Ιράκ Μεσοποταμία, Το όραμα και η απομυθοποίηση.

[travelbreak]

Πάρκο Azadi και Akre.

Η σημερινή ημέρα είχε μεγάλο ενδιαφέρον.
Στο Ντόχουκ που βρισκόμασταν είχαμε δει ένα ενδιαφέρον πάρκο περνώντας με το αυτοκίνητο και είχαμε αποφασίσει με την Ντίνα το πρωί να πάμε να το δούμε, μιας και η αναχώρηση είχαμε συνεννοηθεί να γίνει στις 9:15. Έτσι θα είχαμε χρόνο αν ξεκινούσαμε νωρίς να πάμε μέχρι εκεί που θα χρειαζόμασταν περίπου 30 με 40 λεπτά. Πράγματι βάλαμε το ξυπνητήρι στις 6 και αφού ήπιαμε τον καφέ μας φύγαμε κατά τις 7:00 να πάμε στο πάρκο Azadi. Azadi σημαίνει «Ελευθερία» στα Κουρδικά, αλλά και στα Ινδικά.

Το πρωί έκανε κρύο στην πόλη και γι’ αυτό φορούσαμε βέβαια μπουφάν. Οι δρόμοι ήταν σχεδόν έρημοι, αφού παρότι ξημερώνει νωρίς στο Ιράκ οι άνθρωποι ανοίγουν τα μαγαζιά τους καμιά φορά και μετά τις 11:00 το πρωί. Ίσως το κάνουν γιατί τα κρατάνε ανοιχτά μέχρι τις 9:00 ή 10:00 το βράδυ, αν μιλάμε για τα εμπορικά καταστήματα. Φυσικά πολλοί ανοίγουν και πριν τις επτά.

Ένα άλλο που προκαλεί εντύπωση στην περιοχή του Κουρδιστάν είναι ότι δεν κυκλοφορούν σχεδόν καθόλου αστυνομικοί, και μάλιστα οπλισμένοι όπως σε όλο το υπόλοιπο Ιράκ. Οι μόνοι αστυνομικοί που βλέπαμε ήταν σε μερικά checkpoint και οι τροχονόμοι. Αυτό σημαίνει για μένα ότι υπάρχει μία κάποια ασφάλεια γενικώς η οποία μπορεί να οφείλεται είτε στη συνείδηση των ανθρώπων, είτε στο φόβο ότι θα είχαν κακές συνέπειες οι πράξεις τους.

Πήγαμε λοιπόν στο πάρκο Azadi και από μία είσοδο μπήκαμε και είδαμε κάποια πράγματα τα οποία όμως δεν ήταν αυτά που ψάχναμε.

Προχωρήσαμε και τα είδαμε σε ένα διπλανό πάρκο που όμως οι πόρτες ήταν κλειστές. Δοκίμασα να ανοίξω μία αλλά δεν έσπρωξα και τόσο πολύ. Έτσι τριγυρίζαμε γύρο στο πάρκο τραβώντας φωτογραφίες από απόσταση 2-3 μεγάλα αγάλματα που είχε. Φυσικά οι φωτογραφίες δεν ήταν και τόσο καλές αλλά δεν είχαμε και άλλες επιλογές.

Ετοιμαζόμασταν να φύγουμε όταν ξαφνικά βλέπουμε ένα τύπο να είναι μέσα στο πάρκο που θέλαμε να μπούμε. Αρχίζω και του φωνάζω να μου πει πως μπήκε και μου έδειξε την πόρτα στα δεξιά μου. Ήταν η πόρτα που προσπάθησα να ανοίξω αλλά δεν άνοιγε. Όμως τώρα που μου είπε ότι από εκεί θα μπω, έδωσα περισσότερη προσοχή και τελικά την άνοιξα και μπήκαμε μέσα. Αυτός ήταν ο μοναδικός επισκέπτης και πιάσαμε λίγο την κουβέντα και μου είπε ότι ήταν κούρδος από την Τουρκία και είχε έρθει επίσκεψη στο ιρακινό Κουρδιστάν. Το πάρκο εκεί είχε το ενδιαφέρον του, αλλά και γιατί είχαμε πολύ καλή θέα στην πόλη, η οποία ήταν χτισμένη σε διάφορους λόφους. Εννοείται ότι τριγύρω βλέπεις αρκετά ψηλά βουνά και ένα τεράστιο τζαμί.

Αφού είδαμε το πάρκο επιστρέψαμε από ένα λίγο διαφορετικό δρόμο βλέποντας αρκετά σημεία της πόλης. Ήμασταν στο ξενοδοχείο στην ώρα μας για να αναχωρήσουμε στις 9:15. Για άλλη μία φορά λέω ότι οι δρόμοι στο Ιράκ ήταν σχετικά καλοί. Συγκεκριμένα ο δρόμος που πήγαμε στο Ερμπίλ, είχε τρεις λωρίδες κυκλοφορίας σε κάθε κατεύθυνση. Το οδόστρωμα δεν ήταν και το καλύτερο, αλλά ήταν ένας άνετος δρόμος, που τρέχαμε συνήθως με περισσότερα από 100 χλμ/ώρα. Ο τελικός προορισμός της ημέρας ήταν η πρωτεύουσα του ιρακινού Κουρδιστάν, που ήταν το Erbil.

Πρώτα όμως θα κάναμε μία στάση στο ιστορικό Akre. Όταν φτάσαμε στην πόλη ανεβήκαμε όσο πιο ψηλά μπορούσαμε στις γειτονιές που ήταν χτισμένες πάνω σε ένα βουνό. Παρκάραμε το αυτοκίνητο και κάναμε βόλτες με τα πόδια πρώτα για να βλέπουμε τη θέα από κάτω και μετά για να βλέπουμε τα σπίτια και τους ανθρώπους. Και η θεά ήταν καλή και οι άνθρωποι επίσης έκαναν εντύπωση αφού φορούσαν τις παραδοσιακές στολές των κούρδων. Το αστείο ήταν ότι φορούσαν μία παντελόνα που έφτανε μέχρι τους αστραγάλους, αλλά ήταν σαν τις δικές μας τις βράκες. Στη μέση είχαν δεμένη μία ζώνη πολύ φαρδιά και από πάνω συνεχιζόταν η στολή, που κάλυπτε ένα λευκό πουκάμισο συνήθως, αλλά άφηνε μια σχισμή για να φαίνεται το πουκάμισο. Εννοείται ότι πάντα ήθελαν να τους τραβούμε φωτογραφία. Αυτό βέβαια και σε μας έδινε μεγάλη χαρά αφού βγαίναμε φωτογραφίες και εμείς με αυτούς.

