travelbreak
Member
- Μηνύματα
- 1.968
- Likes
- 17.262
- Επόμενο Ταξίδι
- ???
- Ταξίδι-Όνειρο
- Υπερσιβηρικός
Περιεχόμενα
3/1/2017. Τούρμι, βράδυ
Το νέο έτος 2017 μας βρήκε σε μια από τις πιο ενδιαφέρουσες χώρες που έχω επισκεφτεί. Έχουμε έρθει στο Νότο και οι άνθρωποι που βλέπουμε δεν είναι δυνατόν να περιγραφούν με λόγια. Φαίνονται φτωχοί αλλά αυτό δεν είναι το πρόβλημά τους. Δεν ξέρω τι θα έκαναν τα χρήματα αν τα είχαν. Στα μικρότερα χωριά τους δεν είδαμε μαγαζιά. Βέβαια κάτι θα αγοράζουν με τα λιγοστά που μπορεί καμιά φορά να τύχει να έχουν. Άλλωστε κάνουν σαν τρελοί για λίγα μπιρ. Ειδικά τα παιδιά όταν μας βλέπουν φωνάζουν: μάνυ μάνυ ή μπιρ μπιρ. Τα πιο μικρά παιδιά φωνάζουν και κανένα πεν πεν. Ψάχνουν για μολύβια.
Πάντως εδώ στο Νότο μόνο τα λεφτά τους νοιάζουν. Σε παρακαλάνε να τους τραβήξεις φωτογραφία για πέντε ή δέκα μπιρ. Ειδικά στη φυλή των Μούρσι που ξεκίνησε η μέρα μας σήμερα έχουν μάθει το ποιηματάκι τους. Πέντε μπιρ η φωτογραφία. Και αν ακούσουν δυο κλικ θένε δέκα μπιρ. Η μαμά μόνη της 5, μαζί με το μωρό 10. Αν έρθουν πέντε τύποι και τους τραβήξεις, πρέπει να δώσεις από πέντε στον καθένα. Εντάξει, έδωσα μια 15ριά τάλιρα. Το κακό ήταν ότι μας έβαλαν τις φωνές για το βίντεο που τραβούσαμε και πληρώσαμε μονοκοπανιά εκατό μπιρ για να ηρεμήσουν.
Οι Μούρσι είναι αυτοί που έχουν τις τεράστιες τρύπες στο κάτω χείλος και στα αυτιά. Έχουν και διάφορα τρελά στα μαλλιά τους που είναι όντως για φωτογραφία. Κάποιοι άνδρες μάλιστα κυκλοφορούσαν με τα αυτόματα όπλα για να βγουν φωτογραφία. Και ο λόγος βέβαια ήταν τα πέντε μπιρ.
Εδώ βλέπετε τις γυναίκες που έχουν βγάλει τα πιατάκια από το κάτω χείλος και εκείνο κρέμεται:
Όχι στο χωριό αλλά στο δρόμο πηγαίνοντας, είδαμε τέσσερις τελείως γυμνούς νέους να ζητάνε τη φωτογράφιση. Εγώ είπα να σταματήσουμε αλλά ο οδηγός μας με απέτρεψε γιατί λέει είναι άγριοι και ατίθασοι. Μάλλον δεν ανήκουν στο σύστημα του φύλαρχου και οι συνοδοί δε μας αφήνουν. Τη σημερινή μέρα είχαμε και δυο συνοδούς: έναν με το όπλο και ένα ξεναγό. Τους πήραμε από το χωριό πριν μπούμε στην περιοχή των Μούρσι. Κλασικά και γνωστά πράγματα από το βορρά. Εγώ πιστεύω ότι στην επίσκεψή μας στο χωριό των Μούρσι ήμασταν τυχεροί που ταυτόχρονα είχαν επίσκεψη και μια δεκαριά Ιταλοί, οπότε το μισό χωριό κυνηγούσε εκείνους και όχι εμάς. Πάντως εμείς δεν αντέξαμε πολύ και φύγαμε. Οι Ιταλοί συνέχιζαν τη φωτογράφιση.
Για να πάμε εκεί κάναμε συνολικά τρεις ώρες χωματόδρομο. Απ’ ό,τι έμαθα τα περισσότερα γκρουπ τουριστών, στα χωριά των φυλών αυτών κάθονται πάνω από μια ώρα και ασχολούνται με τις φωτογραφίες. Εμείς ήμασταν εξαίρεση. Ίσως δεν είχαμε και τη σωστή προσέγγιση με τους ντόπιους. Νομίζω πάντως ότι άξιζε κι ας με απογοήτευσε η φυλή αυτή, όπως και όλες βέβαια, με την τρέλα τους για τα λεφτά. Στο γυρισμό και μόλις που φτάναμε στη Τζίγκα, ο Λίμπεν διαπίστωσε ότι έχουμε πάθει λάστιχο στο τζιπ και χάσαμε μια ώρα μέχρι να το φτιάξει. Πάντως ήταν το πρώτο και το τελευταίο που μας έτυχε στο ταξίδι μας.
Στο δρόμο είδαμε μια φυλή με εξοργισμένους ανθρώπους και μάλιστα οπλισμένους κάπου να πηγαίνουν. Άνδρες και γυναίκες:
Μετά πήραμε το δρόμο για το Τούρμι, που ήταν το μέρος της επόμενης διαμονής μας. Φτάσαμε εδώ στο λοτζ από τις πέντε το απόγευμα και δεν έχει και τίποτα να κάνεις. Ούτε ίντερνετ δεν έχει.
Η διαδρομή είχε ενδιαφέρον και σταματήσαμε σε μια αγορά και είδαμε απίθανα πράγματα: ανθρώπους και λίγα ζώα από τις φυλές Hammar και Bana. Εξωπραγματικές εικόνες. Είχαμε φυσικά τον ντόπιο συνοδό που μας προστάτευε.
Εσείς οι λίγοι τυχεροί που θα προσέξετε την επόμενη φωτογραφία, να κάνετε οπωσδήποτε κλικ πάνω της για να δείτε αυτή την κοπέλα με τι ύφος και στυλ φτιάχνει τα πράγματά της:
Αυτή ήταν η σημερινή μέρα. Σε λίγο πάμε για φαγητό. Να δούμε τι θα φάμε. Μας την πέφτουν τώρα και τα κουνούπια.
4/1/2017, Τούρμι πρωί.
Απόψε μας έφαγαν τα κουνούπια. Ευτυχώς παίρνουμε τα χάπια για τη μαλάρια. Αν και είχαμε κουνουπιέρα κατάφεραν και εισχώρησαν.
