήσει το αρχικό Μαυσωλείο του 13ου αιώνα. Μέσα στο μαυσωλείο βρίσκεται η κρύπτη του ποιητή.
Απέναντι από το Μαυσωλείο βρίσκεται το Μουσείο Nizami Ganjavi, όπου εκτίθενται βιβλία και μονογραφίες για τον ποιητή, όπως επίσης πρωτότυπα και αντίγραφα χειρογράφων και μικρογραφιών.
Στο Μαυσωλείο μπήκαμε στο εσωτερικό του (χωρίς εισιτήριο) αλλά στο Μουσείο αποφασίσαμε να μη χάσουμε χρόνο.
Εντυπωσιακό το φώς και τα χρώματα που δημιουργεί στο εσωτερικό του κτηρίου.
Τι να κοιτάει άραγε και σκύβει προς τα κάτω;
Την κρύπτη του ποιητή;
Αριστερά του μαυσωλείου υπάρχει μια χάλκινη κατασκευή που απεικονίζει φανταστικά πλάσματα που συμβολίζουν το "Khamsa" του ποιητή, εικόνες από τα επικά ποιήματά του.
Ξανά στο αυτοκίνητο και ξανά το κοντέρ να γράφει χιλιόμετρα, μέχρι να εμφανιστεί η ειδοποίηση στους χάρτες ότι έχουμε φτάσει. Που φτάσαμε; Μα στο Μαυσωλείο και ταυτόχρονα πανέμορφο τζαμί του İmamzadə (Imamzadeh).
Ντυμένο εξωτερικά με κοκκινωπά διακοσμητικά κεραμίδια, σε αρμονική χρωματική σύνθεση με μπλε και τουρκουάζ πλακάκια, μικρότερα και μεγαλύτερα, σε γεωμετρικές σχεδιαστικές περιπτύξεις, στέκεται στον χωροχρόνο από το 14ο αιώνα. Δύο μιναρέδες με σπειροειδή σχέδια διακοσμητικών κεραμιδιών κόκκινων, μπλε και τουρκουάζ, συμπληρώνουν το κεντρικό κτήριο, μαζί με τρεις πανέμορφους θόλους.
Πολύχρωμα σχέδια στους κάθετους εξωτερικούς τοίχους ή στην εξωτερική οροφή της εισόδου απογειώνουν αισθητικά το θαυμάσιο αρχιτεκτονικό σύμπλεγμα.
Ο τάφος-μνημείο της φωτογραφίας χρονολογείται από τον 8ο αιώνα και ανήκει πιθανά σε κάποιον ιεροκήρυκα που μετέφερε τον λόγο του Προφήτη Μωάμεθ στην περιοχή (ίσως και απόγονός του).
Ο τάφος-μνημείο βρίσκεται μέσα σε ένα μαυσωλείο (το τετράγωνο κτήριο με τα κόκκινα διακοσμητικά κεραμίδια της φωτογραφίας) το οποίο λειτουργούσε ως τζαμί μέχρι τον 14ο αιώνα. Το μαυσωλείο αυτό βρίσκεται στον προθάλαμο μετά την κεντρική είσοδο του μεγαλύτερου κτηρίου που είναι το σύγχρονο τζαμί. Το εξωτερικό τζαμί κατασκευάστηκε σε διάφορες φάσεις από τον 14ο αιώνα. Η διακόσμηση του εσωτερικού είναι επίσης εντυπωσιακή.
Το συγκρότημα που βρισκόμαστε αποτελείται από δύο πανομοιότυπα τζαμιά, ένα αντρικό κι ένα γυναικείο. Η φωτογραφία είναι από το γυναικείο κομμάτι.
Σιγά μη και δεν βάλει μαντήλα εάν θέλει να δει το εσωτερικό του
!
Απέναντι από το μεγάλο τζαμί βρίσκεται ένα κτήριο με πολλά μικρότερα τζαμιά. Οι αψίδες με την υπέροχη διακόσμηση συνθέτουν ένα διάδρομο που οδηγεί στις εισόδους των τζαμιών.
Αυτό που περιγράφεται πιο πριν αλλά από μακρινή φωτογράφηση.
Εδώ τελειώνει η επίσκεψή μας σε αυτό το πολύ σημαντικό λατρευτικό μέρος για το Ισλάμ. Οι πληροφορίες προέρχονται από μία νέα κοπέλα που συναντήσαμε στην είσοδο του τζαμιού από την γείτονα Τουρκία η οποία σε άπταιστα αγγλικά και με πολύ ευγένεια απάντησε σε κάθε μας ερώτηση και απορία. Βρισκόταν και αυτή μαζί με τον πατέρα της ως επισκέπτες στον χώρο. Αξιοσημείωτο ήταν ότι μιλούσε με τους Αζέρους φύλακες και ιερείς του χώρου στη γλώσσα της (το ξέρω γιατί την ρώτησα σχετικά και μου απάντησε οτι τούρκικα και αζέρικα είναι κοντινές γλώσσες που η συνεννόηση είναι σχετικά εύκολη). Οι πληροφορίες της διασταυρώθηκαν βέβαια και από διάφορες πηγές πριν πάρουν τη θέση τους σε τούτη εδώ την ιστορία.
Ξανά στον δρόμο ολοταχώς για το ξενοδοχείο στο οποίο φτάνουμε μετά από κάνα μισάωρο αφού μπλέξαμε με το gps που μας γυρνούσε γύρω γύρω λόγω ... έργων στο δρόμο. Τελικά αποδείχτηκε ότι η πρόσβαση θα ήταν πολύ πιο εύκολη και γρήγορη εάν είχαμε αγνοήσει από την αρχή την φωνή της κοπελίτσας των χαρτών.
Η είσοδος του ξενοδοχείου.
Ο διάδρομος που οδηγεί στα δωμάτια. Η πρώτη πόρτα δεξιά ήταν το δικό μας δωμάτιο. Απέναντι από την πόρτα μας ήταν μια άλλη πόρτα, αυτή της κάτω δεξιάς φωτογραφίας. Ανοίγοντας την πόρτα βρεθήκαμε στο εμπορικό πολυκατάστημα της άλλης φωτογραφίας. Καλά καταλάβατε. Το ξενοδοχείο καταλαμβάνει τον ένα όροφο ενός πολυκαταστήματος με τα δωμάτια να βλέπουν στο δρόμο (είναι γωνιακό). Πάντως τα δωμάτια ήταν υπερπαραγωγή, τεράστια, άνετα και ολοκάθαρα. Φωτογραφίες δυστυχώς δεν έχω αλλά αυτές που είναι στο booking είναι πραγματικότατες.
Αφήσαμε τα πράγματα, ήπιαμε ένα πραγματικό καφέ στο πολυκατάστημα και βγήκαμε στην πόλη.
Η Ganja βρίσκεται στους πρόποδες του Μικρού Καύκασου και είναι μία από τις παλαιότερες πόλεις της χώρας αλλά και ολόκληρης περιοχής του Καυκάσου. Περπατήσαμε προς το κέντρο της πόλης όπου βρίσκονται τα περισσότερα αξιοθέατα που είχαμε σημειώσει για να επισκεφτούμε. Η πόλη είναι λίγο πιο "σύγχρονη" από το Sheki. Μεγάλοι δρόμοι αλλά και μικρότερα δρομάκια, πολυκατοικίες παλιότερων αρχιτεκτονικών τάσεων αλλά και σύγχρονα κτιριακά συγκροτήματα, δημόσια κτήρια και πλατείες, είναι τα πρώτα που αντικρίζουν τα μάτια του επισκέπτη. Αλλά και δημόσια λεωφορεία πολλών χρόνων πίσω στο χρόνο.
Φτάνουμε στο Μουσείο Məhsəti Gəncəvi (Mahsati Ganjavi). Πανέμορφο κτήριο του οποίου η κατασκευή ολοκληρώθηκε το 2014. Μοναδική παραφωνία η γνωστή φωτογραφία που βρίσκουμε παντού σε στυλ Il Padrone. Το μουσείο φιλοξενεί την ζωή της Περσίδας ποιήτριας Mahsati Ganjavi η οποία γεννήθηκε σε αυτή την πόλη τον 12ο αιώνα μ.Χ. Από τις λιγοστές γυναίκες ποιήτριες που εμφανίζονται στην περσική λογοτεχνία, ήταν παντρεμένη με τον σουλτάνο της περιοχής. Αυτό της έδινε ελευθερία κινήσεων (?) και οι επιδόσεις της έφταναν μέχρι τη γνώση του σκακιού, της μουσικής, της σύνθεσης μουσικής.
Εκδόσεις ποιημάτων της.
Η ποιήτρια σε διάφορες δραστηριότητες. Υπέροχα χρώματα!
Φωτογραφία του 1ου ορόφου.
Η ποιήτρια κι εμείς.
Μια γωνία του μουσείου αφιερωμένη στην απελευθέρωση της πόλης Shusha με την βοήθεια της Τουρκίας.
Ο μεγάλος ηγέτης που οδήγησε στη νίκη και κατατρόπωσε τους Αρμένιους στο πρόσφατο πόλεμο του Ναγκόρνο Καραμπάχ (λέμε τώρα, μη το πάρετε σοβαρά)!
Εδώ κάναμε μια προσπάθεια να ξαναπαίξουμε μια παρτίδα σκάκι αλλά δεν μας άφησαν τα ... κορίτσια! Και το άγαλμα της ποιήτριας στον εξωτερικό χώρο του μουσείου, πάνω στην πλατεία.
Το μουσείο δεν είχε εισιτήριο εισόδου και μάλλον δεν έχουν πολλές επισκέψεις αλλοδαπών. Πάντως η ξεναγός μας τα είπε μια χαρά με τα αγγλικά της και μας έδωσε αρκετές πληροφορίες γύρω από την ζωή της ποιήτριας.
Συνεχίσαμε στον κεντρικό πεζόδρομο της πόλης (Cavad Xan (Javad Khan Street)), ο οποίος φημίζεται για τις αρχιτεκτονικές του πινελιές αλλά τους πολιτιστικούς χώρους. Είδαμε διώροφα αρχοντικά του 19ου και 20ου αιώνα, αρκετά γλυπτά, συντριβάνια και παρτέρια στο παραδοσιακό σχήμα της πεταλούδας.
Πολλά σπίτια και σπιτάκια εντός των τειχών! Μια μεγάλη σιδερένια πόρτα χωρίζει τον εσωτερικό κόσμο με τον πεζόδρομο.
Απολαύσαμε γευστικότατο dondurma (παγωτό) από πραγματικό γάλα.
