Των λιμνών τα παραμύθια

[Klair]

Μια φορά και έναν καιρό σε ένα κομμάτι γης πάνω σε μια λίμνη, ιδρύθηκε μια πόλη, η Καστοριά, από τον Ορέστη προς τιμήν της αδερφής του Ηλέκτρας και οι κάτοικοί της για να τον τιμήσουν, έδωσαν το όνομά του στην πανέμορφη λίμνη που μετρά 10.000.000 έτη ζωής.

Άλλοι πάλι λένε, ότι η πόλη πήρε το όνομά της από τους κάστορες που ζούσαν σε αφθονία στην συγκεκριμένη περιοχή, ενώ άλλη εκδοχή είναι, ότι ονομάστηκε έτσι προς τιμήν του γιου του Δία, του Μυθικού Διόσκουρου, Κάστορα.

Άλλη μια φήμη συνδέει τη λίμνη, με ένα παράξενο φαινόμενο που συμβαίνει κάθε Αύγουστο. Οι κάτοικοι το αποκαλούν “αρρώστησε το νερό”. Για 8 μέρες μέχρι τις 15 Αυγούστου, το νερό κρυώνει και αποκτά χρώμα σαν μελάνι, τα ψάρια ανεβαίνουν στην επιφάνεια και είναι τόσο ζαλισμένα, που οι κάτοικοι τα μαζεύουν με τα χέρια.

ΟΡΕΣΤΙΑΔΑ Ή ΛΙΜΝΗ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ

Είναι και αυτή μια από τις ομορφότερες λίμνες της χώρας μας, άρρηκτα συνδεδεμένη με τη φυσιογνωμία της πόλης, ένας υδάτινος παράδεισος μοναδικής ομορφιάς, που αποτελεί καταφύγιο σημαντικού αριθμού πουλιών και ψαριών. Σχεδόν κάθε χειμώνα τα νερά παγώνουν και περιβάλλεται από παραλίμνιο δάσος, λιβάδια, καλαμιώνες και πλατάνια μέχρι τις όχθες της. Απλώνεται στη λεκάνη που σχηματίζουν πανύψηλα βουνά, όπως το Βίτσι και ο Γράμμος. Έχει χαρακτηριστεί μνημείο φυσικού κάλλους και είναι επίσημα ενταγμένη στο Ευρωπαϊκό δίκτυο, Natura 2000. Η έκτασή της ξεπερνά τα 28 τετραγωνικά χιλιόμετρα, βρίσκεται 630 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας και το μέγιστο βάθος της φτάνει τα 10 μέτρα. Τροφοδοτείται με ύδατα από εννέα ρέματα και από αρκετές υπολίμνιες πηγές, ενώ θεωρείται η δεύτερη πιο παραγωγική σε αλιεύματα λίμνη της χώρας. Φιλοξενεί σημαντικό αριθμό υδρόβιων θηλαστικών, αλλά και περισσότερα από 150 είδη πτηνών, μερικά από τα οποία ξεχειμωνιάζουν εδώ. Στην Ορεστιάδα γίνονται διάφορες δραστηριότητες, όπως κωπηλασία, ιστιοπλοΐα, σέρφινγκ και σκι.

4η μέρα

Θέλοντας να αποχαιρετήσουμε τους Ψαράδες, κρατώντας μερικές ακόμα ζωντανές εικόνες του οικισμού, αλλά και της λίμνης από ψηλά, ανεβήκαμε στο σημείο που είναι χτισμένος ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου του 19ου αι. με το πέτρινο Καμπαναριό.

Έχοντας πλέον ολοκληρώσει την επίσκεψή μας στη Μεγάλη και στη Μικρή Πρέσπα, γεμάτοι με φανταστικές εικόνες, καινούριες γνώσεις και εμπειρίες, ξεκινήσαμε για τον επόμενο προορισμό μας, ο οποίος δεν μπορούσε να μην έχει και αυτός λίμνη, αφού αυτό το ταξίδι ήταν, το “Ταξίδι των Λιμνών”.

Έτσι ορίσαμε στο gps Καστοριά και ξεκινήσαμε….

ΚΑΣΤΟΡΙΑ

Είναι μια πόλη που έχει χτιστεί αμφιθεατρικά, σε υψόμετρο 620 μέτρων, στον λαιμό μιας μικρής χερσονήσου, που μπαίνει μέσα στη λίμνη και τα σπίτια της είναι σκαρφαλωμένα στους γύρω λόφους. Προστατεύεται από τα βουνά Βίτσι και Γράμμο και λόγω της στρατηγικής της θέσης, υπήρξε μήλον της Έριδος για πολλούς κατακτητές.

Επί Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, το 550 μ.Χ ο Ιουστινιανός, μετονόμασε την πόλη της Καστοριάς σε Ιουστινιανούπολη, περιτειχίζοντάς την με διπλό Κάστρο, υπολείμματα του οποίου σώζονται μέχρι σήμερα. Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, κατέληξε υπό την κατοχή των Τούρκων, για πέντε αιώνες, διατηρώντας ωστόσο πάντα τον εμπορικό και πνευματικό της χαρακτήρα.

Η Καστοριά ήταν η περιοχή απ΄ όπου πυροδοτήθηκε ο Απελευθερωτικός Μακεδονικός Αγώνας. Η αντιστασιακή δράση εναντίον των Βουλγάρων οργανώθηκε εδώ, με πρωτεργάτη τον Παύλο Μελά, ο οποίος σκοτώθηκε το 1904 στο χωριό Μελάς. Η πόλη διαθέτει 80 ναούς, οι οποίοι χρονολογούνται από τον 9ο μέχρι τον 14ο αιώνα και βρίσκονται εντός και εκτός του Τείχους, αποτελώντας αριστουργήματα της Βυζαντινής τέχνης. Η ημέρα της απελευθέρωσης από Τούρκους, Σέρβους και Βούλγαρους ήρθε την 11η Νοεμβρίου του 1912.

Μετά από περίπου μιας ώρας διαδρομή συναντήσαμε τα “προάστεια” της πόλης, όπου βρισκόταν το ξενοδοχείο στο οποίο θα διανυκτερεύαμε.

Στον επαρχιακό δρόμο Καστοριάς-Νεστωρίου, στον οικισμό Μανιάκοι, 3,5 Κm από το κέντρο της πόλης, παρκάραμε το αυτοκίνητο στο πάρκινγκ του Νόστος Hotel.

Επιλέξαμε αυτό το τετράστερο ξενοδοχείο, γιατί είχε δικό του χώρο στάθμευσης, ήταν οικονομικό για τις παροχές που προσέφερε, πεντακάθαρο και είχε πρωινό μπουφέ με μεγάλη ποικιλία. Τακτοποιηθήκαμε στο δωμάτιο και γρήγορα φύγαμε για το κέντρο της Καστοριάς, χωρίς κάποιο ιδιαίτερα πιεστικό πρόγραμμα. Αναλόγως πως θα ήταν η κίνηση στην πόλη και αν θα βρίσκαμε εύκολα να αφήσουμε κάπου το αυτοκίνητο, θα καθορίζαμε από που θα ξεκινούσαμε τις βόλτες μας. Ένα γενικό πλάνο εννοείται ότι υπήρχε, με τα αξιοθέατα και τις γειτονιές της πόλης που θέλαμε να δούμε, αλλά όχι με κάποια συγκεκριμένη σειρά.

Στο κέντρο γινόταν ο κακός χαμός από κίνηση, αυτοκίνητα και κόσμο. Στο Πάρκο Ολυμπιακής Φλόγας ήταν στημένοι πάγκοι λαϊκής και πανηγυριού, ένα λούνα παρκ, με ρόδα και συγκρουόμενα αυτοκινητάκια και γινόταν το αδιαχώρητο. Στις παραλίμνιες καφετέριες δεν έπεφτε καρφίτσα. Μποτιλιάρισμα και κορναρίσματα στον παραλιακό δρόμο, μας έκαναν να αποφασίσουμε αμέσως, ότι για την ώρα, έπρεπε να εξαφανιστούμε από εδώ και να προτιμήσουμε το ξεκίνημα γνωριμίας της πόλης με κάτι πιο ήσυχο, όπως ο μικρός γύρος της λίμνης, το Σπήλαιο του Δράκου, το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου και την Παναγία την Μαυριώτισσα. Όλα αυτά βρίσκονται στον παραλιακό δρόμο, μετά το νοσοκομείο, όπου πλέον η διαδρομή δίπλα στη λίμνη είναι φανταστική.

Αυτή η διαδρομή είναι από τις πιο κλασικές που κάνει όποιος έρχεται για πρώτη φορά στην πόλη. Αυτός ο δενδροσκέπαστος δρόμος είναι γεμάτος με πλατάνια, που γέρνουν πάνω από τα νερά της λίμνης, ψαράδες με καλάμια στη σειρά να ψαρεύουν, ποδηλάτες και περιπατητές που απολαμβάνουν την πόλη τους, δίπλα στην ηρεμία της λίμνης, μακριά από το θορυβώδες και πολύβουο κέντρο. Η θέα στις απέναντι όχθες, οι βάρκες και τα καραβάκια που διασχίζουν τα νερά είναι εικόνες και στιγμιότυπα, που αποτυπώνονται στο μυαλό του κάθε επισκέπτη, μένοντας ζωντανά όσα χρόνια κι αν περάσουν.

Η ΣΠΗΛΙΑ ΤΟΥ ΔΡΑΚΟΥ

Το Σπήλαιο βρίσκεται στη βόρεια πλευρά της πόλης, στο 2ο χιλιόμετρο της παραλίμνιας οδού και λίγο πριν από τη Μονή της Παναγίας Μαυριώτισσας. Η είσοδος απέχει περίπου 20 μέτρα από τις όχθες της λίμνης και 14 μέτρα από τον δρόμο. Στο εσωτερικό του υπάρχουν μεγάλα χερσαία και λιμναία τμήματα, με εντυπωσιακό σταλακτικό διάκοσμο, καθώς περιλαμβάνει επτά υπόγειες λίμνες, δέκα αίθουσες και πέντε διαδρόμους-σήραγγες. Η μεγαλύτερη αίθουσα του Σπηλαίου έχει διαστάσεις 45X17 μέτρα, με το κεντρικό της τμήμα υπερυψωμένο και τις πλευρές της να καταλήγουν σε λίμνες. Η μεγάλη λίμνη του Σπηλαίου που είναι και η βαθύτερη, βρίσκεται δυτικά. Η θερμοκρασία εντός του Σπηλαίου είναι σταθερή όλες τις εποχές του χρόνου, στους 16 έως 18 βαθμούς Κελσίου, ενώ η υγρασία φτάνει στο 90%.

Στο εσωτερικό του Σπηλαίου του Δράκου εντοπίστηκαν παλαιοντολογικά κατάλοιπα, με κυριότερα τα οστά σπηλαίας άρκτου ή αρκούδας των σπηλαίων (Ursus Speleaus). Το είδος αυτό έζησε στην Ευρώπη κατά τη διάρκεια του Πλειστόκαινου και εξαφανίστηκε πριν από περίπου 10.000 χρόνια. Το όνομά της οφείλεται στο γεγονός ότι τα απολιθωμένα λείψανά της, εντοπίστηκαν σχεδόν αποκλειστικά μέσα σε σπήλαια, όπου προφανώς διέμενε για περισσότερο χρονικό διάστημα σε αντίθεση με την καφέ αρκούδα, η οποία χρησιμοποιούσε τα σπήλαια μόνο κατά τη διάρκεια της χειμερίας νάρκης. Υπολογίζεται ότι το βάρος των αρσενικών ζώων έφτανε τα 400 έως 500 κιλά και των θηλυκών τα 200 έως 250 κιλά. Ήταν κατά βάση φυτοφάγο και περιστασιακά σαρκοφάγο ζώο.