Χθες βράδυ έφαγα πίτσα στο εστιατόριο του λοτζ το οποίο απέχει από το δωμάτιο μας πεντακόσια μέτρα. Έχω βαρεθεί το κρέας. Σε αυτό το ταξίδι τρώμε καλά. Ένα καλό πρωινό και ένα καλό βραδινό. Όλη τη μέρα τίποτα άλλο. Τσάμπα κρατάμε παξιμάδια και ξηρούς καρπούς. Εγώ πριν το φαγητό πίνω καμιά ρακή. Έτσι κάτι έχω ξοδέψει, όσον αφορά στο βάρος που κουβαλούμε. Τελικά γυρίσαμε όλα τα παξιμάδια και τη μισή ρακή πίσω.
Χθες το απόγευμα υπήρξε το ενδεχόμενο να πάμε σε ένα τοπικό γάμο και να δούμε το έθιμο bull-jumbing. Είναι αυτό που ο υποψήφιος γαμπρός πηδά πάνω από μερικούς ταύρους ή τέλος πάντων τρέχει στις ράχες τους. Θα είχε ενδιαφέρον, και σαν ώρα μας ταίριαζε καλά, όμως ήθελαν από τον καθένα μας 700 μπιρ. Τα θεωρήσαμε πολλά και το απορρίψαμε. Ίσως κάποια στιγμή το μετανιώσουμε, αλλά τώρα τελείωσε. Τα 700 μπιρ είναι κάπου τριάντα ευρώ. Τώρα που το σκέφτομαι δε μου φαίνεται υπερβολικό το ποσόν. Όμως χθες το θεωρήσαμε κλεψιά. Θα το δούμε στο YouTube.
Εκ των υστέρων κρίνοντας (είδα κάτι φωτογραφίες από την εκδρομή ενός φίλου) πιστεύω ότι θα στηνόταν η παράσταση μόνο για μας. Θα μάζευαν καμιά εκατοστή χωριάτες και θα έκαναν τα γνωστά από τα χωριά των φυλών. Γι αυτούς τα τρία χιλιάρικα μπιρ που θα τους δίναμε θα ήταν αρκετά. Και θα κάλυπταν και τους μεσάζοντες. Τελικά μου φαίνεται για όλα είμαι καχύποπτος.
Η σημερινή μέρα ήταν λίγο δύσκολη. Ξεκίνησε πολύ όμορφα με ένα δυνατό πρωινό στο λοτζ που κοιμηθήκαμε και στις 07:45 ήμασταν έτοιμοι για αναχώρηση. Πήραμε πορεία προς το Άρμπα Μιντς που είχαμε μείνει και τρεις μέρες πριν. Ο δρόμος ανώμαλος χωματόδρομος, αλλά οι εικόνες φανταστικές. Δίναμε πέντε, δέκα μπιρ στους περαστικούς και τραβούσαμε ωραίες και αυθεντικές φωτογραφίες. Καλύτερα από τα στημένα χωριά. Κοπέλες γυμνόστηθες που έβοσκαν με τον οπλισμένο σύζυγό τους ένα κοπάδι κατσίκια. Βοσκαρόπαιδα, το πολύ δέκα ετών, μόνα τους με πενήντα ή εκατό ζώα.
Ο Ευρωπαίος με τον Αφρικανό:
Ώσπου φτάσαμε σε ένα χωριό της φυλής Erbore. Εκεί έχουμε το γνωστό κόλπο: μας λένε να τραβάμε ελεύθερα βίντεο και γενικά πλάνα φωτογραφιών, αλλά για προσωπικές φωτογραφίες πληρώνουμε τα μοντέλα πέντε μπιρ το καθένα. Το κακό ήταν ότι ήμασταν μόνο εμείς οι τέσσερις και μας την έπεσε όλο το χωριό. Αυτό σημαίνει πως δεν ξέραμε τι μας γίνεται. Ξεχωρίζαμε ένα ή δυο ή τρία μοντέλα και τα πληρώναμε αντιστοίχως. Πόσα να πληρώσεις όμως; Άσε που είχαμε βαρεθεί με τα χωριά και τα μοντέλα και δε θέλαμε να κυκλοφορούμε τόσο πολύ μέσα στον ακάθαρτο χώρο και να μας ακουμπούν οι άνθρωποι. Μαζεύτηκαν σε λίγα λεπτά (είμαι σίγουρος ότι παράτησαν ό,τι και να έκαναν) περίπου 100 άτομα από το χωριό. Κυρίως κορίτσια ήταν, ωστόσο και πολλοί άντρες είχαν έρθει με τα όπλα τους. Μας τα έδειχναν να τους βγάλουμε φωτογραφία.
Ήταν μια πολύ άσχημη κατάσταση να βλέπεις 100 φτωχούς ανθρώπους, νέους και γέρους, παιδιά, κορίτσια ή έφηβες, χωρίς να φοράνε κάτι από πάνω και να σε παρακαλάνε να τους τραβήξεις μια φωτογραφία για να πάρουν τα πέντε μπιρ. Ειλικρινά με ενοχλούσε, ενώ άλλοι τουρίστες το χαίρονται. Με το βίντεο που τραβούσαμε είχαμε άλλα προβλήματα. Οι ντόπιοι, νόμιζαν ότι τραβούσαμε φωτογραφίες και ζητούσαν χρήματα. Ευτυχώς είχαμε μαζί μας τον νταβατζή του χωριού για να μας προστατεύει και να μας δίνει οδηγίες.
Πέρασαν περίπου 10 λεπτά, που ήμασταν εμείς ανάμεσα σ' αυτούς τους ρακένδυτους ανθρώπους που παρακαλούσαν για μια φωτογραφία. Το ενδιαφέρον ήταν ότι στις φωτογραφίες έμεναν σχετικά αγέλαστοι. Ίσως δεν ήξεραν τι έκαναν. Και όταν έπαιρναν τα χρήματα, ήταν σαν να έπαιρναν κάτι το οποίο ήταν ένα αντικείμενο χωρίς αξία. Σα να μην ήξεραν καν τι ήταν, απλά το έπαιρναν. Το έκαναν από υποχρέωση, επειδή κάποιος θα τους τιμωρούσε αν δεν το έκαναν, έτσι έμοιαζε. Επειδή όλοι αυτοί είχαν έρθει πολύ κοντά μας εγώ δεν μπορούσα να τραβήξω γενικά πλάνα ώστε να μην πληρώσω. Άλλωστε είχα πληρώσει ήδη για αρκετές φωτογραφίες. Και πολλές ήταν γιατί έχω βγάλει πάρα πολλές με τους ντόπιους σε αυτό το ταξίδι.
