Sassenach77
Member
- Μηνύματα
- 7.129
- Likes
- 20.372
- Επόμενο Ταξίδι
- Τατζικιστάν
- Ταξίδι-Όνειρο
- Γη του Πυρός
Τι υπέροχα τοπία είναι αυτά....
-
Η αναδρομή στο παρελθόν συνεχίζεται! Ψηφίστε την Ταξιδιωτική Ιστορία του μήνα για τους μήνες Δεκέμβριο 2019 - Φεβρουάριο 2020!!
dbalats
Member
- Μηνύματα
- 125
- Likes
- 1.240
H φύση στο βόρειο Πακιστάν είναι εκπληκτική!
dbalats
Member
- Μηνύματα
- 125
- Likes
- 1.240
ΜΕΡΟΣ EΚΤΟ. Από το Gilgit στο Skardu
Πρωινή αναχώρηση από το Gilgit για το Skardu, τον επόμενο σημαντικό προορισμό μας. Δυστυχώς, ενώ ξυπνήσαμε νωρίς, από κάποιο απρόοπτο πάλι θα φύγουμε καθυστερημένα. Ο φίλος μου παίρνει κάποιο φάρμακο για λόγους υγείας και δυστυχώς κάπου το έχει χάσει. Τα τοπικά φαρμακεία είναι ακόμη κλειστά, και φυσικά δεν υπάρχει εφημερεύον φαρμακείο, αλλά μας πληροφορούν ότι ίσως βρούμε το φάρμακο στο φαρμακείο ενός μεγάλου στρατοπέδου της πόλης. Το επισκεπτόμαστε, μεγάλο ψάξιμο και αναστάτωση, οι άνθρωποι κάνουν τα πάντα για να μας εξυπηρετήσουν, ψάχνουν ακόμη και όλες τους τις αποθήκες, αλλά δυστυχώς μάταια, το φάρμακο δεν βρίσκεται. Τελικά, διαπιστώσαμε αργότερα ότι το φάρμακο υπήρχε παντού, αλλά είχε διαφορετική ονομασία. Με ένα ψάξιμο στο Ίντερνετ που έκανε ο φίλος μου, βρήκε την τοπική ονομασία και το προμηθεύτηκε αργότερα από ένα φαρμακείο του Skardu.
Aφού βγούμε από την πόλη, περνάμε σε λίγο επάνω από την Γέφυρα Alam, μια γέφυρα μήκους 300 μέτρων, κατασκευασμένη από ξύλο και μεταλλικές ράβδους επάνω από τον Ποταμό Gilgit, την οποία η Wikipedia χαρακτηρίζει σαν μιά από τις τρομακτικότερες γέφυρες του κόσμου! Ευτυχώς περνάμε δίχως απρόοπτα και σε λίγο φαίνεται ο επιβλητικός ορεινός όγκος του Nanga Parbat, του δυτικού άκρου της οροσειράς των Ιμαλαϊων. Μπαίνουμε πια στο φαράγγι του Ινδού, εκεί όπου ο ποταμός αυτός στρίβει ανατολικά του Κarakoram Highway και παίρνει την μοναχική του πορεία ανάμεσα στους ορεινούς όγκους του Καρακορούμ και των Ιμαλαϊων. Είναι ένας πολύ στενός και ελικοειδής δρόμος, που δίκαια θεωρείται σαν ένας από τους πιό επικίνδυνους δρόμους στον κόσμο. Ακολουθώντας το στενό φαράγγι του Ινδού ο δρόμος κόβει την πορεία του μέσα από τα κατακόρυφα βραχώδη βουνά, πότε κατεβαίνοντας χαμηλά, δίπλα σχεδόν στο αφρισμένο ποτάμι, και πότε ανεβαίνοντας πολύ ψηλά στην κατακόρυφη γρανιτένια όχθη, χαραγμένος κυριολεκτικά μέσα στον βράχο. Το ταξίδι αυτό δεν είναι για όσους υποφέρουν από ίλιγγο και πολλοί άνθρωποι έχουν χάσει τις ζωές τους όταν τα οχήματά τους γλίστρησαν έξω από τον δρόμο και βυθίστηκαν στο ποτάμι. Οι μόνοι που γλιτώνουν από την μανία του Ινδού, είναι όσοι καταφέρνουν να πηδήξουν από το όχημα προτού αυτό πάρει την πορεία του γκρεμού. Η ορμή του Ινδού σε όλη την πορεία του μέσα στο στενό αυτό φαράγγι είναι εκπληκτική και μου κάνει εντύπωση η πληροφορία ότι μερικοί τολμηροί επιχειρούν και rafting στον ποταμό αυτό. Φαίνεται όμως ότι αυτό έχει σχέση με την εποχή, για κάποιους μήνες ελαττώνεται το νερό του ποταμού και υπάρχει η δυνατότητα αυτή.
Τα καλά νέα για τους ντόπιους – αλλά όχι για τους παθιασμένους ταξιδιώτες, είναι ότι Κινεζικές εταιρείες έχουν αναλάβει την βελτίωση αυτού του δρόμου μεταξύ του Gilgit και του Skardu, ο οποίος έχει μήκος 164 χιλιόμετρα, η οποία είναι σε πλήρη εξέλιξη και το έργο θα συμπληρωθεί στα μέσα του 2020. Γρήγορα το αντιλαμβανόμαστε αυτό στην πράξη, με τις συχνές στάσεις λόγω έργων και τοποθέτησης εκρηκτικών σε πολλά σημεία του δρόμου. Μου είναι αδύνατον πάντως, να πιστέψω ότι σε μερικούς μήνες θα είναι έτοιμος αυτός ο δρόμος, νομίζω ότι χρειάζονται πολλά χρόνια εντατικής δουλειάς. Το τοπίο είναι εξαιρετικά άγριο, ενώ πολύ αραιά συναντάμε όμορφα χωριά στο χείλος των γκρεμών, μεγάλες κρεμαστές γέφυρες και θεαματικές μικρές κοιλάδες που διακόπτουν το μονότονο ορεινό τοπίο. Είμαστε τυχεροί επειδή ο καιρός είναι καλός, μιας και σε βροχές γίνονται συχνές κατολισθήσεις στον δρόμο αυτό, οι οποίες μπορεί να προκαλέσουν μεγάλες καθυστερήσεις, αλλά είναι και πολύ επικίνδυνες. Ο δρόμος σε αρκετά μεγάλο τμήμα του είναι ασφαλτοστρωμένος, αλλά υπάρχουν και μεγάλα κομμάτια με χωματόδρομο. Κάνουμε τουλάχιστον τρεις στάσεις στην πορεία μας, λόγω των έργων που εκτελούνται στον δρόμο. Μεσημεριάζει όταν φθάνουμε στο Astakk Nala, ένα κατάλληλο σημείο στο μέσον της διαδρομής από το Gilgit στο Skardu, όπου καναδυό βασικά πανδοχεία παρέχουν γεύματα και ποτά και από τις δυό πλευρές ενός παραποτάμου που ρέει με ταχύτητα κατεβαίνοντας στον Ινδό. Σταματάμε αναγκαστικά για ένα γεύμα, μιάς και λίγο πιο πέρα γίνονται έργα και έχει διακοπή κυκλοφορίας. Το περιβάλλον είναι πολύ γραφικό, καθόμαστε δίπλα από το ποταμάκι, και τρώμε φρεσκοψημένο αρνάκι, ενώ φυσικά για σαλάτες ούτε που το σκεπτόμαστε. Δυστυχώς η διακοπή είναι μεγαλύτερη από ότι φανταζόμασταν, διαρκεί τρεις ώρες! Οι Κινέζοι που διαπλατύνουν τον δρόμο βάζουν εκρηκτικά και στη συνέχεια μεταφέρουν τα μπάζα για να τον ξεμπλοκάρουν. Όταν ξαναξεκινάμε είναι σχεδόν απόγευμα και μετά από λίγο αρχίζει να σκοτεινιάζει. Αυτό είναι καλό και κακό, διότι αφενός δεν βλέπουμε τίποτα από την επικίνδυνη διαδρομή και αισθανόμαστε πιο ήσυχοι, αλλά έτσι χάνουμε ωραία τοπία και αξιοθέατα, θα τα δούμε όμως στην επιστροφή μας, που θα είναι από την ίδια διαδρομή. Αυτός είναι ο μόνος κύριος δρόμος που συνδέει οδικά το Skardu με το υπόλοιπο Πακιστάν, υπάρχει και ένας μικρότερος αλλά πολύ χειρότερος σε οδόστρωμα και αρκετά μακρύτερος. Αντίθετα από το Gilgit όπου προσγειώνονται μόνο ελικοφόρα, στο Skardu υπάρχει μεγάλο αεροδρόμιο που δέχεται τζετ, και υπάρχει καθημερινή σύνδεση με το Ισλαμαμπάντ. Δεν θελήσαμε όμως να πάμε αεροπορικώς, επειδή θέλαμε να κάνουμε όλη την διαδρομή του ΚΗ.
Η διαδρομή από το Gilgit στο Skardu, στο φαράγγι του Ινδού ποταμού
Η στάση μας στο Astakk Nala
Στο Skardu φτάνουμε αργά το βράδυ, όλοι κατάκοποι, και ιδιαίτερα ο οδηγός μας. Το Skardu είναι μια πόλη που βρίσκεται στην Κοιλάδα Skardu, στη συμβολή των Ποταμών Ινδού και Shigar, σε υψόμετρο σχεδόν 2.500 μέτρων. Η πόλη είναι μιά σπουδαία πύλη για τις κορυφές των 8.000 μέτρων της κοντινής οροσειράς του Καρακορούμ, με σημαντικότερη την Κ2, το δεύτερο σε ύψος βουνό στον κόσμο, μετά το Ιμαλάϊα. Δίπλα από το Skardu περνάει ο Ινδός ποταμός, ο οποίος χωρίζει την Οροσειρά του Καρακορούμ από τα Ιμαλάϊα. Πηγαίνουμε κατευθείαν για ύπνο στο ξενοδοχείο μας, που έχουμε βρει από την προηγούμενη στο Ίντερνετ, ένα συμπαθητικό ξενοδοχείο με μεγάλα καθαρά δωμάτια. Ξυπνάμε νωρίς επειδή το πρόγραμμα είναι και πάλι φορτωμένο, αλλά αισθανόμαστε ξεκούραστοι και ευδιάθετοι. Δυστυχώς ο καιρός έχει βαρύνει πολύ, υπάρχουν πολλά μαύρα σύννεφα, αλλά ψάχνοντας στα σχετικά sites δεν βλέπουμε να υπάρχει πρόβλεψη για βροχή.
Aποφασίζουμε καλού κακού να κάνουμε πρωί πρωί την επίσκεψη στην Κοιλάδα Khaplu, κάπου 110 χιλιόμετρα μακριά. Ακολουθούμε τον Ινδό ποταμό, που σε ορισμένα σημεία είναι στενός και ορμητικός, αλλά σε ορισμένες περιοχές πλαταίνει και διακλαδίζεται, σαν να σχηματίζει δέλτα. Λίγο μετά το Skardu συναντάμε την διασταύρωση για την κοιλάδα Shigar, εκεί όπου ο ποταμός Braldu που προέρχεται από τον παγετώνα Baltoro χύνει τα κρυστάλλινα νερά του στον λασπερό Ινδό. Εδώ είναι ο δρόμος που παίρνουν οι ορειβάτες για να φθάσουν στο Askole, τον τελευταίο καταυλισμό της Shigar, από όπου ξεκινούν οι εξορμήσεις για την κατάκτηση της Κ2. Το τοπίο παραμένει άγριο, οι ψηλές ορεινές κορυφές του Καρακορούμ φαίνονται ολόγυρα, αλλά συχνά συναντούμε λωρίδες με πράσινο, δέντρα, μικρές καλλιέργειες, και κάποια χωριουδάκια. Στο μέσον περίπου της διαδρομής φθάνουμε στο χωριό Keris, όπου αφήνουμε πια τον Ινδό και ακολουθούμε τον παραπόταμό του Shyok. Μικρότερος, γραφικότερος, με συστάδες από δέντρα – κυρίως λεύκες, ο Shyok είναι απόλαυση για να τον ακολουθείς και χωρίς να το καταλάβουμε φθάνουμε στο όμορφο χωριό Khaplu. Δυστυχώς ο καιρός έχει χειροτερέψει και αρχίζει και ψιλοβρέχει. Επισκεπτόμαστε γρήγορα το φρούριο Khaplu, πανέμορφο εξωτερικά, που κτίσθηκε στα μέσα του 19ου αιώνα για να χρησιμεύσει σαν κατοικία του ηγεμόνα του Khaplu. Πρόσφατα ανακαινίσθηκε από το Ίδρυμα Αγά Χαν, και λειτουργεί σαν ξενοδοχείο, αλλά και σαν μουσείο με εκθέματα της ιστορίας του Βαλτιστάν. Δεν μπαίνουμε στο εσωτερικό, αφενός γιατί δεν έχουμε διαβάσει καλές κριτικές και αφετέρου για να μην καθυστερήσουμε. Επιστρέφουμε από την ίδια διαδρομή, η οποία τώρα μας φαίνεται συντομώτερη, και ευτυχώς ο καιρός αρχίζει να φτιάχνει.
Κhaplu Valley
Φθάνουμε στο Skardu αργά το μεσημέρι, αλλά συνεχίζουμε για την επίσκεψη της περίφημης Shangri-La, ενός από τους τοπ προορισμούς του ταξιδιού μας αυτού. Η Shangri-La είναι ένα μυθιστορηματικό μέρος που περιγράφηκε από τον συγγραφέα James Hilton το 1993 στη νουβέλα του “Xαμένος Ορίζοντας”. Έχει περιγραφεί σαν ένα αρμονικό, ειρηνικό κα απομονωμένο μέρος, το οποίο είναι εμπνευσμένο από το μυθικό Βουδιστικό βασίλειο της Shambhala. Δεδομένης της περιγραφής της Shangri-La (μιάς Θιβετιανής λέξης για το “Ουρανός επί της Γης”), δύσκολα θα μπορούσε κάποιος να σκεφθεί το ταραγμένο Πακιστάν σαν τον προτεινόμενο τόπο για τον επίγειο αυτό παράδεισο, και ιδίως κάποιος που δεν το έχει επισκεφθεί! Είναι, όμως, αναμφισβήτητο ότι ο Hilton επισκέφθηκε τις Βορεινές κοιλάδες του Πακιστάν δυό χρόνια προτού εκδόσει το βιβλίο του. Παρ’ όλα αυτά, η ακριβής τοποθεσία που είχε στο νου του ο συγγραφέας παραμένει άγνωστη, και μόνο υποθέσεις μπορεί να κάνει κανείς για το ποιο μέρος στην Μείζονα Περιοχή των Ιμαλαϊων αποτέλεσε την κύρια έμπνευση για την περιγραφή αυτή του Hilton. Σε μια προσπάθεια ενίσχυσης του τουρισμού στο Πακιστάν, η Κοιλάδα Skardu προβλήθηκε σαν η “αληθινή” τοποθεσία που χρησίμευσε σαν η πηγή έμπνευσης στον συγγραφέα. Το 1983, το Θέρετρο Shangri-La άνοιξε στην Λίμνη Κάτω Kachura, στην οποία τότε δόθηκε η ονομασία Λίμνη Shangri-La. Σαν αποτέλεσμα της συνεχιζόμενης ευμετάβλητης πολιτικής κατάστασης στο Πακιστάν, η αναμενόμενη εισροή τουριστών ουδέποτε πραγματοποιήθηκε. Έτσι, σήμερα το θέρετρο παραμένει μάλλον εγκαταλειμένο στην πανέμορφη κοιλάδα.
Tριάντα χιλιόμετρα μετά το Skardu, προσπερνάμε την λίμνη Shangri-La, στην οποία θα επιστρέψουμε αργότερα, για να επισκεφθούμε την Άνω Λίμνη Kachura. Η Άνω Λίμνη Kachura, είναι μια όμορφη διαυγής λίμνη σχεδόν ανεξερεύνητη από τους ταξιδευτές, χάρις στην έλλειψη υποδομής λόγω του δύσκολου εδάφους της. Περνάμε ένα όμορφο ποταμάκι που χύνεται στη λίμνη, και αφού διασχίσουμε τον οικισμό Kachura, φθάνουμε σε ένα σημείο για παρκάρισμα. Στη συνέχεια ακολουθεί βάδισμα για αρκετές εκατοντάδες μέτρα σε ένα κατηφορικό μονοπάτι, που μας κατεβάζει στις όχθες της μεγάλης λίμνης. Η λίμνη είναι πανέμορφη, γεμάτη αντανακλάσεις, ενώ υπάρχουν 2-3 βαρκάρηδες και κανώ, για όποιον θέλει να την διασχίσει. Ψηλές βουνοκορφές μας περιτριγυρίζουν. Επιστρέφουμε στο αυτοκίνητο και συνεχίζουμε για την Κάτω Λίμνη Kachura, την περίφημη Shangri-La. Δυστυχώς η περιοχή της, προφανώς λόγω της φήμης της, είναι περιφραγμένη και υπάρχει ένα όχι ευκαταφρόνητο εισιτήριο εισόδου. Η θέα όμως μας αποζημιώνει. Είναι μια κρυστάλλινη διαυγής λίμνη, με όμορφα σπιτάκια με κόκκινες οροφές στις όχθες της, και με τις γύρω ορεινές κορυφές να αντανακλούνται στα ήρεμα νερά της. Τριγύρω πυκνές συστάδες δέντρων και καταπράσινες όχθες την περιβάλλουν. Δυό κτίρια Κινεζικής αρχιτεκτονικής, που σήμερα λειτουργούν σαν ξενοδοχείο και εστιατόριο, δεν θυμίζουν καθόλου το Πακιστάν, ενώ παραδίπλα υπάρχει ένα μικρό αεροπλάνο, αναφορά στην περιγραφή του Hilton ενός αεροπλάνου που προσγειώθηκε ανώμαλα στην Shangri-La. Αντιλαμβάνεσαι ένα αίσθημα γαλήνης και ευτυχίας να σε κυριεύει και δεν ξέρεις αν αυτό οφείλεται στο εκπληκτικό τοπίο ή στην αυθυποβολή από την φήμη του βιβλίου και των σχετικών ταινιών, που σε κάνουν για μια στιγμή να πιστέψεις ότι έφθασες στον παράδεισο επί της γης, στην μυθική ουτοπία των Ιμαλαϊων, στην απομονωμένη από τον υπόλοιπο κόσμο γη της ευτυχίας, εκεί όπου οι άνθρωποι δεν γερνούν ποτέ! Η ευτυχία όμως ποτέ δεν κρατάει για πολύ και μας συνεφέρνουν οι φωνές δύο Πακιστανών που θέλουν να φωτογραφηθούν μαζί μας. Μένουμε αρκετή ώρα στην περιοχή, κάνοντας βόλτες, φωτογραφίζοντας και κάνοντας διάλειμμα για έναν καφέ και ένα μικρό σνακ. Όταν επιστρέφουμε στο Skardu έχει πια βραδιάσει. Την πόλη θα την δούμε την επόμενη ημέρα, προτού πάρουμε τον δρόμο της επιστροφής.