Αφού κάναμε τη βόλτα μας φτάσαμε σε μία πλατεία και ο οδηγός με τον ξεναγό πήγαν να πάρουν τα αυτοκίνητο για να το φέρουν εκεί και εμείς θα κάναμε βόλτα μισή ώρα για να πάμε να δούμε ένα παλιό τζάμι που ήταν λίγο πιο κάτω.

Πήγαμε εκεί ρωτώντας διάφορους γιατί δεν φαινόταν. Δεν φαινόταν διότι όταν είσαι μέσα στα στενά, που συνήθως ήταν καλυμμένα ακόμα και οι δρόμοι για κάποιο λόγο με κάποια υφάσματα, δεν βλέπεις που είναι το τζαμί. Εμείς λοιπόν τους λέγαμε ότι θέλουμε να πάμε στο μιναρέ και αυτοί καταλαβαίναν αμέσως και μας έδειχναν από πού έπρεπε να συνεχίσουμε. Όταν φτάσαμε μόλις είχε τελειώσει η προσευχή και μπήκαμε μέσα για να τραβήξουμε μερικές φωτογραφίες. Εκτός φυσικά από τις φωτογραφίες στο τζαμί και στο μιναρέ τραβήξαμε και τους ντόπιους που ήταν ντυμένοι με τις παραδοσιακές στολές που έλεγα και προηγουμένως.

 

[travelbreak]

Ξεκινάω με το βίντεο της επίσκεψης στον Ιερό χώρο των Γιαζίντι και συνεχίζω με την περιήγηση της επόμενης μέρας στο Αμέντι και στο Ντοχούκ:

Και συνεχίζω:

Ερμπίλ.
Ήρθαν τα παιδιά στο ραντεβού μας και φύγαμε για να πάμε στο Ερμπίλ. Αποφασίσαμε όταν φτάσαμε να μην αράξουμε στο ξενοδοχείο αλλά να πάμε πρώτα να κάνουμε μία βόλτα στην πόλη για να δούμε κάποια πράγματα που ήταν στο πρόγραμμα. Εδώ να αναφέρω ότι στο πρόγραμμα αυτός βάζει μερικά σημεία τα οποία έχουν μία ιστορική αξία και τίποτε άλλο. Εννοώ ότι δεν βάζει ας πούμε μία κεντρική πλατεία που μπορεί να είχε κάποια αγάλματα γιατί δεν είχε τόση μεγάλη ιστορική σημασία, κατ’ αυτόν. Ή ας πούμε δεν βάζει κάποιο πάρκο όπως αυτό το οποίο είχαμε δει το πρωί, διότι θεωρεί ότι ήταν καινούργιο και δεν ήταν αυτός ο λόγος του ταξιδιού μας. Κάνει λάθος φυσικά γιατί εμείς θέλουμε να δούμε και να έχουμε άποψη και λίγο για τις πόλεις, ειδικά σε εκείνες που μένουμε.

Στο Ερμπίλ η πρώτη επίσκεψη που κάναμε ήταν στο τζαμί Jalil Khayat. Ήταν ένα πολύ μεγάλο και εντυπωσιακό τζαμί που είχε χτιστεί πρόσφατα από κάποιον πλούσιο έμπορο. Στην αρχή τα παιδιά μας έλεγαν ότι οι γυναίκες δεν μπορούσαν να μπουν μέσα αλλά μετά τους έδωσε κάποιος στην είσοδο ένα μαντήλι να βάλουν στο κεφάλι και έτσι δεν μας ενόχλησε κανένας. Ήταν το εσωτερικό του πολύ εντυπωσιακό, αν και συνήθως τα τζαμιά στο Ιράκ δεν ήταν εσωτερικά τόσο εντυπωσιακά διακοσμημένα.

Στη συνέχεια πήγαμε να δούμε ένα παλιό μιναρέ, τον Choli Minaret. Χτίστηκε στις αρχές του 7ου αιώνα αλλά το τζαμί που σίγουρα τον συνόδευε, είχε εξαφανιστεί. Ο μιναρές αυτός ήταν σε ένα πάρκο το οποίο για κάποιο λόγο δεν ήταν εύκολα προσβάσιμο. Γενικά τα πάρκα στο Ιράκ ήταν δύσκολα προσβάσιμα γιατί μπορεί να είχαν μονάχα μία είσοδο ή να είχαν δύο αν ήταν πολύ μεγάλα. Είχε τύχει να πάμε σε πάρκο (στη Βαγδάτη) που να έχει μήκος σχεδόν 1000 μέτρα και είχε μόνο μία είσοδο. Ευτυχώς εμείς στο Ερμπίλ δεν χρειάστηκε να πάμε στην είσοδο που ήταν σχετικά μακριά αλλά μπήκαμε από μία σπασμένη σιδερένια πόρτα. Το ωραίο ήταν ότι πηγαίνοντας για τον μιναρέ αυτόν, συναντούσες ένα διάδρομο του πάρκου με πάρα πολλές προτομές δεξιά και αριστερά.

Φεύγοντας από το μιναρέ αυτόν πήγαμε για να δούμε το κάστρο του Ερμπίλ.

Αυτό ήταν χτισμένο από τους τούρκους των 19ο αιώνα αλλά θεωρείται μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς. Δυστυχώς γίνονται πάλι και εδώ κάποιες συντηρήσεις οι οποίες δεν επιτρέπουν την είσοδο στο κοινό. Όμως ήταν εντυπωσιακό να το βλέπεις πάνω στο βράχο και γύρω-γύρω να εκτείνεται η πόλη. Εμείς κάναμε βόλτα γύρω από αυτό ανεβήκαμε και στην είσοδο για να τραβήξουμε φωτογραφίες προς μία εντυπωσιακή πλατεία του Ερμπίλ, το Shar Park. Εννοείται ότι υπήρχε άπειρος κόσμος εκεί και δίπλα σε αυτό το πάρκο-πλατεία υπήρχε μία κλειστή αγορά με πολύ ωραία καταστήματα.

Κάναμε βόλτα για αρκετή ώρα και περίπου στις 5 πήγαμε στο ξενοδοχείο.

