soudianos
Member
- Μηνύματα
- 3.702
- Likes
- 6.319
- Ταξίδι-Όνειρο
- Βερακρούζ
Φίλες και φίλοι γεια σας. Δύσκολη αυτή η απόφαση μου να γράψω αναμνήσεις από τη Κούβα. Αλλά το κάνω περισσότερο για εγκυκλοπαιδική ενημέρωση σας. Καλο είναι να γνωρίσει ο τουρίστας πως ήταν τα πράγματα μερικά χρόνια πριν.Διάβασα όλες τις ιστορίες σας σχετικά με τη Κούβα. Βρήκα μερικές ομοιότητες με τη προηγούμενη εποχή.Ήταν απο τα λίγα μέρη που ταξίδεψα τόσο συχνα, σε σύντομο χρονικό διάστημα, και από τα μέρη που αποκτάς αμέσως φιλίες. Μέσα όμως σ΄ένα αυστηρό κομμουνιστικό καθεστώς. Ιδίως αρνητικά προσκείμενοι στον Έλληνα ναυτικό!!
Την ιστορία θα τη γράψω σε συνέχειες. Δεν θα είναι πολλές οι σελίδες. Θα αναφερθώ πρώτα σε γενικότητες και μετά σε ορισμένα αξιοσημείωτα γεγονότα που μας τύχαιναν.
Πάμε λοιπόν
Η μέρα ήταν ηλιόλουστη όπως συνήθως. Με μικρή ταχύτητα προχωρούμε για την είσοδο του λιμανιού της Αβάνας. Μπαίνοντας στη στενή είσοδο αριστερά μας βρίσκεται το Μόρο, παλιό κάστρο, τώρα είναι είδος λιμεναρχείου αλλά και φυλακές, όπου «φιλοξενηθήκαν» και ‘Ελληνες στο παρελθόν. Δεξία, η αρχή του πελώριου παραλιακού δρόμου, της malecon, όπως τη λένε.
Ήμασταν ξανά εδώ πριν 2 μήνες περίπου. Για 16 μήνες, κάθε δυο μήνες ήμασταν Κούβα. Μας ξέρουν με τα μικρά μας ονόματα. Πλευρίζουμε. Καπιταλιστικό πλοίο στο λιμάνι. Απάνω τους companeros. Mπαίνουν καμιά πενηνταριά άτομα με στολές, κι αρχίζει το ψάξιμο. Ψάξιμο παντού, καμπίνες, κοινόχρηστους χώρους, κατάστρωμα μηχανές. Δυο ώρες θα μείνουν σίγουρα. Αντόνιο μου λέει ένας γνωστος, vamos para la cabina. Γιατί ρε κομπανιέρο; Αφού δε βρίσκεις τίποτα. Σας κάνω και δωράκια, σας δίνω τσίχλες, τσιγάρα, έδωσα σε κάποιον ένα εντυπωσιακό μεταξωτό σλιπάκι που μου το ζήτησε χωρίς να με ρωτήσει αν είναι μεταχειρισμένο, και που μπροστά μου κατέβασε το παντελόνι της στολής και το φόρεσε. Τη άλλη φορά τέσσερα άτομα μέσα στη καμπίνα με στείλατε να σας φέρω κόκα κόλες, και μετά από δυο ώρες έψαχνα να βρω το στυλό μου τον πάρκερ, και είχε εξαφανιστεί. Νο, νο, vamos γιατί αξιωματικός κοιτάζει. Να τρία άτομα πάλι, συρτάρια ντουλάπες, κάθονται κιόλας κουβεντιάζουμε , παίρνουν πάλι το δωράκι τους και πάνε στην επόμενη. Μην νομίζετε ότι αν βρουν κάτι θα σου κάνουνε καταγγελία; Το παίρνουν για δική τους χρήση. Πριν την άφιξη στη Κούβα κάνουμε δηλωτικό ατομικό. Ότι χρήματα έχουμε ακόμη και κέρματα δηλώνεται το ποσό, μπαίνουν σε φάκελο με το όνομα μας παραδίδονται στον καπετάνιο και σφραγίζονται από το τελωνείο σε ειδικό χώρο του πλοίου. Θα μας παραδοθούν μετά την αναχώρηση από Κούβα. Το ίδιο και οι φωτογραφικές μηχανές. Δυστυχώς για μένα Δηλώνουμε επίσης, ρολόγια χρυσαφικά ασημικά και κάθε souvenir που έχουμε. Μας ταλαιπωρούν, τους βρίζουμε, το καταλαβαίνουν και το καταπίνουν, αλλά στη έχουν στημένη κάπου αλλού. Φεύγουν κάποια στιγμή. Σιγά που θα βρουν αυτά που κρύψαμε!!!
Μην νομίζεται φίλοι μου ότι τέλειωσαν τα βάσανα μας!. Μας περιμένουν στην πύλη του λιμανιού, στην έξοδο προς τη πόλη. Με τι λεφτά βγαίνεις, με τι μπαίνεις. Καταγράφονται Τι έχεις πάνω σου κρυμμένο; Μπας κι΄ έχεις κανένα αρωματάκι για να διαφθείρεις τις κοπελιές μας; Σωματικός έλεγχος. Κατέβασμα παντελόνι, κατέβασμα σλιπάκι. Εκεί κρύβονται συνήθως. Αυτό το τελευταίο μου συναίβει δις, στους 16 μήνες. Ο έλεγχος των χρημάτων γινόταν πάντα. Οι άλλοι ανάλογα με το κέφι τους.
Και με τι λεφτά θα κυκλοφορούμε αφού μας τα κλειδώσατε; Α!!! Θα παίρνετε απ΄αυτά που σας φέρνουμε εμείς. Παραδίνουμε στο καπετάνιο πέσος, και θα σας δίνει όσα θέλετε, μετά θα σας τα αφαιρέσει από το μισθό σας. Λέφτα να γεμίσουν οι τσέπες σας. Να Διασκεδάσετε με τη ψυχή σας…Η ισοτιμία είναι 0,75 του πέσο ίσον με ένα δολάριο. (Αυτή τη τιμή είχε τότε και το ρούβλι).
Ευχαριστούμε πολύ αλλά δεν θα πάρουμε. Όταν ένα πακετάκι τσίχλες τις πουλάμε τρία πέσος, ένα πακέτο τσιγάρα 4, ένα δολάριο από τα κρυμμένα που έχουμε 5 πέσος
Κλπ κλπ. Και έρχεται ο λογαριασμός παιδιά μετά από ένα μήνα. Πόσα ξόδεψες Σουδιανέ; 1,10, εσύ; τίποτε, ο άλλος; 0,97 σεντάβος. Κι’ αυτά για τα προσχήματα. Και βγαίνει ο λογαριασμός για 22 μέλη του πληρώματος, έξοδα για ένα μήνα παραμονή στη Κούβα να μην υπερβαίνει τα 15 δολάρια. Μας την έχουν στημένη πάλι στο επόμενο ταξίδι.
Ώρα όμως να μπούμε στην πόλη
. Αυτή κοντά στο λιμάνι. Κτίρια με ζωηρά χρώματα. Κόκκινα, κίτρινα, πράσινα. πορτοκαλί, καφέ. Δρόμοι στενοί, σοκάκια, αλλά και μια λεωφόρος/πάρκο (δεν ξέρω πώς να τη πω) που ποτέ εμείς στην Ελλάδα δεν πρόκειται να φτιάξουμε. Να ξεκινά από τη παραλία και να φτάνει μέχρι το Καπιτώλιο, όμοιο με το Καπιτώλιο των ΗΠΑ, με κολώνες αρχαιοελληνικού ρυθμού, και να συνεχίζει σαν αυτοκινητόδρομος. Να είναι στη μέση πεζόδρομος αρκετά φαρδύς, δεξιά και αριστερά παράλληλα χώρος φυτεμένος με πελώρια δένδρα κατάλληλα για τη σκιά, αλλά και με μικρότερα με λουλούδια. Δίπλα και από τις δύο πλευρές, αυτού του χώρου, λεωφόρος με τρεις λουρίδες, άνοδο από τη μια πλευρά, τρεις κάθοδο από την άλλη. Δίπλα πάλι στις δύο λεωφόρους αρκετά φαρδύ πεζοδρόμιο που φτάνει μέχρι τα κτίρια
Κτίρια κλειστά. Ερειπωμένα, ασυντήρητα, να θέλουν βάψιμο, αλλά που τέτοιες πολυτέλειες. Το σπουδαιότερο χωρίς μαγαζιά στα ισόγεια, εκεί στον κεντρικό δρόμο. Μικρομάγαζα υπάρχουν στους παραδίπλα δρόμους, τα είδη τους είναι μόνο για του ντόπιους. Εκεί στο πάρκο χτυπά η καρδιά της παλιάς πόλης. Εκεί μαζεύονται τα βραδάκια για λίγη δροσιά, για σεργιάνι και κουτσομπολιό. Εκεί βρίσκομαι τους φίλους μας. Δεν προλαβαίνεις ν΄ αρχίσεις τη βόλτα σου και Αntonio Hola εδώ companero Antonio εκεί .Καλωσορίσματα μετά από δυο μήνες, και θα τα λέμε!!
Τα βραδάκια και μετά από μια κουραστική μέρα στα ζαχαροκάλαμα, στα εργοστάσια πούρων και ζάχαρης, να συναντιόνται στα παγκάκια και να κουτσομπολεύουν όπως οι Λατίνοι ξέρουν. Να μυρίζει η ατμόσφαιρα πούρο και φτηνό τσιγάρο. Να ακούς και να χαίρεσαι τη βαριά κουβανέζικη προφορά, να μη σου ξεφεύγει καμιά λέξη, άσχετα αν δε γνωρίζεις τη σημασία της. Προφορά καθαρή ντρέτη, περήφανη, βουνίσια. Όπως μιλούν στα χωριά της δυτικής Κρήτης. Όχι η τραγουδιστή των μεξικάνων ή η εκλεπτυσμένη της Αργεντινής
Εδώ ζητιανιά δεν υπάρχει. Η πορνεία απαγορεύεται δια ροπάλου. Δεν κυκλοφορούν τουρίστες. Που και που κάποια πτήση με το Μεξικό να φέρει κάμποσους, ή πιο αραιά ακόμη λίγους Καναδούς. Αυτοί όμως πάνε πακέτο. Σε μερικές περιπτώσεις λέγαμε ότι ήμαστε από Καναδά. Εμείς ανακατευόμασταν με τα πάντα, βλέπαμε, ακούγαμε ζούσαμε το κομμουνιστικό κουβάνικο καθεστώς.
Η μαύρη φυλή σε όλες της, τις αποχρώσεις. Η Ισπανική, μελαχρινή από τον ήλιο.
Η ανάμικτη, σε όλο της το μεγαλείο. Προς την μεριά της θάλασσας είναι το κάστρο. Έρχεται από άλλες εποχές όπως τα δικά μας ενετικά. Μεγάλες αφίσες του Τσε, του Simon Bolibar[1],(el libertador), Hoje Martin ελευθερωτών της Λατινικής Αμερικής από τη μητρόπολη Ισπανία, να κρέμονται στους εξωτερικούς τοίχους, και μέσα είναι πολεμικό μουσείο και διάφορα εκθέματα.
