Ιταλία Κι αν είμαι (μπα)ρόκ, μη με φοβάσαι - Ανατολική Σικελία με τα μέσα

[Extra muros]

Μετά τη συνταρακτική- not - επιτυχία παλαιότερης ιστορίας μου για περιήγηση στο Σάου Μιγκέλ των Αζορών χωρίς αυτοκίνητο, ήρθε η ώρα να επαναλάβω το εγχείρημα για ένα νησί λίιιιγο μεγαλύτερο και σαφώς δημοφιλέστερο, που τυγχάνει να είναι κι εδώ δίπλα μας. Στη Σικελία είχα ξαναπάει το Μάρτιο του 2023, έχοντας εξερευνήσει Παλέρμο- Τσεφαλού - Αγκριτζέντο και τότε χωρίς αυτοκίνητο, βάζοντας αυτή τη φορά τον πήχη ψηλότερα, δηλαδή να επισκεφτώ πέντε πόλεις και την Αίτνα χωρίς αμάξι και μέσα σε 7,5 μέρες. Εξυπακούεται πως όποιος έχει εμπειρία στην οδήγηση και την παλεύει με τους Σικελούς οδηγούς (κάπως σαν τους δικούς μας, ειδικά τους Κρητικούς, στο ακόμα επιθετικότερο θα έλεγα), πολύ καλά θα κάνει να νοικιάσει αυτοκίνητο και να μην μπλέξει με τα πολύ οικονομικά, μεν, αλλά ενίοτε αρκετά χαώδη δημόσια μέσα στο νησί. Εντέλει το πρόγραμμα Κατάνια - Ταορμίνα - Συρακούσες - Νότο - Ραγκούζα - Κατάνια - Αίτνα, βγήκε πολύ ικανοποιητικά δεδομένων των συνθηκών, με κόστος κυρίως σε νεύρα και δευτερευόντως σε χρόνο. Αυτός είναι εξάλλου ένας βασικός λόγος που γράφω αυτή την ιστορία, παρότι ήδη υπάρχουν αρκετές για την περιοχή, κυρίως όμως με αυτοκίνητο και λιγότερο με λεωφορεία και τραίνα.

Η Αίτνα δεν ήταν εξαρχής στα προσωπικά μου σχέδια, αποτελούσε όμως διακαή επιθυμία της συνταξιδιώτισσας, συμβιβασμός που εντέλει δεν αποδείχτηκε δυσάρεστος. Έναυσμα γι'αυτό το τουρ ήταν κυρίως σκηνές από τη δεύτερη σαιζόν του White Lotus (ναι, είμαι τόσο Αμερικανάκι), που γυρίστηκε κατά κύριο λόγο στο ανατολικό κομμάτι της Σικελίας, εμπλουτισμένο με πινελιές από τις τηλεοπτικές μεταφορές του επιθεωρητή Μονταλμπάνο και δόσεις λίγης ακόμα Μεγάλης Ελλάδας, που είχα γευτεί ήδη στον Ακράγαντα δύο χρόνια πριν. Μετά και τη δεύτερη επίσκεψη, που μάλιστα ξεπέρασε τον ήδη υψηλό πήχη της προηγούμενης, μπορώ να πω ότι με τη Σικελία "έπαθα Πορτογαλία", δηλαδή έγινε ένας από εκείνους τους προορισμούς που νιώθω ότι θέλω να γυρίζω ξανά και ξανά, ανακαλύπτοντας κάθε φορά κάτι καινούργιο, αλλά και επιστρέφοντας σε παλιές, αγαπημένες γωνιές. Θεωρώ λοιπόν δεδομένο ότι θα γυρίσω και πάλι στο μέλλον, όπως και γενικά στην Ιταλία, που νομίζω πως έχω ξαναγράψει ότι είναι μια χώρα - στανταράκι ότι θα περάσεις καλά, που δεν απογοητεύει ποτέ.

Ο ελαφρώς σεφερλίδικος τίτλος του νήματος είναι προφανώς εμπνευσμένος από την καταλυτική παρουσία του μπαρόκ και μάλιστα στην χαρακτηριστική σικελική εκδοχή του, στο αρχιτεκτονικό τοπίο γενικότερα της Σικελίας αλλά ιδίως της ανατολικής πλευράς, που επλήγη από καταταστροφικότατο σεισμό -και τσουνάμι -το 1693, συγκρίσιμο μόνο με εκείνον της Λισσαβόνας λίγες δεκαετίες αργότερα. Η ανοικοδόμηση λοιπόν έγινε στον αστερισμό αυτού του όψιμου και πολύ ιδιαίτερου μπαρόκ ρυθμού, χωρίς να λείπουν και πιο μεσαιωνικές πινελιές εδώ κι εκεί.

Πάμε λοιπόν, ή - όπως λένε στην απολύτως ζωντανή και ομιλούμενη σικελική γλώσσα- "Ammunini"! (να περάσει, δε βρίζω)

Η Ταορμίνα και το Ιόνιο όπως φαίνονται στο δρόμο προς τη Madonna della Rocca

Το Lungomare της Ορτυγίας στις Συρακούσες

Η αδιανόητη θέα προς τον τρούλο του καθεδρικό από το χόστελ μας στο Νότο

Πρώτη οπτική επαφή προς τη Ραγκούζα μέσα από το λεωφορείο

Piazza del Duomo, θέα από τον τρούλο του αββαείου της Αγίας Αγάθης, πολιούχου της Κατάνης

Στον Άρη, ή και λίγο πιο κοντά... Αίτνα, καθώς πέφτει η καταχνιά

 

[paefstra]

Ο ελαφρώς σεφερλίδικος τίτλος του νήματος είναι προφανώς εμπνευσμένος από την καταλυτική παρουσία του μπαρόκ
............
Πάμε λοιπόν, ή - όπως λένε στην απολύτως ζωντανή και ομιλούμενη σικελική γλώσσα- "Ammunini"! (να περάσει, δε βρίζω)

Δεν παρεξηγουμε. Γιατι το (μπα) ροκ αμα δεν το 'χεις να το φοβασαι...
[Να περασει, ειναι δημοσιευση απο αρθρο περιοδικου, δεν βριζω εγω]

Ο Πατρινός τσεμπαλίστας Μάρκελλος Χρυσικόπουλος σε μια απολαυστική συνέντευξη στην popaganda

 

[psilos3]

Ανυπομονώ να διαβάσω για έναν προορισμό που πάντα έχω στο πίσω μέρος του μυαλού μου, ποτέ όμως δεν έχει καν προκύψει στα σοβαρά σαν πλάνο.
Έτσι κι αλλιώς τα γράφεις πολύ ωραία, νομίζω θα μας δώσεις καταπληκτικές ιδέες!

 

[taxidiara]

Κ γω περιμένω, γιατί αν πάω θα το κάνω κ γω με τα μέσα μάλλον

 

[Extra muros]

Ανυπομονώ να διαβάσω για έναν προορισμό που πάντα έχω στο πίσω μέρος του μυαλού μου, ποτέ όμως δεν έχει καν προκύψει στα σοβαρά σαν πλάνο.
Έτσι κι αλλιώς τα γράφεις πολύ ωραία, νομίζω θα μας δώσεις καταπληκτικές ιδέες!

Ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια. Οπωσδήποτε να το βάλεις στα σχέδια, η Σικελία έχει πολύ ψωμί ακόμα.

 

[Extra muros]

Μέρα Πρώτη - Άφιξη στην Κατάνια

Ο κύβος ερρίφθη με τη συνήθη late summer προσφορά της Aegean τέλη Αυγούστου. Αρχικός στόχος ήταν η Νάπολη, η οποία εννοείται πως παραμένει ψηλά στις προτεραιότητες, ωστόσο η “εκπτωτική” τιμή της εταιρείας στα άνω των 200 ευρώ για φλεξ με χειραποσκευή δε με συγκίνησε ιδιαίτερα. Μια επιστροφή στο ιταλικό “mezzogiorno” (νότος) επιβαλλόταν ωστόσο, με την απευθείας πτήση στην Κατάνια να δίνει τη λύση. Το κόστος στα 150 φλεξ για μένα και 47 μόνο φόροι για την αγαπητή συνταξιδιώτισσα με το 1+1 δωρεάν εισιτήριο της Alpha Bonus Premium δεν είναι προφανώς το χαμηλότερο, εφόσον στην ίδια γραμμή πετάει - επίσης εποχικά - και η γνωστή εταιρεία με την άρπα, η ευελιξία του φλεξ και κυρίως η μη ανησυχία για το ζύγισμα της χειραποσκευής ωστόσο τελικά υπερίσχυσαν στην επιλογή. Υπολογίζω ότι πρέπει να ήταν ήδη δεκάκιλη τη στιγμή της αναχώρησης (5.10.2025) και πιθανόν 15κιλη φορτωμένη καλούδια κατά την επιστροφή (12.10.2025).

Η οιονεί λευκή απεργία των ελεγκτών οδήγησε σε καθυστέρηση λίγο παραπάνω από μία ώρα, ενώ σε λιγότερο από μιάμιση ώρα προσγειωθήκαμε στο αεροδρόμιο της Κατάνης Vincenzo Bellini (που είναι και το διασημότερο τέκνο της πόλης). Παρότι είναι το μεγαλύτερο της Σικελίας και τέταρτο μεγαλύτερο της Ιταλίας παρακαλώ, εξωτερικά τουλάχιστον βρίσκεται σε κατάσταση ακραίας εγκατάλειψης και χρειάζεται επειγόντως ρεκτιφιέ. Με κόστος 4 ευρώ αγοράσαμε στον οδηγό εισιτήριο για το Alibus, το οποίο είναι αρκετά τακτικό και μετά από περίπου 30λεπτη διαδρομή (περίπου 15λεπτη στην επιστροφή, λόγω πολύ μικρότερης κίνησης) μέσα από μια τελείως δυστοπική περιοχή και σε ένα δρόμο με κατά διαστήματα έντονες κακομπαλωμένες λακούβες μας άφησε στην Piazza Borsellino, που είναι και αφετηρία του δρομολογίου.


Η πρώτη μου εντύπωση από την Κατάνια ήταν “μα πού στο καλό ήρθαμε” (στο πιο “γαλλικό” η σκέψη), προφανώς το ότι η πρώτη επαφή ήταν τόσο κοντά στο λιμάνι από τη μια, και την Pescheria, δηλ. Την - ιστορική κατά τα άλλα - ψαραγορά δε βοήθησε ιδιαίτερα. Όσο για το σκουπίδι, η πρότερη θητεία μου στο Παλέρμο με είχε μεν προετοιμάσει για τα χειρότερα (Νάπολη όπως είπαμε δεν έχω πάει ακόμα) , δεν περίμενα όμως να συναντήσω πόλη της Ευρώπης που θα έκανε την Αθήνα να μοιάζει με ... Γενεύη στο θέμα της καθαριότητας. Δυστυχώς πέρα από τα εμφανή προβλήματα αποκομιδής των σκουπιδιών, μάλλον υπάρχει και μια γενικότερη κακή νοοτροπία, καθώς τα σκουπίδια ήταν πεταμένα παντού με εξαίρεση την κεντρική πλατεία. Επίσης ο βασάλτης που υπάρχει πρακτικά σε όλα τα κτίρια της παλιάς πόλης (για την ακρίβεια της μετά το 1693 πόλης) και η σκόνη της Αίτνας νομίζω της δίνει ένα ελαφρώς καταθλιπτικό vibe. Η ελαφρώς κακή διάθεση δε βελτιώθηκε με την άφιξη στο χόστελ, που ήταν πιθανότατα το χειρότερο κατάλυμα αυτής της κατηγορίας που έχω μείνει - και ως φαν του είδους έχω μείνει σε πολλά . Αν και διέθετε αξιοπρεπείς κοινόχρηστους χώρους, όλα τα υπόλοιπα δεν είχαν καμία σχέση με τις καλές κριτικές στο ίντερνετ, ενδεικτικά να πω ότι μετά από το μοναδικό - ευτυχώς - βράδυ που μείναμε στη διπλή κουκέτα σε έναν θεόστενο κοιτώνα, έβγαλα εξανθήματα, ενώ το νερό στο ντους ήταν κρύο. Οι ρεσεψιονίστ - καθαρίστριες - υπεύθυνες πρωινού μπουφέ απ’ ό,τι κατάλαβα ήταν - αν όχι όλες, οι περισσότερες - κάτι βαριά 19χρονες ταξιδιώτριες από διάφορα μέρη του κόσμου που εργάζονταν δωρεάν έναντι διαμονής και διατροφής (πόσο νόμιμο είναι όλο αυτό σε τέτοια έκταση δε γνωρίζω φυσικά). Η τιμή τουλάχιστον (με πρωινό το οποίο ποτέ δε δοκιμάσαμε λόγω πρωινής αναχώρησης) ήταν η πιο οικονομική στην πόλη κι έγινε χαμηλότερη (36 ευρώ για τη διπλή κουκέτα) αφότου κατόπιν προτροπή μίας από τις ντεμέκ ρεσεψιονίστ, ακολουθώντας προφανώς μια πάγια τακτική του μαγαζιού, μας πρότεινε να ακυρώσουμε την κράτηση από Booking και να τα σκάσουμε μετρητά και πιο μαύρα από βασάλτη. Εντέλει βέβαια η κράτηση δεν ακυρώθηκε ποτέ - αυτά παθαίνεις άμα παίρνεις ρεσεψιονίστ από Erasmus - οπότε το χόστελ θα πληρώσει κανονικά και την προμήθεια στην πλατφόρμα και τη φορολογία στο ιταλικό κράτος, επί της αρχικής 15% υψηλότερης τιμής, καθόλου δε λυπάμαι βέβαια ( για τα αφεντικά- την κοπελίτσα που θα τ’ άκουσε την συμπονώ).

Τουλάχιστον μπορώ να πω ότι μας δόθηκαν κάποιες αξιοπρεπείς προτάσεις για φαγητό, που αποδείχτηκε κι ένα από τα δυνατά σημεία του ταξιδιού. Όχι φυσικά ότι περίμενα να φάω άσχημα στη Σικελία, απλά σε αυτό το ταξίδι, τιμήσαμε αρκετές τρατορίες και οστερίες (οι δεύτερες είναι τα πιο “ταπεινά” ταβερνεία συγκριτικά με τις πρώτες) , ενώ κατά την πρώτη μου επίσκεψη πριν δυο χρόνια με έδρα το Παλέρμο, λόγω σόλο παραμονής και ιδιαίτερα περιορισμένου μπάτζετ είχα περιοριστεί σχεδόν αποκλειστικά στο - εξαιρετικό - street food της πόλης, με εξαίρεση ένα δείπνο σε σενεγαλέζικο εστιατόριο, πολύ ενδιαφέρον, αλλά προφανώς άσχετο με την τοπική γαστρονομική παράδοση.

Στο δρόμο για το πρώτο εστιατόριο πήραμε και μια πρώτη γεύση από την καρδιά και ομορφότερο σημεία της πόλης, την Piazza del Duomo, με το σούρουπο να πέφτει και τα μνημεία της να φωτίζονται, φτιάχνοντας σιγά - σιγά τη διάθεσή μου και την άποψη μου για την Κατάνια. Εντέλει, επιστρέφοντας αργότερα εκεί ως έδρα για τα τρία τελευταία βράδια πριν την αναχώρηση, η πόλη με κέρδισε ακόμα περισσότερο με την “ομορφασχήμια” και τις αντιφάσεις της, τους ζεστούς ανθρώπους και την αναζωογονητική ζωντάνια της πρωί και βράδυ, που μόνο με εκείνη της σικελικής πρωτεύουσας μπορεί να συγκριθεί. Την ώρα που κάναμε τη βόλτα μας γινόταν κι ένας γάμος στο “Palazzo degli Elefanti”, όπου στεγάζεται το δημαρχείο και η μπαρόκ πρόσοψη του οποίου αυτή την περίοδο είναι παντελώς καλυμμένη λόγω αναστηλωτικών έργων. Ήταν ο πρώτος από μια σειρά γάμους που θα βλέπαμε πλατεία, αλλά ο πιο αξιομνημόνευτος, κυρίως χάρη στο υπερπαραγωγή γαλάζιο νυφικό, το οποίο λόγω αιδημοσύνης φωτογράφισα μόνο από πολύ μακριά και σε κακές συνθήκες φωτισμού.

Στο βάθος αχνοφαίνεται η γαλάζια πανδαισία

Piazza del Duomo με τον καθεδρικό και δίπλα το αββαείο της Αγίας Αγάθης

Το εσωτερικό του καθεδρικού της Αγίας Αγάθης, που πετύχαμε σε ώρα εσπερινής λειτουργίας, αρκετά έντονη ήταν η παρουσία μεταναστών μη πλειοψηφικά χριστιανικών χωρών στο ποίμνιο, ιδίως από την ινδική χερσόνησο

Πρώτη γνωριμία με τον ελέφαντα - σύμβολο της Κατάνης, με το σικελικό παρατσούκλι "U Liotru"

Το όμορφα φωτισμένο Palazzo dei Chierici, αλλοτινή έδρα του ιερατικού σεμιναρίου της πόλης και πρώην δημαρχείο, σήμερα στεγάζει το επισκοπικό μουσείο και τις οικονομικές υπηρεσίες του δήμου

Κυριακάτικος βραδινός χαμούλης στη Via Vittorio Emanuele II

Η βραδιά ολοκληρώθηκε με ένα ωραίο δείπνο στη “La Deliziosa” δίπλα ακριβώς από το σπίτι - μουσείο του Μπελίνι. Εκεί φάγαμε και την πρώτη καπονάτα του ταξιδιού, εντρυφώντας περισσότερο στην ερωτική σχέση Σικελών και μελιτζάνας (όχι δεν είναι υπονοούμενο) τις επόμενες ημέρες. Δύο νόστιμες μακαρονάδες με πέστο και θαλασσινά και δύο ποτήρια κρασί ολοκλήρωσαν την ευωχία. Αν και ως γνωστόν τα ζυμαρικά στην Ιταλία είναι αυστηρά πρώτο πιάτο, οι μερίδες που συναντήσαμε καθ’όλη τη διάρκεια εκείνης της εβδομάδας ήταν ως επί το πλείστον από “κανονικές” (στην Deliziosa), μέχρι γαργαντουανές, οπότε το κυρίως δεν ήταν πάντα απαραίτητο. Κόστος με κουβέρ και το κλασικά ακριβούλικο στην Ευρώπη εμφιαλωμένο νερό περίπου 25 ευρώ το άτομο. Αυτό ήταν και το ακριβότερο γεύμα σε σχέση με τον αριθμό πιάτων, το είδος του φαγητού και την ποσότητα των μερίδων που πήραμε σε όλη την εκδρομή. Εννοείται ότι το street food είναι πολυποίκιλο, νόστιμο και πολύ οικονομικό, δε συγκράτησα ακριβώς τις τιμές για όλα, αλλά νομίζω ότι το ανώτατο ποσό που πληρώσαμε δύο άτομα μαζί δεν ξεπέρασε τα 14 ευρώ. Ο καφές από την άλλη - που εγώ σημειωτέον πίνω σχετικά αραιά - έχει πάρει κι εδώ την ανιούσα συγκριτικά με παλιότερα, καθιστός βέβαια πάντα, σταθερά γύρω στα 2 ευρώ.

Καπονάτα με food styling

Κάποια στιγμή καθώς τρώγαμε ακούστηκαν πυροβολισμοί, που αναρωτήθηκα αν είχαν σχέση με τυχόν γαμήλιο γλέντι που ακολούθησε την τελετή με την κυανοφορούσα νύφη, ο σερβιτόρος ωστόσο με καθησύχασε (; ) διαβεβαιώνοντας με “ότι, έτσι είναι εδώ, πυροβολάνε χωρίς λόγο”. Κι εγώ η αφελής που νόμιζα ότι Κρητικοί και Μανιάτες είχαν εποικίσει την Κορσική και όχι τη Σικελία...

 

[Extra muros]

Δεύτερη μέρα - Ταορμίνα και άφιξη στις Συρακούσες

Το πρώτο μας πρωί είχε αρκετά πρωινό εγερτήριο, με δεδομένο ότι θέλαμε να είμαστε στο σταθμό της Κατάνης κατά τις 8.30 για το τραίνο των 8.52 προς Ταορμίνα. Βλακωδώς αποφασίσαμε ότι δε θα ρισκάραμε να περπατήσουμε τα περίπου 25 λεπτά στο σταθμό, παίρνοντας αντ' αυτού ταξί, υποτίθεται για τις 8.15. Ωστόσο το ραδιοταξί που κάλεσα από το τηλέφωνο της ρεσεψιόν - γιατί οι backpackers-ρεσεψιονίστ δήλωναν άγνοια για το πώς θα το κάνουν, κάπως σαν τη Βατίδου που δεν ήξερε πώς να πάρει το 100, μου επεφύλασσε μια συνομιλία με αυτόματο τηλεφωνητή που μέσω γεωεντοπισμού απλώς μου ανακοίνωσε ότι θα σταλεί ταξί στην οδό μου στα επόμενα πέντε λεπτά. Έτσι ο ταξιτζής μας παρέλαβε 15 λεπτά πριν την ώρα αναχώρησης που θέλαμε, ελαφρύνοντας μας από 15 ευρώ για την απόσταση των 2 περίπου χιλιομέτρων (12 στο ταξίμετρο συν 3 η κλήση) ως το σταθμό. Θυμόμουν φυσικά ότι τα ταξί στην Ιταλία είναι ακριβά, εκνευρίστηκα όμως γιατί εντέλει η διαδρομή θα ήταν περίπου μια ευθεία και ουδείς λόγος άγχους υπήρχε από πλευράς μας ότι δε θα φτάναμε εγκαίρως ακόμα και με τα πόδια. Σε κάθε περίπτωση, ο έξτρα χρόνος αναμονής κύλισε με κρουασάν και εσπρέσο σε ένα ασφυκτικά γεμάτο καφέ του σταθμού, με τους σερβιτόρους απολύτως πελαγωμένους και με την αγωνία ζωγραφισμένη στα πρόσωπά τους.

Το τραίνο με αφετηρία τη Μεσσίνα (κόστος 8.50 ευρώ) έφτασε σχεδόν στην ώρα του, και μετά από διαδρομή 35 περίπου λεπτών φτάσαμε στον προορισμό μας. Στη διάρκεια της διαδρομής, δύο φορές Ιταλός συνεπιβάτης ετών σαρανταφεύγα μίλησε για τουλάχιστον δέκα λεπτά με τη μαμά του σε ανοιχτή ακρόαση, επιβεβαιώνοντας τόσα και τόσα στερεότυπα περί μαμάκηδων γειτόνων. Κατά τα άλλα το τραίνο είχε καταληφθεί κυρίως από Γερμανούς, που απορούσαν και οι ίδιοι με την πληθώρα συμπατριωτών τους. Η οποία δεν περιορίστηκε εκεί, αλλά κυριαρχούσε καθόλη τη διάρκεια του ταξιδιού, ιδιαίτερα στην Ταορμίνα και τις Συρακούσες. Ήδη στην πτήση από Αθήνα μου είχε κάνει εντύπωση η μεγάλη αναλογία φρίτσηδων προς την Κατάνια, πραγματικά όμως τόσους Γερμανούς τουρίστες μαζεμένους δεν είχα ξαναδεί πουθενά εκτός της κοιτίδας τους, ούτε καν στα χρόνια που ζούσα κι εργαζόμουν στα τουριστικά στην Κρήτη.

Ο σταθμός τραίνων της Ταορμίνα, βρίσκεται στην πραγματικότητα πλησιέστερα στους Κήπους της Νάξου, (Giardini Naxos), κατά μία άποψη αρχαιότερης ελληνικής αποικίας στη Σικελία από το 734 π.Χ. Ελάχιστα έχουν απομείνει από το αρχαίο κλέος της περιοχής, καθώς αποτελεί απλά ένα μέινστριμ τουριστικό θέρετρο χωρίς σοβαρά αξιοθέατα, λόγος για τον οποίο παραλείψαμε την επίσκεψη. Η πόλη της Ταορμίνα βρίσκεται 2-3 χιλιόμετρα πιο μακριά, και είναι απολύτως μη προσβάσιμη σε πεζούς, λόγω κλίσης, αλλά και λόγω του ότι σε μεγάλα σημεία της διαδρομής δεν υπάρχει και προσβασιμότητα με τα πόδια. Για το λόγο αυτό, πολλοί προτιμούν το λεωφορείο από την Κατάνια, που αφήνει πολύ κεντρικά στην πόλη. Απλά τυγχάνει να μου αρέσει το τραίνο (όχι πια στην Ελλάδα, φευ) και να είναι και αισθητά πιο γρήγορο από το λεωφορείο, ακόμα και συνυπολογίζοντας την έξτρα διαδρομή με τα shuttle του δήμου (κόστος 2 ευρώ ανά κατεύθυνση, εισιτήριο κόβεται στον οδηγό). Είχα διαβάσει διάφορες ιστορίες τρόμου για την αξιοπιστία τους, μπορώ να πω όμως ότι όλα κύλησαν άψογα, το όχημα πέρασε ούτε 10 λεπτά μετά την άφιξή μας στο σταθμό βάσει προγράμματος στον πίνακα δρομολογίων, ενώ και στην επιστροφή το δρομολόγιο τηρήθηκε απαρέγκλιτα και μάλιστα στη στάση υπήρχε και τηλεματική, όπως και μεγάλη αφίσα με τις διάφορες γραμμές της δημοτικής συγκοινωνίας, όπου φαίνονταν και οι στάσεις, κάτι πολύ εξυπηρετικό για τους επισκέπτες. Εικάζω βέβαια ότι τους καλοκαιρινούς μήνες η κατάσταση δυσκολεύει, λόγω πολύ αυξημένης κίνησης, εξού και οι κακές κριτικές. Η ίδια η διαδρομή προς τα πάνω είναι πανέμορφη, περνώντας μεταξύ άλλων και ακριβώς πάνω από την περίφημη Isola Bella, που φέρω βαρέως ότι δεν πρόλαβα να φωτογραφίσω. Η μέρα ήταν εν πολλοίς ηλιόλουστη και ευχάριστη θερμοκρασιακά, αν και όχι καλοκαιρινή, παρόλαυτα ακόμα υπήρχαν αρκετοί λουόμενοι στην παραλία. Η πρόσβαση από Ταορμίνα γίνεται και με το γνωστό τελεφερίκ, χρόνος όμως για κάτι τέτοιο δε μας περίσσευε.

Το shuttle bus, όπως και όλα τα τροχοφόρα, σταματούν στην Piazza Pancrazio, που πήρε το όνομά της από την ομώνυμη βυζαντινής προέλευσης εκκλησία χτισμένη με τη σειρά της σε ερείπια αρχαίο Σεραπείου, ενώ η πλατεία βρίσκεται πάνω από θέρμες της ρωμαϊκής περιόδου. Λίγο πιο πάνω βρίσκεται η Porta Messina, γνωστή κι ως Porta Ferdinandea από τον Φερδινάνδο των Βουρβώνων που αναστύλωσε την πύλη 1808. Από εκεί ξεκινά και η Corso Umberto, βασική αρτηρία της πόλης.

Piazza Pancrazio, στο βάθος με τον τρούλο ο ναός του αγίου Παγκρατίου και δίπλα αριστερά κτίριο με αρχιτεκτονική αραβικών επιρροών.

Porta Messina

Πριν όμως ξεκινήσουμε την εξερεύνηση της πόλης, έπρεπε να αφήσουμε τις αποσκευές μας στο bnb που είχαμε κλείσει μέσω της εφαρμογής radical storage, η οποία μας είχε χρησιμεύσει και παλιότερα στο Μιλάνο. Το κόστος βέβαια έκτοτε από τα 5 ευρώ το τεμάχιο έχει πάει στα 7,50 με το πρόσχημα της "ασφάλισης" της αποσκευής ως τα 3000 ευρώ. Τελικά αποδείχτηκε μάλλον άστοχη κίνηση, καθώς στην πλατεία υπήρχαν αρκετά μέρη που διαφήμιζαν φύλαξη αποσκευής και δη σε χαμηλότερες τιμές. Κυρίως όμως μας στοίχισε κάποιο χρόνο, καθώς ο χώρος φύλαξης ήταν αρκετά πιο μακριά, θέτοντας μας προ του διλήμματος για την πορεία που θα ακολουθούσαμε. Εντέλει αποφασίσαμε, αφού είμασταν ήδη αρκετά κοντά στο σχετικό μονοπάτι, να ανέβουμε πρώτα προς τη Madonna della Rocca. Ο ανηφορικός δρόμος με τα σκαλοπάτια είναι παράλληλα και Via Crucis, με 14 γλυπτά που αναπαριστούν σκηνές από τα Πάθη του Χριστού. Εμάς μας ενδιέφερε ωστόσο η πιο κοσμική πλευρά της διαδρομής, που μας αποζημίωσε και με το παραπάνω για τον κόπο μας. Δεν αποτελεί μυστικό φυσικά ότι μεγάλο μέρος της παραθεριστικής επιτυχίας της πόλης - που είναι θέρετρο ήδη από το 19ο αιώνα - οφείλεται στην προνομιακή θέση που καπάρωσαν οι αρχαίοι ημών ιδρυτές του Ταυρομενίου. Τα μέρη με θέα δε σπανίζουν στην πόλη, αλλά κατ'εμέ πουθενά δε θα βρείτε ωραιότερη από εκείνη στο δρόμο για την Παναγία των Βράχων.

Η ώρα που ένα σύννεφο στάθηκε ακριβώς πάνω από την Ταορμίνα

Tαορμίνα και Κήποι της Νάξου στο βάθος

Η ίδια η Madonna della Rocca είναι ένα χαριτωμένο αγροτικό ξωκλήσι, που χτίστηκε το 1640 από τον ηγούμενο Francesco Raineri, σε μια σπηλιά όπου κατά την παράδοση, ένα νεαρό βοσκόπουλο, τρομαγμένο από την καταιγίδα βρήκε καταφύγιο, αντικρύζοντας μια γυναικεία μορφή ντυμένη στα γαλάζια με ένα ξανθό βρέφος στα χέρια. Το αγόρι, εκστασιασμένο από το όραμα της Παναγίας, άφησε τα πρόβατα και έτρεξε να πει το νέο στους γονείς του, που τον πέρασαν για τρελό και πήραν το δρόμο προς τη σπηλιά για να περιμαζέψουν το κοπάδι. Εκεί, σε μια σχισμή του βράχου βρήκαν μια εικόνα με την ίδια μορφή που είχε αντικρύσει ο γιος τους νωρίτερα. Το εξωτερικό της εκκλησίας είναι πολύ απλό, ενώ εσωτερικά, παρά το μικρό μέγεθος, είναι αρκετά εντυπωσιακή, λόγω του ότι είναι χτισμένη κυριολεκτικά μέσα στη σπηλιά.

Το εσωτερικό της Madonna della Rocca

Αν βρεθείτε εκεί, μην παραλείψετε να πάτε και πίσω από το ξωκλήσι, για να απολαύσετε ένα μπαλκόνι με θέα προς την Αίτνα και το λόφο του χωριού Castelmola, κατοικημένου ήδη από τα προϊστορικά χρόνια και στη λίστα των πιο όμορφων οικισμών της Ιταλίας. Με τη δημοτική συγκοινωνία μπορεί να φτάσει κανείς εύκολα από την Ταορμίνα, εκ των πραγμάτων όμως θα χρειαζόμασταν άλλη μία μέρα για να το χωρέσουμε. Έτσι κι αλλιώς, οι λογαριασμοί μου με τη Σικελία δεν έκλεισαν ακόμα.

Αίτνα "αχνιστή" αριστερά και δεξιά ο λόφος με το όμορφο χωριουδάκι Castelmola

To επόμενο ερώτημα θα ήταν αν ανεβαίναμε και προς την Ακρόπολη του Ταυρομενίου - που ήταν πια ακριβώς από πάνω -τα ορατά κατάλοιπα της οποίας ωστόσο ανάγονται πολύ μεταγενέστερα, στην εποχή της αραβικής κατάκτησης. Για την ακρίβεια, ήταν μία από τις δύο Ακροπόλεις τoυ Ταυρομενίου, με τη δεύτερη και υψηλότερη να είναι στο λόφο της σημερινής Castelmola. Στην κορυφή του όρους Ταύρου δεσπόζει το λεγόμενο "Κάστρο των Σαρακηνών", παρότι η κατασκευή του μάλλον ανάγεται ήδη στην εποχή του Βυζαντίου προ της αραβικής κατάκτησης της Σικελίας, ενώ υπέστη διάφορες μετασκευές από τους μεταγενέστερους κυριάρχους του νησιού, ιδίως τους Νορμανδούς και αργότερα τους Αραγωνέζους. Η θέα είναι προφανώς εντυπωσιακή, φτάνοντας καιρού επιτρέποντος ως τα στενά της Μεσσήνης, δεν είμαι όμως σίγουρη αν αρχιτεκτονικά δικαιολογεί τα 10 ευρώ της εισόδου, στα οποία πάντως περιλαμβάνεται audio guide με QR που θα παραλάβετε από το πωλητήριο-τουαλέτα (δεν τον χρησιμοποίησα γιατί με κοιμίζουν, όπως και τα περισσότερα podcast, audiobooks κλπ). Οπότε το συγκεκριμένο και να το σκιπάρετε δε χάνετε κάτι το ανεπανάληπτο. Είπαμε όμως, η θέα είναι ωραία ε;

Θέα από το "Κάστρο των Σαρακηνών", στο βάθος κάτω από τα σύννεφα ξεπροβάλλουν τα στενά της Μεσσήνης και η Καλαβρία.

Συνεχίζεται...

 

[Extra muros]

Μετά από τόσα ανεβοκατεβάσματα, αποφασίσαμε να κάνουμε μια βόλτα στη Villa Comunale, δηλαδή το δημοτικό πάρκο, που είχαμε ήδη κοζάρει από ψηλά προηγουμένως. Για να φτάσουμε εκεί, περιηγηθήκαμε στα στενά της Ταορμίνα, γεμάτα από κόσμο και γκρουπ κρουαζιέρας. Γνωρίζαμε ήδη ότι η πόλη είναι κάτι σαν Μύκονος ή Σαντορίνη της Σικελίας, το ευχάριστο είναι ότι τουλάχιστον την περίοδο που πήγαμε (αρχές Οκτώβρη), πέρα από το συνωστισμό στα δρομάκια και σε κανά - δυο άλλα σημεία με αγνάντιο, η κατάσταση ήταν κάπως διαχειρίσιμη και έκτοτε η πυκνότητα επισκεπτών που συναντήσαμε σε όλη τη Σικελία ήταν αρκετά χαμηλότερη, ακόμα και στις Συρακούσες. Παρόλα αυτά, η κλαρινογαμπρέ εμφάνιση και ύφος αρκετών επισκεπτών και κάτι κριντζιές με Αμερικανούς τουρίστες να διασχίζουν κορνάροντας και επευφημώντας (τον εαυτό τους) σε ειδικά διαμορφωμένους για τουριστική ενοικίαση κάμπριο μίνι σκαραβαίους αφαιρούσαν αρκετά από την εμπειρία.

Κατά τα λοιπά, η Ταορμίνα αρχιτεκτονικά είναι μια τυπική ιταλική πόλη, όμορφη μεν, αλλά δε θα έλεγα ότι είναι και πάνω από το μέσο όρο της χώρας. Διεκπεραιωτική έως και αγενής μπορεί να χαρακτηριστεί η συμπεριφορά όσων ιδιοκτητών καταστημάτων σουβενίρ-τοπικών προϊόντων επισκεφτήκαμε, οδηγώντας με στην απόφαση να μην αγοράσω τίποτε από εκεί. Εξάλλου όπως αποδείχτηκε, ίδια ακριβώς προϊόντα και αναμνηστικά της πόλης υπήρχαν σε χαμηλότερη τιμή και στην Κατάνια και αλλού, οπότε όσοι είστε του μαγνητακίου (sic), μην ανησυχείτε καθόλου.

Στο δρόμο πετύχαμε τυχαία τα ερείπια ενός νυμφαίου συνδεδεμένου με αρχαίο γυμνάσιο του 2ου μ.Χ αιώνα, που φέρει το όνομα “Naumachia” καθώς αρχικά είχε ερμηνευθεί λανθασμένα ως χώρος διεξαγωγής ψυχαγωγικών ναυμαχιών σε κλειστές δεξαμένες, θέαμα ιδιαίτερα προσφιλές στους Ρωμαίους, το οποίο μάλιστα διεξαγόταν μια εποχή και στο θέατρο του Διονύσου στη νότια κλιτύ της Ακρόπολης.

Η σαιζόν πλησιάζει προς το τέλος, αλλά η "μίνι-διαδήλωση" στα στενά καλά κρατεί

H ντεμέκ "Naumachia", πιθανότατα κρηναίο οικοδόμημα, μέρος αρχαίου γυμνασίου

Πολύ κοντά βρισκόταν και το περίφημο δημοτικό πάρκο, που αναμφίβολα αποτελεί ένα από τα ομορφότερα σημεία στην Taormina. Οι κήποι, εγγλέζικου στυλ, διακοσμημένοι με περίτεχνα κιόσκια και πυργίσκους, αποτελούν δημιούργημα της Σκωτσέζας λαίδης Florence Trevelyan, που βρήκε καταφύγιο στην Ταορμίνα στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν εξεδιώχθη κακήν κακώς από την αυλή της εξαδέλφης της βασίλισσας Βικτώριας, λόγω φημών για σχέση της Trevelyan με τον ανηψιό της και μέλλοντα βασιλιά Εδουάρδο Ζ’. Η ανθοφορία του κήπου αρχές Οκτώβρη είναι ακόμα έντονη, με τους κόκκινους ιβίσκους να ξεχωρίζουν. Στο πίσω μέρος του πάρκου βρίσκονται ένα μνημείο πεσόντων των δύο πολέμων, ένα κανόνι, αλλά κι ένα μίνι-υποβρύχιο του β’ παγκοσμίου πολέμου με το παρατσούκλι “Il Maiale”, αφιερωμένο στον άγνωστο Ιταλό ναύτη. Από το πάρκο δε θα μπορούσε να λείπει και η όμορφη θέα προς τα ψηλότερα σημεία της πόλης, συμπεριλαμβανομένης της Ακρόπολης που είχαμε ήδη επισκεφτεί.

Αυτά λέει τα κιόσκια-πυργίσκοι μηδαμινής χρηστικής αξίας, που συνηθίζονται σε πάρκα και κήπους ειδικά του 19ου αι., ονομάζονται follies, κυριολεκτικά δηλαδή πουλάνε τρελίτσα. Εμένα πάντως εξακολουθούν να μου θυμίζουν κολοβωμένα ζιγκουράτ περισσότερο.

Μνημείο πεσόντων στη Villa Comunale

To υποβρύχιο "Il maiale" δεν ξέρω κατά πόσο μοιάζει με το "Il delfino"- ζωολογικός κήπος το ναυτικό του Μουσολίνι- που τορπίλησε την Έλλη.

Επόμενη στάση - τι άλλο - παρά το απόλυτο highlight της πόλης, το διάσημο “teatro greco”. Που δεν είναι και τόσο γκρέκο βέβαια, εδώ και πολλούς αιώνες, αφού οι Ρωμαίοι προσάρμοσαν το ελληνιστικό θέατρο σε αρένα για μονομάχους και θηριομαχίες, θεάματα πλησιέστερα στα γούστα τους. Αγνοείστε πλήρως την πινακίδα έξω από το δημοτικό πάρκο που δείχνει βέλος προς τα αριστερά και ακολουθήστε τη διαδρομή στο google maps, καθώς μόνο η κύρια είσοδος είναι ανοιχτή. Το εισιτήριο κοστίζει 16 ευρώ και μπορεί να αγοραστεί ονλάιν, εμείς ωστόσο περιμέναμε στην ουρά περίπου ένα 10λεπτο που φάνηκε μισάωρο λόγω του μεσημεριανού ήλιου, μιας και δεν υπάρχει άλλος τρόπος απόκτησης δωρεάν εισόδου, της οποίας τυγχάνω δικαιούχος. Με την ανηφόρα που έχουν πάρει οι είσοδοι μουσείων και αρχαιολογικών χώρων ανά την Ευρώπη, φυσικά και στην Ελλάδα, παραδέχομαι ότι ένιωσα αρκετά προνομιούχα για το σεβαστό συνολικά ποσό που εξοικονόμησα έτσι. Το βασικό μου θέμα είναι ωστόσο ότι αυτά τα χρήματα δεν ανταποκρίνονται πάντα σε υποδομές και αναστηλώσεις αντάξιες της φήμης και της ιστορικής σημασίας αρκετών μνημείων. Πιστεύω δηλαδή ότι ο μη ιταλόφωνος επισκέπτης αξίζει κάτι καλύτερο από πινακίδες του τύπου “the theatre is alarmed”, εννοώντας φαντάζομαι ότι διαθέτει σύστημα συναγερμού. Ίσως όμως βέβαια και να τους αδικώ και να είχαν δίκιο οι άνθρωποι, γιατί κι εγώ στη θέση του θεάτρου θα ήμουν θορυβημένη (alarmed), αν με παραγέμιζαν στο κοίλο με πλαστικά καθίσματα και κιγκλιδώματα, λες και είναι γήπεδο. Τέρμα όμως η γκρίνια, η βόλτα στο θέατρο είναι ωραία, η σκηνή όντως εντυπωσιακά αποκατεστημένη και η θέα για άλλη μια φορά μαγική, όχι μόνο προς την Αίτνα, αλλά και ακριβώς πίσω από το θέατρο, εντός του αρχαιολογικού χώρου.

Δε λέω, έχει τη χάρη του, αλλά τι κάγκελο και πλαστικούρα είναι τούτη, είναι ντροπή και ντρέπομαι, που θα 'λεγε μια ψυχή...

Με τα πόδια νυσταγμένα και βαριά, πήραμε ξανά την Corso Umberto, προσθέτοντας μια σειρά από αξιοθέατα στη λίστα μας, που παραθέτω φωτογραφικά παρακάτω:

Ναός Αγίας Αικατερίνης, α' μισό 17ου αιώνα.

Το παλαιό μοναστήρι του Αγίου Αυγουστίνου, σε υστερογοτθικό στιλ του 15ου αιώνα. Μετά από εκτεταμένες εργασίες αποκατάστασης φιλοξενεί τη δημοτική βιβλιοθήκη της πόλης, Πλατεία IX Aprile

Ο μπαρόκ ναός του Αγίου Ιωσήφ, πλατεία IX Aprile

H Porta Mezzo στην πλατεία IX Aprile με τον πύργο του ρολογιού και την καμπάνα που χτυπάει κάθε χρόνο στις 9 Ιουλίου για την έναρξη της λιτανείας του πολιούχου Αγίου Παγκρατίου και επίσης άλλη μία φορά με την ανακοίνωση της εκλογής του εκάστοτε δημάρχου της πόλη. Δίπλα δεξιά το καφέ Wunderbar, εν λειτουργία από το 1870. Δε διαπιστώσαμε αν είναι τόσο "θαυμάσιο" όσο υπόσχεται το γερμανικό του όνομα, καθώς δεν καθίσαμε κυριολεκτικά δευτερόλεπτο κατά την παραμονή μας στην Ταορμίνα

Η εικόνα νομίζω δικαιολογεί το χαρακτηρισμό της πλατείας IX Aprile ως "σαλόνι" της Ταορμίνα. Το δε όνομα "9η Απρίλη" αποδίδεται στην - πρόωρη όπως αποδείχτηκε - φήμη που είχε διαδοθεί εκείνη τη μέρα το 1860, πως ο Ιωσήφ Γαριβάλδης είχε ήδη αποβιβαστεί στη Σικελία για να εκδιώξει τους Βουρβώνους δυνάστες στα πλαίσια της ιταλικής εθνικής ενοποίησης. Εντέλει ο Γαριβάλδης ήλθε, αλλά ένα μήνα αργότερα, ποτέ όμως δεν αφήνουμε τις λεπτομέρειες να χαλάσουν μια όμορφη πλατεία.

O καθεδρικός της Ταορμίνα, βασιλική του 13ου αιώνα στα θεμέλια παλιότερου ναού του Αγίου Νικολάου του Μπάρι. Γνώρισε πολλές μετασκευές, με βασικότερη το 1636. Μετανιώνω που δεν μπήκα καίτοι την πετύχαμε ανοιχτή, κυρίως λόγω της βυζαντινής αχειροποιήτου εικόνας της Παναγίας που φυλάσσεται στο εσωτερικό.

Αυτή ήταν η φωτογραφία με τη λιγότερη δυνατή κοσμοσυρροή που κατόρθωσα να πάρω από το πιο διάσημο συντριβάνι της πόλης στην Piazza Duomo, ακριβώς απέναντι από τον καθεδρικό. Κατασκευάστηκε το 1635 από ντόπιο μάρμαρο, ας είμαστε όμως ειλικρινείς, οι σχεδιαστές του ήταν κάπως τσακωμένοι με το καλό γούστο. H δε θηλυκή μινωταυρίνα (sic) στην κορυφή με το έμβλημα της πόλης, λίγο πιο κιτς από κουκλάκι αγιοβαλεντινιάτικο.

Το - παντελώς εγκαταλελειμμένο - ρωμαϊκό ωδείο

To Palazzo Corvaja, του 14ου αιώνα, σε γοτθικό στιλ. Χτίστηκε πάνω σε ερείπια νορμανδικής οχύρωσης, που με τη σειρά της βρισκόταν πάνω σε κατάλοιπα ρωμαϊκού τείχους. Πήρε το όνομα του από την πλούσια ντόπια οικογένεια που το κατείχε από το 1538 ως το 1945, όταν περιήλθε στην κατοχή του δήμου.

Με τις αποσκευές ανά χείρας γυρίσαμε στη στάση, όπου το βανάκι του δήμου έφτασε στην ώρα του, κάνοντας ωστόσο τουλάχιστον ένα 10λεπτο να αναχωρήσει μέχρι να βολευτούν όλοι επιβάτες. Ευτυχώς η διαδρομή ήταν σύντομη κι έτσι φτάσαμε στο σταθμό μια ολόκληρη ώρα πριν την προγραμματισμένη μας αναχώρηση για τις Συρακούσες. Εκείνη την ώρα, άκουσα την ανακοίνωση ότι το Intercity για τις Συρακούσες λόγω καθυστέρησης θα έμπαινε σε λίγα λεπτά στο σταθμό. Η προοπτική της εξοικονόμησης χρόνου μου φάνηκε πολύ δελεαστική, παρότι το πέναλτι της επι επιτόπου “αναβάθμισης” τραίνου σε σχέση με το τοπικό τραίνο που είχαμε κλείσει ήταν αρκετά τσουχτερό (15 ευρώ επιπλέον των 11,40 για το αρχικό δρομολόγιο). Η φίλη μου ήρθε ομολογουμένως προ τετελεσμένων, κάτι που δημιούργησε μια λίγο ψυχροπολεμική ατμόσφαιρα μέχρι και την άφιξη στις Συρακούσες κατά τις 7 παρά τέταρτο, δηλαδή περίπου 1 και 15 λεπτά νωρίτερα του αναμενομένου. Από το σταθμό των Συρακουσών πήραμε το αστικό προς την περιοχή του διαμερίσματος που είχαμε κλείσει. Να έχετε υπόψη ότι γενικά στην περιοχή οι στάσεις έχουν όνομα σπάνια ή ποτέ, ωστόσο το google maps δείχνει με αρκετή ακρίβεια την πορεία των λεωφορείων και βοηθάει να προετοιμαστείτε για την αποβίβαση. Η οδηγός εκείνου του πρώτου αστικού, που γενικά απ’ ό,τι είδαμε χρησιμοποιούν σχεδόν αποκλειστικά ντόπιοι, έκανε διαγωνισμό χειρότερης οδήγησης με τους συμπατριώτες της, με δυο παρά τρίχα τρακαρίσματα στα περίπου 25 λεπτά της διαδρομής. Οι επιβάτες έμοιαζαν σχεδόν όλοι γνωστοί της και συνεννοούνταν στο μιλητό για εκτός στάσης σημεία που τους βόλευαν καλύτερα, τουλάχιστον να πω ότι η προσβασιμότητα για ΑΜΕΑ ήταν άψογη. Το κόστος είναι 1,50 ευρώ για 90 λεπτά. Το αστικό το πήραμε κι άλλες φορές και οι οδηγοί ήταν πιο νορμάλ.

Το διαμέρισμά μας βρισκόταν στο “νέο” κομμάτι των Συρακουσών, στην πραγματικότητα βέβαια πολύ κοντά στο αρχαιολογικό πάρκο Νεαπόλεως, καρδιά της πιο λαμπρής αποικίας στη Μεγάλη Ελλάδα. Η κάπως “ανορθόδοξη” επιλογή καταλύματος βασίστηκε στο ότι θα πηγαίναμε στην Ορτυγία, την “παλιά πόλη” δηλαδή, την επόμενη μέρα με το αστικό, ενώ τη μεθεπόμενη στο αρχαιολογικό πάρκο και από εκεί πίσω στο σταθμό για το Νότο. Το ίδιο το διαμέρισμα (50 ευρώ το βράδυ με πρωινό) αποδείχτηκε αξιοπρεπέστατο (πέρα από το αρχαιολογικής αξίας ασανσέρ) και ο ιδιοκτήτης του εξαιρετικά βοηθητικός σε όλα, εκτός από το σχεδόν ανυπέρβλητο εμπόδιο εξεύρεσης ανοιχτού εστιατορίου ή έστω πιτσαρίας Δευτέρα βράδυ και δη εκτός της πολύ πιο τουριστικής Ορτυγίας. Όσα μέρη πρότεινε ο έρμος ο Fabrizio ήταν κλειστά εκείνη τη μέρα, με τη λύση τελικά να δίνει το ζουμ στους χάρτες της google, που έδειχναν ότι το εστιατόριο Siculish ήταν στον ίδιο δρόμο στα 3 λεπτά περπάτημα. Για καλή μας τύχη, και παρότι το εστιατόριο ήταν γεμάτο, βρήκαμε τραπέζι και απολαύσαμε μια νοστιμότατη πίτσα (ναπολιτάνικου στυλ βέβαια, γιατί οι τοπικές, σικελικές εκδοχές του είδους, διαφέρουν αισθητά από την κλασική αντίληψη περί πίτσας), καθώς κατά τις ονλάιν κριτικές, αυτές αποτελούσαν σπεσιαλιτέ του καταστήματος. Ακόμα πιο ξεχωριστό θα έλεγα ωστόσο πως ήταν το γκουρμέ, υπερμεγέθες arancino με σως τυριού, ολόφρεσκο και τραγανιστό, πιθανότατα και με τουλάχιστον 2000 θερμίδες μόνο του. Έχοντας εννοείται σε αμφότερες τις επισκέψεις μου στη Σικελία δοκιμάσει πληθώρα arancini, μπορώ να πω πως ήταν μια διαφορά το καλύτερο, φυσικά σε τιμή εστιατορίου κι όχι street food. Πάντως τα περίπου 25 ευρώ το άτομο μαζί με μια δροσιστική σαλάτα burrata και δύο μπίρες Messina με κρύσταλλα άλατος θεωρώ ότι ήταν τίμια για την ποιότητα και την ποσότητα.

Το θεσπέσιο arancino, στρογγυλού σχήματος, σε αντίθεση με το σύνηθες στα ανατολικά της Σικελίας κωνικό σχήμα, εμπνευσμένο από την Αίτνα.

 

[Extra muros]

3η μέρα- Είναι μία, είναι μία, η ονειρεμένη Ορτυγία

Η επόμενη μέρα ξεκίνησε με πρωινό σε κοντινό καφέ - φούρνο, μέσω voucher που μας είχε παραδώσει ο ιδιοκτήτης του καταλύματος. Η εξειδίκευση του μαγαζιού ήταν τα cannoli, τα οποία η φίλη μου τίμησε δεόντως, μην έχοντας ξαναδοκιμάσει, εγώ είχα ήδη καταλήξει από την προηγούμενη φορά στο νησί πως απλά το concept στριφογυριστή δίπλα με κρέμα τυρί δεν είναι από τα αγαπημένα μου. Τα σφολιατοειδή του καταστήματος ωστόσο ήταν κι αυτά πολύ και σε εξαιρετικές τιμές, ώστε πήραμε και παραπάνω από το περίπου 5ευρω που κάλυπτε το voucher για την καθεμία. Περνώντας από το δρόμο για τη στάση του αστικού, φλέρταρα έντονα με την ιδέα αγοράς του “Μικρού Πρίγκηπα” στα σικελικά (U Principinu) από παρακείμενο βιβλιοπωλείο, την απέρριψα και τελικά το μετάνιωσα, παρηγοριέμαι ωστόσο με τη φωτό του εξωφύλλου:

Κι αν σας φαίνεται ελαφρύ ανάγνωσμα ο Μικρός Πρίγκηπας, το κατάστημα διαθέτει και Ντεριντά να στανιάρετε...

Το αστικό μας πήγε αρκετά γρήγορα στο λιμάνι, εκεί που διαχωρίζεται με δυο γέφυρες το νησάκι της Ορτυγίας από την υπόλοιπη πόλη. Εκεί είπαμε πρώτα ένα γεια στο ομολογουμένως αρκετά επιβλητικό άγαλμα του διασημότερου ίσως Συρακούσιου, δηλαδή του Αρχιμήδη. Το έργο των Pietro Marchese και Virginia Rossello απεικονίζει το μεγάλο μαθηματικό κι εφευρέτη της ελληνιστικής εποχής να κρατάει ένα από τα κάτοπτρα με τα οποία θρυλείται ότι κατέκαψε το στόλο των Ρωμαίων κατά την πολιορκία των Συρακουσών μεταξύ 214-212 π. Χ. Το βάθρο δε, στο οποίο υψώνεται το ύψους 2.60 μ. χάλκινο άγαλμα, αποτελείται από 14 κομμάτια που αναπαριστούν το “στομάχιον” ένα είδος τρισδιάστατου τάνγκραμ που είχε εφεύρει ο Αρχιμήδης.

Μπαίνοντας στην Ορτυγία, δεν μπορείς παρά να πέσεις στα ερείπια του ναού του Απόλλωνα, από τις αρχές του 6ου π.Χ αι., τον πρώτο δωρικό ναό της Σικελίας. Ο χώρος αργότερα μετατράπηκε σε βυζαντινή εκκλησία, τζαμί επί αραβοκρατίας και στρατώνας την περίοδο κυριαρχίας των Αραγωνέζων. Παρά τα σχετικά λιγοστά κατάλοιπα, ο ναός παραμένει αρκετά εντυπωσιακός.

Ναός του Απόλλωνα, Ορτυγία

Ακριβώς απέναντι βρίσκεται ένας από τους παλιότερους χριστιανικούς ναούς των Συρακουσών, αφιερωμένος στον Άγιο Παύλο, με τη σημερινή του μορφή βέβαια να ανάγεται κυρίως στον 17o αιώνα. Η περιήγηση στα στενά της Ορτυγίας είναι ένα ταξίδι στο χρόνο, με κτίρια άλλοτε λιγότερο κι άλλοτε περισσότερο καλά διατηρημένα, που μου θύμισαν για κάποιο λόγο κατά διαστήματα την παλιά πόλη του Ρεθύμνου. Όπως είναι αναμενόμενο, η οικονομική δραστηριότητα της Ορτυγίας είναι σχεδόν αποκλειστικά τουριστική, ξεπροβάλλουν όμως απρόσμενα και δραστηριότητες βγαλμένες από περασμένες δεκαετίες, όπως το ξυλουργείο παρακάτω:

Εντελώς απρογραμμάτιστα βρεθήκαμε μπροστά στο ναό του Αποστόλου Πέτρου, που ήταν ανοιχτός, και στο εσωτερικό βρισκόταν μια παρέα ηλικιωμένων φίλων, ένας εκ των οποίων σε ιταλικό- αγγλικό κράμα μοίραζε ενημερωτικά φυλλάδια για την εκκλησία κι έκανε μίνι - ξενάγηση για τον πρώτο παλαιοχριστιανικό ναό των Συρακουσών, από το έτος 326 μ.Χ. Το βασικό ενδιαφέρον του ναού, που γνώρισε πολλές μετασκευές μέσα στα χρόνια, συνίσταται στα λιγοστά κατάλοιπα βυζαντινών τοιχογραφιών.

Σπάραγμα τειχογραφίας, ναός Αποστόλου Πέτρου, Ορτυγία

Επόμενη - προγραμματισμένη - στάση, η πλατεία Αρχιμήδη, με το Συντριβάνι της Αρτέμιδος, προστάτιδας της Ορτυγίας στην αρχαιότητα. Το συντριβάνι, έργο των πατέρα και υιού Giulio και Mario Moschetti, δημιουργήθηκε το 1907, αποτελεί μια ωδή στις πιο δημοφιλείς μυθολογικές μορφές των Συρακουσών, δηλ. Πέρα από τη θέα του κυνηγιού εικονίζονται η νύμφη Αρέθουσα, ο Αλφειός και Τρίτωνες σε θάλασσα άλογα. H επιρροή της Αρτέμιδος στην ιστορία των Συρακουσών αποτυπώνεται και σε ένα πιο αρχαίο μνημείο, το Αρτεμίσιον της πόλης, το οποίο σε πολύ θραυσματική μορφή διασώζεται κάτω από το Palazzo Vermexio, που αποτελεί και δημοτικό μέγαρο της πόλης.

Fontana di Diana, λεπτομέρεια


Πολύ σύντομα βρεθήκαμε στο διασημότερο ίσως σημείο της Ορτυγίας, δηλαδή την Piazza Minerva. Κορώνα του “στέμματος” είναι φυσικά ο καθεδρικός των Συρακουσών, εκεί όμως έφαγα μια μικρή ήττα, καθώς η περίφημη μπαρόκ-ροκοκό πρόσοψη του ναού ήταν όλη καλυμμένη λόγω αναστηλωτικών έργων. Κατάπια την πίκρα μου, ενθυμούμενη και την προηγούμενη απογοήτευσή μου πριν 2,5 χρόνια, όταν το ίδιο μου είχε συμβεί με τα περίφημα ψηφιδωτά στον καθεδρικό της Τσεφαλού. Τι να γίνει όμως, απαραίτητο κομμάτι είναι κι αυτό για να χαρούν κι οι επόμενες γενιές τόση ομορφιά.

Piazza Minerva, διακρίνονται καθαρά οι σκαλωσιές στην πρόσοψη του καθεδρικού

Εξάλλου το εσωτερικό του ναού ήταν κανονικά προσβάσιμο (3 ευρώ είσοδος) και πραγματικά αξίζει τον κόπο. Ακόμα κι εγώ που έχω δει πεντακόσιες εκατόν τριάντα πέντε χιλιάδες εκκλησίες και μοναστήρια σε Ελλάδα κι εξωτερικό, συγκινήθηκα πάρα πολύ, γιατί δε συναντάς κάθε μέρα χριστιανική εκκλησία που να έχει χτιστεί, όχι απλά με σπόλια, αλλά με ενσωματωμένο ολόκληρο ναό της αρχαιότητας. Οι επιβλητικοί δωρικοί κίονες του ναού της Αθηνάς μέχρι και σήμερα φαντάζουν ως επίδειξη δύναμης του πρώτου τυρράνου των Συρακουσών Γέλωνα στα 485 π.Χ. Αλλά και η υπόλοιπη διακόσμηση του ναού, αποτελεί ένα ευχάριστο τουρλουμπούκι νορμανδικών, αναγεννησιακών και μπαρόκ επιρροών. Σε κάποια σημεία απαγορεύεται η φωτογράφιση, όπως στην Cappella Torres, αν κι εγώ τράβηξα μερικές στη ζούλα, σε άλλους που τους πήραν είδηση έγινε παρατήρηση. Αυτό που δεν κατορθώσαμε με τη φίλη μου να εντοπίσουμε είναι το περίφημο αργυρό άγαλμα της Αγίας Λουκίας, πολιούχου των Συρακουσών, αν και είδαμε μερικά από τα λείψανα που αποδίδονται σε εκείνη, με τα περισσότερα πάντως ήδη από την πρώτη άλωση του 1204 να έχουν μεταφερθεί από την Κωνσταντινούπολη στη Βενετία.

Ένας φτωχός φακός κινητού δεν μπορεί να το αναδείξει, αλλά μέσα στον καθεδρικό οι δωρικοί κίονες μοιάζουν σχεδόν να ασφυκτιούν, σαν να προσπαθούν να δραπετεύσουν από το μπαρόκ κοστούμι που ακούσια τους φορέθηκε.

Ακόμα περισσότερη δόση Λουκίας μπορεί κανείς να πάρει απλά διασχίζοντας το δρόμο που χωρίζει την Piazza Minerva από το Αββαείο που επίσης φέρει το όνομά της, κι είναι ό,τι απέμεινε - ή μάλλον ξαναχτίστηκε στο γνώριμο σικελικό μπαρόκ ρυθμό - από μεσαιωνικό μοναστήρι που κατέρρευσε στο μεγάλο σεισμό του 1693.

Santa Lucia della Badia

Απόλυτο highlight εδώ ο μεγάλος πίνακας του Καραβάτζιο “Η ταφή της Αγίας Λουκίας”, που κατά καιρούς μετακινείται ανά την ιταλική επικράτεια ή και μέσα στις Συρακούσες, οπότε υπό αυτή την έννοια η τύχη με ξεπλήρωσε την πρόσοψη του καθεδρικού που θα έβλεπα μόνο σε καρτ ποστάλ.

Kι ο Καραβάτζιο ήταν κανονικά Μιχαήλ Άγγελος, αλλά με ρύζι (Merisi) - Nαι, έχω και χειρότερα λογοπαίγνια...

Οι αποστάσεις στην Ορτυγία είναι μικρές, και έτσι σύντομα φτάσαμε στο έτερο διασημότατο σημείο της πόλης, την πηγή της Αρέθουσας, αφού πρώτα κάναμε μια στάση στην ομώνυμη πλατεία (Largo Aretusa) με διακόσμηση σπιράλ που παραπέμπει - σύμφωνα με επεξηγηματική πινακίδα- στην ιδιοφυϊα του Αρχιμήδη. Η ίδια η πηγή της Αρέθουσας δεν ανταποκρίνεται καθόλου στο hype της, καθώς μοιάζει με βρώμικο έλος, παρά με θέατρο του πιο γνωστού μύθου της πόλης: Κάποτε η Νηρηίδα Αρέθουσα, έπεσε θύμα καταδίωξης του θεού Αλφειού, που την είχε κυριολεκτικά μπανίσει την ώρα του λουτρού της, κι έφτασε ως την Ορτυγία ζητώντας τη βοήθεια της Αρτέμιδος. Η θεά τη μεταμόρφωσε σε πηγή, αλλά ο Δίας, ως γνωστός μπερμπάντης, αποφάσισε να δείξει τη μάτσο αλληλεγγύη του στον Αλφειό, μεταμορφώνοντάς τον στο γνωστό ποτάμι, που εκβάλλει στο Ιόνιο για να σμίξει με τα νερά της πηγής.

Πηγή Αρέθουσας, έχει και ψαράκια η γούρνα...

Μπορεί λοιπόν αυτή καθεαυτή η πηγή να μη λέει τίποτε, η περιοχή γύρω της ωστόσο είναι αρκετά όμορφη και προσφέρεται για ένα καφεδάκι με θέα το μεγάλο λιμένα των Συρακουσών, εκεί όπου ο αθηναϊκός στόλος είχε βρει το δάσκαλό του στην ομώνυμη ναυμαχία, τερματίζοντας με τον πιο καταστροφικό τρόπο τη Σικελική Εκστρατεία στη διάρκεια του Πελοππονησιακού πολέμου. Να σημειώσω ότι στο λιμάνι υπάρχει μια πλατφόρμα με ξαπλώστρες beach bar και λίγο πιο πέρα μια υποψία παραλίας με λιγοστούς λουόμενους. Πριν αράξουμε στην καφετέρια, προηγήθηκε μια αποτυχημένη απόπειρα επίσκεψης της Πινακοθήκης Μπελόμο, καθώς τα ωράρια της είναι περιορισμένα και αρκετά αλλοπρόσσαλα από μέρα σε μέρα. Άλλο διάσημο μουσείο είναι αυτό των μαριονετών (museo dei pupi) που είναι και κληρονομιά Ουνέσκο, που με συνοπτικές διαδικασίες πιστολιάσαμε, έχει όμως το ενδιαφέρον του.

Άποψη του Μεγάλου Λιμένα των Συρακουσών, αριστερά διακρίνεται το Lungomare Alfeo

Ανανεωμένες από το καφεδάκι προχωρήσαμε προς το νοτιότερο σημείο της Ορτυγίας, όπου δεσπόζει το Castello Maniace. Κι ενώ αναρωτιόμουν αν “maniace” είναι ο μανιακός στα σικελικά (αντί του στάνταρ ιταλικού “maniaco”), να σου μπροστά μου η “Ικαρία” του Igor Mitoraj, που μας πήρε λίγη ώρα, αφού βαριόμασταν να διαβάσουμε την πινακίδα, ότι δεν είναι Ίκαρος. Με το έργο του διάσημου Πολωνού γλύπτη είχα γνωριστεί ήδη στον Ακράγαντα, αυτό που έμαθα εκ των υστέρων είναι ότι η Ικαρία είχε τοποθετηθεί εκεί στα πλαίσια υπαίθριας έκθεσης έργων του στις Συρακούσες, από την άνοιξη του 2024 ως τις 31 Οκτώβρη 2025. Πολύ περισσότερα έργα του θα βλέπαμε στα πλαίσια της επίσκεψής μας στο αρχαιολογικό πάρκο Νεαπόλεως την επομένη.

Ικαρία του Igor Mitoraj

Μετά τις απαραίτητες φωτό κατευθυνθήκαμε στην είσοδο του κάστρο, όπου το μυστήριο του ονόματος λύθηκε: Ο Maniace δεν ήταν άλλος από το βυζαντινό στρατηγό Γεώργιο Μανιάκη, μια εντελώς μυθιστορηματική, αν και κάπως άγνωστη στο ευρύ κοινό φυσιογνωμία, που μεταξύ άλλων ανέκτησε για λογαριασμό της αυτοκρατορίας τη Σικελία από τους Άραβες. Το κάστρο βέβαια στη σημερινή του μορφή λίγη σχέση έχει με εκείνο που αποδίδεται στο Μανιάκη το 1038, καθώς μεταξύ 1232 και 1240 στο ίδιο σημείο θα έχτιζε κάστρο ο Φρειδερίκος Β’, αυτός ο Γερμανός αυτοκράτορας με τη Γαλλίδα μαμά και την ιταλική ψυχή που άφησε μέχρι σήμερα ανεξάλειπτη τη σφραγίδα του σε όλη τη Σικελία κι όχι μόνο.

To Castello Maniace σε ένα στιγμιότυπο άγριας ομορφιάς

Ξεχωρίζει από μακριά ένας φάρος που προφανώς είναι πολύ μεταγενέστερη προσθήκη, αλλά ο μόνος τρόπος να πλησιάσεις κάπως κοντά (όχι να ανέβεις) είναι να μπεις στο κάστρο. Τα 10 ευρώ εισόδου, συν 2 για όποιον ήθελε να δει περιοδική έκθεση με ιμπρεσιονιστικά έργα (εγώ ως τζαμπατζού και φαν του ρεύματος εννοείται πως ήθελα) είναι πάλι ένα σεβαστό ποσό, τουλάχιστον όμως, σε αντίθεση με το αρχιτεκτονικά ψιλομούφα αντίστοιχο μνημείο στην Ταορμίνα, μπορώ να πω ότι το κάστρο, χωρίς να είναι κάτι το συνταρακτικό, έχει τη φωτογένειά του και προσφέρει και ευκαιρίες για ελαφρώς inception στιγμιότυπα όπως το παρακάτω:

Ο Φάρος του κάστρου του Μανιάκη

Σειρά είχε η βόλτα στο Lungomare της Ορτυγίας, κάτα μήκος του οποίου υπήρχαν παραλιούλες ή και απλώς βράχια με αρκετούς λουόμενους για την εποχή. Σκοπός μας όμως ήταν να περιηγηθούμε στην Giuddeca, δηλ. Τη μεσαιωνική εβραϊκή συνοικία, μιας κοινότητας που πρακτικά εξεδιώχθη πλήρως από τις Συρακούσες το 1493, καθώς στην υπό ισπανική κυριαρχία Σικελία έφτασε ο απόηχος των γνωστών διώξεων των Εβραίων από την Ιβηρική. Περνώντας μέσα από τα χαρακτηριστικά στενά σοκάκια, το βλέμμα μας τράβηξε η ύπαρξη ενός “mikveh”, δηλαδή ενός παραδοσιακού εβραϊκού λουτρού λειτουργικών καθαρμών. Μπαίνοντας μέσα διαπιστώσαμε πως η επίσκεψη είναι δυνατή μόνο με ξενάγηση στα ιταλικά και τα αγγλικά (7 ευρώ) κι όχι απλά απαγορεύεται η φωτογράφιση, αλλά για λόγους ασφαλείας τσάντες και κινητά τηλέφωνα μένουν στον πάνω όροφο κλειδωμένα όσο διαρκεί η ξενάγηση. Η αίσθηση καθόδου σε ένα μεσαιωνικό λουτρό, δίπλα στο οποίο μάλιστα υπάρχει και μια βρύση ελληνιστικής εποχής κατά την ξεναγό, είναι πραγματικά πολύ ιδιαίτερη εμπειρία, δυστυχώς όμως η κυρία στην οποία έχει ανατεθεί η διαφύλαξη της σημαντικής αυτής κληρονομιάς μάλλον δεν αγαπάει πολύ τη δουλειά της. Το ύφος της από την αρχή ήταν ανεξήγητα εριστικό και αυστηρό, ενώ σε κάποια στιγμή, σχολίασε κοροϊδευτικά μέλος του αγγλόφωνου γκρουπ μιλώντας στους Ιταλούς τουρίστες, πράγμα εντελώς απαράδεκτο και αντιεπαγγελματικό. Τουλάχιστον οι πληροφορίες είχαν ζουμί, καθώς μάθαμε μεταξύ άλλων, ότι το λουτρό αυτό ανακαλύφθηκε τυχαία μόλις πριν λίγα χρόνια, όταν όλο το κτίριο, που στο μεγαλύτερο κομμάτι του σήμερα στεγάζει ξενοδοχείο, αγοράστηκε από μία ντόπια κυρία, η οποία για να βγάλει άκρη με το εύρημα απευθύνθηκε στις εβραϊκές κοινότητες της Νάπολης και της Ρώμης, καθώς στις Συρακούσες δεν υπάρχει οργανωμένη παρουσία Εβραίων. Συνολικά η εμπειρία άξιζε, όποιος όμως το επιχειρήσει να είναι έτοιμος για την κακιά μάγισσα του παραμυθιού.

Χωρίς κάποιο ιδιαίτερο πλάνο πια πέραν της επιστροφής στο σπίτι, περάσαμε από την παλιά γειτονιά των ψαράδων, ξαναβγήκαμε στο ναό του Απόλλωνα και περάσαμε για λίγο από τη λαϊκή με τα κινέζικα σουβενίρ, πετυχαίνοντας πάντως και μια όμορφη τοιχογραφία του Αντρέα Καμιλέρι:

"Οι λέξεις που λένε την αλήθεια έχουν μια δόνηση διαφορετική από όλες τις άλλες"

Μετά από λιγοστή ανάπαυση, κι ενώ ο ήλιος είχε πια πέσει, επιχειρήσαμε μια επίσκεψη στη γνωστότερη σύγχρονη εκκλησία των Συρακουσών, την Παναγία των Δακρύων, τα ωράρια του Google όμως είναι ανακριβή κι έτσι περιοριστήκαμε επί του παρόντος στο να τη θαυμάσουμε φωτισμένη απέξω.

Madonna delle Lacrime by night

Το επαναστατημένο πια στομάχι μας βρήκε καταφύγιο στην Osteria della Terra, πίσω από το νοσοκομείο, πρόταση του οικοδεσπότη μας, που αποδείχθηκε όντως λίρα εκατό. Το απέριττο αυτό καπηλειό, που γέμισε σε χρόνο ντετέ από την άφιξή μας κατά το άνοιγμα, κατά 80% με ντόπιους που γνωρίζονταν με το προσωπικό και 20% ξένους τουρίστες, ήταν πραγματικά ό,τι χρειαζόμασταν εκείνη τη στιγμή. Ξεκινήσαμε με Parmigiana (φλούδες μελιτζάνας με παρμεζάνα και κόκκινη σάλτσα), ένα ορεκτικό για το οποίο ερίζουν Σικελία, Καμπανία αλλά και η ίδια η πόλη της παρμεζάνας πιο βόρεια, συνεχίσαμε με δροσιστική σαλάτα ντομάτα-τριμμένη ρικότα, και απογειώσαμε την εμπειρία με μια ποικιλία κρεατικών και το φοβερό πιάτο ημέρας, που ήταν ζυμαρικά (σα σιουφιχτά, το ιταλικό όνομα των οποίων πλέον μου διαφεύγει) με κρέμα αγκινάρας και guanciale.

Από όψη ίσως δε λέει και πολλά το πιάτο, από γεύση όμως...

Στο τέλος πήραμε κι ένα συμπαθητικό γλυκάκι σαν τούρτα φιστικιού και δυο ποτηράκια limoncello. Όλα αυτά μαζί με κουβέρ, νερό και μισό κιλό χύμα κρασί μόλις στα 22 ευρώ το άτομο, τα λικεράκια μάλιστα μας κεράστηκαν λόγω κάποιων καθυστερήσεων στο σέρβις, καθώς μόλις δύο άτομα προσπαθούσαν να εξυπηρετήσουν τον κόσμο που όχι μόνο έφτανε σχεδόν ταυτόχρονα, αλλά μόλις άδειαζε ένα τραπέζι ερχόταν κι ο επόμενος. Κάποια στιγμή μπήκε και μια ψηλή, ξανθιά κυρία μέσης ηλικίας προκαλώντας φρενίτιδα ενθουσιασμού στους Ιταλούς θαμώνες- ανάμεσά τους ακουγόταν συνέχεια το “Principessa” - ενώ δεν έλειψαν κι όσοι άρχιζαν να ζητούν φωτό μαζί της. Αφελώς εγώ ρώτησα διακριτικά τη σερβιτόρα αν η κυρία είναι κάποιου είδους διασημότητα, με εκείνη να απαντά “όχι, αλλά της μοιάζει”, εγώ ντράπηκα να ρωτήσω άλλες λεπτομέρειες γιατί το μαγαζί ήταν μικρό και δεν ήθελα να με πάρουν χαμπάρι. Έτσι λοιπόν δε θα μάθω μάλλον ποτέ ποια ήταν αυτή η σελέμπριτι της οποίας τη σωσία είδα εκείνο το βράδυ. Η ίδια πάντως έδειξε να το απολαμβάνει κι αυτό έχει σημασία.

 

[Extra muros]

4η μέρα - Αρχαιολογικό Πάρκο Νεαπόλεως και αναχώρηση για Noto

Η σημερινή μέρα είχε αρκετά φιλόδοξο πρόγραμμα, το οποίο βγήκε εντέλει με μία μόνο έκπτωση, το αρχαιολογικό μουσείο Paolo Orsi. Μετά από ένα ακόμα πρωινό στο φούρνο με τα κανόλι, δοκιμάσαμε ξανά την τύχη μας με την Παναγία των Δακρύων, κι αυτή τη φορά τα καταφέραμε. Ορατή από διάφορα σημεία των Συρακουσών, η εκκλησία αυτή συνδέεται με την ιστορία του ζεύγους Lannuso, που υποστήριξε πως από τις 29 Αυγούστου ως την 1η Σεπτεμβρίου 1953 μια ανάγλυφη εικόνα της Παναγίας στο φτωχόσπιτό τους ανέβλυζε δάκρυα. Τα δάκρυα μάλιστα εστάλησαν και για εργαστηριακή ανάλυση, που πιστοποίησε τη βιοχημική τους σύσταση ως αληθινών δακρύων. Λίγα χρόνια αργότερα οι Γάλλοι αρχιτέκτονες Μισέλ Αντρώ και Πιερ Παρά κέρδισαν το διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό και το 1966 ξεκίνησε η κατασκευή του ναού πάνω στα ερείπια ελληνορωμαϊκού υπογείου. Οι διαστάσεις και το μοντερνιστικό σχέδιο του ναού προκάλεσαν σφοδρές αντιδράσεις, που καθυστέρησαν τα εγκαίνια του ναού παρουσία του πάπα Ιωάννη Παύλου Β’ ως το 1994. Το κωνικό σχήμα του κτίσματος μου θυμίζει φωτογραφίες που έχω δει από τον καθεδρικό της Μαρινγκά στη Βραζιλία, εκείνος βέβαια είναι αισθητά μεγαλύτερος, αποτελώντας τον ψηλότερο ναό στη Λατινική Αμερική. Το εσωτερικό είναι αρκετά λιτό, με βασικό στοιχείο ενδιαφέροντος την περίφημη εικόνα της Παναγίας πάνω από μια Αγία Τράπεζα με ελληνική επιγραφή, ενώ υπάρχει και αντίγραφο της διάσημης Ιεράς Σινδόνης του Τορίνο. Την ώρα εκείνη υπήρχαν και συγκεντρωμένοι κάποιοι πιστοί που προσεύχονταν, επαναλαμβάνοντας διαρκώς “Χαίρε Μαρία, ευλογημένο το όνομά σου μεταξύ των γυναικών”. Σαφώς και δεν είχα πρόθεση να προσβάλλω κανένα θρησκευτικό αίσθημα οποιουδήποτε, αλλά το πολύ το αβεμαρία το βαριέται και ο παπάς.

O κωνικός τρούλος της Παναγίας των Δακρύων, όπως φαίνεται από το εσωτερικό της

Η κλαίουσα εικόνα της Παναγίας

Σε απόσταση περίπου δέκα λεπτών με τα πόδια βρισκόταν ο επόμενος στόχος, το αρχαιολογικό πάρκο Νεαπόλεως. Μιας και οι περισσότεροι τουρίστες επιλέγουν για διαμονή την Ορτυγία, να πω ότι η απόσταση είναι περίπου 2 χλμ και υπάρχουν και αστικά λεωφορεία που αφήνουν ακριβώς μπροστά σε ένα από τα εκδοτήρια (υπάρχει και δεύτερο πιο μέσα). Το εισιτήριο είναι κανονικά 13 ευρώ, αλλά λόγω της έκθεσης με έργα του Mitoraj που ανέφερα στο προηγούμενο ποστ, ως το τέλος του Οκτώβρη ήταν στα 16.50 ευρώ και νομίζω 20 ή 22 συνδυαστικά με το αρχαιολογικό μουσείο, το οποίο βρίσκεται κι αυτό στη νέα πόλη, αλλά σε απόσταση 10 λεπτών με τα πόδια περίπου από το χώρο. Κατευθυνθήκαμε προς μία αρχαιοφύλακα που μας υπέδειξε την άλλη είσοδο “με την ελληνική περιοχή”, όπως είπε, από όπου μετά μπορούσαμε να επιστρέψουμε σε εκείνη για να δούμε το ρωμαϊκό αμφιθέατρο. Να υπολογίσετε το λιγότερο 1,5 ώρα χωρίς πολύ χασομέρι σε κάθε στάση και χωρίς πολύ ενδελεχή βόλτα παντού. Εμείς μαζί με τις φωτογραφίες κάναμε περίπου 2 ώρες, κάτι που τελικά μας ανάγκασε με βαριά καρδιά να περικόψουμε το μουσείο, που είναι ένα από τα μεγαλύτερα σε έκταση της Ευρώπης, τουλάχιστον σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα του. Ας αφήσουμε όμως τις εικόνες να μιλήσουν από μόνες τους (εντάξει, με λίγη υποβοήθηση στις λεζάντες):

Latomie del Paradiso, Νόμιζα αρχικά ότι πρόκειται για ευφημισμό καθώς τα εν λόγω λατομεία μάλλον σαν σε ένα είδος αρχαίας “Μακρονήσου “ λειτουργούσαν στην αρχαιότητα, ο τίτλος τους όμως στην πραγματικότητα αναφέρεται στην πλούσια βλάστηση που τα περιβάλλει. Στο κολαστήριο αυτό φυλακίστηκαν οι 7000 Αθηναίοι αιχμάλωτοι της Σικελικής Εκστρατείας το 413 π.Χ, εκτεθειμένοι πρώτα στον καύσωνα κι αργότερα στο ψύχος, με ελάχιστη τροφή και νερό, κάτι που οδήγησε σε μαζικούς θανάτους, με τα πτώματα να αποσυντίθενται δίπλα στους ζωντανούς. Κάποιοι ελάχιστοι επέζησαν τελικά κι επέστρεψαν στην Αθήνα, από όπου προφανώς άντλησε την πληροφόρησή του κι ο Θουκυδίδης στον οποίο οφείλουμε τη γνώση μας για τα γεγονότα.

"Torso Croce". To πιο επιβλητικό ίσως από τα έργα του Mitoraj που εκτίθενται στο αρχαιολογικό πάρκο, αρχικά φιλοτεχνημένο το 2013 για παράσταση τoυ ρέκβιεμ “Messa da requiem” που ο Βέρντι αφιέρωσε στον “εθνικό” συγγραφέα της Ιταλίας Αλεσάντρο Μαντσόνι. Βρίσκεται στην είσοδο της Cave di salanitro, δηλαδή της “σπηλιάς του νιτρικού καλίου”, ενός υλικού απαραίτητου για την κατασκευή του περίφημου υγρού πυρός των Βυζαντινών.

Ο υπέροχος Δαίδαλος του Mitoraj, δίπλα στο “Αυτί του Διονυσίου”, του διασημότερου σημείου των λατομείων

Το “αυτί του Διονυσίου” είναι μια τεχνητή σπηλιά, που οφείλει την ιδιαίτερη ακουστική της στους σιγμοειδής σχηματισμούς της εισόδου. Ο ποιητικός της τίτλος αποδίδεται στον Καραβάτζιο, απηχώντας το θρύλο πως ο τύραννος των Συρακουσών Διονύσιος Α’ μπορούσε να ακούει τους ψιθύρους των σκλάβων και των φυλακισμένων στη σπηλιά.

Το γλυπτό “Τυνδάρεως” στο εσωτερικό του “αυτιού του Διονυσίου”, καθώς φωτίστηκε στιγμιαία από το φακό ξεναγού ενός από τα πολλά γκρουπ στον αρχαιολογικό χώρο. Ευτυχώς λόγω του τεράστιου μεγέθους του πάρκου, το συγκεκριμένο είναι ένα από τα λίγα όπου επικρατεί κανονικός συνωστισμός.

Το υπέροχο αρχαίο θέατρο των Συρακουσών, χωρητικότητας 15000, με θέα την Ορτυγία και το λιμάνι, αριστερά στο βάθος η Παναγία των Δακρύων. Κατασκευάστηκε τον 5ο π.Χ αι. , κι εδώ ανέβηκαν, παρουσία του ποιητή, οι τραγωδίες του Αισχύλου “Αιτναίαι” (μη σωζόμενη) και οι “Πέρσαι”, που είχαν ήδη διδαχθεί στην Αθήνα λίγα χρόνια νωρίτερα. Γνώρισε σημαντικές μετασκευές τον 3ο π.Χ αιώνα από τον τύραννο Ιέρωνα Β’ κι αργότερα ξανά από τους Ρωμαίους. Το θέατρο δεν είναι επισκέψιμο εσωτερικά, πλην των θερινών παραστάσεων αρχαίου δράματος που κρατάν σχεδόν αδιάκοπα από το 1914 και πιο σποραδικά συναυλιών σύγχρονων Ιταλών κυρίως καλλιτεχνών. Εδώ έκανε και μία από τις τελευταίες του δημόσιες εμφανίσεις ο Αντρέα Καμιλέρι το 2018, για πρώτη και τελευταία φορά μάλιστα ως ηθοποιός, ερμηνεύοντας στο έργο που έγραψε ο ίδιος “Διάλογος με τον Τειρεσία”, το ρόλο του τυφλού - όπως κι ο ίδιος στα τελευταία του - μάντη της αρχαιότητας.

Ο βωμός του Ιέρωνος Β’, πιθανά αφιερωμένος στον Ελευθέριο Δία, αποτελούσε το μεγαλύτερο στην αρχαιότητα και λέγεται πως σε αυτόν θυσιάζονταν 450 βόδια προς τιμήν του τυράννου των Συρακουσών, που δεν ήταν κι ακριβώς μετριόφρων προφανώς.

To ρωμαϊκό αμφιθέατρο των Συρακουσών (3ος-4ος αιώνας μ.Χ) δε θα είχε τίποτε να ζηλέψει από την αρένα της Βερόνας, αν τον 16ο αιώνα δεν το είχαν κάνει νταμάρι οι Ισπανοί επικυρίαρχοι της Σικελίας. Αυτή την περίοδο το ομορφαίνουν δυο γλυπτά του Mitoraj.


Γεμάτες όμορφες εικόνες, επιστρέψαμε στο διαμέρισμα, το οποίο ευγενέστατα ο Fabrizio μας άφησε - ελλείψει άλλης άμεσης κράτησης - να κρατήσουμε ως το μεσημέρι, για να παραλάβουμε τις αποσκευές μας και με το αστικό να κατευθυνθούμε στο σταθμό με προορισμό το Νότο. Έλα όμως που ο τραγέλαφος ονόματι Trenitalia (αδερφάκι της Hellenic Train, ‘nough said που λέει κι η γιαγιά μου) μας επεφύλασσε ένα χουνέρι, που μόνο η πολύ έγκαιρη προσέλευσή μας στο σταθμό απέτρεψε από το να αποβεί καταστροφικό για τα ταξιδιωτικά μας σχέδια.

Συνεχίζεται...

 

[Extra muros]

To πράγμα μύριζε από την πρώτη στιγμή της άφιξης στο σταθμό των Συρακουσών, όπου δεν υπήρχε κανένας υπάλληλος, κυριολεκτικά κανένας και μόνο ένας πίνακας ανακοινώσεων που ανέφερε ένα δρομολόγιο σαν το δικό μας, αλλά με τελείως διαφορετικό από εκείνον του εισιτηρίου κωδικό. Βγαίνοντας στην πλατφόρμα βρήκαμε κάποιους εργάτες, που μας ενημέρωσαν, παρότι φυσικά δεν ήταν δική τους δουλειά, ότι από τις 18 Σεπτέμβρη στο τμήμα Συρακουσών - Γέλας δεν πραγματοποιούνται δρομολόγια λόγω εργασιών, και αντικαθίστανται με λεωφορείο που θα περνούσε μπροστά από το σταθμό. Η εταιρεία δεν έκρινε σκόπιμο να στείλει καμία ενημέρωση στους επιβάτες, παρότι για το προηγούμενο δρομολόγιο Ταορμίνα - Συρακούσες (που τελικά δεν πήραμε γιατί μπήκαμε στο Intercity, όπως είχα αναφέρει στο σχετικό απόσπασμα της ιστορίας), είχε την ευαισθησία να μας στείλει ενημερωτικό μήνυμα ότι το τραίνο θα καθυστερούσε 3 λεπτά. Ε ναι, τι είναι μια αλλαγή μέσου μπροστά σε 3 λεπτά χαμένα από την αιωνιότητα;

Πηγαίνοντας προς τη στάση, βλέπουμε ότι δεν υπάρχει καμία πινακίδα που να ενημερώνει για την αλλαγή, ενώ περνούσαν διάφορα αστικά και τουριστικά λεωφορεία. Ρωτώντας στην παρακείμενη καφετέρια πώς θα καταλαβαίναμε ποιο από όλα τα λεωφορεία είναι το δικό μας, η κυρία μας διαβεβαίωσε ότι θα περνούσε “ένα μεγάλο άσπρο λεωφορείο”. Εντέλει κανά 10λεπτο πριν την προγραμματισμένη αναχώρηση πέρασε ένα πολύχρωμο τουριστικό λεωφορείο, λίγο νεότερο ηλικιακά από εκείνο που η Βουγιουκλάκη τραγουδούσε "Αλητάκι- μπατηράκι" ντυμένη Πίπης, κι η καλή κυρία πετάχτηκε από το καφέ φωνάζοντας μας “Arrivato, arrivato!”. Εννοείται το λεωφορείο δεν έφερε καμία ένδειξη ότι έχει νοικιαστεί από την Trenitalia, ούτε προς τα πού πήγαινε. Είχε όμως έναν οδηγό, που, βλέποντας τον η φίλη μου - ορμώμενη εκ θεσσαλικού κάμπου - μου ρίχνει μια αγκωνιά και μου λέει “καλέ αυτός είναι ίδιος ο μακαρίτης ο Μπούτας ο αγροτοσυνδικαλιστής”. “Ποιος Μπούτας” απαντώ εγώ , καθώς μόνο τον “μίστερ Μπούτια” του Ερωτοδικείου ήξερα, που είχε αποβιώσει και πρόσφατα μάλιστα. “Ναι μου λέει, κι ο Μπούτας πέθανε, αλλά έχει χρόνια”. Θέατρο του παραλόγου κανονικό δηλαδή, ευτυχώς τουλάχιστον ήμασταν στο νησί του Πιραντέλο και ταίριαζε ο διάλογος με το κλίμα. Γκουγκλάρω τέλος πάντων και βλέπω ότι όντως ο οδηγός ήταν σαν ανέστη εκ νεκρών ο περί ου ο λόγος, που εκ των υστέρων αχνοθυμήθηκα από δελτία ειδήσεων σε εποχές παλαιότερων μπλόκων. Στο μεταξύ ο σωσίας του Μπούτα, που δεν έλεγξε κανένα εισιτήριο, ρωτούσε - στα ιταλικά μόνο, κι όποιος κατάλαβε, κατάλαβε - ποιος πάει σε κάθε έναν από τους σταθμούς που θεωρητικά θα έκανε το τραίνο, προφανώς μπας και γλιτώσει κανέναν, αλλά μάλλον από τις απαντήσεις θα το έτρωγε τελικά όλο το πακέτο μέχρι τη Γέλα.

Εμείς τουλάχιστον θα κατεβαίναμε στο μόλις δεύτερο σταθμό, μετά την Άβολα, στην κεντρική πλατεία του Νότο. Αυτό αντιστάθμισε κάπως και το γεγονός ότι με το λεωφορείο κάναμε μία ώρα αντί της μισής του τραίνου (κόστος διαδρομής 4.80 ευρώ), καθώς ο σταθμός των λεωφορείων είναι πολύ πιο κοντά στο κέντρο της πόλης από εκείνον του τραίνου. Διασχίσαμε την υπαίθρια αγορά που θα επισκεπτόμασταν και αργότερα για προμήθεια μπόλικης σοκολάτας Modica και άλλων σουβενίρ σε καλές τιμές και περνώντας την Βασιλική Πύλη του Νότο, βρεθήκαμε σε ένα σκηνικό ταινίας.

Βασιλική Πύλη (Porta reale), ανεγέρθηκε το 1838 προς τιμήν του Φερδινάνδου ΙΙ των Βουρβώνων, ηγεμόνα του "Βασιλείου των δύο Σικελιών", όπου δεύτερη Σικελία νοούνταν χοντρικά το παλαιότερο βασίλειο της Νάπολης

Kαρακλισέ έκφραση φυσικά, αλλά για το Νότο πραγματικά ισχύουν στο ακέραιο όλα αυτά τα γλυκερά που θα διαβάσετε κατά καιρούς για τους “κήπους από πέτρα”, το “μαργαριτάρι του σικελικού μπαρόκ” και πάει λέγοντας. Εξάλλου μόνο τυχαία δεν είναι πως το Νότο έχει όντως χρησιμοποιηθεί ως σκηνικό για πληθώρα ταινιών και σειρών, με γνωστότερα τη Μαλένα και την Περιπέτεια του Αντονιόνι. Εγώ βέβαια το ήξερα κυρίως λόγω White Lotus, όπου υπάρχει και σκηνή στο ναό του Αγίου Φραγκίσκου tribute στην Περιπέτεια του Αντονιόνι.

O Ναός του Αγίου Φραγκίσκου, που χτίστηκε μεταξύ 1704 και 1745, σε σχέδια των Vincenzo Sinatra και Rosario Gagliardi

Η πόλη έχει πολύ καλή ρυμοτομία, καθώς όχι απλά σχεδιάστηκε εκ νέου μετά τον καταστροφικό σεισμό του 1693, αλλά και μεταφέρθηκε σε διαφορετικό, υψηλότερο σημείο σε σχέση με τον αρχαιότερο οικισμό. Σε πολλά σημεία όμως έχει ανηφόρες και σκαλιά, κάποια πολύ όμορφα διακοσμημένα.

Η άπλετη ομορφιά, έκανε πιο εύκολη την ανηφόρα με τα μπαγκάζια για το χόστελ μας, όπου είχαμε κλείσει ιδιωτικό δωμάτιο. Το δωμάτιο βρισκόταν στο υπόγειο - που λόγω της θέσης του όμως φαινόταν ανυψωμένο - και είχε έξι κρεβάτια, αφού προφανώς σε άλλες περιπτώσεις χρησιμοποιούνταν ως κοινός κοιτώνας. Κοντά στο μεγάλο παράθυρο υπήρχε και η επιγραφή 1814, πιθανότατα ημερομηνία κατασκευής του κτιρίου. Μοναδικός κλιματισμός του ένα πολύ θορυβώδες φορητό κλιματιστικό, καθιστώντας το χώρο πιθανότατα ακατάλληλο για καλοκαίρι ή χειμώνα. Για ένα βράδυ πάντως άξιζε, κυρίως για το λόγο αυτό:

Πραγματικά πρέπει να μείναμε τουλάχιστον ένα 20λεπτο χαζεύοντας τη θέα από το παράθυρο και τραβώντας φωτογραφίες, ενώ ο πραγματικά ευγενέστατος ιδιοκτήτης όχι μόνο μας κατατόπισε για την ιδανική χάραξη της διαδρομής, αλλά μας έδωσε και χάρτη, σημειώνοντας τα βασικά σημεία ενδιαφέροντος, αλλά και το δρόμο όπου θα δειπνούσαμε αργότερα.

O Καθεδρικός Ναός του Νότο, αφιερωμένος στον Άγιο Νικόλαο, κατασκευάστηκε σε χρόνο ρεκόρ (1694-1704) και έκτοτε γνώρισε σιγά παρεμβάσεων στο διάβα των αιώνων, ενώ το 1996 λόγω αστοχίας υλικού κατέρρευσαν σαν ντόμινο ο τρούλος και δύο κλίτη. Η αναστήλωση διήρκεσε 7 χρόνια (2000-2007)


To μικρό μέγεθος και η παραλληλόγραμμη δομή της πόλης την καθιστούν εύκολα περπατήσιμη - πέρα από τις ανηφόρες - οπότε μέσα σε λίγες ώρες μπορεί να δει κανείς σχεδόν όλα τα σημεία ενδιαφέροντος, με πολλές στάσεις για φωτογραφίες. Να σημειωθεί ωστόσο πως δεν μπήκαμε σε κανένα ναό ή αξιοθέατο, πλην της εκκλησίας Montevergine, όπου μετανιώνω που λόγο κούρασης δεν ανεβήκαμε και στον τρούλο που σίγουρα θα πρόσφερε όμορφη πανοραμική θέα στην πόλη (είσοδος 3 ευρώ μόνο για τον τρούλο, στον υπόλοιπο ναό δεν υπάρχει είσοδος).

Η εκκλησία Montevergine (1762) στο τέλος της Via Nicolaci, του δρόμου όπου κάθε τρίτη Κυριακή του Μαϊου παρουσιάζεται η "Infiorata di Noto", ένα ανθοκομικό φεστιβάλ, όπου πάνω στο δρόμο καλλιτέχνες σχηματίζουν υπέροχες εικόνες φτιαγμένες από πέταλα λουλουδιών.

Μικρό μόνο δείγμα από τα υπέροχα μπαρόκ αντιστηρίγματα του Palazzo Nicolaci


Από τα υπόλοιπα επισκέψιμα σημεία, υπό ιδανικές συνθήκες, δηλαδή αν είχαμε φτάσει 2-3 ώρες νωρίτερα, θα επέλεγα το εσωτερικό του καθεδρικού, του δημαρχείου (Palazzo Ducezio), του Palazzo Nicolaci και του θεάτρου Tina di Lorenzo. Εν προκειμένω, μας έμεναν περίπου 3 ώρες μέχρι να σκοτεινιάσει, τις οποίες θέλαμε να αξιοποιήσουμε στο έπακρο για να δούμε το χαρακτηριστικό ασβεστολιθικό πέτρωμα της περιοχής (Pietra di Noto), λουσμένο στο απογευματινό φως. Κάνοντας μια μικρή βόλτα και το επόμενο, εξίσου ηλιόλουστο πρωινό, ήταν δύσκολο να αποφασίσουμε πότε οι κρεμ - χρυσαφί αποχρώσεις της πέτρας αναδεικνυόταν περισσότερο, κάθε ώρα έχει μια διαφορετική χάρη.

Το δημαρχιακό μέγαρο Ducezio (1760), που πήρε το όνομά του από το Σικελό ηγεμόνα Δουκέτιο του 5ου αι. π.Χ. Σχεδιάστηκε από τον Vincenzo Sinatra, που είχε εμπνευστεί με τη σειρά του από τα ανάκτορα των Βερσαλλιών.

O ναός του Αγίου Δομήνικου (1727) σε σχέδια του Rosario Gagliardi, σε πρώτο πλάνο η Fontana di Ercole (1757)

To δημοτικό θέατρο Τina di Lorenzo (1870), έργο του μηχανικού Francesco Sortino, που είχε ως πρότυπό του το θέατρο San Carlo στη Νάπολη ξίσου υπέροχη είναι όμως και η πόλη φωτισμένη το βράδυ, “αναγκάζοντας” μας να περνάμε από τα ίδια σημεία ξανά και ξανά, η χορταίνοντας την ομορφιά. Επειδή η ομορφιά όμως δε χορταίνει και το στομάχι, είχε έρθει η ώρα να κατευθυνθούμε προς την Trattoria Ducezio, που μας είχε προτείνει ο ιδιοκτήτης του χόστελ. Χωμένο σε ένα στενάκι που δεν έπιανε το μάτι σου, το μαγαζί γέμισε σε χρόνο ρεκόρ, με Ιταλούς, κυρίως άρτι αφιχθέντες από τοπικό ποδηλατικό αγώνα, αλλά φυσικά και ξένους επισκέπτες. Αν και συχνά ένας τεράστιος κατάλογος δεν είναι καλό σημάδι ποιότητας ενός μαγαζιού, το Ducezio διέψευσε πανηγυρικά τα στερεότυπα. Μετά από αρκετή διαβούλευση σχετικά με τις επιλογές και έναν μάλλον ατελέσφορο διάλογο με τη σερβιτόρα, που δε μιλούσε αγγλικά, αλλά ούτε στα ιταλικά κατάφερα να συνεννοηθώ για το τι ακριβώς περιείχαν διάφορα πιάτα, καταλήξαμε τελικά σε ένα πλατώ ορεκτικών, μια μερίδα ραβιόλι με 3 είδη χοιρινού και ένα pizzolo, κάτι μεταξύ τοπικής εκδοχής πίτσας και φοκάτσιας που προσιδιάζει στη δική μας σκεπαστή, με άλλου τύπου γέμιση φυσικά. Αν και ήδη είχαμε εξοικειωθεί με τις ως επί το πλείστον γενναιόδωρες μερίδες της περιοχής, τίποτε δε θα μας προετοίμαζε για τα γιγαντιαία πιάτα, εκ των οποίων μάλιστα κανένα δεν ήταν κυρίως πιάτο. Το φαγητό ήταν τόσο πολύ, που το μοιραστήκαμε με δυο ηλικιωμένους Γάλλους στο διπλανό, οι οποίοι βέβαια μετά ίσα που άγγιξαν τις δικές τους - εξίσου γαργαντουανές - μερίδες, που κατέφτασαν αρκετά αργότερα, καθώς το μαγαζί ήταν φίσκα και οι Ιταλοί ποδηλάτες παρήγγελναν συνέχεια και κάτι ακόμα.



Αν και τα γαλλικά μας ήταν εμβρυακού επιπέδου και τα αγγλικά του ζεύγους αναμενόμενα ανύπαρκτα, τσάτρα πάτρα είχαμε έναν ευχάριστο διάλογο, όπου μάθαμε ότι οι δυο τους ζούσαν σε ένα χωριό διακοσίων κατοίκων στις οχθές του Λίγηρα (μη με ρωτήσετε το όνομα), είχαν παιδιά από προηγούμενους γάμους, η κυρία είχε κάνει αρχαία ελληνικά στο σχολείο πριν 60 και πλέον χρόνια και ο κύριος θεωρούσε τα Μετέωρα ένα από τα ωραιότερα μέρη στον κόσμο. Όσο για το λογαριασμό, κυμάνθηκε σε αρκετά ευχάριστα επίπεδα, αφού για όλο αυτό το φαϊ που έφτασε σχεδόν για 4 άτομα και σίγουρα θα αρκούσε για 3, μαζί με δυο τοπικές μπίρες Semedorato, κουβέρ και μεταλλικό νερό πληρώσαμε 55 ευρώ.

Ραβιόλι με 3 είδη χοιρινού

Το πλατώ ορεκτικών - βγαίνει και σε εκδοχή με θαλασσινά - και αριστερά στο βάθος η "σκεπαστή" (pizzolo)

Ένα - ας πούμε - μειονέκτημα του Noto, είναι πως ως μικρός και κυρίως ημερήσιος προορισμός, τη νύχτα - μετά τις δέκα, όχι τίποτε άγριες ώρες - αδειάζει σχεδόν τελείως, τουλάχιστον καθημερινή που είμασταν εμείς. Αλλά επειδή ουδέν κακόν αμπιγιέζ καλού που θα ‘λεγε και η λαίδη, αυτή η ησυχία δημιουργεί μια πραγματικά υποβλητική ατμόσφαιρα. Τι ποιο όμορφο θέαμα να κλείσεις μια γεμάτη μέρα πάρα αυτό:

 

[Extra muros]

5η ημέρα - Άφιξη στη Ragusa μέσω ... Λαμίας και επιστροφή στην Κατάνια

Μετά το λιτό πρωινό του χόστελ μας, κι αφού χαζέψαμε για λίγο ακόμα τη θέα προς τον τρούλο, κάναμε την τελευταία μας βόλτα στο δρόμο για την πλατεία όπου είχαμε κατέβει την προηγουμένη, γνωρίζοντας αυτή τη φορά εκ των προτέρων, ότι αντί για τραίνο θα μας παραλάμβανε λεωφορείο με προορισμό τη Ragusa. Με περίπου μισή ώρα καθυστέρηση έφτασε ένα τουριστικό ίδιας αρχαιολογικής αξίας με εκείνο της προηγούμενης μέρας, εννοείται και πάλι χωρίς καμίας ένδειξη για το πού πήγαινε και χωρίς κανέναν έλεγχο εισιτηρίου (κόστος 7.90). Ο οδηγός μας ενημέρωσε ότι θα φτάναμε σε 2,5 αντί 1,5 ώρας με το τραίνο, αφού θα περνούσαμε από διάφορα χωριά και πόλεις του Val di Noto, παρότι η Ragusa απέχει μόλις πάνω 65 χλμ από το Noto. Μετά από μια διαδρομή μέσα από ελιές και θερμοκήπια, σε ένα τοπίο που παρέπεμπε πολύ σε νότια Κρήτη, κάναμε κι ένα πέρασμα από Modica (με τρομαχτική μεσημεριανή κίνηση) και Scicli. Αν και γλυκοκοίταζα την πρώτη κατά το σχεδιασμό της εκδρομής - για να ρίξω άκυρο λόγω επιθυμίας της συνταξιδιώτισας για ανάβαση στην Αίτνα - μπορώ να πω ότι με μια πρώτη ματιά τουλάχιστον, το Scicli μου φάνηκε αρκετά πιο εντυπωσιακό και μπήκε με το σπαθί του στη λίστα με τις σικελικές μου εκκρεμότητες. Μέχρι τότε, θα παρηγοριέμαι με αυτή την όμορφη πανοραμική φωτό που κατάφερε να τραβήξει εν κινήσει η φίλη μου:

Scicli

Μετά από αυτό το ακούσιο τουρ, φτάσαμε τελικά στη νέα πόλη της Ragusa, που αν και παντελώς αδιάφορη αρχιτεκτονικά ήταν πολύ καθαρότερη από τις άλλες σικελικές μεγαλουπόλεις που είχαμε δει. Για ανασύνταξη δυνάμεων καθίσαμε σε μια καφετέρια για εσπρέσο και κανόλι, προσπαθώντας να βρούμε μια άμεση λύση για το πώς θα φθάναμε στο ιστορικό κομμάτι της πόλης, τη Ragusa Ibla, που βρίσκεται στην άλλη άκρη της πόλης, σε χαμηλότερο υψόμετρο. Ο ευγενέστατος υπάλληλος της καφετέριας πρότεινε να μας κρατήσει τις αποσκευές δωρεάν, όταν το ρωτήσαμε για locker στην περιοχή, αλλά θα έκλεινε αρκετά νωρίτερα από την προγραμματισμένη μας ώρα αναχώρησης, οπότε ευχαριστήσαμε ευγενικά και εντέλει βρήκαμε μέσω εφαρμογής ένα πολύ κοντινό καφέ-ζαχαροπλαστείο για να αφήσουμε τα μπαγκάζια μας. Οι ντόπιοι και πάλι μας σκλάβωσαν, προτείνοντάς μας το γρηγορότερο τρόπο για να φτάσουμε ποδαράτο στην παλιά πόλη Ragusa Ibla, καθώς τα shuttle bus είχαν αραιά δρομολόγια.

Βγαίνοντας λοιπόν στη Via Risorgimento κάποια στιγμή βρήκαμε στα δεξιά μας τα σκαλοπάτια που μας είχαν υποδειχθεί (κι ευτυχώς υπάρχουν και στο google maps) τα οποία οδηγούσαν μπροστά από το εκκλησάκι του Αγίου Βαρθολομαίου, όπου κάναμε μια στάση για να θαυμάσουμε και να φωτογραφίσουμε τη θέα προς τη Ragusa Ibla.

Εκκλησία Αγίου Βαρθολομαίου

Θέα προς τη Ragusa Ibla από την εκκλησία του Αγίου Βαρθολομαίου

Από εκεί και πέρα, με πλήρη συνείδηση ότι δε θα προλαβαίναμε να δούμε όλα τα αξιοθέατα της αρκετά εκτεταμένης παλιάς πόλης, ακολουθήσαμε μια πορεία με κύριο στόχο να δούμε τους δύο βασικούς της ναούς, κι ό,τι άλλο ήθελε προκύψει παρεμπιπτόντως στο δρόμο μας. Μέσα από πολύ γραφικά και ήσυχα στενά, καθώς η πόλη τουλάχιστον εκείνη την εποχή είχε τη μικρότερη επισκεψιμότητα σε σχέση με όλες τις υπόλοιπες, φτάσαμε στον πρώτο προορισμό, την πολύ χαριτωμένη εκκλησία Santa Maria dell’ Itria (παραφθορά του “Οδηγήτρια”).

Santa Maria dell' Itria

Χτισμένη το 14ο από το τάγμα των Ιπποτών της Μάλτας, ήταν ένα από τα λίγα κτήρια που επιβίωσαν του σεισμού του 1693, ωστόσο η σημερινή του όψη οφείλεται στην μπαρόκ ανακαίνιση που ολοκληρώθηκε το 1740. Σήμα κατατεθέν του ναού είναι το κωδωνοστάσιο με την κορυφή επικαλυμμένη με εφυλωμένα πλακίδια από μαγιόλικα, το χαρακτηριστικό μπλε χρώμα των οποίων οφείλεται στη χρωστική από κοβάλτιο.

H περίτεχνη πρόσοψη του Palazzo della Cancellaria, που χτίστηκε από την οικογένεια Nicastro στο α' μισό του 18 αι. και πήρε το όνομά του καθώς χρησιμοποιήθηκε ως έδρα της δημοτικής καγκελαρίας στο β΄μισό του 19ου αιώνα.

H γραφικότατη Salita Commendatore, με το μπλε τρούλο της Santa Maria dell'Itria στο βάθος

Κάθε γωνιά στη Ragusa Ibla και μια καρτ-ποστάλ (εντάξει το στοπ ήθελε κροπ, αλλά μετά πώς θα έβγαινε η ρίμα; )- Η εκκλησία των Ιερών Ψυχών του Καθαρτηρίου - η μετάφραση είναι ίσως αδόκιμη - βρίσκεταιι στο κέντρο της Piazza delle Repubblica, που οι ντόπιοι αποκαλούν απλώςώς l'Archi (Οι καμάρες) λόγω ρωμαϊκού υδραγωγείου που καταστράφηκε στο σεισμό του 1693. Ο ναός αντίθετα, που είχε ανεγερθεί το 1658 από την οικογένεια Mazza, βγήκε σχεδόν αλώβητος, απέκτησε ωστόσο νέα πρόσοψη με καμπαναριό που ολοκληρώθηκαν μόλις το 1787.

Μετά από λίγη ακόμα περιπλάνηση η χαρά μας ήταν απερίγραπτη όταν στο βάθος του στενού ξεπρόβαλε ο τρούλος του καθεδρικού του San Giorgio.

Πρώτο μας μέλημα ήταν να βρούμε το πανοραμικό σημείο ακριβώς πίσω από τον τρούλο, στο οποίο φτάνει κανείς από σκάλες που πρόθυμα μας υπέδειξε ένας ντόπιος. Καθώς τις ανεβαίναμε, μια κυρία μας ρώτησε σε άπταιστα ελληνικά “είστε Ελληνίδες;”. Αποδείχτηκε πως ήταν Ιταλίδα με τον άντρα της επισκέπτονται εδώ και 23 χρόνια τη χώρα μας, κάτι που την οδήγησε στο να ξεκινήσει μαθήματα νέων ελληνικών τα τελευταία δύο χρόνια, με ομολογουμένως εντυπωσιακά αποτελέσματα, καθώς ξέρω συμπατριώτες της που ζουν δεκαετίες στη χώρα μας και τόσο καλά δεν τα κατάφεραν. Πραγματικά πόσο απίθανη σύμπτωση να βρούμε μια ελληνόφωνη Ιταλίδα σε ένα μέρος όπου πραγματικά δεν περνούσε κανείς άλλος εκείνη την ώρα κι είναι ζήτημα αν όσοι ώρα φωτογραφίζαμε ήρθαν ακόμα 1-2 ζευγάρια ακόμα.

Το σημείο πανοραμικής θέας προς τον τρούλο του San Giorgio, ο οποίος νομίζω ότι θυμίζει λίγο μια μίνι-βερσιόν του αντίστοιχου στο Καπιτώλιο της Αβάνας. Παραδοσιακά ο τρούλος θεωρείται έργο του ντόπιου καλλιτέχνη Carmelo Cultraro (1820), αλλά νεώτερες μελέτες υποδεικνύουν ως δημιουργό τον Στέφαν Ίτταρ, πολωνικής καταγωγής καλλιτέχνη του 18ου αι. με πλούσια καλλιτεχνική δραστηριότητα στη Σικελία.

Έχοντας χορτάσει close-up στον τρούλο, κατηφορίσαμε για να βρεθούμε πια στην πρόσοψη του Αγίου Γεωργίου, που δεσπόζει στο κέντρο της ομώνυμης πλατείας, στην απόληξη ενός επιβλητικού κλιμακοστασίου. Ο ναός ήταν κλειστός, αλλά τίποτε δεν μπορούσε να μειώσει τη σχεδόν παιδιάστικη χαρά μου που επιτέλους έβλεπα από κοντά αυτό το σκηνικό που τόσες και τόσες φορές είχα δει στη φανταστική “Vigata” της τηλεοπτικής μεταφοράς του επιθεωρητή Μονταλμπάνο. Ευτυχώς ήταν από εκείνες τις περιπτώσεις που η προσδοκία ανταποκρίθηκε, για να μην πω ξεπέρασε την πραγματικότητα.

Και τσουπ λέει, πετάγεται από μια γωνιά ο Luca Zingaretti στον απόλυτο ρόλο που σημάδεψε την καριέρα του ως επιθεωρητή Μονταλμπάνο. Αν η υπέροχη μπαρόκ πρόσοψη του καθεδρικού (ολοκληρώθηκε το 1778) σας θυμίζει κάτι από Noto, καλά το προσέξατε, καθώς η τελευταία αποδίδεται στον Rosario Gagliardi, που ήδη γνωρίσαμε ως αρχιτέκτονα λαμπρών οικοδομημάτων στη γενέτειρά του.

Μόνο αγκάθι ότι η ώρα είχε ήδη περάσει και έπρεπε να σκεφτούμε τρόπο επιστροφής στη νέα πόλη για να πάρουμε το λεωφορείο προς την Κατάνια. Γνωρίζαμε ήδη ότι το shuttle bus περνούσε αραιά και πού, τα ωράρια του google maps δεν ήταν αξιόπιστα, και η πινακίδα στη στάση απλά μας ενημέρωνε ότι τα δρομολόγια είναι ανά 45 λεπτά, do the math σου λέει, όλα στο πιάτο πια; Εκεί λοιπόν κι ενώ είχαμε πάρει απόφαση πως θα ελαφρυνόμασταν από 15-20 ευρώ για ταξί, παρά τη συγκινητική προθυμία ιδιοκτήτριας παραφαρμακείου πίσω από τη τη στάση να καλέσει ραδιοταξί, το σχέδιο σκόνταψε στη γνώριμη πια σικελική συνεννόηση νούφαρο για το σημείο παραλαβής.
Κι αφού είχαμε συμφιλιωθεί με την ιδέα ότι ίσως θα έπρεπε να πάρουμε το τελευταίο δρομολόγιο για την Κατάνια, να ‘σου από μηχανής θεός το μικροσκοπικό shuttle bus, ήδη γεμάτο επιβάτες, ενώ δίπλα μας στη στάση είχε μαζευτεί μια παρέα 6-7 Ιταλών φοιτητών. Ο οδηγός αρχικά δεν ήθελε να μας πάρει καν, λέγοντας ότι απαγορεύονται οι όρθιοι σε αυτό το δρομολόγιο κι ότι αν του γινόταν έλεγχος θα πήγαινε φυλακή. Εν τέλει λίγο με τα παρακάλια, λίγο με τα Ιταλόπουλα που έσπρωχναν κι αφού είμασταν μπροστά τους αναγκαστικά ανεβήκαμε, ο οδηγός μουρμουρώντας μάλλον κατάρες και καντήλια στα σικελικά ξεκίνησε το ηρωικό θα έλεγα δρομολόγιο μέσα από τα λαβυρινθώδη στενά με τις ανηφοροκατηφόρες και την κίνηση και άλλων οχημάτων από ένα σημείο κι έπειτα, που δημιουργούσαν ένα ιδιότυπο μποτιλιάρισμα, με αποτέλεσμα η απόσταση των 2.5 χλμ να πραγματοποιηθεί σε περίπου 25 λεπτά.

Επόμενη αποστολή ήταν να βρούμε το νέο “σταθμό ΚΤΕΛ” της Ραγκούσα, που ακόμα δεν υπάρχει στη Google maps το οποίο δείχνει τον παλιό, αλλά ευγενέστατα και πάλι τα παιδιά του ζαχαροπλαστείου όπου παραλάβαμε τα μπαγκάζια μας, έδωσαν τη λύση περιγράφοντάς μας τη διαδρομή περίπου 10 λεπτών από το σημείο που έπρεπε να διανύσουμε. Εντέλει, με καθυστέρηση 10 λεπτών το γεμάτο ΚΤΕΛ (αυτή τη φορά προνοητικά δεν μπλέξαμε με το τραίνο καθόλου κλείνοντας απευθείας λεωφορείο, κόστους 8,70 ευρώ) αναχώρησε για την περίπου δίωρη διαδρομή προς την Κατάνια. Εκεί συνειδητοποίησα πολύ αργότερα δυστυχώς ότι είχα παρατήσει κι ένα ψάθινο καπέλο που μόλις δυο μέρες πριν είχα αγοράσει από την Ορτυγία, κι ήταν κι ομορφούλι, αλλά το πιο αγχώδες κομμάτι της ημέρας ήταν πια οριστικά παρελθόν.

Φτάσαμε λοιπόν λίγο πριν τις 9 στο διαμέρισμά μας, στην παλιά εβραϊκή συνοικία της Κατάνης, όπου μας υποδέχτηκε ο ευγενικός οικοδεσπότης που ζει με τη ζωγράφο σύζυγό του ακριβώς από δίπλα, δείχνοντας μας και τη λειτουργία του υδρομασάζ και δίνοντας μας διάφορες συμβουλές και προτάσεις για τις επόμενες μέρες στην πόλη. Σαφώς ήταν το πιο όμορφο κατάλυμα που μείναμε στη διάρκεια του ταξιδιού, με ένα απλό μα προσεγμένο πρωινό στα 60 ευρώ το βράδυ, τιμή μάλλον σκοτωμένη για τη συνολική εμπειρία που προσφέρει, κάτι που αποδίδω στο ότι είναι ακόμα αρκετά νέο στη βραχυχρόνια μίσθωση, με λίγες κριτικές. Ακριβώς από απέναντι από το σπίτι είχαμε την τύχη να βρίσκεται η εξαιρετική trattorio Ciglio rosso, με ειδίκευση στα θαλασσινά, όπου απολαύσαμε πένες με τόνο, τόνο στιφάδο, μαλακό χταποδάκι με πουρέ αρακά και μια απροσδόκητα ταιριαστή σαλάτα πορτοκάλι - κρεμμύδι. Μαζί με νερό, κουβέρ και 1/4 λευκό κρασί 26 ευρώ το άτομο.

Κάτω από το βουνό κρεμμυδιού κρυβόταν ένα τρυφερότατο φιλέτο τόνου

Αφού τιμήσαμε και το όντως πολύ χαλαρωτικό υδρομασάζ, ξεκουραστήκαμε για να είμαστε φρέσκιες την επομένη, όπου υποτίθεται πως θα το πηγαίναμε "χαλαρά". Πόσο χαλαρώσαμε τελικά , θα το δείτε στην πορεία...