Εκτός από τα πουλιά που φαίνονται με το φεγγάρι, υπάρχει και ένα αεροπλάνο:

Ξεκουραστήκαμε για πάνω από μία ώρα εκεί και βγήκαμε για φαγητό. Αφού ψάξαμε αρκετά, και είχαμε πολλές επιλογές, πηγαίνοντας πάλι προς το κάστρο και προς το Shar Park, αποφασίσαμε να καθίσουμε για κεμπάπ ακριβώς κάτω από το κάστρο. Με 25.000 δικά τους χρήματα δηλαδή περίπου 16€ φάγαμε και οι τέσσερις από δύο κεμπάπ έκαστος. Και μετά το φαγητό κάναμε μία νυχτερινή βόλτα πηγαίνοντας προς το ξενοδοχείο μας και λίγο πιο κάτω. Διαπιστώσαμε ότι το Ερμπίλ ήταν μία όμορφη και ζωντανή πόλη, τουλάχιστο γύρω από το κάστρο.

Στην επόμενη φωτογραφία, αυτά που είναι στημένα είναι σαπούνια!

Η σημερινή διαδρομή μας:

Και το βίντεο για τη σημερινή μέρα:

 

[travelbreak]

Κιρκούκ.

Ας δούμε λίγο τις διαφορές μεταξύ του Νότιου Ιράκ και του Κουρδιστάν.
Στο Κουρδιστάν η περισσότερη γη καλλιεργείται κι ας είναι έρημος. Είδαμε πολλές καλλιέργειες καλαμποκιού. Είδαμε πολλά συστήματα αυτόματου ποτίσματος των χωραφιών. Στο Βορρά είδαμε πολλές ελιές, μερικές από τις οποίες μάλιστα ήταν φορτωμένες. Στο Νότιο Ιράκ δεν καλλιεργούσαν σχεδόν τίποτα.
Στο Κουρδιστάν δεν είχε πολλά checpoint. Σπάνια μας ζητούσαν τα διαβατήρια. Δίπλα στις Εθνικές οδούς είχε πολλά μεγάλα μαγαζιά που πουλούσαν ας πούμε αυτοκίνητα ή μπουλντόζες. Στο Κουρδιστάν παντού ήταν πιο καθαρά και περιποιημένα.

Ας πω τώρα ένα σύντομο περιστατικό. Περνώντας από ένα τσεκπόιντ έπρεπε να σταματήσουμε για έλεγχο διαβατηρίων. Είχε πολύ κόσμο να περιμένει εκεί, όμως εμείς τελειώσαμε πολύ πιο γρήγορα από άλλους πού περίμεναν και προηγούνταν. Αποχωρώντας από το κτίριο που έλεγξαν διαβατήρια ήρθε ένας νεαρός, νομίζω υπάλληλος εκεί, και μου συστήθηκε. Μου είπε ότι ήταν κούρδος και χαιρόταν πολύ που μιλούσε μαζί μου αφού εγώ ήμουν Έλληνας. Μου είπε, στα αγγλικά βέβαια, ότι αγαπά πολύ τους Έλληνες. Και εγώ αγαπώ τους Κούρδους, του απάντησα. Τότε μου λέει ότι: είμαστε δύο λαοί που αγαπά ο ένας τον άλλον γιατί έχουμε ένα κοινό εχθρό, την Τουρκία. Εγώ πήγα να του φέρω μία μικρή αντίρρηση αλλά δεν το κατάλαβε και συνέχισε. Είπε ότι η Κωνσταντινούπολη ήταν ελληνική και το ξέρει. Εγώ του λέω ότι δυστυχώς τώρα δεν είναι, αλλά κάποτε ναι, ήταν. Τελειώνοντας μου είπε ότι αν θέλω οτιδήποτε μπορεί να με βοηθήσει. Χαιρετηθήκαμε και χωρίσαμε.

Επανέρχομαι. Το πρωί είχαμε λίγο χρόνο πριν αναχωρήσουμε από το Ερμπίλ και κάναμε μισή ώρα βόλτα στη γειτονιά του ξενοδοχείου, προς κάποια κατεύθυνση που δεν είχαμε πάει. Δεν είδαμε τίποτα που να άξιζε αλλά και αυτό το λίγο που είδαμε κάτι ήταν. Φύγαμε κανονικά με τα πράγματα μας για να πάμε να διανυκτερεύσουμε στην πόλη Σουλεϊμανίγια.

Πριν όμως θα έπρεπε να επισκεφθούμε την γνωστότατη πόλη του Ιράκ: το Κιρκούκ. Η πόλη θεωρητικά δεν ανήκει στο Κουρδιστάν αλλά οι κάτοικοι της ήταν και κούρδοι και άραβες και διάφορες άλλες εθνότητες. Δεν απείχε πολύ από το Ερμπίλ και φτάσαμε στο Κιρκούκ που συναντήσαμε στο κέντρο του αρκετή κίνηση. Ο Αχμέτ μας είπε ότι το πιο ενδιαφέρον που είχε η πόλη ήταν το οθωμανικό κάστρο χτισμένο πάνω σε ένα μεγάλο βράχο σε ένα από τα ψηλότερα σημεία της πόλης. Παρκάραμε εκεί κοντά και κατευθυνθήκαμε περνώντας πάνω από μία γέφυρα για να πάμε στην είσοδο. Φαντάζομαι η γέφυρα ήταν για να περνάει ο κόσμος πάνω από την τάφρο του φρουρίου.

Τώρα φυσικά δεν υπήρχε σχεδόν καθόλου νερό. Όταν φτάσαμε στην είσοδο μας είπαν ότι θα έπρεπε να πάμε από κάπου αλλού για να βγάλουμε εισιτήριο.

Έτσι αναγκαστήκαμε να περπατήσουμε περίπου 1 χλμ μέχρι να μπούμε σε ένα στρατόπεδο, οθωμανικής και αυτό κατασκευής, που υπήρχε το γραφείο που πουλούσε τα εισιτήρια. Πληρώσαμε υποχρεωτικά με κάρτα 25.000 δηνάρια έκαστος. Πριν φύγουμε όμως υπήρχε και μία έκπληξη. Στο στρατόπεδο αυτό υπήρχε ένα μουσείο που ήρθαν να μας το δείξουν. Υπήρχαν συνολικά περίπου 20 με 25 αίθουσες οι οποίες είχαν ομοιώματα ανθρώπων που έκαναν διάφορες εργασίες του 19ου αιώνα. Υποτίθεται ότι αυτοί ήταν κάτοικοι της πόλης του Κιρκούκ. Το στρατόπεδο αποτελούνταν από κτήρια που ήταν γύρω-γύρω στο χώρο του και στο εσωτερικό υπήρχε μία τεράστια αυλή με μικρότερα όμως κτίρια.