Οι Κουβάνοι(νες). Περήφανοι, μορφωμένοι, φιλοπάτρεις (παρόλες τις στερήσεις),
Λεπτοί, λιτοδίαιτοι, καρτερικοί. Θα γίνουν εύκολα φίλοι σου. Αλλά μη τους θίξεις τη Κούβα, το καθεστώς, ή τους υποτιμήσεις. Τσαντίζονται με το παραμικρό υπονοούμενο. Εκεί δούλεψε πολύ ο τρόπος ντυσίματος που βγαίναμε έξω. Να είναι ο ίδιος. Όχι μη μας κλέψουν. Εκεί δεν υπήρχε τέτοια περίπτωση. Αλλά για να κάνουμε φίλους, γιατί η επικοινωνία των ντόπιων με ξένους καπιταλιστές, ήταν άκρως ύποπτη. Πολύ δε περισσότερο των γυναικών. Φοβόντουσαν ο ένας τον άλλο. Έτσι, ριχτό πουκάμισο κι΄ εμείς, πάντα μακρύ παντελόνι. Τα σορτάκια απαγορεύονταν. Η έξοδο μας ήταν μέχρι τις 11 το βράδι. Δηλαδή τις καθημερινές που δουλεύαμε στο πλοίο, ήταν από 6-11 απόγευμα. Κι΄ όμως οι ώρες αυτές ήταν αρκετές για μας. Διότι δεν υπήρχε ένα εστιατόριο να καθίσουμε, δεν υπήρχε ένα μπαρ να μας ικανοποιεί, εκτός αυτά του Χεμιγουέη, αλλά θαμώνες μόνο άντρες κι αυτοί λιγομίλητοι, γυναίκες μόνες σε μπαρ κακοχαρακτηρίζονται, δεν υπήρχε μια μπυραρία. Δυστυχώς υπήρχε έλλειψη μπύρας απαραίτητη σε τέτοια ζέστη . Πιο μακριά από κέντρο βρίσκεται το ξενοδοχείο National με ωραίο πάρκο. Κάναμε τη βόλτα κι απ΄ εκεί, αλλά δεν το πλησιάζουν οι ντόπιοι. Κάθε φορά που φτάναμε Αβάνα, αμέσως μετά τον έλεγχο, ερχόταν στο βαπόρι, κάποιος ψηλός, λιγνός, κουστουμαρισμένος παρ΄ όλη τη ζέστη, αξιοσέβαστο άτομο, καθόταν στο σαλόνι μαζί μας και μας έπιανε τη συζήτηση. Ήταν καθηγητής αρχαίων ελληνικών στο πανεπιστήμιο, ήξερε και τα νεοελληνικά και ερχόταν να κάνει εξάσκηση μαζί μας. Ποτέ δεν συζητήσαμε πολιτικά. Ποτέ κανένας Κουβάνος δεν μας παραπονέθηκε για το καθεστώς, Βρέθηκα σε κάποια σπίτια για καφέ. Ήταν παραφορτώμενα από πίνακες, μικροέπιπλα, μπιμπελό, κι ένα σωρό μικροαντικείμενα. . Πάντα το πρώτο λιμάνι είναι η Αβάνα. Μέρος του φορτίου πηγαίναμε και σε άλλα λιμανάκια, ξεκινώντας από ανατολικά Mantazas, Cardenas, στρίβαμε το ανατολικό άκρο, περνούσαμε έξω από το γνωστό σήμερα σε όλους Guantanamo , πιάναμε πάντα το δεύτερο μεγαλύτερο λιμάνι Santiago de Cuba, και συνεχίζαμε Cienfuegos, Trinidad. Μοιράζαμε το φορτίο και επιστρέφαμε Αβάνα από Την ίδια διαδρομή για να φορτώσουμε αυτά που εξάγει το νησί..
Όμως αρκετά σας κούρασα με θεωρίες. Καιρός για περιπέτειες..
[1] Το άγαλμα του το είδα στο προηγούμενο μου ταξίδι στο Παρίσι, βρίσκεται δίπλα και δεξιά όπως βλέπουμε το petit palais, Εντύπωση μου έκανε τι γυρεύει ένας λατίνος εδώ, αλλά αφ’ ενός υπήρξε φοιτητής στο Παρίσι και ποτίστηκε από τις ιδέες της επανάστασης που τις μετέφερε μετά στη λατινική Αμερική, αλλά και οι Γάλλοι πώς να μη τιμήσουν ένα πνευματικό τους τέκνο; Στο Παρίσι συναντάς όπως έχω ξαναπεί τη παγκόσμια ιστορία.-
Δυο σταθμοί ΤV υπήρχαν. Canal 6 (seis). Kai canal 3 (tres). Κάθε ώρα ο εκφωνητής έλεγε με αργή και σταθερή φωνή: Canal seis desde la Habana. Cuba. Primer Territorio libre del America.(Πρώτη ελεύθερη χώρα στην Αμερική!!). Και συνέχιζε το πρόγραμμα. Φανταστείτε τόσους μήνες εκεί, να έχει μπει στο κεφάλι μας, να το ακούμε ακόμα και στον ύπνο μας.
Υπήρχε μια ευγενικότατη τήρηση της «σειράς», είτε στα λεωφορεία είτε αλλού, που όπως γνωρίζετε σ΄αυτά τα καθεστώτα, οι ουρές ήταν στο πρόγραμμα, ακόμα και στην αγορά του πιο απλού προϊόντος. Πολλές φορές περιμέναμε το λεωφορείο για βόλτα έξω απ΄ τη πόλη, ουρά ένας πίσω απ΄ τον άλλο, αναμονή με υπομονή. Ο επόμενος λοιπόν που ερχόταν, παρόλο που φαινόταν που πρέπει να σταθεί, ρωτούσε : quien es el ultimo?(ποιος είναι ο τελευταίος
έτσι ήξερε μετά από ποιόν έχει σειρά. Το μάθαμε κι΄ αυτό κι΄ αναγκαστικά το εφαρμόζαμε. Εκεί το συνήθισα και το ρωτώ εδώ ιδίως στα ιατρεία που δεν ξέρεις ποιος είναι πριν από σένα. Το εισιτήριο στα λεωφορεία είχε 5 σεντάβος (0,05 του πέσο).
Εκείνη την εποχή έτυχε η ανάθεση στη Κούβα η διοργάνωση του πρώτου παγκόσμιου φεστιβάλ φοιτητών και νεολαίας (νομίζω ήταν το πρώτο). Οι μεγάλες αφίσες κρεμασμένες στους τοίχους το έγραφαν: “Primer festival Mundial Juventud y Estudiantes”. Όλοι ο νεολαία του κόσμου στην Αβάνα. Ετοιμασίες, συστάσεις στους κατοίκους, καλλωπισμός κλπ. Βοήθεια προς τη χώρα, απ όλες τις «αδελφές» . Ενώ βρισκόμασταν στην Rotterdam και όπως συνήθως θα φορτώναμε από εκεί. Μας λένε ξαφνικά , πηγαίνετε Βάρνα Βουλγαρίας να φορτώσετε για Κούβα. Ωραία, να περάσουμε κι από τα δικά μας νερά. Πράγματι γεμίσαμε τα αμπάρια που γινόταν και ψυγεία 15 χιλιάδες τόνους τυριά και κοτόπουλα (σφαγμένα …). Φτάνοντας Αβάνα μας λένε ότι ήμαστε το πρώτο πλοίο που φέρνει βοήθεια για το φεστιβάλ, και γι΄αυτό αύριο πρωί θα γίνει μια γιορτή στη προβλήτα, δίπλα στο πλοίο, θα υπάρχει και «κανάλι». Χμ!! ορίστε τι τους φέρνουμε και μας ταράζουν στην αστυνόμευση. Πράγματι την επόμενη ετοίμασαν εξέδρα, μικρόφωνα για την ομιλία, η τv έτοιμη, αρκετοί Κουβανοί και πολλοί μαθητές και μαθήτριες, με τις σχολικές τους στολές. Πάνω στη εξέδρα ο Κουβανός ομιλητής και δίπλα του ο καπετάνιος μας, ένας 65ρης
Μ΄ ένα κόκκινο καπελάκι στο κεφάλι και γυαλιά ηλίου, και η TV να τραβά. Εμείς οι υπόλοιποι σκορπισμένοι γύρω-γύρω ανακατευτήκαμε με τις μαθήτριες, και παρακολουθούσαμε την ομιλία. Έχετε δει τη στολή τους; Η φούστα λίγο πιο μακριά από τη φούστα μιας τενίστριας. Το πράγμα όμως έπαιρνε άλλη τροπή γιατί έπιανες κουβέντα σε κάποια, και αμέσως μαζευόντουσαν 5-6 και δεν πρόσεχαν την ομιλία. Ο καθηγητής τους πιο πέρα να προσέχει . Βγάζει κι΄ ένας νεαρός δικός μας ένα πακετάκι τσίχλες να κεράσει , γίνηκε μεγαλύτερο σούσουρο, και τους λέω, παιδιά κάτσετε ήσυχα μέχρι να τελειώσει η τελετή. Πολύωρη η ομιλία όπως πάντα στη Κούβα, κάτω από το ήλιο. Τέλειωσε η ομιλία , χειροκροτήσαμε, το ίδιο και ο καπετάνιος που τον έπαιρνε η tv, έμεινε και χρόνος για ανάπτυξη κοινωνικών σχέσεων….Προλάβαμε και το φεστιβάλ μερικές μέρες πριν λήξη. Συναντήσαμε τους Έλληνες νεολαίους, τους διακρίναμε εύκολα στην παλιά Αβάνα, τους ενημερώσαμε πώς να κινηθούν.
Ένα απόβραδο περπατούσα στον παραλιακό, κάτω από τα δένδρα και κοντά στο κάστρο που ανέφερα πιο πάνω. Από μπροστά μου ακουγόταν μια μουσική που δυνάμωνε όσο προχωρούσα. Είχε νυχτώσει καλά, και έφτασα σ΄ ένα μικρό κυκλικό κτίσμα ανάμεσα στα δένδρα. Απ έξω είχαν αφίσες με χορογραφία. Χωρίς πολύ-πολύ να το σκεφτώ, βγάζω εισιτήριο τρία πέσος και μπαίνω μέσα. Αμφιθέατρο, γύρω-γύρω οι εξέδρες, στην μέση η πίστα που χόρευαν. Ανοικτό φυσικά, κάτω από τον ουρανό, ερημικό τοπίο. Μουσική πανδαισία, μουσική αγγέλων, μουσική της αφρικάνικης ζούγκλας ή της ερήμου; Ή από τις φυτείες ζαχαροκάλαμου όταν τις φυσά ο άνεμος; Εκεί στη καυτή νύχτα κάτω από τ΄ αστέρια. Καμία σχέση με γνωστό μας λατινικό ρυθμό ή κλασικό ευρωπαϊκό. Οι χορεύτριες στο κέντρο με τους προβολείς να τις συνοδεύουν στις κινήσεις, με αραχνοΰφαντα πέπλα, να κινούνται στο ρυθμό της μουσικής. Χάρμα οφθαλμών, ψυχική ευδαιμονία, ανάταση. Αν βρισκόταν αυτό στη Αθήνα, σκέφθηκα, θα έπαιζε στην καλύτερη αίθουσα με πανάκριβα εισιτήρια. (ίσως κάτι όμοιο νάχει περάσει μετά το «άνοιγμα…») . Τέλειωσε, άναψαν τα φώτα. Τότε φίλοι μου παρουσιάστηκε μπροστά μου ένας άλλος κόσμος. Αυτός που δεν σουλατσάρει στα πάρκα και στις πλατείες της Κούβας. Καλοντυμένος, όμορφος, κομψός, χαμηλών τόνων. Ιδίως οι κυρίες κομψές και απλές, το ντύσιμο χωρίς υπερβολές, κυρίως κουλτουριάρικο, δεν είχε ελλείψεις.