Το Σπήλαιο έχει μήκος 300 μέτρα φυσικής διαδρομής, ενώ η έξοδος του επισκέπτη γίνεται μέσω τεχνητής σήραγγας 35 μέτρων. Η φυσική ομορφιά της διαδρομής οφείλεται στον πλούσιο σταλακτιτικό και σταλαγμιτικό διάκοσμο και στις τέσσερις λίμνες που συναντάμε. Ο επισκέπτης περνάει όμορφα κατασκευασμένες γέφυρες, δύο συμπαγείς και μια πλωτή.

Καστοριανοί ερασιτέχνες εξερευνητές, τη δεκαετία του 1940, εποχή που διανοίχτηκε και ο παραλίμνιος δρόμος ήταν οι πρώτοι που ανακάλυψαν και περιέγραψαν το απαράμιλλης ομορφιάς Σπήλαιο και έριξαν την πρώτη ιδέα για την αξιοποίησή του.

Και επειδή παραμύθι χωρίς δράκο δεν γίνεται, ορίστε και ο μύθος, όπως μας τον περιέγραψε ο ξεναγός του Σπηλαίου:

«Πριν από πολλούς αιώνες η μεγάλη σπηλιά ήταν χρυσορυχείο και το φύλαγε ένας δράκος που ανέπνεε και έβγαζε από το στόμα του φλόγες και δηλητηριασμένους ατμούς. Ύστερα από το χτίσιμο της Καστοριάς, ο πρώτος βασιλιάς ο Κάστωρ, θέλοντας να διασκεδάσει τον φιλοξενούμενο αδελφό του Πολυδεύκη και τον πεθερό του Κέλι, ιερέα του θεού, αποκάλυψε το τεράστιο αυτό Σπήλαιο. Η παρουσία όμως του δράκου τους εμπόδιζε την είσοδο στη σπηλιά. Τότε ο βασιλιάς υποσχέθηκε μεγάλα δώρα σ’ αυτόν, που θα σκότωνε τον δράκο. Ένας νέος δυνατός εμφανίστηκε. Ακολούθησε άγρια πάλη με τον δράκο. Χτυπώντας τον με το κοντάρι του έτρεμαν οι γύρω βράχοι και αναταράζονταν τα νερά της λίμνης. Το τέρας κτυπήθηκε και έπλεε νεκρό πάνω στα νερά της λίμνης. Πανηγύρισαν το γεγονός και ευχαρίστησαν τον Θεό Πάνα. Και κατόπιν με αναμμένους δαυλούς, προχώρησαν στη σπηλιά με σκυφτά τα κεφάλια τους, για να μην χτυπήσουν στους σταλακτίτες. Το βάθος εκτεινόταν σε χιλιόμετρα και η ατμόσφαιρα γινόταν πνιγηρή από έλλειψη οξυγόνου. Σε ένα μέρος που η σήραγγα στενεύει έσβησαν τα δαδιά και πηχτό σκοτάδι τους τύλιξε όλους. Τότε άκουσαν μια απόκοσμη φωνή να λέει : «Εκείνος που θα σκύψει να πάρει μια χούφτα της λάσπης που πατάει, θα μετανιώσει». Οι πιο θαρραλέοι έσκυψαν, πήραν λάσπη και γέμισαν τους κόρφους τους. Οι άλλοι φοβήθηκαν και δεν τόλμησαν να πάρουν. Όταν βγήκαν στο φως του ηλίου εκείνοι που κρατούσαν τη λάσπη είδαν με έκπληξη πως κρατούσαν υγρή χρυσόσκονη…»

Λίγα μέτρα μετά το Σπήλαιο του Δράκου, συναντήσαμε το γραφικό ξωκκλήσι του Αγίου Νικολάου πάνω στον βράχο.

Η διαδρομή μέχρι την εκκλησία της Παναγίας Μαυριώτισσας γίνεται ακόμα ομορφότερη, με τεράστια πλατάνια, βλάστηση, θάμνους ανθισμένους, πελεκάνους να κολυμπούν νωχελικά και βάρκες να λικνίζονται αγναντεύοντας τα σπίτια στον απέναντι καταπράσινο λόφο.

ΠΑΝΑΓΙΑ ΜΑΥΡΙΩΤΙΣΣΑ

Χτισμένη στα χρόνια του Αλεξίου Α’ Κομνηνού προσέλκυσε το θρησκευτικό ενδιαφέρον πολλών αξιωματούχων του Βυζαντίου. Βρίσκεται σε σημείο που υπάρχει εύκολη πρόσβαση, τόσο από τη λίμνη όσο και από τη στεριά. Ήταν τόπος στρατηγικός με ουσιαστικό ρόλο σε όλες τις φάσεις της ιστορίας της Καστοριάς. Ο ζωγραφικός διάκοσμος του ναού φαίνεται πως είναι επηρεασμένος από τις τεχνικές της ανατολικής μεσογειακής λεκάνης. Οι σημαντικότερες αναπαραστάσεις της Μονής είναι: η Σταύρωση, η Κοίμηση της Θεοτόκου και η Δευτέρα Παρουσία.

Πρέπει επίσης να τονίσουμε ότι η Μονή μετά το πέρας της Τουρκοκρατίας είναι λεηλατημένη, με έντονα σημάδια, κυρίως στα πρόσωπα και τα μάτια των Αγίων. Η περίοδος ακμής του μοναστηριού, ταυτίζεται με τη χρυσή περίοδο της Καστοριανής γουνοποιίας. Ο πλάτανος 900 ετών, έξω από την εκκλησία, έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο της φύσης.

Είναι φανερή η βεβήλωση στα μάτια των Αγίων

Ο παραλίμνιος δρόμος συνεχίζει μετά την Παναγία Μαυριώτισσα για 3,5 ακόμα χιλιόμετρα και τελειώνει στον Ναυτικό Όμιλλο Καστοριάς.

ΠΑΝΑΓΙΑ ΚΟΥΜΠΕΛΙΔΙΚΗ

Γυρίσαμε πάλι προς το κέντρο και παίρνοντας την οδό Μητροπόλεως (τον κεντρικό εμπορικό δρόμο της πόλης), ο οποίος ξεκινάει από την πλατεία Δαβάκη, φτάσαμε στην πλατεία Ομονοίας. Κάπου εκεί παρκάραμε το αυτοκίνητο για να επισκεφθούμε τη διάσημη εκκλησία της πόλης, την Παναγία Κουμπελίδικη.

Είναι η μοναδική εκκλησία της Καστοριάς που έχει τρούλο και από αυτό το χαρακτηριστικό, προκύπτει το προσωνύμιο “κουμπέ”, καθώς στα τουρκικά σημαίνει τρούλος. Η ανέγερσή της τοποθετείται γύρω στον 11ο αιώνα και ταυτίζεται με το ιστορικό γεγονός της λήξης των επιχειρήσεων, για την εκδίωξη των Βουλγάρων της ευρύτερης περιοχής, από τον Βυζαντινό Αυτοκράτορα Βασίλειο τον Βουλγαροκτόνο. Είναι μια από τις 80 εκκλησίες της πόλης που διασώζουν τη Βυζαντινή μνήμη, περισσότερο από 10 αιώνες.

Η ΒΟΛΤΑ ΣΤΟ ΝΤΟΛΤΣΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΑΠΟΖΑΡΙ

Στις γειτονιές αυτές αποτυπώνεται το λαμπρό παρελθόν της πόλης και εδώ στέκονται μεγαλόπρεπα τα Καστοριανά αρχοντικά που χτίστηκαν τον 17ο και 18ο αιώνα και είναι αδιάψευστοι μάρτυρες της οικονομικής άνθησης και των καλλιτεχνικών αναζητήσεων της εποχής.

Μεγάλο μέρος της παλιάς Καστοριάς που σώζεται ανέπαφο στο διάβα του χρόνου βρίσκεται στην περιοχή Ντολτσό. Αποτελείται από στενά πλακόστρωτα καλντερίμια, με πολλά αδιέξοδα που καταλήγουν στις αυλόπορτες κάποιων αρχοντικών. Η περιοχή βρίσκεται στη νότια πλευρά της πόλης και τα παραδοσιακά αρχοντικά σε ταξιδεύουν στο παρελθόν.

Περιπλανηθήκαμε στα στενά δρομάκια, τις πέτρινες σκάλες, τα αδιέξοδα και είδαμε ανακαινισμένα αρχοντικά με ξύλινες πόρτες και πολλά παράθυρα, αυλές και περιποιημένους κήπους, αλλά και σπίτια αφημένα στο έλεος του χρόνου, να θυμίζουν τις παλιές καλές εποχές της δόξας και της ευρωστίας της Καστοριανής γουνοποιΐας.

Στο Ντολτσό βρίσκεται το αρχοντικό Εμμανουήλ, που στεγάζει το Μουσείο Ενδυματολογίας και λίγο πιο πέρα, υπάρχει το Λαογραφικό Μουσείο, το οποίο στεγάζεται στο αρχοντικό των Νεράτζη-Αϊβάζη.

ΑΠΟΖΑΡΙ

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ

Τα περισσότερα αρχοντικά ήταν παραλίμνια και στις αυλές τους αποθέτονταν οι βάρκες που ήταν απαραίτητες για τις μετακινήσεις. Είχαν κήπους και εσωτερικές αυλές και στέκονται ακόμη και σήμερα αγέρωχα στο πέρασμα του χρόνου, αυτόπτες μάρτυρες της οικονομικής ανάπτυξης των γουνοποιών, όταν οι εμπορικές τους δραστηριότητες είχαν ξεπεράσει τα σύνορα με εξαγωγές στο εξωτερικό. Ήταν εναρμονισμένα με το περιβάλλον της περιοχής, αποτελώντας δείγματα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής.

Είναι διώροφα, στο ισόγειο υπήρχαν αποθηκευτικοί χώροι, στον μεσαίο όροφο, δωμάτια χειμερινής διαμονής και ένας εσωτερικός ξύλινος εξώστης, ενώ στον επάνω όροφο, ο οποίος είναι κατασκευασμένος με ελαφρότερα υλικά και διευρύνεται με στεγασμένες επιπλέον εξοχές, βρίσκονταν οι χώροι υποδοχής. Σε αρκετές περιπτώσεις ανάλογα με την κλίση του εδάφους, μπορεί να είναι τριώροφα ή τετραώροφα. Διαθέτουν κήπους, εσωτερική αυλή και περιτριγυρίζονται από ψηλό φράχτη. Το ισόγειο και το μεσοπάτωμα είναι πετρόχτιστα, με λίγα και μικρά ανοίγματα, ενώ οι επάνω όροφοι διαθέτουν περισσότερα παράθυρα. Η κατασκευή τους είχε ανατεθεί σε Μακεδόνες και Ηπειρώτες μάστορες, που φημίζονταν για την τέχνη τους.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΓΟΥΝΑΣ

Γυρνάμε πίσω στον 16ο αιώνα. Από τότε και μέχρι το 1980, η πόλη πλουτίζει από την παραγωγή και εκμετάλλευση της γούνας. Καραβάνια φορτωμένα ξεκινούσαν από την Καστοριά και διέσχιζαν ολόκληρη την Ευρώπη πουλώντας το πολύτιμο εμπόρευμα. Οι Καστοριανοί έμποροι πλούτιζαν και η φήμη της γούνας εξαπλωνόταν σε όλο τον κόσμο. Τότε ήταν που άρχισαν να χτίζονται τα πλούσια αρχοντικά που χαρακτηρίζουν σήμερα την πόλη. Το αποκορύφωμα ήταν τη δεκαετία του 1970, όταν λειτουργούσαν 6.000 μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις και απασχολούσαν περίπου 15.000 εργάτες. Η παρακμή άρχισε τη δεκαετία του 1980. Η παγκόσμια κρίση, η άνοδος της κινεζικής αγοράς, αλλά και τα οικολογικά κινήματα εναντίον της γούνας, έφεραν την πτώση της ζήτησης. Σήμερα η αγορά έχει συρρικνωθεί αρκετά.

Αναζητήσαμε το εστιατόριο “Ντολτσό”, στην μικρή πλατεία της συνοικίας, αλλά το βρήκαμε κλειστό, λόγω Μεγάλης Εβδομάδας, οπότε καταλήξαμε για φαγητό στο εστιατόριο “Παλιά Πόλη”, στην παραλιακή οδό Ορεστιάδος.

ΒΟΛΤΑ ΣΤΟΝ ΠΡΟΦΗΤΗ ΗΛΙΑ

Μια άλλη υπέροχη διαδρομή είναι αυτή που καταλήγει στον Προφήτη Ηλία. Ανεβαίνοντας την οδό Μητροπόλεως και φτάνοντας στην πλατεία Ομονοίας, ο δρόμος συνεχίζει να ανηφορίζει, ως το σημείο που βρίσκεται ο ναός του Προφήτη Ηλία. Από την αυλή του ναού και τον λόφο, η θέα είναι μοναδική. Στο απέναντι ύψωμα βρίσκεται η Καλλιθέα και ακριβώς από κάτω, ο δρόμος που ενώνει την πόλη με την περιοχή της Χλόης. Από εκεί ψηλά φαίνεται και η βόρεια πλευρά της πόλης, η συνοικία που ονομάζεται Απόζαρι.

Συνεχίζοντας την ανάβαση, κάπου στη μέση της διαδρομής, μέσα στα δέντρα υπάρχει ένας δρόμος και μια πινακίδα που σε οδηγεί προς το θεατράκι. Είναι αμφιθεατρικά χτισμένο και τα καλοκαίρια φιλοξενεί θεατρικές παραστάσεις και συναυλίες. Από αυτό το σημείο απολαμβάνουμε τη θέα της νότιας πλευράς της πόλης.

Ανεβαίνοντας λίγο ακόμη, η διαδρομή αυτή καταλήγει στο ύψωμα του Αη Θανάση. Από εδώ μπορούμε να θαυμάσουμε την πόλη, τα γύρω χωριά και τις αντανακλάσεις όλων αυτών στα νερά της λίμνης.

Η κατάβαση είναι εξίσου όμορφη, καθώς μπροστά μας ανοίγεται ο ορίζοντας με καταπληκτική θέα στη λίμνη.

Κάναμε κάποιες ακόμα βολτίτσες σε διάφορα σημεία της πόλης με ψιλόβροχο, που μόλις είχε ξεκινήσει

και καταλήξαμε στον παραλιακό δρόμο, που πλέον είχε ηρεμήσει αισθητά, σε σχέση με την πρωινή παράνοια που αντιμετωπίσαμε φτάνοντας στην πόλη.

Είχε αρχίσει να σουρουπώνει, τα πουλιά στη λίμνη έψαχναν καταφύγιο για να βγάλουν τη νύχτα και οι ψαράδες με τα καλάμια τους είχαν πολλαπλασιαστεί, συζητώντας μεγαλόφωνα με πειράγματα ο ένας προς τον άλλο.

Η νυχτερινή ζωή της πόλης δεν μας ενθουσίασε. Ελάχιστα καφέ είχαν κόσμο στην παραλιακή και τα μεζεδοπωλεία και τα εστιατόρια ήταν άδεια. Μια εντελώς αντίθετη εικόνα, απ’ αυτήν που είχαμε δει το πρωί. Όταν ρωτήσαμε τον ξενοδόχο να μας πει, πού μπορούμε να κινηθούμε το βράδυ και πού μπορούμε να πάρουμε μια γεύση, για το πού βγαίνει και διασκεδάζει ο κόσμος, μας είχε πει ότι κυρίως στην παραλιακή είναι όλα τα μαγαζιά εξόδου των κατοίκων.

Κάναμε βόλτα και στα δρομάκια του κέντρου, αλλά και εκεί επικρατούσε ησυχία και η κίνηση ήταν υποτονική, οπότε είχε έρθει η ώρα για επιστροφή στο ξενοδοχείο, μετά απ’ όλη την κούραση της ημέρας.

Πριν επιστρέψουμε όμως δεν γινόταν να μην πούμε μια καληνύχτα στη λίμνη και στους υπέροχους κατοίκους της!

 

Προηγούμενο Κεφάλαιο

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5
• 6

Επόμενο Κεφάλαιο

First Προηγούμενη 4 of 6

Go to chapter

Go

Επόμενη Last

[alma]

Πρώτον ευχαριστούμε για την διήγηση για κάποια μέρη που τα θεωρώ πολύ ενδιαφέροντα και γραφικά και πραγματικά δεν τα χορταίνω.

Το Νησί της λίμνης είναι μοναδικό έχει απίστευτη αύρα, είτε πας να δεις τις γραφικές μονές, είτε το σπίτι του Αλη Πασα, είτε να φας στα όμορφα ταβερνάκια, είτε να ψωνίσεις τα μοναδικά Γιαννιώτικα Κοσμήματα.

Ο Αλη Πασας πράγματι σημάδεψε την περιοχή και παρά την σκληρότητα του θεωρήθηκε από πολλούς πολύ πιο προοδευτικός για την εποχή του, από τους Οθωμανούς με τους οποίους τελικά συγκρούστηκε και θανατώθηκε.

Αν μου επιτρέπεις μια προσθήκη στην ιστορία σου, από το Μουσείο της περιοχής που κι εγώ είχα επισκεφτεί, λίγες συνοπτικές πληροφορίες για τη ζωή του Αλη Πασα...

Επίσης το Μουσειο Βρελλη κέρινων ομοιωμάτων που αναφέρεις πραγματικά φοβερό, το πως ένας άνθρωπος με μεράκι λειτούργησε ως ο κατασκευαστής των ομοιωμάτων, έκανε τις ιστορικές έρευνες, τον ενδυματολόγο και πολλά άλλα. Μπροστά σου ζωντανεύει η ιστορία....
Καμία σχέση με άλλα μουσεία κέρινων που είναι δουλειά ολόκληρου team και είναι τελείως ρηχά και αφιερωμένα σε ποπ σταρ, τηλεπερσόνες κλπ.


Αναμένουμε και για την άλλη πανέμορφη λίμνη, της Καστοριάς...

 

[Dina Z]

Αγαπημενη πολη τα Ιωαννινα!
Η αφηγηση και οι φωτογραφιες σου μου προκαλεσαν νοσταλγια

 

[Klair]

Πρώτον ευχαριστούμε για την διήγηση για κάποια μέρη που τα θεωρώ πολύ ενδιαφέροντα και γραφικά και πραγματικά δεν τα χορταίνω.

Το Νησί της λίμνης είναι μοναδικό έχει απίστευτη αύρα, είτε πας να δεις τις γραφικές μονές, είτε το σπίτι του Αλη Πασα, είτε να φας στα όμορφα ταβερνάκια, είτε να ψωνίσεις τα μοναδικά Γιαννιώτικα Κοσμήματα.

Ο Αλη Πασας πράγματι σημάδεψε την περιοχή και παρά την σκληρότητα του θεωρήθηκε από πολλούς πολύ πιο προοδευτικός για την εποχή του, από τους Οθωμανούς με τους οποίους τελικά συγκρούστηκε και θανατώθηκε.

Αν μου επιτρέπεις μια προσθήκη στην ιστορία σου, από το Μουσείο της περιοχής που κι εγώ είχα επισκεφτεί, λίγες συνοπτικές πληροφορίες για τη ζωή του Αλη Πασα...

View attachment 172552

Επίσης το Μουσειο Βρελλη κέρινων ομοιωμάτων που αναφέρεις πραγματικά φοβερό, το πως ένας άνθρωπος με μεράκι λειτούργησε ως ο κατασκευαστής των ομοιωμάτων, έκανε τις ιστορικές έρευνες, τον ενδυματολόγο και πολλά άλλα. Μπροστά σου ζωντανεύει η ιστορία....
Καμία σχέση με άλλα μουσεία κέρινων που είναι δουλειά ολόκληρου team και είναι τελείως ρηχά και αφιερωμένα σε ποπ σταρ, τηλεπερσόνες κλπ.


Αναμένουμε και για την άλλη πανέμορφη λίμνη, της Καστοριάς...

Κατ' αρχήν να σε ευχαριστήσω και εγώ με τη σειρά μου για το χρόνο που διαθέτεις να διαβάζεις και να προσθέτεις πληροφορίες στην ιστορία μου για τα αγαπημένα Ιωάννινα.
Σίγουρα κάθε προσθήκη είναι πάντα καλοδεχούμενη γιατί πιστεύω ότι συμβάλλει στο να γίνονται οι ιστορίες πλουσιότερες και αρτιότερες.

Όπως αναφέρω στην αρχή της ιστορίας τα Γιάννενα αποτέλεσαν "ενδιάμεσο σταθμό" και όχι το κυρίως ταξίδι και η παραμονή μας στην πόλη διήρκεσε στην ουσία κάμποσες ώρες (ούτε καν 24ωρο), οπότε προσπάθησα να μην επεκταθώ σε πολλές λεπτομέρειες και μακροσκελείς ιστορικές αναφορές για να μην κουράσω και να κρατήσω "δυνάμεις" για τα κεφάλαια που έρχονται.......

Πράγματι η πόλη αλλά κυρίως το νησί, είναι μέρη που εκπέμπουν μία ιδιαίτερη αύρα και γοητεία. Ίσως σε αυτό συμβάλλουν και οι ιδιαίτερες επίσης κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή, κάνοντας τα τοπία πιο μοναδικά και πιο απόκοσμα, αφού άλλοτε είναι τυλιγμένα στην ομίχλη και άλλοτε λουσμένα στο λαμπερό φως ή μουσκεμένα από την δυνατή βροχή που ξέσπασε ξαφνικά ακόμα και το κατακαλόκαιρο.
Πάντα όταν επισκέπτομαι αυτά τα μέρη μου δημιουργούν ευφορία και γαλήνη στην ψυχή μου.

Όταν δε αναλογιστείς και την βαριά ιστορία που κουβαλάει αυτός ο τόπος δεν μπορείς παρά να συγκινηθείς και να προσπαθήσεις να ρουφήξεις κάθε ευκαιρία που σου παρουσιάζεται, για να γνωρίσεις καλύτερα κάθε γωνιά της πόλης αλλά και της γύρω περιοχής.

Όταν επισκέφθηκα πριν χρόνια το μουσείο Βρέλλη έμεινα με το στόμα ανοιχτό από τη ζωντάνια και τη φυσικότητα που εκπέμπουν τα κέρινα ομοιώματα.
Κάποιες φορές πράγματι δεν πιστεύεις ότι όλα αυτά είναι καμωμένα από κερί.
Όντως ο Βρέλλης εργάστηκε πολλά χρόνια, κάτω από αντίξοες συνθήκες αλλά με πολύ μεράκι και απίστευτη έρευνα και γνώση για να στήσει αυτό το μουσείο και τελικά κατάφερε να δημιουργήσει ένα κόσμημα για την περιοχή με το αποτέλεσμα της δουλειάς του που αξίζει τον θαυμασμό μας.

 

[Klair]

Αγαπημενη πολη τα Ιωαννινα!
Η αφηγηση και οι φωτογραφιες σου μου προκαλεσαν νοσταλγια

Μακάρι να καταφέρω έστω με αυτή τη μικρή και σύντομη αναφορά μου στα Ιωάννινα να σου δημιουργήσω κίνητρο για να τα ξαναεπισκεφθείς.
Η επανάληψη μόνο ευφορία και χαρά μπορεί να προσφέρει σε όποιον πηγαίνει και ξαναπηγαίνει σε αυτή την πόλη!!

 

[Dina Z]

Ίσως σε αυτό συμβάλλουν και οι ιδιαίτερες επίσης κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή, κάνοντας τα τοπία πιο μοναδικά και πιο απόκοσμα, αφού άλλοτε είναι τυλιγμένα στην ομίχλη και άλλοτε λουσμένα στο λαμπερό φως ή μουσκεμένα από την δυνατή βρο

Συμφωνω με καθε σου λεξη στο παραπανω ποστ!

Αλλα καλυτερη περιγραφη για το κλιμα της δεν θα μπορουσε να εχει γινει!

 

[Klair]

Μια φορά και έναν καιρό πριν από εκατομμύρια χρόνια, η φύση είχε πολύ μεγάλα κέφια και αποφάσισε να φτιάξει έναν πίνακα ζωγραφικής. Διάλεξε από την παλέτα των χρωμάτων κάμποσες αποχρώσεις, του πράσινου και του μπλε και δημιούργησε ένα τόσο μοναδικό τοπίο ασύλληπτης ομορφιάς και ηρεμίας, που και η ίδια απόρησε με το κατόρθωμά της. Έτσι γεννήθηκαν οι Πρέσπες!!

Οι Πρέσπες αποτελούν τριεθνή ορεινή λιμναία περιοχή στα σύνορα της Ελλάδας με την Αλβανία και την ΠΓΔΜ και ο υδάτινος όγκος τους ενώνει ή χωρίζει αυτές τις τρεις χώρες. Ανάμεσα στην αγκαλιά πανύψηλων Ελληνικών, Αλβανικών και Σκοπιανών βουνών ξεδιπλώνεται η ομορφιά της Μικρής και της Μεγάλης Πρέσπας. Η τεράστια αυτή λιμνολεκάνη περικλείεται, ανατολικά από τον όγκο του όρους Βαρνούντα, δυτικά από το όρος Βροντερό, νότια από τις πλαγιές του όρους Τρικλάριο και πέρα μακριά στον βόρειο ορίζοντα από τα μονίμως χιονισμένα βουνά της Αλβανίας και των Σκοπίων. Η Μεγάλη Πρέσπα, η μεγαλύτερη λίμνη των Βαλκανίων, βρίσκεται σε υψόμετρο 853 μέτρων και έχει μέγιστο βάθος 50 με 55 μέτρα. Η Μικρή Πρέσπα βρίσκεται λίγο πιο ψηλά, στα 857 μέτρα υψόμετρο και είναι ρηχή λίμνη, με μέσο βάθος τα 4 μέτρα.

Οι Πρέσπες είναι μια περιοχή στην οποία συνυπάρχουν ιστορικά μνημεία, υγρά λιβάδια, βουνά και δάση, καλλιέργειες και οικισμοί, ζώα, ψάρια και πουλιά και προσφέρουν μοναδικές εμπειρίες και οπτικές απολαύσεις σε όσους βρίσκονται εδώ.

Έχουν ανακηρυχθεί ως ”Εθνικός Δρυμός Πρεσπών” από το 1974, ενώ την επόμενη χρονιά 1975, ονομάστηκαν επίσημα “Τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους”. Στις 21 Δεκεμβρίου του 1975 τέθηκε σε ισχύ η ένταξη της Μικρής Πρέσπας στη συνθήκη Ramsar, ως υγροβιότοπου διεθνούς ενδιαφέροντος. Σημαντικό τμήμα του Εθνικού Δρυμού, καθώς και του όρους Βαρνούντα συγκαταλέγονται στο Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο Natura 2000.

Οι δύο λίμνες που στην αρχαιότητα καταγράφονται ως Μικρή και Μεγάλη Βρυγηίς υπήρξαν από τον 5ο π.Χ. αιώνα τμήμα του Μακεδονικού κράτους, ενώ αργότερα αποτέλεσαν έδαφος της Ρωμαϊκής επαρχίας του Ιλλυρικού.

Οι Πρέσπες είναι ένας υδάτινος παράδεισος, μια αστείρευτη πηγή ζωής. Η φύση, τα τοπία, ο ζωοδότης ήλιος, τα απέραντα δάση, οι καλαμιώνες, τα 270 είδη πουλιών, τα 23 είδη ψαριών, τα 1.800 είδη φυτών, η καλλιέργεια των φασολιών, τα ιστορικά μνημεία καθιστούν την περιοχή έναν σημαντικότατο υγροβιότοπο εξαιρετικού ενδιαφέροντος.

Eδώ ο χρόνος έχει παγώσει.

Όταν βρεθείς σε αυτά τα μοναδικά και επιβλητικά τοπία, νιώθεις μικρός και ασήμαντος, ενώ ταυτόχρονα νιώθεις να αδειάζεις από άγχη, σκοτούρες, προβλήματα της καθημερινότητας και να γεμίζεις από απλότητα, γαλήνη, όμορφους ήχους που διακόπτουν την εκκωφαντική ησυχία, μυρωδιές και εικόνες απείρου κάλλους. Χωριά με πέτρινα σπίτια, ερημωμένοι οικισμοί, αμόλυντη φύση, άνθρωποι που συνυπάρχουν αρμονικά με τα ζώα, σε κάνουν να προσπαθείς να συνειδητοποιήσεις που βρίσκεσαι και αν πραγματικά υπάρχουν στα αλήθεια όλα αυτά που ζεις, για αυτές τις λιγοστές μέρες που επέλεξες να βρίσκεσαι σε τούτο τον τόπο.

Περιφέρεσαι σε ένα ασύλληπτα πανέμορφο τοπίο βλέποντας γύρω σου να συμβαίνουν μικρά θαύματα!

Θαύμα είναι οι απέραντες λίμνες που προσφέρουν τροφή σε ανθρώπους, πελεκάνους και πουλιά για πολλά πολλά χρόνια.

Θαύμα είναι οι αγελάδες που χώνονται μέσα στις καλαμιές, στις όχθες των λιμνών και βόσκουν ελεύθερα στα παραλίμνια καταπράσινα λιβάδια.

Θαύμα είναι τα πέτρινα σπίτια με τα ξύλινα χαγιάτια που στέκουν ακόμα, σε πείσμα του χρόνου, ο οποίος έχει αφήσει ανεξίτηλα τα σημάδια του πάνω τους.

Θαύμα είναι οι καλλιέργειες των φασολιών που συντηρούν τους ανθρώπους, οι οποίοι καθημερινά μοχθούν φροντίζοντας τη γη τους.

Θαύμα είναι το πείσμα των λίγων κατοίκων να μην εγκαταλείψουν τον τόπο τους, αντιστεκόμενοι στους παγωμένους χειμώνες, στοιβάζοντας από το καλοκαίρι στις αυλές τους, τόνους ξύλα, τροφοδοτώντας τα τζάκια τους.

Θαύμα είναι τα ασκηταριά φωλιασμένα μέσα σε τρύπες και σπηλιές στις απότομες όχθες της λίμνης.

Θαύμα είναι η τέχνη στον βράχο που σώζεται από τότε μέχρι σήμερα προκαλώντας δέος, για τη ζωή που έζησαν εκεί οι μοναχοί.

Θαύμα είναι οι νερόμυλοι που κάποτε συντηρούσαν ολόκληρα χωριά, αλέθοντας σοδειές και πλένοντας κουβέρτες και φλοκάτες στις νεροτριβές.

Θαύμα…... θαύμα…... θαύμα……. πολλά θαύματα μαζί κάνουν τις Πρέσπες.

2η μέρα

Ξυπνήσαμε πολύ πρωί. Η μέρα μας θα ήταν πολύ γεμάτη, αφού θέλαμε να προλάβουμε να δούμε όσα περισσότερα χωριά μπορούσαμε, από αυτά που είχαμε εντάξει στο πρόγραμμα, πριν καταλήξουμε στους Ψαράδες για διανυκτέρευση.

Στην κουζίνα του σπιτιού, μας περίμενε στρωμένο τραπέζι με πλούσιο πρωινό, το οποίο είχε επιμεληθεί με πολλή φροντίδα η πεθερά και ο πεθερός μου και δε φτάνει βεβαίως μόνον αυτό, αλλά είχαν προβλέψει να μας εφοδιάσουν και με γιαννιώτικη χορτόπιτα φτιαγμένη από τα χεράκια τους, κουλουράκια επίσης φτιαγμένα από τους ίδιους, γλυκό του κουταλιού, μπακλαβαδάκια γιαννιώτικα και διάφορα άλλα καλούδια, τα οποία φυσικά κουβαλούσαμε σε όλο το ταξίδι. Ε… μην μας έρθει καμιά λιγούρα ή ξαφνική πείνα και δεν ξέρουμε πως να την αντιμετωπίσουμε!! Να είμαστε προετοιμασμένοι για παν ενδεχόμενο!!

Μπήκαμε στην Εγνατία και ορίσαμε στο gps προορισμό Ανταρτικό, το πρώτο χωριό του οδοιπορικού μας.

ΑΝΤΑΡΤΙΚΟ

Μετά από περίπου 3 ώρες πανέμορφης διαδρομής αντικρίσαμε τον προορισμό μας.

Το χωριό είναι χτισμένο σε υψόμετρο 1.060 μέτρων στις πλαγιές του όρους Βαρνούντα και αποτελεί έναν από τους πιο ορεινούς οικισμούς του νομού Φλώρινας. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία απογραφής του 2011 ο πληθυσμός του ανέρχεται στους 84 κατοίκους.

Η αρχική ονομασία του οικισμού ήταν Ζέλοβο, μετονομάστηκε όμως σε Ανταρτικό το 1927 προς τιμήν των πολυάριθμων κατοίκων του χωριού που συμμετείχαν στον Μακεδονικό αγώνα. Το χωριό ιδρύθηκε γύρω στα 1800, από οικογένειες Ηπειρωτών και Ελλήνων, από την περιοχή της Δίβρης (ΠΓΔΜ). Κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα αποτελούσε προπύργιο των Ελληνικών δυνάμεων. Το Ανταρτικό έγινε στόχος των κομιτατζήδων ενόπλων σωμάτων που ήταν εγκατεστημένα στο γειτονικό χωριό Τρίγωνο. Στα τέλη του 1904 έδρασε στην περιοχή το αντάρτικο σώμα των Καούδη-Κύρου για την προστασία του χωριού.

Τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου ξέσπασε μάχη μεταξύ Μακεδονομάχων και κομιτατζήδων, η οποία όμως διακόπηκε με την επέμβαση του οθωμανικού στρατού. Εκείνην την εποχή ο οικισμός διέθετε σχολείο αρρένων με 95 μαθητές καθώς και παρθεναγωγείο με 60 μαθήτριες.

Από την περίοδο του εμφυλίου και έπειτα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού εγκατέλειψε το Ανταρτικό. Σήμερα υπάρχει σύλλογος στον Καναδά που αριθμεί 4.500 μέλη. Προχωρώντας στα χωμάτινα ή τσιμεντένια δρομάκια του οικισμού δύο πράγματα μας εντυπωσίασαν περισσότερο:

1ον) τα πλινθόκτιστα μισογκρεμισμένα σπίτια, τα οποία αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος του χωριού και 2ον) η απόλυτη ηρεμία που επικρατούσε.

Φτάσαμε στο κέντρο της πλατείας παρατηρώντας το κλειστό Ταχυδρομείο με τις παλιές επιγραφές, οι οποίες προσέφεραν στα μάτια μας ένα μοναδικό ταξίδι πίσω στον χρόνο.

Εγκαταλελειμμένος και ο πάλαι αρχοντικός ξενώνας του χωριού.

Οι λίγοι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με την κτηνοτροφία και σε διάφορα σημεία του οικισμού είναι διάχυτη η μυρωδιά της κοπριάς, από τα μαντριά που στεγάζουν τα ζώα τους.

Αξιοθέατο αποτελεί και ο ναός του Αγίου Νικολάου με το πέτρινο Καμπαναριό.

Πάντως η “ανάπτυξη” έχει κάνει και εδώ αισθητή την παρουσία της!

Αφήνοντας πλέον το χωριό είδαμε μια γυναίκα έξω στο μπαλκόνι να χτυπάει με τον κόπανο κάποια χοντρά σκεπάσματα, τα οποία είχε κρεμασμένα στο ξύλινο κάγκελο και ανταλλάξαμε ένα “γειά σας, τι κάνετε” με δύο ηλικιωμένους κατοίκους, τις μόνες ζωντανές ψυχές που συναντήσαμε, όση ώρα περιδιαβαίναμε τους δρόμους του Ανταρτικού.

Το χωριό Ανταρτικό άθελά του μπλέχτηκε και σε μια περίεργη και μακάβρια ιστορία, που έχει σχέση με τη σωρό του Μακεδονομάχου Παύλου Μελά.

“Η περίπτωση του πρωτεργάτη της ελληνικής στρατιωτικής εμπλοκής στον Μακεδονικό Αγώνα, υπολοχαγού του πυροβολικού Παύλου Μελά αποτελεί αναμφίβολα μιαν από τις πιο ενδιαφέρουσες εξαιρέσεις της πολεμικής παράδοσης που θέλει τον αποκεφαλισμό των νεκρών να συνδέεται με εκδηλώσεις θριάμβου των αντιπάλων τους. Το κεφάλι του κόπηκε, όχι από κάποιον εχθρό, αλλά από τους δικούς του ανθρώπους, για λόγους που ανάγονται στις λεπτές πολιτικές ισορροπίες της συγκεκριμένης περιοχής και εποχής.

Αμέσως μετά τον θάνατο του Μακεδονομάχου αξιωματικού, στο σλαβόφωνο χωριουδάκι Στάτιστα (σημ. Μελάς) της Καστοριάς, στις 13 Οκτωβρίου 1904, το πτώμα του ενταφιάσθηκε επιτόπου από τους κατοίκους. Η ανακοίνωση ωστόσο του θανάτου από τις αθηναϊκές εφημερίδες τις επόμενες μέρες, οδήγησε σε έναν αγώνα δρόμου ανάμεσα στον ελληνικό μηχανισμό και τις οθωμανικές αρχές για την κατοχή της σορού. Απόσπασμα του τουρκικού στρατού ανακρίνει επιτούτου βίαια τους προύχοντες του χωριού, ενώ ο Μακεδονομάχος ντόπιος οπλαρχηγός Παύλος Κύρου στέλνει έναν νεαρό, ονόματι Ντίνε, να ξεθάψει το πτώμα και να το μεταφέρει στο–ελεγχόμενο απ’ την ελληνική παράταξη–χωριό Ζέλοβο (σημ. Ανταρτικό Φλώρινας).

Μπροστά στην αδυναμία του να μεταφέρει μέσα από τα μπλόκα ολόκληρο σώμα, ο τελευταίος δε διστάζει. Κόβει το κεφάλι του νεκρού, το βάζει σ’ έναν ντορβά και το μεταφέρει στο Ζέλοβο. Στα χέρια του στρατού θα πέσει ένα πτώμα ακέφαλο και ως εκ τούτου, μη αναγνωρίσιμο. Το μεταφέρουν “επί κραβάτου” στην πόλη της Καστοριάς και το βράδυ το παραδίδουν στον μητροπολίτη Γερμανό Καραβαγγέλη, για τα περαιτέρω. Τυπικά θαμμένα στον περίβολο της Μητρόπολης, τα οστά του Μελά θα παραμείνουν σύμφωνα με τον Γ. Μόδη στο ιερό του ναού, περιμένοντας το κεφάλι που λείπει.

Η πορεία του τελευταίου δε θα είναι λιγότερο επεισοδιακή. Από το Ζέλοβο μεταφέρεται–πάντα μέσα στον ντορβά–από τον διπλωματικό υπάλληλο του προξενείου Μοναστηρίου, Βασίλειο Αγοραστό, στο Πισοδέρι και “ενταφιάζεται” προσωρινά μέσα σ’ ένα ξύλινο κιβώτιο, τυλιγμένο με σάβανα από την Ιερουσαλήμ. Θα παραμείνει εκεί μέχρι τον Απρίλιο του 1907 όταν, μεσούντος του Μ. Αγώνα, η χήρα του Μελά παίρνει την άδεια των οθωμανικών αρχών να μεταφέρει τα λείψανα του συζύγου της στην Αθήνα. Καμουφλαρισμένη μέσα σε μια επισκοπική μίτρα, η κεφαλή (ή μάλλον, ό,τι απέμενε απ’ αυτήν) ταξιδεύει ξανά από το Πισοδέρι ως την Καστοριά, για την επανασυγκόλληση του λειψάνου.

(Δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα “Ελευθεροτυπία” στις 4/2/1996)

ΠΙΣΟΔΕΡΙ

Σε δέκα λεπτά χρόνο και επτά χιλιόμετρα δρόμο βρεθήκαμε από το Ανταρτικό στο Πισοδέρι, τον πιο ορεινό οικισμό του νομού Φλώρινας, ο οποίος είναι χτισμένος σε υψόμετρο 1.430 μέτρων, στις πλαγιές του όρους Βαρνούντα. Ο πληθυσμός του, σύμφωνα με την απογραφή του 2011, αλλά και τα λεγόμενα του ξενοδόχου μας στους Ψαράδες είναι επτά κάτοικοι.

Από το Πισοδέρι καταγόταν η οικογένεια Κασομούλη που αγωνίστηκε στην Επανάσταση του 1821 με σημαντικότερο αγωνιστή τον Νικόλαο Κασομούλη, προτομή του οποίου κοσμεί την πλατεία του χωριού.

Μπαίνοντας στο χωριό το κτίριο που τράβηξε πρώτο την προσοχή μας, ήταν το “Hotel Μοδαίστειος” δηλαδή η πρώην Μοδαίστειος Σχολή, που ανεγέρθη από τον Αρχιμανδρίτη Μόδεστο το 1903, λειτουργώντας ως φάρος του Ελληνισμού, που γαλούχησε και μόρφωσε γενιές ολόκληρες Πισοδεριτών μέσα στα 65 χρόνια λειτουργίας της. Σταμάτησε να λειτουργεί το 1970.

Στη ρεματιά που βρίσκεται κάτω από το χωριό υπάρχει ο ναός της Αγίας Παρασκευής που χτίστηκε το 1730, με το εντυπωσιακό πέτρινο Καμπαναριό του 1902. Στο παρεκκλήσι της Αγίας Παρασκευής έθαψε το κεφάλι του Παύλου Μελά, ο ιερέας Σταύρος Τσάμης στις 18-10-1904.

Επικρατούσε απόλυτη ησυχία!! Το χωριό ζει και κινείται μόνο στους ρυθμούς του χιονοδρομικού κέντρου. Όταν τελειώσει η σεζόν και σταματήσει η λειτουργία του, τα πάντα νεκρώνουν....χωριό φάντασμα!!

Δε θυμάμαι να έχω ξαναβρεθεί ποτέ στη ζωή μου σε άλλο μέρος, στο οποίο να μην ακούγεται τίποτα…τίποτα! Ούτε κράξιμο πουλιού, ούτε βέλασμα ή κουδουνάκι ζώου, ούτε καν το απαλό θρόϊσμα των φύλλων στο φύσημα του ανέμου!!

Ευτυχία!!

Τρία χιλιόμετρα μετά το χωριό βρεθήκαμε στο γνωστό χιονοδρομικό κέντρο Βίγλας, ένα από τα παλαιότερα σε λειτουργία χιονοδρομικά κέντρα, αφού ο πρώτος του συρόμενος αναβατήρας τοποθετήθηκε το 1967. Ο νέος εναέριος αναβατήρας ξεκινά από το χωριό, καταλήγοντας στην κορυφή του χιονοδρομικού κέντρου και είναι ο μεγαλύτερος στα Βαλκάνια. Είναι μοναδικό φαινόμενο για τα ελληνικά δεδομένα να υπάρχει συνδετικός αναβατήρας, από ένα χωριό προς το χιονοδρομικό κέντρο.

Το χιονοδρομικό κέντρο διαθέτει πάρκινγκ, εστιατόριο, καφετέρια, σχολή σκι και ενοικιάσεις ειδών σκι καθώς και χώρο για τροχόσπιτα.

Εδώ θα ήθελα να δώσω μερικές πληροφορίες που συνέλεξα από το internet για τις πίστες και τα λιφτ του χιονοδρομικού κέντρου, για όσους αγαπούν και ασχολούνται με αυτό το σπορ.

Όσοι δεν ενδιαφέρονται για το άθλημα, μπορούν να προσπεράσουν τη συγκεκριμένη παράγραφο, η οποία ενδεχομένως να κουράσει και να γίνει βαρετή στους αναγνώστες.

ΛΙΦΤ

1. Κεντρική διθέσια καρέκλα με μήκος 1.400 μέτρα που ξεκινάει από τη βάση του χιονοδρομικού κέντρου και καταλήγει στην κορυφή.

2. Διθέσια καρέκλα Πισοδερίου με μήκος 2.000 μέτρα που ξεκινάει από τη βάση της πίστας Πισοδερίου και καταλήγει στην κορυφή του χιονοδρομικού κέντρου.

3. Συρόμενο πιάτο που εξυπηρετεί την πίστα Ρέα.

4. Baby lift στη βάση του χιονοδρομικού κέντρου, στο τελείωμα της περιφερειακής πίστας.

ΠΙΣΤΕΣ

1. Αρχαρίων- Ηρακλής 200 μέτρα.
Στη βάση του χιονοδρομικού κέντρου, βρίσκεται ανάμεσα στο σαλέ και στην αφετηρία του διθέσιου, δουλεύει με τεχνητό χιόνι και είναι μια από τις πίστες της σχολής σκι.

2. Πίστα Ρέα- Αρχαρίων 700 μέτρα
Εξυπηρετείται από το συρόμενο πιατάκι αναβατήρα, βρίσκεται κάτω από το σαλέ και στο τελείωμα της Μαύρης πίστας.

3. Πίστα κεντρική 1.500 μέτρα
Βρίσκεται ακριβώς αριστερά από την κεντρική διθέσια καρέκλα και εξυπηρετείται από αυτήν. Σε αυτήν την πίστα γίνεται και βραδινό σκι.

4. Πίστα Περιφερειακή-Αφροδίτη 1.850 μέτρα
Όταν βρεθείτε στην κορυφή του χιονοδρομικού από την κεντρική διθέσια καρέκλα, ακολουθείτε έναν δρόμο στα αριστερά και σε λίγο μπαίνετε στην αρχή της πίστας που καταλήγει πίσω από τη βάση του χιονοδρομικού κέντρου.
Εναλλακτική διαδρομή: Αν θέλετε να αποφύγετε το πρώτο απότομο κομμάτι της Περιφερειακής, μπορείτε μόλις φτάσετε στην κορυφή, να συνεχίσετε προς τα δεξιά και να ακολουθήσετε τον δασικό δρόμο, που κάνει τον κύκλο πίσω από την κορυφή και καταλήγει στο τελείωμα του αρχικού απότομου τμήματος.

5. Πίστα Δασική-Τουριστική 3.500 μέτρα
Ξεκινά από την κορυφή του χιονοδρομικού κέντρου και αφού κάνει τον γύρο του βουνού καταλήγει στη βάση.

6. Πίστα Πισοδερίου 2.200 μέτρα
Αφού ανεβείτε με την κεντρική διθέσια καρέκλα συνεχίζετε προς τα δεξιά, όπου βρίσκεται η αρχή της πίστας Πισοδερίου, η οποία καταλήγει κοντά στο χωριό Πισοδέρι και στη βάση της διθέσιας καρέκλας Πισοδερίου.

7. Πίστα Πυλώνες Snowboard (εκτός πίστας) 2.000 μέτρα
Ακολουθείτε τις οδηγίες για την πίστα Πισοδερίου και μόλις δείτε το λιφτ στα αριστερά σας, μπαίνετε στην πίστα κάτω από τους πυλώνες του διθέσιου λιφτ της Πισοδερίου.

8. Πίστα Μαύρη-Ήρα 800 μέτρα
Ξεκινάτε να κατεβαίνετε το αρχικό κομμάτι της κεντρικής για λίγα μέτρα και στρίβετε αριστερά μπαίνοντας στη Μαύρη. Ακριβώς εκεί που τελειώνει ο συρόμενος αναβατήρας, αν συνεχίσετε προς τα δεξιά υπάρχει ένας μικρός δασικός δρόμος που ενώνει τη Μαύρη με την Κεντρική.

Πηγή: www.snowreport.gr/pisoderi/

Αφήνοντας το Πισοδέρι και διανύοντας περίπου 20 km θα φτάναμε στο χωριό Μικρολίμνη, μπαίνοντας πλέον για τα καλά στα παραλίμνια χωριά των Πρεσπών.

Κάπου στη μέση της διαδρομής υπάρχει η τοποθεσία Περβάλι, η επονομαζόμενη και “Πόρτα”, αφού από εδώ μπορείς να παρατηρήσεις ένα πολύ μεγάλο κομμάτι της περιοχής, παίρνοντας μια πρώτη γεύση και εικόνα από αυτό που πρόκειται να ακολουθήσει.

ΜΙΚΡΟΛΙΜΝΗ

Φτάσαμε στις όχθες της Μικρής Πρέσπας και στο χωριό, το οποίο είναι χτισμένο σε υψόμετρο 850 μέτρων και κατοικείται από περίπου 60-80 κατοίκους. Από τη Μικρολίμνη βλέπεις απέναντι το Βιδρονήσι, με τη μεγαλύτερη αποικία κορμοράνων και άλλων σπάνιων πουλιών, τα οποία πετούν πάνω από το κεφάλι σου με χορευτικές κινήσεις, απλώνοντας τα μεγάλα φτερά τους ή μαζεύοντάς τα, κάνοντας απότομες βουτιές στα νερά της λίμνης.

Πλάβες αραγμένες στο λιλιπούτειο λιμανάκι περιμένουν τους ψαράδες για να τις βγάλουν στ’ ανοιχτά για ψάρεμα, φέρνοντας το μεροκάματο πίσω στις οικογένειές τους,

ενώ πάνω στη λίμνη η ταβέρνα περιμένει τους πεινασμένους ταξιδιώτες να γευτούν τις σπεσιαλιτέ του τόπου, όπως είναι οι γίγαντες, οι πιπεριές, τα γριβάδια, τα τσιρόνια αλλά και τα ντόπια κρέατα και τα τυριά, όλα από ντόπιους παραγωγούς με μοναδικές γεύσεις και αρώματα.

Η Μικρολίμνη είναι επίσης γνωστή και για τον ηρωικό αρχιφύλακα Ηλία Κωστένη, ο οποίος στις 8-12-2013 προσέφερε τη ζωή του θυσία στον βωμό του καθήκοντος, πέφτοντας εν ώρα υπηρεσίας, από πυρά κακοποιών, κατά τη διάρκεια περιπολίας του στη Μικρή Πρέσπα. Στη μνήμη του ανεγέρθη μνημείο, τα αποκαλυπτήρια του οποίου έκανε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος.

ΜΗΛΕΩΝΑΣ ή ΜΗΛΙΩΝΑΣ

Πριν τον Λαιμό κάναμε μια μικρή παράκαμψη, για να δούμε μια χούφτα σπίτια φτιαγμένα από χώμα και νερό, καλάμια και άχυρα, μισογκρεμισμένα και σκορπισμένα στους χαμηλούς λόφους και τα χωράφια.

Τα λόγια σταματούν κι αρχίζουν οι σκέψεις! Πως ζούσαν κάποτε οι άνθρωποι εδώ;

Να προσεύχεσαι να μην πιάσει δυνατή βροχή και λιώσει το σπίτι, σβήσει η φωτιά και μείνει το τσουκάλι αδειανό, μουσκέψουν τα σκεπάσματα και κοιμηθείς στα βρεγμένα στρώματα!

Δύσκολες εποχές, άγριοι καιροί, πραγματική επιβίωση! Ζωή στην άκρη του κόσμου!!

ΑΓΙΟΣ ΓΕΡΜΑΝΟΣ

Δε σταματήσαμε στον Λαιμό αλλά προχωρήσαμε φτάνοντας στο κεφαλοχώρι της περιοχής, το οποίο φωλιάζει και προστατεύεται κάτω από τον στιβαρό όγκο του όρους Βαρνούντα και γνώρισε μεγάλη άνθηση κατά το παρελθόν. Ορεινό χωριό, σχεδόν στα σύνορα Ελλάδας-ΠΓΔΜ, πάνω από τη Μεγάλη Πρέσπα, σε υψόμετρο 1.040 μέτρων.

Μέχρι το 1913 μεγάλο μέρος του πληθυσμού ήταν Σλαβόφωνοι. Η ονομασία του χωριού οφείλεται στον ομώνυμο ναό του 10ου αιώνα και διατηρήθηκε καθ’ όλη τη διάρκεια της Οθωμανικής περιόδου, με τον παραφθαρμένο τύπο “Γέρμαν”. Η ύπαρξη του χωριού πιθανολογείται από τις αρχές του 10ου αιώνα οπότε ανεγέρθη και ο ομώνυμος ναός.

Το πρώτο πράγμα που μας έκανε εντύπωση φτάνοντας στον Άγιο Γερμανό είναι το σφιχταγκάλιασμα του παλιού και του νέου ναού, στην πλατεία του χωριού. Ο παλιός ναός αποτελεί κτίσμα ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής σημασίας, αφού εξωτερικά θαυμάζεις τους 4 ογκώδεις πεσσούς που στηρίζουν τον κυλινδρικό τρούλο, ενώ εσωτερικά σε γοητεύουν τοιχογραφίες εξαίρετης τέχνης.

Γύρω από την πλατεία βρίσκονται συγκεντρωμένα τα λιγοστά, πλην καλόγουστα μαγαζιά του χωριού όπως οι γνωστές ταβέρνες “Πρέσπειον” και “Τζάκι” και το ΒΙΡΟ καφέ.

Ωραίοι πέτρινοι ξενώνες αποτελούν πραγματικά ησυχαστήρια για τους επισκέπτες των Πρεσπών, ενώ ο πλούτος του χωριού διακρίνεται μέχρι και σήμερα, στα πέτρινα σπίτια με τους ξύλινους εξώστες και τα διακοσμητικά στοιχεία.

Στο χωριό λειτουργεί Ταχυδρομείο και ακριβώς δίπλα βρίσκονται τα γραφεία του Φορέα Διαχείρισης και το Κέντρο Πληροφόρησης, όπου ο επισκέπτης μπορεί να πάρει όλες τις χρήσιμες πληροφορίες που χρειάζεται σχετικά με την ευρύτερη περιοχή των Πρεσπών καθώς φυλλάδια και χάρτες.

Ακολουθώντας το μονοπάτι που ξεκινάει από τον ναό του Αγίου Γερμανού και προχωράει ανάμεσα από λιβάδια και αμόλυντη φύση, δίπλα από το ομώνυμο ποτάμι του χωριού, φτάσαμε μετά από 10λεπτη διαδρομή στον παραδοσιακό νερόμυλο, ο οποίος κέρδισε το βραβείο Europa Nostra 2016 ως Πολιτιστική Κληρονομιά.

Είναι ο μοναδικός από τους 20 νερόμυλους της περιοχής ο οποίος έχει αποκατασταθεί πλήρως. Πρόκειται για ισόγειο πέτρινο κτίσμα με ξύλινη στέγη που χτίστηκε το 1930 και χρησιμοποιούνταν ως νερόμυλος (άλεσμα σιτηρών), ως νεροτριβή (πλύσιμο υφασμάτων) και ως μαντάνι (φούσκωμα και πήξιμο των υφαντών).

Το ποτάμι του Αγίου Γερμανού πηγάζει από τις κορυφές του Βαρνούντα κοντά στα 2.000 μέτρα και διαρρέει τις βραχώδεις πλαγιές του βουνού για να καταλήξει στη Μεγάλη Πρέσπα. Είναι το μεγαλύτερο και ορμητικότερο από τα ποτάμια της Ελληνικής Πρέσπας και διασχίζει τα χωριά Άγιος Γερμανός και Λαιμός. Το ίδιο το ποτάμι αλλά και πυκνό δίκτυο αυλακιών που χρησιμοποιούνταν για το πότισμα των λιβαδιών και των αγρών, ξεδιψούσαν με τα νερά τους τα χιλιάδες αιγοπρόβατα και παράλληλα ευεργετούσαν την άγρια ζωή. Μέχρι και σήμερα τα νερά του ποταμού μοιράζονται με τον άνθρωπο οι αρκούδες, οι λύκοι, τα ζαρκάδια, οι χρυσαετοί, τα ξεφτέρια, οι λαγοί, οι πέρδικες, οι δρυοκολάπτες, οι πέστροφες και πολλά άλλα ζώα.

Μερικά είδη ψαριών της λίμνης όπως η μπράνα και το σκουμπούζι, την άνοιξη ανεβαίνουν για να γεννήσουν μέσα στο ποτάμι, ως και λίγες εκατοντάδες μέτρα, από τις εκβολές του στη λίμνη. Σήμερα με τα νερά του ποταμού αρδεύονται πολλά στρέμματα γης, τόσο μικρών ορεινών χωραφιών κατά μήκος του ποταμού, όσο και μερικές εκατοντάδες στρέμματα στην τοποθεσία Πρόδαινα, στον κάμπο των Πρεσπών. Κοντά στις εκβολές του, στις όχθες της λίμνης Μεγάλη Πρέσπα έχει αναπτυχθεί ένας μοναδικός για την Ελλάδα τύπος παρόχθιου δάσους που αποτελείται από σημύδες, ιτιές και σκλήθρα.

Η πέστροφα των Πρεσπών είναι ένα από τα εννέα ενδημικά είδη ψαριών της λεκάνης των Πρεσπών και το μοναδικό που απαντάται στο ανώτερο τμήμα του ποταμού του Αγίου Γερμανού. Είναι μικρότερη από 30 εκατοστά και έχει ως κύριο διακριτικό της, τις πορτοκαλο-κόκκινες κηλίδες, που βρίσκονται διασκορπισμένες σε όλο της το σώμα. Χρειάζεται άφθονα, πολύ καθαρά και κρύα νερά και αναπαράγεται τον χειμώνα, όταν όλα γύρω είναι παγωμένα και καλυμμένα με χιόνι. Κρυμμένη πίσω από μεγάλες πέτρες του ποταμού παραμονεύει έντομα που παρασύρονται από το ρεύμα, τα οποία πιάνει με εξαιρετική ευλυγισία και ταχύτητα.

Η πέστροφα του Αγίου Γερμανού, μιας και δεν απαντάται πουθενά αλλού στον κόσμο έχει αποτελέσει αντικείμενο μελέτης από το 1922. Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι πρόκειται για ένα είδος με ξεχωριστό γενετικό προφίλ που βρίσκεται πλέον μόνο σε τέσσερα ποτάμια στην Ελλάδα και την ΠΓΔΜ, σε απομονωμένους και διακριτούς πληθυσμούς. Η πέστροφα δεν έχει φυσικούς εχθρούς στην Πρέσπα, παρά μόνο την αύξηση της θερμοκρασίας των νερών και τη ρύπανση. Το ψάρεμά της απαγορεύεται στο ποτάμι εδώ και πολλά χρόνια, μιας και οι πληθυσμοί της είναι ανησυχητικά μικροί.

Επιλέξαμε το εστιατόριο Πρέσπειον για φαγητό και καθίσαμε έξω στην αυλή. Η μέρα ήταν πολύ καλή, σχεδόν ζεστή και δε σου έκανε καρδιά να κλειστείς μέσα. Ο εξυπηρετικότατος ιδιοκτήτης μας καλωσόρισε ζεστά, μας ρώτησε τα τυπικά: “Από που είμαστε, πόσες μέρες θα μείνουμε, αν μας αρέσει η περιοχή”, για να σπάσει τον πάγο.

Στη συνέχεια λύθηκε η γλώσσα του και μας έδωσε πολλές πληροφορίες για τα χωριά, για τις ταβέρνες της περιοχής, για τα κρέατα και το φαγητό, για τη βαρκάδα στη λίμνη, για το χιονοδρομικό κέντρο, για τα μαγαζιά που πουλάνε φασόλια και άλλα πολλά και ενδιαφέροντα πράγματα για τις Πρέσπες, τα οποία και μεταφέρω μέσω της ιστορίας μου.

Το φαγητό ήταν πολύ καλό, γευστικό και νόστιμο και τα κρέατα που επιλέξαμε μας είπε ότι είναι δικά τους-ντόπια. Και φυσικά δεν είχαμε κανέναν λόγο να μην τον πιστέψουμε, αφού παντού τριγύρω, στα καταπράσινα λιβάδια, βλέπαμε κοπάδια ζώων να βόσκουν ελεύθερα και να κυκλοφορούν ανενόχλητα, ακόμα και μέσα στους δρόμους των χωριών.

Ο μαύρος χοίρος είναι μια σπάνια φυλή οικόσιτου χοίρου που υπάρχει στη χώρα μας από την αρχαιότητα. Το κοπάδι που έβοσκε ο πιστός χοιροβοσκός του Οδυσσέα, Εύμαιος, θεωρείται πως ήταν αυτής της φυλής. Τα συγκεκριμένα ζώα συνεχίζουν να στηρίζουν την αγροτική οικιακή οικονομία της χώρας μας.

Η εκτροφή τους εδώ στην περιοχή ακολουθεί τους φυσικούς κύκλους, αξιοποιώντας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της φυλής. Τα ζώα ζουν ελεύθερα, βόσκοντας κάθε φορά σε ένα φρέσκο λιβάδι, αφήνοντας τον απαραίτητο χρόνο, στο προηγούμενο τμήμα που βόσκησαν, να αναγεννηθεί. Είναι μια διαδικασία που έχει ως αποτέλεσμα, νοστιμότερο και υψηλότερης διατροφικής αξίας κρέας, αλλά και τη φυσική βελτίωση των βοσκοτόπων. Τοπικά παραγόμενα σιτηρά συμπληρώνουν τη διατροφή των ζώων, ενώ το φθινόπωρο το μεγαλύτερο μέρος αυτής της διατροφής αποτελείται από την κορυφαία τροφή για γουρούνια, το βελανίδι.

Η ελληνική βραχυκερατική φυλή βοοειδών απαντάται σε μικρούς πληθυσμούς σε ορεινές κυρίως περιοχές της Ελλάδας, όπου η εκτροφή αγροτικών ζώων απαιτεί φυλές σκληροτράχηλες και προσαρμοσμένες στις δύσκολες εδαφο-κλιματικές συνθήκες. Πρόκειται για αυτόχθονα μικρόσωμα γελάδια, που εκτρέφονται εκτατικά, αξιοποιώντας τη βλάστηση των βοσκοτόπων, κατά τη διάρκεια όλου του έτους και παράγουν άπαχο κρέας εξαιρετικής ποιότητας και γεύσης.

Τα κοπάδια βόσκουν στην παραλίμνια ζώνη της Μεγάλης Πρέσπας και στα λιβάδια του Βαρνούντα, σε υψόμετρο 840 έως 2.000 μέτρων, ενώ τον χειμώνα διατρέφονται με ιδιοπαραγόμενες ζωοτροφές. Στόχος της εκτροφής είναι η διατήρηση της αυτόχθονης αυτής φυλής, ως απόθεμα βιοποικιλότητας του Εθνικού Πάρκου Πρεσπών.

ΛΑΙΜΟΣ

Αφήνοντας πλέον οριστικά πίσω μας τον Άγιο Γερμανό και πριν φτάσουμε στην πλατεία του Λαιμού αναζητήσαμε τον δρόμο που οδηγεί στον λόφο του Αγίου Ιωάννη με το ομώνυμο ξωκκλήσι. Ρωτήσαμε δύο γυναίκες που βρίσκονταν έξω, στην αυλή του σπιτιού τους, οι οποίες μας επιβεβαίωσαν ότι βρισκόμασταν στη σωστή πορεία και συνεχίσαμε να ανηφορίζουμε προς την κορυφή.

Δεν μας έφτανε όση ομορφιά είχαμε ρουφήξει μέχρι τώρα! Ήμασταν άπληστοι! Θέλαμε κι άλλη!

Και εδώ πάνω, στην κορυφή του λόφου, τη βρήκαμε! Γιατί κάθε γωνιά αυτού του τόπου, σε εκπλήσσει και σε ανταμείβει αν την ψάχνεις! Και σου προσφέρει απλόχερα, χωρίς να ζητά ανταλλάγματα, όση ομορφιά και απλότητα ζητήσεις, χωρίς τσιγκουνιές!

Ο λόφος είναι κατάφυτος από βελανιδιές και προσφέρει καταπληκτική θέα στη λίμνη, στα γύρω βουνά και στα οργωμένα χωράφια, τα οποία ετοιμάζονταν από τους αγρότες, για να δεχτούν τη νέα σπορά του πολύτιμου καρπού!!

Ο Λαιμός αποτελεί έδρα του Δήμου Πρεσπών και βρίσκεται σε υψόμετρο 900 μέτρων. Βασική ασχολία των κατοίκων είναι η καλλιέργεια φασολιών, η κτηνοτροφία, η αλιεία, ο τουρισμός και το εμπόριο. Ο πληθυσμός ανέρχεται περίπου στους 250 κατοίκους. Το μεγαλύτερο ποσοστό των σπιτιών και εδώ είναι χτισμένα με πέτρα και πλίνθους και αποτελούν αντιπροσωπευτικό δείγμα των κτιρίων του 19ου αιώνα. Στο χωριό λειτουργεί Δημοτική Βιβλιοθήκη και Λαογραφική Συλλογή.

Το εντυπωσιακότερο κτίριο στο χωριό είναι το Δημαρχείο και αμέσως μας τράβηξε το βλέμμα. Ένα άλλο στοιχείο που μας έκανε να χαμογελάσουμε και να σχολιάσουμε ήταν οι κάδοι απορριμμάτων. Σ’ αυτό το χωριό κατάφεραν να τους κάνουν να μοιάζουν όμορφοι. Αργότερα στο ταξίδι, τους συναντήσαμε και στην Καστοριά, αλλά η πρώτη εντύπωση ήταν εκείνη που μέτρησε τόσο θετικά.

Αναζητήσαμε τον συνεταιρισμό φασολοπαραγωγών “Πελεκάνος” για να αγοράσουμε τους περίφημους γίγαντες της περιοχής, αλλά δυστυχώς εκείνην την ώρα τον βρήκαμε κλειστό και έτσι αναβάλαμε την αγορά για την άλλη μέρα.

ΠΑΡΑΛΙΑ ΜΕΓΑΛΗΣ ΠΡΕΣΠΑΣ ΚΑΙ ΚΟΥΛΑ

Απογευματάκι πλέον οδηγούσαμε στον επαρχιακό δρόμο Λαιμού-Βροντερού, για να καταλήξουμε στον τελευταίο σημερινό προορισμό μας, τους Ψαράδες, όπου και θα διανυκτερεύαμε. Ο δρόμος αυτός διασχίζει τη στενή και αμμώδη λωρίδα γης, που χωρίζει τις δύο λίμνες, πριν αρχίσει να ανηφορίζει το όρος Ντέβας, πίσω από το οποίο βρίσκεται το χωριό. Εδώ στη θέση Κούλα σχηματίζεται αμμώδης παραλία και βρίσκονται τα κτίρια της πλαζ που είναι τα μοναδικά που κατασκευάστηκαν από τον ΕΟΤ, τη δεκαετία του ‘70, σε παραλία εσωτερικών νερών. Μεγάλα τμήματα της παραλίας προσφέρονται για κολύμβηση, αλλά τα κτίρια είναι πλέον εγκαταλελειμμένα.

Αφήσαμε το αυτοκίνητο πιο πέρα και περπατήσαμε μέχρι την ακρολιμνιά πάνω στην άμμο.

Κοιτάζοντας δεξιά μας, τα μάτια χάνονταν στην απεραντοσύνη της λίμνης, ενώ αριστερά μας πανύψηλα δέντρα κοσμούσαν τις όχθες του ποταμού-καναλιού που χύνεται από τη Μικρή Πρέσπα στη Μεγάλη. Το θυρόφραγμα που υπάρχει πάνω στον δρόμο κατασκευάστηκε το 2004 και ρυθμίζει τη στάθμη της Μικρής Πρέσπας, ώστε να εξασφαλίζεται το ύψος του νερού που είναι κατάλληλο για την αναπαραγωγή των ψαριών, να επιτυγχάνεται η προστασία των ειδών άγριας χλωρίδας και πανίδας και να εξασφαλίζεται η κάλυψη των αρδευτικών αναγκών των αγροτών.

Εντυπωσιακοί πελεκάνοι πετούσαν χαμηλά πάνω από τον ισθμό και στις καλαμιές τραγουδούσαν τον σκοπό τους οι βάτραχοι! Εικόνες και ήχοι ξεχασμένοι!

Ανηφορίζοντας το όρος Ντέβας κάναμε επίσης μια μικρή στάση στο παρατηρητήριο, απ’ όπου μπορείς με τα μεγάλα κιάλια να δεις τις απέναντι πλαγιές των βουνών, τα χωριά και φυσικά τη λίμνη.

Στο ξωκκλήσι του Αη-Γιώργη, στο ψηλότερο σημείο του δρόμου μεταξύ Κούλας και Ψαράδων συναντήσαμε τα μοναδικά και καλοδιατηρημένα δάση των αρκεύθων ή ‘’ήμερων κέδρων”.

Εμφανίζονται και στις τρεις χώρες που μοιράζονται τις λίμνες. Στην Ελληνική πλευρά εμφανίζονται κυρίως στην ευρύτερη περιοχή των Ψαράδων, της Πύλης και του Βροντερού, αλλά και στο όρος Τρικλάριο κοντά στη Μικρολίμνη. Τα δάση αυτά είναι ιδιαίτερα σπάνια στην Ευρώπη και απολαμβάνουν ιδιαίτερο καθεστώς προστασίας.

Από τον Αη-Γιώργη ξεκινούν μονοπάτια, ανάμεσα από τα σπάνια δάση των αρκεύθων, όπου ο περιπατητής μπορεί να απολαύσει πανοραμική θέα όλης της περιοχής.

ΨΑΡΑΔΕΣ

Κατηφορίζοντας προς τη Μεγάλη Πρέσπα, ο δρόμος καταλήγει στους Ψαράδες, το μοναδικό Ελληνικό χωριό στις όχθες της λίμνης και ανακηρυγμένο ως “παραδοσιακός οικισμός”. Το ψάρεμα και η λίμνη είναι η ίδια η ζωή των κατοίκων του.

Οι πρώτες εικόνες που αντικρίσαμε πρωτο-μπαίνοντας στο χωριό ήταν κόκκινες στέγες, καμινάδες τζακιών να καπνίζουν, καταπράσινα λιβάδια με αγελάδες να βόσκουν και στο βάθος ο στενός κόλπος και η λίμνη.

Σταματήσαμε στον πεζόδρομο με τις ταβέρνες και τα μαγαζιά. Εδώ συγκεντρώνεται όλη κι όλη η ζωή του χωριού.

Ο Νίκος Παπαδόπουλος που διευθύνει το συγκρότημα ενοικιαζόμενων δωματίων “Το Αρχοντικό” καθόταν έξω στα τραπεζάκια της ταβέρνας “Ακρολιμνιά”, δική τους επιχείρηση και αυτή, μόνο που εδώ κάνει κουμάντο ο κύριος Λάζαρος, ο μπαμπάς. Μόλις μας είδε, κατάλαβε αμέσως, ότι είμαστε οι πελάτες που είχαμε κλείσει τις δύο διανυκτερεύσεις στον ξενώνα του και μας καλωσόρισε εγκάρδια.

Βγαίνοντας από το αυτοκίνητο, αμέσως νιώσαμε μια αλλαγή στη θερμοκρασία. Έκανε ψύχρα….ίσως και κρύο! ΑΑΑ... γι’ αυτό καπνίζουν οι καμινάδες, κάνει κρύο εδώ!

Ο Νίκος μας οδήγησε στον ξενώνα. Έξω στην αυλή υπήρχαν φυτά και λουλούδια ανθισμένα, ενώ στα σκοινιά κρεμόταν η απλωμένη μπουγάδα. Μπήκαμε στον χώρο υποδοχής, ένα μεγάλο δωμάτιο με καναπέδες ντυμένους με παραδοσιακά υφαντά και φλοκάτες, μπακιρένια σκεύη κρεμασμένα στους τοίχους και ένα τζάκι, όπου έκαιγε μια μεγαλειώδης φωτιά!

“Σας έβαλα στον δεύτερο όροφο, για να’ χετε θέα στη λίμνη”, μας είπε.

“Το καλοριφέρ καίει συνέχεια αλλά αν κρυώσετε, μπορείτε να ανάψετε και την ηλεκτρική σόμπα που υπάρχει στο δωμάτιο”, συνέχισε. Ε! σας πληροφορώ ότι χρειάστηκε και αυτή αργότερα, όταν έπεσε για τα καλά η νύχτα. 10 Απριλίου 2017 έγραφε το ημερολόγιο, όταν διαδραματιζόντουσαν αυτά που σας περιγράφω. Εδώ ακόμα και τον Αύγουστο, το απογευματάκι, θέλεις ζακέτα για να καθίσεις έξω και κουβέρτα το βράδυ για να σκεπαστείς. Το aircondition είναι άγνωστη λέξη.

Αφήσαμε τα πράγματα γρήγορα, φορέσαμε φούτερ και μπουφάν και βγήκαμε έξω για να προλάβουμε το ηλιοβασίλεμα!!

Το λιμανάκι των Ψαράδων προστατεύεται στην αγκαλιά του φιορδ της Μεγάλης Πρέσπας. Εδώ είναι δεμένες, σε κινητές ή ακίνητες προβλήτες οι βάρκες των ψαράδων και από εδώ έχεις θέα σε ολόκληρο τον επιμήκη οικισμό.

Η βόλτα με τις βάρκες στη λίμνη και τα ασκηταριά ξεκινά επίσης από εδώ, αφού προηγουμένως έχει γίνει η συμφωνία με τον βαρκάρη. Η ταρίφα είναι 20 ευρώ για τη μικρή διαδρομή και 30 ευρώ για τη μεγάλη.

Περπατώντας πάνω στην προβλήτα χάνεσαι στην ηρεμία της λίμνης, θαμπώνεσαι από την απλότητα του τοπίου και σηκώνοντας ψηλά το κεφάλι ακολουθείς με το βλέμμα σου το πέταγμα των κορμοράνων και των αργυροπελεκάνων, που χάνονται πέρα μακριά, στην απεραντοσύνη των νερών!

Ο ήλιος έλουσε για τελευταία φορά το χωριό,

ο πελεκάνος μπήκε στο λιμανάκι για να καληνυχτίσει το χωριό και τους ψαράδες,

οι αγελάδες πήραν τον δρόμο της επιστροφής από το λιβάδι προς τους στάβλους, μπροστά ο αρχηγός μουγκανίζοντας δυνατά, για να ξεσηκώσει και τις τελευταίες ξεχασμένες

και όλα γαλήνεψαν ακόμα περισσότερο πέφτοντας σιγά-σιγά το σκοτάδι!

Μόνο τα βατράχια ζωντάνεψαν, ξεκινώντας μια ξέφρενη συναυλία, η οποία μας κράτησε συντροφιά ολόκληρο το βράδυ, μέχρι που μας πήρε ο ύπνος.

 

[makisg]

δεν έχω λόγια @Klair ,είσαι απίθανη. σε ευχαριστούμε.

 

[alma]

Αχ με ταξίδεψε χρόνια πίσω αυτή η ιστορία...Ακόμα θυμάμαι τη γαλήνη του χωριού "Ψαράδες" τα διάφορα πτηνά στις Πρέσπες που όσο μεγαλύτερη ησυχία έκανε κανείς τόσο περισσότερα μπορούσε να ανακαλύψει πίσω από τις καλαμιές.
Αρκεί να πάει κανείς σεβόμενος την ηρεμία αυτών των τόπων.Ακόμα θυμάμαι να βλέπουμε μαγεμένοι να ξεπροβάλλουν πελεκάνοι και άλλα πτηνά πίσω από τις καλαμιές και ....να φεύγουν έντρομα όταν ένας βάρβαρος επισκέπτης-τουρίστας (κάτοικος μεγαλούπολης κι αυτός, από ότι φάνηκε από όσα έλεγε μετά) άρχισε να ουρλιάζει σαν βάρβαρος δίπλα τους "ΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑ ΠΕΛΕΚΑΝΟΙΙΙΙΙΙ.ΤΡΕΧΑ ΚΩΣΤΑΚΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗ ΝΑ ΔΕΙΣ".


Μέχρι να τρέξει ο μικρός είχαν φύγει τα δύστυχα τα πτηνά τρομαγμένα.
Βλέπεις οι κάτοικοι της πόλης συχνά δεν σεβόμαστε τη γαλήνη και την ηρεμία,ούτε τους αργούς ρυθμούς ζωής σε αυτά τα μέρη. Κρίμα γιατί είναι ότι πρέπει για να γαληνέψει η ψυχή.

Αγαπώ πολύ τις φωτο και την ιστορία σου γιατί μεταδίδουν αυτή τη γαλήνη.Μπράβο.

 

[Klair]

δεν έχω λόγια @Klair ,είσαι απίθανη. σε ευχαριστούμε.

Ευχαριστώ πάρα πολύ @makisg. Όσο περισσότερο ταξιδεύουμε, τόσο περισσότερο βελτιωνόμαστε, γινόμαστε καλύτεροι και πιο συνειδητοποιημένοι άνθρωποι και γράφουμε ωραιότερες ιστορίες.

 

[Klair]

Αχ με ταξίδεψε χρόνια πίσω αυτή η ιστορία...Ακόμα θυμάμαι τη γαλήνη του χωριού "Ψαράδες" τα διάφορα πτηνά στις Πρέσπες που όσο μεγαλύτερη ησυχία έκανε κανείς τόσο περισσότερα μπορούσε να ανακαλύψει πίσω από τις καλαμιές.
Αρκεί να πάει κανείς σεβόμενος την ηρεμία αυτών των τόπων.Ακόμα θυμάμαι να βλέπουμε μαγεμένοι να ξεπροβάλλουν πελεκάνοι και άλλα πτηνά πίσω από τις καλαμιές και ....να φεύγουν έντρομα όταν ένας βάρβαρος επισκέπτης-τουρίστας (κάτοικος μεγαλούπολης κι αυτός, από ότι φάνηκε από όσα έλεγε μετά) άρχισε να ουρλιάζει σαν βάρβαρος δίπλα τους "ΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑ ΠΕΛΕΚΑΝΟΙΙΙΙΙΙ.ΤΡΕΧΑ ΚΩΣΤΑΚΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗ ΝΑ ΔΕΙΣ".


Μέχρι να τρέξει ο μικρός είχαν φύγει τα δύστυχα τα πτηνά τρομαγμένα.
Βλέπεις οι κάτοικοι της πόλης συχνά δεν σεβόμαστε τη γαλήνη και την ηρεμία,ούτε τους αργούς ρυθμούς ζωής σε αυτά τα μέρη. Κρίμα γιατί είναι ότι πρέπει για να γαληνέψει η ψυχή.

Αγαπώ πολύ τις φωτο και την ιστορία σου γιατί μεταδίδουν αυτή τη γαλήνη.Μπράβο.

Εμείς ευτυχώς, δεν συναντήσαμε κανέναν τέτοιο "πολιτισμένο" άνθρωπο και απολαύσαμε όλα αυτά τα μαγευτικά τοπία με την ησυχία και τη γαλήνη που τους αρμόζει.

Σε ευχαριστώ πολύ και χαίρομαι ιδιαίτερα που σε ξαναταξίδεψα στις Πρέσπες.
Για μένα ήταν ταξίδι-σταθμός, στην ιστορία του τόπου, στην απλότητα των τοπίων, στη γαλήνη των νερών των λιμνών αλλά και της ψυχής μου...

Πολύ, μα πάρα πολύ θα ήθελα να ξαναβρεθώ κάποτε σ' αυτά τα μέρη!!!

 

[dpapatsimpas]

Τι μου θυμισες τωρα,εκανα το αγροτικο μου εκει σαν γιατρος το 2003.Εκεινο το χειμωνα η Μικρη Πρεσπα ειχε παγωσει τελειως και καθε βραδυ ακουγες τον παγο τα τριζει.Ωραια ιστορια,μας ταξιδεψες σε μερη μαγικα