Έχοντας πληρώσει πήγαμε να φύγουμε και τότε ανακάλυψαν ότι έπρεπε να τους δώσουμε και τα διαβατήρια. Καμιά φορά ήταν να γελάς με αυτά τα πράγματα, αλλά μάλλον ο οδηγός και ο ξεναγός μας δεν είχαν εμπειρία από την είσοδο στο φρούριο του Κιρκούκ. Τέλος πάντων καθυστερήσαμε λίγο αλλά πήγαμε στην είσοδο μετά από κάμποση ώρα, αφού τα διαβατήρια ήταν στο αυτοκίνητο.

Ο χώρος του φρουρίου είχε πάρα πολλά ερείπια οθωμανικής κατασκευής. Μας άρεσε πάρα πολύ αν και τίποτα δεν ήταν ανακατασκευασμένο. Ήταν μεσημέρι αλλά κάναμε βόλτες πάνω από μία ώρα για να δούμε σχεδόν τα πάντα. Βέβαια σε πολλούς εσωτερικούς χώρους δεν μπορούσαμε να μπούμε αφού ήταν τα ερείπια που μας εμπόδιζαν. Στο τέλος όλοι συμφωνήσαμε ότι άξιζε αυτή η ταλαιπωρία για να δούμε αυτό το μέρος.

Στην περιοχή του Κιρκούκ είχαμε ακόμα να δούμε μία φωτιά από εκείνες που ονομάζουν eternal fire. Όμως πήρε τηλέφωνο Αχμέτ και του είπαν ότι δεν θα μας επέτρεπε η εταιρεία που είχε το χώρο και τον διαχειρίζεται να μπούμε μέσα. Αυτό αν θέλουμε το πιστεύουμε.

 

[travelbreak]

Σουλεϊμανίγια.

Τότε φύγαμε από το Κιρκούκ να πάμε στην Σουλεϊμανίγια. Ήταν η πόλη που θα διανυκτερεύαμε. Είχαμε όμως λίγο χρόνο πριν σκοτεινιάσει για να δούμε μερικά σημεία. Πρώτη επίσκεψη ήταν σε κάτι που έλεγε το πρόγραμμα ότι ήταν ένα ρωμαϊκό θέατρο. Όταν φτάσαμε εκεί, λίγο έξω από την πόλη, διαπιστώσαμε ότι το ρωμαϊκό θέατρο ήταν ένα αντίγραφο μιας ρωμαϊκής κατασκευής που θα μπορούσες να την πεις και θέατρο.

Ήταν πολύς κόσμος μαζεμένος εκεί και μας έκανε εντύπωση που μερικά νεαρά παιδιά ήθελαν να μας τραβήξουν φωτογραφίες. Ήταν μεγάλοι σε ηλικία σχετικά, δηλαδή γύρω στα 25 και εγώ τους ρώτησα αν ήταν σπουδαστές φωτογραφίας. Είχαν μαζί τους καλό εξοπλισμό για φωτογραφήσεις. Οι νεαροί αυτοί μου απάντησαν όχι, απλά τους αρέσει να τραβούν φωτογραφίες. Ο χώρος ήταν πολύ καινούργιος και τακτοποιημένος και σίγουρα γίνονται συναυλίες στο θέατρο που ήταν αρκετά μεγάλο.

Μετά και από αυτή τη βόλτα που κάναμε οδηγήσαμε πολύ γρήγορα για να ανέβουμε πάνω σε κάποιο βουνό για να δούμε το ηλιοβασίλεμα το οποίο τελικά δεν προλάβαμε. Όμως είδαμε από ψηλά την πόλη, αν και το φως είχε αρχίσει να λιγοστεύει.

Περίπου στις 5:30, που πλέον είχε βραδιάσει, επιστρέψαμε στο αυτοκίνητο για να κατευθυνθούμε προς το ξενοδοχείο μας. Βρίσκεται σε κεντρικό σημείο της πόλης και ήταν πάρα πολύ καλό. Το δωμάτιο ήταν τεράστιο και πολύ λειτουργικό. Το ξενοδοχείο βρίσκεται σε ένα πενταώροφο εμπορικό κέντρο από τον τρίτο όροφο και πάνω. Τα δωμάτια ήταν περιφερειακά του εμπορικού κέντρου και στο μέσον υπάρχει το αίθριο. Νάτο:

Κλασικά στις 7 φύγαμε για φαγητό. Κάναμε βόλτα και είχαμε πολλές επιλογές για να καθίσουμε κάπου. Παντού στη γειτονιά μας αν και πολλά μαγαζιά είχαν κλείσει, έβλεπες και πολλά μαγαζιά ανοιχτά αλλά και πλανόδιους πωλητές. Σε έναν τέτοιο πλανόδιο πωλητή που είχε εστιατόριο καθίσαμε αφού διέθετε και αρκετά τραπεζάκια. Το φαγητό που προτιμήσαμε να φάμε ήταν αρνάκι ψητό. Αυτός κανονικά το έκοβε σε πολύ μικρά κομματάκια για το σερβίρει σε σάντουιτς αλλά εμείς του είπαμε να μη μας το κόψει και να μας βάλει μία μερίδα σε ένα πιάτο για τον καθένα. Πληρώσαμε 10.000 δηνάρια για το κάθε πιάτο αλλά ήταν αρκετά νόστιμο.

Η πόλη όπως την είδαμε ήταν τεράστια και έπρεπε να είχε περίπου ένα εκατομμύριο πληθυσμό. Αυτό που κάνει εντύπωση ήταν ότι είχε μεγάλη ανοικοδόμηση και σε πολλά σημεία χτίζονται πολυκατοικίες των 20 έως και 30 ορόφων. Το έψαξα λίγο στο Internet και είχαν έρθει επενδυτές από πολλά μέρη του κόσμου. Κυρίως όμως από τις αραβικές χώρες, την Τουρκία, την ευρωπαϊκή ένωση και τις Ηνωμένες πολιτείες. Υπενθυμίζω ότι αυτές οι πόλεις εδώ στο Κουρδιστάν δεν είχαν εμπλακεί σε μεγάλους πολέμους ειδικά με τον ισλαμικό στρατό. Ο Σαντάμ Χουσεΐν τους είχε πάρει κυνήγι για κάποιο διάστημα αλλά δεν ξέρω αν τους προκάλεσε τόσες απώλειες όσες θα είχαν εάν τους είχε κατακτήσει ο ισλαμικός στρατός. Η ουσία ήταν ότι βρισκόμασταν σε μία πόλη που ήταν σχετικά καθαρή, είχε πολλά μαγαζιά και από ό,τι είδαμε στην περιοχή μας κάμποσα μνημεία.