Οι μέρες παραμονή μας στην Αβάνα κάποτε τελειώνουν. Πρέπει να πάμε και στα άλλα λιμανάκια. Τι χαρά που αφήναμε το λιμάνι με τα βρώμικα νερά!! Μόνο μπλε δεν ήταν. Κίτρινα, καφέ, πράσινα. Έτσι κι΄ έπεφτες μέσα δε γλύτωνες την αρρώστια. Ξεκινούσαμε κανονική κρουαζιέρα. Αγαλλίαση. Έσχιζε το καράβι το βαθύ μπλε το πράσινο νησί δεξιά μας, ο καθαρός αέρας, ο ήλιος, η πάντα ήρεμη θάλασσα. Περνάμε έξω από το Veradero. Τη μεγαλύτερη λένε παραλία της Καραϊβικής. Κάποτε την επισκεφθήκαμε 4-5 άτομα. Ήμασταν μόνο εμείς. Κάναμε το μπάνιο μας, το ξενοδοχείο σχεδόν κλειστό. Δεν υπήρχε γκρουπ τουριστών, γι αυτό δεν ήταν οργανωμένοι Πάμε στον υπαίθριο χώρο του για μπύρα, δεν είχε μπύρες, πήραμε τηγανητή παπάγια, κι΄ένα ζεστό αναψυκτικό!!!!!. Τα ψυγεία δε δούλευαν. Φύγαμε απογοητευμένοι. Σ’ αυτά τα μικρά μέρη βλέπαμε όλο τον κοινωνικό ιστό, την καθημερινή ζωή. Γραφικά λιμανάκια με τα μεγάλα εντυπωσιακά κάστρα τους, ένα θαυμάσιο λιμάνι στο Trinidad, σε συνδυασμό με το κάστρο, μια στενή είσοδος, ανάμεσα από πύργους και απότομα βουνά. Κάναμε μια είσοδο στο Τρίνιδαδ, που τέτοια δεν έχω ξανακάνει σε κανένα μέρος του κόσμου. Μπαίναμε σ΄ένα στενό στόμιο, δεξιά να είναι ένα απότομο βουνό, μ΄ ένα τεράστιο πύργο πάνω του , κι αριστερά ένα καταπράσινο ακατοίκητο νησί. Μπροστά βλέπαμε μόνο πράσινα βουνά. Πίσω τους δεν ξέραμε τι βρίσκεται. Κανένα κτίσμα, καμιά ανθρώπινη παρουσία. Και μόλις περάσαμε το στόμιο του κόλπου μπήκαμε σε μια πελώρια λίμνη γεμάτη κάστρα και στο βάθος το Trinidad.
Οι δρόμοι σ’ αυτές τις πόλεις, αρχιτεκτονικά χαραγμένοι με τα φαρδιά πεζοδρόμια, τα ξύλινα πολύχρωμα, αεράτα σπίτια, με τη κουνιστή ψάθινη πολυθρόνα στο μπαλκόνι, ανοιχτές πόρτες και παράθυρα, μαγαζάκια μικρά, ήρεμη ζωή μες στη φύση. Το βράδυ να βρίσκεις στη βόλτα σου μια αλάνα με μια εξέδρα στη μέση, και πάνω οι γνωστοί μας πλέον καλλιτέχνες της Κούβας. Κι ο κόσμος να μην παίρνει ανάσα. Ο Κουβανέζικος ρυθμός να μεσουρανεί. Αυτοί που αργότερα βγήκαν έξω από τα σύνορα τους, που τόσο αγαπήθηκε η μουσική τους, αλλά μόνο όταν την ακούσεις εκεί, θα μπει στο είναι σου, και θα την καταλάβεις.
Αρχιτεκτονικοί ρυθμοί, κάθε εποχής κι εδώ. Santiago de Cuba, δεύτερο μεγάλο λιμάνι της χώρας, όπως προανέφερα, και πάντα πηγαίναμε. Δίπλα στα ιστορικά βουνά της Sierra Maestra, του βουνού που κρύβονταν οι αντάρτες, που ξεκίνησε η επανάσταση. Santiago κτισμένη σε λόφο , εδώ δεν έχει πεδιάδες . Εδώ κατοικούν οι σκληροπυρηνικοί του καθεστώτος. Εδώ η καρδιά της επανάστασης Οι 95 στους 100 είναι καταδότες. Προσέξετε μας έλεγαν. Εδώ δε κάνουν στραβά μάτια. Φόβος και τρόμος για τις κοπέλες που πλησιάζεις. Μια πλατεία με εκκλησία, και ένα ξενοδοχείο, ένα γκρουπ με τρία άτομα να παίζουν τους κουβανέζικους ρυθμούς, αλλά εδώ δε μαζεύονται για χορό, δεν είδα αλεγρία . Άνθρωποι σοβαροί, κλειστοί. Αλλά το κέντρο και οι γύρω δρόμοι φίλοι μου, σαν να φτιάχτηκαν από καλλιτέχνη, κάθε γωνίτσα την ιδιαιτερότητα της, ο ευρωπαϊκός ρυθμός σε όλη του τη η δόξα. Εδώ δεν βλέπεις χρώματα, αλλά μάρμαρο .
Μας πήγαν εκδρομή στη Sierra Maestra . Μέσα στο καταπράσινο βουνό, ανάμεσα από φαράγγια, λόφους, και κάθε τόσο στους δρόμους, μνημεία, μικρά ή μεγάλα. Μνημεία πεσόντων αγωνιστών. Θαυμάσιο τοπίο.
Ένα βράδι έρχεται ο λοστρόμος στο πλοίο, ματωμένα τα μπράτσα του, και τα πόδια του, σκισμένο το παντελόνι του. Ρε τι έγινε; Τον ρωτάμε. Γνώρισα μια κοπελιά, μας λέει. Σήμερα είχαμε ραντεβού, με βλέπει και με νόημα μου λέει ακολούθα. Είχε βραδιάσει. Μπαίνει στο λεωφορείο, μπαίνω κι΄εγώ, μακριά απ΄ αυτή. Περάσαμε τη πόλη, έξω πίσσα σκοτάδι, θάμνοι και δάση. Σε μια στάση κατεβαίνει, κατεβαίνω κι΄εγώ από την άλλη πόρτα. Περιμένομε να φύγει το λεωφορείο. Δεξιά μας απέραντη έκταση όλο θάμνοι και στο σκοτάδι δεν ξεχώριζα τι είδος βλάστηση ήταν. Έλα λέει μαζί μου, πάμε. Και μπαίνουμε μέσα σ΄ αυτούς του θάμνους προχωρούσαμε με δυσκολία, τα κεφάλια μας ξεχώριζαν και έπρεπε να βαδίζουμε σκυφτοί. Τα πόδια μας τα χέρια μας να μπερδεύονται στα αγκάθια. Τελικά φτάνουμε σ΄ένα μέρος λίγο καθαρό από θάμνους αλλά πάνω από δυο μέτρα δεν ήταν. Μετά από τις αγκαλιές και τα φιλιά, βγάζει μια εφημερίδα, την απλώνει, κι εκεί ξαπλώνει. Εγώ ξάπλωσα πάνω της, δεν είχα και που αλλού να ξαπλώσω, αλλά τα γόνατα μου και οι αγκώνες μου, υπέφεραν. Αλλά ήταν θαυμάσιο παιδιά μας λέει. Εκεί στην ερημιά στους κάμπους της Κούβας, στο νυχτερινό αέρα, κάτω από τ΄ άστρα!!!
Στα μικρά λιμάνια τα νερά ήταν πεντακάθαρα. Τις ελεύθερες ώρες μας το ρίχναμε στο ψάρεμα. Υπήρχαν πολλά καβούρια. Φτιάξαμε στεφάνι από χοντρή συρματόβεργα, ράψαμε γύρω του ένα δίχτυ. Στη μέση ένα χοντρό σίδερο να βουλιάζει εύκολα, και πάλι στο κέντρο δέναμε κόκαλα από τα κρέατα του μάγειρα. Από τη κουπαστή του πλοίου το μαϊνάραμε σιγά-σιγά στη θάλασσα μέχρι να κάτσει στο βυθό. Το αφήναμε μισή ώρα, και μετά με μια απότομη κίνηση στην αρχή, το τραβούσαμε πάνω, γεμάτο με καβούρια. Μικρά, μεγάλα, άσπρα καβούρια, σαν αυτά που πουλάνε τα ψυγεία στα μάρκετ. Το Cardenas ένα όμορφο λιμανάκι στα βόρεια του νησιού. Φτάσαμε σ΄ένα κλειστό όρμο με καταπράσινα νησάκια γύρω-γύρω. Ερημιά, κανένα κτίριο γύρω μας. Μόνο η όμορφη φύση .Το λιμάνι ήταν πιο μέσα σ΄ ένα κανάλι. Το πρώτο απόγευμα κατεβάσαμε μια από τις σωσίβιους βάρκες, και επήγαμε μερικοί από μας παρακάτω για ψάρεμα. Δεν προλαβαίναμε να βγάζουμε ψάρια, με κάθε ρίξιμο της πετονιάς στο νερό, πάντα έβγαινε ψάρι. Διαφορετικά είδη και απ΄ όλα τα μεγέθη. Τις επόμενες μέρες ξεκινούσαμε από τις πέντε το πρωί μέχρι δώδεκα που αρχίζει η ζέστη. Μαζί μας ερχόταν και η γυναίκα κάποιου απ το πλήρωμα επτά μηνών έγκυος και ψάρευε. Μοναδική εμπειρία Σ’ αυτά τα μέρη γίνεται κανείς «μεγάλος ψαράς!!!».[1] Μια μέρα σε ένα μίλι απόσταση από μας, βλέπουμε δυο βάρκες και οι βαρκάρηδες να χτυπούνε με τα κουπιά τη θάλασσα. Πάμε κοντά τους να δούμε τι γίνεται. Πλησιάζουμε και βλέπουμε μέσα στις βάρκες αστακούς και σακιά γεμάτα. Δώσαμε ότι είχαμε μαζί μας, αναψυκτικά τσιγάρα και μας έδωσαν δυο σακιά αστακούς. Μας εξέπληξε η κίνηση τους γιατί κι’ αυτά ήταν κρατικά, και μας τους έκαναν δώρο, κι΄ όχι ανταλλαγή. Εξ ‘αλλου αυτά που δώσαμε δεν άξιζαν. Επιστέφουμε στο καράβι ανεβαίνουμε μαζί με τη βάρκα, βλέπουν οι άλλοι τα σακιά, -Τι έχουν τα σακιά; -Αστακούς, -Σιγά ρε χα χα χα!!!! Τους αδειάζομε όλους στο κατάστρωμα ζωντανούς όπως ήταν, κι΄ έγινε χαλασμός!!