Άνω Λίμνη Kachura
Shangri-La
Το άλλο πρωί ξυπνάμε λίγο αργά (μεγάλο λάθος, όπως θα αποδεικνύονταν αργότερα), επειδή σκεφθήκαμε ότι είχαμε αρκετό χρονικό περιθώριο για να δούμε την πόλη και να επιστρέψουμε στο Gilgit. Η πόλη δεν έχει και πολλά αξιοθέατα, είναι μια τυπική ανατολίτικη πόλη, με το παζάρι στον κεντρικό της δρόμο. Επισκεπτόμαστε το Τζαμί Jamia, το κεντρικό όμορφο τζαμί της πόλης και στη συνέχεια κάνουμε μια βόλτα στον κεντρικό δρόμο. Εκεί υπάρχει μια μικρή περιοχή, κοντά στο τζαμί, που έχει κάποια μαγαζιά με αναμνηστικά και χειροτεχνήματα. Επισκεπτόμαστε μερικά και πραγματοποιούμε κάποιες αγορές, μετά το σχετικό παζάρι φυσικά. Αν δεν παζαρέψεις στην Ανατολή, δεν το ευχαριστιέται ούτε και ο ίδιος ο πωλητής! To Πακιστάν (καθώς και το Αφγανιστάν) φημίζονται για τους ημιπολύτιμους λίθους Lapis lazuli, με το βαθύ μπλε χρώμα, και παίρνουμε αρκετά κοσμήματα για δώρα, που στηρίζονται σε αυτούς, μιάς και τα βρίσκουμε σε πολύ καλές τιμές – τουλάχιστον σύμφωνα με την διαβεβαίωση του φίλου μου, που έχω ξαναγράψει ότι είναι ειδικός στα παζάρια και τις αγορές! Η βόλτα τελειώνει και αφού ο οδηγός μας φουλάρει για τον μακρύ δρόμο της επιστροφής, ξεκινάμε. Ο ξενοδόχος μας είχε συστήσει να πάρουμε τον εναλλακτικό χειρότερο δρόμο για να αποφύγουμε τις καθυστερήσεις, αλλά δεν τον ακούσαμε.
Skardu
Τις πρώτες ώρες βλέπουμε την περιοχή που δεν είχαμε δει όταν ερχόμασταν, επειδή είχε νυχτώσει, η οποία έχει περίπου ίδια μορφολογία με το υπόλοιπο της διαδρομής. Κάθετα ορεινά τοιχώματα στο φαράγγι, με τον Ινδό ποταμό να κυλάει μανιασμένα στο βάθος. Σε πολλά σημεία ο δρόμος είναι κυριολεκτικά σκαμμένος μέσα στον βράχο και το πλάτος του είναι πολύ μικρό, ενώ σε λίγα μόνο σημεία χωράνε δύο αυτοκίνητα. Υπάρχουν πάρα πολλά σημεία “τρόμου”, σαν και αυτά που βλέπουμε στα βίντεο των πιο επικίνδυνων δρόμων του κόσμου, οι απότομες στροφές μέσα στον ορεινό όγκο, με βράχο από όλες τις πλευρές, εκτός από την μία που βλέπει προς το φαράγγι, με τον βρυχώμενο Ινδό στον πάτο του φαραγγιού! Ευτυχώς, όμως, ο καιρός είναι καλός και η κίνηση δεν είναι και πολύ μεγάλη. Δυστυχώς η φωτογράφηση είναι δύσκολη, όπως ήταν και σε όλο το ταξίδι αυτό, επειδή δεν υπάρχουν πολλά σημεία που μπορείς να σταματήσεις, εκτός αν διακόψεις όλη την κυκλοφορία, οπότε η μόνη επιλογή είναι η φωτογραφία εν κινήσει. Όταν φθάνουμε στο Astakk Nala, τον οικισμό όπου είχαμε σταματήσει όταν ερχόμασταν, έχει μεσημεριάσει. Και πάλι, όμως, λίγο πριν τον οικισμό μας σταματάνε για τις εργασίες που γίνονται για την διαπλάτυνση του δρόμου. Ούτε λίγο ούτε πολύ, αυτή τη φορά η στάση μας κράτησε 5 ώρες! Φαίνεται ότι τα εκρηκτικά προκάλεσαν την συσσώρευση πάρα πολλών υλικών, και μέχρι τα μηχανήματα να τα μετατοπίσουν χρειάστηκε όλος αυτός ο χρόνος. Σταματάμε για λίγο στον οικισμό, για ένα σύντομο δείπνο, μιάς και ούτως ή άλλως έχει σκοτεινιάσει.
Η επιστροφή στο Gilgit
Ξαναξεκινάμε, και τότε αρχίζει το μαρτύριο της επιστροφής. Η κίνηση έχει αυξηθεί πάρα πολύ, ιδίως από φορτηγά. Γνωρίζουν φαίνεται για τις διακοπές αυτές της κυκλοφορίας, λόγω των έργων, και έρχονται νύχτα, όταν τα έργα έχουν σταματήσει. Όπως προανάφερα, στον δρόμο δεν χωράνε δύο αυτοκίνητα, εκτός από συγκεκριμένα σημεία, πόσο μάλλον όταν το ένα από τα δύο είναι φορτηγό! Συνεχώς αναγκαζόμαστε να σταματάμε και να κάνουμε όπισθεν, ώστε να φθάσουμε σε πλατύτερο πέρασμα. Και επειδή βρισκόμαστε στην έξω μεριά του δρόμου – προς την μεριά του γκρεμού, μιάς και στο Πακιστάν ακολουθούν το Αγγλικό ανάποδο σύστημα κυκλοφορίας, αυτό είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο, και μάλιστα όταν υπάρχει βαθύ σκοτάδι. Το Prado διαθέτει βέβαια οθόνη οπισθοπορείας, αλλά όταν για να χωρέσεις με το φορτηγό, οι δυό σου ακριανές ρόδες βρίσκονται κυριολεκτικά μισές στον δρόμο και μισές στον αέρα, ενώ χαμηλά ακούγεται ο βρυχηθμός του Ινδού, η παρηγοριά είναι μικρή. Περνάνε πολλές εφιαλτικές ώρες και τελικά αναπνέουμε με ανακούφιση όταν περνάμε την γέφυρα Alam και παίρνουμε τον νορμάλ δρόμο για το Gilgit, που τώρα πια μας φαίνεται σαν λεωφόρος!
Όταν μπαίνουμε στο Gilgit και φθάνουμε στο ξενοδοχείο μας, το ίδιο στο οποίο είχαμε μείνει και τις προηγούμενες ημέρες, πρέπει να είναι 2 την νύχτα! Καληνυχτίζουμε τον οδηγό μας, αλλά μας λέει να περιμένουμε δυό λεπτά. Μιλάει λίγο στο κινητό του και μας το δίνει για να μιλήσουμε με το αφεντικό του στη Λαχώρη, τον πράκτορά μας τον Ahktar. Ο Ahktar λοιπόν, μας δηλώνει ότι ο Farοοq δεν μπορεί να συνεχίσει την διαδρομή του μαζί μας, αλλά την επόμενη ημέρα θα επιστρέψει στην Λαχώρη! Ο λόγος, ότι είναι εξουθενωμένος από την οδήγηση και δεν αντέχει άλλο. Του εξηγούμε ότι άλλη ήταν η συμφωνία μας, ότι δεν φταίμε εμείς για την 5ωρη καθυστέρηση λόγω έργων στον δρόμο, και ότι από εδώ και πέρα το πρόγραμμα θα είναι ελαφρύτερο. Αυτός όμως είναι ανένδοτος, μας λέει ότι δεν μπορεί να πιέσει τον οδηγό του, προφανώς φοβάται και για την κατάσταση του αυτοκινήτου του. Μπροστά στο αδιέξοδο την λυση δίνει ο μόνος γνωστός τρόπος στην Ανατολή, το μπαξίσι! Με ένα γενναίο τιπ, ο Farοοq αποσύρει τις αντιρρήσεις του, και σαν μόνο όρο μας βάζει την επόμενη ημέρα να φύγουμε αργά, γύρω στις 10, ώστε να προφτάσει να ξεκουραστεί. Φυσικά δεχόμαστε, δεν έχουμε και άλλη επιλογή, και πέφτουμε για έναν βαθύ και αναζωογονητικό ύπνο, μετά την απίθανη αυτή ημέρα με τα τόσα απρόοπτα.
Πρωινή αναχώρηση από το Gilgit για το Skardu, τον επόμενο σημαντικό προορισμό μας. Δυστυχώς, ενώ ξυπνήσαμε νωρίς, από κάποιο απρόοπτο πάλι θα φύγουμε καθυστερημένα. Ο φίλος μου παίρνει κάποιο φάρμακο για λόγους υγείας και δυστυχώς κάπου το έχει χάσει. Τα τοπικά φαρμακεία είναι ακόμη κλειστά, και φυσικά δεν υπάρχει εφημερεύον φαρμακείο, αλλά μας πληροφορούν ότι ίσως βρούμε το φάρμακο στο φαρμακείο ενός μεγάλου στρατοπέδου της πόλης. Το επισκεπτόμαστε, μεγάλο ψάξιμο και αναστάτωση, οι άνθρωποι κάνουν τα πάντα για να μας εξυπηρετήσουν, ψάχνουν ακόμη και όλες τους τις αποθήκες, αλλά δυστυχώς μάταια, το φάρμακο δεν βρίσκεται. Τελικά, διαπιστώσαμε αργότερα ότι το φάρμακο υπήρχε παντού, αλλά είχε διαφορετική ονομασία. Με ένα ψάξιμο στο Ίντερνετ που έκανε ο φίλος μου, βρήκε την τοπική ονομασία και το προμηθεύτηκε αργότερα από ένα φαρμακείο του Skardu.
Aφού βγούμε από την πόλη, περνάμε σε λίγο επάνω από την Γέφυρα Alam, μια γέφυρα μήκους 300 μέτρων, κατασκευασμένη από ξύλο και μεταλλικές ράβδους επάνω από τον Ποταμό Gilgit, την οποία η Wikipedia χαρακτηρίζει σαν μιά από τις τρομακτικότερες γέφυρες του κόσμου! Ευτυχώς περνάμε δίχως απρόοπτα και σε λίγο φαίνεται ο επιβλητικός ορεινός όγκος του Nanga Parbat, του δυτικού άκρου της οροσειράς των Ιμαλαϊων. Μπαίνουμε πια στο φαράγγι του Ινδού, εκεί όπου ο ποταμός αυτός στρίβει ανατολικά του Κarakoram Highway και παίρνει την μοναχική του πορεία ανάμεσα στους ορεινούς όγκους του Καρακορούμ και των Ιμαλαϊων. Είναι ένας πολύ στενός και ελικοειδής δρόμος, που δίκαια θεωρείται σαν ένας από τους πιό επικίνδυνους δρόμους στον κόσμο. Ακολουθώντας το στενό φαράγγι του Ινδού ο δρόμος κόβει την πορεία του μέσα από τα κατακόρυφα βραχώδη βουνά, πότε κατεβαίνοντας χαμηλά, δίπλα σχεδόν στο αφρισμένο ποτάμι, και πότε ανεβαίνοντας πολύ ψηλά στην κατακόρυφη γρανιτένια όχθη, χαραγμένος κυριολεκτικά μέσα στον βράχο. Το ταξίδι αυτό δεν είναι για όσους υποφέρουν από ίλιγγο και πολλοί άνθρωποι έχουν χάσει τις ζωές τους όταν τα οχήματά τους γλίστρησαν έξω από τον δρόμο και βυθίστηκαν στο ποτάμι. Οι μόνοι που γλιτώνουν από την μανία του Ινδού, είναι όσοι καταφέρνουν να πηδήξουν από το όχημα προτού αυτό πάρει την πορεία του γκρεμού. Η ορμή του Ινδού σε όλη την πορεία του μέσα στο στενό αυτό φαράγγι είναι εκπληκτική και μου κάνει εντύπωση η πληροφορία ότι μερικοί τολμηροί επιχειρούν και rafting στον ποταμό αυτό. Φαίνεται όμως ότι αυτό έχει σχέση με την εποχή, για κάποιους μήνες ελαττώνεται το νερό του ποταμού και υπάρχει η δυνατότητα αυτή.
Τα καλά νέα για τους ντόπιους – αλλά όχι για τους παθιασμένους ταξιδιώτες, είναι ότι Κινεζικές εταιρείες έχουν αναλάβει την βελτίωση αυτού του δρόμου μεταξύ του Gilgit και του Skardu, ο οποίος έχει μήκος 164 χιλιόμετρα, η οποία είναι σε πλήρη εξέλιξη και το έργο θα συμπληρωθεί στα μέσα του 2020. Γρήγορα το αντιλαμβανόμαστε αυτό στην πράξη, με τις συχνές στάσεις λόγω έργων και τοποθέτησης εκρηκτικών σε πολλά σημεία του δρόμου. Μου είναι αδύνατον πάντως, να πιστέψω ότι σε μερικούς μήνες θα είναι έτοιμος αυτός ο δρόμος, νομίζω ότι χρειάζονται πολλά χρόνια εντατικής δουλειάς. Το τοπίο είναι εξαιρετικά άγριο, ενώ πολύ αραιά συναντάμε όμορφα χωριά στο χείλος των γκρεμών, μεγάλες κρεμαστές γέφυρες και θεαματικές μικρές κοιλάδες που διακόπτουν το μονότονο ορεινό τοπίο. Είμαστε τυχεροί επειδή ο καιρός είναι καλός, μιας και σε βροχές γίνονται συχνές κατολισθήσεις στον δρόμο αυτό, οι οποίες μπορεί να προκαλέσουν μεγάλες καθυστερήσεις, αλλά είναι και πολύ επικίνδυνες. Ο δρόμος σε αρκετά μεγάλο τμήμα του είναι ασφαλτοστρωμένος, αλλά υπάρχουν και μεγάλα κομμάτια με χωματόδρομο. Κάνουμε τουλάχιστον τρεις στάσεις στην πορεία μας, λόγω των έργων που εκτελούνται στον δρόμο. Μεσημεριάζει όταν φθάνουμε στο Astakk Nala, ένα κατάλληλο σημείο στο μέσον της διαδρομής από το Gilgit στο Skardu, όπου καναδυό βασικά πανδοχεία παρέχουν γεύματα και ποτά και από τις δυό πλευρές ενός παραποτάμου που ρέει με ταχύτητα κατεβαίνοντας στον Ινδό. Σταματάμε αναγκαστικά για ένα γεύμα, μιάς και λίγο πιο πέρα γίνονται έργα και έχει διακοπή κυκλοφορίας. Το περιβάλλον είναι πολύ γραφικό, καθόμαστε δίπλα από το ποταμάκι, και τρώμε φρεσκοψημένο αρνάκι, ενώ φυσικά για σαλάτες ούτε που το σκεπτόμαστε. Δυστυχώς η διακοπή είναι μεγαλύτερη από ότι φανταζόμασταν, διαρκεί τρεις ώρες! Οι Κινέζοι που διαπλατύνουν τον δρόμο βάζουν εκρηκτικά και στη συνέχεια μεταφέρουν τα μπάζα για να τον ξεμπλοκάρουν. Όταν ξαναξεκινάμε είναι σχεδόν απόγευμα και μετά από λίγο αρχίζει να σκοτεινιάζει. Αυτό είναι καλό και κακό, διότι αφενός δεν βλέπουμε τίποτα από την επικίνδυνη διαδρομή και αισθανόμαστε πιο ήσυχοι, αλλά έτσι χάνουμε ωραία τοπία και αξιοθέατα, θα τα δούμε όμως στην επιστροφή μας, που θα είναι από την ίδια διαδρομή. Αυτός είναι ο μόνος κύριος δρόμος που συνδέει οδικά το Skardu με το υπόλοιπο Πακιστάν, υπάρχει και ένας μικρότερος αλλά πολύ χειρότερος σε οδόστρωμα και αρκετά μακρύτερος. Αντίθετα από το Gilgit όπου προσγειώνονται μόνο ελικοφόρα, στο Skardu υπάρχει μεγάλο αεροδρόμιο που δέχεται τζετ, και υπάρχει καθημερινή σύνδεση με το Ισλαμαμπάντ. Δεν θελήσαμε όμως να πάμε αεροπορικώς, επειδή θέλαμε να κάνουμε όλη την διαδρομή του ΚΗ.
Η διαδρομή από το Gilgit στο Skardu, στο φαράγγι του Ινδού ποταμού
Η στάση μας στο Astakk Nala
Στο Skardu φτάνουμε αργά το βράδυ, όλοι κατάκοποι, και ιδιαίτερα ο οδηγός μας. Το Skardu είναι μια πόλη που βρίσκεται στην Κοιλάδα Skardu, στη συμβολή των Ποταμών Ινδού και Shigar, σε υψόμετρο σχεδόν 2.500 μέτρων. Η πόλη είναι μιά σπουδαία πύλη για τις κορυφές των 8.000 μέτρων της κοντινής οροσειράς του Καρακορούμ, με σημαντικότερη την Κ2, το δεύτερο σε ύψος βουνό στον κόσμο, μετά το Ιμαλάϊα. Δίπλα από το Skardu περνάει ο Ινδός ποταμός, ο οποίος χωρίζει την Οροσειρά του Καρακορούμ από τα Ιμαλάϊα. Πηγαίνουμε κατευθείαν για ύπνο στο ξενοδοχείο μας, που έχουμε βρει από την προηγούμενη στο Ίντερνετ, ένα συμπαθητικό ξενοδοχείο με μεγάλα καθαρά δωμάτια. Ξυπνάμε νωρίς επειδή το πρόγραμμα είναι και πάλι φορτωμένο, αλλά αισθανόμαστε ξεκούραστοι και ευδιάθετοι. Δυστυχώς ο καιρός έχει βαρύνει πολύ, υπάρχουν πολλά μαύρα σύννεφα, αλλά ψάχνοντας στα σχετικά sites δεν βλέπουμε να υπάρχει πρόβλεψη για βροχή.