Φωτογραφηθήκαμε και παίξαμε τάβλι με τους φιλικότατους Αζέρους. Δηλαδή έκανα προσπάθεια να παίξω "φεύγα" αλλά έχουν εντελώς διαφορετικούς κανόνες σε σχέση μ'εμάς, οπότε έχασα πανηγυρικά! Αλλά νομίζω πως το ευχαριστηθήκαμε. Μάλιστα στήθηκαν και για αναμνηστική φωτογραφία!
Στο τέλος του πεζόδρομου περάσαμε την λεωφόρο και βρεθήκαμε σε μία μεγάλη πλατεία που τα είχε όλα.
Το εντυπωσιακό κτήριο της Κρατικής Φιλαρμονικής (Gəncə Dövlət Filarmoniyası), κατασκευασμένο το 1935.
Τα δύο συγκροτήματα σιντριβανιών μπροστά από το κτήριο της Φιλαρμονικής.
Το Μαυσωλείο του Javad Khan (Cavad xan türbəsi).
Το Chokak Hamam (Çökək Hamam)
Το Τζαμί του Shah Abbas (Şah Abbas məscidi) με τους δύο ψηλούς μιναρέδες που μοιάζουν με φάρους.
Ένα κτίριο απέναντι από το τζαμί (χωρίς λοιπά στοιχεία, μάλλον κάποιο λουτρό που σχετίζεται με το τζαμί).
Ένα γατάκι να προσπαθεί να πιεί νερό!
Ένα ξενοδοχείο και ένας μεγάλος πεζόδρομος.
Συνεχίσαμε τον περίπατο μας στο όμορφο ιστορικό κέντρο της πόλης πηγαίνοντας προς την Ορθόδοξη Εκκλησία του Alexander Nevsky. Η εκκκλησία κατασκευάστηκε το 1887 με κόκκινο τούβλο σε βυζαντινό ρυθμό. Η εκκλησία έκλεισε το 1931 από τις σοβιετικές αρχές, λειτούργησε ως μουσείο την περίοδο 1935-1938 και αποδόθηκε ξανά στη Ρώσικη Ορθόδοξη Εκκλησία το 1946. Σήμερα, όπως το είδαμε εμείς το κτίριο χρήζει συντήρησης και μάλλον δεν είναι λειτουργικό (δεν υπήρχε κάποια πινακίδα που να λέει το οτιδήποτε!).
Φύγαμε από την εκκλησία και κινούμενοι νότια επί της Λεωφόρου Mustafa Kemal Atatürk, φτάσαμε σε ένα πάρκο (υπό ανακαίνιση) με πολλά δέντρα, συντριβάνια, αγάλματα και πολλά πουλιά.
Μετά από μια μικρή απαραίτητη ξεκούραση πήραμε ένα ταξί bolt και πήγαμε στο Şah Şadlıq Sarayı για φαγητό. Η διακόσμηση του εστιατορίου παρέπεμπε σε ράντσο. Υπήρχαν πάρα πολλοί οντάδες με τραπέζια και καρέκλες αλλά και πολλές διαφορετικές αντίκες (αυτοκίνητο, άμαξα, τηλέφωνα, ραπτομηχανές, κασετόφωνα, κλπ) γύρω στο χώρο, άτακτα τοποθετημένες. Το προσωπικό δεν μιλούσε αγγλικά και η συννεονόηση έγινε με λίγα ρώσικα και πολλά νοήματα.
Αυτή τη φορά προτιμήσαμε να δοκιμάσουμε ένα τοπικό κρασί. Μας ήρθε ένα κόκκινο "ρουμπινί" ξηρό περιορισμένης εμφιάλωσης. Η γεύση του ήταν τέλεια και άξιζε τα λεφτά του με το παραπάνω.
Ξεκινήσαμε με μιά ποικιλία κρεάτων.
Και ολοκληρώσαμε με το παραδοσιακό τους πιλάφι.
Μετά από την πανδαισία γεύσεων και την ικανοποίηση των ουρανίσκων μας ήρθε και η λυπητερή η οποία δεν ήταν και πολύ λυπητερή!
Μια ακόμη φωτογραφική άποψη του εστιατορίου.
Περπατήσαμε μέχρι το ξενοδοχείο για χώνεψη και νανάκια!
Last edited:
IrisAthens
Member
- Μηνύματα
- 115
- Likes
- 628
Απολαυστική διήγηση για μία χώρα που θεωρώ είναι κάπως εκτός της ταξιδιωτικής μόδας! Ευγε!
Μου αρέσει ιδιαίτερα η ποιητική έναρξη των ημερών.
Μου αρέσει ιδιαίτερα η ποιητική έναρξη των ημερών.
Συμφωνώ απόλυτα. Με τον αυτοπεριορισμό βαλτώνει ο άνθρωπος. Τα βιβλία όσο και αν τα αγαπώ προσφέρουν διαφορετικού τύπου εμπειρία. Το ταξίδι σε δοκιμάζει ολοκληρωτικά, όπως και κάθε αλλαγή. Δεν είναι τυχαίο που στην περίοδο της καραντίνας οι μαθητές πανελλαδικά έκαναν βουτιά ενώ είχαν όλο το χρόνο στη διάθεση τους.
Μου έβαλες τώρα το μικρόβιο να βρω ποιήματα της!
Ευχαριστώ πολύ για την αποδοχή και τα καλά σχόλια. Προσπαθώ να είμαι εκτός μόδας.
Τι να τον κάνεις τον χρόνο όταν δεν ξέρεις πως να τον κρατήσεις και τον αφήνεις να κυλάει και να φεύγει; Η καραντίνα ήταν καταστρεπτική για τα συλλογικά και κοινωνικά μας χαρακτηριστικά.
Έψαξα να βρω για να βάλω στην ιστορία αλλά δεν έδωσα πολύ χρόνο. Αλλά μάλλον έκανα επιφανειακό ψάξιμο. Μόλις τώρα βρήκα αυτό.
Bring me wine, my love, and let's drink to our hearts' content
Let us forget about the rules and regulations of religion and morality
Let us enjoy each other's company and revel in our love
For tonight, we are free from all constraints and limitations"
(Mahsati,146)
https://www.researchgate.net/public..._Reflections_in_the_Poetry_of_Mahsati_Ganjavi
Ημέρα 7η: Στη φρίκη του Ναγκόρνο Καραμπάχ
Η σημερινή ημέρα αφιερώνεται στη διαδρομή που κάναμε μέχρι τη Shusha και τις ενδιάμεσες στάσεις σε πόλεις της περιοχής του Ναγκόρνο Καραμπάχ. Αλλά πρώτα πρέπει να αποχαιρετίσουμε την Ganja αλλά και τους φίλους μας που αναχωρούν πρόωρα για Μπακού και Αθήνα.
Λίγο ακόμη Ganja
Έγραψα στη χθεσινή ημέρα ότι τα δωμάτια ήταν "υπερπαραγωγή" αλλά δεν είχα δει τη φωτογραφία που βάζω σήμερα. Οπότε να και η οπτική επιβεβαίωση του γραπτού λόγου. Δωμάτιο 604 με μεγάλα παράθυρα που βλέπουν στο δρόμο από τα οποία βλέπαμε τις εικόνες των πιο κάτω φωτογραφιών. Διάδρομοι επενδεδυμένοι με πέτρα και πόρτα ασανσέρ "ντυμένη" με πολύχρωμα γεωμετρικά σχήματα.
Μετά το πρωινό αναχωρούμε για τον σιδηροδρομικό σταθμό της πόλης, όπου οι φίλοι μας θα ταξιδέψουν με τρένο μέχρι το Μπακού. Το κτήριο του σταθμού είναι, μάλλον, πρόσφατα ανακαινισμένο, καθαρό και άνετο. Το μέγεθός του πρέπει να είναι στα ίδια επίπεδα με το Σταθμό Λαρίσης στην Αθήνα.
Και η γνωστή γιγαντοφωτογραφία να "στολίζει" την πλατφόρμα του σταθμού. Η επόμενη φωτό "κλεμμένη" από το διαδίκτυο μπαίνει απλά για σύγκριση!
Γυρνάμε στο ξενοδοχείο, παραδίνουμε το δωμάτιο και ξεκινάμε το επόμενο ταξίδι μας με προορισμό τη Shusha.
(Ανοίγει παρένθεση, Ιστορία παράλληλη, κείμενο και φωτογραφίες των φίλων)
Ταξιδεύοντας με τρένο προς το Baku
Μία ακόμη ...πινελιά στο συνολικό οδοιπορικό στο Αζερμπαϊτζάν προσφέρει η μετακίνηση με τρένο.
Από Ganja σε Baku, με υπερσύγχρονο τρένο, υπηρεσίες ... αεροπορικού ταξιδιού (ναι, τρενοσυνοδοί που έλεγχαν διαβατήρια και άλλα ταξιδιωτικά έγγραφα κατά την επιβίβαση!!!), παροχή καφέ, αναψυκτικών και τροφής αλλά και κάμποση αστυνομοκρατία σε κάθε βαγόνι, κάναμε περίπου 4 ώρες, το δίκτυο των σιδηροτροχιών δεν αντέχει μάλλον ταχύτητες μεγαλύτερες από 70-100 χλμ. / ώρα, αλλά με άφιξη σε ένα σταθμό - στολίδι. Που βέβαια μόνο κατά τύχη κατορθώσαμε να φωτογραφήσουμε καθώς γενικά απαγορεύεται και από το ένα κινητό ζητήθηκε να διαγραφούν όσες είχαν τραβηχτεί (ευτυχώς, το άλλο δεν έγινε αντιληπτό!!!). Η διαδρομή γεμάτη από την ιδιορρυθμία και τα αντιπαραθετικά μεταξύ τους περιβάλλοντα της ενδοχώρας, χαρακτηριστικό σημείο (και) η όδευση από τις πετρελαιοπηγές με τους αγωγούς μεταφοράς αργού πετρελαίου χιλιομέτρων.
(Κλείνει η παρένθεση)
Ναγκόρνο Καραμπάχ
Ο πόλεμος που έρχεται
δεν είναι ο πρώτος. Πριν απ’ αυτόν
γίνανε κι άλλοι πόλεμοι.
Όταν τελείωσε ο τελευταίος,
υπήρχαν νικητές και νικημένοι.
Στους νικημένους, ο φτωχός λαός
πέθαινε από την πείνα. Στους νικητές
ο φτωχός λαός πέθαινε το ίδιο.
(Μπ. Μπρεχτ)
Έχοντας σαν "μπούσουλα" την Ιστορία 1 (by @isabelle) ξεκινήσαμε το ταξίδι προς τις νοτιοδυτικές περιοχές του Αζερμπαϊτζάν. Το ιστορικό πλαίσιο έχει αναλυθεί ικανοποιητικά στην αναφερθείσα ιστορία, οπότε είναι πλεονασμός να το επαναλάβω και σε αυτές τις γραμμές.
Είδαμε τις φωτογραφίες της ιστορίας και αναρωτιόμαστε τι πρόκειται να δούμε, τι συναισθήματα θα προκληθούν. Τριάντα ένα (31) χρόνια μετά τον 1ο πόλεμο, πέντε (5) χρόνια μετά τον 2ο πόλεμο και ένα (1) χρόνο μετά τον τελευταίο μαζικό εκτοπισμό του αρμένικου πληθυσμού από την περιοχή που γεννήθηκε και μεγάλωσε προς την Αρμενία, ένα βαθύ μίσος έχει αναπτυχθεί ανάμεσα σε εθνοτικές ομάδες οι οποίες για δεκαετίες ζούσαν ειρηνικά στα πλαίσια της ΕΣΣΔ.
Στις χρόνιες πολεμικές συγκρούσεις για την κυριαρχία της περιοχής ανάμεσα σε Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν ουσιαστικά δοκιμάστηκαν δύο σημαντικοί παράμετροι του λεγόμενου Διεθνούς Δικαίου, το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση ενός λαού και το δικαίωμα της κρατικής κυριαρχίας. Η Αρμενία χρησιμοποίησε το δικαίωμα της αρμένικης πλειοψηφίας στην περιοχή για την αυτοδιάθεση της (1ος πόλεμος) ενώ το Αζερμπαϊτζάν επικαλέστηκε το δικαίωμα της κρατικής του κυριαρχίας (2ος πόλεμος). Το κείμενο δεν είναι πολιτικό και ως εκ τούτου δεν παίρνει θέση υπέρ του ενός ή του άλλου. Στην ιστορία που θα ακολουθήσει θα καταγραφεί οτι μπορέσαμε να δούμε με τα μάτια μας ή ακούσαμε με τα αυτιά μας και μέσω αυτών των ερεθισμάτων να αποτυπώσουμε την κατάσταση των πόλεων που επισκεφτήκαμε. Ο πόλεμος άφησε βαθιές χαρακιές και στις δύο πλευρές των συνόρων που δύσκολα θα επουλωθούν. Και στις δύο πλευρές χάθηκαν άνθρωποι ή εκτοπίστηκαν σε απανωτά κύματα. Το μόνο σίγουρο είναι αυτό που περιγράφει ο ποιητής : "στους νικημένους και στους νικητές ο φτωχός λαός πέθαινε το ίδιο".
Το κείμενο δεν θα περιγράψει μόνο τοπία, τουριστικά αξιοθέατα και γευστικά πιάτα αλλά περισσότερο θα σταθεί σε μια πραγματικότητα που δημιουργήθηκε με πολύ πόνο, με πολλές απώλειες, με πολύ μίσος και πολύ φόβο. Αν η "αισθητική" αυτή είναι ασύμβατη με την "ομορφιά" πάντα υπάρχει η επιλογή να προχωρήσει η ανάγνωση στην επόμενη ημέρα.
Στο δρόμο μας ερχόμαστε σε επαφή με γνώριμες εικόνες που πρωτοαντικρύσαμε τις προηγούμενες ημέρες. Το τοπίο όμως αλλάζει προς το πιο πράσινο τόσο ώστε νομίζεις πως διασχίζεις κάποιο αυτοκινητόδρομο στην Ελλάδα. Μπροστά μας ένα φορτηγό από το Ιράν με διπλή πινακίδα, στα ιρανικά και τα λατινικά. Από εδώ και κάτω θα δούμε πολλά φορτηγά από το Ιράν αφού πλέον κατευθυνόμαστε προς τις περιοχές του Αζερμπαϊτζάν που συνορεύουν με τον Ιράν.
Εγκαταστάσεις διανομής ηλεκτρικής ενέργειας και χωράφια με πολλές αγελάδες αφημένες να τριγυρνάνε μόνες τους. Άλλο ένα χαρακτηριστικό της περιοχής (ελεύθερες αγελάδες ακόμη και μέσα στις πόλεις σε κεντρικούς δρόμους).
Εικόνες από το ταξίδι.
Κάπου στο ένα τρίτο της διαδρομής, στο χωριό Qaradağlı, συναντάμε το πρώτο κτήριο που μας μιλάει μέσα από τη σιωπή του δείχνοντας τις τρύπες από τα τραύματά του και τα σπασμένα τζάμια. Δίπλα του ένα μνημείο με αρκετές φωτογραφίες στρατιωτών μας βάζει σε υπόνοιες οτι σε αυτό το σημείο θα πρέπει να έγινε κάποια μεγάλη σύγκρουση. Ένας κόμπος στο λαιμό σχηματίζεται. Συνεχίζουμε...
Στα διοικητικά όρια εισόδου στην περιοχή του Ağdam πάνω στον ολοκαίνουργιο αυτοκινητόδρομο, στη μέση του πουθενά, μας σταματάνε για τον έλεγχο της άδειας εισόδου της περιοχής. Η κυκλοφορία των αυτοκινήτων έχει μειωθεί αισθητά και πλέον η είσοδος επιτρέπεται σε αυτούς που έχουν άδειες εισόδου. Αστυνομία και στρατός, μάλλον βαριεστημένα, τσεκάρουν τα διαβατήριά μας στα tablet που κρατάνε ψάχνοντας τις άδειες εισόδου τις οποίες είχαμε αποκτήσει ηλεκτρονικά.
Διάσπαρτοι τάφοι, αυτοσχέδια μνημεία και σημαίες δημιουργούν εικόνες σαν από πολεμικές ταινίες. Κτήρια βομβαρδισμένα χάσκουν κάπου μακριά μέσα στα χωράφια, κουφάρια πλέον, δίνοντας το στίγμα του χωριού ή της πόλης που κάποτε ήταν εκεί. Το χωριό Şıxlar καταστράφηκε ολοσχερώς την περίοδο του πρώτου πολέμου και της μετέπειτα "κατοχής" ή "απελευθέρωσης", ότι προτιμάτε.
Εικόνες από το πρώην χωριό Şıxlar. Παντού ερείπια χωρίς κανένα σημάδι ζωής.
Φτάνουμε στην πόλη Ağdam, ένας "υποχρεωτικός" στόχος επίσκεψης πριν ακόμη αρχίσει να σχηματίζεται το τελικό πρόγραμμα. Αντικρύζουμε μια πόλη πλήρως κατεστραμμένη από βομβαρδισμούς. Τα στομάχια σφίγγονται από το εύρος της καταστροφής.
Στον πρώτο πόλεμο η περιοχή έγινε πεδίο βίαιων συγκρούσεων ανάμεσα στις στρατιωτικές δυνάμεις Αρμενίων και Αζέρων. Διαβάζουμε οτι εδώ ήταν η βάση του Αζέρικου στρατού και από εδώ ξεκινούσαν επιχειρήσεις σε όλη την περιοχή. Σε αντίποινα της καταστροφής του αρμένικου χωριού Martakert από τους αζέρους, ο αρμενικός στρατός προχώρησε στον ολοκληρωτικό βομβαρδισμό του χωριού και την ισοπέδωσή του. Μετά την κατάληψη της πόλης από τους αρμένιους όλα τα σπίτια λεηλατήθηκαν ενώ ο πληθυσμός είχε εκτοπιστεί προς την ενδοχώρα. Από τότε και μέχρι την απανάκτησή του από τους Αζέρους ήταν μια πόλη-φάντασμα.
Δίπλα στα ερείπια του πολέμου ξεδιπλώνεται μια νέα πόλη σε αντικατάσταση της παλιάς. Νέα χάραξη δρόμων και στήσιμο υποδομών από την αρχή. Φρεάτια στη μέση του πουθενά υποδηλώνουν οτι οι υπόγειες υποδομές αποχέτευσης είναι έτοιμες και περιμένουν το στρώσιμο του ασφαλτοτάπητα και την οριστική διαμόρφωση κρασπέδων και δρόμου!
Παντού χαλάσματα και απομεινάρια της βιαιότητας των συγκρούσεων.
Ένας κόμπος κι ένα δάκρυ συνοδεύει το στήσιμο για μια αναμνηστική φωτογραφία μέσα στα ερείπια. Την επόμενη φορά που κάποιος από την παρέα επισκεφτεί την πόλη τα πάντα θα είναι αλλιώς αφού τα πάντα γύρω μεταβάλλονται ραγδαία.
Καινούργια κτήρια "φυτρώνουν" με ταχύτατους ρυθμούς!
Νέοι δρόμοι παρέα με ερείπια που περιμένουν υπομονετικά να απομακρυνθούν.
Τότε, θυμάσαι, που μου λες: Ετέλειωσεν ο πόλεμος!
Όμως ο Πόλεμος δεν τέλειωσεν ακόμα.
Γιατί κανένας πόλεμος δεν τέλειωσε ποτέ!»
(Μανόλης Αναγνωστάκης)
Το χθες και το αύριο μέσα από τα μάτια του σήμερα και του τώρα!
Νέα ολοκαίνουργια ξενοδοχεία στη μέση του πουθενά περιμένοντας του πελάτες (ταξιδιώτες, τουρίστες, περαστικούς, ...) του αύριο. Από τα πρώτα κτήρια που έχουν σηκωθεί και ακόμη αναρωτιέμαι γιατί. Γιατί τέτοια βιασύνη; Η πόλη είναι άδεια από ανθρώπους. Οι μόνοι που κυκλοφορούν είναι οι πάρα πολλοί εργαζόμενοι που χτίζουν τη νέα πόλη. Δεν υπάρχουν κάτοικοι στην πόλη. Δεν υπάρχουν έτοιμα σπίτια.
Η φωτογραφία έμβλημα μιας εποχής που έφυγε χωρίς επιστροφή. Πολύχρωμο ψηφιδωτό που άντεξε τους βομβαρδισμούς και τους βανδαλισμούς, αλλά και τη φωτιά που έκαψε το κτήριο, στέκεται στη θέση του για να θυμίζει ότι εδώ ζούσαν κάποτε Αρμένιοι και Αζέροι, μαζί, δίπλα δίπλα. Για πολλά χρόνια, με σεβασμό η μία κοινότητα για την άλλη. Το κτήριο φιλοξενούσε το Μουσείο Ψωμιού.
Ας μου επιτραπεί μια μικρή αντιγραφή: "Το Μουσείο Ψωμιού, το οποίο ξεκίνησε τη λειτουργία του τον Νοέμβριο του 1983, ήταν το δεύτερο μουσείο ψωμιού στον κόσμο και το πρώτο και μοναδικό μουσείο ψωμιού στην ΕΣΣΔ. Μεταξύ των εκθεμάτων που συλλέγονται σε αυτό το μουσείο είναι απολιθωμένα δείγματα αρχαίων σιτηρών, σπάνια είδη φυτών δημητριακών, μεγάλος αριθμός πολύτιμων βιβλίων, χειρογράφων και άλλων υλικών που σχετίζονται με την ανάπτυξη της καλλιέργειας σιτηρών, αρχαία γεωργικά εργαλεία, συνηθισμένα και οδοντωτά δρεπάνια, αλωνιστές σιτηρών, χειρόμυλοι και άλλα εργαλεία" (παραπομπή).
Ερείπια και νέα κτήρια, εικόνες που συνθέτουν τη πραγματικότητα της πόλης. Και κάπου στο βάθος δύο μιναρέδες στέκονται αγέρωχοι μέσα από τα χαλάσματα.
Το Tζαμί Τζούμα (Cümə məscidi) είναι το μοναδικό κτήριο που διασώθηκε από την καταστροφή. Βανδαλίστηκε από τον αρμένικο στρατό αλλά παρέμεινε αλώβητο στη θέση του (λέτε να έβαλε κάποια θεϊκή δύναμη το χέρι της; ). Κατασκευασμένο την περίοδο 1868-1870, κάηκε μερικώς την περίοδο της "κατοχής" της πόλης από την Αρμενία και αποκαταστάθηκε πριν τρία χρόνια, δηλαδή σχεδόν αμέσως μετά την επανάκτηση της πόλης από το Αζερμπαϊτζάν.
Το εσωτερικό του τζαμιού είναι λιτό με όμορφα χαλιά να κοσμούν και να επικαλύπτουν το δάπεδο. Λιγοστοί προσκυνητές, μάλλον από τις γύρω περιοχές, προσεύχονται.
Στην είσοδο μας υποδέχεται ο ιμάμης του τζαμιού ο οποίος ήταν ευγενέστατος και πολύ φιλόξενος, χρησιμοποιούσε μάλιστα άριστα το κινητό του τηλέφωνο. Δεν ήξερε γρι αγγλικά αλλά αυτό δεν μας εμπόδισε να επικοινωνήσουμε μέσω του μεταφραστή που είχε εγκατεστημένο στη συσκευή του. Βγάλαμε μια φωτογραφία όλοι μαζί μετά από προτροπή του και στη συνέχεια αφού "έδιωξε" το κορίτσι βγάλαμε και άλλη μία μόνο οι δυο μας. Στην αρχή δεν κατάλαβα γιατί. Στη συνέχεια όταν άρχισε να κάνει edit τη φωτογραφία στο κινητό του με καταπληκτική ευχέρεια και να την ανεβάζει στον προσωπικό του λογαριασμό στο φατσοβιβλίο, τότε κατάλαβα. Δεν έπρεπε να υπάρχει γυναίκα στο πλάνο. Όταν πολύ αργότερα έριξα μια ματιά στο λογαριασμό του διαπίστωσα ότι δεν υπήρχε γυναίκα ούτε για δείγμα!
Κατεστραμμένα σπίτια και ανέπαφο τζαμί!
Ερείπια, νέα κτήρια και τα σύννεφα στον ουρανό συνθέτουν ένα καταπληκτικό σκηνικό που παράγει και αντίστοιχα συναισθήματα!
Φεύγουμε από την πόλη αφού περάσαμε αρκετό χρόνο. Μάλιστα επισκεφτήκαμε και ένα super market, κάπου ανάμεσα στους δρόμους που φτιάχνονται, για προμήθειες. Το μαγαζί υπάρχει για να εξυπηρετεί τους εργαζόμενους της ανοικοδόμησης.
Νέες κατοικίες χωριών που έχουν καταστραφεί ολοσχερώς προβάλουν και από τις δύο πλευρές του αυτοκινητόδρομου. Αλλά και αυτοσχέδιοι τάφοι και λίστες νεκρών.
Παίρνουμε τον δρόμο προς τη Shusha αφού κάνουμε πρώτα δυο-τρεις κύκλους μέχρι να προσανατολιστούμε και να βρούμε τον αυτοκινητόδρομο. Οι χάρτες του gps είναι τελείως αναξιόπιστοι αφού η πόλη είναι υπό ανοικοδόμηση και επανασχεδιασμό. Αμέτρητα βαριά οχήματα κινούνται μεταφέροντας οικοδομικά υλικά από πρόχειρα γειτονικά λατομεία.
Φτάνουμε στην πόλη Əsgəran (Asgaran), η οποία δεν φαίνεται να έχει υποστεί ζημιές από τον πόλεμο. Η πόλη είχε αρμένικο πλειοψηφικό πληθυσμό ο οποίος σήμερα την έχει εγκαταλείψει μετά τους περσινούς εκτοπισμούς προς την Αρμενία. Έτσι εξηγείται γιατί τα περισσότερα σπίτια έμοιαζαν ακατοίκητα. Μπαίνουμε στο χωριό και κινούμαστε σε δρόμους όπου ολόκληρα συγκροτήματα κατοικιών στέκουν ατάραχα χωρίς τις ψυχές που έδιναν ζωή στους τοίχους, με παράθυρα ακόμη κλειστά που δεν πρόλαβαν να ανοίξουν. Βλέπουμε την κορυφή από μια εκκλησία, μάλλον ορθόδοξη. Άλλωστε είμαστε στην αρμένικη γειτονιά. Πλησιάζουμε για να την φωτογραφίσουμε. Μια μεγάλη χοντρή αλυσίδα μαζί με ένα λουκέτο αποτρέπουν την πρόσβαση στον αυλόγυρο και το εσωτερικό της. Μετά από λίγο ακούμε φωνές και ένα αστυνομικό να τρέχει έντρομος και απορημένος προς το μέρος μας. Απαγορεύεται η φωτογράφηση, μας δίνει να καταλάβουμε. Ένας δεύτερος Αζέρος που καταφθάνει κάνει τον μεταφραστή. Επιβεβαιώνει την απαγόρευση και μας ζητάει να σβήσουμε τις φωτογραφίες. Γιατί άραγε; Τι τρομερό μυστικό κινδυνεύει να βγει στον έξω κόσμο; Σβήνουμε τη μία και κρατάμε την άλλη που βλέπετε. Ρωτάμε τι μπορούμε να φωτογραφήσουμε. Μας προτρέπουν να πάμε σε ένα κοντινό κάστρο λίγο έξω από την πόλη.
Η εκκλησία είναι ορθόδοξη και κατασκευάστηκε μόλις το 2002 με αφορμή τους εορτασμούς των 1700 χρόνων από την έλευση του χριστιανισμού στην Αρμενία.
Αφήνουμε την "λίγο" αφιλόξενη πόλη και κατευθυνόμαστε στο Əsgəran Qalası (Asgaran Fortress). Το κάστρο κατασκευάστηκε τον 18ο αιώνα μ.Χ. και αποτελείται από δύο μέρη τα οποία τα χωρίζει ο αυτοκινητόδρομος.
Πανοραμική φωτογραφία της πόλης από τις πολεμίστρες του κάστρου.
Επόμενη στάση το χωριό Xocali (Khojali) το οποίο επίσης είχε καταστραφεί ολοσχερώς στον πρώτο πόλεμο και στη συνέχεια εκτοπίστηκε όλος ο Αζέρικος πληθυσμός του. Κινηθήκαμε στον κεντρικό δρόμο του χωριού και φαίνεται ότι έχουν κατεδαφιστεί και απομακρυνθεί όλα τα κατεστραμμένα κτήρια. Το χωριό ξανακτίστηκε δημιουργώντας μια πολύ όμορφη εικόνα. Στον κεντρικό δρόμο, και στις δύο πλευρές του, έχουν κατασκευαστεί τα γνωστά "τείχη" που συναντήσαμε και στις άλλες πόλεις και περιοχές της χώρας. Πίσω από τα "τείχη-μάντρες" υπάρχουν κενά τα οικόπεδα ή σε άλλα γίνονται εργασίες οικοδόμησης. Δεν διαπιστώσαμε να κυκλοφορούν άνθρωποι.
Ο κεντρικός δρόμος με τα "τείχη-μάντρες". Πίσω από τα τείχη ένα σπίτι είναι στη φάση της κατασκευής.
Στο βάθος η κορυφή ενός λοφίσκου και ο κεντρικός δρόμος του χωριού.
Σκηνές από μία πόλη...
Κινούμαστε πλέον προς τον τελικό προορισμό της ημέρας, τη Shusha. Κατεστραμμένα και ερειπωμένα κτήρια μας μιλάνε για το παρελθόν τους.
Ανεβαίνουμε το βουνό διασχίζοντας φιδίσιους δρόμους υπό κατασκευή. Σε μια στροφή του δρόμου, κάνουμε στην άκρη για να θαυμάσουμε την πόλη Xankəndi (Khankendi) την οποία αφήσαμε πίσω μας αλλά και τα γύρω βουνά καλυμμένα κατά το ήμισυ με δέντρα και άλλη βλάστηση.
Απόγευμα πλέον φτάνουμε στον προορισμό μας, τη Şuşa (Shusha).
Μετά την επιβλητική πινακίδα με το όνομα της πόλης σταματάμε για ένα ακόμη έλεγχο για τις άδειες εισόδου. Για την επίσκεψη στην ευρύτερη περιοχή χρειάζονται διαφορετικές άδειες εισόδου, ανάλογα ποιος είναι ο προορισμός. Στη δική μας περίπτωση έπρεπε να βγάλουμε δύο άδειες, μία για την περιοχή του Aghdam και άλλη μία για την πόλη της Shusha.
Διασχίζουμε την πόλη και κατευθυνόμαστε προς το ξενοδοχείο, αυτό της φωτογραφίας. Το κτήριο είχε καταστραφεί μερικώς και ξαναχτίστηκε από την αρχή. Αφήνουμε τα πράγματα και φεύγουμε για "εξερεύνηση" της πόλης.
Η Şuşa (Shusha) βρίσκεται στην πλαγιά ενός βουνού σε υψόμετρο που κινείται από τα 1400 (η πιο χαμηλή συνοικία) μέχρι τα 1800 μέτρα (η ψηλότερη συνοικία). Εδώ για πρώτη φορά αισθανθήκαμε χαμηλή θερμοκρασία αλλά κι ένα ζωογόνο αεράκι γεμάτο καθαρό οξυγόνο. Η πόλη είναι κυριολεκτικά κατάφυτη, όπως και η γύρω περιοχή. Διαβάσαμε ότι είναι η πολιτιστική πρωτεύουσα του Αζερμπαϊτζάν γεμάτη λογοτεχνία και μουσική αλλά της τέχνης του χαλιού και των υφαντών. Υπήρξε η πρωτεύουσα του Χανάτου του Καραμπάχ.
Η πόλη δεν έμεινε ανεπηρέαστη από τον πρώτο πόλεμο αφού καταστράφηκε μερικώς και ο μισός Αζέρικος πληθυσμός μετακινήθηκε προς το Αζερμπαϊτζάν. Η πόλη ξαναγύρισε στο Αζερμπαϊτζάν μετά το τέλος του δεύτερου πολέμου. Ακολούθησε η εκτόπιση του Αρμένικου πληθυσμού.
Σήμερα η πόλη βρίσκεται σε φάση ανοικοδόμησης. Υπάρχουν δύο-τρία ξενοδοχεία, δρόμοι, κτήρια μοντέρνα και σύγχρονα, τράπεζες, τζαμιά και πλατείες. Υπάρχουν όμως και πολλά ερείπια και κατεστραμμένα κτήρια. Οι άνθρωποι που κυκλοφορούσαν στο δρόμο ήταν λιγοστοί σε τέτοιο σημείο ώστε πέφτοντας το φως της ημέρας δημιουργείται ένα "εκφοβιστικό" σκηνικό ταινίας τρόμου. Ήταν Σάββατο απόγευμα και βράδυ και κυκλοφορούσαμε σχεδόν μόνοι μας.
Άδεια κτήρια προδίδουν την βία που έχουν υποστεί από τα αποτυπώματα των σφαιρών και των οβίδων στους τοίχους τους.
Κατεστραμμένες και ερειπωμένες κατοικίες από τον πρώτο πόλεμο. Ίσως ιδιοκτήτης να είναι κάποιος Αζέρος (είμαστε στην αζέρικη συνοικία) ο οποίος εκδιώχτηκε μετά την κατοχή της πόλης από την Αρμενία.
Επιγραφή με τον ιδιοκτήτη κάποιας κατοικίας, η οποία έχει χαρακτηριστεί αρχιτεκτονικό μνημείο. Περπατάμε στους άδειους δρόμους της πόλης και χαζεύουμε ερείπια αλλά και αναστηλωμένα κτήρια.
Παλιό ερειπωμένο σπίτι με ξύλινο μπαλκόνι.
Κολώνες που κοιτάνε προς τον ουρανό και ντουβάρια που συνεχίζουν να στέκονται όρθια σε πείσμα του χρόνου που περνάει αμείλικτος. Το εσωτερικό μιας ακατοίκητης οικίας νοηματοδοτεί την κατάστασή της στο χθες και την πορεία της στο σήμερα, τονίζοντας με τον πλέον εμφατικό τρόπο την βία των ανθρώπων.
Ένα από τα τζαμιά της πόλης κοντά στην κεντρική της πλατεία με το όνομα Yuxarı Gövhərağa Məscidi (τζαμί Yukhari Gevher Agha). Η κατασκευή του τζαμιού ξεκίνησε το 1768 και ολοκληρώθηκε το 1866. Το περιεργαστήκαμε εξωτερικά και αποφύγαμε να μπούμε μέσα.
Στην κάτω αριστερή φωτογραφία διακρίνεται ο κεντρικός δρόμος που οδηγεί από το τζαμί στην κεντρική πλατεία αλλά και τα καινούργια κτήρια ξενοδοχείων και γραφείων. Στο τέρμα του δρόμου βρίσκονται υποκαταστήματα τραπεζών.
Βομβαρδισμένα και κατεστραμμένα κτήρια συνυπάρχουν με τα νέα που κατασκευάζονται.
Προχωράμε προς την κεντρική πλατεία μπαίνοντας σε ένα παράδρομο στα δεξιά μας. Κατεβαίνουμε ένα πλακόστρωτο δρόμο που καταλήγει σε μία μεγάλη πλατεία. Πολλά ερείπια που περιμένουν την αναστήλωσή τους. Ένα ευρύ πρόγραμμα ανοικοδόμησης και αναστήλωσης βρίσκεται σε εξέλιξη, όπως ενημερώνουν πολλές ενημερωτικές πινακίδες.
Πλησιάζουμε την κεντρική πλατεία και συναντάμε ένα παλιό χαμάμ που έχει μετατραπεί σε μουσείο αλλά και σε ατμοσφαιρικό καφέ.
Εσωτερικός και εξωτερικό χώρος του χαμάμ.
Περνάμε την κεντρική πλατεία και κατευθυνόμαστε στα κτήρια που είναι λίγο πιο μακριά. Το επιβλητικό κτήριο μπροστά μας είναι το Παλάτι του Χαν του Καραμπάχ. Το παλάτι υπέστη σημαντικές ζημιές από τον πόλεμο αλλά σήμερα βρίσκεται στη φάση της πλήρους αποκατάστασής του.
Στο κόκκινο κτήριο λίγο πιο πέρα μια πινακίδα μας προειδοποιεί να μην πλησιάσουμε πιο κοντά λόγω κινδύνου κατάρρευσης.
Μια κοινή φωτογραφία με μία παρέα Αζέρων στην κεντρική πλατεία. Πολύ το χάρηκαν!
Η κεντρική πλατεία με ένα κυβερνητικό κτήριο και το τζαμί που συναντήσαμε πιο πριν. Και οι δύο φωτογραφίες από το κινητό τηλέφωνο.
Κατεστραμμένα κτήρια αλλά και άλλα που έχουν επισκευαστεί.
Είχε πια βραδιάσει όταν πλέον βρήκαμε ένα εστιατόριο (όχι οτι υπήρχαν και πολλά) για να φάμε. Προτιμήσαμε να κάτσουμε μέσα γιατί το κρύο άρχισε να γίνεται ενοχλητικό. Διαπιστώσαμε οτι το εστιατόριο ήταν μέρος μιας αλυσίδας παρόμοιων εστιατορίων στο Μπακού και σε άλλες πόλεις. Ίσως γι' αυτό το φαγητό δεν ήταν από τα καλύτερα που έχουμε γευτεί στο Αζερμπαϊτζάν.
Το μαγαζί ήταν αμιγώς μουσουλμανικό, οπότε δεν είχε αλκοόλ ούτε για δείγμα. Επίσης η κουζίνα του ήταν τούρκικη. Κρατάω ως ανάμνηση το πολύ εύγευστο αριάνι και την σούπα γιαουρτιού.
Μετά το φαγητό ξεκινήσαμε ποδαράτοι για το ξενοδοχείο. Δεν είναι υπερβολή να πω οτι στο μεγαλύτερο κομμάτι του δρόμου επιστροφής είμαστε μόνοι μας.
Επίλογος της ημέρας
Δεν συνηθίζω να γράφω τον επίλογο κάθε ημέρας χωριστά. Αλλά αυτή ειδικά η ημέρα ήταν πλούσια σε συναισθήματα, προβληματισμούς, σκέψεις, οργή και στεναχώρια. Βιώσαμε λίγη και σε ασφαλή απόσταση χρόνου από την φρίκη που έζησε αυτός εδώ ο τόπος μερικά χρόνια πιο πριν. Μια φρίκη που "τελείωσε" μόλις πέρσι με τον μαζικό εκτοπισμό του αρμένικου πληθυσμού από την πόλη και τελικό θύμα και τους δύο λαούς. Δεν είναι του παρόντος να πάρω θέση υπέρ του ενός ή υπέρ του άλλου. Αλλά θα μεταφέρω αυτούσια μια φράση από την Ιστορία 1 που με εκφράζει και με έχει συγκινήσει ιδιαίτερα: "Όταν οι άνθρωποι βάζουν στην άκρη τα "εθνικά δίκαια" και ενώνονται για να διεκδικήσουν από κοινού τη ζωή τους, υπάρχει ελπίδα".
Η σημερινή ημέρα αφιερώνεται στη διαδρομή που κάναμε μέχρι τη Shusha και τις ενδιάμεσες στάσεις σε πόλεις της περιοχής του Ναγκόρνο Καραμπάχ. Αλλά πρώτα πρέπει να αποχαιρετίσουμε την Ganja αλλά και τους φίλους μας που αναχωρούν πρόωρα για Μπακού και Αθήνα.
Λίγο ακόμη Ganja
Έγραψα στη χθεσινή ημέρα ότι τα δωμάτια ήταν "υπερπαραγωγή" αλλά δεν είχα δει τη φωτογραφία που βάζω σήμερα. Οπότε να και η οπτική επιβεβαίωση του γραπτού λόγου. Δωμάτιο 604 με μεγάλα παράθυρα που βλέπουν στο δρόμο από τα οποία βλέπαμε τις εικόνες των πιο κάτω φωτογραφιών. Διάδρομοι επενδεδυμένοι με πέτρα και πόρτα ασανσέρ "ντυμένη" με πολύχρωμα γεωμετρικά σχήματα.
Μετά το πρωινό αναχωρούμε για τον σιδηροδρομικό σταθμό της πόλης, όπου οι φίλοι μας θα ταξιδέψουν με τρένο μέχρι το Μπακού. Το κτήριο του σταθμού είναι, μάλλον, πρόσφατα ανακαινισμένο, καθαρό και άνετο. Το μέγεθός του πρέπει να είναι στα ίδια επίπεδα με το Σταθμό Λαρίσης στην Αθήνα.
Και η γνωστή γιγαντοφωτογραφία να "στολίζει" την πλατφόρμα του σταθμού. Η επόμενη φωτό "κλεμμένη" από το διαδίκτυο μπαίνει απλά για σύγκριση!
Γυρνάμε στο ξενοδοχείο, παραδίνουμε το δωμάτιο και ξεκινάμε το επόμενο ταξίδι μας με προορισμό τη Shusha.
(Ανοίγει παρένθεση, Ιστορία παράλληλη, κείμενο και φωτογραφίες των φίλων)
Ταξιδεύοντας με τρένο προς το Baku
Μία ακόμη ...πινελιά στο συνολικό οδοιπορικό στο Αζερμπαϊτζάν προσφέρει η μετακίνηση με τρένο.
Από Ganja σε Baku, με υπερσύγχρονο τρένο, υπηρεσίες ... αεροπορικού ταξιδιού (ναι, τρενοσυνοδοί που έλεγχαν διαβατήρια και άλλα ταξιδιωτικά έγγραφα κατά την επιβίβαση!!!), παροχή καφέ, αναψυκτικών και τροφής αλλά και κάμποση αστυνομοκρατία σε κάθε βαγόνι, κάναμε περίπου 4 ώρες, το δίκτυο των σιδηροτροχιών δεν αντέχει μάλλον ταχύτητες μεγαλύτερες από 70-100 χλμ. / ώρα, αλλά με άφιξη σε ένα σταθμό - στολίδι. Που βέβαια μόνο κατά τύχη κατορθώσαμε να φωτογραφήσουμε καθώς γενικά απαγορεύεται και από το ένα κινητό ζητήθηκε να διαγραφούν όσες είχαν τραβηχτεί (ευτυχώς, το άλλο δεν έγινε αντιληπτό!!!). Η διαδρομή γεμάτη από την ιδιορρυθμία και τα αντιπαραθετικά μεταξύ τους περιβάλλοντα της ενδοχώρας, χαρακτηριστικό σημείο (και) η όδευση από τις πετρελαιοπηγές με τους αγωγούς μεταφοράς αργού πετρελαίου χιλιομέτρων.
(Κλείνει η παρένθεση)
Ναγκόρνο Καραμπάχ
Ο πόλεμος που έρχεται
δεν είναι ο πρώτος. Πριν απ’ αυτόν
γίνανε κι άλλοι πόλεμοι.
Όταν τελείωσε ο τελευταίος,
υπήρχαν νικητές και νικημένοι.
Στους νικημένους, ο φτωχός λαός
πέθαινε από την πείνα. Στους νικητές
ο φτωχός λαός πέθαινε το ίδιο.
(Μπ. Μπρεχτ)
Έχοντας σαν "μπούσουλα" την Ιστορία 1 (by @isabelle) ξεκινήσαμε το ταξίδι προς τις νοτιοδυτικές περιοχές του Αζερμπαϊτζάν. Το ιστορικό πλαίσιο έχει αναλυθεί ικανοποιητικά στην αναφερθείσα ιστορία, οπότε είναι πλεονασμός να το επαναλάβω και σε αυτές τις γραμμές.
Είδαμε τις φωτογραφίες της ιστορίας και αναρωτιόμαστε τι πρόκειται να δούμε, τι συναισθήματα θα προκληθούν. Τριάντα ένα (31) χρόνια μετά τον 1ο πόλεμο, πέντε (5) χρόνια μετά τον 2ο πόλεμο και ένα (1) χρόνο μετά τον τελευταίο μαζικό εκτοπισμό του αρμένικου πληθυσμού από την περιοχή που γεννήθηκε και μεγάλωσε προς την Αρμενία, ένα βαθύ μίσος έχει αναπτυχθεί ανάμεσα σε εθνοτικές ομάδες οι οποίες για δεκαετίες ζούσαν ειρηνικά στα πλαίσια της ΕΣΣΔ.
Στις χρόνιες πολεμικές συγκρούσεις για την κυριαρχία της περιοχής ανάμεσα σε Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν ουσιαστικά δοκιμάστηκαν δύο σημαντικοί παράμετροι του λεγόμενου Διεθνούς Δικαίου, το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση ενός λαού και το δικαίωμα της κρατικής κυριαρχίας. Η Αρμενία χρησιμοποίησε το δικαίωμα της αρμένικης πλειοψηφίας στην περιοχή για την αυτοδιάθεση της (1ος πόλεμος) ενώ το Αζερμπαϊτζάν επικαλέστηκε το δικαίωμα της κρατικής του κυριαρχίας (2ος πόλεμος). Το κείμενο δεν είναι πολιτικό και ως εκ τούτου δεν παίρνει θέση υπέρ του ενός ή του άλλου. Στην ιστορία που θα ακολουθήσει θα καταγραφεί οτι μπορέσαμε να δούμε με τα μάτια μας ή ακούσαμε με τα αυτιά μας και μέσω αυτών των ερεθισμάτων να αποτυπώσουμε την κατάσταση των πόλεων που επισκεφτήκαμε. Ο πόλεμος άφησε βαθιές χαρακιές και στις δύο πλευρές των συνόρων που δύσκολα θα επουλωθούν. Και στις δύο πλευρές χάθηκαν άνθρωποι ή εκτοπίστηκαν σε απανωτά κύματα. Το μόνο σίγουρο είναι αυτό που περιγράφει ο ποιητής : "στους νικημένους και στους νικητές ο φτωχός λαός πέθαινε το ίδιο".
Το κείμενο δεν θα περιγράψει μόνο τοπία, τουριστικά αξιοθέατα και γευστικά πιάτα αλλά περισσότερο θα σταθεί σε μια πραγματικότητα που δημιουργήθηκε με πολύ πόνο, με πολλές απώλειες, με πολύ μίσος και πολύ φόβο. Αν η "αισθητική" αυτή είναι ασύμβατη με την "ομορφιά" πάντα υπάρχει η επιλογή να προχωρήσει η ανάγνωση στην επόμενη ημέρα.
Στο δρόμο μας ερχόμαστε σε επαφή με γνώριμες εικόνες που πρωτοαντικρύσαμε τις προηγούμενες ημέρες. Το τοπίο όμως αλλάζει προς το πιο πράσινο τόσο ώστε νομίζεις πως διασχίζεις κάποιο αυτοκινητόδρομο στην Ελλάδα. Μπροστά μας ένα φορτηγό από το Ιράν με διπλή πινακίδα, στα ιρανικά και τα λατινικά. Από εδώ και κάτω θα δούμε πολλά φορτηγά από το Ιράν αφού πλέον κατευθυνόμαστε προς τις περιοχές του Αζερμπαϊτζάν που συνορεύουν με τον Ιράν.
Εγκαταστάσεις διανομής ηλεκτρικής ενέργειας και χωράφια με πολλές αγελάδες αφημένες να τριγυρνάνε μόνες τους. Άλλο ένα χαρακτηριστικό της περιοχής (ελεύθερες αγελάδες ακόμη και μέσα στις πόλεις σε κεντρικούς δρόμους).
Εικόνες από το ταξίδι.
Κάπου στο ένα τρίτο της διαδρομής, στο χωριό Qaradağlı, συναντάμε το πρώτο κτήριο που μας μιλάει μέσα από τη σιωπή του δείχνοντας τις τρύπες από τα τραύματά του και τα σπασμένα τζάμια. Δίπλα του ένα μνημείο με αρκετές φωτογραφίες στρατιωτών μας βάζει σε υπόνοιες οτι σε αυτό το σημείο θα πρέπει να έγινε κάποια μεγάλη σύγκρουση. Ένας κόμπος στο λαιμό σχηματίζεται. Συνεχίζουμε...
Στα διοικητικά όρια εισόδου στην περιοχή του Ağdam πάνω στον ολοκαίνουργιο αυτοκινητόδρομο, στη μέση του πουθενά, μας σταματάνε για τον έλεγχο της άδειας εισόδου της περιοχής. Η κυκλοφορία των αυτοκινήτων έχει μειωθεί αισθητά και πλέον η είσοδος επιτρέπεται σε αυτούς που έχουν άδειες εισόδου. Αστυνομία και στρατός, μάλλον βαριεστημένα, τσεκάρουν τα διαβατήριά μας στα tablet που κρατάνε ψάχνοντας τις άδειες εισόδου τις οποίες είχαμε αποκτήσει ηλεκτρονικά.
Διάσπαρτοι τάφοι, αυτοσχέδια μνημεία και σημαίες δημιουργούν εικόνες σαν από πολεμικές ταινίες. Κτήρια βομβαρδισμένα χάσκουν κάπου μακριά μέσα στα χωράφια, κουφάρια πλέον, δίνοντας το στίγμα του χωριού ή της πόλης που κάποτε ήταν εκεί. Το χωριό Şıxlar καταστράφηκε ολοσχερώς την περίοδο του πρώτου πολέμου και της μετέπειτα "κατοχής" ή "απελευθέρωσης", ότι προτιμάτε.
Εικόνες από το πρώην χωριό Şıxlar. Παντού ερείπια χωρίς κανένα σημάδι ζωής.
Φτάνουμε στην πόλη Ağdam, ένας "υποχρεωτικός" στόχος επίσκεψης πριν ακόμη αρχίσει να σχηματίζεται το τελικό πρόγραμμα. Αντικρύζουμε μια πόλη πλήρως κατεστραμμένη από βομβαρδισμούς. Τα στομάχια σφίγγονται από το εύρος της καταστροφής.
Στον πρώτο πόλεμο η περιοχή έγινε πεδίο βίαιων συγκρούσεων ανάμεσα στις στρατιωτικές δυνάμεις Αρμενίων και Αζέρων. Διαβάζουμε οτι εδώ ήταν η βάση του Αζέρικου στρατού και από εδώ ξεκινούσαν επιχειρήσεις σε όλη την περιοχή. Σε αντίποινα της καταστροφής του αρμένικου χωριού Martakert από τους αζέρους, ο αρμενικός στρατός προχώρησε στον ολοκληρωτικό βομβαρδισμό του χωριού και την ισοπέδωσή του. Μετά την κατάληψη της πόλης από τους αρμένιους όλα τα σπίτια λεηλατήθηκαν ενώ ο πληθυσμός είχε εκτοπιστεί προς την ενδοχώρα. Από τότε και μέχρι την απανάκτησή του από τους Αζέρους ήταν μια πόλη-φάντασμα.
Δίπλα στα ερείπια του πολέμου ξεδιπλώνεται μια νέα πόλη σε αντικατάσταση της παλιάς. Νέα χάραξη δρόμων και στήσιμο υποδομών από την αρχή. Φρεάτια στη μέση του πουθενά υποδηλώνουν οτι οι υπόγειες υποδομές αποχέτευσης είναι έτοιμες και περιμένουν το στρώσιμο του ασφαλτοτάπητα και την οριστική διαμόρφωση κρασπέδων και δρόμου!
Παντού χαλάσματα και απομεινάρια της βιαιότητας των συγκρούσεων.
Ένας κόμπος κι ένα δάκρυ συνοδεύει το στήσιμο για μια αναμνηστική φωτογραφία μέσα στα ερείπια. Την επόμενη φορά που κάποιος από την παρέα επισκεφτεί την πόλη τα πάντα θα είναι αλλιώς αφού τα πάντα γύρω μεταβάλλονται ραγδαία.
Καινούργια κτήρια "φυτρώνουν" με ταχύτατους ρυθμούς!
Νέοι δρόμοι παρέα με ερείπια που περιμένουν υπομονετικά να απομακρυνθούν.
Τότε, θυμάσαι, που μου λες: Ετέλειωσεν ο πόλεμος!
Όμως ο Πόλεμος δεν τέλειωσεν ακόμα.
Γιατί κανένας πόλεμος δεν τέλειωσε ποτέ!»
(Μανόλης Αναγνωστάκης)
Το χθες και το αύριο μέσα από τα μάτια του σήμερα και του τώρα!
Νέα ολοκαίνουργια ξενοδοχεία στη μέση του πουθενά περιμένοντας του πελάτες (ταξιδιώτες, τουρίστες, περαστικούς, ...) του αύριο. Από τα πρώτα κτήρια που έχουν σηκωθεί και ακόμη αναρωτιέμαι γιατί. Γιατί τέτοια βιασύνη; Η πόλη είναι άδεια από ανθρώπους. Οι μόνοι που κυκλοφορούν είναι οι πάρα πολλοί εργαζόμενοι που χτίζουν τη νέα πόλη. Δεν υπάρχουν κάτοικοι στην πόλη. Δεν υπάρχουν έτοιμα σπίτια.
Η φωτογραφία έμβλημα μιας εποχής που έφυγε χωρίς επιστροφή. Πολύχρωμο ψηφιδωτό που άντεξε τους βομβαρδισμούς και τους βανδαλισμούς, αλλά και τη φωτιά που έκαψε το κτήριο, στέκεται στη θέση του για να θυμίζει ότι εδώ ζούσαν κάποτε Αρμένιοι και Αζέροι, μαζί, δίπλα δίπλα. Για πολλά χρόνια, με σεβασμό η μία κοινότητα για την άλλη. Το κτήριο φιλοξενούσε το Μουσείο Ψωμιού.
Ας μου επιτραπεί μια μικρή αντιγραφή: "Το Μουσείο Ψωμιού, το οποίο ξεκίνησε τη λειτουργία του τον Νοέμβριο του 1983, ήταν το δεύτερο μουσείο ψωμιού στον κόσμο και το πρώτο και μοναδικό μουσείο ψωμιού στην ΕΣΣΔ. Μεταξύ των εκθεμάτων που συλλέγονται σε αυτό το μουσείο είναι απολιθωμένα δείγματα αρχαίων σιτηρών, σπάνια είδη φυτών δημητριακών, μεγάλος αριθμός πολύτιμων βιβλίων, χειρογράφων και άλλων υλικών που σχετίζονται με την ανάπτυξη της καλλιέργειας σιτηρών, αρχαία γεωργικά εργαλεία, συνηθισμένα και οδοντωτά δρεπάνια, αλωνιστές σιτηρών, χειρόμυλοι και άλλα εργαλεία" (παραπομπή).
Ερείπια και νέα κτήρια, εικόνες που συνθέτουν τη πραγματικότητα της πόλης. Και κάπου στο βάθος δύο μιναρέδες στέκονται αγέρωχοι μέσα από τα χαλάσματα.
Το Tζαμί Τζούμα (Cümə məscidi) είναι το μοναδικό κτήριο που διασώθηκε από την καταστροφή. Βανδαλίστηκε από τον αρμένικο στρατό αλλά παρέμεινε αλώβητο στη θέση του (λέτε να έβαλε κάποια θεϊκή δύναμη το χέρι της; ). Κατασκευασμένο την περίοδο 1868-1870, κάηκε μερικώς την περίοδο της "κατοχής" της πόλης από την Αρμενία και αποκαταστάθηκε πριν τρία χρόνια, δηλαδή σχεδόν αμέσως μετά την επανάκτηση της πόλης από το Αζερμπαϊτζάν.
Το εσωτερικό του τζαμιού είναι λιτό με όμορφα χαλιά να κοσμούν και να επικαλύπτουν το δάπεδο. Λιγοστοί προσκυνητές, μάλλον από τις γύρω περιοχές, προσεύχονται.
Στην είσοδο μας υποδέχεται ο ιμάμης του τζαμιού ο οποίος ήταν ευγενέστατος και πολύ φιλόξενος, χρησιμοποιούσε μάλιστα άριστα το κινητό του τηλέφωνο. Δεν ήξερε γρι αγγλικά αλλά αυτό δεν μας εμπόδισε να επικοινωνήσουμε μέσω του μεταφραστή που είχε εγκατεστημένο στη συσκευή του. Βγάλαμε μια φωτογραφία όλοι μαζί μετά από προτροπή του και στη συνέχεια αφού "έδιωξε" το κορίτσι βγάλαμε και άλλη μία μόνο οι δυο μας. Στην αρχή δεν κατάλαβα γιατί. Στη συνέχεια όταν άρχισε να κάνει edit τη φωτογραφία στο κινητό του με καταπληκτική ευχέρεια και να την ανεβάζει στον προσωπικό του λογαριασμό στο φατσοβιβλίο, τότε κατάλαβα. Δεν έπρεπε να υπάρχει γυναίκα στο πλάνο. Όταν πολύ αργότερα έριξα μια ματιά στο λογαριασμό του διαπίστωσα ότι δεν υπήρχε γυναίκα ούτε για δείγμα!
Κατεστραμμένα σπίτια και ανέπαφο τζαμί!
Ερείπια, νέα κτήρια και τα σύννεφα στον ουρανό συνθέτουν ένα καταπληκτικό σκηνικό που παράγει και αντίστοιχα συναισθήματα!
Φεύγουμε από την πόλη αφού περάσαμε αρκετό χρόνο. Μάλιστα επισκεφτήκαμε και ένα super market, κάπου ανάμεσα στους δρόμους που φτιάχνονται, για προμήθειες. Το μαγαζί υπάρχει για να εξυπηρετεί τους εργαζόμενους της ανοικοδόμησης.
Νέες κατοικίες χωριών που έχουν καταστραφεί ολοσχερώς προβάλουν και από τις δύο πλευρές του αυτοκινητόδρομου. Αλλά και αυτοσχέδιοι τάφοι και λίστες νεκρών.
Παίρνουμε τον δρόμο προς τη Shusha αφού κάνουμε πρώτα δυο-τρεις κύκλους μέχρι να προσανατολιστούμε και να βρούμε τον αυτοκινητόδρομο. Οι χάρτες του gps είναι τελείως αναξιόπιστοι αφού η πόλη είναι υπό ανοικοδόμηση και επανασχεδιασμό. Αμέτρητα βαριά οχήματα κινούνται μεταφέροντας οικοδομικά υλικά από πρόχειρα γειτονικά λατομεία.
Φτάνουμε στην πόλη Əsgəran (Asgaran), η οποία δεν φαίνεται να έχει υποστεί ζημιές από τον πόλεμο. Η πόλη είχε αρμένικο πλειοψηφικό πληθυσμό ο οποίος σήμερα την έχει εγκαταλείψει μετά τους περσινούς εκτοπισμούς προς την Αρμενία. Έτσι εξηγείται γιατί τα περισσότερα σπίτια έμοιαζαν ακατοίκητα. Μπαίνουμε στο χωριό και κινούμαστε σε δρόμους όπου ολόκληρα συγκροτήματα κατοικιών στέκουν ατάραχα χωρίς τις ψυχές που έδιναν ζωή στους τοίχους, με παράθυρα ακόμη κλειστά που δεν πρόλαβαν να ανοίξουν. Βλέπουμε την κορυφή από μια εκκλησία, μάλλον ορθόδοξη. Άλλωστε είμαστε στην αρμένικη γειτονιά. Πλησιάζουμε για να την φωτογραφίσουμε. Μια μεγάλη χοντρή αλυσίδα μαζί με ένα λουκέτο αποτρέπουν την πρόσβαση στον αυλόγυρο και το εσωτερικό της. Μετά από λίγο ακούμε φωνές και ένα αστυνομικό να τρέχει έντρομος και απορημένος προς το μέρος μας. Απαγορεύεται η φωτογράφηση, μας δίνει να καταλάβουμε. Ένας δεύτερος Αζέρος που καταφθάνει κάνει τον μεταφραστή. Επιβεβαιώνει την απαγόρευση και μας ζητάει να σβήσουμε τις φωτογραφίες. Γιατί άραγε; Τι τρομερό μυστικό κινδυνεύει να βγει στον έξω κόσμο; Σβήνουμε τη μία και κρατάμε την άλλη που βλέπετε. Ρωτάμε τι μπορούμε να φωτογραφήσουμε. Μας προτρέπουν να πάμε σε ένα κοντινό κάστρο λίγο έξω από την πόλη.
Η εκκλησία είναι ορθόδοξη και κατασκευάστηκε μόλις το 2002 με αφορμή τους εορτασμούς των 1700 χρόνων από την έλευση του χριστιανισμού στην Αρμενία.
Αφήνουμε την "λίγο" αφιλόξενη πόλη και κατευθυνόμαστε στο Əsgəran Qalası (Asgaran Fortress). Το κάστρο κατασκευάστηκε τον 18ο αιώνα μ.Χ. και αποτελείται από δύο μέρη τα οποία τα χωρίζει ο αυτοκινητόδρομος.
Πανοραμική φωτογραφία της πόλης από τις πολεμίστρες του κάστρου.
Επόμενη στάση το χωριό Xocali (Khojali) το οποίο επίσης είχε καταστραφεί ολοσχερώς στον πρώτο πόλεμο και στη συνέχεια εκτοπίστηκε όλος ο Αζέρικος πληθυσμός του. Κινηθήκαμε στον κεντρικό δρόμο του χωριού και φαίνεται ότι έχουν κατεδαφιστεί και απομακρυνθεί όλα τα κατεστραμμένα κτήρια. Το χωριό ξανακτίστηκε δημιουργώντας μια πολύ όμορφη εικόνα. Στον κεντρικό δρόμο, και στις δύο πλευρές του, έχουν κατασκευαστεί τα γνωστά "τείχη" που συναντήσαμε και στις άλλες πόλεις και περιοχές της χώρας. Πίσω από τα "τείχη-μάντρες" υπάρχουν κενά τα οικόπεδα ή σε άλλα γίνονται εργασίες οικοδόμησης. Δεν διαπιστώσαμε να κυκλοφορούν άνθρωποι.
Ο κεντρικός δρόμος με τα "τείχη-μάντρες". Πίσω από τα τείχη ένα σπίτι είναι στη φάση της κατασκευής.
Στο βάθος η κορυφή ενός λοφίσκου και ο κεντρικός δρόμος του χωριού.
Σκηνές από μία πόλη...
Κινούμαστε πλέον προς τον τελικό προορισμό της ημέρας, τη Shusha. Κατεστραμμένα και ερειπωμένα κτήρια μας μιλάνε για το παρελθόν τους.
Ανεβαίνουμε το βουνό διασχίζοντας φιδίσιους δρόμους υπό κατασκευή. Σε μια στροφή του δρόμου, κάνουμε στην άκρη για να θαυμάσουμε την πόλη Xankəndi (Khankendi) την οποία αφήσαμε πίσω μας αλλά και τα γύρω βουνά καλυμμένα κατά το ήμισυ με δέντρα και άλλη βλάστηση.
Απόγευμα πλέον φτάνουμε στον προορισμό μας, τη Şuşa (Shusha).
Μετά την επιβλητική πινακίδα με το όνομα της πόλης σταματάμε για ένα ακόμη έλεγχο για τις άδειες εισόδου. Για την επίσκεψη στην ευρύτερη περιοχή χρειάζονται διαφορετικές άδειες εισόδου, ανάλογα ποιος είναι ο προορισμός. Στη δική μας περίπτωση έπρεπε να βγάλουμε δύο άδειες, μία για την περιοχή του Aghdam και άλλη μία για την πόλη της Shusha.
Διασχίζουμε την πόλη και κατευθυνόμαστε προς το ξενοδοχείο, αυτό της φωτογραφίας. Το κτήριο είχε καταστραφεί μερικώς και ξαναχτίστηκε από την αρχή. Αφήνουμε τα πράγματα και φεύγουμε για "εξερεύνηση" της πόλης.
Η Şuşa (Shusha) βρίσκεται στην πλαγιά ενός βουνού σε υψόμετρο που κινείται από τα 1400 (η πιο χαμηλή συνοικία) μέχρι τα 1800 μέτρα (η ψηλότερη συνοικία). Εδώ για πρώτη φορά αισθανθήκαμε χαμηλή θερμοκρασία αλλά κι ένα ζωογόνο αεράκι γεμάτο καθαρό οξυγόνο. Η πόλη είναι κυριολεκτικά κατάφυτη, όπως και η γύρω περιοχή. Διαβάσαμε ότι είναι η πολιτιστική πρωτεύουσα του Αζερμπαϊτζάν γεμάτη λογοτεχνία και μουσική αλλά της τέχνης του χαλιού και των υφαντών. Υπήρξε η πρωτεύουσα του Χανάτου του Καραμπάχ.
Η πόλη δεν έμεινε ανεπηρέαστη από τον πρώτο πόλεμο αφού καταστράφηκε μερικώς και ο μισός Αζέρικος πληθυσμός μετακινήθηκε προς το Αζερμπαϊτζάν. Η πόλη ξαναγύρισε στο Αζερμπαϊτζάν μετά το τέλος του δεύτερου πολέμου. Ακολούθησε η εκτόπιση του Αρμένικου πληθυσμού.
Σήμερα η πόλη βρίσκεται σε φάση ανοικοδόμησης. Υπάρχουν δύο-τρία ξενοδοχεία, δρόμοι, κτήρια μοντέρνα και σύγχρονα, τράπεζες, τζαμιά και πλατείες. Υπάρχουν όμως και πολλά ερείπια και κατεστραμμένα κτήρια. Οι άνθρωποι που κυκλοφορούσαν στο δρόμο ήταν λιγοστοί σε τέτοιο σημείο ώστε πέφτοντας το φως της ημέρας δημιουργείται ένα "εκφοβιστικό" σκηνικό ταινίας τρόμου. Ήταν Σάββατο απόγευμα και βράδυ και κυκλοφορούσαμε σχεδόν μόνοι μας.
Άδεια κτήρια προδίδουν την βία που έχουν υποστεί από τα αποτυπώματα των σφαιρών και των οβίδων στους τοίχους τους.
Κατεστραμμένες και ερειπωμένες κατοικίες από τον πρώτο πόλεμο. Ίσως ιδιοκτήτης να είναι κάποιος Αζέρος (είμαστε στην αζέρικη συνοικία) ο οποίος εκδιώχτηκε μετά την κατοχή της πόλης από την Αρμενία.
Επιγραφή με τον ιδιοκτήτη κάποιας κατοικίας, η οποία έχει χαρακτηριστεί αρχιτεκτονικό μνημείο. Περπατάμε στους άδειους δρόμους της πόλης και χαζεύουμε ερείπια αλλά και αναστηλωμένα κτήρια.
Παλιό ερειπωμένο σπίτι με ξύλινο μπαλκόνι.
Κολώνες που κοιτάνε προς τον ουρανό και ντουβάρια που συνεχίζουν να στέκονται όρθια σε πείσμα του χρόνου που περνάει αμείλικτος. Το εσωτερικό μιας ακατοίκητης οικίας νοηματοδοτεί την κατάστασή της στο χθες και την πορεία της στο σήμερα, τονίζοντας με τον πλέον εμφατικό τρόπο την βία των ανθρώπων.
Ένα από τα τζαμιά της πόλης κοντά στην κεντρική της πλατεία με το όνομα Yuxarı Gövhərağa Məscidi (τζαμί Yukhari Gevher Agha). Η κατασκευή του τζαμιού ξεκίνησε το 1768 και ολοκληρώθηκε το 1866. Το περιεργαστήκαμε εξωτερικά και αποφύγαμε να μπούμε μέσα.
Στην κάτω αριστερή φωτογραφία διακρίνεται ο κεντρικός δρόμος που οδηγεί από το τζαμί στην κεντρική πλατεία αλλά και τα καινούργια κτήρια ξενοδοχείων και γραφείων. Στο τέρμα του δρόμου βρίσκονται υποκαταστήματα τραπεζών.
Βομβαρδισμένα και κατεστραμμένα κτήρια συνυπάρχουν με τα νέα που κατασκευάζονται.
Προχωράμε προς την κεντρική πλατεία μπαίνοντας σε ένα παράδρομο στα δεξιά μας. Κατεβαίνουμε ένα πλακόστρωτο δρόμο που καταλήγει σε μία μεγάλη πλατεία. Πολλά ερείπια που περιμένουν την αναστήλωσή τους. Ένα ευρύ πρόγραμμα ανοικοδόμησης και αναστήλωσης βρίσκεται σε εξέλιξη, όπως ενημερώνουν πολλές ενημερωτικές πινακίδες.
Πλησιάζουμε την κεντρική πλατεία και συναντάμε ένα παλιό χαμάμ που έχει μετατραπεί σε μουσείο αλλά και σε ατμοσφαιρικό καφέ.
Εσωτερικός και εξωτερικό χώρος του χαμάμ.
Περνάμε την κεντρική πλατεία και κατευθυνόμαστε στα κτήρια που είναι λίγο πιο μακριά. Το επιβλητικό κτήριο μπροστά μας είναι το Παλάτι του Χαν του Καραμπάχ. Το παλάτι υπέστη σημαντικές ζημιές από τον πόλεμο αλλά σήμερα βρίσκεται στη φάση της πλήρους αποκατάστασής του.
Στο κόκκινο κτήριο λίγο πιο πέρα μια πινακίδα μας προειδοποιεί να μην πλησιάσουμε πιο κοντά λόγω κινδύνου κατάρρευσης.
Μια κοινή φωτογραφία με μία παρέα Αζέρων στην κεντρική πλατεία. Πολύ το χάρηκαν!
Η κεντρική πλατεία με ένα κυβερνητικό κτήριο και το τζαμί που συναντήσαμε πιο πριν. Και οι δύο φωτογραφίες από το κινητό τηλέφωνο.
Κατεστραμμένα κτήρια αλλά και άλλα που έχουν επισκευαστεί.
Είχε πια βραδιάσει όταν πλέον βρήκαμε ένα εστιατόριο (όχι οτι υπήρχαν και πολλά) για να φάμε. Προτιμήσαμε να κάτσουμε μέσα γιατί το κρύο άρχισε να γίνεται ενοχλητικό. Διαπιστώσαμε οτι το εστιατόριο ήταν μέρος μιας αλυσίδας παρόμοιων εστιατορίων στο Μπακού και σε άλλες πόλεις. Ίσως γι' αυτό το φαγητό δεν ήταν από τα καλύτερα που έχουμε γευτεί στο Αζερμπαϊτζάν.
Το μαγαζί ήταν αμιγώς μουσουλμανικό, οπότε δεν είχε αλκοόλ ούτε για δείγμα. Επίσης η κουζίνα του ήταν τούρκικη. Κρατάω ως ανάμνηση το πολύ εύγευστο αριάνι και την σούπα γιαουρτιού.
Μετά το φαγητό ξεκινήσαμε ποδαράτοι για το ξενοδοχείο. Δεν είναι υπερβολή να πω οτι στο μεγαλύτερο κομμάτι του δρόμου επιστροφής είμαστε μόνοι μας.
Επίλογος της ημέρας
Δεν συνηθίζω να γράφω τον επίλογο κάθε ημέρας χωριστά. Αλλά αυτή ειδικά η ημέρα ήταν πλούσια σε συναισθήματα, προβληματισμούς, σκέψεις, οργή και στεναχώρια. Βιώσαμε λίγη και σε ασφαλή απόσταση χρόνου από την φρίκη που έζησε αυτός εδώ ο τόπος μερικά χρόνια πιο πριν. Μια φρίκη που "τελείωσε" μόλις πέρσι με τον μαζικό εκτοπισμό του αρμένικου πληθυσμού από την πόλη και τελικό θύμα και τους δύο λαούς. Δεν είναι του παρόντος να πάρω θέση υπέρ του ενός ή υπέρ του άλλου. Αλλά θα μεταφέρω αυτούσια μια φράση από την Ιστορία 1 που με εκφράζει και με έχει συγκινήσει ιδιαίτερα: "Όταν οι άνθρωποι βάζουν στην άκρη τα "εθνικά δίκαια" και ενώνονται για να διεκδικήσουν από κοινού τη ζωή τους, υπάρχει ελπίδα".
psilos3
Member
- Μηνύματα
- 7.666
- Likes
- 61.800
- Επόμενο Ταξίδι
- ;
- Ταξίδι-Όνειρο
- Αναζητείται!
Συγκλονιστικές οι εικόνες το οδοιπορικού σου αλλά και τα ποιήματα που χρησιμοποίησες για να το προλογίσεις.
Η πραγματικότητα πίσω από τις εικόνες ήταν ακόμη πιο συγκλονιστική. Το ταξίδι αυτό επιλέχθηκε με επίκεντρο την επίσκεψη στη συγκεκριμένη περιοχή. Και μάλλον ήταν θετική επιλογή αν σκεφτείς οτι ίσως μέσα σε ένα χρόνο τα ερείπια θα έχουν μαζευτεί λόγω ραγδαίας ανοικοδόμησης και τίποτα δεν θα θυμίζει αυτό που συνέβη μόλις λίγα χρόνια πριν. Όποιος πάει αργότερα δεν θα μπορέσει να δει ότι είδαμε εμείς. Και βέβαια ερέθισμα και "μπούσουλας" υπήρξε η ιστορία που αναφέρω στο κείμενο.
Όσο για τα ποιήματα νομίζω πως βοηθάνε έτσι ώστε η ιστορία να είναι λιγότερο "κανονικοποιημένη"!
Ευχαριστώ πάντως!
Εκπομπές Travelstories