Περιττό βέβαια να σας πω, ότι αστακοί και γαρίδες, δεν πάνε στο πιάτο του λαού. Ξενοδοχεία για τους ξένους, και εξαγωγή. (φορτώναμε εμείς για την Ευρώπη). Σε κάποιο άλλο λιμανάκι, ψάρευα από τη προβλήτα δίπλα στο πλοίο, και αντί για ψάρι, τράβηξα αστακό. Πρώτη φορά που μου συνέβη.
Το ασήμι .
Το Κουβανέζικοχαρτονόμισμα του ενός πέσο, ήταν ανοιχτοπράσινο, από τη μια πλευρά η φωτογραφία του Jose Martin, και από τη άλλη ο Fidel με τους συντρόφους του πάνω σε τανκ, και γύρω-γύρω ο ενθουσιώδης λαός. Με μικρά γράμματα έγραφε :Entrada a la Habana 8 de enero de 1959. Η πανηγυρική είσοδος των επαναστατών στην Αβάνα. Κυκλοφορούσαν παράνομα ασημένια δολάρια και ασημένια πέσος του 19ου αιώνα. Τα θυμάστε από τις συναλλαγές στα έργα γουέστερν. Αυτά που έχουν και οι σαράφηδες στην οδό Αθηνάς. Μας τα έδιναν οι Κουβανέζοι εργάτες στο πλοίο. Φυσικά όχι χωρίς αντάλλαγμα. Τα αντάλλασαν με γυναικεία μαντίλια κεφαλής, με φτηνά αρώματα, κλπ. Γι΄ αυτούς δεν είχαν αξία, δεν μπορούσαν να τα χρησιμοποιήσουν πουθενά .
Η μάντρα.
Τώρα να γράψω την επόμενη περιγραφή ή να μην τη γράψω; Όμως δεν μπορώ να μη τη γράψω γιατί αυτή την εικόνα δεν την έχω ξαναδεί στον κόσμο που έχω γυρίσει. Μαζί μ΄ένα φίλο μου κάποιο απόγευμα παίρνουμε το λεωφορείο να πάμε όπου μας βγάλει, να δούμε κι΄ άλλα μέρη έξω από την Αβάνα. Παίρνουμε τον παραλιακό, περνάμε την περιοχή των μεγάλων ξενοδοχείων, συνεχίζουμε πάντα δεξιά μας η θάλασσα. Είδαμε μια κατοικημένη περιοχή με μεγάλα πάρκα, και κόσμο, μας άρεσε και κατεβήκαμε. Κάναμε τις βόλτες μας, νύχτωσε, απομακρυνθήκαμε λίγο από τη πολυκοσμία, και βρεθήκαμε μπροστά σε μια περιφραγμένη περιοχή, με τοίχο τριών μέτρων ύψος. Πλησιάζοντας στην είσοδο είδαμε μέσα ένα ελεύθερο χώρο μεγάλο σαν γήπεδο, στο βάθος ένα πολυώροφο κτήριο χωρίς επιγραφή για γράφει τι είναι. Από την είσοδο του κτιρίου ξεκινούσε μια ουρά από ζευγαράκια πιασμένοι χέρι-χέρι, που το μήκος της ήταν γύρω στα 70 μέτρα. Μπας και περιμένουν άδεια γάμου; Όχι μας είπε κάποιος. Είναι ξενοδοχείο και περιμένουν στη σειρά να περάσουν μια δυο ώρες……Το κόμμα φροντίζει για όλα Κι΄ εδώ πάλι η απαραίτητη ερώτηση: «ποιος είναι τελευταίος;»
Εθελοντική εργασία
(μπήκα στην έβδομη σελ. του word, δεν το περίμενα. Παιδιά τελειώνω)
[1] Στη παρέα μας εδώ, βλέπω ότι πολλοί πάνε ταξίδια πολυήμερα, σε μέρη εξωτικά. Ο χρόνος τότε είναι αρκετός να ασχοληθεί κάποιος και με το ψάρεμα, γιατί εκεί δεν είναι όπως τους βλέπουμε στην προβλήτα, και κάθε ώρα τραβάνε ένα ψαράκι. Όσοι ασχοληθείτε θα βρεθείτε προ εκπλήξεων. Πολλές φορές περιμέναμε αγκυροβολημένοι πάνω από μήνα, μέχρι να μπούμε σε λιμάνι. Όταν είχε ψάρι, δεν μας ένοιαζε καθόλου. Είχαμε πανηγύρια. Γί αυτό σε κάποια ενότητα θα πω σε ποια μέρη απ αυτά που ταξιδεύετε μπορείτε να ψαρέψετε .
Τα Σαββατοκύριακα οι Κουβάνοι εργάζονται εθελοντικά στις φυτείες ζαχαροκάλαμου. Δεν είναι υποχρεωτική, αλλά τους δίνει πόντους για εξυπηρέτηση στις δημόσιες υπηρεσίας, τη πρόσβαση σε καλά μαγαζιά, σημειώνεται στη κομματική τους ταυτότητα. Τις Κυριακές ιδίως βλέπεις στους αυτοκινητόδρομους να τρέχουν ανοικτά φορτηγά γεμάτα από νεολαίους, φοιτητές, κορίτσια και αγόρια, να τραγουδούν και να χαιρετούν με ενθουσιασμό.
Στο Santiago de Cuba , ένας ντόπιος μου είπε μια ιστορία: Ένας μεθυσμένος Κουβάνος στα πρώτα χρόνια της επανάστασης, μπήκε σ΄ένα μπαρ, και αντί να ζητήσει ένα ποτό Cuba libre, λέει dame la mentira dela dia (δώσε μου το ψέμα της ημέρας). Μέσα ήταν ένας του κόμματος, βγάζει το πιστόλι, τον πυροβολεί τρεις φορές, πάρτον κάτω. Δεν του έκαναν τίποτα.
Τα κανάλια της ΤV κάθε βράδι ακριβώς στις 8.30, έδειχναν με κινούμενα σχέδια ένα παιδάκι αγκαλιά με το μαξιλάρι του να χασμουριέται, να το συνοδεύει μια υπνωτική μουσική, και να πηγαίνει στο κρεβάτι του. Παδάκια : ώρα για ύπνο!!
Επίλογος Από το Cienguegos νότια του νησιού, απολύθηκα και επέστρεψα στην Ελλάδα. Με το λεωφορείο κάναμε πέντε ώρες ταξίδι για την Αβάνα. Ανάμεσα από καταπράσινους κάμπους, μεγάλες φυτείες ζαχαροκάλαμου και ανανάδων. Ένας αστυνομικός με στολή με συνόδευε!!! Φτάνουμε στο σταθμό λεωφορείων στην Αβάνα, πάω να πάρω τις βαλίτσες μου, μου λέει όχι. Πάμε στην αίθουσα αναμονής. Οι βαλίτσες ήρθαν στην αίθουσα με ιμάντα, όπως στα αεροδρόμια!!! Με πήγε σ΄ένα κτίριο κοντά στην παλιά Αβάνα, όπου υπήρχαν κι΄ άλλοι ευρωπαίοι σε αναμονή για έξοδο από την Κούβα. Μια τεράστια αίθουσα, τα κρεβάτια μεταλλικά διπλά, πάνω-κάτω όπως στους στρατώνες. Έμεινα τρεις μέρες, φαγητό το πρωί γάλα, μεσημεριανό και βραδινό ρύζι ανακατεμένο με κονσέρβα, ή φασόλια μαύρα, απ΄ αυτά που τους φέρναμε από το Μεξικό.
Εκείνες τις μέρες γνώρισα στο πάρκο της παλιάς Αβάνας, ένα Έλληνα που τριγύριζε εκεί τα απογεύματα. Ωραίος, ψηλός, αθλητικός. Μου είπε ότι είναι καπετάνιος, αλλά μένει τώρα εκεί γιατί είναι παντρεμένος με Κουβάνα και προσπαθεί με διαβήματα στον ΟΗΕ να την πάρει να φύγουν από το νησί. Δεν τη πίστεψα την ιστορία αλλά δεν του το έδειξα. Παντρεμένος ναι, αλλά κάτι άλλο υπήρχε. Στενοχωρήθηκα γιατί ήταν πατριώτης μου, από γνωστή οικογένεια εμπόρων των Χανίων. Λέτε να δουλεύει εκεί σαν ξεναγός τώρα;
Διάβασα κάπου από τις ιστορίες σας για τη Κούβα, ότι κάποιος είδε εκεί τη ομορφότερη κοπέλα στον κόσμο. Ήμουν σε λεωφορείο, περνούσαμε δίπλα από παλιά κλασικά αρχοντικά με το κήπο τους και με περίφραξη γύρω-γύρω. Ξαφνικά βλέπω εκεί μια κοπέλα που ομορφιά της με συγκλόνισε. Είπα κι εγώ ότι δεν έχω ξαναδεί ωραιότερη. Χρώμα επιδερμίδας ελαφρό καστανό, μαλλιά το ίδιο, φορούσε ένα ριχτό φουστανάκι μέχρι τα γόνατα. Αλλά αυτό που την έκανε ξεχωριστή ήταν η χάρις των κινήσεων της κεφαλής και του σώματος. Πότε-πότε ξεχώριζαν πολύ ωραίες κοπέλες.
Με ειδοποίησαν για την αναχώρηση, με την Ιβέρια για Μαδρίτη. Στο αεροδρόμιο νέκρα. Ξαφνικά μια ευχάριστη έκπληξη. Βλέπω στην αίθουσα του αεροδρομίου 5-6 φίλους μου Μεξικάνους από τη Veracruz που μόλις έφτασαν για επίσκεψη. Οι ιστορίες που τους λέγαμε εκεί, τους έκαναν να ταξιδέψουν να δουν τη Κούβα. Το αεροπλάνο από τη αίθουσα απείχε γύρα στα 80 μέτρα. Πήγαινες με τα πόδια. Παίρνω τις χειραποσκεύες και ξεκινώ. Εκείνη τη στιγμή ήμουν μόνο εγώ. Δύο παράλληλες γραμμές σχημάτιζαν ένα διάδρομο μέχρι τη σκάλα. Στη μέση αυτής της απόστασης δυο αστυνομικοί με στολή, ο ένας απέναντι από το άλλο, ακίνητοι, κοίταζαν προς το μέρος μου από τη στιγμή που ξεκίνησα. Σοβαροί, αγέλαστοι, αυστηροί, το βλέμμα τους σταθερά πάνω μου. Γιατί με κοιτάζουν έτσι; Δεν αισθανόμουν καλά Κανείς δε είναι ποτέ σίγουρος εδώ. Σκέφτηκα τα «αναμνηστικά μου!» στη βαλίτσα Διατήρησα τη ψυχραιμία μου. Στο αριστερό μου χέρι κρατούσα ένα πελώριο κόκκινο σομπρέρο σαν αυτά που φορούν οι Mariachis, έδειχνα και τουρίστας. Πλησιάζοντας κοντά τους πέταξα ένα antios, και συνέχισα τα υπόλοιπα τελευταία μου βήματα στο νησί που πέρασα 16 μήνες απ΄ τη ζωή μου.