Aποφασίζουμε καλού κακού να κάνουμε πρωί πρωί την επίσκεψη στην Κοιλάδα Khaplu, κάπου 110 χιλιόμετρα μακριά. Ακολουθούμε τον Ινδό ποταμό, που σε ορισμένα σημεία είναι στενός και ορμητικός, αλλά σε ορισμένες περιοχές πλαταίνει και διακλαδίζεται, σαν να σχηματίζει δέλτα. Λίγο μετά το Skardu συναντάμε την διασταύρωση για την κοιλάδα Shigar, εκεί όπου ο ποταμός Braldu που προέρχεται από τον παγετώνα Baltoro χύνει τα κρυστάλλινα νερά του στον λασπερό Ινδό. Εδώ είναι ο δρόμος που παίρνουν οι ορειβάτες για να φθάσουν στο Askole, τον τελευταίο καταυλισμό της Shigar, από όπου ξεκινούν οι εξορμήσεις για την κατάκτηση της Κ2. Το τοπίο παραμένει άγριο, οι ψηλές ορεινές κορυφές του Καρακορούμ φαίνονται ολόγυρα, αλλά συχνά συναντούμε λωρίδες με πράσινο, δέντρα, μικρές καλλιέργειες, και κάποια χωριουδάκια. Στο μέσον περίπου της διαδρομής φθάνουμε στο χωριό Keris, όπου αφήνουμε πια τον Ινδό και ακολουθούμε τον παραπόταμό του Shyok. Μικρότερος, γραφικότερος, με συστάδες από δέντρα – κυρίως λεύκες, ο Shyok είναι απόλαυση για να τον ακολουθείς και χωρίς να το καταλάβουμε φθάνουμε στο όμορφο χωριό Khaplu. Δυστυχώς ο καιρός έχει χειροτερέψει και αρχίζει και ψιλοβρέχει. Επισκεπτόμαστε γρήγορα το φρούριο Khaplu, πανέμορφο εξωτερικά, που κτίσθηκε στα μέσα του 19ου αιώνα για να χρησιμεύσει σαν κατοικία του ηγεμόνα του Khaplu. Πρόσφατα ανακαινίσθηκε από το Ίδρυμα Αγά Χαν, και λειτουργεί σαν ξενοδοχείο, αλλά και σαν μουσείο με εκθέματα της ιστορίας του Βαλτιστάν. Δεν μπαίνουμε στο εσωτερικό, αφενός γιατί δεν έχουμε διαβάσει καλές κριτικές και αφετέρου για να μην καθυστερήσουμε. Επιστρέφουμε από την ίδια διαδρομή, η οποία τώρα μας φαίνεται συντομώτερη, και ευτυχώς ο καιρός αρχίζει να φτιάχνει.
Κhaplu Valley
Φθάνουμε στο Skardu αργά το μεσημέρι, αλλά συνεχίζουμε για την επίσκεψη της περίφημης Shangri-La, ενός από τους τοπ προορισμούς του ταξιδιού μας αυτού. Η Shangri-La είναι ένα μυθιστορηματικό μέρος που περιγράφηκε από τον συγγραφέα James Hilton το 1993 στη νουβέλα του “Xαμένος Ορίζοντας”. Έχει περιγραφεί σαν ένα αρμονικό, ειρηνικό κα απομονωμένο μέρος, το οποίο είναι εμπνευσμένο από το μυθικό Βουδιστικό βασίλειο της Shambhala. Δεδομένης της περιγραφής της Shangri-La (μιάς Θιβετιανής λέξης για το “Ουρανός επί της Γης”), δύσκολα θα μπορούσε κάποιος να σκεφθεί το ταραγμένο Πακιστάν σαν τον προτεινόμενο τόπο για τον επίγειο αυτό παράδεισο, και ιδίως κάποιος που δεν το έχει επισκεφθεί! Είναι, όμως, αναμφισβήτητο ότι ο Hilton επισκέφθηκε τις Βορεινές κοιλάδες του Πακιστάν δυό χρόνια προτού εκδόσει το βιβλίο του. Παρ’ όλα αυτά, η ακριβής τοποθεσία που είχε στο νου του ο συγγραφέας παραμένει άγνωστη, και μόνο υποθέσεις μπορεί να κάνει κανείς για το ποιο μέρος στην Μείζονα Περιοχή των Ιμαλαϊων αποτέλεσε την κύρια έμπνευση για την περιγραφή αυτή του Hilton. Σε μια προσπάθεια ενίσχυσης του τουρισμού στο Πακιστάν, η Κοιλάδα Skardu προβλήθηκε σαν η “αληθινή” τοποθεσία που χρησίμευσε σαν η πηγή έμπνευσης στον συγγραφέα. Το 1983, το Θέρετρο Shangri-La άνοιξε στην Λίμνη Κάτω Kachura, στην οποία τότε δόθηκε η ονομασία Λίμνη Shangri-La. Σαν αποτέλεσμα της συνεχιζόμενης ευμετάβλητης πολιτικής κατάστασης στο Πακιστάν, η αναμενόμενη εισροή τουριστών ουδέποτε πραγματοποιήθηκε. Έτσι, σήμερα το θέρετρο παραμένει μάλλον εγκαταλειμένο στην πανέμορφη κοιλάδα.
Tριάντα χιλιόμετρα μετά το Skardu, προσπερνάμε την λίμνη Shangri-La, στην οποία θα επιστρέψουμε αργότερα, για να επισκεφθούμε την Άνω Λίμνη Kachura. Η Άνω Λίμνη Kachura, είναι μια όμορφη διαυγής λίμνη σχεδόν ανεξερεύνητη από τους ταξιδευτές, χάρις στην έλλειψη υποδομής λόγω του δύσκολου εδάφους της. Περνάμε ένα όμορφο ποταμάκι που χύνεται στη λίμνη, και αφού διασχίσουμε τον οικισμό Kachura, φθάνουμε σε ένα σημείο για παρκάρισμα. Στη συνέχεια ακολουθεί βάδισμα για αρκετές εκατοντάδες μέτρα σε ένα κατηφορικό μονοπάτι, που μας κατεβάζει στις όχθες της μεγάλης λίμνης. Η λίμνη είναι πανέμορφη, γεμάτη αντανακλάσεις, ενώ υπάρχουν 2-3 βαρκάρηδες και κανώ, για όποιον θέλει να την διασχίσει. Ψηλές βουνοκορφές μας περιτριγυρίζουν. Επιστρέφουμε στο αυτοκίνητο και συνεχίζουμε για την Κάτω Λίμνη Kachura, την περίφημη Shangri-La. Δυστυχώς η περιοχή της, προφανώς λόγω της φήμης της, είναι περιφραγμένη και υπάρχει ένα όχι ευκαταφρόνητο εισιτήριο εισόδου. Η θέα όμως μας αποζημιώνει. Είναι μια κρυστάλλινη διαυγής λίμνη, με όμορφα σπιτάκια με κόκκινες οροφές στις όχθες της, και με τις γύρω ορεινές κορυφές να αντανακλούνται στα ήρεμα νερά της. Τριγύρω πυκνές συστάδες δέντρων και καταπράσινες όχθες την περιβάλλουν. Δυό κτίρια Κινεζικής αρχιτεκτονικής, που σήμερα λειτουργούν σαν ξενοδοχείο και εστιατόριο, δεν θυμίζουν καθόλου το Πακιστάν, ενώ παραδίπλα υπάρχει ένα μικρό αεροπλάνο, αναφορά στην περιγραφή του Hilton ενός αεροπλάνου που προσγειώθηκε ανώμαλα στην Shangri-La. Αντιλαμβάνεσαι ένα αίσθημα γαλήνης και ευτυχίας να σε κυριεύει και δεν ξέρεις αν αυτό οφείλεται στο εκπληκτικό τοπίο ή στην αυθυποβολή από την φήμη του βιβλίου και των σχετικών ταινιών, που σε κάνουν για μια στιγμή να πιστέψεις ότι έφθασες στον παράδεισο επί της γης, στην μυθική ουτοπία των Ιμαλαϊων, στην απομονωμένη από τον υπόλοιπο κόσμο γη της ευτυχίας, εκεί όπου οι άνθρωποι δεν γερνούν ποτέ! Η ευτυχία όμως ποτέ δεν κρατάει για πολύ και μας συνεφέρνουν οι φωνές δύο Πακιστανών που θέλουν να φωτογραφηθούν μαζί μας. Μένουμε αρκετή ώρα στην περιοχή, κάνοντας βόλτες, φωτογραφίζοντας και κάνοντας διάλειμμα για έναν καφέ και ένα μικρό σνακ. Όταν επιστρέφουμε στο Skardu έχει πια βραδιάσει. Την πόλη θα την δούμε την επόμενη ημέρα, προτού πάρουμε τον δρόμο της επιστροφής.
Άνω Λίμνη Kachura
Shangri-La
Το άλλο πρωί ξυπνάμε λίγο αργά (μεγάλο λάθος, όπως θα αποδεικνύονταν αργότερα), επειδή σκεφθήκαμε ότι είχαμε αρκετό χρονικό περιθώριο για να δούμε την πόλη και να επιστρέψουμε στο Gilgit. Η πόλη δεν έχει και πολλά αξιοθέατα, είναι μια τυπική ανατολίτικη πόλη, με το παζάρι στον κεντρικό της δρόμο. Επισκεπτόμαστε το Τζαμί Jamia, το κεντρικό όμορφο τζαμί της πόλης και στη συνέχεια κάνουμε μια βόλτα στον κεντρικό δρόμο. Εκεί υπάρχει μια μικρή περιοχή, κοντά στο τζαμί, που έχει κάποια μαγαζιά με αναμνηστικά και χειροτεχνήματα. Επισκεπτόμαστε μερικά και πραγματοποιούμε κάποιες αγορές, μετά το σχετικό παζάρι φυσικά. Αν δεν παζαρέψεις στην Ανατολή, δεν το ευχαριστιέται ούτε και ο ίδιος ο πωλητής! To Πακιστάν (καθώς και το Αφγανιστάν) φημίζονται για τους ημιπολύτιμους λίθους Lapis lazuli, με το βαθύ μπλε χρώμα, και παίρνουμε αρκετά κοσμήματα για δώρα, που στηρίζονται σε αυτούς, μιάς και τα βρίσκουμε σε πολύ καλές τιμές – τουλάχιστον σύμφωνα με την διαβεβαίωση του φίλου μου, που έχω ξαναγράψει ότι είναι ειδικός στα παζάρια και τις αγορές! Η βόλτα τελειώνει και αφού ο οδηγός μας φουλάρει για τον μακρύ δρόμο της επιστροφής, ξεκινάμε. Ο ξενοδόχος μας είχε συστήσει να πάρουμε τον εναλλακτικό χειρότερο δρόμο για να αποφύγουμε τις καθυστερήσεις, αλλά δεν τον ακούσαμε.
Skardu
Τις πρώτες ώρες βλέπουμε την περιοχή που δεν είχαμε δει όταν ερχόμασταν, επειδή είχε νυχτώσει, η οποία έχει περίπου ίδια μορφολογία με το υπόλοιπο της διαδρομής. Κάθετα ορεινά τοιχώματα στο φαράγγι, με τον Ινδό ποταμό να κυλάει μανιασμένα στο βάθος. Σε πολλά σημεία ο δρόμος είναι κυριολεκτικά σκαμμένος μέσα στον βράχο και το πλάτος του είναι πολύ μικρό, ενώ σε λίγα μόνο σημεία χωράνε δύο αυτοκίνητα. Υπάρχουν πάρα πολλά σημεία “τρόμου”, σαν και αυτά που βλέπουμε στα βίντεο των πιο επικίνδυνων δρόμων του κόσμου, οι απότομες στροφές μέσα στον ορεινό όγκο, με βράχο από όλες τις πλευρές, εκτός από την μία που βλέπει προς το φαράγγι, με τον βρυχώμενο Ινδό στον πάτο του φαραγγιού! Ευτυχώς, όμως, ο καιρός είναι καλός και η κίνηση δεν είναι και πολύ μεγάλη. Δυστυχώς η φωτογράφηση είναι δύσκολη, όπως ήταν και σε όλο το ταξίδι αυτό, επειδή δεν υπάρχουν πολλά σημεία που μπορείς να σταματήσεις, εκτός αν διακόψεις όλη την κυκλοφορία, οπότε η μόνη επιλογή είναι η φωτογραφία εν κινήσει. Όταν φθάνουμε στο Astakk Nala, τον οικισμό όπου είχαμε σταματήσει όταν ερχόμασταν, έχει μεσημεριάσει. Και πάλι, όμως, λίγο πριν τον οικισμό μας σταματάνε για τις εργασίες που γίνονται για την διαπλάτυνση του δρόμου. Ούτε λίγο ούτε πολύ, αυτή τη φορά η στάση μας κράτησε 5 ώρες! Φαίνεται ότι τα εκρηκτικά προκάλεσαν την συσσώρευση πάρα πολλών υλικών, και μέχρι τα μηχανήματα να τα μετατοπίσουν χρειάστηκε όλος αυτός ο χρόνος. Σταματάμε για λίγο στον οικισμό, για ένα σύντομο δείπνο, μιάς και ούτως ή άλλως έχει σκοτεινιάσει.
Η επιστροφή στο Gilgit
Ξαναξεκινάμε, και τότε αρχίζει το μαρτύριο της επιστροφής. Η κίνηση έχει αυξηθεί πάρα πολύ, ιδίως από φορτηγά. Γνωρίζουν φαίνεται για τις διακοπές αυτές της κυκλοφορίας, λόγω των έργων, και έρχονται νύχτα, όταν τα έργα έχουν σταματήσει. Όπως προανάφερα, στον δρόμο δεν χωράνε δύο αυτοκίνητα, εκτός από συγκεκριμένα σημεία, πόσο μάλλον όταν το ένα από τα δύο είναι φορτηγό! Συνεχώς αναγκαζόμαστε να σταματάμε και να κάνουμε όπισθεν, ώστε να φθάσουμε σε πλατύτερο πέρασμα. Και επειδή βρισκόμαστε στην έξω μεριά του δρόμου – προς την μεριά του γκρεμού, μιάς και στο Πακιστάν ακολουθούν το Αγγλικό ανάποδο σύστημα κυκλοφορίας, αυτό είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο, και μάλιστα όταν υπάρχει βαθύ σκοτάδι. Το Prado διαθέτει βέβαια οθόνη οπισθοπορείας, αλλά όταν για να χωρέσεις με το φορτηγό, οι δυό σου ακριανές ρόδες βρίσκονται κυριολεκτικά μισές στον δρόμο και μισές στον αέρα, ενώ χαμηλά ακούγεται ο βρυχηθμός του Ινδού, η παρηγοριά είναι μικρή. Περνάνε πολλές εφιαλτικές ώρες και τελικά αναπνέουμε με ανακούφιση όταν περνάμε την γέφυρα Alam και παίρνουμε τον νορμάλ δρόμο για το Gilgit, που τώρα πια μας φαίνεται σαν λεωφόρος!
Όταν μπαίνουμε στο Gilgit και φθάνουμε στο ξενοδοχείο μας, το ίδιο στο οποίο είχαμε μείνει και τις προηγούμενες ημέρες, πρέπει να είναι 2 την νύχτα! Καληνυχτίζουμε τον οδηγό μας, αλλά μας λέει να περιμένουμε δυό λεπτά. Μιλάει λίγο στο κινητό του και μας το δίνει για να μιλήσουμε με το αφεντικό του στη Λαχώρη, τον πράκτορά μας τον Ahktar. Ο Ahktar λοιπόν, μας δηλώνει ότι ο Farοοq δεν μπορεί να συνεχίσει την διαδρομή του μαζί μας, αλλά την επόμενη ημέρα θα επιστρέψει στην Λαχώρη! Ο λόγος, ότι είναι εξουθενωμένος από την οδήγηση και δεν αντέχει άλλο. Του εξηγούμε ότι άλλη ήταν η συμφωνία μας, ότι δεν φταίμε εμείς για την 5ωρη καθυστέρηση λόγω έργων στον δρόμο, και ότι από εδώ και πέρα το πρόγραμμα θα είναι ελαφρύτερο. Αυτός όμως είναι ανένδοτος, μας λέει ότι δεν μπορεί να πιέσει τον οδηγό του, προφανώς φοβάται και για την κατάσταση του αυτοκινήτου του. Μπροστά στο αδιέξοδο την λυση δίνει ο μόνος γνωστός τρόπος στην Ανατολή, το μπαξίσι! Με ένα γενναίο τιπ, ο Farοοq αποσύρει τις αντιρρήσεις του, και σαν μόνο όρο μας βάζει την επόμενη ημέρα να φύγουμε αργά, γύρω στις 10, ώστε να προφτάσει να ξεκουραστεί. Φυσικά δεχόμαστε, δεν έχουμε και άλλη επιλογή, και πέφτουμε για έναν βαθύ και αναζωογονητικό ύπνο, μετά την απίθανη αυτή ημέρα με τα τόσα απρόοπτα.
silversurfer
Moderator
- Μηνύματα
- 2.328
- Likes
- 3.467
- Επόμενο Ταξίδι
- Σικελία
- Ταξίδι-Όνειρο
- Γύρος Του Κόσμου
Φανταστικά τοπία !
fotast
Member
- Μηνύματα
- 9.370
- Likes
- 14.271
Τι φωτογραφίες και τι τοπία! Μπράβο σου !
dbalats
Member
- Μηνύματα
- 125
- Likes
- 1.240
Σε ευχαριστώ πολύ!
dbalats
Member
- Μηνύματα
- 125
- Likes
- 1.240
ΜΕΡΟΣ ΕΒΔΟΜΟ. Κοιλάδα του Ινδοκαυκάσου και Chitral
Είχα σκοπό να συνεχίσω την ιστορία μετά την επιδημία του κορωνοϊού, αλλά επειδή βλέπω να τραβάει πολύ και δεν μου αρέσει να αφήνω πράγματα στη μέση, αποφάσισα να την προχωρήσω. Βρισκόμαστε λοιπόν στο Gilgit, μετά από ένα τρομερό τριήμερο στο Skardu, εξαντλημένοι και με τον οδηγό μας Farooq έτοιμο να μας εγκαταλείψει, αλλά τελικά, τον καταφέραμε να συνεχίσει. Ξυπνάμε αργά, τηρώντας την συμφωνία με τον Farooq, και παίρνουμε ήσυχα το πρωινό μας. Ο Farooq, που μένει κάπου αλλού, έρχεται φρέσκος φρέσκος και ανανεωμένος, φορώντας καινούργιο σαλβάρι. Τα υποδήματα όμως σταθερά, καφετιά ανοιχτά πέδιλα, το σήμα κατατεθέν όλων των Πακιστανών για την καλοκαιρινή υπόδηση. Μετά το check out και την αγορά εμφιαλωμένων νερών και μερικών φρούτων για την συνέχεια του ταξιδιού, ξεκινάμε για την νέα δύσκολη διαδρομή. Θα ακολουθήσουμε την κοιλάδα του Ινδοκαυκάσου, ανάμεσα στους ψηλούς γίγαντες των οροσειρών του Ινδοκαυκάσου και του Hindu Raj, από το Gilgit προς το Chitral, ένα από τα πιό όμορφα και προκλητικά ταξίδια στο Πακιστάν. Ο Ινδοκαύκασος (στα Πακιστανικά Hindu Kush – όριο του Ινδού), επίσης γνωστός στα Αρχαία Ελληνικά σαν Ινδικός Καύκασος, είναι μιά οροσειρά μήκους 800 χιλιομέτρων που εκτείνεται δια μέσου του Αφγανιστάν, από το κέντρο του προς το βόρειο Πακιστάν και παραπέρα στο Τατζικιστάν και στην Κίνα. Το Hindu Raj είναι μιά οροσειρά στο βόρειο Πακιστάν, μεταξύ των οροσειρών του Ινδοκαυκάσου και του Καρακορούμ. Στην Κοιλάδα του Ινδοκαυκάσου ρέει ο Ποταμός Gilgit, και με την πορεία μας θα τον ακολουθήσουμε αντίθετα από το ρεύμα του, περνώντας δύο από τα πιό αλησμόνητα σημεία του Πακιστάν, τις λίμνες Khalti και Phandur, και στη συνέχεια περνώντας το Shandur Pass στα 3.800 μέτρα. Στη συνέχεια θα αρχίσει το κατέβασμά μας προς το Chitral που θα αποτελέσει την πόλη-βάση της εξόρμησής μας για τις κοιλάδες των Kalash.
Βγαίνουμε από το Gilgit μετά από μια σύντομη επίσκεψη σε κάποιο ΑΤΜ για ανάληψη, που ευτυχώς γίνεται πια χωρίς προβλήματα, αφού τσεκάρουμε πριν σε κάθε τράπεζα ποιές κάρτες είναι αποδεκτές. Γύρω στα 30 χιλιόμετρα μετά, και με την βοήθεια του GPS, κάνουμε μια παράκαμψη από τον κύριο δρόμο για να επισκεφθούμε τον Βούδα Kargah, μιά σκαλισμένη εικόνα του 7ου αιώνα ενός μεγάλου όρθιου Βούδα στην κρημνώδη επιφάνεια του Karghah Nala, μιας αρχαιολογικής τοποθεσίας. Η εικόνα είναι εντυπωσιακή, και μπορώ να φανταστώ την εντύπωση που θα προξενούσαν οι γιγαντιαίοι σκαλιστοί Βούδες της Κοιλάδας Bamyan του Αφγανιστάν, προτού τους καταστρέψουν οι Ταλιμπάν! Επιστρέφουμε στον κύριο δρόμο για Chitral και βρίσκουμε πάλι τον Ποταμό Gilgit που θα ακολουθήσουμε. Η διαδρομή είναι πανέμορφη, μιά καταπράσινη κοιλάδα ανάμεσα στους ορεινούς όγκους και το ποτάμι με ένα έντονο μπλε χρώμα, που καθόλου δεν θυμίζει τον θολό, σκουρόχρωμο Ινδό. Συχνά κρεμαστές γέφυρες οδηγούν στην απέναντι όχθη σε μκρές κάθετες κοιλάδες, ενώ περνάμε από πολλά γραφικά χωριά. Η πρώτη μικρή πόλη που συναντάμε είναι το Gahkuch, μιά πόλη πρωτεύουσα του πρώην βασιλείου του Punial, που βρίσκεται σε μιά γόνιμη και καλοποτισμένη λωρίδα γης που περιβάλλει το ποτάμι. Υπάρχει το παζάρι στον κεντρικό δρόμο, όπως σε όλες τις πόλεις και τα χωριά του Πακιστάν, ενώ συναντούμε αρκετούς μαθητές που πηγαινοέρχονται στο σχολείο.
Βούδας Kargah
Ακολουθώντας τον Ποταμό Gilgit
Στο Gahkuch
Λίγο αργότερα φθάνουμε στην επόμενη πόλη της περιοχής, το Gupis. Εδώ οι οι μαθητές είναι πολύ περισσότεροι, μιας και υπάρχουν πολλά σχολεία στην περιοχή που χρηματοδοτούνται από τον Αγά Χαν, δεδομένου ότι υπάρχει μια Ισμαηλιτική πλειοψηφία σε όλη την Κοιλάδα του Ινδοκαυκάσου. Ο κόσμος της ευρύτερης αυτής περιοχής είναι πιο φιλελεύθερος και κοινωνικός, και ιδιαίτερα οι γυναίκες, που δεν ακολουθούν τον συντηρητισμό και απομονωτισμό των τυπικών Ισλαμικών περιοχών του Πακιστάν. Συνεχίζουμε την διαδρομή μας ενώ τα όμορφα τοπία διαδέχονται το ένα το άλλο και δεν χορταίνουμε να βγάζουμε φωτογραφίες.
Από το Gahkuch προς το Gupis
Στο Gupis
Διαδρομή προς την Λίμνη Khalti
Μετά καμιά ώρα βλέπουμε την Λίμνη Khalti, ένα από τα μεγαλύτερα αξιοθέατα της ημέρας, μιά λίμνη με βαθύ μπλε-πρασινωπό χρώμα που σχηματίσθηκε κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1980 μετά από μια μεγάλη πλημμύρα. Αποτελεί δημοφιλές σημείο για ψαράδες, μιάς και τόσο η λίμνη όσο και ο Ποταμός Gilgit είναι γεμάτοι πέστροφες. Είναι αργά το μεσημέρι όταν διασχίζουμε το δεύτερο σημαντικό αξιοθέατο της διαδρομής, την κοιλάδα Phander. Στην είσοδο της Κοιλάδας βρίσκεται το Μοτέλ PTDC Phander, του Πακιστανικού Οργανισμού Τουρισμού. Η αλυσίδα PTDC είναι μιά σειρά από αξιοπρεπή ξενοδοχεία που βρίσκονται διάσπαρτα στην ύπαιθρο του Πακιστάν, κάτι σαν τα παλιά δικά μας “Ξενία”. Η ιδέα για διαμονή σε αυτό είναι δελεαστική, μιάς και θυμόμαστε τι τραβήξαμε για να βρούμε αξιοπρεπές ξενοδοχείο την πρώτη ημέρα του ταξιδιού μας στον ΚΗ, αλλά επειδή είναι νωρίς συνεχίζουμε για λίγο και μπαίνουμε στο χωριό Phander για να πάρουμε πληροφορίες. Μας λένε ότι λίγο πριν το ορεινό πέρασμα Shandur υπάρχει ένα ακόμη καλό ξενοδοχείο, αλλά επειδή δεν ξέρουμε πως θα είναι ο δρόμος, αποφασίζουμε να μην το διακινδυνεύσουμε και να μείνουμε στο PTDC της περιοχής. Επιστρέφουμε και κλείνουμε δωμάτιο στο ξενοδοχείο. Η περιοχή είναι πανέμορφη με την Λίμνη Phander, μπροστά από το ξενοδοχείο μας, και με πανοραμική θέα από το δωμάτιό μας σε όλη την κοιλάδα. Έχουμε ανέβει σε υψόμετρο, από τα 1.500 που βρίσκεται το Gilgit στα 2.800 μέτρα της Κοιλάδας Phander. Αυτή τη φορά δεν παίρνουμε ακεταζολαμίδη για προφύλαξη, μιάς και το υψόμετρο δεν είναι και υπερβολικό, παρότι την επομένη θα ανεβούμε στα 3.800 μέτρα για το Shandur Pass.
Λίμνη Khalti
Διαδρομή προς την Κοιλάδα Phander
Κοιλάδα Phander
H φύση τριγύρω μας είναι εκπληκτική, αλλά όταν σκοτεινιάζει, παρουσιάζεται το γνωστό πρόβλημα του Πακιστάν, όταν δεν βρίσκεσαι σε μεγάλη πόλη, δεν έχεις τι να κάνεις! Δυστυχώς το ξενοδοχείο δεν έχει και Ίντερνετ για να περάσουμε λίγο την ώρα μας. Πηγαίνουμε στο εστιατόριο του ξενοδοχείου για να δειπνήσουμε και ενώ έχουμε την εντύπωση ότι είμαστε οι μόνοι ένοικοι, ακούμε πολλές γυναικείες φωνές! Έχει έρθει ένα γκρουπ απο Μαλαισιανές τουρίστριες με τον οδηγό και κάποιους Πακιστανούς συνοδούς τους. Οι Μαλαισιανές, νεαρής και μέσης ηλικίας, παρότι με τις τυπικές μαντήλες λόγω του Ισλάμ, είναι πολύ φιλικές και κοινωνικές. Είναι μια μεγάλη παρέα που έχουν την λόξα του ταξιδιού, όπως και εμείς, και μερικές μάλιστα από αυτές έχουν επισκεφθεί και την χώρα μας. Καθόμαστε μαζί με τους συνοδούς τους για να φάμε, αλλά δυστυχώς το μενού του ρεστωράν είναι σχεδόν ανύπαρκτο, έχουν μόνο κοτόπουλο. Ο αρχηγός του γκρουπ, ένας φιλικότατος και ευγενικός Πακιστανός από το Feisalabad, προσφέρεται να μας κάνει το τραπέζι με πέστροφες από την περιοχή. Στέλνει το αυτοκίνητό τους με τον οδηγό στο χωριό, ο οποίος επιστρέφει με μια σακκούλα γεμάτη ψάρια. Αντίθετα με την προηγούμενη φορά που τα ψάρια του Ινδού στο Chilas μας φάνηκαν άνοστα, οι πέστροφες της λίμνης Phander ήταν νοστιμώτατες. Με το φαγητό και την κουβέντα η ώρα πέρασε. Ευτυχώς οι νέοι μας Πακιστανοί φίλοι, μας έδωσαν πολλές πληροφορίες για το Peshawar, την πόλη για την οποία τόσα είχαμε ακούσει και θα την επισκεπτόμασταν με κάποια ανησυχία. Μας διαβεβαίωσαν λοιπόν, ότι είναι πιά απολύτως ασφαλής και μας συμβούλεψαν για το ποιά μέρη θα πρέπει να δούμε.
Στο Μοτέλ PTDC Phander
Η θέα από το ξενοδοχείο μας
Ξεκούραστοι μετά από μια σχετικά ήσυχη μέρα και έναν καλό ύπνο, ξεκινάμε το άλλο πρωί για το ορεινό πέρασμα Shandur. Ο δρόμος διασχίζει ένα μεγάλο οροπέδιο με μικρά υψώματα. Η φύση πανέμορφη, και συνεχώς συναντούμε λιμνούλες, ποταμάκια, κοπάδια από πρόβατα και γελάδια με τους βοσκούς τους. Βρίσκουμε κάθε τόσο μικρά χωριά με Ισμαηλίτες μαθητές και μαθήτριες, ενώ συχνά υπάρχουν πολύχρωμα παραδοσιακά οικήματα ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής. Ο κύριος ποταμός που ακολουθούμε αποτελεί την συνέχεια του Gilgit και λέγεται τώρα Ghizar, αλλά είναι αρκετά στενότερος. Η πορεία του είναι ελικοειδής και επειδή σε ορισμένες περιόδους πλημμυρίζει, ευνοεί τις καλλιέργειες στην πεδιάδα που διασχίζει. Συναντάμε και το ξενοδοχείο που μας είχαν συστήσει την προηγούμενη ημέρα στο Phander για διανυκτέρευση και διαπιστώνουμε ότι είναι εκτός λειτουργίας! Είμασταν τυχεροί που μείναμε στο Phander και δεν συνεχίσαμε, αλλιώς θα βρισκόμασταν την νύχτα στο μέσον του πουθενά! Πλησιάζοντας στο Shandur Pass, φθάνουμε σε μιά πλατιά παγετώδη κοιλάδα όπου ο γαλαζοπράσινος Ποταμός Khakush συμβάλλει με τον Ghizar, και στη συνέχεια τον ακολουθούμε στην ελικοειδή πορεία του κατά μήκος του εδάφους της κοιλάδας.
Στο βάθος βλέπουμε το χωριό Barsat, και λίγο μετά φθάνουμε στο φημισμένο Shandur Pass, στα 3.810 μέτρα υψόμετρο. Η ορεινή διάβαση, που συχνά αποκαλείται “Οροφή του Κόσμου” συνδέει την Περιοχή Ghizer του Gilgit-Baltistan και την Περιοχή Chitral του Khyber Pakhtunkhwa. Στο πέρασμα υπάρχει ένα σημείο ελέγχου της αστυνομίας με έναν αστυνομικό φρουρό ασφάλειας για τους ξένους επισκέπτες. Μετά κάποιες σύντομες διατυπώσεις και αναμνηστικές φωτογραφίες με τον φρουρό, συνεχίζουμε προς το Chitral. Αμέσως μετά το Shandur Pass βλέπουμε στα αριστερά μας ένα μεγάλο γήπεδο Πόλο, που φημίζεται σαν το ψηλότερο γήπεδο Πόλο του κόσμου. Εδώ, οι καλύτεροι παίκτες πόλο από το Gilgit και το Chitral συναντιούνται κάθε Ιούλιο, στα πλαίσια ενός 3ήμερου ή 4ήμερου φεστιβάλ πόλο και εορτασμών. Δίπλα μας βρίσκεται η πανέμορφη λίμνη Shandur, με λίγα νερά αυτή την περίοδο μιάς και είναι τέλος του καλοκαιριού. Σε λίγο αρχίζει η απότομη κάθοδος προς το χωριό Sor Laspur που φαίνεται χαμηλά στο βάθος, σε υψόμετρο 3.000 μέτρα. Το οδόστρωμα από εδώ και πέρα και για πολλές δεκάδες χιλιόμετρα, είναι το χειρότερο όλης της διαδρομής και πραγματικά χρειάζεται όχημα 4x4.
Η διαδρομή από την Κοιλάδα Phander στο Sor Laspur
Το Ορεινό Πέρασμα Shandur
Κατεβαίνοντας συναντούμε την κοιλάδα του Ποταμού Laspur, η οποία λίγο πιο πέρα πλαταίνει στο χωριό Harchin, μιά γραφική όαση, με το Rahman, ένα παρόμοια καλλιεργημένο χωριό στην αντίθετη όχθη του Ποταμού Laspur, ανάμεσα σε συστάδες από λεύκες. Σταματάμε για έναν καφέ στο Harchin και για ξεκούραση μετά την δύσκολη διαδρομή. Συνεχίζουμε στον δρόμο για το Mastuj, την κωμόπολη της περιοχής, έναν στενό ανώμαλο χωματόδρομο που ελίσσεται ψηλά στο βουνό, επάνω από την δεξιά όχθη του Ποταμού Laspur, μέσα από ένα γυμνό τοπίο, που περιστασιακά μόνο διακόπτεται από μικρά καλλιεργήσιμα κομάτια. Φθάνουμε στο Mastuj, αλλά το προσπερνάμε δίχως στάση και συνεχίζουμε την πορεία για το Chitral. Απέναντί μας φαίνονται επιβλητικοί οι ορεινοί όγκοι του Ηindu Raj, ενός βραχίονα του Ινδοκαυκάσου, ενώ σε κάποιο σημείο της διαδρομής φαίνεται στο βάθος και το χιονισμένο Tirich Mir (7.760 μέτρα), το ψηλότερο βουνό της οροσειράς του Ινδοκαυκάσου, και ψηλότερο βουνό στον κόσμο, έξω από τις οροσειρές των Ιμαλαϊων και του Καρακορούμ. Ο δρόμος είναι ιδιαίτερα δύσκολος, στενός και επικίνδυνος. Σε πολλά σημεία συναντούμε αυτοκίνητα από απέναντι και μάλιστα μερικές φορές το πέρασμα είναι τόσο στενό, που κατεβαίνω για να δώσω οδηγίες στον Farooq για να μην γκρεμιστούμε στο ποτάμι που κυλάει στο βάθος. To ποτάμι τώρα λέγεται Mastuj, όπως και η μικρή πόλη από την οποία είχαμε περάσει, και αποτελεί συνέχεια του Laspur. Άλλo μεγάλo χωριό που συναντούμε στον δρόμο είναι το Booni και λίγο μετά περνάμε απέναντι, στην άλλη όχθη του ποταμού, επάνω από μιά γέφυρα και φθάνουμε στο Reshun. Ο δρόμος από εδώ και πέρα γίνεται αρκετά πιό ομαλός και με καλό οδόστρωμα και έτσι καταφέρνουμε να φθάσουμε στο Chitral προτού νυχτώσει. Από εδώ θα εξορμήσουμε για τις κοιλάδες των Kalash και στη συνέχεια θα κατευθυνθούμε προς την Peshawar, ώστε να ολοκληρωθεί η κυκλική διαδρομή μας στο Βόρειο Πακιστάν.
Η διαδρομή από το Sor Laspur στο Chitral
Είχα σκοπό να συνεχίσω την ιστορία μετά την επιδημία του κορωνοϊού, αλλά επειδή βλέπω να τραβάει πολύ και δεν μου αρέσει να αφήνω πράγματα στη μέση, αποφάσισα να την προχωρήσω. Βρισκόμαστε λοιπόν στο Gilgit, μετά από ένα τρομερό τριήμερο στο Skardu, εξαντλημένοι και με τον οδηγό μας Farooq έτοιμο να μας εγκαταλείψει, αλλά τελικά, τον καταφέραμε να συνεχίσει. Ξυπνάμε αργά, τηρώντας την συμφωνία με τον Farooq, και παίρνουμε ήσυχα το πρωινό μας. Ο Farooq, που μένει κάπου αλλού, έρχεται φρέσκος φρέσκος και ανανεωμένος, φορώντας καινούργιο σαλβάρι. Τα υποδήματα όμως σταθερά, καφετιά ανοιχτά πέδιλα, το σήμα κατατεθέν όλων των Πακιστανών για την καλοκαιρινή υπόδηση. Μετά το check out και την αγορά εμφιαλωμένων νερών και μερικών φρούτων για την συνέχεια του ταξιδιού, ξεκινάμε για την νέα δύσκολη διαδρομή. Θα ακολουθήσουμε την κοιλάδα του Ινδοκαυκάσου, ανάμεσα στους ψηλούς γίγαντες των οροσειρών του Ινδοκαυκάσου και του Hindu Raj, από το Gilgit προς το Chitral, ένα από τα πιό όμορφα και προκλητικά ταξίδια στο Πακιστάν. Ο Ινδοκαύκασος (στα Πακιστανικά Hindu Kush – όριο του Ινδού), επίσης γνωστός στα Αρχαία Ελληνικά σαν Ινδικός Καύκασος, είναι μιά οροσειρά μήκους 800 χιλιομέτρων που εκτείνεται δια μέσου του Αφγανιστάν, από το κέντρο του προς το βόρειο Πακιστάν και παραπέρα στο Τατζικιστάν και στην Κίνα. Το Hindu Raj είναι μιά οροσειρά στο βόρειο Πακιστάν, μεταξύ των οροσειρών του Ινδοκαυκάσου και του Καρακορούμ. Στην Κοιλάδα του Ινδοκαυκάσου ρέει ο Ποταμός Gilgit, και με την πορεία μας θα τον ακολουθήσουμε αντίθετα από το ρεύμα του, περνώντας δύο από τα πιό αλησμόνητα σημεία του Πακιστάν, τις λίμνες Khalti και Phandur, και στη συνέχεια περνώντας το Shandur Pass στα 3.800 μέτρα. Στη συνέχεια θα αρχίσει το κατέβασμά μας προς το Chitral που θα αποτελέσει την πόλη-βάση της εξόρμησής μας για τις κοιλάδες των Kalash.
Βγαίνουμε από το Gilgit μετά από μια σύντομη επίσκεψη σε κάποιο ΑΤΜ για ανάληψη, που ευτυχώς γίνεται πια χωρίς προβλήματα, αφού τσεκάρουμε πριν σε κάθε τράπεζα ποιές κάρτες είναι αποδεκτές. Γύρω στα 30 χιλιόμετρα μετά, και με την βοήθεια του GPS, κάνουμε μια παράκαμψη από τον κύριο δρόμο για να επισκεφθούμε τον Βούδα Kargah, μιά σκαλισμένη εικόνα του 7ου αιώνα ενός μεγάλου όρθιου Βούδα στην κρημνώδη επιφάνεια του Karghah Nala, μιας αρχαιολογικής τοποθεσίας. Η εικόνα είναι εντυπωσιακή, και μπορώ να φανταστώ την εντύπωση που θα προξενούσαν οι γιγαντιαίοι σκαλιστοί Βούδες της Κοιλάδας Bamyan του Αφγανιστάν, προτού τους καταστρέψουν οι Ταλιμπάν! Επιστρέφουμε στον κύριο δρόμο για Chitral και βρίσκουμε πάλι τον Ποταμό Gilgit που θα ακολουθήσουμε. Η διαδρομή είναι πανέμορφη, μιά καταπράσινη κοιλάδα ανάμεσα στους ορεινούς όγκους και το ποτάμι με ένα έντονο μπλε χρώμα, που καθόλου δεν θυμίζει τον θολό, σκουρόχρωμο Ινδό. Συχνά κρεμαστές γέφυρες οδηγούν στην απέναντι όχθη σε μκρές κάθετες κοιλάδες, ενώ περνάμε από πολλά γραφικά χωριά. Η πρώτη μικρή πόλη που συναντάμε είναι το Gahkuch, μιά πόλη πρωτεύουσα του πρώην βασιλείου του Punial, που βρίσκεται σε μιά γόνιμη και καλοποτισμένη λωρίδα γης που περιβάλλει το ποτάμι. Υπάρχει το παζάρι στον κεντρικό δρόμο, όπως σε όλες τις πόλεις και τα χωριά του Πακιστάν, ενώ συναντούμε αρκετούς μαθητές που πηγαινοέρχονται στο σχολείο.
Βούδας Kargah
Ακολουθώντας τον Ποταμό Gilgit
Στο Gahkuch
Λίγο αργότερα φθάνουμε στην επόμενη πόλη της περιοχής, το Gupis. Εδώ οι οι μαθητές είναι πολύ περισσότεροι, μιας και υπάρχουν πολλά σχολεία στην περιοχή που χρηματοδοτούνται από τον Αγά Χαν, δεδομένου ότι υπάρχει μια Ισμαηλιτική πλειοψηφία σε όλη την Κοιλάδα του Ινδοκαυκάσου. Ο κόσμος της ευρύτερης αυτής περιοχής είναι πιο φιλελεύθερος και κοινωνικός, και ιδιαίτερα οι γυναίκες, που δεν ακολουθούν τον συντηρητισμό και απομονωτισμό των τυπικών Ισλαμικών περιοχών του Πακιστάν. Συνεχίζουμε την διαδρομή μας ενώ τα όμορφα τοπία διαδέχονται το ένα το άλλο και δεν χορταίνουμε να βγάζουμε φωτογραφίες.
Από το Gahkuch προς το Gupis
Στο Gupis
Διαδρομή προς την Λίμνη Khalti
Μετά καμιά ώρα βλέπουμε την Λίμνη Khalti, ένα από τα μεγαλύτερα αξιοθέατα της ημέρας, μιά λίμνη με βαθύ μπλε-πρασινωπό χρώμα που σχηματίσθηκε κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1980 μετά από μια μεγάλη πλημμύρα. Αποτελεί δημοφιλές σημείο για ψαράδες, μιάς και τόσο η λίμνη όσο και ο Ποταμός Gilgit είναι γεμάτοι πέστροφες. Είναι αργά το μεσημέρι όταν διασχίζουμε το δεύτερο σημαντικό αξιοθέατο της διαδρομής, την κοιλάδα Phander. Στην είσοδο της Κοιλάδας βρίσκεται το Μοτέλ PTDC Phander, του Πακιστανικού Οργανισμού Τουρισμού. Η αλυσίδα PTDC είναι μιά σειρά από αξιοπρεπή ξενοδοχεία που βρίσκονται διάσπαρτα στην ύπαιθρο του Πακιστάν, κάτι σαν τα παλιά δικά μας “Ξενία”. Η ιδέα για διαμονή σε αυτό είναι δελεαστική, μιάς και θυμόμαστε τι τραβήξαμε για να βρούμε αξιοπρεπές ξενοδοχείο την πρώτη ημέρα του ταξιδιού μας στον ΚΗ, αλλά επειδή είναι νωρίς συνεχίζουμε για λίγο και μπαίνουμε στο χωριό Phander για να πάρουμε πληροφορίες. Μας λένε ότι λίγο πριν το ορεινό πέρασμα Shandur υπάρχει ένα ακόμη καλό ξενοδοχείο, αλλά επειδή δεν ξέρουμε πως θα είναι ο δρόμος, αποφασίζουμε να μην το διακινδυνεύσουμε και να μείνουμε στο PTDC της περιοχής. Επιστρέφουμε και κλείνουμε δωμάτιο στο ξενοδοχείο. Η περιοχή είναι πανέμορφη με την Λίμνη Phander, μπροστά από το ξενοδοχείο μας, και με πανοραμική θέα από το δωμάτιό μας σε όλη την κοιλάδα. Έχουμε ανέβει σε υψόμετρο, από τα 1.500 που βρίσκεται το Gilgit στα 2.800 μέτρα της Κοιλάδας Phander. Αυτή τη φορά δεν παίρνουμε ακεταζολαμίδη για προφύλαξη, μιάς και το υψόμετρο δεν είναι και υπερβολικό, παρότι την επομένη θα ανεβούμε στα 3.800 μέτρα για το Shandur Pass.
Λίμνη Khalti
Διαδρομή προς την Κοιλάδα Phander
Κοιλάδα Phander
H φύση τριγύρω μας είναι εκπληκτική, αλλά όταν σκοτεινιάζει, παρουσιάζεται το γνωστό πρόβλημα του Πακιστάν, όταν δεν βρίσκεσαι σε μεγάλη πόλη, δεν έχεις τι να κάνεις! Δυστυχώς το ξενοδοχείο δεν έχει και Ίντερνετ για να περάσουμε λίγο την ώρα μας. Πηγαίνουμε στο εστιατόριο του ξενοδοχείου για να δειπνήσουμε και ενώ έχουμε την εντύπωση ότι είμαστε οι μόνοι ένοικοι, ακούμε πολλές γυναικείες φωνές! Έχει έρθει ένα γκρουπ απο Μαλαισιανές τουρίστριες με τον οδηγό και κάποιους Πακιστανούς συνοδούς τους. Οι Μαλαισιανές, νεαρής και μέσης ηλικίας, παρότι με τις τυπικές μαντήλες λόγω του Ισλάμ, είναι πολύ φιλικές και κοινωνικές. Είναι μια μεγάλη παρέα που έχουν την λόξα του ταξιδιού, όπως και εμείς, και μερικές μάλιστα από αυτές έχουν επισκεφθεί και την χώρα μας. Καθόμαστε μαζί με τους συνοδούς τους για να φάμε, αλλά δυστυχώς το μενού του ρεστωράν είναι σχεδόν ανύπαρκτο, έχουν μόνο κοτόπουλο. Ο αρχηγός του γκρουπ, ένας φιλικότατος και ευγενικός Πακιστανός από το Feisalabad, προσφέρεται να μας κάνει το τραπέζι με πέστροφες από την περιοχή. Στέλνει το αυτοκίνητό τους με τον οδηγό στο χωριό, ο οποίος επιστρέφει με μια σακκούλα γεμάτη ψάρια. Αντίθετα με την προηγούμενη φορά που τα ψάρια του Ινδού στο Chilas μας φάνηκαν άνοστα, οι πέστροφες της λίμνης Phander ήταν νοστιμώτατες. Με το φαγητό και την κουβέντα η ώρα πέρασε. Ευτυχώς οι νέοι μας Πακιστανοί φίλοι, μας έδωσαν πολλές πληροφορίες για το Peshawar, την πόλη για την οποία τόσα είχαμε ακούσει και θα την επισκεπτόμασταν με κάποια ανησυχία. Μας διαβεβαίωσαν λοιπόν, ότι είναι πιά απολύτως ασφαλής και μας συμβούλεψαν για το ποιά μέρη θα πρέπει να δούμε.
Στο Μοτέλ PTDC Phander
Η θέα από το ξενοδοχείο μας
Ξεκούραστοι μετά από μια σχετικά ήσυχη μέρα και έναν καλό ύπνο, ξεκινάμε το άλλο πρωί για το ορεινό πέρασμα Shandur. Ο δρόμος διασχίζει ένα μεγάλο οροπέδιο με μικρά υψώματα. Η φύση πανέμορφη, και συνεχώς συναντούμε λιμνούλες, ποταμάκια, κοπάδια από πρόβατα και γελάδια με τους βοσκούς τους. Βρίσκουμε κάθε τόσο μικρά χωριά με Ισμαηλίτες μαθητές και μαθήτριες, ενώ συχνά υπάρχουν πολύχρωμα παραδοσιακά οικήματα ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής. Ο κύριος ποταμός που ακολουθούμε αποτελεί την συνέχεια του Gilgit και λέγεται τώρα Ghizar, αλλά είναι αρκετά στενότερος. Η πορεία του είναι ελικοειδής και επειδή σε ορισμένες περιόδους πλημμυρίζει, ευνοεί τις καλλιέργειες στην πεδιάδα που διασχίζει. Συναντάμε και το ξενοδοχείο που μας είχαν συστήσει την προηγούμενη ημέρα στο Phander για διανυκτέρευση και διαπιστώνουμε ότι είναι εκτός λειτουργίας! Είμασταν τυχεροί που μείναμε στο Phander και δεν συνεχίσαμε, αλλιώς θα βρισκόμασταν την νύχτα στο μέσον του πουθενά! Πλησιάζοντας στο Shandur Pass, φθάνουμε σε μιά πλατιά παγετώδη κοιλάδα όπου ο γαλαζοπράσινος Ποταμός Khakush συμβάλλει με τον Ghizar, και στη συνέχεια τον ακολουθούμε στην ελικοειδή πορεία του κατά μήκος του εδάφους της κοιλάδας.
Στο βάθος βλέπουμε το χωριό Barsat, και λίγο μετά φθάνουμε στο φημισμένο Shandur Pass, στα 3.810 μέτρα υψόμετρο. Η ορεινή διάβαση, που συχνά αποκαλείται “Οροφή του Κόσμου” συνδέει την Περιοχή Ghizer του Gilgit-Baltistan και την Περιοχή Chitral του Khyber Pakhtunkhwa. Στο πέρασμα υπάρχει ένα σημείο ελέγχου της αστυνομίας με έναν αστυνομικό φρουρό ασφάλειας για τους ξένους επισκέπτες. Μετά κάποιες σύντομες διατυπώσεις και αναμνηστικές φωτογραφίες με τον φρουρό, συνεχίζουμε προς το Chitral. Αμέσως μετά το Shandur Pass βλέπουμε στα αριστερά μας ένα μεγάλο γήπεδο Πόλο, που φημίζεται σαν το ψηλότερο γήπεδο Πόλο του κόσμου. Εδώ, οι καλύτεροι παίκτες πόλο από το Gilgit και το Chitral συναντιούνται κάθε Ιούλιο, στα πλαίσια ενός 3ήμερου ή 4ήμερου φεστιβάλ πόλο και εορτασμών. Δίπλα μας βρίσκεται η πανέμορφη λίμνη Shandur, με λίγα νερά αυτή την περίοδο μιάς και είναι τέλος του καλοκαιριού. Σε λίγο αρχίζει η απότομη κάθοδος προς το χωριό Sor Laspur που φαίνεται χαμηλά στο βάθος, σε υψόμετρο 3.000 μέτρα. Το οδόστρωμα από εδώ και πέρα και για πολλές δεκάδες χιλιόμετρα, είναι το χειρότερο όλης της διαδρομής και πραγματικά χρειάζεται όχημα 4x4.
Η διαδρομή από την Κοιλάδα Phander στο Sor Laspur
Το Ορεινό Πέρασμα Shandur
Κατεβαίνοντας συναντούμε την κοιλάδα του Ποταμού Laspur, η οποία λίγο πιο πέρα πλαταίνει στο χωριό Harchin, μιά γραφική όαση, με το Rahman, ένα παρόμοια καλλιεργημένο χωριό στην αντίθετη όχθη του Ποταμού Laspur, ανάμεσα σε συστάδες από λεύκες. Σταματάμε για έναν καφέ στο Harchin και για ξεκούραση μετά την δύσκολη διαδρομή. Συνεχίζουμε στον δρόμο για το Mastuj, την κωμόπολη της περιοχής, έναν στενό ανώμαλο χωματόδρομο που ελίσσεται ψηλά στο βουνό, επάνω από την δεξιά όχθη του Ποταμού Laspur, μέσα από ένα γυμνό τοπίο, που περιστασιακά μόνο διακόπτεται από μικρά καλλιεργήσιμα κομάτια. Φθάνουμε στο Mastuj, αλλά το προσπερνάμε δίχως στάση και συνεχίζουμε την πορεία για το Chitral. Απέναντί μας φαίνονται επιβλητικοί οι ορεινοί όγκοι του Ηindu Raj, ενός βραχίονα του Ινδοκαυκάσου, ενώ σε κάποιο σημείο της διαδρομής φαίνεται στο βάθος και το χιονισμένο Tirich Mir (7.760 μέτρα), το ψηλότερο βουνό της οροσειράς του Ινδοκαυκάσου, και ψηλότερο βουνό στον κόσμο, έξω από τις οροσειρές των Ιμαλαϊων και του Καρακορούμ. Ο δρόμος είναι ιδιαίτερα δύσκολος, στενός και επικίνδυνος. Σε πολλά σημεία συναντούμε αυτοκίνητα από απέναντι και μάλιστα μερικές φορές το πέρασμα είναι τόσο στενό, που κατεβαίνω για να δώσω οδηγίες στον Farooq για να μην γκρεμιστούμε στο ποτάμι που κυλάει στο βάθος. To ποτάμι τώρα λέγεται Mastuj, όπως και η μικρή πόλη από την οποία είχαμε περάσει, και αποτελεί συνέχεια του Laspur. Άλλo μεγάλo χωριό που συναντούμε στον δρόμο είναι το Booni και λίγο μετά περνάμε απέναντι, στην άλλη όχθη του ποταμού, επάνω από μιά γέφυρα και φθάνουμε στο Reshun. Ο δρόμος από εδώ και πέρα γίνεται αρκετά πιό ομαλός και με καλό οδόστρωμα και έτσι καταφέρνουμε να φθάσουμε στο Chitral προτού νυχτώσει. Από εδώ θα εξορμήσουμε για τις κοιλάδες των Kalash και στη συνέχεια θα κατευθυνθούμε προς την Peshawar, ώστε να ολοκληρωθεί η κυκλική διαδρομή μας στο Βόρειο Πακιστάν.
Η διαδρομή από το Sor Laspur στο Chitral
dbalats
Member
- Μηνύματα
- 125
- Likes
- 1.240
ΜΕΡΟΣ ΟΓΔΟΟ. Στις κοιλάδες των Kalash
Eίναι απόγευμα όταν φθάνουμε στην Chitral. Περνάμε την γέφυρα επάνω από τον ποταμό Chitral και λίγο μετά, πηγαίνοντας παράλληλα με το ποτάμι, μπαίνουμε στην πόλη. Σε όλη αυτή την πορεία μας ακολουθήσαμε την πορεία του ποταμού, που αρχικά λέγονταν Laspur, προερχόμενος από τον παγετώνα Chiantar, ένα στρώμα πάγου 40 χιλιομέτρων στα 5.000 μέτρα υψόμετρο στα βόρεια της χώρας, από όπου ξεκινάει και ο ποταμός Amu Darya – o αρχαίος Ώξος που διασχίζει την Κεντρική Ασία μέχρι την Λίμνη Αράλη, αλλά και ο γνωστός μας ποταμός Gilgit, που τον είχαμε ακολουθήσει αρχικά. Στη συνέχεια ο Laspur λέγεται Mastuj, στην περιοχή που περνάει δίπλα από την ομώνυμη πόλη, και μετά Chitral, σχηματίζοντας αμέσως μετά την πόλη μια πλατιά κοιλάδα, γύρω στα 4 χιλιόμετρα, με καλλιεργήσιμες περιοχές. Μετά την Chitral ο ποταμός λέγεται Kunar και αργότερα μπαίνει μέσα στο Αφγανιστάν. Η Chitral είναι μια ήσυχη μικρή πόλη, στην ουσία απλωμένη γύρω από έναν κεντρικό δρόμο, με αρκετά αξιοθέατα όμως. Εδώ σε κυριαρχεί το αίσθημα ότι βρίσκεσαι απομονωμένος στο τέρμα του κόσμου, αφού για να φθάσεις στην πολύ δύσκολη σε πρόσβαση περιοχή αυτή, έχεις να περάσεις από επικίνδυνες ορεινές διαβάσεις. Είτε η πορεία προς το Shandur Pass, εκεί από όπου ήρθαμε, είτε η πορεία προς τον νότο για την Peshawar, όπου θα συνεχίσουμε, είναι πολύωρες και δύσκολες διαδρομές, ενώ οι οροσειρές ολόγυρα του Ινδοκαύκασου και του Hindu Raj σε περιτριγυρίζουν ασφυκτικά. Υπάρχει και αεροπορική επικοινωνία με την Peshawar, αλλά για πολλούς μήνες τον χρόνο τα δρομολόγια δεν εκτελούνται λόγω των κακών καιρικών συνθηκών. Η Chitral όμως είναι το κέντρο για πολλές ορεινές εξορμήσεις για τους λάτρεις της ορειβασίας και φυσικά για τις κοιλάδες των Kalash, που ήταν ένας από τους κύριους στόχους του ταξιδιού μας.
Υπάρχει ένα ξακουστό ξενοδοχείο 10 χιλιόμετρα βόρεια της Chitral, το Hindukush Heights, το οποίο δεν είναι και ιδιαίτερα ακριβό, αλλά επειδή όμως αφενός η διαδρομή είναι αρκετά δύσκολη για να πάμε εκεί και αφετέρου είναι ακόμη νωρίς και έχουμε ώρα για να περιηγηθούμε την πόλη, αποφασίζουμε να μείνουμε στο κέντρο της Chitral, όπου βρίσκουμε εύκολα ένα αρκετά συμπαθητικό ξενοδοχείο. Επισκεπτόμαστε το Φρούριο Chitral, που βρίσκεται σε μια στρατηγική θέση επάνω στον ποταμό, το οποίο όμως καλύτερα φαίνεται από απέναντι, και θα το θαυμάσουμε κατά την διαδρομή μας την επόμενη μέρα. Το φρούριο έχει κατασκευασθεί το 1774 κατά την διάρκεια της βασιλείας του Mothered Shah Kaptur II και αποκαταστάθηκε το 1911 από τον Sir Shoji ul-Mulk. Το σύμπλεγμα χρησίμευε για να στεγάζει τους στρατώνες των φρουρών του Mehtar του πριγκηπικού κράτους του Chitral.
Πολύ κοντά βρίσκεται και το Μεγάλο Τζαμί, κτισμένο κατά το τέλος του 19ου αιώνα από τους ul-Mulks όπως λέγονταν οι κυβερνήτες της Chitral. Με τους ροζ και λευκούς τοίχους, τον λευκό θόλο και τους μιναρέδες που πλαισιώνουν την ορεινή κορυφή του Tirich Mir στο βάθος, είναι από τα πιο ξεχωριστά τζαμιά του Πακιστάν. Οι κάτοικοι είναι αρκετά φιλικοί, Ισμαηλίτες Μουσουλμάνοι οι περισσότεροι, αλλά θεωρούνται πολύ συντηρητικοί και οι γυναίκες σχεδόν απουσιάζουν από τους δρόμους. Τρώμε στο ξενοδοχείο μας, που έχει ωραία θέα προς το ποτάμι, και ετοιμαζόμαστε να πάμε για ύπνο, όταν ένα νέο πρόβλημα προκύπτει. Μας βρίσκει ο Farooq, ο οδηγός μας, και μας λέει ότι δεν μπορεί να μας πάει την επομένη στις κοιλάδες των Kalash, επειδή ο δρόμος είναι πολύ στενός και δεν χωράει το Prado!! Μας συμβουλεύει να νοικιάσουμε ένα από τα στενά τζιπ που είναι διαθέσιμα στην περιοχή και είναι κατάλληλα για τις διαδρομές αυτές. Τηλέφωνα και πάλι στον πράκτορά μας τον Ahktar στη Λαχώρη, στον οποίο εξηγούμε ότι το πακέτο των Kalash ήταν στην συμφωνία, και ότι δεν έχουμε αντίρρηση για την ενοικίαση του στενού τζιπ, αλλά θα πρέπει να το πληρώσει αυτός. Νέες συνεννοήσεις μεταξύ του Farooq και του Ahktar και τελικά, βρίσκεται η λύση, το τζιπ μας τελικά είναι κατά κάποιο θαυμαστό τρόπο κατάλληλο και για τους δρόμους των Kalash, και θα το χρησιμοποιήσουμε για τις διαδρομές αυτές. Βέβαια, όλη αυτή η ιστορία μας προκαλεί κάποια ανησυχία αλλά ο Farooq μας διαβεβαιώνει ότι όλα είναι εντάξει και ότι δεν πρόκειται να κινδυνεύσουμε.
Φρούριο Chitral
Μεγάλο Τζαμί του Chitral
To άλλο πρωί, έχοντας ξεκουραστεί αρκετά, ξυπνάμε νωρίς και μετά από ένα καλό πρωινό ξεκινάμε για την μεγάλη περιπέτεια, την διήμερη επίσκεψη στις κοιλάδες των Kalash. Αρχικά επιστρέφουμε από τον ίδιο δρόμο, περνώντας από το παζάρι Naya, πολύβουο κλασσικό παζάρι του κεντρικού δρόμου, παρόμοιο με αυτά που συναντάς σε όλες τις πόλεις του Βόρειου Πακιστάν. Περνάμε την γέφυρα και συνεχίζουμε παράλληλα με το ποτάμι, αλλά προς τον νότο αυτή τη φορά και βλέπουμε απέναντι την θέα του όμορφου φρούριου Chitral, με το έντονο κοκκινωπό χρώμα. Λίγα χιλιόμετρα πιο πέρα περνάμε μια στενή γέφυρα, επάνω από τον Ποταμό που λέγεται πλέον Kunar, και διασχίζουμε την Ayun. Είναι μια μικρή πόλη, δίχως κανένα ενδιαφέρον, με πάρα πολλή κίνηση, και έναν πολύ στενό κεντρικό δρόμο, που για να τον περάσουμε κάνουμε αρκετή ώρα. Αμέσως μετά αρχίζουν οι στροφές και σε λίγη ώρα ανεβαίνουμε σε υψόμετρο, αλλά γρήγορα ξανακατεβαίνουμε και φθάνουμε σύντομα στην στενή κοιλάδα του ποταμού Kalash. Ο δρόμος είναι όντως πολύ στενός, αλλά ευτυχώς δεν συναντούμε σχεδόν καθόλου άλλα αυτοκίνητα, ίσως επειδή είναι πολύ νωρίς. Δίπλα μας κυλάει ο μικρός ποταμός Kalash, και το τοπίο είναι πολύ όμορφο. Πάντως, δεν μας φοβίζει καθόλου η διαδρομή, ίσως επειδή έχουμε συνηθίσει πια, ή επειδή δεν υπάρχουν οι γκρεμοί που χαρακτηρίζουν τις διαδρομές δίπλα από τον μανιασμένο Ινδό. Μετά από λίγα χιλιόμετρα φθάνουμε σε μια διασταύρωση, όπου υπάρχει σηματοδότηση και ένα μικρό φυλάκιο. Εδώ παλιά γινόταν η καταχώρηση των στοιχείων όσων ταξίδευαν προς τους Kalash, στους οποίους έδιναν και ένοπλους φρουρούς για συνοδεία, αλλά αυτό δεν είναι πια απαραίτητο επειδή οι συνθήκες ασφάλειας στην περιοχή έχουν βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια. Από εδώ, η διαδρομή προς τα αριστερά οδηγεί στην περισσότερο τουριστική Κοιλάδα Bumburet και προς τα δεξιά στην περισσότερο παραδοσιακή Κοιλάδα Rumbur. Εμείς θα πάρουμε την αριστερή διαδρομή, προς την Bumburet, όπου θα μείνουμε το βράδυ, μιάς και υπάρχουν και τα καλύτερα καταλύματα, ενώ την Rumbur θα επισκεφθούμε την επομένη.
Παζάρι Naya, Chitral
Στην Κοιλάδα Kalash
Φυλάκιο στην διασταύρωση προς Bumburet και Rumbur
Δώδεκα χιλιόμετρα μετά την διασταύρωση βλέπουμε από μακριά το χωριό των Kalash. Παρότι οι περισσότεροι έχουν ακούσει για τον αινιγματικό λαό των Kalash με τις παγανιστικές συνήθειες, θα γράψω εδώ δυό λόγια. Οι Kalash αριθμούν περίπου 3.500 άτομα, όντας η μικρότερη ομάδα ανάμεσα στις θρησκευτικές μειονότητες του Πακιστάν. Αντίθετα από τις άλλες μειονότητες ζουν αποκλειστικά σε μιά ιδιαίτερη γεωγραφική περιοχή, στις τρεις κοιλάδες του Birir, της Bumburet και της Rumbur, στον Ινδοκαύκασο, ανάμεσα στα Αφγανικά σύνορα και στην Κοιλάδα του Chitral. Την κοιλάδα του Birir αποφασίσαμε να μην την επισκεφθούμε, επειδή έχει ξεχωριστή διαδρομή που φεύγει από την Ayun και δεν προσφέρει κάτι παρά πάνω από ότι οι άλλες δύο κοιλάδες. Στο αφοσιωμένο στον Μουσουλμανισμό Πακιστάν, η ύπαρξη παγανιστών που ακόμη εξασκούν τα αρχαία τους έθιμα – παρότι σε μιά σειρά απομακρυσμένων κοιλάδων – έρχεται κάπως σαν σοκ. Οι Kalash έχουν μια περήφανη και μοναδική κουλτούρα που έχει προσελκύσει τον καθένα, από τους ιεραποστόλους μέχρι τους ανθρωπολόγους, από τους εθελοντές μέχρι τους τουρίστες. Η μυθολογία και το φολκλόρ των Kalash έχουν συγκριθεί με αυτά της αρχαίας Ελλάδας και οι Kalash διεκδικούν μυθική καταγωγή σαν απόγονοι των στρατιών του Μεγάλου Αλεξάνδρου που έμειναν πίσω, μετά από τις εκστρατείες του στην περιοχή, αλλά οι εθνολόγοι λένε ότι ο σύνδεσμος αυτός δεν μπορεί να αποδειχθεί. Οι Kalash δεν είναι στην πραγματικότητα πολυθεϊστές, πιστεύουν σε έναν θεό (Dezau), αλλά τον θεωρούν σαν μιά μακρινή μορφή και αντίθετα προσεύχονται ή θυσιάζουν στα dewalok (πνεύματα) που ασχολούνται με πιό γήϊνες υποθέσεις. Η ζωή διαιρείται σε αγνές (onjesta) και ακάθαρτες (pragata) σφαίρες, που επιδρούν σημαντικά στην καθημερινή τους ζωή και μεταφέρουν πολλά σχετιζόμενα ταμπού.
Εάν το πρώτο πράγμα που σε εντυπωσιάζει στους Kalash είναι η αφοπλιστική τους φιλοξενία, τότε το δεύτερο είναι η εμφάνισή τους. Οι γυναίκες Kalash φορούν μακριά μαύρα βαμβακερά φορέματα διακοσμημένα με σειρήτια ή κεντήματα, καλύματα της κεφαλής και ένα μεγάλο αριθμό κολιέδων με χάντρες. Τα χρωματιστά μάλλινα μακριά καλύματα της κεφαλής κατεβαίνουν στους ώμους των γυναικών, διακοσμημένα με πειθαρχημένα κύματα από πορσελάνινα κελύφη και περίτεχνα κεντήματα, με ζωηρά κόκκινα, χτυπητά ροζ, Βυζαντινά μπλε, καναρινί κίτρινα και σμαραγδένια πράσινα συνυφασμένα σε καλειδοσκοπικές ταπισερί. Αντίθετα από τις περισσότερες Μουσουλμάνες, οι γυναίκες Kalash παραμένουν ακάλυπτες και φημίζονται για την ομορφιά τους. Συγκρινόμενοι με πολλούς συμπατριώτες τους πέρα από τις κοιλάδες τους, οι Kalash είναι ευχάριστα φιλελεύθεροι: πίνουν κρασί, διεξάγουν χορευτικά φεστιβάλ, λατρεύουν τους θεούς του, και οι γυναίκες δεν φοράνε μπούρκες και είναι ελεύθερες να διαλέξουν τον σύζυγό τους.
Στο χωριό των Kalash
Μπαίνουμε στο χωριό και κάνουμε μια βόλτα προτού βρούμε ξενοδοχείο για να διανυκτερεύσουμε. Είναι ένα μικρό χωριό με πολύ άσχημο δρόμο – ίσως τον χειρότερο της σημερινής διαδρομής μας, με γραφικά σπίτια κτισμένα στις πλαγιές ενός λόφου. Βλέπουμε αρκετές γυναίκες με τις όμορφες τοπικές ενδυμασίες και αρκετά παιδιά που μας κοιτάζουν περίεργα. Παρότι κατά καιρούς έρχονται κάποια τουριστικά γκρουπ εδώ, η παρουσία ξένων είναι γενικά κάτι το σπάνιο. Υπάρχουν μερικά μικρά μαγαζιά που πουλούν διάφορα είδη και 2-3 από αυτά με σουβενίρ, κυρίως από τοπικές ενδυμασίες, π.χ. μαντήλια, καλύμματα κεφαλιού, κλπ. Φυσικά βρίσκουμε εύκολα δωμάτιο, μιάς και υπάρχουν 2-3 σχετικά καλά ξενοδοχεία και μάλλον άδεια και ζητάμε από τον ξενοδόχο να μας βρει έναν οδηγό για περιήγηση στις κατοικίες των Kalash. Σε λίγο έρχεται ο οδηγός μας, ένας συμπαθητικός νέος που μιλάει πολύ καλά Αγγλικά, σπουδαστής από ότι μας είπε, που θα αναλάβει την ξενάγησή μας. Ανεβαίνουμε λοιπόν τον ανηφορικό δρόμο προς τα σπίτια του χωριού, ενώ στον δρόμο συναντoύμε αρκετές γυναίκες φορτωμένες. Ο οδηγός μας μας βάζει σε μερικά σπίτια, όπου μας υποδέχονται πολύ φιλόξενα οι ένοικοι, κυρίως γυναίκες και παιδιά, μιάς και την ώρα αυτή οι άντρες λείπουν στα χωράφια. Δεν μας πειράζει καθόλου, μιάς και είναι οι γυναίκες που ντύνονται εντυπωσιακά στους Kalash και αποτελούν το αξιοθέατο. Βγάζουμε αρκετές φωτογραφίες, και συχνά μας προσφέρουν διάφορα κεράσματα, από αναψυκτικά, μέχρι κάποια τοπικά γλυκά. Ο οδηγός μας τους εξηγεί ότι είμαστε από την Ελλάδα και το δέχονται με χαμόγελο, αφού παρότι δεν έχει αποδειχθεί η σχέση τους με τον Μεγάλο Αλέξανδρο και τον στρατό του, υπάρχουν στενές σχέσεις με την χώρα μας που έχει κάνει πολλές δωρεές στην κοινότητα, μεταξύ των οποίων και το Μορφωτικό Κέντρο της Bumburet, που θα επισκεφθούμε την επομένη. Άλλωστε, Έλληνας αξίζει να είναι όποιος μετέχει της Ελληνικής παιδείας, και μάλιστα περισσότερο από τον έχοντα τα απαραίτητα γονίδια που να το πιστοποιούν. Μετά από λίγο φθάνουμε στην κεντρική πλατεία του χωριού, όπου συναντούμε αρκετές γυναίκες και παιδιά συγκεντρωμένα και βγάζουμε μερικές φωτογραφίες. Ξαναξεκινάμε και περνάμε από ένα μεγάλο κτίριο. O οδηγός μας , μας λέει ότι το κτίριο αυτό λέγεται “bashaleni” και εκεί συγκεντρώνονται οι γυναίκες όταν έχουν έμμηνη ρύση, μιάς και αυτό υπάγεται στην σφαίρα του ακάθαρτου (pragata), ώστε να ξανακερδίσουν την αγνότητά τους. Μας είπε μάλιστα ότι αν οι Kalash αντιληφθούν ότι κάποια τουρίστρια βρίσκεται σε φάση έμμηνου ρύσης, θα οδηγηθεί στο κτίριο αυτό αναγκαστικά, όπου θα κρατηθεί για λίγες ημέρες!
Oι Kalash
Στην Κεντρική Πλατεία του χωριού των Kalash
Έχει αρχίσει να σκοτεινιάζει και φθάνουμε στο ξενοδοχείο μας. Εκεί δεχόμαστε μια αναπάντεχη επίσκεψη, ένας δάσκαλος που διδάσκει σε ένα γειτονικό χωριό, έμαθε για την παρουσία μας, και το ότι προερχόμαστε από την Ελλάδα, και ήρθε για να μας γνωρίσει. Στην κουβέντα μαζί του, μας λέει ότι είναι φίλος του περίφημου Θανάση Λερούνη. Για όσους δεν τον έχουν ακούσει, ο Θανάσης Λερούνης είναι ένας Έλληνας δάσκαλος, λόγιος και εθελοντής, ο μόνος Δυτικός που ζούσε σε αυτή την σειρά των κοιλάδων των Κalash στα ορεινά σύνορα του Πακιστάν, έχοντας αφιερώσει την ζωή του στη μελέτη και την βελτίωση της ζωής του αρχαίου “χαμένου φύλου”, των τελευταίων παγανιστών της Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ασίας.
Ο Θανάσης Λερούνης ζούσε ανάμεσα στους Kalash από το 2001, υποστηριζόμενος από την Ελληνική κυβέρνηση, και διηύθυνε ένα μουσείο που εστιάζονταν στην κουλτούρα της φυλής και στις σχέσεις της με την Ελλάδα. Νόμιζε ότι η απομόνωση της κοιλάδας και η 10ετής παρουσία του εκεί του παρείχαν ασφάλεια, αλλά απήχθη από μια ομάδα Ταλιμπάν σε μια βίαιη επιδρομή το ξημέρωμα στις 7 Σεπτεμβρίου 2009. Τον μετέφεραν από την άλλη μεριά των συνόρων, στην επαρχία Nuristan του Αφγανιστάν. Αυτοί που τον είχαν συλλάβει απαίτησαν την απελευθέρωση μαχητών τους που κρατούσαν οι Πακιστανοί σε αντάλλαγμα της ελευθερίας του. Τελικά, ο Θανάσης Λερούνης απελευθερώθηκε μετά από 6 μήνες στην αιχμαλωσία, κατόπιν των συντονισμένων ενεργειών της Πακιστανικής και της Ελληνικής κυβέρνησης. Οι Kalash επισήμαναν ότι πρίν την απαγωγή, ο Λερούνης δεν είχε κανένα πρόβλημα και ήταν εξαιρετικά δημοφιλής στην τοπική κοινωνία. Μετά από μια σύντομη εξιστόρηση των περιπετειών του Θανάση Λερούνη, ο Πακιστανός δάσκαλος τον πήρε στο κινητό του και μας τον έδωσε για να μιλήσουμε. Είχαμε μιά ευχάριστη σύντομη συνομιλία, υποσχεθήκαμε να συναντηθούμε στην Ελλάδα όπου ζει σήμερα ο Λερούνης (δυστυχώς ακόμη η συνάντηση δεν έχει πραγματοποιηθεί), και μας σύστησε να προσέχουμε επειδή τα πράγματα συχνά δεν είναι όπως φαίνονται! Η αλήθεια είναι ότι τα χωριά των Kalash βρίσκονται δίπλα από τα σύνορα με το Αφγανιστάν, γεγονός που δεν τα καθιστά ιδιαίτερα ασφαλή.
Μετά από ένα λιτό δείπνο, πέφτουμε για ύπνο, ενώ η ατμόσφαιρα είναι αρκετά δροσερή, αφού λόγω της ορεινής περιοχής η θερμοκρασία έχει κατέβει αρκετά. Το επόμενο πρωί έρχεται νωρίς ο οδηγός μας και μας οδηγεί στο Μορφωτικό Κέντρο της Bumburet. Χρηματοδοτημένο από την Ελληνική κυβέρνηση και κτισμένο σαν έκθεμα της αρχιτεκτονικής των Kalash, φιλοξενεί ένα μουσείο και μιά βιβλιοθήκη, καθώς και ένα σχολείο, αίθουσα συγκεντρώσεων και κλινική. Τα κέρδη επενδύονται σε προγράμματα για την υγεία και την παιδεία, καθώς και στην προβολή της κουλτούρας των Kalash. Μας υποδέχεται ο διευθυντής του σχολείου, ο οποίος μας χαιρετίζει θερμά και αναλαβαίνει την ξενάγησή μας στις διάφορες τάξεις, ενώ μας εξηγεί λεπτομέρειες σχετικές με την εκπαίδευση των μικρών μαθητών. Γυρίζουμε όλες τις τάξεις και συνομιλούμε με όλους τους δασκάλους, ενώ τα παιδιά φαίνονται καθαρά, ήσυχα και πειθαρχημένα. Δυστυχώς, είναι Παρασκευή, ημέρα αργίας για το Πακιστάν, αλλά ακόμη και για τους Kalash, και δεν μπορούμε να επισκεφθούμε το Μουσείο. Βγάζουμε αρκετές φωτογραφίες στο σχολείο με τους δασκάλους και τους μαθητές και αναχωρούμε, επειδή θα συνεχίσουμε την διαδρομή προς την κοιλάδα Rumbur, για να δούμε και τον άλλο πληθυσμό των Kalash.
Το ξενοδοχείο μας
Μορφωτικό Κέντρο της Bumburet και σχολείο
Ο δρόμος για την Rumbur είναι ακόμη χειρότερος και σε 2-3 σημεία έχει υποχωρήσει το οδόστρωμα στα πλάγια, με αποτέλεσμα το τζιπ να περνάει τελείως οριακά. Μας παρηγορεί ότι το ποτάμι είναι σχετικά κοντά από κάτω μας και σε μια πτώση μπορεί και να γλιτώσουμε, αλλά ευτυχώς αυτό δεν συμβαίνει! Περνάμε από ένα μουσουλμανικό χωριό, που ξεχωρίζει αμέσως επειδή τα κορίτσια είναι καλυμένα με μαντήλες. Δυστυχώς έχουν αρχίσει να δημιουργούνται κάμποσα τέτοια χωριά δίπλα στους Kalash και υπάρχει ο φόβος ότι η φυλή αυτή δεν θα μπορέσει να κρατήσει για πολύ την ανεξαρτησία της, τις παραδόσεις της και τα παγανιστικά στοιχεία της λατρείας της, αλλά ότι θα εξισλαμισθεί. Σε λίγο μπαίνουμε στο χωριό των Kalash. Αυτό είναι πιο πρωτόγονο από το χωριό της Bumburet, με πιό φτωχικά σπίτια και αρκετά μικρότερο. Ο Farooq μας βρίσκει έναν τοπικό οδηγό, ο οποίος μας οδηγεί σε διάφορα σπίτια του χωριού. Ο κόσμος εδώ είναι πιο συγκρατημένος, ίσως επειδή οι τουρίστες είναι πολύ λιγότεροι, και αρκετοί αρνούνται να φωτογραφηθούν. Στους δρόμους συναντούμε διάφορα πιτσιρίκια που μας ακολουθούν με περιέργεια, ενώ γυναίκες πλένουν ρούχα σε κάποιες πηγές. Δεν μένουμε πολλές ώρες, επειδή δεν έχει κάτι άλλο να δούμε, και παίρνουμε τον δρόμο της επιστροφής. Αυτή τη φορά, επειδή η ώρα έχει περάσει, θα συναντήσουμε κάποια αυτοκίνητα, αλλά ευτυχώς είναι σε τέτοια σημεία που είναι εφικτή η διάβαση. Φθάνουμε στην Ayun δίχως να το καταλάβουμε, και παίρνουμε το τελικό κομάτι της διαδρομής μας για την Peshawar. Αυτό θα κρατήσει για δύο ημέρες, με μιά ενδιάμεση διανυκτέρευση, ενώ μετά την παραμονή μας στην Peshawar θα συνεχίσουμε για το Islamabad, από όπου θα πάρουμε την πτήση της επιστροφής.
Ο δρόμος για την Rumbur
Μαθητές από Ισλαμικό χωριό της περιοχής
Γενικά δεν μου αρέσει να φωτογραφίζω ηλικιωμένους, παρότι γνωρίζω ότι έτσι παραβαίνω τον χρυσό κανόνα της φωτογραφίας: “Φωτογραφίζετε γριές/γέρους, επειδή με τις βαθειά χαραγμένες ρυτίδες τους εγγυώνται για ένα πετυχημένο και εντυπωσιακό αποτέλεσμα”. Πως να αντισταθείς όμως στην γλυκιά αυτή και πολύχρωμη γριούλα Kalash.
Eίναι απόγευμα όταν φθάνουμε στην Chitral. Περνάμε την γέφυρα επάνω από τον ποταμό Chitral και λίγο μετά, πηγαίνοντας παράλληλα με το ποτάμι, μπαίνουμε στην πόλη. Σε όλη αυτή την πορεία μας ακολουθήσαμε την πορεία του ποταμού, που αρχικά λέγονταν Laspur, προερχόμενος από τον παγετώνα Chiantar, ένα στρώμα πάγου 40 χιλιομέτρων στα 5.000 μέτρα υψόμετρο στα βόρεια της χώρας, από όπου ξεκινάει και ο ποταμός Amu Darya – o αρχαίος Ώξος που διασχίζει την Κεντρική Ασία μέχρι την Λίμνη Αράλη, αλλά και ο γνωστός μας ποταμός Gilgit, που τον είχαμε ακολουθήσει αρχικά. Στη συνέχεια ο Laspur λέγεται Mastuj, στην περιοχή που περνάει δίπλα από την ομώνυμη πόλη, και μετά Chitral, σχηματίζοντας αμέσως μετά την πόλη μια πλατιά κοιλάδα, γύρω στα 4 χιλιόμετρα, με καλλιεργήσιμες περιοχές. Μετά την Chitral ο ποταμός λέγεται Kunar και αργότερα μπαίνει μέσα στο Αφγανιστάν. Η Chitral είναι μια ήσυχη μικρή πόλη, στην ουσία απλωμένη γύρω από έναν κεντρικό δρόμο, με αρκετά αξιοθέατα όμως. Εδώ σε κυριαρχεί το αίσθημα ότι βρίσκεσαι απομονωμένος στο τέρμα του κόσμου, αφού για να φθάσεις στην πολύ δύσκολη σε πρόσβαση περιοχή αυτή, έχεις να περάσεις από επικίνδυνες ορεινές διαβάσεις. Είτε η πορεία προς το Shandur Pass, εκεί από όπου ήρθαμε, είτε η πορεία προς τον νότο για την Peshawar, όπου θα συνεχίσουμε, είναι πολύωρες και δύσκολες διαδρομές, ενώ οι οροσειρές ολόγυρα του Ινδοκαύκασου και του Hindu Raj σε περιτριγυρίζουν ασφυκτικά. Υπάρχει και αεροπορική επικοινωνία με την Peshawar, αλλά για πολλούς μήνες τον χρόνο τα δρομολόγια δεν εκτελούνται λόγω των κακών καιρικών συνθηκών. Η Chitral όμως είναι το κέντρο για πολλές ορεινές εξορμήσεις για τους λάτρεις της ορειβασίας και φυσικά για τις κοιλάδες των Kalash, που ήταν ένας από τους κύριους στόχους του ταξιδιού μας.
Υπάρχει ένα ξακουστό ξενοδοχείο 10 χιλιόμετρα βόρεια της Chitral, το Hindukush Heights, το οποίο δεν είναι και ιδιαίτερα ακριβό, αλλά επειδή όμως αφενός η διαδρομή είναι αρκετά δύσκολη για να πάμε εκεί και αφετέρου είναι ακόμη νωρίς και έχουμε ώρα για να περιηγηθούμε την πόλη, αποφασίζουμε να μείνουμε στο κέντρο της Chitral, όπου βρίσκουμε εύκολα ένα αρκετά συμπαθητικό ξενοδοχείο. Επισκεπτόμαστε το Φρούριο Chitral, που βρίσκεται σε μια στρατηγική θέση επάνω στον ποταμό, το οποίο όμως καλύτερα φαίνεται από απέναντι, και θα το θαυμάσουμε κατά την διαδρομή μας την επόμενη μέρα. Το φρούριο έχει κατασκευασθεί το 1774 κατά την διάρκεια της βασιλείας του Mothered Shah Kaptur II και αποκαταστάθηκε το 1911 από τον Sir Shoji ul-Mulk. Το σύμπλεγμα χρησίμευε για να στεγάζει τους στρατώνες των φρουρών του Mehtar του πριγκηπικού κράτους του Chitral.
Πολύ κοντά βρίσκεται και το Μεγάλο Τζαμί, κτισμένο κατά το τέλος του 19ου αιώνα από τους ul-Mulks όπως λέγονταν οι κυβερνήτες της Chitral. Με τους ροζ και λευκούς τοίχους, τον λευκό θόλο και τους μιναρέδες που πλαισιώνουν την ορεινή κορυφή του Tirich Mir στο βάθος, είναι από τα πιο ξεχωριστά τζαμιά του Πακιστάν. Οι κάτοικοι είναι αρκετά φιλικοί, Ισμαηλίτες Μουσουλμάνοι οι περισσότεροι, αλλά θεωρούνται πολύ συντηρητικοί και οι γυναίκες σχεδόν απουσιάζουν από τους δρόμους. Τρώμε στο ξενοδοχείο μας, που έχει ωραία θέα προς το ποτάμι, και ετοιμαζόμαστε να πάμε για ύπνο, όταν ένα νέο πρόβλημα προκύπτει. Μας βρίσκει ο Farooq, ο οδηγός μας, και μας λέει ότι δεν μπορεί να μας πάει την επομένη στις κοιλάδες των Kalash, επειδή ο δρόμος είναι πολύ στενός και δεν χωράει το Prado!! Μας συμβουλεύει να νοικιάσουμε ένα από τα στενά τζιπ που είναι διαθέσιμα στην περιοχή και είναι κατάλληλα για τις διαδρομές αυτές. Τηλέφωνα και πάλι στον πράκτορά μας τον Ahktar στη Λαχώρη, στον οποίο εξηγούμε ότι το πακέτο των Kalash ήταν στην συμφωνία, και ότι δεν έχουμε αντίρρηση για την ενοικίαση του στενού τζιπ, αλλά θα πρέπει να το πληρώσει αυτός. Νέες συνεννοήσεις μεταξύ του Farooq και του Ahktar και τελικά, βρίσκεται η λύση, το τζιπ μας τελικά είναι κατά κάποιο θαυμαστό τρόπο κατάλληλο και για τους δρόμους των Kalash, και θα το χρησιμοποιήσουμε για τις διαδρομές αυτές. Βέβαια, όλη αυτή η ιστορία μας προκαλεί κάποια ανησυχία αλλά ο Farooq μας διαβεβαιώνει ότι όλα είναι εντάξει και ότι δεν πρόκειται να κινδυνεύσουμε.
Φρούριο Chitral
Μεγάλο Τζαμί του Chitral
To άλλο πρωί, έχοντας ξεκουραστεί αρκετά, ξυπνάμε νωρίς και μετά από ένα καλό πρωινό ξεκινάμε για την μεγάλη περιπέτεια, την διήμερη επίσκεψη στις κοιλάδες των Kalash. Αρχικά επιστρέφουμε από τον ίδιο δρόμο, περνώντας από το παζάρι Naya, πολύβουο κλασσικό παζάρι του κεντρικού δρόμου, παρόμοιο με αυτά που συναντάς σε όλες τις πόλεις του Βόρειου Πακιστάν. Περνάμε την γέφυρα και συνεχίζουμε παράλληλα με το ποτάμι, αλλά προς τον νότο αυτή τη φορά και βλέπουμε απέναντι την θέα του όμορφου φρούριου Chitral, με το έντονο κοκκινωπό χρώμα. Λίγα χιλιόμετρα πιο πέρα περνάμε μια στενή γέφυρα, επάνω από τον Ποταμό που λέγεται πλέον Kunar, και διασχίζουμε την Ayun. Είναι μια μικρή πόλη, δίχως κανένα ενδιαφέρον, με πάρα πολλή κίνηση, και έναν πολύ στενό κεντρικό δρόμο, που για να τον περάσουμε κάνουμε αρκετή ώρα. Αμέσως μετά αρχίζουν οι στροφές και σε λίγη ώρα ανεβαίνουμε σε υψόμετρο, αλλά γρήγορα ξανακατεβαίνουμε και φθάνουμε σύντομα στην στενή κοιλάδα του ποταμού Kalash. Ο δρόμος είναι όντως πολύ στενός, αλλά ευτυχώς δεν συναντούμε σχεδόν καθόλου άλλα αυτοκίνητα, ίσως επειδή είναι πολύ νωρίς. Δίπλα μας κυλάει ο μικρός ποταμός Kalash, και το τοπίο είναι πολύ όμορφο. Πάντως, δεν μας φοβίζει καθόλου η διαδρομή, ίσως επειδή έχουμε συνηθίσει πια, ή επειδή δεν υπάρχουν οι γκρεμοί που χαρακτηρίζουν τις διαδρομές δίπλα από τον μανιασμένο Ινδό. Μετά από λίγα χιλιόμετρα φθάνουμε σε μια διασταύρωση, όπου υπάρχει σηματοδότηση και ένα μικρό φυλάκιο. Εδώ παλιά γινόταν η καταχώρηση των στοιχείων όσων ταξίδευαν προς τους Kalash, στους οποίους έδιναν και ένοπλους φρουρούς για συνοδεία, αλλά αυτό δεν είναι πια απαραίτητο επειδή οι συνθήκες ασφάλειας στην περιοχή έχουν βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια. Από εδώ, η διαδρομή προς τα αριστερά οδηγεί στην περισσότερο τουριστική Κοιλάδα Bumburet και προς τα δεξιά στην περισσότερο παραδοσιακή Κοιλάδα Rumbur. Εμείς θα πάρουμε την αριστερή διαδρομή, προς την Bumburet, όπου θα μείνουμε το βράδυ, μιάς και υπάρχουν και τα καλύτερα καταλύματα, ενώ την Rumbur θα επισκεφθούμε την επομένη.
Παζάρι Naya, Chitral
Στην Κοιλάδα Kalash
Φυλάκιο στην διασταύρωση προς Bumburet και Rumbur
Δώδεκα χιλιόμετρα μετά την διασταύρωση βλέπουμε από μακριά το χωριό των Kalash. Παρότι οι περισσότεροι έχουν ακούσει για τον αινιγματικό λαό των Kalash με τις παγανιστικές συνήθειες, θα γράψω εδώ δυό λόγια. Οι Kalash αριθμούν περίπου 3.500 άτομα, όντας η μικρότερη ομάδα ανάμεσα στις θρησκευτικές μειονότητες του Πακιστάν. Αντίθετα από τις άλλες μειονότητες ζουν αποκλειστικά σε μιά ιδιαίτερη γεωγραφική περιοχή, στις τρεις κοιλάδες του Birir, της Bumburet και της Rumbur, στον Ινδοκαύκασο, ανάμεσα στα Αφγανικά σύνορα και στην Κοιλάδα του Chitral. Την κοιλάδα του Birir αποφασίσαμε να μην την επισκεφθούμε, επειδή έχει ξεχωριστή διαδρομή που φεύγει από την Ayun και δεν προσφέρει κάτι παρά πάνω από ότι οι άλλες δύο κοιλάδες. Στο αφοσιωμένο στον Μουσουλμανισμό Πακιστάν, η ύπαρξη παγανιστών που ακόμη εξασκούν τα αρχαία τους έθιμα – παρότι σε μιά σειρά απομακρυσμένων κοιλάδων – έρχεται κάπως σαν σοκ. Οι Kalash έχουν μια περήφανη και μοναδική κουλτούρα που έχει προσελκύσει τον καθένα, από τους ιεραποστόλους μέχρι τους ανθρωπολόγους, από τους εθελοντές μέχρι τους τουρίστες. Η μυθολογία και το φολκλόρ των Kalash έχουν συγκριθεί με αυτά της αρχαίας Ελλάδας και οι Kalash διεκδικούν μυθική καταγωγή σαν απόγονοι των στρατιών του Μεγάλου Αλεξάνδρου που έμειναν πίσω, μετά από τις εκστρατείες του στην περιοχή, αλλά οι εθνολόγοι λένε ότι ο σύνδεσμος αυτός δεν μπορεί να αποδειχθεί. Οι Kalash δεν είναι στην πραγματικότητα πολυθεϊστές, πιστεύουν σε έναν θεό (Dezau), αλλά τον θεωρούν σαν μιά μακρινή μορφή και αντίθετα προσεύχονται ή θυσιάζουν στα dewalok (πνεύματα) που ασχολούνται με πιό γήϊνες υποθέσεις. Η ζωή διαιρείται σε αγνές (onjesta) και ακάθαρτες (pragata) σφαίρες, που επιδρούν σημαντικά στην καθημερινή τους ζωή και μεταφέρουν πολλά σχετιζόμενα ταμπού.
Εάν το πρώτο πράγμα που σε εντυπωσιάζει στους Kalash είναι η αφοπλιστική τους φιλοξενία, τότε το δεύτερο είναι η εμφάνισή τους. Οι γυναίκες Kalash φορούν μακριά μαύρα βαμβακερά φορέματα διακοσμημένα με σειρήτια ή κεντήματα, καλύματα της κεφαλής και ένα μεγάλο αριθμό κολιέδων με χάντρες. Τα χρωματιστά μάλλινα μακριά καλύματα της κεφαλής κατεβαίνουν στους ώμους των γυναικών, διακοσμημένα με πειθαρχημένα κύματα από πορσελάνινα κελύφη και περίτεχνα κεντήματα, με ζωηρά κόκκινα, χτυπητά ροζ, Βυζαντινά μπλε, καναρινί κίτρινα και σμαραγδένια πράσινα συνυφασμένα σε καλειδοσκοπικές ταπισερί. Αντίθετα από τις περισσότερες Μουσουλμάνες, οι γυναίκες Kalash παραμένουν ακάλυπτες και φημίζονται για την ομορφιά τους. Συγκρινόμενοι με πολλούς συμπατριώτες τους πέρα από τις κοιλάδες τους, οι Kalash είναι ευχάριστα φιλελεύθεροι: πίνουν κρασί, διεξάγουν χορευτικά φεστιβάλ, λατρεύουν τους θεούς του, και οι γυναίκες δεν φοράνε μπούρκες και είναι ελεύθερες να διαλέξουν τον σύζυγό τους.
Στο χωριό των Kalash
Μπαίνουμε στο χωριό και κάνουμε μια βόλτα προτού βρούμε ξενοδοχείο για να διανυκτερεύσουμε. Είναι ένα μικρό χωριό με πολύ άσχημο δρόμο – ίσως τον χειρότερο της σημερινής διαδρομής μας, με γραφικά σπίτια κτισμένα στις πλαγιές ενός λόφου. Βλέπουμε αρκετές γυναίκες με τις όμορφες τοπικές ενδυμασίες και αρκετά παιδιά που μας κοιτάζουν περίεργα. Παρότι κατά καιρούς έρχονται κάποια τουριστικά γκρουπ εδώ, η παρουσία ξένων είναι γενικά κάτι το σπάνιο. Υπάρχουν μερικά μικρά μαγαζιά που πουλούν διάφορα είδη και 2-3 από αυτά με σουβενίρ, κυρίως από τοπικές ενδυμασίες, π.χ. μαντήλια, καλύμματα κεφαλιού, κλπ. Φυσικά βρίσκουμε εύκολα δωμάτιο, μιάς και υπάρχουν 2-3 σχετικά καλά ξενοδοχεία και μάλλον άδεια και ζητάμε από τον ξενοδόχο να μας βρει έναν οδηγό για περιήγηση στις κατοικίες των Kalash. Σε λίγο έρχεται ο οδηγός μας, ένας συμπαθητικός νέος που μιλάει πολύ καλά Αγγλικά, σπουδαστής από ότι μας είπε, που θα αναλάβει την ξενάγησή μας. Ανεβαίνουμε λοιπόν τον ανηφορικό δρόμο προς τα σπίτια του χωριού, ενώ στον δρόμο συναντoύμε αρκετές γυναίκες φορτωμένες. Ο οδηγός μας μας βάζει σε μερικά σπίτια, όπου μας υποδέχονται πολύ φιλόξενα οι ένοικοι, κυρίως γυναίκες και παιδιά, μιάς και την ώρα αυτή οι άντρες λείπουν στα χωράφια. Δεν μας πειράζει καθόλου, μιάς και είναι οι γυναίκες που ντύνονται εντυπωσιακά στους Kalash και αποτελούν το αξιοθέατο. Βγάζουμε αρκετές φωτογραφίες, και συχνά μας προσφέρουν διάφορα κεράσματα, από αναψυκτικά, μέχρι κάποια τοπικά γλυκά. Ο οδηγός μας τους εξηγεί ότι είμαστε από την Ελλάδα και το δέχονται με χαμόγελο, αφού παρότι δεν έχει αποδειχθεί η σχέση τους με τον Μεγάλο Αλέξανδρο και τον στρατό του, υπάρχουν στενές σχέσεις με την χώρα μας που έχει κάνει πολλές δωρεές στην κοινότητα, μεταξύ των οποίων και το Μορφωτικό Κέντρο της Bumburet, που θα επισκεφθούμε την επομένη. Άλλωστε, Έλληνας αξίζει να είναι όποιος μετέχει της Ελληνικής παιδείας, και μάλιστα περισσότερο από τον έχοντα τα απαραίτητα γονίδια που να το πιστοποιούν. Μετά από λίγο φθάνουμε στην κεντρική πλατεία του χωριού, όπου συναντούμε αρκετές γυναίκες και παιδιά συγκεντρωμένα και βγάζουμε μερικές φωτογραφίες. Ξαναξεκινάμε και περνάμε από ένα μεγάλο κτίριο. O οδηγός μας , μας λέει ότι το κτίριο αυτό λέγεται “bashaleni” και εκεί συγκεντρώνονται οι γυναίκες όταν έχουν έμμηνη ρύση, μιάς και αυτό υπάγεται στην σφαίρα του ακάθαρτου (pragata), ώστε να ξανακερδίσουν την αγνότητά τους. Μας είπε μάλιστα ότι αν οι Kalash αντιληφθούν ότι κάποια τουρίστρια βρίσκεται σε φάση έμμηνου ρύσης, θα οδηγηθεί στο κτίριο αυτό αναγκαστικά, όπου θα κρατηθεί για λίγες ημέρες!
Oι Kalash
Στην Κεντρική Πλατεία του χωριού των Kalash
Έχει αρχίσει να σκοτεινιάζει και φθάνουμε στο ξενοδοχείο μας. Εκεί δεχόμαστε μια αναπάντεχη επίσκεψη, ένας δάσκαλος που διδάσκει σε ένα γειτονικό χωριό, έμαθε για την παρουσία μας, και το ότι προερχόμαστε από την Ελλάδα, και ήρθε για να μας γνωρίσει. Στην κουβέντα μαζί του, μας λέει ότι είναι φίλος του περίφημου Θανάση Λερούνη. Για όσους δεν τον έχουν ακούσει, ο Θανάσης Λερούνης είναι ένας Έλληνας δάσκαλος, λόγιος και εθελοντής, ο μόνος Δυτικός που ζούσε σε αυτή την σειρά των κοιλάδων των Κalash στα ορεινά σύνορα του Πακιστάν, έχοντας αφιερώσει την ζωή του στη μελέτη και την βελτίωση της ζωής του αρχαίου “χαμένου φύλου”, των τελευταίων παγανιστών της Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ασίας.
Ο Θανάσης Λερούνης ζούσε ανάμεσα στους Kalash από το 2001, υποστηριζόμενος από την Ελληνική κυβέρνηση, και διηύθυνε ένα μουσείο που εστιάζονταν στην κουλτούρα της φυλής και στις σχέσεις της με την Ελλάδα. Νόμιζε ότι η απομόνωση της κοιλάδας και η 10ετής παρουσία του εκεί του παρείχαν ασφάλεια, αλλά απήχθη από μια ομάδα Ταλιμπάν σε μια βίαιη επιδρομή το ξημέρωμα στις 7 Σεπτεμβρίου 2009. Τον μετέφεραν από την άλλη μεριά των συνόρων, στην επαρχία Nuristan του Αφγανιστάν. Αυτοί που τον είχαν συλλάβει απαίτησαν την απελευθέρωση μαχητών τους που κρατούσαν οι Πακιστανοί σε αντάλλαγμα της ελευθερίας του. Τελικά, ο Θανάσης Λερούνης απελευθερώθηκε μετά από 6 μήνες στην αιχμαλωσία, κατόπιν των συντονισμένων ενεργειών της Πακιστανικής και της Ελληνικής κυβέρνησης. Οι Kalash επισήμαναν ότι πρίν την απαγωγή, ο Λερούνης δεν είχε κανένα πρόβλημα και ήταν εξαιρετικά δημοφιλής στην τοπική κοινωνία. Μετά από μια σύντομη εξιστόρηση των περιπετειών του Θανάση Λερούνη, ο Πακιστανός δάσκαλος τον πήρε στο κινητό του και μας τον έδωσε για να μιλήσουμε. Είχαμε μιά ευχάριστη σύντομη συνομιλία, υποσχεθήκαμε να συναντηθούμε στην Ελλάδα όπου ζει σήμερα ο Λερούνης (δυστυχώς ακόμη η συνάντηση δεν έχει πραγματοποιηθεί), και μας σύστησε να προσέχουμε επειδή τα πράγματα συχνά δεν είναι όπως φαίνονται! Η αλήθεια είναι ότι τα χωριά των Kalash βρίσκονται δίπλα από τα σύνορα με το Αφγανιστάν, γεγονός που δεν τα καθιστά ιδιαίτερα ασφαλή.
Μετά από ένα λιτό δείπνο, πέφτουμε για ύπνο, ενώ η ατμόσφαιρα είναι αρκετά δροσερή, αφού λόγω της ορεινής περιοχής η θερμοκρασία έχει κατέβει αρκετά. Το επόμενο πρωί έρχεται νωρίς ο οδηγός μας και μας οδηγεί στο Μορφωτικό Κέντρο της Bumburet. Χρηματοδοτημένο από την Ελληνική κυβέρνηση και κτισμένο σαν έκθεμα της αρχιτεκτονικής των Kalash, φιλοξενεί ένα μουσείο και μιά βιβλιοθήκη, καθώς και ένα σχολείο, αίθουσα συγκεντρώσεων και κλινική. Τα κέρδη επενδύονται σε προγράμματα για την υγεία και την παιδεία, καθώς και στην προβολή της κουλτούρας των Kalash. Μας υποδέχεται ο διευθυντής του σχολείου, ο οποίος μας χαιρετίζει θερμά και αναλαβαίνει την ξενάγησή μας στις διάφορες τάξεις, ενώ μας εξηγεί λεπτομέρειες σχετικές με την εκπαίδευση των μικρών μαθητών. Γυρίζουμε όλες τις τάξεις και συνομιλούμε με όλους τους δασκάλους, ενώ τα παιδιά φαίνονται καθαρά, ήσυχα και πειθαρχημένα. Δυστυχώς, είναι Παρασκευή, ημέρα αργίας για το Πακιστάν, αλλά ακόμη και για τους Kalash, και δεν μπορούμε να επισκεφθούμε το Μουσείο. Βγάζουμε αρκετές φωτογραφίες στο σχολείο με τους δασκάλους και τους μαθητές και αναχωρούμε, επειδή θα συνεχίσουμε την διαδρομή προς την κοιλάδα Rumbur, για να δούμε και τον άλλο πληθυσμό των Kalash.
Το ξενοδοχείο μας
Μορφωτικό Κέντρο της Bumburet και σχολείο
Ο δρόμος για την Rumbur είναι ακόμη χειρότερος και σε 2-3 σημεία έχει υποχωρήσει το οδόστρωμα στα πλάγια, με αποτέλεσμα το τζιπ να περνάει τελείως οριακά. Μας παρηγορεί ότι το ποτάμι είναι σχετικά κοντά από κάτω μας και σε μια πτώση μπορεί και να γλιτώσουμε, αλλά ευτυχώς αυτό δεν συμβαίνει! Περνάμε από ένα μουσουλμανικό χωριό, που ξεχωρίζει αμέσως επειδή τα κορίτσια είναι καλυμένα με μαντήλες. Δυστυχώς έχουν αρχίσει να δημιουργούνται κάμποσα τέτοια χωριά δίπλα στους Kalash και υπάρχει ο φόβος ότι η φυλή αυτή δεν θα μπορέσει να κρατήσει για πολύ την ανεξαρτησία της, τις παραδόσεις της και τα παγανιστικά στοιχεία της λατρείας της, αλλά ότι θα εξισλαμισθεί. Σε λίγο μπαίνουμε στο χωριό των Kalash. Αυτό είναι πιο πρωτόγονο από το χωριό της Bumburet, με πιό φτωχικά σπίτια και αρκετά μικρότερο. Ο Farooq μας βρίσκει έναν τοπικό οδηγό, ο οποίος μας οδηγεί σε διάφορα σπίτια του χωριού. Ο κόσμος εδώ είναι πιο συγκρατημένος, ίσως επειδή οι τουρίστες είναι πολύ λιγότεροι, και αρκετοί αρνούνται να φωτογραφηθούν. Στους δρόμους συναντούμε διάφορα πιτσιρίκια που μας ακολουθούν με περιέργεια, ενώ γυναίκες πλένουν ρούχα σε κάποιες πηγές. Δεν μένουμε πολλές ώρες, επειδή δεν έχει κάτι άλλο να δούμε, και παίρνουμε τον δρόμο της επιστροφής. Αυτή τη φορά, επειδή η ώρα έχει περάσει, θα συναντήσουμε κάποια αυτοκίνητα, αλλά ευτυχώς είναι σε τέτοια σημεία που είναι εφικτή η διάβαση. Φθάνουμε στην Ayun δίχως να το καταλάβουμε, και παίρνουμε το τελικό κομάτι της διαδρομής μας για την Peshawar. Αυτό θα κρατήσει για δύο ημέρες, με μιά ενδιάμεση διανυκτέρευση, ενώ μετά την παραμονή μας στην Peshawar θα συνεχίσουμε για το Islamabad, από όπου θα πάρουμε την πτήση της επιστροφής.
Ο δρόμος για την Rumbur
Μαθητές από Ισλαμικό χωριό της περιοχής
Γενικά δεν μου αρέσει να φωτογραφίζω ηλικιωμένους, παρότι γνωρίζω ότι έτσι παραβαίνω τον χρυσό κανόνα της φωτογραφίας: “Φωτογραφίζετε γριές/γέρους, επειδή με τις βαθειά χαραγμένες ρυτίδες τους εγγυώνται για ένα πετυχημένο και εντυπωσιακό αποτέλεσμα”. Πως να αντισταθείς όμως στην γλυκιά αυτή και πολύχρωμη γριούλα Kalash.
Last edited:
fotast
Member
- Μηνύματα
- 9.370
- Likes
- 14.271
Φοβερές οι φωτογραφίες σου.Ευχαριστούμε για την συνέχεια της ιστορίας.
dbalats
Member
- Μηνύματα
- 125
- Likes
- 1.240
Σε ευχαριστώ. Ελπίζω το ταξίδι αυτό να τελειώσει με 1-2 αναρτήσεις ακόμη.
va5ilis
Member
- Μηνύματα
- 125
- Likes
- 1.251
- Ταξίδι-Όνειρο
- Το Εβερεστ
Εξαιρετικές φωτογραφίες αλλά και η ιστορία. Να είσαι καλά.
Αν και έχω ταξιδέψει αρκετά δεν θα σκεφτόμουν να πάω στο Πακιστάν, προφανώς λόγω των στερεοτυπων για το ότι είναι μια χώρα επικίνδυνη. Όσο διαβάζω όμως ιστορίες - και ταξιδεύω νοερα- αρχίζει το "αποκλείεται" να γίνεται "ίσως" ακόμη και "γιατί όχι, ενδιαφέρον φαίνεται".
Γι αυτό μ αρέσει το travelstories, γιατί μια καλή ιστορία μπορεί να σε κάνει νά αναθεωρήσεις την εικόνα που έχεις για μια χώρα.
Θα μπορούσες να μου πεις πως λέγεται το σκεύασμα ακεταζολαμίδης? Πως το ζητάω στο φαρμακείο. Με μια γρήγορη έρευνα στον ίντερνετ δεν βρήκα κάτι. Ευχαριστώ.
Αν και έχω ταξιδέψει αρκετά δεν θα σκεφτόμουν να πάω στο Πακιστάν, προφανώς λόγω των στερεοτυπων για το ότι είναι μια χώρα επικίνδυνη. Όσο διαβάζω όμως ιστορίες - και ταξιδεύω νοερα- αρχίζει το "αποκλείεται" να γίνεται "ίσως" ακόμη και "γιατί όχι, ενδιαφέρον φαίνεται".
Γι αυτό μ αρέσει το travelstories, γιατί μια καλή ιστορία μπορεί να σε κάνει νά αναθεωρήσεις την εικόνα που έχεις για μια χώρα.
Θα μπορούσες να μου πεις πως λέγεται το σκεύασμα ακεταζολαμίδης? Πως το ζητάω στο φαρμακείο. Με μια γρήγορη έρευνα στον ίντερνετ δεν βρήκα κάτι. Ευχαριστώ.
dbalats
Member
- Μηνύματα
- 125
- Likes
- 1.240
Σε ευχαριστώ για τα σχόλια. Το Πακιστάν είναι εξαιρετικός προορισμός και σήμερα αρκετά ασφαλής. Απόλυτη ασφάλεια δεν υπάρχει πουθενά, ούτε και στην Ευρώπη. Είναι ταξίδι που στο συνιστώ, αν σου αρέσει η φύση και η Ανατολή, αρκεί να περάσει αυτή η θεομηνία του κορωνοϊού.
Σχετικά με την ακεταζολαμίδη, το φάρμακο έτσι λέγεται, acetazolamide (παλιά λεγόταν Diamox). Yπάρχει σε όλα τα φαρμακεία, και η συμβουλή μου είναι όταν θέλεις να ψάξεις στο Ιντερνετ για κάποιο φάρμακο, να επισκέπτεσαι το site galinos.gr, όπου βρίσκεις όλες τις πληροφορίες των φαρμάκων της ελληνικής αγοράς.
Εκπομπές Travelstories