Στην Σουλεϊμανίγια υπήρχαν πολλοί που ήταν παραδοσιακά ντυμένοι. Οι περισσότεροι από κάθε άλλο μέρος στο Κουρδιστάν, απ’ όσα είδαμε. Ευχαρίστως πόζαραν για φωτογραφίες.

Είχαν πολλές ροδιές στα χωράφια τους. Μάλιστα τα ρόδια τα πουλάνε κάτω από μισό ευρώ το κιλό. Πολλές φορές τα ανοίγουν και τα είχαν σε μικρά κομμάτια για να τα αγοράσεις και ήταν σχεδόν έτοιμα για να τα φας. Άλλοι πάλι τα είχαν καθαρίσει τελείως και στα πουλάνε σε πλαστικό ποτήρι μίας χρήσεως με κουτάλι για κατευθείαν κατανάλωση.

Να και σημερινή διαδρομή μας:

 

[travelbreak]

Κι όμως το Ιράκ έχει φαράγγια και καταρράκτες!

Αισίως φτάσαμε και στην τελευταία μέρα του ταξιδιού. Το πρωί ξυπνήσαμε αρκετά νωρίς στο ωραίο μας ξενοδοχείο και αφού ήπιαμε ένα καφέ βγήκαμε για να περπατήσουμε να δούμε λίγο την πόλη. Πήγαμε σχεδόν στα ίδια μέρη που είχαμε πάει και χθες, συν 2-3 άλλα. Πρωί-πρωί οι άνθρωποι είχαν βγει και καθάριζαν τους δρόμους από τα σκουπίδια και μετά περνούσε ένα άλλο όχημα το οποίο έριχνε νερό για να καθαρίσει τους δρόμους. Βέβαια αυτό συνεχιζόταν και μέχρι τις 8 που δεν ήταν πολύ πρωί αλλά εντάξει, είχαν αργούς ρυθμούς εκεί. Πάλι καλά που το κάνουν και αυτό γιατί δεν το είδαμε πουθενά αλλού.

Ο τύπος στη φωτογραφία οδηγεί κάπου τα ζωντανά εν μέσω των αυτοκινήτων:

Γυρίσαμε στις 8:30 στο ξενοδοχείο για να πάρουμε για ένα πολύ ωραίο πρωινό. Στις 9:00 είχαμε κατέβει και περιμέναμε τους νεαρούς οι οποίοι ήρθαν με καθυστέρηση 20 λεπτών. Το θέμα ήταν ότι η πρώτη μας στάση ήταν σε απόσταση πάνω από 4 ώρες και αυτό ήταν ένα θέμα, αφού είχαμε να περάσουμε και πολλά check point.

Μετά τις πρώτες μέρες σιωπής μέσα στο όχημα, μας έβαζε τραγούδια ο Αχμέτ για να ακούμε. Του έβαζα κι εγώ ελληνικά.

Αυτό το ταξίδι είχε διάφορα απρόοπτα. Ας πούμε σήμερα ήταν να πάμε πρώτη επίσκεψη για να δούμε κάποια σπήλαια, Shanidar Cave, με απολιθώματα των ανθρώπων Νεάντερταλ. Όμως ο Αχμέτ μας είπε ότι για λόγους συντήρησης στο σπήλαιο αυτό ήταν κλειστό. Γι’ αυτό και δεν πήγαμε. Όμως πήγαμε στον επόμενο προορισμό που ήταν η περιοχή Rawanduz που είχε διάφορα φαράγγια. Όντως όπως πηγαίναμε για την συγκεκριμένη πόλη κάναμε μερικές στάσεις για να φωτογραφίσουμε πολύ όμορφα φαράγγια της περιοχής. Και γενικώς το τοπίο άξιζε. Δυστυχώς χρόνος για βόλτα σε αυτά τα φαράγγια δεν υπήρχε. Σίγουρα δεν υπήρχαν και τα κατάλληλα μονοπάτια γι’ αυτό. Κάποιοι αγροτικού στυλ δρόμοι υπήρχαν και θα ήταν όμορφος ένας περίπατος σε αυτούς.

Στην επόμενη φωτογραφία ένας άνδρας είχε στήσει αυτά που φαίνονται για να περάσει τη μέρα του. Ίσως περίμενε και παρέα.

Η τελευταία στάση μας ήταν στον καταρράκτη με το όνομα Bekhal. Ήταν σε ένα φαράγγι και αυτός, το οποίο όμως φαράγγι, ήταν γεμάτο κτίρια εκ των οποίων τα περισσότερα ήταν κατασκευαστικά εκτρώματα. Οι άνθρωποι εκεί είχαν χτίσει όπου βρήκαν μέρος για να πατήσουν τις κολώνες, έτσι ώστε να κατασκευάσουν εστιατόρια και οποιοδήποτε άλλο κατάστημα ή ξενοδοχείο. Κάποια τμήματα είχαν ενδιαφέρον, αλλά το συνολικό αποτέλεσμα ήταν για μένα απαίσιο. Όχι ότι δεν άξιζε να πάμε να το δούμε αλλά όταν επεμβαίνουν τόσο πολύ στη φύση είναι πολύ άσχημα. Από κάποιο ύψωμα έπεφταν νερά τα οποία τεχνηέντως είχαν διασκορπίσει ώστε να πέφτουν από πολλά σημεία αργά αργά. Έτσι υπήρχε ένα οπτικό αποτέλεσμα που έλεγες ότι ήταν πολύ όμορφο, αλλά νομίζω ότι ήταν κατασκευασμένο. Κάναμε τις βόλτες μας και εκεί.

Οι αποστάσεις ήταν μεγάλες και έπρεπε να αναχωρήσουμε για τον τελικό μας προορισμό που ήταν η πόλη Ερμπίλ. Στο πρόγραμμα ήταν κι άλλος ένας καταρράκτης ο Geli Ali Beg, αλλά δεν πήγαμε διότι μας είπε ότι και εκεί δεν επιτρεπόταν προσωρινά η είσοδος.

Καταλήξαμε στο Erbil και μείναμε πάλι στο ξενοδοχείο που είχαμε μείνει και πριν από δύο μέρες. Βγήκαμε σχετικά γρήγορα για φαγητό γιατί έπρεπε να κοιμηθούμε νωρίς αφού η πτήση μας ήταν την επόμενη μέρα στις 5:15 το πρωί. Φάγαμε πάλι φαγητό, στο δρόμο ουσιαστικά, από εκείνα δηλαδή τα εστιατόρια που ψήνουν το φαγητό σε μία μικρή κατασκευή που είχαν στο πεζοδρόμιο και είχαν τραπέζια επίσης πάνω στο πεζοδρόμιο για να τρώνε οι άνθρωποι. Εγώ επιτέλους έφαγα και μία μέρα κάτι διαφορετικό από αρνάκι (δεν ξεχνώ φυσικά και το ψάρι που έφαγα δυο φορές). Βέβαια ήταν σκέτο κοτόπουλο σε στυλ σουβλάκι. Ουσιαστικά ήταν μικρές φτερούγες ψημένες πρώτα φαντάζομαι σε κάποια κατσαρόλα και μετά λίγο στη φωτιά για να πάρουν χρώμα και γεύση. Εμένα πάντως μου άρεσαν. Οι άλλοι φυσικά έφαγαν αρνάκι κεμπάπ και άλλοι κρέας (σε στυλ σουβλάκι) το οποίο εδώ το ονομάζουν τίκε.

Ο τύπος αυτός είχε ζήσει ένα χρόνο στη Θεσσαλονίκη:

Η διαδρομή της ημέρας:

Ο οδηγός και ο ξεναγός έμεναν στο διπλανό δωμάτιο από το δικό μας και έτσι θα τους ξυπνούσα το επόμενο πρωί. Αν και μου είχαν πει ότι δεν θα κοιμηθούν γιατί μέχρι τις 1:00 θα έβλεπαν ποδόσφαιρο μεταξύ των ομάδων Λίβερπουλ και Ρεάλ.

Γενικά στο Ιράκ οι άνθρωποι δεν βιάζονται να πάνε για ύπνο νωρίς. Εμείς που πηγαίναμε στο ξενοδοχείο μας περίπου στις 21:00, άντε λίγο πριν τις 22:00, αφήναμε τα μαγαζιά γεμάτα κόσμο. Άλλοι έτρωγαν ακόμα, αν και δεν κάθονταν πολύ χρόνο στα τραπέζια των φαγάδικων. Μετά πήγαιναν στα καφενεία όπου έκαναν παρέες για κουβέντα, αλλά έπαιζαν και διάφορα επιτραπέζια παιγνίδια.

 

[Smaragda53]

Κιρκούκ.

Ας δούμε λίγο τις διαφορές μεταξύ του Νότιου Ιράκ και του Κουρδιστάν.
Στο Κουρδιστάν η περισσότερη γη καλλιεργείται κι ας είναι έρημος. Είδαμε πολλές καλλιέργειες καλαμποκιού. Είδαμε πολλά συστήματα αυτόματου ποτίσματος των χωραφιών. Στο Βορρά είδαμε πολλές ελιές, μερικές από τις οποίες μάλιστα ήταν φορτωμένες. Στο Νότιο Ιράκ δεν καλλιεργούσαν σχεδόν τίποτα.
Στο Κουρδιστάν δεν είχε πολλά checpoint. Σπάνια μας ζητούσαν τα διαβατήρια. Δίπλα στις Εθνικές οδούς είχε πολλά μεγάλα μαγαζιά που πουλούσαν ας πούμε αυτοκίνητα ή μπουλντόζες. Στο Κουρδιστάν παντού ήταν πιο καθαρά και περιποιημένα.

Ας πω τώρα ένα σύντομο περιστατικό. Περνώντας από ένα τσεκπόιντ έπρεπε να σταματήσουμε για έλεγχο διαβατηρίων. Είχε πολύ κόσμο να περιμένει εκεί, όμως εμείς τελειώσαμε πολύ πιο γρήγορα από άλλους πού περίμεναν και προηγούνταν. Αποχωρώντας από το κτίριο που έλεγξαν διαβατήρια ήρθε ένας νεαρός, νομίζω υπάλληλος εκεί, και μου συστήθηκε. Μου είπε ότι ήταν κούρδος και χαιρόταν πολύ που μιλούσε μαζί μου αφού εγώ ήμουν Έλληνας. Μου είπε, στα αγγλικά βέβαια, ότι αγαπά πολύ τους Έλληνες. Και εγώ αγαπώ τους Κούρδους, του απάντησα. Τότε μου λέει ότι: είμαστε δύο λαοί που αγαπά ο ένας τον άλλον γιατί έχουμε ένα κοινό εχθρό, την Τουρκία. Εγώ πήγα να του φέρω μία μικρή αντίρρηση αλλά δεν το κατάλαβε και συνέχισε. Είπε ότι η Κωνσταντινούπολη ήταν ελληνική και το ξέρει. Εγώ του λέω ότι δυστυχώς τώρα δεν είναι, αλλά κάποτε ναι, ήταν. Τελειώνοντας μου είπε ότι αν θέλω οτιδήποτε μπορεί να με βοηθήσει. Χαιρετηθήκαμε και χωρίσαμε.
View attachment 519524
Επανέρχομαι. Το πρωί είχαμε λίγο χρόνο πριν αναχωρήσουμε από το Ερμπίλ και κάναμε μισή ώρα βόλτα στη γειτονιά του ξενοδοχείου, προς κάποια κατεύθυνση που δεν είχαμε πάει. Δεν είδαμε τίποτα που να άξιζε αλλά και αυτό το λίγο που είδαμε κάτι ήταν. Φύγαμε κανονικά με τα πράγματα μας για να πάμε να διανυκτερεύσουμε στην πόλη Σουλεϊμανίγια.
View attachment 519543 View attachment 519544 View attachment 519545
Πριν όμως θα έπρεπε να επισκεφθούμε την γνωστότατη πόλη του Ιράκ: το Κιρκούκ. Η πόλη θεωρητικά δεν ανήκει στο Κουρδιστάν αλλά οι κάτοικοι της ήταν και κούρδοι και άραβες και διάφορες άλλες εθνότητες. Δεν απείχε πολύ από το Ερμπίλ και φτάσαμε στο Κιρκούκ που συναντήσαμε στο κέντρο του αρκετή κίνηση. Ο Αχμέτ μας είπε ότι το πιο ενδιαφέρον που είχε η πόλη ήταν το οθωμανικό κάστρο χτισμένο πάνω σε ένα μεγάλο βράχο σε ένα από τα ψηλότερα σημεία της πόλης. Παρκάραμε εκεί κοντά και κατευθυνθήκαμε περνώντας πάνω από μία γέφυρα για να πάμε στην είσοδο. Φαντάζομαι η γέφυρα ήταν για να περνάει ο κόσμος πάνω από την τάφρο του φρουρίου.
View attachment 519529
Τώρα φυσικά δεν υπήρχε σχεδόν καθόλου νερό. Όταν φτάσαμε στην είσοδο μας είπαν ότι θα έπρεπε να πάμε από κάπου αλλού για να βγάλουμε εισιτήριο.
View attachment 519546 View attachment 519547 View attachment 519548 View attachment 519550 View attachment 519549
Έτσι αναγκαστήκαμε να περπατήσουμε περίπου 1 χλμ μέχρι να μπούμε σε ένα στρατόπεδο, οθωμανικής και αυτό κατασκευής, που υπήρχε το γραφείο που πουλούσε τα εισιτήρια. Πληρώσαμε υποχρεωτικά με κάρτα 25.000 δηνάρια έκαστος. Πριν φύγουμε όμως υπήρχε και μία έκπληξη. Στο στρατόπεδο αυτό υπήρχε ένα μουσείο που ήρθαν να μας το δείξουν. Υπήρχαν συνολικά περίπου 20 με 25 αίθουσες οι οποίες είχαν ομοιώματα ανθρώπων που έκαναν διάφορες εργασίες του 19ου αιώνα. Υποτίθεται ότι αυτοί ήταν κάτοικοι της πόλης του Κιρκούκ. Το στρατόπεδο αποτελούνταν από κτήρια που ήταν γύρω-γύρω στο χώρο του και στο εσωτερικό υπήρχε μία τεράστια αυλή με μικρότερα όμως κτίρια.
View attachment 519551 View attachment 519552 View attachment 519553
Έχοντας πληρώσει πήγαμε να φύγουμε και τότε ανακάλυψαν ότι έπρεπε να τους δώσουμε και τα διαβατήρια. Καμιά φορά ήταν να γελάς με αυτά τα πράγματα, αλλά μάλλον ο οδηγός και ο ξεναγός μας δεν είχαν εμπειρία από την είσοδο στο φρούριο του Κιρκούκ. Τέλος πάντων καθυστερήσαμε λίγο αλλά πήγαμε στην είσοδο μετά από κάμποση ώρα, αφού τα διαβατήρια ήταν στο αυτοκίνητο.
View attachment 519525 View attachment 519526 View attachment 519527 View attachment 519528
Ο χώρος του φρουρίου είχε πάρα πολλά ερείπια οθωμανικής κατασκευής. Μας άρεσε πάρα πολύ αν και τίποτα δεν ήταν ανακατασκευασμένο. Ήταν μεσημέρι αλλά κάναμε βόλτες πάνω από μία ώρα για να δούμε σχεδόν τα πάντα. Βέβαια σε πολλούς εσωτερικούς χώρους δεν μπορούσαμε να μπούμε αφού ήταν τα ερείπια που μας εμπόδιζαν. Στο τέλος όλοι συμφωνήσαμε ότι άξιζε αυτή η ταλαιπωρία για να δούμε αυτό το μέρος.
View attachment 519530 View attachment 519531 View attachment 519532 View attachment 519533 View attachment 519535 View attachment 519534 View attachment 519536 View attachment 519537 View attachment 519538 View attachment 519539 View attachment 519540 View attachment 519541 View attachment 519542
Στην περιοχή του Κιρκούκ είχαμε ακόμα να δούμε μία φωτιά από εκείνες που ονομάζουν eternal fire. Όμως πήρε τηλέφωνο Αχμέτ και του είπαν ότι δεν θα μας επέτρεπε η εταιρεία που είχε το χώρο και τον διαχειρίζεται να μπούμε μέσα. Αυτό αν θέλουμε το πιστεύουμε.

Τι ενδιαφέρον ταξίδι! Η αναπαράσταση της περιτομής πραγματικά σοκαριστικη...

 

[travelbreak]

Επιστροφή, συμπεράσματα και έξοδα.

Τελικά τα παιδιά είχαν το διπλανό δωμάτιο από το δικό μας και στις 02:30 ήταν όρθιοι αφού δεν είχαν κοιμηθεί. Μας πήγαν στο αεροδρόμιο. Τους δώσαμε ένα καλούτσικο φιλοδώρημα. Εμείς πάντως είχαμε πολλά παράπονα από τα διάφορα που έγιναν, κυρίως στην αρχή του ταξιδιού. Και πάλι καλά που τους δώσαμε κι αυτά.

Μπαίνοντας στο χώρο του αεροδρομίου (όχι στο κτίριο) περιμέναμε κάμποση ώρα να γίνει ένας έλεγχος. Εμάς δεν μας έψαξαν πολύ, αλλά άλλους τους ξεσκόνιζαν. Σε μερικούς πήγαν και σκυλιά. Αφού περάσαμε αυτό τον έλεγχο προχωρήσαμε στα κτίρια και αποχαιρετήσαμε τα παιδιά.

Μπήκαμε σε ένα κτίριο και αφού έλεγξαν όλα μας τα πράγματα μας έβαλαν σε ένα λεωφορείο και πήγαμε στο κυρίως αεροδρόμιο. Εκεί ακολούθησαν τα γνωστά με τους ελέγχους, σαν να μην είχε γίνει τίποτα ως τότε. Τα είπα όλα για να δείξω πόσο αυστηρά ήταν τα μέτρα τους. Η πτήση μας ήταν με την Aegean κατευθείαν στην Αθήνα. Καλό;

Να βγάλουμε τώρα το γενικό συμπέρασμα για το ταξίδι.
Ας αναφέρω πάντως ότι με την επιστροφή μας, σε όσους είπα ότι πήγαμε στο Ιράκ, μου έλεγαν: και δε φοβηθήκατε να πάτε εκεί; Στο Πακιστάν πέρυσι ήταν σίγουρα επικίνδυνα. Στο Ιράκ δεν υπήρχε κανένας κίνδυνος. Λες και οι άνθρωποι είχαν διώξει τους κακούς και είχαν μείνει μόνο οι καλοί. Εμείς είδαμε μόνο καλούς ανθρώπους εκεί.

Ήταν ένα ταξίδι που σε γυρίζει αρχαιολογικά χιλιάδες χρόνια πίσω, όσο κι αν δεν ήταν συντηρημένα τα μνημεία τους. Όμως ακόμα και τα ποτάμια Τίγρη και Ευφράτη να βλέπεις, ήταν κάτι που αξίζει, λόγω της ιστορίας τους. Μόνο το όνομα Μεσοποταμία σε κάνει περήφανο που πήγες. Είναι κοντά στην Ελλάδα αλλά μέχρι να αποφασίσουμε να πάμε μας φαινόταν τόσο μακρινό ταξίδι.

Τα μέρη που επισκεφτήκαμε δεν χρειάζονταν πολύ χρόνο για να τα δεις. Αν τριγυρνούσες μια ώρα, και σε λίγες εξαιρέσεις δύο ώρες, είχες κάνει μια καλή επίσκεψη. Δυστυχώς όσο πιο παλιά τα μνημεία τόσο λιγότερο χρόνο χρειαζόσουν για να τα δεις. Στα πολύ παλιά δεν είχαν μείνει και πολλά για αναστήλωση. Και όσα έφτιαξαν τα έκαναν με λίγη επιστημονική εργασία (απ’ όσο μπορώ να ξέρω εγώ ο άσχετος). Κάναμε μερικές βαρκάδες αλλά μόνο η μία άξιζε, αυτή στα έλη. Άντε πες και η άλλη στη Βασόρα.

Το κόστος του ταξιδιού για μένα και τη Ντίνα πήγε στα 2840 ευρώ κατ’ άτομο. Από αυτά τα 1840 ήταν για το πρακτορείο. Άρα τα υπόλοιπα έξοδα ήταν 1000 ευρώ. Ευτυχώς είχαμε πολύ καλά ξενοδοχεία παντού εκτός από τις πέντε μέρες στη Βαγδάτη. Οι διανυκτερεύσεις ήταν 16.

ΕΞΟΔΑ ΤΑΞΙΔΙΟΥ
Αεροπορικό Αθήνα-Βαγδάτη με Ιορδανικές αερογραμμές: 381 ευρώ έκαστος
Αεροπορικό Ερμπίλ-Αθήνα με Aegean: 62 ευρώ και μίλια και οι δύο, 31 έκαστος.
Βίζες και ασφάλιση από τους Ιρακινούς: 160 ευρώ έκαστος
Πληρωμή για τον οδηγό και τον ξεναγό: (8050/4=)2012,5 δολάρια. Περίπου 1840 ευρώ έκαστος.
Εκεί αλλάξαμε $400 και 250 ευρώ (δύο άτομα).
Με κάρτες πληρώσαμε κάπου 140 ευρώ (δύο άτομα).
Έδωσα $50 για τη βαρκάδα (δύο άτομα).

Τα ξενοδοχεία που μείναμε​

Baghdad: Safir Baghdad hotel
Karbala: Burg Karbala hotel
Nasiriyah: Gudea hotel
Basra: Al.Dor hotel
Mosul: Modern Palace hotel
Duhok: Sefeen hotel
Erbil: My Hotel hotel
Sulaymaniyah: Khan Saray hotel

 

[Sassenach77]

Πολύ ενδιαφέρουσα ταξιδιωτική ιστορία! Σίγουρα θα ανατρέξω σε αυτήν όταν θα έρθει η σειρά του Ιρακ. Πολύ σας χαίρομαι πάντως για τα ταξίδια που κάνετε! Με το καλό και στα επόμενα!!!

ΥΓ. Χαιρετίσματα στη Ντίνα! Το χαμόγελο της τα σπάει!!!

 

[psilos3]

Άλλη μια πολύ ωραία ιστορία, εύχομαι και στα επόμενα κι ακόμα πιο καλά!

 

[duty_free]

δεν θυμαμαι πιο ενδελεχη παρουσιαση ταξιδιου! Δεν νομιζω να την διαβασω οπως θα επρεπε διότι πηγαινοντας εκει, μαλλον δεν θα το βιωνω ως πρώτη φορά.

 

[travelbreak]

δεν θυμαμαι πιο ενδελεχη παρουσιαση ταξιδιου! Δεν νομιζω να την διαβασω οπως θα επρεπε διότι πηγαινοντας εκει, μαλλον δεν θα το βιωνω ως πρώτη φορά.

Δεν νομίζω ότι είναι τόσο ζωντανή η περιγραφή μου, που να θεωρήσεις ότι μόνο που την διάβασες και είδες τις φωτογραφίες ότι έχεις επισκεφθεί το Ιράκ!
Άσε που μπορεί να πας και μετά από μερικά χρόνια, οπότε θα έχεις ξεχάσει αυτά που διάβασες εδώ. Σου εύχομαι να πας πάντως, και μάλιστα όσο γίνεται πιο σύντομα, γιατί οι συνθήκες δυστυχώς σε κάποιας περιοχές αλλάζουν από μήνα σε μήνα.

 

[travelbreak]

Άλλη μια πολύ ωραία ιστορία, εύχομαι και στα επόμενα κι ακόμα πιο καλά!

Σε ευχαριστώ.
Όταν γίνεται ταξίδι σημαίνει πολλά πράγματα. Πρώτον ότι υπάρχει υγεία. Δεύτερον ότι υπάρχει μία οικονομική ευχέρεια. Αυτά είναι τα βασικά εκ των οποίων εάν το ένα δεν υπάρχει, ταξίδι δεν γίνεται. Ένα τρίτο, το οποίο όμως δεν συμβαίνει, πάντα είναι να υπάρχει καλή διάθεση. Όταν δεν υπάρχει το ταξίδι δεν θα πάει καλά. Όταν υπάρχει, το ταξίδι θα πάει καλά, με την προϋπόθεση ότι δεν θα έχουμε καμία ατυχία. Για να μη λέω πολλά, το συμπέρασμα είναι ότι όλα τα ταξίδια είναι καλά. Υπό αυτή την έννοια υπάρχουν πιο καλά ταξίδια. Υπάρχουν όμως πιο ευχάριστα, πιο ενδιαφέροντα, πιο οικονομικά κλπ.