Αντίο Κούβα. Γεια σας φίλοι μου. Σας παραδέχομαι………..
Την ιστορία θα τη γράψω σε συνέχειες. Δεν θα είναι πολλές οι σελίδες. Θα αναφερθώ πρώτα σε γενικότητες και μετά σε ορισμένα αξιοσημείωτα γεγονότα που μας τύχαιναν.
Πάμε λοιπόν
Κούβα . Πριν το άνοιγμα στο τουρισμό
Η μέρα ήταν ηλιόλουστη όπως συνήθως. Με μικρή ταχύτητα προχωρούμε για την είσοδο του λιμανιού της Αβάνας. Μπαίνοντας στη στενή είσοδο αριστερά μας βρίσκεται το Μόρο, παλιό κάστρο, τώρα είναι είδος λιμεναρχείου αλλά και φυλακές, όπου «φιλοξενηθήκαν» και ‘Ελληνες στο παρελθόν. Δεξία, η αρχή του πελώριου παραλιακού δρόμου, της malecon, όπως τη λένε.
Ήμασταν ξανά εδώ πριν 2 μήνες περίπου. Για 16 μήνες, κάθε δυο μήνες ήμασταν Κούβα. Μας ξέρουν με τα μικρά μας ονόματα. Πλευρίζουμε. Καπιταλιστικό πλοίο στο λιμάνι. Απάνω τους companeros. Mπαίνουν καμιά πενηνταριά άτομα με στολές, κι αρχίζει το ψάξιμο. Ψάξιμο παντού, καμπίνες, κοινόχρηστους χώρους, κατάστρωμα μηχανές. Δυο ώρες θα μείνουν σίγουρα. Αντόνιο μου λέει ένας γνωστος, vamos para la cabina. Γιατί ρε κομπανιέρο; Αφού δε βρίσκεις τίποτα. Σας κάνω και δωράκια, σας δίνω τσίχλες, τσιγάρα, έδωσα σε κάποιον ένα εντυπωσιακό μεταξωτό σλιπάκι που μου το ζήτησε χωρίς να με ρωτήσει αν είναι μεταχειρισμένο, και που μπροστά μου κατέβασε το παντελόνι της στολής και το φόρεσε. Τη άλλη φορά τέσσερα άτομα μέσα στη καμπίνα με στείλατε να σας φέρω κόκα κόλες, και μετά από δυο ώρες έψαχνα να βρω το στυλό μου τον πάρκερ, και είχε εξαφανιστεί. Νο, νο, vamos γιατί αξιωματικός κοιτάζει. Να τρία άτομα πάλι, συρτάρια ντουλάπες, κάθονται κιόλας κουβεντιάζουμε , παίρνουν πάλι το δωράκι τους και πάνε στην επόμενη. Μην νομίζετε ότι αν βρουν κάτι θα σου κάνουνε καταγγελία; Το παίρνουν για δική τους χρήση. Πριν την άφιξη στη Κούβα κάνουμε δηλωτικό ατομικό. Ότι χρήματα έχουμε ακόμη και κέρματα δηλώνεται το ποσό, μπαίνουν σε φάκελο με το όνομα μας παραδίδονται στον καπετάνιο και σφραγίζονται από το τελωνείο σε ειδικό χώρο του πλοίου. Θα μας παραδοθούν μετά την αναχώρηση από Κούβα. Το ίδιο και οι φωτογραφικές μηχανές. Δυστυχώς για μένα Δηλώνουμε επίσης, ρολόγια χρυσαφικά ασημικά και κάθε souvenir που έχουμε. Μας ταλαιπωρούν, τους βρίζουμε, το καταλαβαίνουν και το καταπίνουν, αλλά στη έχουν στημένη κάπου αλλού. Φεύγουν κάποια στιγμή. Σιγά που θα βρουν αυτά που κρύψαμε!!!
Μην νομίζεται φίλοι μου ότι τέλειωσαν τα βάσανα μας!. Μας περιμένουν στην πύλη του λιμανιού, στην έξοδο προς τη πόλη. Με τι λεφτά βγαίνεις, με τι μπαίνεις. Καταγράφονται Τι έχεις πάνω σου κρυμμένο; Μπας κι΄ έχεις κανένα αρωματάκι για να διαφθείρεις τις κοπελιές μας; Σωματικός έλεγχος. Κατέβασμα παντελόνι, κατέβασμα σλιπάκι. Εκεί κρύβονται συνήθως. Αυτό το τελευταίο μου συναίβει δις, στους 16 μήνες. Ο έλεγχος των χρημάτων γινόταν πάντα. Οι άλλοι ανάλογα με το κέφι τους.
Και με τι λεφτά θα κυκλοφορούμε αφού μας τα κλειδώσατε; Α!!! Θα παίρνετε απ΄αυτά που σας φέρνουμε εμείς. Παραδίνουμε στο καπετάνιο πέσος, και θα σας δίνει όσα θέλετε, μετά θα σας τα αφαιρέσει από το μισθό σας. Λέφτα να γεμίσουν οι τσέπες σας. Να Διασκεδάσετε με τη ψυχή σας…Η ισοτιμία είναι 0,75 του πέσο ίσον με ένα δολάριο. (Αυτή τη τιμή είχε τότε και το ρούβλι).
Ευχαριστούμε πολύ αλλά δεν θα πάρουμε. Όταν ένα πακετάκι τσίχλες τις πουλάμε τρία πέσος, ένα πακέτο τσιγάρα 4, ένα δολάριο από τα κρυμμένα που έχουμε 5 πέσος
Κλπ κλπ. Και έρχεται ο λογαριασμός παιδιά μετά από ένα μήνα. Πόσα ξόδεψες Σουδιανέ; 1,10, εσύ; τίποτε, ο άλλος; 0,97 σεντάβος. Κι’ αυτά για τα προσχήματα. Και βγαίνει ο λογαριασμός για 22 μέλη του πληρώματος, έξοδα για ένα μήνα παραμονή στη Κούβα να μην υπερβαίνει τα 15 δολάρια. Μας την έχουν στημένη πάλι στο επόμενο ταξίδι.
Ώρα όμως να μπούμε στην πόλη
. Αυτή κοντά στο λιμάνι. Κτίρια με ζωηρά χρώματα. Κόκκινα, κίτρινα, πράσινα. πορτοκαλί, καφέ. Δρόμοι στενοί, σοκάκια, αλλά και μια λεωφόρος/πάρκο (δεν ξέρω πώς να τη πω) που ποτέ εμείς στην Ελλάδα δεν πρόκειται να φτιάξουμε. Να ξεκινά από τη παραλία και να φτάνει μέχρι το Καπιτώλιο, όμοιο με το Καπιτώλιο των ΗΠΑ, με κολώνες αρχαιοελληνικού ρυθμού, και να συνεχίζει σαν αυτοκινητόδρομος. Να είναι στη μέση πεζόδρομος αρκετά φαρδύς, δεξιά και αριστερά παράλληλα χώρος φυτεμένος με πελώρια δένδρα κατάλληλα για τη σκιά, αλλά και με μικρότερα με λουλούδια. Δίπλα και από τις δύο πλευρές, αυτού του χώρου, λεωφόρος με τρεις λουρίδες, άνοδο από τη μια πλευρά, τρεις κάθοδο από την άλλη. Δίπλα πάλι στις δύο λεωφόρους αρκετά φαρδύ πεζοδρόμιο που φτάνει μέχρι τα κτίρια
Κτίρια κλειστά. Ερειπωμένα, ασυντήρητα, να θέλουν βάψιμο, αλλά που τέτοιες πολυτέλειες. Το σπουδαιότερο χωρίς μαγαζιά στα ισόγεια, εκεί στον κεντρικό δρόμο. Μικρομάγαζα υπάρχουν στους παραδίπλα δρόμους, τα είδη τους είναι μόνο για του ντόπιους. Εκεί στο πάρκο χτυπά η καρδιά της παλιάς πόλης. Εκεί μαζεύονται τα βραδάκια για λίγη δροσιά, για σεργιάνι και κουτσομπολιό. Εκεί βρίσκομαι τους φίλους μας. Δεν προλαβαίνεις ν΄ αρχίσεις τη βόλτα σου και Αntonio Hola εδώ companero Antonio εκεί .Καλωσορίσματα μετά από δυο μήνες, και θα τα λέμε!!
Τα βραδάκια και μετά από μια κουραστική μέρα στα ζαχαροκάλαμα, στα εργοστάσια πούρων και ζάχαρης, να συναντιόνται στα παγκάκια και να κουτσομπολεύουν όπως οι Λατίνοι ξέρουν. Να μυρίζει η ατμόσφαιρα πούρο και φτηνό τσιγάρο. Να ακούς και να χαίρεσαι τη βαριά κουβανέζικη προφορά, να μη σου ξεφεύγει καμιά λέξη, άσχετα αν δε γνωρίζεις τη σημασία της. Προφορά καθαρή ντρέτη, περήφανη, βουνίσια. Όπως μιλούν στα χωριά της δυτικής Κρήτης. Όχι η τραγουδιστή των μεξικάνων ή η εκλεπτυσμένη της Αργεντινής
Εδώ ζητιανιά δεν υπάρχει. Η πορνεία απαγορεύεται δια ροπάλου. Δεν κυκλοφορούν τουρίστες. Που και που κάποια πτήση με το Μεξικό να φέρει κάμποσους, ή πιο αραιά ακόμη λίγους Καναδούς. Αυτοί όμως πάνε πακέτο. Σε μερικές περιπτώσεις λέγαμε ότι ήμαστε από Καναδά. Εμείς ανακατευόμασταν με τα πάντα, βλέπαμε, ακούγαμε ζούσαμε το κομμουνιστικό κουβάνικο καθεστώς.
Η μαύρη φυλή σε όλες της, τις αποχρώσεις. Η Ισπανική, μελαχρινή από τον ήλιο.
Η ανάμικτη, σε όλο της το μεγαλείο. Προς την μεριά της θάλασσας είναι το κάστρο. Έρχεται από άλλες εποχές όπως τα δικά μας ενετικά. Μεγάλες αφίσες του Τσε, του Simon Bolibar[1],(el libertador), Hoje Martin ελευθερωτών της Λατινικής Αμερικής από τη μητρόπολη Ισπανία, να κρέμονται στους εξωτερικούς τοίχους, και μέσα είναι πολεμικό μουσείο και διάφορα εκθέματα.