Αφού ήταν έτσι τα πράγματα δεν μπορούσα να κάνω και πολλά, γι' αυτό είπα και στους υπόλοιπους της παρέας και συμφωνήσαμε να σηκωθούμε να φύγουμε. Προτείναμε όμως στο συνοδό μας, εάν ήθελαν να τραβήξουμε μερικά γενικά πλάνα με όλους αυτούς και να δώσει ο κάθε ένας από μας 50 ή και 100 μπιρ. Είπα την ιδέα και στον αρχηγό του χωριού που ήταν κοντά μας, αυτός όμως δεν δέχτηκε. Του λέω λοιπόν ότι εμείς θα φύγουμε και δεν θα πάρουν άλλα χρήματα. Όμως αν μας αφήσουν να τραβήξουμε 10 - 15 φωτογραφίες ο κάθε ένας μας με όλους αυτούς κατά ομάδες, θα πάρει το χωριό 400 μπιρ. Και περισσότερα θα μπορούσαμε να τους δώσουμε αν συμφωνούσαν.
Όταν είπα λοιπόν στον αρχηγό του χωριού το δικό μου σκεπτικό, μου λέει: βγάλε μια φωτογραφία σε 10 ανθρώπους και δώσε 50 μπιρ. Έχουν άλλη λογική οι άνθρωποι.
Τότε, επειδή θα φεύγαμε και θα έχαναν τα χρήματα, μαζεύουν τους 100 χωριάτες και τους στήνουν στη σειρά ένα ημικύκλιο, γύρω από εμάς. Οι άνθρωποι περίμεναν μέσα στον ήλιο, αλλά εμείς τους είπαμε ότι δεν δίνουμε άλλα χρήματα αν δε γίνει έτσι που τους λέμε. Τελικά αυτοί δεν μπορούσαν να συμφωνήσουν, δεν ξέρω γιατί, οπότε σηκωθήκαμε και φύγαμε. Ίσως τους συνέβη πρώτη φορά να κερδίσουν τόσα λίγα χρήματα από τουρίστες. Ευτυχώς γι αυτούς ήρθε αμέσως μετά μία παρέα με πέντε τουρίστες και έτσι θα είχαν άλλη μισή ώρα (ή παραπάνω) για να ασχοληθούν και να βγάλουν κάποια χρήματα.
Η κατάσταση αυτή με τις φωτογραφίσεις είναι αρκετά θλιβερή. Μπορεί εμείς να ερχόμαστε λίγες μέρες και να φεύγουμε, όποτε έχουμε τις φωτογραφίες, και μετά από λίγους μήνες θα έχουμε ξεχάσει τη διαδικασία με την οποίαν τραβήχτηκαν. Εγώ δε νομίζω ότι θα την έχω ξεχάσει.
Βέβαια τώρα, ύστερα από αρκετές μέρες από την επιστροφή μας, σκέφτομαι ότι δεν τράβηξα και τόσο πολλές και καλές φωτογραφίες. Ίσως ήταν καλύτερα να συμβιβαστώ με τον τρόπο τους και να έμενα κι άλλο. Θα έδινα δέκα ή είκοσι ευρώ και τώρα θα είχα μερικές δεκάδες φωτογραφίες καλές, τραβηγμένες με υπομονή. Τότε ήμασταν σε σύγχυση και μας την έσπαγε η διαδικασία. Εμείς δε δίνουμε μεγάλη σημασία, όμως οι άνθρωποι αυτοί ζουν καθημερινά νομίζω μόνο με αυτό το σκοπό: πόσες φωτογραφίες να βγάλουν.
Ήθελα να ξέρω, δεν έχουν δουλειά να πάνε να κάνουν; Το είπα άλλωστε στον φύλαρχο, γιατί δεν κάνουν κάποιες κατασκευές να πουλάνε κάποια αντικείμενα έτσι ώστε να τους βοηθήσουμε και εμείς αγοράζοντας αυτά. Φύγαμε λοιπόν πολύ σύντομα από εκείνο το χωριό και ο οδηγός μας ήταν στενοχωρημένος. Το πρόβλημα ήταν ότι πλήρωσε 900 μπιρ για να κάνουμε εμείς αυτή την βόλτα στο χωριό, αλλά εμείς μείναμε μόνο 10 λεπτά. Αυτός περίμενε να μείνουμε μία ώρα τουλάχιστον. Του εξήγησα ότι δε γίνεται να μένουμε εμείς τόσο πολύ. Όσο μας αρέσει μένουμε. Θα έπρεπε όμως να αλλάξουν αυτή τη διαδικασία, δηλαδή να πληρώνει κάθε τουρίστας ένα ποσόν και να βγάζει όσες φωτογραφίες θέλει. Να πληρώνει για να μένει μέσα στο χωριό 5, 10, 20, 50 λεπτά και να τραβάει όσες φωτογραφίες θέλει. Όχι όμως να πληρώνει καθένα ντόπιο χωριστά. Και οι άνθρωποι εκεί να κάνουν τις δουλειές τους χωρίς να στήνονται για μας.
Συνεχίσαμε το δρόμο μας αλλά από δω και μετά δεν είχε τόσο μεγάλο ενδιαφέρον.
Και εδώ πάλι τα γνωστά ποταμόλουτρα των Αιθιόπων:
Σήμερα δεν κάναμε σχεδόν τίποτε άλλο, εκτός από μια επίσκεψη στο New York Canyon. Ο Γιάννης έχει φαγωθεί όλες αυτές τις μέρες να πάει σε αυτό το μέρος που είδε στο ίντερνετ κάτι φωτογραφίες και του άρεσαν. Του θύμιζαν το ανυπέρβλητο Bryce Canyon στη Γιούτα. Το ψάξαμε λοιπόν και πήγαμε το μεσημέρι, αφού ήταν κοντά στο δρόμο μας. Ο οδηγός μας το είχε ακούσει αλλά δεν είχε πάει ποτέ.
Τώρα βρισκόμαστε στο ωραίο λοτζ που κοιμηθήκαμε και πριν από τρεις μέρες. Είναι τώρα πιο ωραία τα δωμάτια που μένουμε. Έτσι σε λίγο θα πάμε να φάμε, πιστεύω ένα καλό δείπνο.
5/1/2017, Άρμπα Μιντς. Μέρα επιστροφής.
Σήμερα η μέρα ξεκίνησε με μια βόλτα με βάρκα στη λίμνη Τσάμο. Δεν ήταν άσχημη, αλλά ούτε και μας ενθουσίασε. Είδαμε αρκετούς κροκόδειλους και ιπποπόταμους στο φυσικό τους περιβάλλον. Και μερικά μεγάλα πουλιά (πελεκάνους, ψαραετούς κλπ).
Σήμερα αναχωρούμε για Ελλάδα. Ουσιαστικά αύριο αφού η πτήση μας είναι τα ξημερώματα της Παρασκευής. Άρα δε βιαζόμαστε να πάμε νωρίς στην Αντίς. Όμως δεν είναι καλό και το βραδινό ταξίδι. Ήρθε μόλις τώρα ο Λίμπεν.
Εν συνεχεία πήγαμε να δούμε τη φυλή Dorze που μένει σε μερικά χωριά λίγο έξω από το Άρμπα Μιντς, καμιά εικοσαριά χιλιόμετρα και πέρα. Πήγαμε σε ένα από αυτά όπου είδαμε ένα γνωστό στυλ στημένου παραδοσιακού χωριού και της κουλτούρας του. Όμως η κατάσταση ήταν σεμνή με λίγο τραγούδι, χορό και επίδειξη διαφόρων δραστηριοτήτων των κατοίκων. Εμένα μου άρεσε κύρια γιατί δεν είδα τις αηδίες με τις φωτογραφίες των προηγούμενων ημερών. Είχαν και κάποια χειροτεχνήματα να πουλήσουν οι άνθρωποι. Βγάλαμε όσες φωτογραφίες θέλαμε δωρεάν, αλλά ήταν αλλιώς στους πιο πρωτόγονους των υπόλοιπων χωριών.
Όταν τελειώσαμε από εκεί η ώρα είχε πάει 13:30 και πήραμε το δρόμο για την Αντίς Αμπέμπα. Τον περισσότερο δρόμο τον είχαμε κάνει μερικές μέρες πριν, όταν κατεβαίναμε στο Νότο, αλλά ένα μεγάλο μέρος του το είχαμε κάνει νύχτα. Τώρα ήταν πάλι οι όμορφες εικόνες των δρόμων και πιο πολύ των χωριών. Εδώ περάσαμε πολλά μουσουλμανικά χωριά και πόλεις που έσφυζαν από ζωή. Κυρίως κυκλοφορούσαν κάρα που τα έσερναν γαϊδούρια. Ήταν η ώρα που πήγαιναν για να πάρουν νερό. Βλέπαμε και τα τσοπανόπουλα με τα γελάδια ή τα κατσίκια τους να γυρνάμε στο σπίτι. Μιλάμε για παιδιά το πολύ δώδεκα ετών.
Προσέξετε τα κατσίκια:
Στο δρόμο της επιστροφής σταματήσαμε για φαγητό, στις επτά, σε ένα πολυτελέστατο λοτζ (στο Sabana beach Resort) με θέα στη λίμνη Λαγκάνο. Γενικά φαγητό τρώγαμε στα μέρη που κοιμόμασταν, στα ξενοδοχεία και στα λοτζ δηλαδή. Ουσιαστικά τρώγαμε ό,τι θέλαμε συν ένα αναψυκτικό ή νερό. Περιλαμβανόταν στο πακέτο που είχαμε αγοράσει. Το φαγητό εδώ είναι πολύ φτηνό. Στα καλά μαγαζιά, όπου φάγαμε, το κόστος για πρώτο και κύριο πιάτο ήταν από 150 ως 200 μπιρ συνολικά, δηλαδή όχι πάνω από δέκα ευρώ. Και η μπύρα έκανε το πολύ τριάντα μπιρ (1,3 ευρώ). Τα κρασιά ήταν λίγο ακριβά. Συγκεκριμένα τα ντόπια ξεκινούσαν από τα 250 μπιρ και τα εισαγόμενα από 500.
Όταν τελειώσαμε το φαγητό μας στη λίμνη Λαγκάνο είχε βραδιάσει και τα διακόσια χιλιόμετρα που έμεναν έγιναν στο σκοτάδι. Η κατάσταση στους δρόμους είναι δραματική, ειδικά το βράδυ. Στους δρόμους όλο τρακαρισμένα ή χαλασμένα φορτηγά βλέπαμε. Σήμερα είδαμε και δυο-τρία καμένα. Μας είπε ο Λίμπεν ότι τους έβαλαν φωτιά στις ταραχές που έγιναν πριν λίγους μήνες.
Στο αεροδρόμιο φτάσαμε λίγο πριν τις δώδεκα και τώρα είναι περασμένες τέσσερις και αργούμε να φύγουμε. Το θέμα είναι να κοιμόμασταν και λίγο.
6/1/2017
Τελειώνει αυτό το ταξίδι σε μια χώρα που δεν περίμενα να έχει τόσο ενδιαφέρον. Επιστρέφω κατενθουσιασμένος. Πιστεύω και οι υπόλοιποι της παρέας νιώθουν το ίδιο. Είδαμε φανταστικές εικόνες και ανθρώπους σαν προϊστορικούς. Κάναμε ένα ταξίδι συμπυκνωμένο χωρίς πολλά κενά χρόνου, παρά μόνο τα βράδια. Ίσως και το πρωί μπορούσαμε λίγο νωρίτερα να ξεκινούσαμε, αλλά ήταν και ο εργαζόμενος οδηγός που δεν θα άντεχε.
Σε γενικές γραμμές η εκδρομή ήταν πετυχημένη. Δεν ξέρω αν την ξανάκανα πως θα μπορούσα να βελτιώσω το πρόγραμμα.
Τα έξοδα δεν ήταν και λίγα (3300 ευρώ για τον καθένα) αλλά πολύ λιγότερα από αυτά που θα δίναμε σε ελληνικό πρακτορείο ταξιδίων. Θα μας ζητούσε πιστεύω πάνω από πέντε χιλιάδες ευρώ, αν περιελάμβανε και το ηφαίστειο. Είναι μια φτηνή χώρα και τα έξοδα εδώ είναι ελάχιστα. Πρέπει να είναι ακριβές οι είσοδοι στις εκκλησιές αλλά εμάς συμπεριλαμβανόταν στο πακέτο που πήραμε, οπότε δεν έχω άποψη. Δεν πήγαμε σε καμιά εκκλησία εκτός προγράμματος. Δε νομίζω να χρειαζόταν. Ε, πόσες πια να δούμε; Επίσης για μένα δεν είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Φυσικά εξαιρείται η Λαλιμπέλα. Δεν μου έλειψαν οι εκκλησίες της περιοχής Semian. Οι φωτογραφίες που έχω δει δε με ενθουσίασαν. Θα ήθελα να επισκεφτώ όμως τις εκκλησίες του Tigray. Εκεί μετρά και ο τόπος που επισκέπτεσαι και η πεζοπορία που κάνεις. Αυτό ίσως το έβαζα σε ένα άλλο πρόγραμμα, που όμως θα διαρκούσε μερικές μέρες παραπάνω.
Το νέο έτος 2017 μας βρήκε σε μια από τις πιο ενδιαφέρουσες χώρες που έχω επισκεφτεί. Έχουμε έρθει στο Νότο και οι άνθρωποι που βλέπουμε δεν είναι δυνατόν να περιγραφούν με λόγια. Φαίνονται φτωχοί αλλά αυτό δεν είναι το πρόβλημά τους. Δεν ξέρω τι θα έκαναν τα χρήματα αν τα είχαν. Στα μικρότερα χωριά τους δεν είδαμε μαγαζιά. Βέβαια κάτι θα αγοράζουν με τα λιγοστά που μπορεί καμιά φορά να τύχει να έχουν. Άλλωστε κάνουν σαν τρελοί για λίγα μπιρ. Ειδικά τα παιδιά όταν μας βλέπουν φωνάζουν: μάνυ μάνυ ή μπιρ μπιρ. Τα πιο μικρά παιδιά φωνάζουν και κανένα πεν πεν. Ψάχνουν για μολύβια.
Πάντως εδώ στο Νότο μόνο τα λεφτά τους νοιάζουν. Σε παρακαλάνε να τους τραβήξεις φωτογραφία για πέντε ή δέκα μπιρ. Ειδικά στη φυλή των Μούρσι που ξεκίνησε η μέρα μας σήμερα έχουν μάθει το ποιηματάκι τους. Πέντε μπιρ η φωτογραφία. Και αν ακούσουν δυο κλικ θένε δέκα μπιρ. Η μαμά μόνη της 5, μαζί με το μωρό 10. Αν έρθουν πέντε τύποι και τους τραβήξεις, πρέπει να δώσεις από πέντε στον καθένα. Εντάξει, έδωσα μια 15ριά τάλιρα. Το κακό ήταν ότι μας έβαλαν τις φωνές για το βίντεο που τραβούσαμε και πληρώσαμε μονοκοπανιά εκατό μπιρ για να ηρεμήσουν.
Οι Μούρσι είναι αυτοί που έχουν τις τεράστιες τρύπες στο κάτω χείλος και στα αυτιά. Έχουν και διάφορα τρελά στα μαλλιά τους που είναι όντως για φωτογραφία. Κάποιοι άνδρες μάλιστα κυκλοφορούσαν με τα αυτόματα όπλα για να βγουν φωτογραφία. Και ο λόγος βέβαια ήταν τα πέντε μπιρ.
Εδώ βλέπετε τις γυναίκες που έχουν βγάλει τα πιατάκια από το κάτω χείλος και εκείνο κρέμεται:
Όχι στο χωριό αλλά στο δρόμο πηγαίνοντας, είδαμε τέσσερις τελείως γυμνούς νέους να ζητάνε τη φωτογράφιση. Εγώ είπα να σταματήσουμε αλλά ο οδηγός μας με απέτρεψε γιατί λέει είναι άγριοι και ατίθασοι. Μάλλον δεν ανήκουν στο σύστημα του φύλαρχου και οι συνοδοί δε μας αφήνουν. Τη σημερινή μέρα είχαμε και δυο συνοδούς: έναν με το όπλο και ένα ξεναγό. Τους πήραμε από το χωριό πριν μπούμε στην περιοχή των Μούρσι. Κλασικά και γνωστά πράγματα από το βορρά. Εγώ πιστεύω ότι στην επίσκεψή μας στο χωριό των Μούρσι ήμασταν τυχεροί που ταυτόχρονα είχαν επίσκεψη και μια δεκαριά Ιταλοί, οπότε το μισό χωριό κυνηγούσε εκείνους και όχι εμάς. Πάντως εμείς δεν αντέξαμε πολύ και φύγαμε. Οι Ιταλοί συνέχιζαν τη φωτογράφιση.
Για να πάμε εκεί κάναμε συνολικά τρεις ώρες χωματόδρομο. Απ’ ό,τι έμαθα τα περισσότερα γκρουπ τουριστών, στα χωριά των φυλών αυτών κάθονται πάνω από μια ώρα και ασχολούνται με τις φωτογραφίες. Εμείς ήμασταν εξαίρεση. Ίσως δεν είχαμε και τη σωστή προσέγγιση με τους ντόπιους. Νομίζω πάντως ότι άξιζε κι ας με απογοήτευσε η φυλή αυτή, όπως και όλες βέβαια, με την τρέλα τους για τα λεφτά. Στο γυρισμό και μόλις που φτάναμε στη Τζίγκα, ο Λίμπεν διαπίστωσε ότι έχουμε πάθει λάστιχο στο τζιπ και χάσαμε μια ώρα μέχρι να το φτιάξει. Πάντως ήταν το πρώτο και το τελευταίο που μας έτυχε στο ταξίδι μας.
Στο δρόμο είδαμε μια φυλή με εξοργισμένους ανθρώπους και μάλιστα οπλισμένους κάπου να πηγαίνουν. Άνδρες και γυναίκες:
Μετά πήραμε το δρόμο για το Τούρμι, που ήταν το μέρος της επόμενης διαμονής μας. Φτάσαμε εδώ στο λοτζ από τις πέντε το απόγευμα και δεν έχει και τίποτα να κάνεις. Ούτε ίντερνετ δεν έχει.
Η διαδρομή είχε ενδιαφέρον και σταματήσαμε σε μια αγορά και είδαμε απίθανα πράγματα: ανθρώπους και λίγα ζώα από τις φυλές Hammar και Bana. Εξωπραγματικές εικόνες. Είχαμε φυσικά τον ντόπιο συνοδό που μας προστάτευε.
Εσείς οι λίγοι τυχεροί που θα προσέξετε την επόμενη φωτογραφία, να κάνετε οπωσδήποτε κλικ πάνω της για να δείτε αυτή την κοπέλα με τι ύφος και στυλ φτιάχνει τα πράγματά της:
Αυτή ήταν η σημερινή μέρα. Σε λίγο πάμε για φαγητό. Να δούμε τι θα φάμε. Μας την πέφτουν τώρα και τα κουνούπια.
4/1/2017, Τούρμι πρωί.
Απόψε μας έφαγαν τα κουνούπια. Ευτυχώς παίρνουμε τα χάπια για τη μαλάρια. Αν και είχαμε κουνουπιέρα κατάφεραν και εισχώρησαν.
Χθες βράδυ έφαγα πίτσα στο εστιατόριο του λοτζ το οποίο απέχει από το δωμάτιο μας πεντακόσια μέτρα. Έχω βαρεθεί το κρέας. Σε αυτό το ταξίδι τρώμε καλά. Ένα καλό πρωινό και ένα καλό βραδινό. Όλη τη μέρα τίποτα άλλο. Τσάμπα κρατάμε παξιμάδια και ξηρούς καρπούς. Εγώ πριν το φαγητό πίνω καμιά ρακή. Έτσι κάτι έχω ξοδέψει, όσον αφορά στο βάρος που κουβαλούμε. Τελικά γυρίσαμε όλα τα παξιμάδια και τη μισή ρακή πίσω.
Χθες το απόγευμα υπήρξε το ενδεχόμενο να πάμε σε ένα τοπικό γάμο και να δούμε το έθιμο bull-jumbing. Είναι αυτό που ο υποψήφιος γαμπρός πηδά πάνω από μερικούς ταύρους ή τέλος πάντων τρέχει στις ράχες τους. Θα είχε ενδιαφέρον, και σαν ώρα μας ταίριαζε καλά, όμως ήθελαν από τον καθένα μας 700 μπιρ. Τα θεωρήσαμε πολλά και το απορρίψαμε. Ίσως κάποια στιγμή το μετανιώσουμε, αλλά τώρα τελείωσε. Τα 700 μπιρ είναι κάπου τριάντα ευρώ. Τώρα που το σκέφτομαι δε μου φαίνεται υπερβολικό το ποσόν. Όμως χθες το θεωρήσαμε κλεψιά. Θα το δούμε στο YouTube.
Εκ των υστέρων κρίνοντας (είδα κάτι φωτογραφίες από την εκδρομή ενός φίλου) πιστεύω ότι θα στηνόταν η παράσταση μόνο για μας. Θα μάζευαν καμιά εκατοστή χωριάτες και θα έκαναν τα γνωστά από τα χωριά των φυλών. Γι αυτούς τα τρία χιλιάρικα μπιρ που θα τους δίναμε θα ήταν αρκετά. Και θα κάλυπταν και τους μεσάζοντες. Τελικά μου φαίνεται για όλα είμαι καχύποπτος.
Η σημερινή μέρα ήταν λίγο δύσκολη. Ξεκίνησε πολύ όμορφα με ένα δυνατό πρωινό στο λοτζ που κοιμηθήκαμε και στις 07:45 ήμασταν έτοιμοι για αναχώρηση. Πήραμε πορεία προς το Άρμπα Μιντς που είχαμε μείνει και τρεις μέρες πριν. Ο δρόμος ανώμαλος χωματόδρομος, αλλά οι εικόνες φανταστικές. Δίναμε πέντε, δέκα μπιρ στους περαστικούς και τραβούσαμε ωραίες και αυθεντικές φωτογραφίες. Καλύτερα από τα στημένα χωριά. Κοπέλες γυμνόστηθες που έβοσκαν με τον οπλισμένο σύζυγό τους ένα κοπάδι κατσίκια. Βοσκαρόπαιδα, το πολύ δέκα ετών, μόνα τους με πενήντα ή εκατό ζώα.
Ο Ευρωπαίος με τον Αφρικανό:
Ώσπου φτάσαμε σε ένα χωριό της φυλής Erbore. Εκεί έχουμε το γνωστό κόλπο: μας λένε να τραβάμε ελεύθερα βίντεο και γενικά πλάνα φωτογραφιών, αλλά για προσωπικές φωτογραφίες πληρώνουμε τα μοντέλα πέντε μπιρ το καθένα. Το κακό ήταν ότι ήμασταν μόνο εμείς οι τέσσερις και μας την έπεσε όλο το χωριό. Αυτό σημαίνει πως δεν ξέραμε τι μας γίνεται. Ξεχωρίζαμε ένα ή δυο ή τρία μοντέλα και τα πληρώναμε αντιστοίχως. Πόσα να πληρώσεις όμως; Άσε που είχαμε βαρεθεί με τα χωριά και τα μοντέλα και δε θέλαμε να κυκλοφορούμε τόσο πολύ μέσα στον ακάθαρτο χώρο και να μας ακουμπούν οι άνθρωποι. Μαζεύτηκαν σε λίγα λεπτά (είμαι σίγουρος ότι παράτησαν ό,τι και να έκαναν) περίπου 100 άτομα από το χωριό. Κυρίως κορίτσια ήταν, ωστόσο και πολλοί άντρες είχαν έρθει με τα όπλα τους. Μας τα έδειχναν να τους βγάλουμε φωτογραφία.
Ήταν μια πολύ άσχημη κατάσταση να βλέπεις 100 φτωχούς ανθρώπους, νέους και γέρους, παιδιά, κορίτσια ή έφηβες, χωρίς να φοράνε κάτι από πάνω και να σε παρακαλάνε να τους τραβήξεις μια φωτογραφία για να πάρουν τα πέντε μπιρ. Ειλικρινά με ενοχλούσε, ενώ άλλοι τουρίστες το χαίρονται. Με το βίντεο που τραβούσαμε είχαμε άλλα προβλήματα. Οι ντόπιοι, νόμιζαν ότι τραβούσαμε φωτογραφίες και ζητούσαν χρήματα. Ευτυχώς είχαμε μαζί μας τον νταβατζή του χωριού για να μας προστατεύει και να μας δίνει οδηγίες.
Πέρασαν περίπου 10 λεπτά, που ήμασταν εμείς ανάμεσα σ' αυτούς τους ρακένδυτους ανθρώπους που παρακαλούσαν για μια φωτογραφία. Το ενδιαφέρον ήταν ότι στις φωτογραφίες έμεναν σχετικά αγέλαστοι. Ίσως δεν ήξεραν τι έκαναν. Και όταν έπαιρναν τα χρήματα, ήταν σαν να έπαιρναν κάτι το οποίο ήταν ένα αντικείμενο χωρίς αξία. Σα να μην ήξεραν καν τι ήταν, απλά το έπαιρναν. Το έκαναν από υποχρέωση, επειδή κάποιος θα τους τιμωρούσε αν δεν το έκαναν, έτσι έμοιαζε. Επειδή όλοι αυτοί είχαν έρθει πολύ κοντά μας εγώ δεν μπορούσα να τραβήξω γενικά πλάνα ώστε να μην πληρώσω. Άλλωστε είχα πληρώσει ήδη για αρκετές φωτογραφίες. Και πολλές ήταν γιατί έχω βγάλει πάρα πολλές με τους ντόπιους σε αυτό το ταξίδι.
Αφού ήταν έτσι τα πράγματα δεν μπορούσα να κάνω και πολλά, γι' αυτό είπα και στους υπόλοιπους της παρέας και συμφωνήσαμε να σηκωθούμε να φύγουμε. Προτείναμε όμως στο συνοδό μας, εάν ήθελαν να τραβήξουμε μερικά γενικά πλάνα με όλους αυτούς και να δώσει ο κάθε ένας από μας 50 ή και 100 μπιρ. Είπα την ιδέα και στον αρχηγό του χωριού που ήταν κοντά μας, αυτός όμως δεν δέχτηκε. Του λέω λοιπόν ότι εμείς θα φύγουμε και δεν θα πάρουν άλλα χρήματα. Όμως αν μας αφήσουν να τραβήξουμε 10 - 15 φωτογραφίες ο κάθε ένας μας με όλους αυτούς κατά ομάδες, θα πάρει το χωριό 400 μπιρ. Και περισσότερα θα μπορούσαμε να τους δώσουμε αν συμφωνούσαν.
Όταν είπα λοιπόν στον αρχηγό του χωριού το δικό μου σκεπτικό, μου λέει: βγάλε μια φωτογραφία σε 10 ανθρώπους και δώσε 50 μπιρ. Έχουν άλλη λογική οι άνθρωποι.
Τότε, επειδή θα φεύγαμε και θα έχαναν τα χρήματα, μαζεύουν τους 100 χωριάτες και τους στήνουν στη σειρά ένα ημικύκλιο, γύρω από εμάς. Οι άνθρωποι περίμεναν μέσα στον ήλιο, αλλά εμείς τους είπαμε ότι δεν δίνουμε άλλα χρήματα αν δε γίνει έτσι που τους λέμε. Τελικά αυτοί δεν μπορούσαν να συμφωνήσουν, δεν ξέρω γιατί, οπότε σηκωθήκαμε και φύγαμε. Ίσως τους συνέβη πρώτη φορά να κερδίσουν τόσα λίγα χρήματα από τουρίστες. Ευτυχώς γι αυτούς ήρθε αμέσως μετά μία παρέα με πέντε τουρίστες και έτσι θα είχαν άλλη μισή ώρα (ή παραπάνω) για να ασχοληθούν και να βγάλουν κάποια χρήματα.
Η κατάσταση αυτή με τις φωτογραφίσεις είναι αρκετά θλιβερή. Μπορεί εμείς να ερχόμαστε λίγες μέρες και να φεύγουμε, όποτε έχουμε τις φωτογραφίες, και μετά από λίγους μήνες θα έχουμε ξεχάσει τη διαδικασία με την οποίαν τραβήχτηκαν. Εγώ δε νομίζω ότι θα την έχω ξεχάσει.
Βέβαια τώρα, ύστερα από αρκετές μέρες από την επιστροφή μας, σκέφτομαι ότι δεν τράβηξα και τόσο πολλές και καλές φωτογραφίες. Ίσως ήταν καλύτερα να συμβιβαστώ με τον τρόπο τους και να έμενα κι άλλο. Θα έδινα δέκα ή είκοσι ευρώ και τώρα θα είχα μερικές δεκάδες φωτογραφίες καλές, τραβηγμένες με υπομονή. Τότε ήμασταν σε σύγχυση και μας την έσπαγε η διαδικασία. Εμείς δε δίνουμε μεγάλη σημασία, όμως οι άνθρωποι αυτοί ζουν καθημερινά νομίζω μόνο με αυτό το σκοπό: πόσες φωτογραφίες να βγάλουν.
Ήθελα να ξέρω, δεν έχουν δουλειά να πάνε να κάνουν; Το είπα άλλωστε στον φύλαρχο, γιατί δεν κάνουν κάποιες κατασκευές να πουλάνε κάποια αντικείμενα έτσι ώστε να τους βοηθήσουμε και εμείς αγοράζοντας αυτά. Φύγαμε λοιπόν πολύ σύντομα από εκείνο το χωριό και ο οδηγός μας ήταν στενοχωρημένος. Το πρόβλημα ήταν ότι πλήρωσε 900 μπιρ για να κάνουμε εμείς αυτή την βόλτα στο χωριό, αλλά εμείς μείναμε μόνο 10 λεπτά. Αυτός περίμενε να μείνουμε μία ώρα τουλάχιστον. Του εξήγησα ότι δε γίνεται να μένουμε εμείς τόσο πολύ. Όσο μας αρέσει μένουμε. Θα έπρεπε όμως να αλλάξουν αυτή τη διαδικασία, δηλαδή να πληρώνει κάθε τουρίστας ένα ποσόν και να βγάζει όσες φωτογραφίες θέλει. Να πληρώνει για να μένει μέσα στο χωριό 5, 10, 20, 50 λεπτά και να τραβάει όσες φωτογραφίες θέλει. Όχι όμως να πληρώνει καθένα ντόπιο χωριστά. Και οι άνθρωποι εκεί να κάνουν τις δουλειές τους χωρίς να στήνονται για μας.
Συνεχίσαμε το δρόμο μας αλλά από δω και μετά δεν είχε τόσο μεγάλο ενδιαφέρον.
Και εδώ πάλι τα γνωστά ποταμόλουτρα των Αιθιόπων:
Σήμερα δεν κάναμε σχεδόν τίποτε άλλο, εκτός από μια επίσκεψη στο New York Canyon. Ο Γιάννης έχει φαγωθεί όλες αυτές τις μέρες να πάει σε αυτό το μέρος που είδε στο ίντερνετ κάτι φωτογραφίες και του άρεσαν. Του θύμιζαν το ανυπέρβλητο Bryce Canyon στη Γιούτα. Το ψάξαμε λοιπόν και πήγαμε το μεσημέρι, αφού ήταν κοντά στο δρόμο μας. Ο οδηγός μας το είχε ακούσει αλλά δεν είχε πάει ποτέ.
Τώρα βρισκόμαστε στο ωραίο λοτζ που κοιμηθήκαμε και πριν από τρεις μέρες. Είναι τώρα πιο ωραία τα δωμάτια που μένουμε. Έτσι σε λίγο θα πάμε να φάμε, πιστεύω ένα καλό δείπνο.
5/1/2017, Άρμπα Μιντς. Μέρα επιστροφής.
Σήμερα η μέρα ξεκίνησε με μια βόλτα με βάρκα στη λίμνη Τσάμο. Δεν ήταν άσχημη, αλλά ούτε και μας ενθουσίασε. Είδαμε αρκετούς κροκόδειλους και ιπποπόταμους στο φυσικό τους περιβάλλον. Και μερικά μεγάλα πουλιά (πελεκάνους, ψαραετούς κλπ).
Σήμερα αναχωρούμε για Ελλάδα. Ουσιαστικά αύριο αφού η πτήση μας είναι τα ξημερώματα της Παρασκευής. Άρα δε βιαζόμαστε να πάμε νωρίς στην Αντίς. Όμως δεν είναι καλό και το βραδινό ταξίδι. Ήρθε μόλις τώρα ο Λίμπεν.
Εν συνεχεία πήγαμε να δούμε τη φυλή Dorze που μένει σε μερικά χωριά λίγο έξω από το Άρμπα Μιντς, καμιά εικοσαριά χιλιόμετρα και πέρα. Πήγαμε σε ένα από αυτά όπου είδαμε ένα γνωστό στυλ στημένου παραδοσιακού χωριού και της κουλτούρας του. Όμως η κατάσταση ήταν σεμνή με λίγο τραγούδι, χορό και επίδειξη διαφόρων δραστηριοτήτων των κατοίκων. Εμένα μου άρεσε κύρια γιατί δεν είδα τις αηδίες με τις φωτογραφίες των προηγούμενων ημερών. Είχαν και κάποια χειροτεχνήματα να πουλήσουν οι άνθρωποι. Βγάλαμε όσες φωτογραφίες θέλαμε δωρεάν, αλλά ήταν αλλιώς στους πιο πρωτόγονους των υπόλοιπων χωριών.
Όταν τελειώσαμε από εκεί η ώρα είχε πάει 13:30 και πήραμε το δρόμο για την Αντίς Αμπέμπα. Τον περισσότερο δρόμο τον είχαμε κάνει μερικές μέρες πριν, όταν κατεβαίναμε στο Νότο, αλλά ένα μεγάλο μέρος του το είχαμε κάνει νύχτα. Τώρα ήταν πάλι οι όμορφες εικόνες των δρόμων και πιο πολύ των χωριών. Εδώ περάσαμε πολλά μουσουλμανικά χωριά και πόλεις που έσφυζαν από ζωή. Κυρίως κυκλοφορούσαν κάρα που τα έσερναν γαϊδούρια. Ήταν η ώρα που πήγαιναν για να πάρουν νερό. Βλέπαμε και τα τσοπανόπουλα με τα γελάδια ή τα κατσίκια τους να γυρνάμε στο σπίτι. Μιλάμε για παιδιά το πολύ δώδεκα ετών.
Προσέξετε τα κατσίκια:
Στο δρόμο της επιστροφής σταματήσαμε για φαγητό, στις επτά, σε ένα πολυτελέστατο λοτζ (στο Sabana beach Resort) με θέα στη λίμνη Λαγκάνο. Γενικά φαγητό τρώγαμε στα μέρη που κοιμόμασταν, στα ξενοδοχεία και στα λοτζ δηλαδή. Ουσιαστικά τρώγαμε ό,τι θέλαμε συν ένα αναψυκτικό ή νερό. Περιλαμβανόταν στο πακέτο που είχαμε αγοράσει. Το φαγητό εδώ είναι πολύ φτηνό. Στα καλά μαγαζιά, όπου φάγαμε, το κόστος για πρώτο και κύριο πιάτο ήταν από 150 ως 200 μπιρ συνολικά, δηλαδή όχι πάνω από δέκα ευρώ. Και η μπύρα έκανε το πολύ τριάντα μπιρ (1,3 ευρώ). Τα κρασιά ήταν λίγο ακριβά. Συγκεκριμένα τα ντόπια ξεκινούσαν από τα 250 μπιρ και τα εισαγόμενα από 500.
Όταν τελειώσαμε το φαγητό μας στη λίμνη Λαγκάνο είχε βραδιάσει και τα διακόσια χιλιόμετρα που έμεναν έγιναν στο σκοτάδι. Η κατάσταση στους δρόμους είναι δραματική, ειδικά το βράδυ. Στους δρόμους όλο τρακαρισμένα ή χαλασμένα φορτηγά βλέπαμε. Σήμερα είδαμε και δυο-τρία καμένα. Μας είπε ο Λίμπεν ότι τους έβαλαν φωτιά στις ταραχές που έγιναν πριν λίγους μήνες.
Στο αεροδρόμιο φτάσαμε λίγο πριν τις δώδεκα και τώρα είναι περασμένες τέσσερις και αργούμε να φύγουμε. Το θέμα είναι να κοιμόμασταν και λίγο.
6/1/2017
Τελειώνει αυτό το ταξίδι σε μια χώρα που δεν περίμενα να έχει τόσο ενδιαφέρον. Επιστρέφω κατενθουσιασμένος. Πιστεύω και οι υπόλοιποι της παρέας νιώθουν το ίδιο. Είδαμε φανταστικές εικόνες και ανθρώπους σαν προϊστορικούς. Κάναμε ένα ταξίδι συμπυκνωμένο χωρίς πολλά κενά χρόνου, παρά μόνο τα βράδια. Ίσως και το πρωί μπορούσαμε λίγο νωρίτερα να ξεκινούσαμε, αλλά ήταν και ο εργαζόμενος οδηγός που δεν θα άντεχε.
Σε γενικές γραμμές η εκδρομή ήταν πετυχημένη. Δεν ξέρω αν την ξανάκανα πως θα μπορούσα να βελτιώσω το πρόγραμμα.
Τα έξοδα δεν ήταν και λίγα (3300 ευρώ για τον καθένα) αλλά πολύ λιγότερα από αυτά που θα δίναμε σε ελληνικό πρακτορείο ταξιδίων. Θα μας ζητούσε πιστεύω πάνω από πέντε χιλιάδες ευρώ, αν περιελάμβανε και το ηφαίστειο. Είναι μια φτηνή χώρα και τα έξοδα εδώ είναι ελάχιστα. Πρέπει να είναι ακριβές οι είσοδοι στις εκκλησιές αλλά εμάς συμπεριλαμβανόταν στο πακέτο που πήραμε, οπότε δεν έχω άποψη. Δεν πήγαμε σε καμιά εκκλησία εκτός προγράμματος. Δε νομίζω να χρειαζόταν. Ε, πόσες πια να δούμε; Επίσης για μένα δεν είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Φυσικά εξαιρείται η Λαλιμπέλα. Δεν μου έλειψαν οι εκκλησίες της περιοχής Semian. Οι φωτογραφίες που έχω δει δε με ενθουσίασαν. Θα ήθελα να επισκεφτώ όμως τις εκκλησίες του Tigray. Εκεί μετρά και ο τόπος που επισκέπτεσαι και η πεζοπορία που κάνεις. Αυτό ίσως το έβαζα σε ένα άλλο πρόγραμμα, που όμως θα διαρκούσε μερικές μέρες παραπάνω.