Οι Κουβάνοι(νες). Περήφανοι, μορφωμένοι, φιλοπάτρεις (παρόλες τις στερήσεις),
Λεπτοί, λιτοδίαιτοι, καρτερικοί. Θα γίνουν εύκολα φίλοι σου. Αλλά μη τους θίξεις τη Κούβα, το καθεστώς, ή τους υποτιμήσεις. Τσαντίζονται με το παραμικρό υπονοούμενο. Εκεί δούλεψε πολύ ο τρόπος ντυσίματος που βγαίναμε έξω. Να είναι ο ίδιος. Όχι μη μας κλέψουν. Εκεί δεν υπήρχε τέτοια περίπτωση. Αλλά για να κάνουμε φίλους, γιατί η επικοινωνία των ντόπιων με ξένους καπιταλιστές, ήταν άκρως ύποπτη. Πολύ δε περισσότερο των γυναικών. Φοβόντουσαν ο ένας τον άλλο. Έτσι, ριχτό πουκάμισο κι΄ εμείς, πάντα μακρύ παντελόνι. Τα σορτάκια απαγορεύονταν. Η έξοδο μας ήταν μέχρι τις 11 το βράδι. Δηλαδή τις καθημερινές που δουλεύαμε στο πλοίο, ήταν από 6-11 απόγευμα. Κι΄ όμως οι ώρες αυτές ήταν αρκετές για μας. Διότι δεν υπήρχε ένα εστιατόριο να καθίσουμε, δεν υπήρχε ένα μπαρ να μας ικανοποιεί, εκτός αυτά του Χεμιγουέη, αλλά θαμώνες μόνο άντρες κι αυτοί λιγομίλητοι, γυναίκες μόνες σε μπαρ κακοχαρακτηρίζονται, δεν υπήρχε μια μπυραρία. Δυστυχώς υπήρχε έλλειψη μπύρας απαραίτητη σε τέτοια ζέστη . Πιο μακριά από κέντρο βρίσκεται το ξενοδοχείο National με ωραίο πάρκο. Κάναμε τη βόλτα κι απ΄ εκεί, αλλά δεν το πλησιάζουν οι ντόπιοι. Κάθε φορά που φτάναμε Αβάνα, αμέσως μετά τον έλεγχο, ερχόταν στο βαπόρι, κάποιος ψηλός, λιγνός, κουστουμαρισμένος παρ΄ όλη τη ζέστη, αξιοσέβαστο άτομο, καθόταν στο σαλόνι μαζί μας και μας έπιανε τη συζήτηση. Ήταν καθηγητής αρχαίων ελληνικών στο πανεπιστήμιο, ήξερε και τα νεοελληνικά και ερχόταν να κάνει εξάσκηση μαζί μας. Ποτέ δεν συζητήσαμε πολιτικά. Ποτέ κανένας Κουβάνος δεν μας παραπονέθηκε για το καθεστώς, Βρέθηκα σε κάποια σπίτια για καφέ. Ήταν παραφορτώμενα από πίνακες, μικροέπιπλα, μπιμπελό, κι ένα σωρό μικροαντικείμενα. . Πάντα το πρώτο λιμάνι είναι η Αβάνα. Μέρος του φορτίου πηγαίναμε και σε άλλα λιμανάκια, ξεκινώντας από ανατολικά Mantazas, Cardenas, στρίβαμε το ανατολικό άκρο, περνούσαμε έξω από το γνωστό σήμερα σε όλους Guantanamo , πιάναμε πάντα το δεύτερο μεγαλύτερο λιμάνι Santiago de Cuba, και συνεχίζαμε Cienfuegos, Trinidad. Μοιράζαμε το φορτίο και επιστρέφαμε Αβάνα από Την ίδια διαδρομή για να φορτώσουμε αυτά που εξάγει το νησί..
Όμως αρκετά σας κούρασα με θεωρίες. Καιρός για περιπέτειες..
[1] Το άγαλμα του το είδα στο προηγούμενο μου ταξίδι στο Παρίσι, βρίσκεται δίπλα και δεξιά όπως βλέπουμε το petit palais, Εντύπωση μου έκανε τι γυρεύει ένας λατίνος εδώ, αλλά αφ’ ενός υπήρξε φοιτητής στο Παρίσι και ποτίστηκε από τις ιδέες της επανάστασης που τις μετέφερε μετά στη λατινική Αμερική, αλλά και οι Γάλλοι πώς να μη τιμήσουν ένα πνευματικό τους τέκνο; Στο Παρίσι συναντάς όπως έχω ξαναπεί τη παγκόσμια ιστορία.-
Δυο σταθμοί ΤV υπήρχαν. Canal 6 (seis). Kai canal 3 (tres). Κάθε ώρα ο εκφωνητής έλεγε με αργή και σταθερή φωνή: Canal seis desde la Habana. Cuba. Primer Territorio libre del America.(Πρώτη ελεύθερη χώρα στην Αμερική!!). Και συνέχιζε το πρόγραμμα. Φανταστείτε τόσους μήνες εκεί, να έχει μπει στο κεφάλι μας, να το ακούμε ακόμα και στον ύπνο μας.
Υπήρχε μια ευγενικότατη τήρηση της «σειράς», είτε στα λεωφορεία είτε αλλού, που όπως γνωρίζετε σ΄αυτά τα καθεστώτα, οι ουρές ήταν στο πρόγραμμα, ακόμα και στην αγορά του πιο απλού προϊόντος. Πολλές φορές περιμέναμε το λεωφορείο για βόλτα έξω απ΄ τη πόλη, ουρά ένας πίσω απ΄ τον άλλο, αναμονή με υπομονή. Ο επόμενος λοιπόν που ερχόταν, παρόλο που φαινόταν που πρέπει να σταθεί, ρωτούσε : quien es el ultimo?(ποιος είναι ο τελευταίος
έτσι ήξερε μετά από ποιόν έχει σειρά. Το μάθαμε κι΄ αυτό κι΄ αναγκαστικά το εφαρμόζαμε. Εκεί το συνήθισα και το ρωτώ εδώ ιδίως στα ιατρεία που δεν ξέρεις ποιος είναι πριν από σένα. Το εισιτήριο στα λεωφορεία είχε 5 σεντάβος (0,05 του πέσο).Εκείνη την εποχή έτυχε η ανάθεση στη Κούβα η διοργάνωση του πρώτου παγκόσμιου φεστιβάλ φοιτητών και νεολαίας (νομίζω ήταν το πρώτο). Οι μεγάλες αφίσες κρεμασμένες στους τοίχους το έγραφαν: “Primer festival Mundial Juventud y Estudiantes”. Όλοι ο νεολαία του κόσμου στην Αβάνα. Ετοιμασίες, συστάσεις στους κατοίκους, καλλωπισμός κλπ. Βοήθεια προς τη χώρα, απ όλες τις «αδελφές» . Ενώ βρισκόμασταν στην Rotterdam και όπως συνήθως θα φορτώναμε από εκεί. Μας λένε ξαφνικά , πηγαίνετε Βάρνα Βουλγαρίας να φορτώσετε για Κούβα. Ωραία, να περάσουμε κι από τα δικά μας νερά. Πράγματι γεμίσαμε τα αμπάρια που γινόταν και ψυγεία 15 χιλιάδες τόνους τυριά και κοτόπουλα (σφαγμένα …). Φτάνοντας Αβάνα μας λένε ότι ήμαστε το πρώτο πλοίο που φέρνει βοήθεια για το φεστιβάλ, και γι΄αυτό αύριο πρωί θα γίνει μια γιορτή στη προβλήτα, δίπλα στο πλοίο, θα υπάρχει και «κανάλι». Χμ!! ορίστε τι τους φέρνουμε και μας ταράζουν στην αστυνόμευση. Πράγματι την επόμενη ετοίμασαν εξέδρα, μικρόφωνα για την ομιλία, η τv έτοιμη, αρκετοί Κουβανοί και πολλοί μαθητές και μαθήτριες, με τις σχολικές τους στολές. Πάνω στη εξέδρα ο Κουβανός ομιλητής και δίπλα του ο καπετάνιος μας, ένας 65ρης
Μ΄ ένα κόκκινο καπελάκι στο κεφάλι και γυαλιά ηλίου, και η TV να τραβά. Εμείς οι υπόλοιποι σκορπισμένοι γύρω-γύρω ανακατευτήκαμε με τις μαθήτριες, και παρακολουθούσαμε την ομιλία. Έχετε δει τη στολή τους; Η φούστα λίγο πιο μακριά από τη φούστα μιας τενίστριας. Το πράγμα όμως έπαιρνε άλλη τροπή γιατί έπιανες κουβέντα σε κάποια, και αμέσως μαζευόντουσαν 5-6 και δεν πρόσεχαν την ομιλία. Ο καθηγητής τους πιο πέρα να προσέχει . Βγάζει κι΄ ένας νεαρός δικός μας ένα πακετάκι τσίχλες να κεράσει , γίνηκε μεγαλύτερο σούσουρο, και τους λέω, παιδιά κάτσετε ήσυχα μέχρι να τελειώσει η τελετή. Πολύωρη η ομιλία όπως πάντα στη Κούβα, κάτω από το ήλιο. Τέλειωσε η ομιλία , χειροκροτήσαμε, το ίδιο και ο καπετάνιος που τον έπαιρνε η tv, έμεινε και χρόνος για ανάπτυξη κοινωνικών σχέσεων….Προλάβαμε και το φεστιβάλ μερικές μέρες πριν λήξη. Συναντήσαμε τους Έλληνες νεολαίους, τους διακρίναμε εύκολα στην παλιά Αβάνα, τους ενημερώσαμε πώς να κινηθούν.
Ένα απόβραδο περπατούσα στον παραλιακό, κάτω από τα δένδρα και κοντά στο κάστρο που ανέφερα πιο πάνω. Από μπροστά μου ακουγόταν μια μουσική που δυνάμωνε όσο προχωρούσα. Είχε νυχτώσει καλά, και έφτασα σ΄ ένα μικρό κυκλικό κτίσμα ανάμεσα στα δένδρα. Απ έξω είχαν αφίσες με χορογραφία. Χωρίς πολύ-πολύ να το σκεφτώ, βγάζω εισιτήριο τρία πέσος και μπαίνω μέσα. Αμφιθέατρο, γύρω-γύρω οι εξέδρες, στην μέση η πίστα που χόρευαν. Ανοικτό φυσικά, κάτω από τον ουρανό, ερημικό τοπίο. Μουσική πανδαισία, μουσική αγγέλων, μουσική της αφρικάνικης ζούγκλας ή της ερήμου; Ή από τις φυτείες ζαχαροκάλαμου όταν τις φυσά ο άνεμος; Εκεί στη καυτή νύχτα κάτω από τ΄ αστέρια. Καμία σχέση με γνωστό μας λατινικό ρυθμό ή κλασικό ευρωπαϊκό. Οι χορεύτριες στο κέντρο με τους προβολείς να τις συνοδεύουν στις κινήσεις, με αραχνοΰφαντα πέπλα, να κινούνται στο ρυθμό της μουσικής. Χάρμα οφθαλμών, ψυχική ευδαιμονία, ανάταση. Αν βρισκόταν αυτό στη Αθήνα, σκέφθηκα, θα έπαιζε στην καλύτερη αίθουσα με πανάκριβα εισιτήρια. (ίσως κάτι όμοιο νάχει περάσει μετά το «άνοιγμα…») . Τέλειωσε, άναψαν τα φώτα. Τότε φίλοι μου παρουσιάστηκε μπροστά μου ένας άλλος κόσμος. Αυτός που δεν σουλατσάρει στα πάρκα και στις πλατείες της Κούβας. Καλοντυμένος, όμορφος, κομψός, χαμηλών τόνων. Ιδίως οι κυρίες κομψές και απλές, το ντύσιμο χωρίς υπερβολές, κυρίως κουλτουριάρικο, δεν είχε ελλείψεις.
Οι μέρες παραμονή μας στην Αβάνα κάποτε τελειώνουν. Πρέπει να πάμε και στα άλλα λιμανάκια. Τι χαρά που αφήναμε το λιμάνι με τα βρώμικα νερά!! Μόνο μπλε δεν ήταν. Κίτρινα, καφέ, πράσινα. Έτσι κι΄ έπεφτες μέσα δε γλύτωνες την αρρώστια. Ξεκινούσαμε κανονική κρουαζιέρα. Αγαλλίαση. Έσχιζε το καράβι το βαθύ μπλε το πράσινο νησί δεξιά μας, ο καθαρός αέρας, ο ήλιος, η πάντα ήρεμη θάλασσα. Περνάμε έξω από το Veradero. Τη μεγαλύτερη λένε παραλία της Καραϊβικής. Κάποτε την επισκεφθήκαμε 4-5 άτομα. Ήμασταν μόνο εμείς. Κάναμε το μπάνιο μας, το ξενοδοχείο σχεδόν κλειστό. Δεν υπήρχε γκρουπ τουριστών, γι αυτό δεν ήταν οργανωμένοι Πάμε στον υπαίθριο χώρο του για μπύρα, δεν είχε μπύρες, πήραμε τηγανητή παπάγια, κι΄ένα ζεστό αναψυκτικό!!!!!. Τα ψυγεία δε δούλευαν. Φύγαμε απογοητευμένοι. Σ’ αυτά τα μικρά μέρη βλέπαμε όλο τον κοινωνικό ιστό, την καθημερινή ζωή. Γραφικά λιμανάκια με τα μεγάλα εντυπωσιακά κάστρα τους, ένα θαυμάσιο λιμάνι στο Trinidad, σε συνδυασμό με το κάστρο, μια στενή είσοδος, ανάμεσα από πύργους και απότομα βουνά. Κάναμε μια είσοδο στο Τρίνιδαδ, που τέτοια δεν έχω ξανακάνει σε κανένα μέρος του κόσμου. Μπαίναμε σ΄ένα στενό στόμιο, δεξιά να είναι ένα απότομο βουνό, μ΄ ένα τεράστιο πύργο πάνω του , κι αριστερά ένα καταπράσινο ακατοίκητο νησί. Μπροστά βλέπαμε μόνο πράσινα βουνά. Πίσω τους δεν ξέραμε τι βρίσκεται. Κανένα κτίσμα, καμιά ανθρώπινη παρουσία. Και μόλις περάσαμε το στόμιο του κόλπου μπήκαμε σε μια πελώρια λίμνη γεμάτη κάστρα και στο βάθος το Trinidad.
Οι δρόμοι σ’ αυτές τις πόλεις, αρχιτεκτονικά χαραγμένοι με τα φαρδιά πεζοδρόμια, τα ξύλινα πολύχρωμα, αεράτα σπίτια, με τη κουνιστή ψάθινη πολυθρόνα στο μπαλκόνι, ανοιχτές πόρτες και παράθυρα, μαγαζάκια μικρά, ήρεμη ζωή μες στη φύση. Το βράδυ να βρίσκεις στη βόλτα σου μια αλάνα με μια εξέδρα στη μέση, και πάνω οι γνωστοί μας πλέον καλλιτέχνες της Κούβας. Κι ο κόσμος να μην παίρνει ανάσα. Ο Κουβανέζικος ρυθμός να μεσουρανεί. Αυτοί που αργότερα βγήκαν έξω από τα σύνορα τους, που τόσο αγαπήθηκε η μουσική τους, αλλά μόνο όταν την ακούσεις εκεί, θα μπει στο είναι σου, και θα την καταλάβεις.
Αρχιτεκτονικοί ρυθμοί, κάθε εποχής κι εδώ. Santiago de Cuba, δεύτερο μεγάλο λιμάνι της χώρας, όπως προανέφερα, και πάντα πηγαίναμε. Δίπλα στα ιστορικά βουνά της Sierra Maestra, του βουνού που κρύβονταν οι αντάρτες, που ξεκίνησε η επανάσταση. Santiago κτισμένη σε λόφο , εδώ δεν έχει πεδιάδες . Εδώ κατοικούν οι σκληροπυρηνικοί του καθεστώτος. Εδώ η καρδιά της επανάστασης Οι 95 στους 100 είναι καταδότες. Προσέξετε μας έλεγαν. Εδώ δε κάνουν στραβά μάτια. Φόβος και τρόμος για τις κοπέλες που πλησιάζεις. Μια πλατεία με εκκλησία, και ένα ξενοδοχείο, ένα γκρουπ με τρία άτομα να παίζουν τους κουβανέζικους ρυθμούς, αλλά εδώ δε μαζεύονται για χορό, δεν είδα αλεγρία . Άνθρωποι σοβαροί, κλειστοί. Αλλά το κέντρο και οι γύρω δρόμοι φίλοι μου, σαν να φτιάχτηκαν από καλλιτέχνη, κάθε γωνίτσα την ιδιαιτερότητα της, ο ευρωπαϊκός ρυθμός σε όλη του τη η δόξα. Εδώ δεν βλέπεις χρώματα, αλλά μάρμαρο .
Μας πήγαν εκδρομή στη Sierra Maestra . Μέσα στο καταπράσινο βουνό, ανάμεσα από φαράγγια, λόφους, και κάθε τόσο στους δρόμους, μνημεία, μικρά ή μεγάλα. Μνημεία πεσόντων αγωνιστών. Θαυμάσιο τοπίο.
Ένα βράδι έρχεται ο λοστρόμος στο πλοίο, ματωμένα τα μπράτσα του, και τα πόδια του, σκισμένο το παντελόνι του. Ρε τι έγινε; Τον ρωτάμε. Γνώρισα μια κοπελιά, μας λέει. Σήμερα είχαμε ραντεβού, με βλέπει και με νόημα μου λέει ακολούθα. Είχε βραδιάσει. Μπαίνει στο λεωφορείο, μπαίνω κι΄εγώ, μακριά απ΄ αυτή. Περάσαμε τη πόλη, έξω πίσσα σκοτάδι, θάμνοι και δάση. Σε μια στάση κατεβαίνει, κατεβαίνω κι΄εγώ από την άλλη πόρτα. Περιμένομε να φύγει το λεωφορείο. Δεξιά μας απέραντη έκταση όλο θάμνοι και στο σκοτάδι δεν ξεχώριζα τι είδος βλάστηση ήταν. Έλα λέει μαζί μου, πάμε. Και μπαίνουμε μέσα σ΄ αυτούς του θάμνους προχωρούσαμε με δυσκολία, τα κεφάλια μας ξεχώριζαν και έπρεπε να βαδίζουμε σκυφτοί. Τα πόδια μας τα χέρια μας να μπερδεύονται στα αγκάθια. Τελικά φτάνουμε σ΄ένα μέρος λίγο καθαρό από θάμνους αλλά πάνω από δυο μέτρα δεν ήταν. Μετά από τις αγκαλιές και τα φιλιά, βγάζει μια εφημερίδα, την απλώνει, κι εκεί ξαπλώνει. Εγώ ξάπλωσα πάνω της, δεν είχα και που αλλού να ξαπλώσω, αλλά τα γόνατα μου και οι αγκώνες μου, υπέφεραν. Αλλά ήταν θαυμάσιο παιδιά μας λέει. Εκεί στην ερημιά στους κάμπους της Κούβας, στο νυχτερινό αέρα, κάτω από τ΄ άστρα!!!
Στα μικρά λιμάνια τα νερά ήταν πεντακάθαρα. Τις ελεύθερες ώρες μας το ρίχναμε στο ψάρεμα. Υπήρχαν πολλά καβούρια. Φτιάξαμε στεφάνι από χοντρή συρματόβεργα, ράψαμε γύρω του ένα δίχτυ. Στη μέση ένα χοντρό σίδερο να βουλιάζει εύκολα, και πάλι στο κέντρο δέναμε κόκαλα από τα κρέατα του μάγειρα. Από τη κουπαστή του πλοίου το μαϊνάραμε σιγά-σιγά στη θάλασσα μέχρι να κάτσει στο βυθό. Το αφήναμε μισή ώρα, και μετά με μια απότομη κίνηση στην αρχή, το τραβούσαμε πάνω, γεμάτο με καβούρια. Μικρά, μεγάλα, άσπρα καβούρια, σαν αυτά που πουλάνε τα ψυγεία στα μάρκετ. Το Cardenas ένα όμορφο λιμανάκι στα βόρεια του νησιού. Φτάσαμε σ΄ένα κλειστό όρμο με καταπράσινα νησάκια γύρω-γύρω. Ερημιά, κανένα κτίριο γύρω μας. Μόνο η όμορφη φύση .Το λιμάνι ήταν πιο μέσα σ΄ ένα κανάλι. Το πρώτο απόγευμα κατεβάσαμε μια από τις σωσίβιους βάρκες, και επήγαμε μερικοί από μας παρακάτω για ψάρεμα. Δεν προλαβαίναμε να βγάζουμε ψάρια, με κάθε ρίξιμο της πετονιάς στο νερό, πάντα έβγαινε ψάρι. Διαφορετικά είδη και απ΄ όλα τα μεγέθη. Τις επόμενες μέρες ξεκινούσαμε από τις πέντε το πρωί μέχρι δώδεκα που αρχίζει η ζέστη. Μαζί μας ερχόταν και η γυναίκα κάποιου απ το πλήρωμα επτά μηνών έγκυος και ψάρευε. Μοναδική εμπειρία Σ’ αυτά τα μέρη γίνεται κανείς «μεγάλος ψαράς!!!».[1] Μια μέρα σε ένα μίλι απόσταση από μας, βλέπουμε δυο βάρκες και οι βαρκάρηδες να χτυπούνε με τα κουπιά τη θάλασσα. Πάμε κοντά τους να δούμε τι γίνεται. Πλησιάζουμε και βλέπουμε μέσα στις βάρκες αστακούς και σακιά γεμάτα. Δώσαμε ότι είχαμε μαζί μας, αναψυκτικά τσιγάρα και μας έδωσαν δυο σακιά αστακούς. Μας εξέπληξε η κίνηση τους γιατί κι’ αυτά ήταν κρατικά, και μας τους έκαναν δώρο, κι΄ όχι ανταλλαγή. Εξ ‘αλλου αυτά που δώσαμε δεν άξιζαν. Επιστέφουμε στο καράβι ανεβαίνουμε μαζί με τη βάρκα, βλέπουν οι άλλοι τα σακιά, -Τι έχουν τα σακιά; -Αστακούς, -Σιγά ρε χα χα χα!!!! Τους αδειάζομε όλους στο κατάστρωμα ζωντανούς όπως ήταν, κι΄ έγινε χαλασμός!!
Περιττό βέβαια να σας πω, ότι αστακοί και γαρίδες, δεν πάνε στο πιάτο του λαού. Ξενοδοχεία για τους ξένους, και εξαγωγή. (φορτώναμε εμείς για την Ευρώπη). Σε κάποιο άλλο λιμανάκι, ψάρευα από τη προβλήτα δίπλα στο πλοίο, και αντί για ψάρι, τράβηξα αστακό. Πρώτη φορά που μου συνέβη.
Το ασήμι .
Το Κουβανέζικοχαρτονόμισμα του ενός πέσο, ήταν ανοιχτοπράσινο, από τη μια πλευρά η φωτογραφία του Jose Martin, και από τη άλλη ο Fidel με τους συντρόφους του πάνω σε τανκ, και γύρω-γύρω ο ενθουσιώδης λαός. Με μικρά γράμματα έγραφε :Entrada a la Habana 8 de enero de 1959. Η πανηγυρική είσοδος των επαναστατών στην Αβάνα. Κυκλοφορούσαν παράνομα ασημένια δολάρια και ασημένια πέσος του 19ου αιώνα. Τα θυμάστε από τις συναλλαγές στα έργα γουέστερν. Αυτά που έχουν και οι σαράφηδες στην οδό Αθηνάς. Μας τα έδιναν οι Κουβανέζοι εργάτες στο πλοίο. Φυσικά όχι χωρίς αντάλλαγμα. Τα αντάλλασαν με γυναικεία μαντίλια κεφαλής, με φτηνά αρώματα, κλπ. Γι΄ αυτούς δεν είχαν αξία, δεν μπορούσαν να τα χρησιμοποιήσουν πουθενά .
Η μάντρα.
Τώρα να γράψω την επόμενη περιγραφή ή να μην τη γράψω; Όμως δεν μπορώ να μη τη γράψω γιατί αυτή την εικόνα δεν την έχω ξαναδεί στον κόσμο που έχω γυρίσει. Μαζί μ΄ένα φίλο μου κάποιο απόγευμα παίρνουμε το λεωφορείο να πάμε όπου μας βγάλει, να δούμε κι΄ άλλα μέρη έξω από την Αβάνα. Παίρνουμε τον παραλιακό, περνάμε την περιοχή των μεγάλων ξενοδοχείων, συνεχίζουμε πάντα δεξιά μας η θάλασσα. Είδαμε μια κατοικημένη περιοχή με μεγάλα πάρκα, και κόσμο, μας άρεσε και κατεβήκαμε. Κάναμε τις βόλτες μας, νύχτωσε, απομακρυνθήκαμε λίγο από τη πολυκοσμία, και βρεθήκαμε μπροστά σε μια περιφραγμένη περιοχή, με τοίχο τριών μέτρων ύψος. Πλησιάζοντας στην είσοδο είδαμε μέσα ένα ελεύθερο χώρο μεγάλο σαν γήπεδο, στο βάθος ένα πολυώροφο κτήριο χωρίς επιγραφή για γράφει τι είναι. Από την είσοδο του κτιρίου ξεκινούσε μια ουρά από ζευγαράκια πιασμένοι χέρι-χέρι, που το μήκος της ήταν γύρω στα 70 μέτρα. Μπας και περιμένουν άδεια γάμου; Όχι μας είπε κάποιος. Είναι ξενοδοχείο και περιμένουν στη σειρά να περάσουν μια δυο ώρες……Το κόμμα φροντίζει για όλα Κι΄ εδώ πάλι η απαραίτητη ερώτηση: «ποιος είναι τελευταίος;»
Εθελοντική εργασία
(μπήκα στην έβδομη σελ. του word, δεν το περίμενα. Παιδιά τελειώνω)
[1] Στη παρέα μας εδώ, βλέπω ότι πολλοί πάνε ταξίδια πολυήμερα, σε μέρη εξωτικά. Ο χρόνος τότε είναι αρκετός να ασχοληθεί κάποιος και με το ψάρεμα, γιατί εκεί δεν είναι όπως τους βλέπουμε στην προβλήτα, και κάθε ώρα τραβάνε ένα ψαράκι. Όσοι ασχοληθείτε θα βρεθείτε προ εκπλήξεων. Πολλές φορές περιμέναμε αγκυροβολημένοι πάνω από μήνα, μέχρι να μπούμε σε λιμάνι. Όταν είχε ψάρι, δεν μας ένοιαζε καθόλου. Είχαμε πανηγύρια. Γί αυτό σε κάποια ενότητα θα πω σε ποια μέρη απ αυτά που ταξιδεύετε μπορείτε να ψαρέψετε .
Τα Σαββατοκύριακα οι Κουβάνοι εργάζονται εθελοντικά στις φυτείες ζαχαροκάλαμου. Δεν είναι υποχρεωτική, αλλά τους δίνει πόντους για εξυπηρέτηση στις δημόσιες υπηρεσίας, τη πρόσβαση σε καλά μαγαζιά, σημειώνεται στη κομματική τους ταυτότητα. Τις Κυριακές ιδίως βλέπεις στους αυτοκινητόδρομους να τρέχουν ανοικτά φορτηγά γεμάτα από νεολαίους, φοιτητές, κορίτσια και αγόρια, να τραγουδούν και να χαιρετούν με ενθουσιασμό.
Στο Santiago de Cuba , ένας ντόπιος μου είπε μια ιστορία: Ένας μεθυσμένος Κουβάνος στα πρώτα χρόνια της επανάστασης, μπήκε σ΄ένα μπαρ, και αντί να ζητήσει ένα ποτό Cuba libre, λέει dame la mentira dela dia (δώσε μου το ψέμα της ημέρας). Μέσα ήταν ένας του κόμματος, βγάζει το πιστόλι, τον πυροβολεί τρεις φορές, πάρτον κάτω. Δεν του έκαναν τίποτα.
Τα κανάλια της ΤV κάθε βράδι ακριβώς στις 8.30, έδειχναν με κινούμενα σχέδια ένα παιδάκι αγκαλιά με το μαξιλάρι του να χασμουριέται, να το συνοδεύει μια υπνωτική μουσική, και να πηγαίνει στο κρεβάτι του. Παδάκια : ώρα για ύπνο!!
Επίλογος Από το Cienguegos νότια του νησιού, απολύθηκα και επέστρεψα στην Ελλάδα. Με το λεωφορείο κάναμε πέντε ώρες ταξίδι για την Αβάνα. Ανάμεσα από καταπράσινους κάμπους, μεγάλες φυτείες ζαχαροκάλαμου και ανανάδων. Ένας αστυνομικός με στολή με συνόδευε!!! Φτάνουμε στο σταθμό λεωφορείων στην Αβάνα, πάω να πάρω τις βαλίτσες μου, μου λέει όχι. Πάμε στην αίθουσα αναμονής. Οι βαλίτσες ήρθαν στην αίθουσα με ιμάντα, όπως στα αεροδρόμια!!! Με πήγε σ΄ένα κτίριο κοντά στην παλιά Αβάνα, όπου υπήρχαν κι΄ άλλοι ευρωπαίοι σε αναμονή για έξοδο από την Κούβα. Μια τεράστια αίθουσα, τα κρεβάτια μεταλλικά διπλά, πάνω-κάτω όπως στους στρατώνες. Έμεινα τρεις μέρες, φαγητό το πρωί γάλα, μεσημεριανό και βραδινό ρύζι ανακατεμένο με κονσέρβα, ή φασόλια μαύρα, απ΄ αυτά που τους φέρναμε από το Μεξικό.
Εκείνες τις μέρες γνώρισα στο πάρκο της παλιάς Αβάνας, ένα Έλληνα που τριγύριζε εκεί τα απογεύματα. Ωραίος, ψηλός, αθλητικός. Μου είπε ότι είναι καπετάνιος, αλλά μένει τώρα εκεί γιατί είναι παντρεμένος με Κουβάνα και προσπαθεί με διαβήματα στον ΟΗΕ να την πάρει να φύγουν από το νησί. Δεν τη πίστεψα την ιστορία αλλά δεν του το έδειξα. Παντρεμένος ναι, αλλά κάτι άλλο υπήρχε. Στενοχωρήθηκα γιατί ήταν πατριώτης μου, από γνωστή οικογένεια εμπόρων των Χανίων. Λέτε να δουλεύει εκεί σαν ξεναγός τώρα;
Διάβασα κάπου από τις ιστορίες σας για τη Κούβα, ότι κάποιος είδε εκεί τη ομορφότερη κοπέλα στον κόσμο. Ήμουν σε λεωφορείο, περνούσαμε δίπλα από παλιά κλασικά αρχοντικά με το κήπο τους και με περίφραξη γύρω-γύρω. Ξαφνικά βλέπω εκεί μια κοπέλα που ομορφιά της με συγκλόνισε. Είπα κι εγώ ότι δεν έχω ξαναδεί ωραιότερη. Χρώμα επιδερμίδας ελαφρό καστανό, μαλλιά το ίδιο, φορούσε ένα ριχτό φουστανάκι μέχρι τα γόνατα. Αλλά αυτό που την έκανε ξεχωριστή ήταν η χάρις των κινήσεων της κεφαλής και του σώματος. Πότε-πότε ξεχώριζαν πολύ ωραίες κοπέλες.
Με ειδοποίησαν για την αναχώρηση, με την Ιβέρια για Μαδρίτη. Στο αεροδρόμιο νέκρα. Ξαφνικά μια ευχάριστη έκπληξη. Βλέπω στην αίθουσα του αεροδρομίου 5-6 φίλους μου Μεξικάνους από τη Veracruz που μόλις έφτασαν για επίσκεψη. Οι ιστορίες που τους λέγαμε εκεί, τους έκαναν να ταξιδέψουν να δουν τη Κούβα. Το αεροπλάνο από τη αίθουσα απείχε γύρα στα 80 μέτρα. Πήγαινες με τα πόδια. Παίρνω τις χειραποσκεύες και ξεκινώ. Εκείνη τη στιγμή ήμουν μόνο εγώ. Δύο παράλληλες γραμμές σχημάτιζαν ένα διάδρομο μέχρι τη σκάλα. Στη μέση αυτής της απόστασης δυο αστυνομικοί με στολή, ο ένας απέναντι από το άλλο, ακίνητοι, κοίταζαν προς το μέρος μου από τη στιγμή που ξεκίνησα. Σοβαροί, αγέλαστοι, αυστηροί, το βλέμμα τους σταθερά πάνω μου. Γιατί με κοιτάζουν έτσι; Δεν αισθανόμουν καλά Κανείς δε είναι ποτέ σίγουρος εδώ. Σκέφτηκα τα «αναμνηστικά μου!» στη βαλίτσα Διατήρησα τη ψυχραιμία μου. Στο αριστερό μου χέρι κρατούσα ένα πελώριο κόκκινο σομπρέρο σαν αυτά που φορούν οι Mariachis, έδειχνα και τουρίστας. Πλησιάζοντας κοντά τους πέταξα ένα antios, και συνέχισα τα υπόλοιπα τελευταία μου βήματα στο νησί που πέρασα 16 μήνες απ΄ τη ζωή μου.
Αντίο Κούβα. Γεια σας φίλοι μου. Σας παραδέχομαι………..
Attachments
Last edited by a moderator:
:roll::roll:
