hydronetta
Member
- Μηνύματα
- 4.171
- Likes
- 14.604
- Επόμενο Ταξίδι
- ???
- Ταξίδι-Όνειρο
- όπου δεν έχω πάει
Περιεχόμενα
- Κεφάλαιο 1
- Κεφάλαιο 2ο][B]Διαδρομή Κατάπολα – Παραλία Μαλτέζι[/B
- Κεφάλαιο 3ο][B]Διαδρομή Χώρα – Μοναστήρι Χοζοβιώτισσας – Αγ.Άννα[/B
- Κεφάλαιο 4ο][B]Διαδρομή Κατάπολα – Αρχαία Μινώα[/B
- Κεφάλαιο 5ο][B]To απόλυτο αμοργιανό trekking: Μονή Χοζοβιώτισσας – Αιγιάλη (Μέρος 1ο)[/B
- Κεφάλαιο 6ο][B]To απόλυτο αμοργιανό trekking: Μονή Χοζοβιώτισσας – Αιγιάλη (Μέρος 2ο)[/B
- Κεφάλαιο 7ο][B]H Aμοργός με τα μάτια ενός ροζ γουρουνιού![/B
- Κεφάλαιο 8ο (by galat)][B]Στην παλιά στράτα[/B
Διαδρομή από το χωριό Βρούτσι στην Ακρόπολη της Αρχαίας Αρκεσίνης
Αμοργός. Καλοκαίρι 2011.
Οι επισκέπτες του νησιού αναζητούν τη χαλάρωση λιαζόμενοι ολημερίς σαν τα χταπόδια στις λιγοστές παραλίες του νησιού. Άλλοι απολαμβάνουν τις ηδονές του Βάκχου το βράδυ στη Χώρα... Λιγότεροι οργώνουν με αυτοκίνητο ή μηχανάκι τους φιδογυριστούς δρόμους επισκεπτόμενοι τα γραφικά χωριά, αντιπαλεύοντας ενίοτε ανεπιτυχώς το μένος του Αιόλου…. (τυχαίο που ένα σωρό κυκλοφορούν με πατερίτσες; Δεν νομίζω).
Κι εγώ σκυμμένος επί χάρτου παλέυω να ανακαλύψω ποιές διαδρομές ενδείκνυνται για πεζοπορία, συνδυάζοντας κάποια αξιοθέατα.
Η Αμοργός προσφέρει κάποιες ξεχωριστές συγκινήσεις σε όποιον αγαπά τη πεζοπορία κι ενδιαφέρεται να ξεχάσει για λίγο τις ανέσεις των τροχών και να ασκηθεί κομμάτι παραπάνω από το να παίζει ρακέτες στη παραλία καταρρακώνοντας το νευρικό μου σύστημα με το συνεχές τακ τουκ.
Μια Κυριακή πρωί, με τις καμπάνες να χτυπούν το σχόλασμα της εκκλησιάς, με βρήκε να μασουλώ το αντίδωρό μου. Ομολογώ ότι ο κυριακάτικος εκκλησιασμός μου αρέσει στα νησιά, όπου όλες οι καλοκυράδες σε έχουν σκανάρει από τη τρίχα του κεφαλιού μέχρι το τακούνι του παπουτσιού και το πόθεν έσχες σου ως νέα παρουσία στο νησί μεταφέρεται από στόμα σε στόμα με ταχύτητα φωτός.
Η απόφαση είχε παρθεί από την προηγούμενη. Θα ξεπερνούσα τις φοβίες μου για τους δρόμους καρμανιόλες και θα οδηγούσα προς το νότιο τμήμα του νησιού με σκοπό να κάνω πεζοπορία στη διαδρομή Βρούτσι - Αρχαία Αρκεσίνη (Καστρί).
Η ακρόπολη της Αρχαίας Αρκεσίνης ιδρύθηκε την αρχαϊκή εποχή από Ναξιώτες και ήταν ένας από τους 3 παλιότερους οικισμούς της Αμοργού μετά την κατάρρευση του Μυκηναϊκού Πολιτισμού. Η μόνη ανασκαφική έρευνα στην Αρκεσίνη έγινε το 1888 από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή. Τα ευρήματα ήταν κυρίως από την κλασική και την ελληνιστική εποχή, ενώ η εύρεση και βυζαντινών νομισμάτων καταδεικνύει ότι η ακρόπολη συνέχιζε να παίζει τον αμυντικό της ρόλο μέχρι το μέσο Βυζάντιο. Σήμερα τα μοναδικά απομεινάρια της απόρθητης οχυρωματικής θέσης της Αρκεσίνης είναι ένα μικρό τμήμα των τειχών που δεσπόζει στα βράχια μια ανάσα από τα κύματα που σκάνε μανιασμένα στις απόκρημνες ακτές της.
Ανηφορίζοντας το φουρκετόδρομο από τα Κατάπολα προς τη Χώρα, στρίβεις αρχικά δεξιά προς το Μοναστήρι της Χοζοβιώτισσας και τη παραλία της Αγίας Άννας. Αν μέχρι τώρα δεν έχετε επισκεφθεί το πασίγνωστο Μοναστήρι είναι ταξιδιωτικό αμάρτημα να μην κάνετε την παράκαμψη και να πάρετε την άγουσα στα 200+ σκαλιά που οδηγούν στην αετοφωλιά που είναι χτισμένο. Οι κάθετοι βράχοι και η θέα προς το απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου σου αφήνει μια υπέροχη αίσθηση, νοιώθεις έτοιμος ν’απογειωθείς. Μεταφορικά και κυριολεκτικά καθώς σαν φυσούν εκεί τα μελτέμια νοιώθεις το έδαφος να χάνεται κάτω από τα πόδια σου.
11,5 χιλιόμετρα χωρίζουν το χωριουδάκι Βρουτσί από τη ΧώραΑμφιβάλλω αν το χωριό τυγχάνει της προσοχής πολλών επισκεπτών. Λίγα σπίτια, μια όμορφη ταβερνούλα με πέργκολα για τη δροσιά κι ένα κάτασπρο εκκλησάκι συνθέτουν το σκηνικό. Και μπόλικα πιτσιρίκια που παίζουν ανέμελα στο μοναδικό δρόμο του χωριού.
Η σήμανση για το μονοπάτι που οδηγεί προς το Καστρί-Αρχαία Αρκεσίνη είναι αρκετά ευδιάκριτη (πώς άλλωστε να χαθείς σε ένα χωριό με 10 σπίτια) και σε πληροφορεί ότι ο ποδαρόδρομος διαρκεί 25 λεπτά. Το καλντερίμι είναι κατηφορικό, πλακόστρωτο και πολύ βατό. Το πρώτο που αντικρίζεις κατεβαίνοντας είναι στο βάθος πάνω σε ένα λοφάκι το κάτασπρο εκκλησάκι του Αγ.Ιωάννη του Αποκεφαλισθέντος.
Το ξωκλήσι του Αγ.Ιωάννη
Χονδρικά βρίσκεται στη μέση της διαδρομής δίνοντας την ευκαιρία για μια σύντομη στάση. Εκεί η θέα είναι εξαιρετική. Θα αφήσετε το βλέμμα να πλανηθεί τριγύρω στις υπόλοιπες Μικρές Κυκλάδες ως τη Νάξο καθώς και το κόλπο των Κατάπολων, ως τη Χώρα κρυμμένη κάπου στους λόφους στο βάθος. Από κει αγναντεύεις και την Ακρόπολη, το Καστρί, με το κάτασπρο εκκλησάκι της Παναγιάς της Καστριανής να ξεχωρίζει μέσα στα ερείπια των πετρόχτιστων κτισμάτων.
Η Ακρόπολη, το Καστρί, κατεβαίνοντας από τον Αγιο Ιωάννη
Αν και το ξωκλήσι ήταν κλειδωμένο με εντυπωσίασε που εξωτερικά διακοσμείται από ένα μικρό κομμάτι ανεσκαμμένης αρχαιοελληνικής ( ?) επιγραφής το περιεχόμενο της οποίας στάθηκε αδύνατο να αποκρυπτογραφήσω λόγω της φθοράς και του σχετικού βανδαλισμού (βάψιμο με ασβέστη!!!)
Η διαδρομή από τον Αγιο Ιωάννη συνεχίζει κατηφορική μέχρι τα πρώτα ερείπια στο Καστρί.
Κτίσματα με τοίχους πέτρινους στέκουν λείψανα του παρελθόντος δίνοντας καταφύγιο ενίοτε στα ερίφια της περιοχής.
Μια ασβεστωμένη μικρή πέτρινη σκάλα σε οδηγεί στη κορφή της Ακρόπολης. Κι εκεί γκρεμίσματα με μόνο το εκκλησάκι της Παναγιάς της Καστριανής να στέκει κάτασπρο να ατενίζει το Αιγαίο συνομιλώντας ατέρμονα με τα φαντάσματα του παρελθόντος.
To ξωκλήσι της Παναγιάς της Καστριανής ανάμεσα στα ερείπια της Ακρόπολης στο Καστρί
Το μονοπάτι από τον Αγιο Ιωάννη (τον αποκεφαλισθέντα) όπως φάινεται από το Καστρί
Συνεχίζοντας τη διαδρομή στα ριζά του βράχου ακολουθώντας τη σχετική σήμανση, βρέθηκα ξαφνικά να περνάω από ένα στενό πέρασμα μέσα στους βράχους για να βρεθώ στην άκρη του ακρωτηριού όπου ασίγαστα έσκαγαν τα κύματα. Ένα λιοτρίβι, μερικά χτίσματα, λίγα για να προδίδουν το παρελθόν. Ίσως μοναδικός μάρτυρας της Αρχαίας Αρκεσίνης οι μεγάλοι λίθοι που προδίδουν τα όρια των οχυρωματικών τειχών.
Ήταν καταμεσήμερο όταν αποφάσισα να πάρω τον ανηφορικό δρόμο της επιστροφής στο χωριό. Ευτυχώς το βοριαδάκι έκανε την ανάβαση εύκολη. Φτάνοντας αποφάσισα ότι ήταν πρώτης τάξεως ευκαιρία να απολαύσω ένα μπανάκι στην γειτονική παραλία του πολυδιαφημιζόμενου Μούρου.
Παραλία Μούρος
Ομολογώ ότι αν απουσίαζαν οι ορδές των τουριστών η πυκνότητα των οποίων σε οδηγούσε να μάχεσαι για μια σπιθαμή γης για να απλώσεις την πετσέτα σου, ο Μούρος θα ήταν αρκούντως ειδυλλιακός. Η πρότασή μου συνεπώς είναι αν θέλετε να ευχαριστηθείτε το μπάνιο σας εκεί εν μέσω υψηλής τουριστικής περιόδου, ελάτε νωρίς το πρωί. Το ψιλό βοτσαλάκι, τα καταγάλανα νερά και οι θαλάσσιες σπηλιές θα σας ενθουσιάσουν, σ’ένα νησί που δεν φημίζεται για τις παραλίες του.
Η Αμοργός έχει αρκετές πεζοπορικές διαδρομές που καλούν τον επισκέπτη να τις ανακαλύψει, κι ελπίζω να το πράξω μέχρι τη μέρα που θ’αποχαιρετήσω το νησί.
Τα Κατάπολα δεν είναι και το μέρος που θα ονειρευόμουν να κατοικοεδρεύω όντας στην Αμοργό. Αφού όμως τα έφερε έτσι η μοίρα και το δωμάτιο που μου παραχωρήθηκε βρισκόταν εκεί, αποφάσισα πως θα προσπαθούσα να ανακαλύψω όσο μπορούσα περισσότερα στη γύρω περιοχή, στο χρόνο που μου απέμενε από τη δουλειά.
Κατάπολα
Θυμάμαι τη πρώτη φορά που είχα βρεθεί στα Κατάπολα πριν κάτι δεκαετίες τη δυσάρεστη οσμή που αναδυόταν σ’όλο το λιμάνι από τα λύματα που ανεξέλεγκτα χύνονταν στη θάλασσα. Σήμερα το σκηνικό έχει αλλάξει προς τέρψιν των ταξιδιωτών που μπορούν να απολαύσουν μια χαλαρή βραδινή βόλτα στη παραλία απολαμβάνοντας τα μενεξεδιά χρώματα του δειλινού.
Τη διαδρομή που προτείνω, οι «χαλαροί» μπορούν να την αγνοήσουν παντελώς καθώς τα βαρκάκια πάνε κι έρχονται ανά μισάωρο από την αποβάθρα του λιμανιού. Οπότε δεν συντρέχει λόγος να μπουν στη διαδικασία να περπατάνε στο λιοπύρι μισή ώρα για να φτάσουν στην παραλία Μαλτέζι. Αν όμως ξυπνά μέσα σας ο μικρός εξερευνητής τότε ακολουθήστε το μονοπάτι που οδηγεί σ’αυτήν και είναι αρκετά εύκολο με εξαίρεση ίσως το τελευταίο κομμάτι του.
Η παραλία αυτή βρίσκεται ΒΔ των Κατάπολων και είναι ό,τι πιο αξιόλογο και εύκολα προσβάσιμο έχει να επιδείξει η περιοχή. Επίσης ακόμα και με τα μποφόρ να μαίνονται, αυτή παραμένει απάνεμη σε αντίθεση με άλλες παραλίες ανατολικότερα του λιμανιού.
Η διαδρομή ακολουθεί αρχικά τον αυτοκινητόδρομο δίπλα από τη αμμουδερή παραλία στα Κατάπολα. Λύση απολύτου ανάγκης για μπάνιο θεωρώ τη συγκεκριμένη παραλία που προσφέρεται μόνο για ηλιοθεραπεία καθώς η θάλασσα έχει αρκετά φύκια, στο οπτικό πεδίο παρεμβάλλονται κάθε είδους σκάφη, τροχοφόρα και περιπατητές περιδιαβαίνουν ασταμάτητα πάνω από το κεφάλι σου στο δρόμο κι αν φυσάει αρκετά είσαι εκτεθειμένος στους αέρηδες.
Η παραλία στα Κατάπολα
Εκεί που τελειώνει η παραλία ξεκινά ο συνοικισμός με το ευρηματικό όνομα Ξυλοκερατίδι. Εκεί θα βρει κανείς ταβερνάκια και μπαράκια που βγάζουν τα τραπεζάκια τους σχεδόν πάνω στο κύμα και δεδομένης της ηρεμίας της περιοχής ενδείκνυνται για ένα πιο ήσυχο (βλέπε ρομαντικό) δείπνο καθώς τα χρώματα του δειλινού ήταν οφείλω να ομολογήσω εκπληκτικά.
Στο Ξυλοκερατίδι το δειλινό
Επειδή ο παραλιακός δρόμος οδηγεί στο…. πουθενά, ακολουθείς ένα παράλληλο δρόμο μέσα στα στενά του συνοικισμού που ομολογουμένως δεν έχουν κανένα παραδοσιακό χρώμα. Περνώντας από το νεκροταφείο της περιοχής, αισθάνεσαι ξαφνικά μια απόκοσμη ζήλεια γι΄αυτούς που τα κορμιά τους αναπαύονται αιωνίως ατενίζοντας το βαθύ γαλάζιο της θάλασσας. Από κεί απλώνεται πανοραμικά η παραλία του Αγίου Παντελεήμονα με υπέροχα τυρκουάζ νερά κι αυτομάτως αναρωτιέσαι γιατί είναι παντελώς έρημη.
Η απορία σου λύνεται αμέσως μόλις κατέβεις στα σκαλιά και βρεθείς στη παραλία. Στενή, γεμάτη πέτρες, δεν επιτρέπει ούτε εύκολη πρόσβαση στη θάλασσα ούτε και ιδανικές συνθήκες για να απλώσεις τη πετσετούλα σου και να χαλαρώσεις στο καρκινογόνο (πλέον) χάδι του ήλιου. Μόνες λύσεις και αρκετά δημοφιλείς δυστυχώς είναι οι αποβάθρες κοντά στο ξωκλήσι του Αγίου Παντελεήμονα ή στην αρχή της παραλίας όπου τα λιγοστά αρμιρίκια παρέχουν σκέπη από τον ήλιο.
Το ξωκλήσι του Αγίου Παντελεήμονα μια ανάσα από τη θάλασσα είναι από τα πιο φωτογενή σημεία στην Αμοργό. Χτισμένο πάνω σε ένα ακρωτήρι φαντάζει πανέμορφο με φόντο τα Κατάπολα ή τα γυμνά βράχια και τα γαλαζοπράσινα νερά. Θα το χαρακτήριζα μάλιστα εξίσου λειτουργικό γιατί μερικοί τουρίστες βρίσκουν πολύ βολικό να ξαπλάρουν στα πεζούλια του που προσφέρουν δωρεάν αντηλιακή προστασία. Τα βράχια δε περιξ της εκκλησίας είναι κι αυτά προσφιλής τόπος των λουομένων που αναζητούν λίγη μοναξιά, μακριά από τα πλήθη που συρρέουν στο Μαλτέζι.
Το ξωκλήσι του Αγίου Παντελεήμονα
Στο τελευταίο κομμάτι της διαδρομής περνάς από μια δεύτερη παραλία (εξίσου αφιλόξενη για κολύμπι), για να ακολουθήσει μια μίνι αναρρίχηση σε ένα μονοπάτι που τελικά σε αποζημιώνει με πανοραμική θέα της παραλίας του Μαλτεζίου.
Παραλία Μαλτέζι
Μη αυταπατάσθε ότι ανακαλύψατε την παραδεισένια απομονωμένη παραλία. Όλα τα συμπαρομαρτούντα είναι εκεί. Και beach bar και ξαπλώστρες, αλλά ευτυχώς δεν εκτείνονται καθ’ όλο το μήκος της. Έτσι, πλήθους επιτρέποντος, μπορεί να βρεις μια γωνιά να απλώσεις την πετσετούλα σου στην άμμο. Τα νερά είναι πάντοτε γαλήνια, γαλαζοπράσινα και καθάρια. Αν μάλιστα απουσίαζαν οι γνωστοί ουδόλως υποσχόμενοι παίκτες ρακετών που μετατρέπουν κάθε παραλία σε γήπεδο Γουίμπλεντον ή οι γνωστές τσιρίδες μικρών τε και μεγάλων (και ω τι πρωτότυπο) ελλήνων παραθεριστών, η παραλία θα ήταν ιδανική διέξοδος για τους παροικούντες στα Κατάπολα.
Γενικά η διαδρομή διάρκειας μισής ώρας είναι αρκετά εύκολη, σχετικά ευχάριστη (αφού περπατάς δίπλα στη θάλασσα), αλλά στερείται αξιοθέατων. Η παραμονή στη παραλία ενδείκνυται πριν το μεσημέρι κι αφότου το τελευταίο βαρκάκι πάρει την πλειονότητα των «χαλαρών» λουομένων το απόγευμα.
Εναλλακτική πρόταση για μπάνιο για όσους αγαπούν τα βράχια, είναι η βραχώδης παραλία στις Πλάκες. Εξίσου όμως δημοφιλής και με πρόσβαση όπως διαπίστωσα μόνο δια θαλάσσης. Είναι δε και το μόνο μέρος που μπορείς να απολαύσεις το μπάνιο σου εν αδαμιαία περιβολή αρκεί βέβαια να κάνεις το κατσίκι πηδώντας πάνω στα βράχια αναζητώντας μια πιο απόμερη γωνιά.
Αυτά μέχρι νεωτέρας, ανήσυχοι περιπατητές…
Σήμερα σας έχω τα εύκολα….
Τόσο που οι λάτρεις των τροχών θα με αγνοήσουν επιδεικτικά, διότι ποιός ο λόγος να περπατάς, όταν όλα τα μέρη που αναφέρω είναι εύκολα προσβάσιμα με το αυτοκίνητο. Αλλά είπαμε προέχει η χαρά του περιπατητή.
Η επίσκεψη στη γραφική Χώρα της Αμοργού είναι επιβεβλημένη. Φωλιασμένη πάνω στους λόφους, μακριά από τα αδιάκριτα βλέμματα επίδοξων πειρατών κατά το παρελθόν, είναι δείγμα τυπικής αιγαιοπελαγίτικης αρχιτεκτονικής.
Χώρα Αμοργού
Πρακτικά είναι ένας μικρός οικισμός, βία να μένουν μόνιμα εκεί καμιά 400αριά ψυχές. Το κέντρο είναι αποκλεισμένο για τα όλα τα τροχοφόρα όμως μέσα σε μια ώρα τον έχεις περπατήσει ολούθε μέσα από τα δαιδαλώδη πλακόστρωτα δρομάκια του. Προσωπικά μου έδωσε την εντύπωση ότι τα πάντα εκεί κινούνται γύρω από τον τουρισμό. Έρημη τα πρωινά, σφύζει από ζωή στα στενά καλντερίμια το βράδυ με τον κόσμο να στοιβάζεται στα ταβερνάκια και τα μπαράκια. Πλήρης μεταμόρφωση.
Τip: Φωτογραφικά αξίζει να την επισκεφθείτε και νωρίς το πρωί αλλά και σαν ο ήλιος δύει κι ένα ζεστό χρυσοκίτρινο χρώμα λούζει το λευκό των σπιτιών της (με το κίνδυνο τότε να παρεμβάλλονται τουρίστες στα φωτογραφικά σας πλάνα).
Σαν δύει ο ήλιος...
Με το μεσαιωνικό κάστρο του Ιερεμία Γκύζη του 13ου αιώνα (αναζητείστε το κλειδί αν θέλετε να το επισκεφθείτε) να επικρέμεται του οικισμού, ξύπνησαν μνήμες από τα νιάτα μου τότε που έβλεπα στην ασπρόμαυρη ΕΙΡ ανελλιπώς τους «Έμπορους των Εθνών» βασισμένη στο αντίστοιχο έργο του Παπαδιαμάντη (με εκείνο το υπέροχο τραγούδι τίτλων του Ξαρχάκου με το Ξυλούρη). Με τη φαντασία μου να σκιαγραφεί μια όμορφη κυρά αρχόντισσα μικροπαντρεμένη να προσμένει τον κύρη της βράδυ πρωί εκεί στο κάστρο, τα βήματα μου χάθηκαν μέσα στα στενά καλντερίμια περνώντας από κάτασπρες εκκλησιές, σπίτια με λουλούδια και πέργκολες, τη πλατεία Λόζια με το τεράστιο δένδρο καταμεσίς να προσφέρει τη δροσιά του στους επισκέπτες.
Περνώντας μια γραφική καμάρα έκανα παράκαμψη δεξιά προς τη πλευρά που βρίσκονται οι εγκαταλελειμμένοι πλέον ανεμόμυλοι και η οποία προσφέρει όμορφη θέα προς τη Χώρα αλλά και στο βάθος προς το Κόλπο της Αιγιάλης και τις Μικρές Κυκλάδες.
Μόνο που το πρόβλημα (και μάλλον μόνιμο) εδώ είναι ο βοριάς που φυσούσε λυσσασμένα απειλώντας την ισορροπία μου και δημιουργώντας πονοκέφαλο σφυρίζοντας ακατάπαυστα μέσα στ’αυτιά μου. Κρίμα τόση χαμένη αιολική ενέργεια σκέφτηκα και πήρα το δρόμο της επιστροφής προς τη Χώρα, στην άκρη του οικισμού, στη...συνοικία Καλογερικό, όπου βρίσκονται τα σχολεία με πρώτο και καλύτερο το ιστορικό γυμνάσιο Αμοργού από τα πρώτα που λειτούργησαν στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος.
Εκεί στο χωμάτινο πάρκινγκ, υπό τις ανελέητες ριπές του ανέμου, βρέθηκα σ’ένα πλάτωμα – μπαλκόνι που παρέχει υπέροχη θέα προς τη παραλία της Αγίας Άννας και το απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου. Υπό συνθήκες νηνεμίας είναι τέλειο πόστο για ρομαντζάδα όπως προδίδουν και τα άπειρα γκράφιτι των ερωτευμένων στους βράχους. Από κεί ξεκινά και το κατηφορικό καλντερίμι προς τη Μονή της Χοζοβιώτισσας.
Το στριφογυριστό μονοπάτι είναι βατό, ευκρινές και όπως σε πληροφορεί η σχετική πινακίδα η διαδρομή ως το μοναστήρι διαρκεί μισή ώρα. Η χαρά του πεζοπόρου κρατά σχετικά λίγο καθώς μετά την αρχική κάθοδο το μονοπάτι καταλήγει στον αυτοκινητόδρομο τον οποίο αναγκαστικά πρέπει να περπατήσεις μέχρι να βρεθείς στο πάρκινγκ της Μονής. Ευτυχώς σε όλη τη διαδρομή η υπέροχη θέα σε αποζημιώνει και με το παραπάνω.
Εδώ όμως τελειώνουν τα τεμπέλικα. Ακόμα κι αν παραβλέψατε τις προτροπές μου για πεζοπορία και κατηφορίσατε είτε με το ΚΤΕΛ είτε με το τροχοφόρο σας, η ανάβαση στο πέτρινο καλντερίμι με τα 200+ σκαλιά που οδηγεί στη Μονή είναι αναπόφευκτη.
Μονή Χοζοβιώτισσας
Tips για τους λάτρεις της φωτογραφίας και τους επίδοξους επισκέπτες: Ο απόκρημνος βράχος όπου φωλιάζει η Μονή 300 μέτρα πάνω από την αλίμενη ακτή, αποθανατίζονται καλύτερα με το γλυκό πρώτο φως της ημέρας, το απόγευμα η περιοχή είναι ανήλιαγη κάτι όμως που δημιουργεί ιδανικές συνθήκες για την επίσκεψη εκεί ειδικά αν δεν φυσά.
Η Μονή είναι ανοικτή για το κοινό 8πμ-1μμ & 5μμ-7μμ με μόνο κόστος το κεράκι που θα ανάψετε (κι αυτό προαιρετικά)
Το μονοπάτι λαξεμένο πάνω στο βράχο είναι εύκολο στην ανάβαση, αναλόγως βέβαια της φυσικής κατάστασης του καθενός. Φτάνοντας ο λευκός όγκος της Μονής επικρέμεται πάνω από το κεφάλι σου τρανό δείγμα της πίστης και της ανθρώπινης θέλησης. Ως κτίσμα και ως θέση η Μονή της Χοζοβιώτισσας είναι από τα παλαιότερα και μοναδικότερα στον ελλαδικό χώρο.
Το όνομα Χοζοβιώτισσα, προέρχεται από το τοπωνύμιο Χοζιβά στους Αγίους Τόπους, όπου υπήρχαν από τους πρώτους Χριστιανικούς χρόνους σημαντικά ορθόδοξα Μοναστήρια. Η παράδοση λέει ότι η εικόνα της Παναγίας έφθασε με θαυμαστό τρόπο από το μοναστήρι της Παναγιάς του Χοζεβά στη Παλαιστίνη δια θαλάσσης στον όρμο της Αγίας Άννας στα χρόνια της Εικονομαχίας. Ο πρώτος κτηριακός πυρήνας της Μονής χρονολογείται από τον 9ο αιώνα ενώ η σημερινή του μορφή ανάγεται στα τέλη του 11ου αιώνα, στα χρόνια του αυτοκράτορα Αλέξιου Κομνηνού
Το πολυόροφο κτίσμα έχει μήκος 40 μέτρα, ενώ το πλάτος του δεν ξεπερνά τα 5 μέτρα σκαμένο εξ’ολοκλήρου μέσα στο βράχο. Περνώντας τη χαμηλή είσοδο, η στενή πέτρινη κλίμακα σε οδηγεί στο μικρό καθολικό της Μονής. Εκεί βρίσκεται η εικόνα της Παναγιάς της Χοζοβιώτισσας.
Στο μπαλκονάκι έξω από το καθολικό της μονής μπορείτε να απολάυσετε την ανεμπόδιστη θέα προς το Αιγαίο.
Το καθολικό της Μονής όπου βρίσκεται η εικόνα της Παναγιάς
Η θέα από το μπαλκονάκι της Μονής
Αφού ανάψετε το κεράκι σας, σας περιμένει το λουκουμάκι και η ψημένη ρακή στο αρχονταρίκι της Μονής υπό το άγρυπνο βλέμμα ηρώων της επανάστασης και φωτογραφίες μητροπολιτών, ηγουμένων και πατριαρχών.
Στο ισόγειο έχει διαμορφωθεί χώρος όπου εκτίθενται σημαντικά κειμήλια της Μονής. Προσωπικά μου άρεσαν τα χειρόγραφα και ευαγγέλια που χρονολογούνται από τον 10ο ήδη αιώνα, αλλά και το βασιλικό χρυσόβουλο του 11ου αιώνα που εκχωρούσε δικαιώματα στη Μονή. Τα εκθέματα πλαισιώνουν περίτεχνα κεντητά άμφια και άλλα λατρευτικά σκεύη κυρίως του 18ου και 19ου αιώνα.
Ευαγγέλιο του 12ου αιώνα
Από τη Μονή υπάρχει μονοπάτι που σε οδηγεί στη μικρή παραλία και τα βράχια της Αγίας Άννας ή για τους επιθυμούντες να αποβάλλουν και το φύλλο συκής ακολουθώντας το δύσβατο μονοπάτι στη γειτονική παραλία Καμπί. Είτε στα βράχια είτε στις μικροσκοπικές παραλίες θα απολαύσετε τα καταγάλανα νερά του Αιγαίου.
Tip: η περιοχή ενδείκνυται για μπάνιο από το πρωί ως τις 5 το απόγευμα. Μετά ο ήλιος κρύβεται πίσω από τα υπερκείμενα βράχια και δεδομένου του αέρα μάλλον θα κάνει αρκετή ψύχρα για να φχαριστηθείτε το μπάνιο σας. Ετοιμαστείτε για πλήθη…. Όλοι θέλουν να ρίξουν μια βουτιά στο «Απέραντο Γαλάζιο»….
Παραλία Αγίας Άννας
Η επιστροφή στη Χώρα θα συμφωνούσα ότι δεν έχει λόγο να γίνει πεζή…
Επιβραβεύστε τον εαυτό σας που κάνατε τόσο ποδαρόδρομο παίρνοντας το ΚΤΕΛ (αν δεν έχετε δικό σας τροχοφόρο).
Και μετά με μια ψημένη ρακή σ'ένα από τα πολλά μπαράκια της Χώρας.
Αυτό έπραξα και γω και το δηλώνω ανερυθρίαστα!
Στην υγειά σας!
Μια εύκολη διαδρομή αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, μόλις 2 χλμ ανηφορικού μονοπατιού από το κέντρο των Καταπόλων προς την αρχαία Μινώα, προέβλεπε το απογευματινό πρόγραμμα.
Εδώ θα κάνω μια παρένθεση, υπογραμμίζοντας ότι και εντός των Κατάπολων υπάρχει αρχαιολογικό ενδιαφέρον καθώς έχουν εντοπιστεί θολωτός μυκηναϊκός τάφος, ο ναός του Πύθιου Απόλλωνα (του οποίου αρχιτεκτονικά μέλη έχουν εντοιχισθεί στην εκκλησία Καταπολιανή, στον Αγ. Ταξιάρχη και στους Αγ. Σαράντα), ενώ στο Ξυλοκερατίδι υπάρχουν μυκηναϊκοί θαλαμωτοί τάφοι (13ος - 12ος αι. π. Χ. ) και ίχνη οικισμού. Όλες αυτές οι θέσεις είναι επισκέψιμες, αλλά όχι οργανωμένες σε αρχαιολογικούς χώρους.
Άλλη μια διαδρομή λοιπόν, σε πείσμα της ευκολίας, καθώς ο δρόμος που οδηγεί εκεί επιβάλει σε κάθε λογικό άνθρωπο να χρησιμοποιήσει το τροχοφόρο του. Παρκάρεις, ξεναγείσαι στον σχεδόν ερημικό αρχαιολογικό χώρο και σαν κύριος παίρνεις την άγουσα προς εξερεύνηση των κοντινών απομονωμένων παραλιών ή επιστρέφεις για μια ρακοκατάνυξη στη Χώρα. Όμως σαν είσαι σε τραβελστορική αποστολή δεν μου πήγαινε καρδιά να γράψω ιστορία για μια διαδρομή που θα την έκανα με το αυτοκίνητο. Κι έτσι αφού απόλαυσα ένα συντομότατο μπάνιο στην απαξιωθείσα παραλία των Κατάπολων, ανέλαβα δράση. Χάρτης και φωτογραφική μηχανή τα μόνα μου εφόδια.
Επί χάρτου τα πράγματα έδειχναν απλά, αλλά εγώ αδυνατούσα να εντοπίσω από πού ξεκινούσε το μονοπάτι για τη Μινώα που βρίσκεται στο λόφο της Μουντουλιάς (255μ πάνω από το λιμάνι των Κατάπολων) κι έτσι χρειάστηκα συνδρομή. Σφυρίζοντας αδιάφορα ρώτησα ένα γνωστό ντόπιο κατά που πέφτει, αποφεύγοντας να δίνω την αίσθηση ότι ήμουν αποφασισμένος να το ακολουθήσω κιόλας. Οι άνθρωποι εδώ είναι πρακτικοί και το πιθανότερο θα ήταν να χαρακτηριστώ γραφικός για τις πεζοπορικές εμμονές μου. «Στο στενό του κρεοπωλείου, στη γωνία με τα τουριστικά» η απάντηση και περιχαρής πλην διακριτικά άρχισα την ανάβαση (το αναφέρω για να το θυμούνται οι ενδιαφερόμενοι).
Η πρώτη έκπληξη ήρθε από το στενό μέσα στα Κατάπολα που οδηγεί προς το μονοπάτι. Αν δεν ήμουν στην Αμοργό θα πίστευα πως ανηφόριζα ένα υδραίικο καλντερίμι!
Μια ανέλπιστη κι ιδιαίτερη λεπτομέρεια σε εξώπορτα
Λίγο μετά το εκκλησάκι που δεσπόζει στην άκρη του οικισμού μια δεύτερη έκπληξη. Λιόδενδρα μέσα στις ξερολιθιές Το χώμα, τα ξερόχορτα, οι ελιές, οι φραγκοσυκιές όλα ανάδιδαν μια μυρουδιά που ξύπνησε τις αισθήσεις μου.
Σε λίγο το χωμάτινο μονοπάτι μετατράπηκε σε πλακόστρωτο με σκαλιά ξεκινώντας την ανηφορική του πορεία δίνοντας την ευκαιρία για πανοραμική εικόνα του οικισμού των Κατάπολων αλλά και όλου του τοπίου μέχρι που ανηφορίζει στους λόφους που φωλιάζει η Χώρα.
Περνώντας κάμποσα ξωκλήσια, το μονοπάτι καταλήγει στον τσιμεντόδρομο που επιτρέπει την οδική πρόσβαση από λιμάνι των Κατάπολων.
Ξωκλήσια στη διαδρομή
Φθάνοντας στον χώρο, αρχικά προσπέρασα την Οικία Μινώα που ανακαινίστηκε σχετικά πρόσφατα, όμως δεν έλαβα περισσότερες διευκρινήσεις για το πότε χρονολογείται και ποια η σημασία της.
Οικία Μινώα
Αλώνι στη οικία Μινώα, με φόντο την ακτογραμμή
Ο αρχαιολογικός χώρος ήταν παντέρημος. Μόνο έναν αλλοδαπό που έκανε τζόκινγκ συναπάντησα. Με υποδέχθηκε μια πινακίδα «Παρακαλώ κλείνετε τη πόρτα» λες και τα αμνοερίφια δεν είχαν κάνει ήδη κατάληψη στην κορφή του λόφου. Ένα τοπογραφικό στην είσοδο της ανασκαφής υποτίθεται βοηθά το επισκέπτη να κατανοήσει τη σημασία και την λειτουργικότητα των κτηρίων στο χώρο αν δεν είχε ξεθωριάσει από τον ήλιο και τις βροχές. Εννοείται λόγω της εγκατάλειψης δεν έχει αντικατασταθεί. Ως εκ τούτου βρέθηκα να περιφέρομαι στα σχεδόν ανύπαρκτα μονοπάτια, στα τυφλά, προσπαθώντας με τη φαντασία μου να αναπλάσω εικόνες της εποχής.
Τα τείχη και η πύλη εισόδου
Τα ερείπια με φόντο τη Χώρα
Λίγα λόγια για τη Μινώα
Η Μινώα αποτελεί τον πρωιμότερο ιστορικά οικισμό στο νησί κι έναν από τους αρχαιότερους στις Κυκλάδες.
Χάρη στις συστηματικές ανασκαφικές έρευνες η κατοίκηση ανάγεται στην Ύστερη Νεολιθική περιόδο, τη 4η χιλιετία πΧ και συνεχίστηκε ως την Πρώϊμη Εποχή του Χαλκού, την 3η π.Χ. χιλιετία, όπως μαρτυρούν τα θραύσματα μαρμάρινων κυκλαδικών ειδωλίων, πήλινων αγγείων και οψιανών, που βρέθηκαν διάσπαρτα κάτω από τα ερείπια των μεταγενεστέρων κτισμάτων των ιστορικών χρόνων.
Στην 2η π.Χ. χιλιετία, κατά την Μέση και Ύστερη Εποχή του Χαλκού, φαίνεται, πως, για άγνωστους ακόμα λόγους, δεν συνεχίστηκε η ζωή στον βουνώδη λόφο, αλλά μετατοπίστηκε στην περιοχή του λιμένα, κοντά στην βόρεια ακτή όπου έχουν εντοπιστεί σημαντικά λείψανα του Μυκηναϊκού πολιτισμού.
Επανεμφανίζεται όμως στους πρώϊμους ιστορικούς χρόνους (11ος-9ος πΧ αιώνας) ενώ από τον 8ο αιώνα η ακρόπολη οχυρώνεται με πύργους και προμαχώνες.
Κτίσματα από την αρχαϊκή και την κλασσική περιοδο δεν είναι σήμερα εμφανή λόγω ανακατασκευής και ενσωμάτωσής τους σε νεώτερα κατά τους ελληνιστικούς χρόνους. Το ιερό της ακρόπολης ήταν αρχικά αφιερωμένο σε χθόνια θεότητα, στο Διόνυσο και μεταγενέστερα στους Όσιρι και Σάραπι.
Στα Ρωμαϊκά χρόνια η Αμοργός αποκτά περισσότερο χαρακτήρα τόπου εξορίας Ρωμαίων πολιτών, εντούτοις όπως καταδεικνύεται από τις επιγραφές και τα οικοδομήματα η ζωή στη πόλη συνεχίστηκε αν και σταδιακά μεταφέρθηκε προς τον λιμένα.
Η θέση ερημώνει πιθανότατα τον 4ο μΧ αιώνα.
Παρά το όνομα δεν έχει σχέση με τον μινωικό πολιτισμό, η ονομασία μάλλον είναι δημιούργημα μεταγενέστερο που απορρέει από τη λατρεία του ηρωικού παρελθόντος και τον μυθικό βασιλιά Μίνωα.
Με την ένδειξη ενός ξύλινου βέλους ακολούθησα ένα κυκλικό μονοπάτι περιμετρικά της ακρόπολης. Η εικόνα των απομονωμένων ανατολικών παραλιών (πολλά υποσχόμενες για μελλοντική επίσκεψη) με τις κορυφογραμμές να αχνοφαίνονται στο βάθος, ήταν υπέροχη. Ακολουθώντας το μονοπάτι μέσα στις τσουκνίδες και σκαρφαλώνοντας τα βράχια δίκην εριφίου, αποζημιώθηκα με μια ανεμπόδιστη πανοραμική θέα προς τον κόλπο των Κατάπολων. Κάθισα μαγεμένος κι απόλαυσα στην απόλυτη ηρεμία αυτή τη λιτή ομορφιά, το χρωματικό παιχνίδισμα του αιγαιοπελαγίτικου μπλε με το χρυσοκόκκινο χρώμα που ο ήλιος έβαφε τα πάντα στο ταξίδι του για τη δύση.
Η θέα από την ακρόπολη της Μινώας προς το κόλπο των Κατάπολων, το ξωκκλήσι του Αγ.Παντελεήμονα και τη παραλία Μαλτέζι
Πήρα το δρόμο της επιστροφής προβληματισμένος. Γιατί ένας τόσο ενδιαφέρων και ιστορικά αλλά και τοπογραφικά χώρος έχει εγκαταλειφθεί και δεν αναδεικνύεται; Γιατί δεν οργανώνονται επισκέψεις για τους τουρίστες; Γιατί μια παραλία (Μούρος) διαφημίζεται και δικαιούται να έχει καλύτερη οδική πρόσβαση;
Η θλίψη και η απογοήτευση με κυρίευσαν. Στα χείλη μου έφτασαν οι στίχοι κι άρχισα να τραγουδώ δυνατά: «Κοιμήσου Περσεφόνη στην αγκαλιά της γης, στου κόσμου το μπαλκόνι ποτέ μη ξαναβγείς….».
Φωνή βοώντος εν τη ερήμω…..
Ένα υπέροχο ηλιοβασίλεμα με υποδέχθηκε στα Κατάπολα
Μια σοφή ρύση λέει: «Ποτέ μη λες ποτέ»
Είχα εκφράσει δημοσίως στο φόρουμ ότι δυστυχώς δεν έβρισκα συνοδοιπόρους για να πραγματοποιήσω τη διαδρομή από το Μοναστήρι της Χοζοβιώτισσας προς τον κόλπο της Αιγιάλης.
Την «παλιά στράτα», μια διαδρομή που διατρέχει σχεδόν το μισό νησί και έχει συνολική διάρκεια κατά τους οδηγούς 4 ωρών.
Κι ενώ βρισκόμουν σε νιρβάνα συνοδεία ψημένης ρακής, ο ήχος του κινητού με ανέσυρε στην πραγματικότητα.
Ο εκλεκτός συμφορουμίτης galat από την άλλη γραμμή του τηλεφώνου, μου γνωστοποιούσε την από ετών επιθυμία του να διαβεί τη διαδρομή αυτή. Και μου διαβεβαίωσε την πρόθεση του το Σ/Κ να κατέβει στην Αμοργό με αποκλειστικό σκοπό να πραγματοποιήσουμε παρέα την πεζοπορία.
Τελικά στο τόλμημα αυτό προστέθηκε και τρίτος στη παρέα, ο travelogatos (έτερον μέλος της κοινότητάς μας) που ως μαύρος γάτος στην αυλή της Κλεοπάτρας σε προηγούμενη ζωή, νιαούρισε διστακτικά στην αρχή, ενέκυψε όμως εύκολα στη πεζοπορική πρόκληση.
Ο galat έφθασε στην Αμοργό οργανωμένος. Με τις σημειώσεις, το χάρτη του, έχοντας επισταμένως μελετήσει τη διαδρομή για αποστάσεις και υψομετρικές διαφορές στο google earth. Εγώ συνέδραμα μόνο παραθέτοντας τον εξαιρετικό οδηγό (που προμηθεύτηκα εντοπίως στα Κατάπολα): «Οδοιπορικό στην Αμοργό», της Πολιτιστικής Εταιρείας Αρχιπέλαγος.
Η πεζοπορία προγραμματίστηκε για Σάββατο μεσημέρι αφού έγιναν οι δέουσες επικλήσεις στη Παναγία τη Χοζοβιώτισσα να μην επικρατήσει άπνοια εκείνη τη μέρα και μας ταλαιπωρήσει ο λίβας του μεσημεριού. Και οι δεήσεις μας εισακούσθησαν με το παραπάνω καθώς και αέρας φυσούσε αλλά και χαμηλή νέφωση είχε απλωθεί σαν πέπλο ηλιοπροστασίας πάνω στους ορεινούς όγκους του νησιού.
Μετά από ένα δροσιστικό μπάνιο-γνωριμία με τη παραλία του Μούρου για τους νιοφερμένους, ένα ελαφρύ γεύμα για να διατηρήσουμε επίπεδα γλυκόζης καθ’ όλη τη διαδρομή, εφοδιαστήκαμε με νεράκι και μέσα στο μεσημέρι παρκάραμε το αυτοκίνητο στο μικρό παρκινγκ της Μονής, με τους αέρηδες να λυσσομανάνε στο Αιγαίο.
14:40 πήραμε το ανηφορικό μονοπάτι που οδηγεί προς τη μονή, αποθανατίζοντας εαυτούς στο φακό με παχιά χαμόγελα. Απορούσα τι έκφραση θα είχε το πρόσωπό μας μετά από 11χλμ ποδαρόδρομου στο μονοπάτι της Αμοργού, ανεβοκατεβαίνοντας από τα 200- στα 400+ μέτρα υψόμετρο και τούμπαλιν μέχρι να κατηφορίσουμε στο επίπεδο της θάλασσας στο κόλπο τη Αιγιάλης.
Αποχαιρετώντας τη Μονή της Χοζοβιώτισσας
Στον περίβολο της μονής η σχετική ένδειξη προειδοποιεί τον οδοιπόρο ότι η Αιγιάλη απέχει 3:30 ώρες με τα πόδια. Δεν είχαμε κάποια φιλοδοξία να κάνουμε ρεκόρ, άλλωστε με το ραχάτι μας σκοπεύαμε να πεζοπορούμε κάνοντας στάσεις για τις απαραίτητες φωτογραφίες, να πιούμε μια στάλα νερό και να ξεκουράσουμε το σαρκίο μας.
Ρεματιά στη διαδρομή του μονοπατιού
Αμέσως μετά ξεκινά το ανηφορικό μονοπάτι με τον ορεινό όγκο του Προφήτη Ηλία αριστερά και το απέραντο γαλάζιο δεξιά. Η διαδρομή συνεχίζεται στη περιοχή Κάψαλα όπου έπρεπε να διασχίσουμε μια εκτεταμένη σάρα.
Όπως με πληροφόρησε ο galat σάρα είναι η πλαγιά βουνού της οποίας η επιφάνεια καλύπτεται από χαλίκια, με αποτέλεσμα να γίνεται δύσκολη η ανάβαση. Ετοιμαζόμουνα χαριτολογώντας να κάνω την ετυμολογική ανάλυση για τη γνωστή φράση «η σάρα και η μάρα», όμως το να διασχίζεις μια σάρα απαιτούσε αρκετή προσοχή. Έπρεπε να ισορροπείς σε κάθε βήμα σου αν δεν επιθυμούσες να ροβολήσεις κι εσύ τη πλαγιά, σ’ένα σχεδόν ανύπαρκτο μονοπάτι ανάμεσα σε κινούμενες πέτρες που ξεκινούσαν από τα ριζά του βουνού και οδηγούσαν κατευθείαν στη θάλασσα καμιά 200αριά μέτρα χαμηλότερα.
Η σάρα
Περνώντας τα δύσκολα ακολουθούσαμε ένα ορεινό μονοπάτι που σταδιακά μας οδήγησε σε ύψος 350 μέτρων. Σ’όλη τη διαδρομή τα ερύφια ήταν μοναδικοί μάρτυρες της προσπάθειάς μας. Οι αξιοπρεπείς τουρίστες λιάζονταν στις παραλίες ή έπιναν τη ρακή τους χαλαρά…
Τα ερίφια μας κοιτούν απορρημένα (photo by galat)
Το τοπίο άγονο με τον ορεινό όγκο του Προφήτη Ηλία να ορθώνεται αριστερά μας για να χαθεί στη κατωφέρεια στις άξενες ανατολικές ακτές του νησιού. Διάσπαρτοι πέτρινοι ογκόλιθοι φυτεμένοι στο χώμα, εναλλάσσονταν με χαμηλή βλάστηση και σποραδικά καμιά στάνη από ξερολιθιά. Όσο απλώνεται το μάτι μόνο οι απόκρημνες ακτές και το γαλάζιο της θάλασσας να ενώνεται μ’αυτό του ουρανού. Δεν είναι τυχαίο ότι η περιοχή αποτέλεσε την πρώτη κοιτίδα ασκητισμού στα μεσοβυζαντινά χρόνια πριν την ίδρυση της Μονής.
Ο ορεινός όγκος του Προφήτη Ηλία
Ογκόλιθοι με φόντο τις απότομες ανατολικές ακτές της Αμοργού
Σχεδόν κανά μισάωρο μετά την έναρξη του οδοιπορικού μας, συναντήσαμε την πρώτη παράκαμψη προς το ανηφορικό και σχετικά δύσβατο μονοπάτι για το βραχοσκεπές βυζαντινό ξωκλήσι της Παναγιάς της Θεοσκέπαστης. Σμιλεμένο μες το βράχο μας αγνάντευε από ψηλά όσο συνεχίζαμε τη πορεία μας. Λίγο πιο κάτω μια νέα διασταύρωση με σήμανση αριστερά προς τη μεριά της θάλασσας, οδηγούσε στο ξωκλήσι του Αγίου Ιωάννη Χρυσοστόμου το οποίο χρονολογείται από τον 17ο αιώνα και έχει ξεχωριστό ενδιαφέρον για τις μεταβυζαντινές τοιχογραφίες του. Δυστυχώς λόγω περιορισμένου χρόνου και αδυναμίας εύρεσης του κλειδιού δεν επισκεφθήκαμε κανένα από τα δύο κι έτσι αρκέστηκα στις αναφορές και τις εικόνες του οδηγού μου.
Η σήμανση για το ξωκλήσι της Θεοσκέπαστης
Λίγο μετά το μονοπάτι μετατράπηκε σε ένα ευρύ βατό χωματόδρομο. Άγνωστο με ποια λογική ή φιλοδοξία ανοίχτηκε αυτός ο δρόμος...
Καμιά ώρα μετά από τη Μονή φτάσαμε σ’ένα διάσελο, θέση γνωστή σαν Ξενοδοχειό. Η χαμηλή νέφωση δημιουργούσε ένα ομιχλώδες ατμοσφαιρικό σκηνικό. Το όνομα προκύπτει από το γεγονός ότι εκεί υπήρχε ξενώνας από τους μεσαιωνικούς χρόνους για τους οδοιπόρους. Αν και σήμερα κανείς βλέπει το ψηλό αυλόγυρό του, τα πέτρινα οικήματά του έχουν μετατραπεί σε στάνες.
Ξενοδοχειό
Ήδη στο πλάτωμα αυτό κανείς ατενίζει πια και τη βορειοδυτική πλευρά του νησιού με το νησί της Νικουριάς επιβλητικό καταμεσίς της θάλασσας.
Η θέα προς τη Νικουριά
Τα εύκολα όμως τελείωσαν. Ο δρόμος μετατράπηκε σε ένα σχετικά δυσδιάκριτο μονοπάτι ανάμεσα στα φρύγανα, τα όρια του οποίου σηματοδοτούσαν μικροί λίθινοι πυργίσκοι. Το έδαφος έγινε πιο δύσβατο με βράχους και θρυμματισμένες πέτρες να παρεμβάλλονται σε κάθε βήμα κάνοντας την πεζοπορία αρκετά επώδυνη για τα πόδια μου. Σε μια δυο περιπτώσεις κόντεψα να χάσω και την ισορροπία μου. Ευτυχώς σ’όλη τη διαδρομή η υπέροχη θέα μας συντρόφευε.
Κανά 20λεπτο μετά το Ξενοδοχειό συναντήσαμε 2 σπηλιές. Είναι η περιοχή που σηματοδοτεί τα όρια των Καψάλων και την είσοδο στη περιοχή του Χιλιομοδίου.
Οι 2 σπηλιές (photo by galat)
Το μονοπάτι τώρα έπαιρνε μια στροφή μεσόγεια και ΒΑ προς τη περιοχή του Αγριλιά. Μαντρότοιχοι από ξερολιθιές και διάσπαρτες στάνες δηλώνουν ότι η περιοχή είναι βοσκότοπος.
Αγριλιάς
Λίγο μετά το μονοπάτι γίνεται φαρδύτερο και γίνονται ήδη ορατά κάποια σημεία από τη παλιά λιθόστρωτη οδό. Διασχίζοντάς το στο βάθος διαγράφηκε ο οικισμός του Ασφοντυλίτη. Ήταν το μέσο της διαδρομής μας προς Αιγιάλη.
‘Ενοιωσα μια ανακούφιση γιατί τόση ώρα που περπατούσα, Ασφοντυλίτη έψαχνα και Ασφοντυλίτη δεν έβλεπα. Ο κατωφερής δρόμος προς τον οικισμό ήταν εξίσου κουραστικός για τις αρθρώσεις των ποδιών μου που είχαν αρχίσει να διαμαρτύρονται.
Οδεύοντας προς τον Ασφοντυλίτη
Μετά σχεδόν 2.30 ώρες περπάτημα φτάσαμε στα όρια του Ασφοντυλίτη. Αλλά γι’αυτό τον μοναδικό οικισμό και το υπόλοιπο του οδοιπορικού μας μέχρι την Αιγιάλη, θα σας τα διηγηθώ στο επόμενο κεφάλαιο….
YΓ. Ένα ευχαριστώ στον galat για την συνδρομή του στην φωτογραφική επένδυση της ιστορίας (μεταξύ μας εκείνος θα έπρεπε να γράψει το κεφάλαιο με τόση προετοιμασία που είχε κάνει)
Ασφοντυλίτης.
Πώς να περιγράψει κανείς αυτόν το οικισμό φάντασμα, με την μοναδική παραδοσιακή αρχιτεκτονική που θα μπορούσε να διεκδικήσει το χαρακτηρισμό μνημείου πολιτιστικής κληρονομιάς (κι ας είναι πλήρως εγκαταλελειμμένος). Αν τα κουρασμένα ήδη πόδια μας κι ο χρόνος δεν ήταν ανελέητοι εχθροί, ο Ασφοντυλίτης άξιζε μιας εκτενέστερης επίσκεψης ώστε ο επισκέπτης να αναπλάσει με τη φαντασία του τη μοναδικότητα του χώρου περιφερόμενος στα κακοτράχαλα στενά και τα ερείπια των σπιτιών. Συνεπώς προτείνω ακόμα κι αν δεν κάνετε το οδοιπορικό να επισκεφθείτε την περιοχή μέσω της ασφαλτοστρωμένης παράκαμψης στο δρόμο Χώρας-Αιγιάλης.
Το όνομά του ο Ασφοντυλίτης λέγεται ότι το πήρε από τους ασφοδέλους. Στην ουσία ήταν εποχικός οικισμός όπου οι βοσκοί παρέμεναν οδηγώντας τα κοπάδια τους στα ορεινά βοσκοτόπια για περισσότερους από έξη μήνες κάθε χρόνο, μετά το πανηγύρι του Αγίου Γεωργίου. Η θέση του έχει ρίζες ήδη στην πρωτοκυκλαδική εποχή αλλά και στους ιστορικούς χρόνους, όπως μαρτυράνε αρχαιολογικά ευρήματα.
Πρόκειται για έναν πρότυπο οικιστικό αγροτικό σχηματισμό με αρχιτεκτονικές καταβολές χιλιετιών. Μεγάλες ακατέργαστες πέτρες, άφθονες στη περιοχή, είναι το υλικό που γέννησε τον Ασφοντυλίτη και τον διατηρεί άθικτο στο χρόνο. Από τα οικήματα διατηρούνται οι εξωτερικοί τοίχοι, στο φυσικό χρώμα της πέτρας, καθώς και εσωτερικοί χώροι. Μόνο οι στέγες από κυπαρισσόδεντρο, λάσπη και φύκια έχουν καταρρεύσει πλήρως. Όπως αναφέρεται μέσα στα σπίτια σώζονται επίσης φούρνοι, χτιστά πέτρινα κρεβάτια και λίθινοι πάγκοι τα οποία δεν στάθηκε δυνατό να εντοπίσουμε λόγω έλλειψης χρόνου. Δίπλα από κάθε σπίτι υπάρχουν πολλά μικρότερα, που προορίζονταν για τα οικόσιτα ζώα ή ως αποθήκες των λιγοστών γεωργικών προϊόντων που παρήγαγε ο άγονος τόπος.
Κάτσαμε να πάρουμε μια ανάσα στο μοναδικό οικοδόμημα του Ασφοντυλίτη που είναι σοβαντισμένο, την εκκλησία του Αγίου Νικολάου (η μόδα με τα λευκά αιγαιοπελαγίτικα σπιτάκια είναι μεταγενέστερη).
Άγιος Νικόλαος στον Ασφοντυλίτη
Εκεί πίνοντας μια γουλιά νερό, το μάτι πλανιόταν σε εγκαταλελειμμένα χωράφια με ξερολιθιές να χάνονται στην απεραντοσύνη του Αιγαίου. Από δω ξεκινά και μια εναλλακτική οδοιπορική διαδρομή προς τη πλαγιά που ανοίγεται στο πέλαγος, τα Χάλαρα (εκκρεμότης για την επόμενη φορά).
Σ’ αυτόν τον οικισμό-φάντασμα τις περισσότερες ώρες της ημέρας δεν κινείται άνθρωπος, εκτός ίσως από κάποιους κτηνοτρόφους που διατηρούν εκεί στάνες. Περπατήσαμε ανάμεσα στα χαλάσματα, συναντώντας μόνο ένα ντόπιο πάνω στο γαϊδούρι του, γεννημένο στη χάση του φεγγαριού, τον οποίο ρωτήσαμε καταπούθε πέφτει ο δρόμος για την Αιγιάλη. Στάθηκε, μας κοίταζε επίμονα κι αφού μας τον υπέδειξε βάλθηκε να ρωτά αν τα γαϊδούρια στο τόπο μου είναι πιο ψηλά από το δικό του, πλέκοντας ταυτόχρονα εγκώμιο για την ανθεκτικότητα του τετράποδου που μπορούσε να κουβαλήσει 100 κιλά στις πλάτες του.
Ακολουθώντας τις οδηγίες βρεθήκαμε στην άκρη του οικισμού στο σημείο όπου βρίσκονταν πέτρινα πηγάδια, με νερό που αναβλύζει ολοχρονίς, τα οποία υποδέχονταν παλιότερα τους καταπονημένους περαστικούς.
Εκεί θα δει κανείς και τις βραχογραφίες του Ασφοντυλίτη.
Φιγούρες σκαλισμένες σε πέτρες της περιοχής. Αυτές τις φιλοτέχνησε κάποιος Μιχάλης Ρούσσος, που έζησε στις αρχές 20ού αιώνα και ήταν καθηλωμένος σε αναπηρική καρέκλα (προφανώς παραπληγικός). Λόγω της αναπηρίας του οι οικείοι του όταν είχαν δουλειές, τον πήγαιναν και τον εναπόθεταν σε κάποιο σημείο του οικισμού. Εκεί για να περνάει η ώρα του (αυτοδίδακτος) σκάλιζε με ένα σφυρί και ένα καλέμι τις πέτρες λαξεύοντας πάνω τους σκηνές από τη ζωή των ανθρώπων στον Ασφοντυλίτη: πανηγύρια με μουσικούς και χορευτές, ζώα, φιγούρες γυναικών και ονόματα ανθρώπων (κυρίως γυναικών). Εξ’ού και προκύπτει ότι. άγνωστο πώς, γνώριζε γραφή. Έργα του θεωρείται ότι υπάρχουν διάσπαρτα στον οικισμό και κυρίως σε υπέρθυρα.
Στη βραχογραφία αναγράφεται και το όνομα μιας Ανθούλας
Εγκαταλείψαμε τον οικισμό ακολουθώντας τα ανηφορικά λείψανα του παλιού μονοπατιού προς την ερημική Όξω Μεριά διασχίζοντας τις απότομες λαγκαδιές προς το κόλπο της Αιγιάλης με το νησί της Νικουριάς να ξεμυτίζει πίσω από τις κορφές σαν γυναικεία φιγούρα.
Στο δρόμο για τον Άγιο Μάμα (Όξω Μεριά)
Η επόμενη στάση μας ήταν στο ξωκλήσι του Αγίου Μάμα, κάτι που χρονικά σηματοδοτούσε ότι μας απέμενε μια ώρα ακόμα πριν φθάσουμε στο τελικό μας προορισμό.
Απομεινάρια της "παλιάς στράτας" κοντά στον Άγιο Μάμα
Άγιος Μάμας
Κοντά στο ξωκλήσι κάναμε μια μακροσκελέστερη στάση. Ξαπλώσαμε πάνω στα βράχια με στεναγμούς πόνου. Οι αρθρώσεις μου στα πόδια διαμαρτύρονταν εντόνως, όμως όλους μας αποζημίωνε η πανοραμική θέα. Από τη μια ο κόλπος και τα χωριά της Αιγιάλης και από την άλλη το νησί της Νικουριάς να αχνοφαίνεται καθώς το φως του ήλιου το αγκάλιαζε πορεύοντας στη δύση του. Και βέβαια οι πανταχού παρόντες αυτόπτες μάρτυρες, τα ερίφια σκαρφαλωμένα στα βράχια.
Η θέα προς τον κόλπο της Αιγιάλης
Η θέα προς τη Νικουριά
Η ανάπαυση αποδείχθηκε τελικά μάλλον κακή ιδέα.
Ξεκινήσαμε να περπατάμε σκεβρωμένοι, σέρνοντας τα πόδια μας. Ευτυχώς που το μονοπάτι ξεκινούσε τη κατωφέρεια προς το χωριό του Άνω Ποταμού. Το τοπίο με τ'αντερείσματα, τα κάτασπρα ορεινά χωριά φωλιασμένα σαν περιστέρια πάνω στους λόφους του κόλπου, ήταν λουσμένο σε ένα χρυσοπορφυρό χρώμα.
Φτάσαμε στα όρια του Άνω Ποταμού (180 μέτρα από το επίπεδο της θάλασσας) όπου ξεκίνησε μια επίπονη κάθοδος από τα τσιμεντοστρωμένα σοκάκια. Κατεβαίναμε μηχανικά λαχταρώντας να φτάσουμε στο τέρμα. Οι μυς των ποδιών πια άρχισαν να τρέμουν από τη κόπωση και τα συνεχή σκαλοπάτια. Μια μεγάλη κατηφόρα τελικά από τον Κάτω Ποταμό μας οδήγησε με ανακούφιση στη παραλία της Αιγιάλης.
Στη κάθοδο για την Αιγιάλη
Προσωπικά η παραλία δεν ήταν καθόλου του γούστου μου αν και πολλάκις καλύτερη των Καταπόλων. Προτίμησα να δροσίσω ποδαράκια μου πλατσουρίζοντας στη θάλασσα καθήμενος επί της προβλήτας.
Μόνο που ένα κύμα ήρθε απότομα… Κι εγώ προσπάθησα να αποφύγω να βραχεί το σορτσάκι ανασηκώνοντας τις άκρες του. Κίνηση μοιραία. Διότι σε λίγο είδα να επιπλέει στο νερό του λιμανιού μια μηχανή. «Για δες» είπα. «Μια μηχανή φτυστή η δική μου». Μόνο που δεν ήταν αλλουνού, αλλά όντως η δική μου, που στη απότομη κίνησή μου να αποφύγω να βραχώ γλίστρησε από τη τσέπη και έπεσε στο νερό. Εκεί λοιπόν ολοκληρώθηκαν οι μέρες, άδοξα, της ταπεινής μου Panasonic που πρόσφερε ρίγη συγκινήσεως στους αναγνώστες με τις λήψεις της στην ιστορία αυτή. Ευτυχώς που σώθηκε η κάρτα μνήμης…
Πεινώντας ως λύκοι μετά από τόσο περπάτημα αποφασίσαμε να δειπνήσουμε λουκούλλεια στη Λαγκάδα, όπου μετά από έρευνα στο φόρουμ, επιλέξαμε τη ταβέρνα του «Λουδάρου» με την ελπίδα να καταβροχθίσουμε τα ντόπια κρέατα. Άνθρακες ο θησαυρός. Μετριότατη κουζίνα και χωρίς ίχνος ντόπιου εριφίου να το ξεκοκαλίσουμε. Κατά πως φαίνεται το μαγαζί γνωρίζει ακμή και παρακμή…..
Η επιστροφή μας στο πάρκινγκ της Μονής όπου είχαμε αφήσει το αμάξι μας έγινε με ταξί (έναντι τιμήματος 28 ευρώ). Στη διάρκεια της διαδρομής ο ταξιτζής μας ενημέρωσε ότι μετά το Πάσχα η εικόνα της Παναγιάς της Χοζοβιώτισσας λιτανεύεται σ’όλη τη διαδρομή που ήδη περπατήσαμε.
Να μια ευκαιρία λοιπόν για όσους βρεθείτε στην Αμοργό την περίοδο εκείνη να ακολουθήσετε μαζί με το χριστεπώνυμο πλήρωμα το μακρύ οδοιπορικό της «παλιάς στράτας» στη καρδιά του νησιού.
Καλό κουράγιο!
Ηλιοβασίλεμα στην Αιγιάλη
YΓ. Ευχαριστίες στον galat για την οργάνωση και μαζί με τον travelogatos για τη παρέα τους στο οδοιπορικό.
Ας είναι αιωνία στο διαδίκτυο η μνήμη της μηχανούλας μου...
Αποφάσισα να γράψω και μερικές εντυπώσεις, προτάσεις και πληροφορίες σχετικά με την Αμοργό εκτός των οδοιπορικών μου εμπειριών στο νησί αλλά αντανακλούν τα προσωπικά μου γούστα (που δεν είναι αναγκαίο να συμπίπτουν με όλων, άρα δεκτές οι ενστάσεις).
Μετακίνηση προς/από Αμοργό:
Το καλοκαίρι 2011 που πήγα, τα μόνα καράβια που έπιαναν Αμοργό ήταν της Blue Star και το Superjet από Πειραιά.
Προσωπικά δεν συνιστώ το καταμαράν. Είναι ακριβότερο, κλειστοφοβικό όπως το έκοψα, δεν παίρνει αυτοκίνητα και το κυριότερο δεν είναι σημαντικά γρηγορότερο.
Τα Blue Star είναι μεν συμβατικά σκάφη (και οι 9.30 ώρες δεν παλεύονται) αλλά υπάρχει άνεση. Μην κλείσετε πρώτη θέση. Είναι παντελώς άβολη και το κλιματιστικό δημιουργεί συνθήκες πολικού ψύχους. Μείον η άφιξη στα Κατάπολα μέσα στο μαύρο βράδυ και η αναχώρηση στις 6 το πρωί. Η ανταπόκριση δεν είναι πάντα καθημερινή προς Κατάπολα.
Αντιθέτως για την αναχώρησή σας από το νησί συνιστώ το Blue Star 2 που έρχεται από Δωδεκάνησα και κάνει μόνο 5.30 ώρες για να φτάσει Πειραιά χωρίς να δέσει σε άλλο λιμάνι. Ατυχώς ελλιμενίζεται στα Κατάπολα κάθε Σάββατο και για την υψηλή περίοδο μόνο.
Υπάρχουν επίσης και άλλες εναλλακτικές αν συνδυάσετε την Αμοργό με άλλα Κυκλαδονήσια (Express Skopelitis, Artemis…).
Τα Κατάπολα είναι επίσης εξαιρετική βάση για ημερήσιες εκδρομές στις γειτονικές Μικρές Κυκλάδες με το Σκοπελίτη.
Μετακίνηση εντός Aμοργού:
Το νησί είναι μεγάλο και απαιτεί μέσο μετακίνησης.
Συνιστώ ανεπιφύλακτα να έχετε δικό σας μέσο καθώς οι διαδρομές είναι υπέροχες και απαιτούν συχνές στάσεις για φωτογραφίες. Παράλληλα πολλά μέρη δεν είναι εύκολα προσεγγίσιμα με τοπική συγκοινωνία.
Η οδήγηση απαιτεί προσοχή λόγω των συνεχών στροφών, ενώ στα ψηλά η χαμηλή νέφωση μπορεί να ελαττώσει σημαντικά την ορατότητα (κυρίως το χειμώνα όμως).
Ή θα χρεωθείτε κανά 150άρι ευρώ και θα φέρετε το δικό σας αυτοκίνητο με το καράβι ή θα νοικιάσετε εκεί. Γραφεία ενοικίασης υπάρχουν παντού. Σκεφτείτε το διπλά για μηχανάκι καθώς φυσά δυνατά στη Χώρα. Αν πάρετε το δικό σας αμάξι, καλό πλύσιμο στην επιστροφή στην Αθήνα. Το νησί έχει πολλή υγρασία και σκόνη (άπλωνες πετσέτα και το πρωί ήταν μούσκεμα).
Τα ΚΤΕΛ είναι καλά, φθηνά έχουν αξιοπρεπή δρομολόγια (αν έχετε την υπομονή).
Taxis on call υπάρχουν. Αν ξεμείνετε κάπου μέχρι αργά και είστε παρέα συμφέρουν.
Διαμονή
Παρότι αισθητικά αδιάφορα τελικά τα Κατάπολα είναι το βολικότερο κατ’εμέ μέρος να μείνετε. Παρότι ως φυσική ομορφιά με γοήτευσε περισσότερο ο κόλπος της Αιγιάλης, εντούτοις οικιστικά κανένα από τα χωριά της περιοχής (Θολάρια, Λαγκάδα) δεν μου έκανε «κλικ».
Κόλπος Αιγιάλης
Τα Θολάρια τα βρήκα άχρωμα εντελώς με μόνο αβαντάζ την εκπληκτική θέα προς το κόλπο της Αιγιάλης, τη δε Λαγκάδα απλώς γραφικότερη και πιο πράσινη. Άνω Κάτω Ποταμός κι Αιγιάλη συμπαθητικά.
Θολάρια
Λαγκάδα
Παράλληλα τα Κατάπολα σε σχέση με την Αιγιάλη είναι μόλις 6 χιλιόμετρα από τη Χώρα και επίσης κοντύτερα προς τις παραλίες που αξίζει κανείς να κάνει μπάνιο (Αγ.Άννα, Μούρος κλπ).
Διαμονή στη Χώρα, αν και είναι έτη φωτός ο καλύτερος και παραδοσιακότερος οικισμός, δεν την συνιστώ, γιατί μονίμως φυσάει και μπορεί να κάνει κρύο. Εντούτοις βρίσκεται στο στρατηγικότερο σημείο για μετακινήσεις.
Χώρα Αμοργού (photo by travelogatos)
Παραλίες
Αν θα μπορούσα να κάνω μια αξιολόγηση θα έλεγα ότι το top 3 μου ήταν:
Καμπί: Στην Αγία Άννα κοντά στη Χώρα. Κατεβαίνετε στη παραλία κάτω από τη καντίνα, ακολουθείτε το δυσδιάκριτο και σχετικά δύσβατο μονοπάτι δεξιά, πάνω στα βράχια, και καταλήγετε σε μια μικρή παραλία με βότσαλο. Λόγω του δύσβατου της προσέγγισης δεν προτιμάται από οικογένειες, αντιθέτως μαζεύει γυμνιστές. Είναι η μόνη που έχει θέα προς το Μοναστήρι και η αίσθηση ότι κολυμπάς και βλέπεις αυτή την εικόνα είναι μοναδική. Προσοχή είναι για μπάνιο μέχρι τις 5-6μμ. Μετά ο ήλιος πέφτει κι αν φυσάει θα κρυώνετε.
Καμπί
Γραμβούσα: Αυτή η παραλία βρίσκεται σε ένα νησάκι απέναντι από τη Καλοταρίτισσα στο νότιο άκρο της Αμοργού και πάτε αναγκαστικά με βαρκάκι. Ψιλό βοτσαλάκι, υπέροχα νερά, με ικανό μήκος και πλάτος. Στα μείον ότι μαζεύει αρκετό κόσμο (και ρακέτες) την υψηλή περίοδο. Τις άλλες περιόδους τα δρομολόγια είναι πιο αραιά. Δεν έχει υποδομές άρα πάρτε μαζί σας όλα τα απαραίτητα αν σκοπεύετε να μείνετε ώρες
Μούρος: Ωραίος αλλά δεν κέρδισε τη πρωτιά. Δυστυχώς λόγω της καλής οδικής πρόσβασης μαζεύει πολύ κόσμο την υψηλή περίοδο (ελάτε νωρίς). Ενδιαφέρουσες οι σπηλιές και οι μικρές παραλίες παραδίπλα. Δεν είναι από τις καλύτερες παραλίες για να μπεις και να βγεις από το νερό και υπάρχουν βράχια μέσα στη θάλασσα. Στα συν ότι μπορείτε να βρείτε κάποια γωνιά όπου οι υπερκείμενοι βράχοι προσφέρουν σκιά αναλόγως της ώρας. Διαθέτει 2 παρκινγκ καθώς και ταβέρνα
Από τις υπόλοιπες παραλίες:
Οι παραλίες της Αιγιάλης δεν μου είπαν τίποτα. Τόσο η κεντρική όσο και η Λεβρωσός. Ελεεινή ψιλή άμμος
Νικουριά: Πας με καραβάκι από Αγ.Παύλο. Διαθέτει καντίνα. Παραδίπλα ακολουθώντας μονοπάτι υπάρχει και δεύτερη παραλία πιο απομονωμένη.
Μου είπαν ότι είναι καλή, δυστυχώς δεν πρόκαμα να την επισκεφθώ.
Αγ. Παύλος: Απαράδεκτη και δε νομίζω να βουτάει κανείς εκεί. Χαλαρό το pool bar του ξενοδοχείου δίπλα από τη παραλία
Αγ. Άννα: Πολύ μικρές παραλίες με βότσαλο. Πρακτικά την αράζετε στα βράχια. Η θέα μοναδική προς την απόκρημνη ακτή που είναι το μοναστήρι. Όλα τα λεφτά η καντίνα με την ευγενέστατη κυρία που την διαχειρίζεται. Ποικιλία και καλές τιμές.
Κατάπολα: Απλώς ανεκτή και λύση απελπισίας. Φύκια, σκάφη, ο δρόμος πάνω από το κεφάλι σου…
Μαλτέζι (Κατάπολα): Με βάρκα ή με τα πόδια είναι η αξιοπρεπέστερη και κυρίως απάνεμη λύση κοντά στα Κατάπολα. Άμμος και ψιλό βοτσαλάκι. Υπάρχει beach bar και ομπρέλες αλλά όταν πήγαμε δεν λειτουργούσε. Μαζεύει κόσμο με τα γνωστά παρατράγουδα (ρακέτες)
Πλάκες (Κατάπολα): Βράχια με ότι αυτό σημαίνει και συνεπάγεται. Πηγαίνετε μόνο με βάρκα.
Αμμούδι: Ακολουθείτε παράκαμψη πριν την Αρκεσίνη. Παρκάρετε στο τέλος του δρόμου και μετά είναι κανά μισάωρο ποδαρόδρομος. Μικρή παραλία με βότσαλα. Δυστυχώς δεν έχω ιδία άποψη
Παραδείσια: Κοντά στην Αρκεσίνη. Μικρή παραλία. Την επηρεάζει ο βοριάς. Δεν με εντυπωσίασε αν και η θάλασσα εκεί είχε όμορφα χρώματα.
Παραδείσια (photo by galat)
Καλοταρίτισσα: Παρά τις συστάσεις δεν μου άρεσε. Μόνο θετικό μπορείς να μείνεις μέχρι αργά καθώς ο ήλιος δεν κρύβεται πίσω από βουνά. Κάκιστη κι ακριβή η καντίνα της. Καλύτερα πάτε Γραμβούσα εκτός αν θέλετε ομπρέλες, ξαπλώστρες και μουσική από την καντίνα.
Καλοταρίτισσα (photo by galat)
Διάσπαρτες θα βρείτε κι άλλες παραλίες τόσο στη περιοχή της Αιγιάλης ή των Καταπόλων. Σ’αυτό θα σας βοηθήσει ένας καλός χάρτης (Ανάβαση ή ΣΚΑΪ) Η πρόσβαση όμως σ’αυτές είναι δυσκολότερη (χωματόδρομοι + περπάτημα ή αποκλειστικά περπάτημα), ενώ οι περισσότερες είναι εκτεθειμένες στα μελτέμια.
Παραλία Αγίας Θέκλας, ανατολικά των Καταπόλων. Οδήγηση σε χωματόδρομο και ποδαρόδρομος θα σας οδηγήσει εκεί
Τέλος αν μείνετε αρκετές μέρες, κάντε μια μονοήμερη στο Άνω Κουφονήσι να φχαριστηθεί η ψυχούλα σας μπάνιο σε παραλίες.
Κουφονήσι beach
Φαγητό
Αδύνατο να έχω γευματίσει στο σύνολο των ταβερνών του νησιού. Υπάρχουν πάμπολλα κυρίως στη Χώρα, τα Κατάπολα και υποθέτω στο κόλπο της Αιγιάλης και γενικά οι τιμές τους ήταν σχετικά φθηνές. Θα μεταφέρω απλά την εμπειρία μου από αυτά που δοκίμασα. Γενικά στην Αμοργιανή κουζίνα τα κρεατικά έχουν την τιμητική τους και λιγότερο τα θαλασσινά. Δεν φείδονται μπαχαρικών στα κοκκινιστά…
Κατάπολα:
Corner: Το πρώτο στη σειρά από τα εστιατόρια στο λιμάνι των Κατάπολων ερχόμενος από τη Χώρα. Ήταν το στέκι μου καθώς ήταν κοντά στο κατάλυμά μου και είχα εξασφαλίσει …προνομιακές τιμές. Εξαιρετικό μαγειρευτό φαγητό: αρνάκι με πατάτες στο φούρνο ή φρικασέ, κουνέλι στιφάδο, πατατάτο, σουτζουκάκια σμυρνέικα.
Βιτσέντζος: Αξιοπρεπές φαγητό και προνομιούχος θέση στο Ξυλοκερατίδι δίπλα στη θάλασσα. Πάτε νωρίς να βρείτε τραπέζι δίπλα στο κύμα να το απολαύσετε
Αρμυρίκι: Στο Ξυλοκερατίδι πάνω κι αυτό στο κύμα. Δεν μου άρεσε η κουζίνα του. Τα λεφτά όλα το ψωμί παραγωγής τους
Μουράγιο: Δεν το δοκίμασα, αλλά μου έφαγαν τα αυτιά ότι έχει τα καλύτερα και φρεσκότερα ψαρικά. Άθλια θέση ακριβώς εκεί που δένει το καράβι.
Χώρα:
Λιοτρίβι: Στα υπέρ η θέα από τη ταράτσα του το δειλινό. Από τη μια το κάστρο της Χώρας κι από την άλλη το ηλιοβασίλεμα. Αξιοπρεπής κουζίνα αλλά δεν με κέρδισε αν και το τίμησα επανειλημμένα
Τσαγκαράδικο: Έφαγα ένα μεσημέρι μουσακά σε πήλινο. Δεν ενθουσιάστηκα…
Λεωνίδας: Παλιός καφενές. Εστιατόριο με υπόκρουση ρεμπέτικη μουσική. Συμπαθητική κουζίνα. Έμφαση σε τι άλλο;;; κρεατικά!
Κόλπος Αιγιάλης:
Μου έπεφτε μακριά και το μόνο που δοκίμασα ήταν ο Λουδάρος στην Λαγκάδα (σκέτη απογοήτευση).
Μου σύστησαν το Πανόραμα στα Θολάρια. Δεν το δοκίμασα αλλά τι πανόραμα είναι αυτό με θέα στους ηλιακούς του απέναντι κτηρίου;;; Χαλάστηκα με το που το είδα κι ας μου γαργάλαγαν τον οσφρητικό βλεννογόνο οι μυρωδιές.
Νότια Αμοργός (Αρκεσίνη και πέριξ):
Το Νο1 μου στην Αμοργό ήταν η ταβέρνα Γεωργαλίνης στη Βρούτση. Ντόπια κρεάτα και ζαρζαβατικά. Εξαιρετικά παϊδάκια και λαχταριστό κοκκινιστό μοσχάρι να λιώνει στο στόμα. Όμορφη αυλή με δροσερή πέργκολα. Μετά από μια βουτιά στο Μούρο ή τη Γραμβούσα ενδείκνυται.
Δεν πήγα στη Μαρουσώ στην Αρκεσίνη. Να τρώω πίσω από παραπέτασμα πλαστικού διαφανούς ανεμοφράκτη μου τη σπάει κι έτσι δεν μπήκα στο κόπο.
Tαβέρνα Γεωργαλίνης στη Βρούτση (photo by galat)
Όσον αφορά τώρα το γλυκοπωλείον Καλλιστώ στη Χώρα θα έλεγα ότι η διάσημη πορτοκαλόπιτα και σοκολατόπιτα δεν με ικανοποίησαν. Αντίθετα τσάκισα τη μηλόπιτα με παγωτό κανέλα. Τουλάχιστον όμως τα γλυκά της ήταν φρεσκότατα… Εκεί έμαθα το γλυκό μπανόφι (!)
Μπαράκια
Τώρα βρήκατε άνθρωπο….
Δοκίμασα το Τρίπορτο που είχε τη καλύτερη ψημένη ρακί και μου άρεσε το αίθριό του, το Botiglia, το Γιασεμί και το Καθ’οδόν (ωραίο…τσάι). Όλα στη Χώρα. Μη το σκέφτεστε δε λέει να πάτε κάπου αλλού. Εδώ χτυπάει η καρδιά της νυχτερινής ζωής….
Για την Αιγιάλη δεν παίρνω όρκο τι γίνεται το βράδυ.
Καφεμπαρ "Καθ'Οδόν", Χώρα
Περί ψημένης ρακής
Η ψημένη ρακή θυμίζει πολύ το ρακόμελο μόνο που περιέχει κι άλλα μυρωδικά. Πιείτε την εγγυημένα στο Τρίπορτο κι αν σας ενδιαφέρει να πάρετε καμιά νταμιτζάνα, αποταθείτε στο μαγαζί Οίκοθεν. Εκεί την ψωνίζετε είτε χύμα είτε σε ωραία μπουκάλια ζωγραφισμένα στο χέρι. Έμαθα πολλά για την ψημένη ρακή της Αμοργού. Δυστυχώς όπως μας εκμυστηρεύτηκαν, το νησί δεν έχει αρκετά αμπέλια που να παράγουν ικανή ποσότητα ρακής ώστε να καλύπτει τις ανάγκες ζήτησης. Ως εκ τούτου πολλοί καταφεύγουν στην φθηνή αλλά επικίνδυνη επιλογή του ξυλοπνεύματος (μεθυλική αλκοόλη) την οποία παστώνουν στα μυρωδικά έως και δαμάσκηνο για να κουκουλώσουν τη γεύση… Η ψημένη ρακή που πουλά το μαγαζί "Οίκοθεν" εισάγει τη ρακή του από τη Βέροια από αμπελοπαραγωγό και προσθέτει τα μυρωδικά και το μέλι στη συνέχεια.
Ψώνια
Άμα ντε και καλά θέλετε να ψωνίσετε, αγοράστε κάτι με στυλ… Υπέροχα φωτιστικά από ξύλο και φυσητό γυαλί, μοναδικές δημιουργίες του Ρομπέρτο που έχει το μαγαζί Οίκοθεν (φτιάχνει και τη ρακή). Έφυγα με ένα υπέροχο φωτιστικό για την κρεβατοκάμαρα μου και αναμένω τα λαμπατέρ! Πάντως στη Χώρα υπάρχουν μερικά μαγαζάκια που πουλάνε δημιουργίες ντόπιων καλλιτεχνών.
Λοιπά χρηστικά
ΑΤΜ της ΑΤΕ Βank στα Κατάπολα και τη Χώρα. Για Αιγιάλη δεν γνωρίζω.
Φαρμακεία στη Χώρα και την Αιγιάλη (πιο οργανωμένο είδα το δεύτερο)
Κέντρο Υγείας με 6 νοσηλευτές (!) στη Χώρα. Περιφερειακά Ιατρεία στην Αιγιάλη, Αρκεσίνη και Κατάπολα. Όλο το νησί εξυπηρετούσαν όσο ήμουν εκεί 3 ταλαίπωροι αγροτικοί, αλλά ουδείς εξειδικευμένος ιατρός πλήν….3 οδοντιάτρων!!! Τα σχόλια δικά σας….
Αξιομνημόνευτες στιγμές…
- Κάθε φορά που αντίκριζα τη θέα που απλώνεται προς τις απόκρημνες ακτές και το απέραντο γαλάζιο στο δρόμο από τη Χώρα προς το Μοναστήρι της Χοζοβιώτισσας
- Η ενατένιση του υπέροχου έναστρου ουρανού όντας στο μπαλκόνι στη περιοχή Καλογερικό στη Χώρα (αν αντέχεται ο αέρας που λυσσομανά)
- Κάνοντας μπάνιο στο Καμπί με θέα το Μοναστήρι της Χοζοβιώτισσας
- Η θέα της Νικουριάς που κέρδισε το τίτλο του κυκλαδίτικου ισοδύναμου των νορβηγικών Lofoten
Hλιοβασίλεμα με φόντο τη Νικουριά
- Η θέα του κόλπου της Αιγιάλης, είτε φτάνοντας από τη «παλιά στράτα», είτε από τα Θολάρια, είτε από το βραχοσκεπές ξωκλήσι της Αγίας Τριάδας στη Λαγκάδα
Ο κόλπος της Αιγιάλης από το ξωκλήσι της Αγίας Τριάδας
Από τα Θολάρια ατενίζοντας τη Λαγκάδα
-Στα σοκάκια της Χώρας πρωί, με το παιχνίδισμα του φωτός και τη πλήρη απουσία κόσμου
- Όλα ανεξαιρέτως τα ηλιοβασιλέματα (από τη Χώρα, στα Κατάπολα, ή στο δρόμο από τη Χώρα για τα Κατάπολα
Δειλινό από το κάστρο στη Χώρα
-Στο στενό δρομάκι του γλυκοπωλείου Καλλιστώ στη Χώρα, με το ηλιοβασίλεμα να πυρώνει τους τοίχους των σπιτιών και τα ηχεία να παίζουν την «Προσωπογραφία της μητέρας μου» (το αγαπημένο μου από το Χαμόγελο της Τζοκόντα)
Λείπει μόνο η μουσική του Χατζηδάκι
- Όλα τα οδοιπορικά μου στο νησί, αλλά κυρίως η διαδρομή Μονή Χοζοβιώτισσας - Αιγιάλη με καλή παρέα
- Η αίσθηση της μοναδικής γοητείας του Ασφοντυλίτη και η συγκίνηση βλέποντας τις βραχογραφίες
- Μασουλώντας τα παϊδάκια ή το κοκκινιστό μοσχάρι στη ταβέρνα του Γεωργαλίνη στη Βρούτση (τι γουρούνι θα ήμουν αν δεν το ανέφερα)
Λόγω απουσίας μου θα γράψω καθυστερημένα και ‘γώ δυο πράγματα για όσα μας περιέγραψε με τον πάντα γλαφυρό, περιεκτικό και απολαυστικό του τρόπο ο αγαπητός φίλος hydronetta, τον οποίο, όπως και τον travelogato ευχαριστώ για την παρέα τους και για την ευκαιρία, που μου έδωσαν, να πραγματοποιήσουμε μαζί μια παλιά μου επιθυμία.
Την δεκαετία του 1990 στα πλαίσια υποστήριξης και ανάδειξης εναλλακτικών μορφών τουρισμού, η τότε Νομαρχία Κυκλάδων σε συνεργασία με τους Δήμους αρκετών νησιών των Κυκλάδων προχώρησε στην συντήρηση παλαιών μονοπατιών, την σήμανσή τους και την έκδοση σχετικών περιπατητικών φυλλαδίων ή εκδόσεων. Στα πλαίσια αυτά εκδόθηκε το 2001 από την Πολιτιστική Εταιρεία Αρχιπέλαγος ο «πολιτιστικός περιπατητικός οδηγός : Οδοιπορικό στην Αμοργό», έκδοση για την οποία μας μίλησε ήδη ο φίλος hydronetta. Το έτος αυτό είχα επισκεφτεί το νησί, προμηθεύτηκα τον οδηγό, διάβασα όσα πολύ ωραία και ενδιαφέροντα αναφέρει για την ιστορία του νησιού και τα μονοπάτια του, εντυπωσιάστηκα από το απαράμιλλο κάλος της μονής της Χοζοβιώτισσας και του φυσικού της τοπίου και έφυγα με την υπόσχεση στον εαυτό μου να περπατήσω κάποια στιγμή την «παλιά στράτα», το παλαιό μονοπάτι, που υπήρξε για πολλούς αιώνες η μοναδική σύνδεση της Χώρας της Αμοργού με την Αιγιάλη.
Πέρασαν δέκα χρόνια από τότε χωρίς να πραγματοποιήσω την υπόσχεσή μου, αν και βρέθηκα αρκετές φορές στην Αμοργό για σύντομες επαγγελματικές επισκέψεις. Όταν ο φίλος hydronetta ξεκίνησε το θέμα αυτό με τον τίτλο «Πεζοπορία στην Αμοργό», πραγματικά έξυσε πληγές. Στο μυαλό μου σφηνώθηκε η ιδέα να κατέβω μέχρι την Αμοργό για να πραγματοποιήσουμε μαζί την πεζοπορία αυτή. Ταλαντευόμουνα μερικές μέρες, όταν η παρακάτω αναφορά του μου έδωσε την χαριστική βολή :
Την πεζοπορία αυτή δεν την κάνει κανείς μόνο για την άσκηση, ή για την επαφή με την φύση, ή για την ευκαιρία για υπέροχες φωτογραφίες, ή για την καλή παρέα. Είναι συγχρόνως ένα ταξίδι στο παρελθόν. Τον ίδιο δρόμο περπάτησαν για αιώνες οι κάτοικοι του νησιού, όταν οι συνθήκες ζωής ήταν πολύ διαφορετικές από τις σημερινές.
Τα μονοπάτια υπήρξαν στο παρελθόν ένας σημαντικός δρόμος μετακίνησης. Όμως εδώ και πολλές δεκαετίες έχουν εγκαταλειφθεί και αντικατασταθεί με τους λεγόμενους «αμαξωτούς» δρόμους. Στα νησιά τα μονοπάτια διαμόρφωναν ένα πυκνό δίκτυο, που ένωνε τους οικισμούς μεταξύ τους και με τις αγροτικές και κτηνοτροφικές περιοχές και ήταν συνήθως λιθόστρωτα, βαθμιδωτά, λόγω του έντονου ανάγλυφου του εδάφους, δεν επέτρεπαν δηλαδή την κυκλοφορία παρά μόνον σε μουλάρια και πεζούς. Πολύ πιο μετά σε σχέση με την ηπειρωτική Ελλάδα αντικαταστάθηκαν και αυτά από δρόμους. Όμως για τρία νησιά του Αιγαίου, τα μονοπάτια είχαν μία ιδιαίτερη σημασία, λόγω του μεγάλου μήκους αυτών και του έντονα ορεινού ανάγλυφού τους, που έκανε σχεδόν αδύνατη την επικοινωνία από την μία άκρη του νησιού μέχρι την άλλη. Στην Ικαρία, στην Σάμο και στην Αμοργό η επικοινωνία στο νησί γινόταν πάντα πιο εύκολα δια θαλάσσης, γι’ αυτό και το πλοίο μέχρι και σήμερα αναγκάζεται να πιάνει σε δύο λιμάνια.
Ειδικά στην Αμοργό ο μοναδικός δρόμος που συνδέει την Αιγιάλη και το βόρειο μέρος του νησιού με την Χώρα και το υπόλοιπο νησί διανοίχτηκε την δεκαετία του ’70, αλλά ολοκληρώθηκε μόλις στις αρχές τις δεκαετίας του ’90. Έτσι η σημασία της «παλιάς στράτας» ήταν πάντα πολύ σημαντική.
Σε όλα σχεδόν τα νησιά των Κυκλάδων αυτό που κυριαρχεί σήμερα είναι μία αχαλίνωτη, άναρχη και ανεξέλεγκτη οικοδομική ανάπτυξη, με κτίσματα να ξεφυτρώνουν σε ακτές και κορυφογραμμές αλλοιώνοντας ανεπανόρθωτα το φυσικό περιβάλλον. Στο μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής της «παλιάς στράτας», κύρια στο τμήμα αυτής που βλέπει προς νότο, το φυσικό τοπίο παραμένει σχεδόν αναλλοίωτο, ίδιο με αυτό, που αντίκριζαν οι πρόγονοί μας αιώνες τώρα. Ελάχιστα κτίσματα και αυτά κτηνοτροφικής ή αγροτικής χρήσης, κτισμένα με την πέτρα της περιοχής και εναρμονιζόμενα απόλυτα στο περιβάλλον, όπως ήταν πάντα. Μοναδική παραφωνία ο χωματόδρομος, που διανοίχτηκε παράνομα από την περιοχή του Ξενοδοχείου προς τα Κάψαλα.
Παλιοί αγροτικοί οικισμοί, όπως ο οικισμός του Αγριλά, βρίσκονται εγκαταλελειμμένοι εδώ και δεκαετίες. Αντίθετα ο Ασφοντυλίτης, ενδιαφέρον δείγμα αγροτικής κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής, διατηρεί ακόμα μερικούς κατοίκους, θυμίζει όμως μιαν εικόνα από το παρελθόν. Ο ασφαλτωμένος δρόμος έχει φτάσει μέχρι εδώ, όμως η κυκλοφορία τον περισσότερο καιρό είναι σχεδόν μηδενική, τόσο που να μην ενοχλεί το γεγονός ότι πριν την είσοδο στο χωριό ο δρόμος διακόπτεται από μια σιδερένια καγκελόπορτα που εμποδίζει τα κατσίκια του οικισμού να διασπαρούν στις γειτονικές πλαγιές. Πολλά κτίσματα είναι εγκαταλελειμμένα εδώ και δεκαετίες και όλα είναι ασοβάτιστα με ορατή ξηρολιθιά και υπέροχες καπνοδόχους, δένοντας απόλυτα με το βραχώδες και άγριο περιβάλλον. Μοναδική εξαίρεση ένα κτίσμα, που ο ιδιοκτήτης του προτίμησε να το ασπρίσει, καθώς και η εκκλησία του Άγιου Νικόλα. Εδώ, στην περιοχή με τα τρία πηγάδια και οι βραχογραφίες με την περίεργη ιστορία. Όσοι ενδιαφέρονται για τον Ασφοντυλίτη και την αρχιτεκτονική του, ενδιαφέρον είναι το άρθρο της αρχιτεκτόνισσας Β.Α. Μεταλληνού «Ο οικισμός του Ασφοντυλίτη στην Αμοργό». Ενδιαφέροντα επίσης είναι τα κείμενα και οι φωτογραφίες του δημοσιογράφου Ηλία Γ. Προβόπουλου «Οι βραχογραφίες του Ασφοντυλίτη» και το αγγλόφωνο του ιδίου «Old mysterious Stone graffittis in Asfontilitis», που ανάμεσα στα άλλα μιλάει και για τους μουσικούς του Ασφοντυλίτη, τα Βουγιουκλάκια.
Την παλιά στράτα όμως διάβαιναν οι κάτοικοι της Αμοργού όχι μόνον τους τελευταίους αιώνες, αλλά ήδη από την αρχαιότητα, από την εποχή του «Κυκλαδικού πολιτισμού» και μετέπειτα όταν συνέδεε τα βασίλεια της Μινώας και της Αιγιάλης. Ο αρχαίος αυτός δρόμος ταυτίζονταν ως προς την χάραξή του με την παλιά στράτα στα περισσότερα σημεία του, αν και πιστεύεται ότι σε ορισμένα σημεία ακολουθούσε υψηλότερες στάθμες. Σίγουρα πάντως περνούσε από το διάσελο του ξενοδοχείου και της Όξω Μεριάς και τον Αη Μάμα. Σε πολλά σημεία της διαδρομής συναντώνται πρωτοκυκλαδικά ευρήματα, ενώ στην περιοχή των Καψάλων ο Χρήστος Τσούντας, ο αρχαιολόγος που πρώτος χρησιμοποίησε τον όρο «κυκλαδικός ή πρωτοκυκλαδικός πολιτισμός», ανέσκαψε στην περιοχή 11 πρωτοκυκλαδικούς τάφους, με κτερίσματα, κυκλαδικά ειδώλια ιδιαίτερης τεχνοτροπίας, λεπίδες οψιανού και είδη κεραμικής και μεταλλοτεχνίας.
Η διαδρομή από το πάρκιγκ της μονής της Χοζοβιώτισσας προς την Αιγιάλη, μήκους 11,5 χλμ, ξεκινάει από υψόμετρο περίπου 80 μ. από την θάλασσα, ανεβαίνει απότομα στην μονή της Χοζοβιώτισσας στα 300 μ και συνεχίζει ανηφορικά μέχρι το διάσελο του ξενοδοχείου σε υψόμετρο 430 μ. Από το σημείο αυτό το μονοπάτι περνάει στην βόρεια πλευρά του βουνού σε βραχώδες έδαφος, όπου η σήμανση του μονοπατιού γίνεται από ειδικούς πέτρινους πυργίσκους. Κατηφορίζει σταδιακά προς τον παλιό οικισμό της Αγριλιάς, όπου και ξαναπερνάει στην νότια πλευρά του βουνού και τέλος φτάνει στον Ασφοντυλίτη σε υψόμετρο περίπου 230 μ. Από το σημείο αυτό ανηφορίζει και πάλι προς το διάσελο της Όξω Μεριάς και τον Αη Μάμα σε υψόμετρο 375 μ, απ’όπου και κατηφορίζει πλέον οριστικά προς τον οικισμό της Ποταμιάς και της Αιγιάλης. Η διαδρομή είναι προφανώς πιο δύσκολη αν την διανύσει κανείς από την Αιγιάλη προς την Μονή της Χοζοβιώτισσας, αφού έχει να ανέβει απότομα από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι τον Άγιο Μάμα. Η διαδρομή θεωρείται μικρής δυσκολίας. Πιο δύσκολη και επίσης πολύ όμορφη θεωρείται η διαδρομή «Λαγκάδα - Αγιος Ιωάννης Θεολόγος – Σταυρός», όπου όπως λέγεται «Τα τελευταία περίπου 20 λεπτά θέλουν ιδιαίτερη προσοχή, καθώς το μονοπάτι διατρέχει τις απότομες πλαγιές του Κρούκελου με τους απύθμενους γκρεμούς των περίπου 600 μέτρων να καραδοκούν….». Ίσως μια πρόκληση για το μέλλον…
H διαδρομή σε οριζοντιογραφία και μηκοτομή, σύμφωνα με το google earth
Ασφοντυλίτης
Εγκαταλελειμμένο και το παλιό δίκτυο της ΔΕΗ με τις κοντές κολωνες, που πήγαινε ρεύμα στον Ασφοντυλίτη από την Αιγιάλη ακολουθόντας την παλιά στράτα.
Σε όλη την διαδρομή τα κατσίκια με το άγρυπνο βλέμα τους μας παρακολουθούσαν
Οι πέτρινοι κώνοι, που σηματοδοτούν το μονοπάτι στα βραχώδη του τμήματα
Αμοργός. Καλοκαίρι 2011.
Οι επισκέπτες του νησιού αναζητούν τη χαλάρωση λιαζόμενοι ολημερίς σαν τα χταπόδια στις λιγοστές παραλίες του νησιού. Άλλοι απολαμβάνουν τις ηδονές του Βάκχου το βράδυ στη Χώρα... Λιγότεροι οργώνουν με αυτοκίνητο ή μηχανάκι τους φιδογυριστούς δρόμους επισκεπτόμενοι τα γραφικά χωριά, αντιπαλεύοντας ενίοτε ανεπιτυχώς το μένος του Αιόλου…. (τυχαίο που ένα σωρό κυκλοφορούν με πατερίτσες; Δεν νομίζω).
Κι εγώ σκυμμένος επί χάρτου παλέυω να ανακαλύψω ποιές διαδρομές ενδείκνυνται για πεζοπορία, συνδυάζοντας κάποια αξιοθέατα.
Η Αμοργός προσφέρει κάποιες ξεχωριστές συγκινήσεις σε όποιον αγαπά τη πεζοπορία κι ενδιαφέρεται να ξεχάσει για λίγο τις ανέσεις των τροχών και να ασκηθεί κομμάτι παραπάνω από το να παίζει ρακέτες στη παραλία καταρρακώνοντας το νευρικό μου σύστημα με το συνεχές τακ τουκ.
Μια Κυριακή πρωί, με τις καμπάνες να χτυπούν το σχόλασμα της εκκλησιάς, με βρήκε να μασουλώ το αντίδωρό μου. Ομολογώ ότι ο κυριακάτικος εκκλησιασμός μου αρέσει στα νησιά, όπου όλες οι καλοκυράδες σε έχουν σκανάρει από τη τρίχα του κεφαλιού μέχρι το τακούνι του παπουτσιού και το πόθεν έσχες σου ως νέα παρουσία στο νησί μεταφέρεται από στόμα σε στόμα με ταχύτητα φωτός.
Η απόφαση είχε παρθεί από την προηγούμενη. Θα ξεπερνούσα τις φοβίες μου για τους δρόμους καρμανιόλες και θα οδηγούσα προς το νότιο τμήμα του νησιού με σκοπό να κάνω πεζοπορία στη διαδρομή Βρούτσι - Αρχαία Αρκεσίνη (Καστρί).
Η ακρόπολη της Αρχαίας Αρκεσίνης ιδρύθηκε την αρχαϊκή εποχή από Ναξιώτες και ήταν ένας από τους 3 παλιότερους οικισμούς της Αμοργού μετά την κατάρρευση του Μυκηναϊκού Πολιτισμού. Η μόνη ανασκαφική έρευνα στην Αρκεσίνη έγινε το 1888 από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή. Τα ευρήματα ήταν κυρίως από την κλασική και την ελληνιστική εποχή, ενώ η εύρεση και βυζαντινών νομισμάτων καταδεικνύει ότι η ακρόπολη συνέχιζε να παίζει τον αμυντικό της ρόλο μέχρι το μέσο Βυζάντιο. Σήμερα τα μοναδικά απομεινάρια της απόρθητης οχυρωματικής θέσης της Αρκεσίνης είναι ένα μικρό τμήμα των τειχών που δεσπόζει στα βράχια μια ανάσα από τα κύματα που σκάνε μανιασμένα στις απόκρημνες ακτές της.
Ανηφορίζοντας το φουρκετόδρομο από τα Κατάπολα προς τη Χώρα, στρίβεις αρχικά δεξιά προς το Μοναστήρι της Χοζοβιώτισσας και τη παραλία της Αγίας Άννας. Αν μέχρι τώρα δεν έχετε επισκεφθεί το πασίγνωστο Μοναστήρι είναι ταξιδιωτικό αμάρτημα να μην κάνετε την παράκαμψη και να πάρετε την άγουσα στα 200+ σκαλιά που οδηγούν στην αετοφωλιά που είναι χτισμένο. Οι κάθετοι βράχοι και η θέα προς το απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου σου αφήνει μια υπέροχη αίσθηση, νοιώθεις έτοιμος ν’απογειωθείς. Μεταφορικά και κυριολεκτικά καθώς σαν φυσούν εκεί τα μελτέμια νοιώθεις το έδαφος να χάνεται κάτω από τα πόδια σου.
11,5 χιλιόμετρα χωρίζουν το χωριουδάκι Βρουτσί από τη ΧώραΑμφιβάλλω αν το χωριό τυγχάνει της προσοχής πολλών επισκεπτών. Λίγα σπίτια, μια όμορφη ταβερνούλα με πέργκολα για τη δροσιά κι ένα κάτασπρο εκκλησάκι συνθέτουν το σκηνικό. Και μπόλικα πιτσιρίκια που παίζουν ανέμελα στο μοναδικό δρόμο του χωριού.
Η σήμανση για το μονοπάτι που οδηγεί προς το Καστρί-Αρχαία Αρκεσίνη είναι αρκετά ευδιάκριτη (πώς άλλωστε να χαθείς σε ένα χωριό με 10 σπίτια) και σε πληροφορεί ότι ο ποδαρόδρομος διαρκεί 25 λεπτά. Το καλντερίμι είναι κατηφορικό, πλακόστρωτο και πολύ βατό. Το πρώτο που αντικρίζεις κατεβαίνοντας είναι στο βάθος πάνω σε ένα λοφάκι το κάτασπρο εκκλησάκι του Αγ.Ιωάννη του Αποκεφαλισθέντος.

Χονδρικά βρίσκεται στη μέση της διαδρομής δίνοντας την ευκαιρία για μια σύντομη στάση. Εκεί η θέα είναι εξαιρετική. Θα αφήσετε το βλέμμα να πλανηθεί τριγύρω στις υπόλοιπες Μικρές Κυκλάδες ως τη Νάξο καθώς και το κόλπο των Κατάπολων, ως τη Χώρα κρυμμένη κάπου στους λόφους στο βάθος. Από κει αγναντεύεις και την Ακρόπολη, το Καστρί, με το κάτασπρο εκκλησάκι της Παναγιάς της Καστριανής να ξεχωρίζει μέσα στα ερείπια των πετρόχτιστων κτισμάτων.

Η Ακρόπολη, το Καστρί, κατεβαίνοντας από τον Αγιο Ιωάννη
Αν και το ξωκλήσι ήταν κλειδωμένο με εντυπωσίασε που εξωτερικά διακοσμείται από ένα μικρό κομμάτι ανεσκαμμένης αρχαιοελληνικής ( ?) επιγραφής το περιεχόμενο της οποίας στάθηκε αδύνατο να αποκρυπτογραφήσω λόγω της φθοράς και του σχετικού βανδαλισμού (βάψιμο με ασβέστη!!!)
Η διαδρομή από τον Αγιο Ιωάννη συνεχίζει κατηφορική μέχρι τα πρώτα ερείπια στο Καστρί.
Κτίσματα με τοίχους πέτρινους στέκουν λείψανα του παρελθόντος δίνοντας καταφύγιο ενίοτε στα ερίφια της περιοχής.

Μια ασβεστωμένη μικρή πέτρινη σκάλα σε οδηγεί στη κορφή της Ακρόπολης. Κι εκεί γκρεμίσματα με μόνο το εκκλησάκι της Παναγιάς της Καστριανής να στέκει κάτασπρο να ατενίζει το Αιγαίο συνομιλώντας ατέρμονα με τα φαντάσματα του παρελθόντος.


To ξωκλήσι της Παναγιάς της Καστριανής ανάμεσα στα ερείπια της Ακρόπολης στο Καστρί


Το μονοπάτι από τον Αγιο Ιωάννη (τον αποκεφαλισθέντα) όπως φάινεται από το Καστρί
Συνεχίζοντας τη διαδρομή στα ριζά του βράχου ακολουθώντας τη σχετική σήμανση, βρέθηκα ξαφνικά να περνάω από ένα στενό πέρασμα μέσα στους βράχους για να βρεθώ στην άκρη του ακρωτηριού όπου ασίγαστα έσκαγαν τα κύματα. Ένα λιοτρίβι, μερικά χτίσματα, λίγα για να προδίδουν το παρελθόν. Ίσως μοναδικός μάρτυρας της Αρχαίας Αρκεσίνης οι μεγάλοι λίθοι που προδίδουν τα όρια των οχυρωματικών τειχών.


Ήταν καταμεσήμερο όταν αποφάσισα να πάρω τον ανηφορικό δρόμο της επιστροφής στο χωριό. Ευτυχώς το βοριαδάκι έκανε την ανάβαση εύκολη. Φτάνοντας αποφάσισα ότι ήταν πρώτης τάξεως ευκαιρία να απολαύσω ένα μπανάκι στην γειτονική παραλία του πολυδιαφημιζόμενου Μούρου.

Παραλία Μούρος
Ομολογώ ότι αν απουσίαζαν οι ορδές των τουριστών η πυκνότητα των οποίων σε οδηγούσε να μάχεσαι για μια σπιθαμή γης για να απλώσεις την πετσέτα σου, ο Μούρος θα ήταν αρκούντως ειδυλλιακός. Η πρότασή μου συνεπώς είναι αν θέλετε να ευχαριστηθείτε το μπάνιο σας εκεί εν μέσω υψηλής τουριστικής περιόδου, ελάτε νωρίς το πρωί. Το ψιλό βοτσαλάκι, τα καταγάλανα νερά και οι θαλάσσιες σπηλιές θα σας ενθουσιάσουν, σ’ένα νησί που δεν φημίζεται για τις παραλίες του.
Η Αμοργός έχει αρκετές πεζοπορικές διαδρομές που καλούν τον επισκέπτη να τις ανακαλύψει, κι ελπίζω να το πράξω μέχρι τη μέρα που θ’αποχαιρετήσω το νησί.
Τα Κατάπολα δεν είναι και το μέρος που θα ονειρευόμουν να κατοικοεδρεύω όντας στην Αμοργό. Αφού όμως τα έφερε έτσι η μοίρα και το δωμάτιο που μου παραχωρήθηκε βρισκόταν εκεί, αποφάσισα πως θα προσπαθούσα να ανακαλύψω όσο μπορούσα περισσότερα στη γύρω περιοχή, στο χρόνο που μου απέμενε από τη δουλειά.

Κατάπολα
Θυμάμαι τη πρώτη φορά που είχα βρεθεί στα Κατάπολα πριν κάτι δεκαετίες τη δυσάρεστη οσμή που αναδυόταν σ’όλο το λιμάνι από τα λύματα που ανεξέλεγκτα χύνονταν στη θάλασσα. Σήμερα το σκηνικό έχει αλλάξει προς τέρψιν των ταξιδιωτών που μπορούν να απολαύσουν μια χαλαρή βραδινή βόλτα στη παραλία απολαμβάνοντας τα μενεξεδιά χρώματα του δειλινού.


Τη διαδρομή που προτείνω, οι «χαλαροί» μπορούν να την αγνοήσουν παντελώς καθώς τα βαρκάκια πάνε κι έρχονται ανά μισάωρο από την αποβάθρα του λιμανιού. Οπότε δεν συντρέχει λόγος να μπουν στη διαδικασία να περπατάνε στο λιοπύρι μισή ώρα για να φτάσουν στην παραλία Μαλτέζι. Αν όμως ξυπνά μέσα σας ο μικρός εξερευνητής τότε ακολουθήστε το μονοπάτι που οδηγεί σ’αυτήν και είναι αρκετά εύκολο με εξαίρεση ίσως το τελευταίο κομμάτι του.
Η παραλία αυτή βρίσκεται ΒΔ των Κατάπολων και είναι ό,τι πιο αξιόλογο και εύκολα προσβάσιμο έχει να επιδείξει η περιοχή. Επίσης ακόμα και με τα μποφόρ να μαίνονται, αυτή παραμένει απάνεμη σε αντίθεση με άλλες παραλίες ανατολικότερα του λιμανιού.
Η διαδρομή ακολουθεί αρχικά τον αυτοκινητόδρομο δίπλα από τη αμμουδερή παραλία στα Κατάπολα. Λύση απολύτου ανάγκης για μπάνιο θεωρώ τη συγκεκριμένη παραλία που προσφέρεται μόνο για ηλιοθεραπεία καθώς η θάλασσα έχει αρκετά φύκια, στο οπτικό πεδίο παρεμβάλλονται κάθε είδους σκάφη, τροχοφόρα και περιπατητές περιδιαβαίνουν ασταμάτητα πάνω από το κεφάλι σου στο δρόμο κι αν φυσάει αρκετά είσαι εκτεθειμένος στους αέρηδες.

Η παραλία στα Κατάπολα
Εκεί που τελειώνει η παραλία ξεκινά ο συνοικισμός με το ευρηματικό όνομα Ξυλοκερατίδι. Εκεί θα βρει κανείς ταβερνάκια και μπαράκια που βγάζουν τα τραπεζάκια τους σχεδόν πάνω στο κύμα και δεδομένης της ηρεμίας της περιοχής ενδείκνυνται για ένα πιο ήσυχο (βλέπε ρομαντικό) δείπνο καθώς τα χρώματα του δειλινού ήταν οφείλω να ομολογήσω εκπληκτικά.


Στο Ξυλοκερατίδι το δειλινό
Επειδή ο παραλιακός δρόμος οδηγεί στο…. πουθενά, ακολουθείς ένα παράλληλο δρόμο μέσα στα στενά του συνοικισμού που ομολογουμένως δεν έχουν κανένα παραδοσιακό χρώμα. Περνώντας από το νεκροταφείο της περιοχής, αισθάνεσαι ξαφνικά μια απόκοσμη ζήλεια γι΄αυτούς που τα κορμιά τους αναπαύονται αιωνίως ατενίζοντας το βαθύ γαλάζιο της θάλασσας. Από κεί απλώνεται πανοραμικά η παραλία του Αγίου Παντελεήμονα με υπέροχα τυρκουάζ νερά κι αυτομάτως αναρωτιέσαι γιατί είναι παντελώς έρημη.

Η απορία σου λύνεται αμέσως μόλις κατέβεις στα σκαλιά και βρεθείς στη παραλία. Στενή, γεμάτη πέτρες, δεν επιτρέπει ούτε εύκολη πρόσβαση στη θάλασσα ούτε και ιδανικές συνθήκες για να απλώσεις τη πετσετούλα σου και να χαλαρώσεις στο καρκινογόνο (πλέον) χάδι του ήλιου. Μόνες λύσεις και αρκετά δημοφιλείς δυστυχώς είναι οι αποβάθρες κοντά στο ξωκλήσι του Αγίου Παντελεήμονα ή στην αρχή της παραλίας όπου τα λιγοστά αρμιρίκια παρέχουν σκέπη από τον ήλιο.
Το ξωκλήσι του Αγίου Παντελεήμονα μια ανάσα από τη θάλασσα είναι από τα πιο φωτογενή σημεία στην Αμοργό. Χτισμένο πάνω σε ένα ακρωτήρι φαντάζει πανέμορφο με φόντο τα Κατάπολα ή τα γυμνά βράχια και τα γαλαζοπράσινα νερά. Θα το χαρακτήριζα μάλιστα εξίσου λειτουργικό γιατί μερικοί τουρίστες βρίσκουν πολύ βολικό να ξαπλάρουν στα πεζούλια του που προσφέρουν δωρεάν αντηλιακή προστασία. Τα βράχια δε περιξ της εκκλησίας είναι κι αυτά προσφιλής τόπος των λουομένων που αναζητούν λίγη μοναξιά, μακριά από τα πλήθη που συρρέουν στο Μαλτέζι.

Το ξωκλήσι του Αγίου Παντελεήμονα
Στο τελευταίο κομμάτι της διαδρομής περνάς από μια δεύτερη παραλία (εξίσου αφιλόξενη για κολύμπι), για να ακολουθήσει μια μίνι αναρρίχηση σε ένα μονοπάτι που τελικά σε αποζημιώνει με πανοραμική θέα της παραλίας του Μαλτεζίου.

Παραλία Μαλτέζι
Μη αυταπατάσθε ότι ανακαλύψατε την παραδεισένια απομονωμένη παραλία. Όλα τα συμπαρομαρτούντα είναι εκεί. Και beach bar και ξαπλώστρες, αλλά ευτυχώς δεν εκτείνονται καθ’ όλο το μήκος της. Έτσι, πλήθους επιτρέποντος, μπορεί να βρεις μια γωνιά να απλώσεις την πετσετούλα σου στην άμμο. Τα νερά είναι πάντοτε γαλήνια, γαλαζοπράσινα και καθάρια. Αν μάλιστα απουσίαζαν οι γνωστοί ουδόλως υποσχόμενοι παίκτες ρακετών που μετατρέπουν κάθε παραλία σε γήπεδο Γουίμπλεντον ή οι γνωστές τσιρίδες μικρών τε και μεγάλων (και ω τι πρωτότυπο) ελλήνων παραθεριστών, η παραλία θα ήταν ιδανική διέξοδος για τους παροικούντες στα Κατάπολα.
Γενικά η διαδρομή διάρκειας μισής ώρας είναι αρκετά εύκολη, σχετικά ευχάριστη (αφού περπατάς δίπλα στη θάλασσα), αλλά στερείται αξιοθέατων. Η παραμονή στη παραλία ενδείκνυται πριν το μεσημέρι κι αφότου το τελευταίο βαρκάκι πάρει την πλειονότητα των «χαλαρών» λουομένων το απόγευμα.
Εναλλακτική πρόταση για μπάνιο για όσους αγαπούν τα βράχια, είναι η βραχώδης παραλία στις Πλάκες. Εξίσου όμως δημοφιλής και με πρόσβαση όπως διαπίστωσα μόνο δια θαλάσσης. Είναι δε και το μόνο μέρος που μπορείς να απολαύσεις το μπάνιο σου εν αδαμιαία περιβολή αρκεί βέβαια να κάνεις το κατσίκι πηδώντας πάνω στα βράχια αναζητώντας μια πιο απόμερη γωνιά.
Αυτά μέχρι νεωτέρας, ανήσυχοι περιπατητές…
Σήμερα σας έχω τα εύκολα….
Τόσο που οι λάτρεις των τροχών θα με αγνοήσουν επιδεικτικά, διότι ποιός ο λόγος να περπατάς, όταν όλα τα μέρη που αναφέρω είναι εύκολα προσβάσιμα με το αυτοκίνητο. Αλλά είπαμε προέχει η χαρά του περιπατητή.
Η επίσκεψη στη γραφική Χώρα της Αμοργού είναι επιβεβλημένη. Φωλιασμένη πάνω στους λόφους, μακριά από τα αδιάκριτα βλέμματα επίδοξων πειρατών κατά το παρελθόν, είναι δείγμα τυπικής αιγαιοπελαγίτικης αρχιτεκτονικής.

Χώρα Αμοργού
Πρακτικά είναι ένας μικρός οικισμός, βία να μένουν μόνιμα εκεί καμιά 400αριά ψυχές. Το κέντρο είναι αποκλεισμένο για τα όλα τα τροχοφόρα όμως μέσα σε μια ώρα τον έχεις περπατήσει ολούθε μέσα από τα δαιδαλώδη πλακόστρωτα δρομάκια του. Προσωπικά μου έδωσε την εντύπωση ότι τα πάντα εκεί κινούνται γύρω από τον τουρισμό. Έρημη τα πρωινά, σφύζει από ζωή στα στενά καλντερίμια το βράδυ με τον κόσμο να στοιβάζεται στα ταβερνάκια και τα μπαράκια. Πλήρης μεταμόρφωση.
Τip: Φωτογραφικά αξίζει να την επισκεφθείτε και νωρίς το πρωί αλλά και σαν ο ήλιος δύει κι ένα ζεστό χρυσοκίτρινο χρώμα λούζει το λευκό των σπιτιών της (με το κίνδυνο τότε να παρεμβάλλονται τουρίστες στα φωτογραφικά σας πλάνα).

Σαν δύει ο ήλιος...
Με το μεσαιωνικό κάστρο του Ιερεμία Γκύζη του 13ου αιώνα (αναζητείστε το κλειδί αν θέλετε να το επισκεφθείτε) να επικρέμεται του οικισμού, ξύπνησαν μνήμες από τα νιάτα μου τότε που έβλεπα στην ασπρόμαυρη ΕΙΡ ανελλιπώς τους «Έμπορους των Εθνών» βασισμένη στο αντίστοιχο έργο του Παπαδιαμάντη (με εκείνο το υπέροχο τραγούδι τίτλων του Ξαρχάκου με το Ξυλούρη). Με τη φαντασία μου να σκιαγραφεί μια όμορφη κυρά αρχόντισσα μικροπαντρεμένη να προσμένει τον κύρη της βράδυ πρωί εκεί στο κάστρο, τα βήματα μου χάθηκαν μέσα στα στενά καλντερίμια περνώντας από κάτασπρες εκκλησιές, σπίτια με λουλούδια και πέργκολες, τη πλατεία Λόζια με το τεράστιο δένδρο καταμεσίς να προσφέρει τη δροσιά του στους επισκέπτες.







Περνώντας μια γραφική καμάρα έκανα παράκαμψη δεξιά προς τη πλευρά που βρίσκονται οι εγκαταλελειμμένοι πλέον ανεμόμυλοι και η οποία προσφέρει όμορφη θέα προς τη Χώρα αλλά και στο βάθος προς το Κόλπο της Αιγιάλης και τις Μικρές Κυκλάδες.

Μόνο που το πρόβλημα (και μάλλον μόνιμο) εδώ είναι ο βοριάς που φυσούσε λυσσασμένα απειλώντας την ισορροπία μου και δημιουργώντας πονοκέφαλο σφυρίζοντας ακατάπαυστα μέσα στ’αυτιά μου. Κρίμα τόση χαμένη αιολική ενέργεια σκέφτηκα και πήρα το δρόμο της επιστροφής προς τη Χώρα, στην άκρη του οικισμού, στη...συνοικία Καλογερικό, όπου βρίσκονται τα σχολεία με πρώτο και καλύτερο το ιστορικό γυμνάσιο Αμοργού από τα πρώτα που λειτούργησαν στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος.
Εκεί στο χωμάτινο πάρκινγκ, υπό τις ανελέητες ριπές του ανέμου, βρέθηκα σ’ένα πλάτωμα – μπαλκόνι που παρέχει υπέροχη θέα προς τη παραλία της Αγίας Άννας και το απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου. Υπό συνθήκες νηνεμίας είναι τέλειο πόστο για ρομαντζάδα όπως προδίδουν και τα άπειρα γκράφιτι των ερωτευμένων στους βράχους. Από κεί ξεκινά και το κατηφορικό καλντερίμι προς τη Μονή της Χοζοβιώτισσας.

Το στριφογυριστό μονοπάτι είναι βατό, ευκρινές και όπως σε πληροφορεί η σχετική πινακίδα η διαδρομή ως το μοναστήρι διαρκεί μισή ώρα. Η χαρά του πεζοπόρου κρατά σχετικά λίγο καθώς μετά την αρχική κάθοδο το μονοπάτι καταλήγει στον αυτοκινητόδρομο τον οποίο αναγκαστικά πρέπει να περπατήσεις μέχρι να βρεθείς στο πάρκινγκ της Μονής. Ευτυχώς σε όλη τη διαδρομή η υπέροχη θέα σε αποζημιώνει και με το παραπάνω.

Εδώ όμως τελειώνουν τα τεμπέλικα. Ακόμα κι αν παραβλέψατε τις προτροπές μου για πεζοπορία και κατηφορίσατε είτε με το ΚΤΕΛ είτε με το τροχοφόρο σας, η ανάβαση στο πέτρινο καλντερίμι με τα 200+ σκαλιά που οδηγεί στη Μονή είναι αναπόφευκτη.

Μονή Χοζοβιώτισσας
Tips για τους λάτρεις της φωτογραφίας και τους επίδοξους επισκέπτες: Ο απόκρημνος βράχος όπου φωλιάζει η Μονή 300 μέτρα πάνω από την αλίμενη ακτή, αποθανατίζονται καλύτερα με το γλυκό πρώτο φως της ημέρας, το απόγευμα η περιοχή είναι ανήλιαγη κάτι όμως που δημιουργεί ιδανικές συνθήκες για την επίσκεψη εκεί ειδικά αν δεν φυσά.
Η Μονή είναι ανοικτή για το κοινό 8πμ-1μμ & 5μμ-7μμ με μόνο κόστος το κεράκι που θα ανάψετε (κι αυτό προαιρετικά)
Το μονοπάτι λαξεμένο πάνω στο βράχο είναι εύκολο στην ανάβαση, αναλόγως βέβαια της φυσικής κατάστασης του καθενός. Φτάνοντας ο λευκός όγκος της Μονής επικρέμεται πάνω από το κεφάλι σου τρανό δείγμα της πίστης και της ανθρώπινης θέλησης. Ως κτίσμα και ως θέση η Μονή της Χοζοβιώτισσας είναι από τα παλαιότερα και μοναδικότερα στον ελλαδικό χώρο.


Το όνομα Χοζοβιώτισσα, προέρχεται από το τοπωνύμιο Χοζιβά στους Αγίους Τόπους, όπου υπήρχαν από τους πρώτους Χριστιανικούς χρόνους σημαντικά ορθόδοξα Μοναστήρια. Η παράδοση λέει ότι η εικόνα της Παναγίας έφθασε με θαυμαστό τρόπο από το μοναστήρι της Παναγιάς του Χοζεβά στη Παλαιστίνη δια θαλάσσης στον όρμο της Αγίας Άννας στα χρόνια της Εικονομαχίας. Ο πρώτος κτηριακός πυρήνας της Μονής χρονολογείται από τον 9ο αιώνα ενώ η σημερινή του μορφή ανάγεται στα τέλη του 11ου αιώνα, στα χρόνια του αυτοκράτορα Αλέξιου Κομνηνού

Το πολυόροφο κτίσμα έχει μήκος 40 μέτρα, ενώ το πλάτος του δεν ξεπερνά τα 5 μέτρα σκαμένο εξ’ολοκλήρου μέσα στο βράχο. Περνώντας τη χαμηλή είσοδο, η στενή πέτρινη κλίμακα σε οδηγεί στο μικρό καθολικό της Μονής. Εκεί βρίσκεται η εικόνα της Παναγιάς της Χοζοβιώτισσας.
Στο μπαλκονάκι έξω από το καθολικό της μονής μπορείτε να απολάυσετε την ανεμπόδιστη θέα προς το Αιγαίο.

Το καθολικό της Μονής όπου βρίσκεται η εικόνα της Παναγιάς

Η θέα από το μπαλκονάκι της Μονής
Αφού ανάψετε το κεράκι σας, σας περιμένει το λουκουμάκι και η ψημένη ρακή στο αρχονταρίκι της Μονής υπό το άγρυπνο βλέμμα ηρώων της επανάστασης και φωτογραφίες μητροπολιτών, ηγουμένων και πατριαρχών.
Στο ισόγειο έχει διαμορφωθεί χώρος όπου εκτίθενται σημαντικά κειμήλια της Μονής. Προσωπικά μου άρεσαν τα χειρόγραφα και ευαγγέλια που χρονολογούνται από τον 10ο ήδη αιώνα, αλλά και το βασιλικό χρυσόβουλο του 11ου αιώνα που εκχωρούσε δικαιώματα στη Μονή. Τα εκθέματα πλαισιώνουν περίτεχνα κεντητά άμφια και άλλα λατρευτικά σκεύη κυρίως του 18ου και 19ου αιώνα.

Ευαγγέλιο του 12ου αιώνα
Από τη Μονή υπάρχει μονοπάτι που σε οδηγεί στη μικρή παραλία και τα βράχια της Αγίας Άννας ή για τους επιθυμούντες να αποβάλλουν και το φύλλο συκής ακολουθώντας το δύσβατο μονοπάτι στη γειτονική παραλία Καμπί. Είτε στα βράχια είτε στις μικροσκοπικές παραλίες θα απολαύσετε τα καταγάλανα νερά του Αιγαίου.
Tip: η περιοχή ενδείκνυται για μπάνιο από το πρωί ως τις 5 το απόγευμα. Μετά ο ήλιος κρύβεται πίσω από τα υπερκείμενα βράχια και δεδομένου του αέρα μάλλον θα κάνει αρκετή ψύχρα για να φχαριστηθείτε το μπάνιο σας. Ετοιμαστείτε για πλήθη…. Όλοι θέλουν να ρίξουν μια βουτιά στο «Απέραντο Γαλάζιο»….


Παραλία Αγίας Άννας
Η επιστροφή στη Χώρα θα συμφωνούσα ότι δεν έχει λόγο να γίνει πεζή…
Επιβραβεύστε τον εαυτό σας που κάνατε τόσο ποδαρόδρομο παίρνοντας το ΚΤΕΛ (αν δεν έχετε δικό σας τροχοφόρο).
Και μετά με μια ψημένη ρακή σ'ένα από τα πολλά μπαράκια της Χώρας.
Αυτό έπραξα και γω και το δηλώνω ανερυθρίαστα!

Στην υγειά σας!
Μια εύκολη διαδρομή αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, μόλις 2 χλμ ανηφορικού μονοπατιού από το κέντρο των Καταπόλων προς την αρχαία Μινώα, προέβλεπε το απογευματινό πρόγραμμα.
Εδώ θα κάνω μια παρένθεση, υπογραμμίζοντας ότι και εντός των Κατάπολων υπάρχει αρχαιολογικό ενδιαφέρον καθώς έχουν εντοπιστεί θολωτός μυκηναϊκός τάφος, ο ναός του Πύθιου Απόλλωνα (του οποίου αρχιτεκτονικά μέλη έχουν εντοιχισθεί στην εκκλησία Καταπολιανή, στον Αγ. Ταξιάρχη και στους Αγ. Σαράντα), ενώ στο Ξυλοκερατίδι υπάρχουν μυκηναϊκοί θαλαμωτοί τάφοι (13ος - 12ος αι. π. Χ. ) και ίχνη οικισμού. Όλες αυτές οι θέσεις είναι επισκέψιμες, αλλά όχι οργανωμένες σε αρχαιολογικούς χώρους.
Άλλη μια διαδρομή λοιπόν, σε πείσμα της ευκολίας, καθώς ο δρόμος που οδηγεί εκεί επιβάλει σε κάθε λογικό άνθρωπο να χρησιμοποιήσει το τροχοφόρο του. Παρκάρεις, ξεναγείσαι στον σχεδόν ερημικό αρχαιολογικό χώρο και σαν κύριος παίρνεις την άγουσα προς εξερεύνηση των κοντινών απομονωμένων παραλιών ή επιστρέφεις για μια ρακοκατάνυξη στη Χώρα. Όμως σαν είσαι σε τραβελστορική αποστολή δεν μου πήγαινε καρδιά να γράψω ιστορία για μια διαδρομή που θα την έκανα με το αυτοκίνητο. Κι έτσι αφού απόλαυσα ένα συντομότατο μπάνιο στην απαξιωθείσα παραλία των Κατάπολων, ανέλαβα δράση. Χάρτης και φωτογραφική μηχανή τα μόνα μου εφόδια.
Επί χάρτου τα πράγματα έδειχναν απλά, αλλά εγώ αδυνατούσα να εντοπίσω από πού ξεκινούσε το μονοπάτι για τη Μινώα που βρίσκεται στο λόφο της Μουντουλιάς (255μ πάνω από το λιμάνι των Κατάπολων) κι έτσι χρειάστηκα συνδρομή. Σφυρίζοντας αδιάφορα ρώτησα ένα γνωστό ντόπιο κατά που πέφτει, αποφεύγοντας να δίνω την αίσθηση ότι ήμουν αποφασισμένος να το ακολουθήσω κιόλας. Οι άνθρωποι εδώ είναι πρακτικοί και το πιθανότερο θα ήταν να χαρακτηριστώ γραφικός για τις πεζοπορικές εμμονές μου. «Στο στενό του κρεοπωλείου, στη γωνία με τα τουριστικά» η απάντηση και περιχαρής πλην διακριτικά άρχισα την ανάβαση (το αναφέρω για να το θυμούνται οι ενδιαφερόμενοι).
Η πρώτη έκπληξη ήρθε από το στενό μέσα στα Κατάπολα που οδηγεί προς το μονοπάτι. Αν δεν ήμουν στην Αμοργό θα πίστευα πως ανηφόριζα ένα υδραίικο καλντερίμι!


Μια ανέλπιστη κι ιδιαίτερη λεπτομέρεια σε εξώπορτα
Λίγο μετά το εκκλησάκι που δεσπόζει στην άκρη του οικισμού μια δεύτερη έκπληξη. Λιόδενδρα μέσα στις ξερολιθιές Το χώμα, τα ξερόχορτα, οι ελιές, οι φραγκοσυκιές όλα ανάδιδαν μια μυρουδιά που ξύπνησε τις αισθήσεις μου.
Σε λίγο το χωμάτινο μονοπάτι μετατράπηκε σε πλακόστρωτο με σκαλιά ξεκινώντας την ανηφορική του πορεία δίνοντας την ευκαιρία για πανοραμική εικόνα του οικισμού των Κατάπολων αλλά και όλου του τοπίου μέχρι που ανηφορίζει στους λόφους που φωλιάζει η Χώρα.

Περνώντας κάμποσα ξωκλήσια, το μονοπάτι καταλήγει στον τσιμεντόδρομο που επιτρέπει την οδική πρόσβαση από λιμάνι των Κατάπολων.


Ξωκλήσια στη διαδρομή
Φθάνοντας στον χώρο, αρχικά προσπέρασα την Οικία Μινώα που ανακαινίστηκε σχετικά πρόσφατα, όμως δεν έλαβα περισσότερες διευκρινήσεις για το πότε χρονολογείται και ποια η σημασία της.

Οικία Μινώα

Αλώνι στη οικία Μινώα, με φόντο την ακτογραμμή
Ο αρχαιολογικός χώρος ήταν παντέρημος. Μόνο έναν αλλοδαπό που έκανε τζόκινγκ συναπάντησα. Με υποδέχθηκε μια πινακίδα «Παρακαλώ κλείνετε τη πόρτα» λες και τα αμνοερίφια δεν είχαν κάνει ήδη κατάληψη στην κορφή του λόφου. Ένα τοπογραφικό στην είσοδο της ανασκαφής υποτίθεται βοηθά το επισκέπτη να κατανοήσει τη σημασία και την λειτουργικότητα των κτηρίων στο χώρο αν δεν είχε ξεθωριάσει από τον ήλιο και τις βροχές. Εννοείται λόγω της εγκατάλειψης δεν έχει αντικατασταθεί. Ως εκ τούτου βρέθηκα να περιφέρομαι στα σχεδόν ανύπαρκτα μονοπάτια, στα τυφλά, προσπαθώντας με τη φαντασία μου να αναπλάσω εικόνες της εποχής.

Τα τείχη και η πύλη εισόδου

Τα ερείπια με φόντο τη Χώρα

Λίγα λόγια για τη Μινώα
Η Μινώα αποτελεί τον πρωιμότερο ιστορικά οικισμό στο νησί κι έναν από τους αρχαιότερους στις Κυκλάδες.
Χάρη στις συστηματικές ανασκαφικές έρευνες η κατοίκηση ανάγεται στην Ύστερη Νεολιθική περιόδο, τη 4η χιλιετία πΧ και συνεχίστηκε ως την Πρώϊμη Εποχή του Χαλκού, την 3η π.Χ. χιλιετία, όπως μαρτυρούν τα θραύσματα μαρμάρινων κυκλαδικών ειδωλίων, πήλινων αγγείων και οψιανών, που βρέθηκαν διάσπαρτα κάτω από τα ερείπια των μεταγενεστέρων κτισμάτων των ιστορικών χρόνων.
Στην 2η π.Χ. χιλιετία, κατά την Μέση και Ύστερη Εποχή του Χαλκού, φαίνεται, πως, για άγνωστους ακόμα λόγους, δεν συνεχίστηκε η ζωή στον βουνώδη λόφο, αλλά μετατοπίστηκε στην περιοχή του λιμένα, κοντά στην βόρεια ακτή όπου έχουν εντοπιστεί σημαντικά λείψανα του Μυκηναϊκού πολιτισμού.
Επανεμφανίζεται όμως στους πρώϊμους ιστορικούς χρόνους (11ος-9ος πΧ αιώνας) ενώ από τον 8ο αιώνα η ακρόπολη οχυρώνεται με πύργους και προμαχώνες.
Κτίσματα από την αρχαϊκή και την κλασσική περιοδο δεν είναι σήμερα εμφανή λόγω ανακατασκευής και ενσωμάτωσής τους σε νεώτερα κατά τους ελληνιστικούς χρόνους. Το ιερό της ακρόπολης ήταν αρχικά αφιερωμένο σε χθόνια θεότητα, στο Διόνυσο και μεταγενέστερα στους Όσιρι και Σάραπι.
Στα Ρωμαϊκά χρόνια η Αμοργός αποκτά περισσότερο χαρακτήρα τόπου εξορίας Ρωμαίων πολιτών, εντούτοις όπως καταδεικνύεται από τις επιγραφές και τα οικοδομήματα η ζωή στη πόλη συνεχίστηκε αν και σταδιακά μεταφέρθηκε προς τον λιμένα.
Η θέση ερημώνει πιθανότατα τον 4ο μΧ αιώνα.
Παρά το όνομα δεν έχει σχέση με τον μινωικό πολιτισμό, η ονομασία μάλλον είναι δημιούργημα μεταγενέστερο που απορρέει από τη λατρεία του ηρωικού παρελθόντος και τον μυθικό βασιλιά Μίνωα.
Με την ένδειξη ενός ξύλινου βέλους ακολούθησα ένα κυκλικό μονοπάτι περιμετρικά της ακρόπολης. Η εικόνα των απομονωμένων ανατολικών παραλιών (πολλά υποσχόμενες για μελλοντική επίσκεψη) με τις κορυφογραμμές να αχνοφαίνονται στο βάθος, ήταν υπέροχη. Ακολουθώντας το μονοπάτι μέσα στις τσουκνίδες και σκαρφαλώνοντας τα βράχια δίκην εριφίου, αποζημιώθηκα με μια ανεμπόδιστη πανοραμική θέα προς τον κόλπο των Κατάπολων. Κάθισα μαγεμένος κι απόλαυσα στην απόλυτη ηρεμία αυτή τη λιτή ομορφιά, το χρωματικό παιχνίδισμα του αιγαιοπελαγίτικου μπλε με το χρυσοκόκκινο χρώμα που ο ήλιος έβαφε τα πάντα στο ταξίδι του για τη δύση.


Η θέα από την ακρόπολη της Μινώας προς το κόλπο των Κατάπολων, το ξωκκλήσι του Αγ.Παντελεήμονα και τη παραλία Μαλτέζι
Πήρα το δρόμο της επιστροφής προβληματισμένος. Γιατί ένας τόσο ενδιαφέρων και ιστορικά αλλά και τοπογραφικά χώρος έχει εγκαταλειφθεί και δεν αναδεικνύεται; Γιατί δεν οργανώνονται επισκέψεις για τους τουρίστες; Γιατί μια παραλία (Μούρος) διαφημίζεται και δικαιούται να έχει καλύτερη οδική πρόσβαση;
Η θλίψη και η απογοήτευση με κυρίευσαν. Στα χείλη μου έφτασαν οι στίχοι κι άρχισα να τραγουδώ δυνατά: «Κοιμήσου Περσεφόνη στην αγκαλιά της γης, στου κόσμου το μπαλκόνι ποτέ μη ξαναβγείς….».
Φωνή βοώντος εν τη ερήμω…..

Ένα υπέροχο ηλιοβασίλεμα με υποδέχθηκε στα Κατάπολα
Μια σοφή ρύση λέει: «Ποτέ μη λες ποτέ»
Είχα εκφράσει δημοσίως στο φόρουμ ότι δυστυχώς δεν έβρισκα συνοδοιπόρους για να πραγματοποιήσω τη διαδρομή από το Μοναστήρι της Χοζοβιώτισσας προς τον κόλπο της Αιγιάλης.
Την «παλιά στράτα», μια διαδρομή που διατρέχει σχεδόν το μισό νησί και έχει συνολική διάρκεια κατά τους οδηγούς 4 ωρών.
Κι ενώ βρισκόμουν σε νιρβάνα συνοδεία ψημένης ρακής, ο ήχος του κινητού με ανέσυρε στην πραγματικότητα.
Ο εκλεκτός συμφορουμίτης galat από την άλλη γραμμή του τηλεφώνου, μου γνωστοποιούσε την από ετών επιθυμία του να διαβεί τη διαδρομή αυτή. Και μου διαβεβαίωσε την πρόθεση του το Σ/Κ να κατέβει στην Αμοργό με αποκλειστικό σκοπό να πραγματοποιήσουμε παρέα την πεζοπορία.
Τελικά στο τόλμημα αυτό προστέθηκε και τρίτος στη παρέα, ο travelogatos (έτερον μέλος της κοινότητάς μας) που ως μαύρος γάτος στην αυλή της Κλεοπάτρας σε προηγούμενη ζωή, νιαούρισε διστακτικά στην αρχή, ενέκυψε όμως εύκολα στη πεζοπορική πρόκληση.
Ο galat έφθασε στην Αμοργό οργανωμένος. Με τις σημειώσεις, το χάρτη του, έχοντας επισταμένως μελετήσει τη διαδρομή για αποστάσεις και υψομετρικές διαφορές στο google earth. Εγώ συνέδραμα μόνο παραθέτοντας τον εξαιρετικό οδηγό (που προμηθεύτηκα εντοπίως στα Κατάπολα): «Οδοιπορικό στην Αμοργό», της Πολιτιστικής Εταιρείας Αρχιπέλαγος.
Η πεζοπορία προγραμματίστηκε για Σάββατο μεσημέρι αφού έγιναν οι δέουσες επικλήσεις στη Παναγία τη Χοζοβιώτισσα να μην επικρατήσει άπνοια εκείνη τη μέρα και μας ταλαιπωρήσει ο λίβας του μεσημεριού. Και οι δεήσεις μας εισακούσθησαν με το παραπάνω καθώς και αέρας φυσούσε αλλά και χαμηλή νέφωση είχε απλωθεί σαν πέπλο ηλιοπροστασίας πάνω στους ορεινούς όγκους του νησιού.
Μετά από ένα δροσιστικό μπάνιο-γνωριμία με τη παραλία του Μούρου για τους νιοφερμένους, ένα ελαφρύ γεύμα για να διατηρήσουμε επίπεδα γλυκόζης καθ’ όλη τη διαδρομή, εφοδιαστήκαμε με νεράκι και μέσα στο μεσημέρι παρκάραμε το αυτοκίνητο στο μικρό παρκινγκ της Μονής, με τους αέρηδες να λυσσομανάνε στο Αιγαίο.
14:40 πήραμε το ανηφορικό μονοπάτι που οδηγεί προς τη μονή, αποθανατίζοντας εαυτούς στο φακό με παχιά χαμόγελα. Απορούσα τι έκφραση θα είχε το πρόσωπό μας μετά από 11χλμ ποδαρόδρομου στο μονοπάτι της Αμοργού, ανεβοκατεβαίνοντας από τα 200- στα 400+ μέτρα υψόμετρο και τούμπαλιν μέχρι να κατηφορίσουμε στο επίπεδο της θάλασσας στο κόλπο τη Αιγιάλης.

Αποχαιρετώντας τη Μονή της Χοζοβιώτισσας
Στον περίβολο της μονής η σχετική ένδειξη προειδοποιεί τον οδοιπόρο ότι η Αιγιάλη απέχει 3:30 ώρες με τα πόδια. Δεν είχαμε κάποια φιλοδοξία να κάνουμε ρεκόρ, άλλωστε με το ραχάτι μας σκοπεύαμε να πεζοπορούμε κάνοντας στάσεις για τις απαραίτητες φωτογραφίες, να πιούμε μια στάλα νερό και να ξεκουράσουμε το σαρκίο μας.

Ρεματιά στη διαδρομή του μονοπατιού
Αμέσως μετά ξεκινά το ανηφορικό μονοπάτι με τον ορεινό όγκο του Προφήτη Ηλία αριστερά και το απέραντο γαλάζιο δεξιά. Η διαδρομή συνεχίζεται στη περιοχή Κάψαλα όπου έπρεπε να διασχίσουμε μια εκτεταμένη σάρα.
Όπως με πληροφόρησε ο galat σάρα είναι η πλαγιά βουνού της οποίας η επιφάνεια καλύπτεται από χαλίκια, με αποτέλεσμα να γίνεται δύσκολη η ανάβαση. Ετοιμαζόμουνα χαριτολογώντας να κάνω την ετυμολογική ανάλυση για τη γνωστή φράση «η σάρα και η μάρα», όμως το να διασχίζεις μια σάρα απαιτούσε αρκετή προσοχή. Έπρεπε να ισορροπείς σε κάθε βήμα σου αν δεν επιθυμούσες να ροβολήσεις κι εσύ τη πλαγιά, σ’ένα σχεδόν ανύπαρκτο μονοπάτι ανάμεσα σε κινούμενες πέτρες που ξεκινούσαν από τα ριζά του βουνού και οδηγούσαν κατευθείαν στη θάλασσα καμιά 200αριά μέτρα χαμηλότερα.

Η σάρα
Περνώντας τα δύσκολα ακολουθούσαμε ένα ορεινό μονοπάτι που σταδιακά μας οδήγησε σε ύψος 350 μέτρων. Σ’όλη τη διαδρομή τα ερύφια ήταν μοναδικοί μάρτυρες της προσπάθειάς μας. Οι αξιοπρεπείς τουρίστες λιάζονταν στις παραλίες ή έπιναν τη ρακή τους χαλαρά…

Τα ερίφια μας κοιτούν απορρημένα (photo by galat)
Το τοπίο άγονο με τον ορεινό όγκο του Προφήτη Ηλία να ορθώνεται αριστερά μας για να χαθεί στη κατωφέρεια στις άξενες ανατολικές ακτές του νησιού. Διάσπαρτοι πέτρινοι ογκόλιθοι φυτεμένοι στο χώμα, εναλλάσσονταν με χαμηλή βλάστηση και σποραδικά καμιά στάνη από ξερολιθιά. Όσο απλώνεται το μάτι μόνο οι απόκρημνες ακτές και το γαλάζιο της θάλασσας να ενώνεται μ’αυτό του ουρανού. Δεν είναι τυχαίο ότι η περιοχή αποτέλεσε την πρώτη κοιτίδα ασκητισμού στα μεσοβυζαντινά χρόνια πριν την ίδρυση της Μονής.

Ο ορεινός όγκος του Προφήτη Ηλία

Ογκόλιθοι με φόντο τις απότομες ανατολικές ακτές της Αμοργού
Σχεδόν κανά μισάωρο μετά την έναρξη του οδοιπορικού μας, συναντήσαμε την πρώτη παράκαμψη προς το ανηφορικό και σχετικά δύσβατο μονοπάτι για το βραχοσκεπές βυζαντινό ξωκλήσι της Παναγιάς της Θεοσκέπαστης. Σμιλεμένο μες το βράχο μας αγνάντευε από ψηλά όσο συνεχίζαμε τη πορεία μας. Λίγο πιο κάτω μια νέα διασταύρωση με σήμανση αριστερά προς τη μεριά της θάλασσας, οδηγούσε στο ξωκλήσι του Αγίου Ιωάννη Χρυσοστόμου το οποίο χρονολογείται από τον 17ο αιώνα και έχει ξεχωριστό ενδιαφέρον για τις μεταβυζαντινές τοιχογραφίες του. Δυστυχώς λόγω περιορισμένου χρόνου και αδυναμίας εύρεσης του κλειδιού δεν επισκεφθήκαμε κανένα από τα δύο κι έτσι αρκέστηκα στις αναφορές και τις εικόνες του οδηγού μου.

Η σήμανση για το ξωκλήσι της Θεοσκέπαστης
Λίγο μετά το μονοπάτι μετατράπηκε σε ένα ευρύ βατό χωματόδρομο. Άγνωστο με ποια λογική ή φιλοδοξία ανοίχτηκε αυτός ο δρόμος...
Καμιά ώρα μετά από τη Μονή φτάσαμε σ’ένα διάσελο, θέση γνωστή σαν Ξενοδοχειό. Η χαμηλή νέφωση δημιουργούσε ένα ομιχλώδες ατμοσφαιρικό σκηνικό. Το όνομα προκύπτει από το γεγονός ότι εκεί υπήρχε ξενώνας από τους μεσαιωνικούς χρόνους για τους οδοιπόρους. Αν και σήμερα κανείς βλέπει το ψηλό αυλόγυρό του, τα πέτρινα οικήματά του έχουν μετατραπεί σε στάνες.

Ξενοδοχειό
Ήδη στο πλάτωμα αυτό κανείς ατενίζει πια και τη βορειοδυτική πλευρά του νησιού με το νησί της Νικουριάς επιβλητικό καταμεσίς της θάλασσας.

Η θέα προς τη Νικουριά
Τα εύκολα όμως τελείωσαν. Ο δρόμος μετατράπηκε σε ένα σχετικά δυσδιάκριτο μονοπάτι ανάμεσα στα φρύγανα, τα όρια του οποίου σηματοδοτούσαν μικροί λίθινοι πυργίσκοι. Το έδαφος έγινε πιο δύσβατο με βράχους και θρυμματισμένες πέτρες να παρεμβάλλονται σε κάθε βήμα κάνοντας την πεζοπορία αρκετά επώδυνη για τα πόδια μου. Σε μια δυο περιπτώσεις κόντεψα να χάσω και την ισορροπία μου. Ευτυχώς σ’όλη τη διαδρομή η υπέροχη θέα μας συντρόφευε.
Κανά 20λεπτο μετά το Ξενοδοχειό συναντήσαμε 2 σπηλιές. Είναι η περιοχή που σηματοδοτεί τα όρια των Καψάλων και την είσοδο στη περιοχή του Χιλιομοδίου.

Οι 2 σπηλιές (photo by galat)
Το μονοπάτι τώρα έπαιρνε μια στροφή μεσόγεια και ΒΑ προς τη περιοχή του Αγριλιά. Μαντρότοιχοι από ξερολιθιές και διάσπαρτες στάνες δηλώνουν ότι η περιοχή είναι βοσκότοπος.


Αγριλιάς
Λίγο μετά το μονοπάτι γίνεται φαρδύτερο και γίνονται ήδη ορατά κάποια σημεία από τη παλιά λιθόστρωτη οδό. Διασχίζοντάς το στο βάθος διαγράφηκε ο οικισμός του Ασφοντυλίτη. Ήταν το μέσο της διαδρομής μας προς Αιγιάλη.
‘Ενοιωσα μια ανακούφιση γιατί τόση ώρα που περπατούσα, Ασφοντυλίτη έψαχνα και Ασφοντυλίτη δεν έβλεπα. Ο κατωφερής δρόμος προς τον οικισμό ήταν εξίσου κουραστικός για τις αρθρώσεις των ποδιών μου που είχαν αρχίσει να διαμαρτύρονται.

Οδεύοντας προς τον Ασφοντυλίτη
Μετά σχεδόν 2.30 ώρες περπάτημα φτάσαμε στα όρια του Ασφοντυλίτη. Αλλά γι’αυτό τον μοναδικό οικισμό και το υπόλοιπο του οδοιπορικού μας μέχρι την Αιγιάλη, θα σας τα διηγηθώ στο επόμενο κεφάλαιο….
YΓ. Ένα ευχαριστώ στον galat για την συνδρομή του στην φωτογραφική επένδυση της ιστορίας (μεταξύ μας εκείνος θα έπρεπε να γράψει το κεφάλαιο με τόση προετοιμασία που είχε κάνει)

Ασφοντυλίτης.
Πώς να περιγράψει κανείς αυτόν το οικισμό φάντασμα, με την μοναδική παραδοσιακή αρχιτεκτονική που θα μπορούσε να διεκδικήσει το χαρακτηρισμό μνημείου πολιτιστικής κληρονομιάς (κι ας είναι πλήρως εγκαταλελειμμένος). Αν τα κουρασμένα ήδη πόδια μας κι ο χρόνος δεν ήταν ανελέητοι εχθροί, ο Ασφοντυλίτης άξιζε μιας εκτενέστερης επίσκεψης ώστε ο επισκέπτης να αναπλάσει με τη φαντασία του τη μοναδικότητα του χώρου περιφερόμενος στα κακοτράχαλα στενά και τα ερείπια των σπιτιών. Συνεπώς προτείνω ακόμα κι αν δεν κάνετε το οδοιπορικό να επισκεφθείτε την περιοχή μέσω της ασφαλτοστρωμένης παράκαμψης στο δρόμο Χώρας-Αιγιάλης.
Το όνομά του ο Ασφοντυλίτης λέγεται ότι το πήρε από τους ασφοδέλους. Στην ουσία ήταν εποχικός οικισμός όπου οι βοσκοί παρέμεναν οδηγώντας τα κοπάδια τους στα ορεινά βοσκοτόπια για περισσότερους από έξη μήνες κάθε χρόνο, μετά το πανηγύρι του Αγίου Γεωργίου. Η θέση του έχει ρίζες ήδη στην πρωτοκυκλαδική εποχή αλλά και στους ιστορικούς χρόνους, όπως μαρτυράνε αρχαιολογικά ευρήματα.

Πρόκειται για έναν πρότυπο οικιστικό αγροτικό σχηματισμό με αρχιτεκτονικές καταβολές χιλιετιών. Μεγάλες ακατέργαστες πέτρες, άφθονες στη περιοχή, είναι το υλικό που γέννησε τον Ασφοντυλίτη και τον διατηρεί άθικτο στο χρόνο. Από τα οικήματα διατηρούνται οι εξωτερικοί τοίχοι, στο φυσικό χρώμα της πέτρας, καθώς και εσωτερικοί χώροι. Μόνο οι στέγες από κυπαρισσόδεντρο, λάσπη και φύκια έχουν καταρρεύσει πλήρως. Όπως αναφέρεται μέσα στα σπίτια σώζονται επίσης φούρνοι, χτιστά πέτρινα κρεβάτια και λίθινοι πάγκοι τα οποία δεν στάθηκε δυνατό να εντοπίσουμε λόγω έλλειψης χρόνου. Δίπλα από κάθε σπίτι υπάρχουν πολλά μικρότερα, που προορίζονταν για τα οικόσιτα ζώα ή ως αποθήκες των λιγοστών γεωργικών προϊόντων που παρήγαγε ο άγονος τόπος.



Κάτσαμε να πάρουμε μια ανάσα στο μοναδικό οικοδόμημα του Ασφοντυλίτη που είναι σοβαντισμένο, την εκκλησία του Αγίου Νικολάου (η μόδα με τα λευκά αιγαιοπελαγίτικα σπιτάκια είναι μεταγενέστερη).

Άγιος Νικόλαος στον Ασφοντυλίτη
Εκεί πίνοντας μια γουλιά νερό, το μάτι πλανιόταν σε εγκαταλελειμμένα χωράφια με ξερολιθιές να χάνονται στην απεραντοσύνη του Αιγαίου. Από δω ξεκινά και μια εναλλακτική οδοιπορική διαδρομή προς τη πλαγιά που ανοίγεται στο πέλαγος, τα Χάλαρα (εκκρεμότης για την επόμενη φορά).

Σ’ αυτόν τον οικισμό-φάντασμα τις περισσότερες ώρες της ημέρας δεν κινείται άνθρωπος, εκτός ίσως από κάποιους κτηνοτρόφους που διατηρούν εκεί στάνες. Περπατήσαμε ανάμεσα στα χαλάσματα, συναντώντας μόνο ένα ντόπιο πάνω στο γαϊδούρι του, γεννημένο στη χάση του φεγγαριού, τον οποίο ρωτήσαμε καταπούθε πέφτει ο δρόμος για την Αιγιάλη. Στάθηκε, μας κοίταζε επίμονα κι αφού μας τον υπέδειξε βάλθηκε να ρωτά αν τα γαϊδούρια στο τόπο μου είναι πιο ψηλά από το δικό του, πλέκοντας ταυτόχρονα εγκώμιο για την ανθεκτικότητα του τετράποδου που μπορούσε να κουβαλήσει 100 κιλά στις πλάτες του.
Ακολουθώντας τις οδηγίες βρεθήκαμε στην άκρη του οικισμού στο σημείο όπου βρίσκονταν πέτρινα πηγάδια, με νερό που αναβλύζει ολοχρονίς, τα οποία υποδέχονταν παλιότερα τους καταπονημένους περαστικούς.


Εκεί θα δει κανείς και τις βραχογραφίες του Ασφοντυλίτη.
Φιγούρες σκαλισμένες σε πέτρες της περιοχής. Αυτές τις φιλοτέχνησε κάποιος Μιχάλης Ρούσσος, που έζησε στις αρχές 20ού αιώνα και ήταν καθηλωμένος σε αναπηρική καρέκλα (προφανώς παραπληγικός). Λόγω της αναπηρίας του οι οικείοι του όταν είχαν δουλειές, τον πήγαιναν και τον εναπόθεταν σε κάποιο σημείο του οικισμού. Εκεί για να περνάει η ώρα του (αυτοδίδακτος) σκάλιζε με ένα σφυρί και ένα καλέμι τις πέτρες λαξεύοντας πάνω τους σκηνές από τη ζωή των ανθρώπων στον Ασφοντυλίτη: πανηγύρια με μουσικούς και χορευτές, ζώα, φιγούρες γυναικών και ονόματα ανθρώπων (κυρίως γυναικών). Εξ’ού και προκύπτει ότι. άγνωστο πώς, γνώριζε γραφή. Έργα του θεωρείται ότι υπάρχουν διάσπαρτα στον οικισμό και κυρίως σε υπέρθυρα.


Στη βραχογραφία αναγράφεται και το όνομα μιας Ανθούλας
Εγκαταλείψαμε τον οικισμό ακολουθώντας τα ανηφορικά λείψανα του παλιού μονοπατιού προς την ερημική Όξω Μεριά διασχίζοντας τις απότομες λαγκαδιές προς το κόλπο της Αιγιάλης με το νησί της Νικουριάς να ξεμυτίζει πίσω από τις κορφές σαν γυναικεία φιγούρα.

Στο δρόμο για τον Άγιο Μάμα (Όξω Μεριά)
Η επόμενη στάση μας ήταν στο ξωκλήσι του Αγίου Μάμα, κάτι που χρονικά σηματοδοτούσε ότι μας απέμενε μια ώρα ακόμα πριν φθάσουμε στο τελικό μας προορισμό.

Απομεινάρια της "παλιάς στράτας" κοντά στον Άγιο Μάμα

Άγιος Μάμας
Κοντά στο ξωκλήσι κάναμε μια μακροσκελέστερη στάση. Ξαπλώσαμε πάνω στα βράχια με στεναγμούς πόνου. Οι αρθρώσεις μου στα πόδια διαμαρτύρονταν εντόνως, όμως όλους μας αποζημίωνε η πανοραμική θέα. Από τη μια ο κόλπος και τα χωριά της Αιγιάλης και από την άλλη το νησί της Νικουριάς να αχνοφαίνεται καθώς το φως του ήλιου το αγκάλιαζε πορεύοντας στη δύση του. Και βέβαια οι πανταχού παρόντες αυτόπτες μάρτυρες, τα ερίφια σκαρφαλωμένα στα βράχια.

Η θέα προς τον κόλπο της Αιγιάλης

Η θέα προς τη Νικουριά
Η ανάπαυση αποδείχθηκε τελικά μάλλον κακή ιδέα.
Ξεκινήσαμε να περπατάμε σκεβρωμένοι, σέρνοντας τα πόδια μας. Ευτυχώς που το μονοπάτι ξεκινούσε τη κατωφέρεια προς το χωριό του Άνω Ποταμού. Το τοπίο με τ'αντερείσματα, τα κάτασπρα ορεινά χωριά φωλιασμένα σαν περιστέρια πάνω στους λόφους του κόλπου, ήταν λουσμένο σε ένα χρυσοπορφυρό χρώμα.


Φτάσαμε στα όρια του Άνω Ποταμού (180 μέτρα από το επίπεδο της θάλασσας) όπου ξεκίνησε μια επίπονη κάθοδος από τα τσιμεντοστρωμένα σοκάκια. Κατεβαίναμε μηχανικά λαχταρώντας να φτάσουμε στο τέρμα. Οι μυς των ποδιών πια άρχισαν να τρέμουν από τη κόπωση και τα συνεχή σκαλοπάτια. Μια μεγάλη κατηφόρα τελικά από τον Κάτω Ποταμό μας οδήγησε με ανακούφιση στη παραλία της Αιγιάλης.

Στη κάθοδο για την Αιγιάλη
Προσωπικά η παραλία δεν ήταν καθόλου του γούστου μου αν και πολλάκις καλύτερη των Καταπόλων. Προτίμησα να δροσίσω ποδαράκια μου πλατσουρίζοντας στη θάλασσα καθήμενος επί της προβλήτας.
Μόνο που ένα κύμα ήρθε απότομα… Κι εγώ προσπάθησα να αποφύγω να βραχεί το σορτσάκι ανασηκώνοντας τις άκρες του. Κίνηση μοιραία. Διότι σε λίγο είδα να επιπλέει στο νερό του λιμανιού μια μηχανή. «Για δες» είπα. «Μια μηχανή φτυστή η δική μου». Μόνο που δεν ήταν αλλουνού, αλλά όντως η δική μου, που στη απότομη κίνησή μου να αποφύγω να βραχώ γλίστρησε από τη τσέπη και έπεσε στο νερό. Εκεί λοιπόν ολοκληρώθηκαν οι μέρες, άδοξα, της ταπεινής μου Panasonic που πρόσφερε ρίγη συγκινήσεως στους αναγνώστες με τις λήψεις της στην ιστορία αυτή. Ευτυχώς που σώθηκε η κάρτα μνήμης…
Πεινώντας ως λύκοι μετά από τόσο περπάτημα αποφασίσαμε να δειπνήσουμε λουκούλλεια στη Λαγκάδα, όπου μετά από έρευνα στο φόρουμ, επιλέξαμε τη ταβέρνα του «Λουδάρου» με την ελπίδα να καταβροχθίσουμε τα ντόπια κρέατα. Άνθρακες ο θησαυρός. Μετριότατη κουζίνα και χωρίς ίχνος ντόπιου εριφίου να το ξεκοκαλίσουμε. Κατά πως φαίνεται το μαγαζί γνωρίζει ακμή και παρακμή…..
Η επιστροφή μας στο πάρκινγκ της Μονής όπου είχαμε αφήσει το αμάξι μας έγινε με ταξί (έναντι τιμήματος 28 ευρώ). Στη διάρκεια της διαδρομής ο ταξιτζής μας ενημέρωσε ότι μετά το Πάσχα η εικόνα της Παναγιάς της Χοζοβιώτισσας λιτανεύεται σ’όλη τη διαδρομή που ήδη περπατήσαμε.
Να μια ευκαιρία λοιπόν για όσους βρεθείτε στην Αμοργό την περίοδο εκείνη να ακολουθήσετε μαζί με το χριστεπώνυμο πλήρωμα το μακρύ οδοιπορικό της «παλιάς στράτας» στη καρδιά του νησιού.
Καλό κουράγιο!

Ηλιοβασίλεμα στην Αιγιάλη
YΓ. Ευχαριστίες στον galat για την οργάνωση και μαζί με τον travelogatos για τη παρέα τους στο οδοιπορικό.
Ας είναι αιωνία στο διαδίκτυο η μνήμη της μηχανούλας μου...

Αποφάσισα να γράψω και μερικές εντυπώσεις, προτάσεις και πληροφορίες σχετικά με την Αμοργό εκτός των οδοιπορικών μου εμπειριών στο νησί αλλά αντανακλούν τα προσωπικά μου γούστα (που δεν είναι αναγκαίο να συμπίπτουν με όλων, άρα δεκτές οι ενστάσεις).
Μετακίνηση προς/από Αμοργό:
Το καλοκαίρι 2011 που πήγα, τα μόνα καράβια που έπιαναν Αμοργό ήταν της Blue Star και το Superjet από Πειραιά.
Προσωπικά δεν συνιστώ το καταμαράν. Είναι ακριβότερο, κλειστοφοβικό όπως το έκοψα, δεν παίρνει αυτοκίνητα και το κυριότερο δεν είναι σημαντικά γρηγορότερο.
Τα Blue Star είναι μεν συμβατικά σκάφη (και οι 9.30 ώρες δεν παλεύονται) αλλά υπάρχει άνεση. Μην κλείσετε πρώτη θέση. Είναι παντελώς άβολη και το κλιματιστικό δημιουργεί συνθήκες πολικού ψύχους. Μείον η άφιξη στα Κατάπολα μέσα στο μαύρο βράδυ και η αναχώρηση στις 6 το πρωί. Η ανταπόκριση δεν είναι πάντα καθημερινή προς Κατάπολα.
Αντιθέτως για την αναχώρησή σας από το νησί συνιστώ το Blue Star 2 που έρχεται από Δωδεκάνησα και κάνει μόνο 5.30 ώρες για να φτάσει Πειραιά χωρίς να δέσει σε άλλο λιμάνι. Ατυχώς ελλιμενίζεται στα Κατάπολα κάθε Σάββατο και για την υψηλή περίοδο μόνο.
Υπάρχουν επίσης και άλλες εναλλακτικές αν συνδυάσετε την Αμοργό με άλλα Κυκλαδονήσια (Express Skopelitis, Artemis…).
Τα Κατάπολα είναι επίσης εξαιρετική βάση για ημερήσιες εκδρομές στις γειτονικές Μικρές Κυκλάδες με το Σκοπελίτη.
Μετακίνηση εντός Aμοργού:
Το νησί είναι μεγάλο και απαιτεί μέσο μετακίνησης.
Συνιστώ ανεπιφύλακτα να έχετε δικό σας μέσο καθώς οι διαδρομές είναι υπέροχες και απαιτούν συχνές στάσεις για φωτογραφίες. Παράλληλα πολλά μέρη δεν είναι εύκολα προσεγγίσιμα με τοπική συγκοινωνία.
Η οδήγηση απαιτεί προσοχή λόγω των συνεχών στροφών, ενώ στα ψηλά η χαμηλή νέφωση μπορεί να ελαττώσει σημαντικά την ορατότητα (κυρίως το χειμώνα όμως).
Ή θα χρεωθείτε κανά 150άρι ευρώ και θα φέρετε το δικό σας αυτοκίνητο με το καράβι ή θα νοικιάσετε εκεί. Γραφεία ενοικίασης υπάρχουν παντού. Σκεφτείτε το διπλά για μηχανάκι καθώς φυσά δυνατά στη Χώρα. Αν πάρετε το δικό σας αμάξι, καλό πλύσιμο στην επιστροφή στην Αθήνα. Το νησί έχει πολλή υγρασία και σκόνη (άπλωνες πετσέτα και το πρωί ήταν μούσκεμα).
Τα ΚΤΕΛ είναι καλά, φθηνά έχουν αξιοπρεπή δρομολόγια (αν έχετε την υπομονή).
Taxis on call υπάρχουν. Αν ξεμείνετε κάπου μέχρι αργά και είστε παρέα συμφέρουν.
Διαμονή
Παρότι αισθητικά αδιάφορα τελικά τα Κατάπολα είναι το βολικότερο κατ’εμέ μέρος να μείνετε. Παρότι ως φυσική ομορφιά με γοήτευσε περισσότερο ο κόλπος της Αιγιάλης, εντούτοις οικιστικά κανένα από τα χωριά της περιοχής (Θολάρια, Λαγκάδα) δεν μου έκανε «κλικ».

Κόλπος Αιγιάλης
Τα Θολάρια τα βρήκα άχρωμα εντελώς με μόνο αβαντάζ την εκπληκτική θέα προς το κόλπο της Αιγιάλης, τη δε Λαγκάδα απλώς γραφικότερη και πιο πράσινη. Άνω Κάτω Ποταμός κι Αιγιάλη συμπαθητικά.

Θολάρια

Λαγκάδα
Παράλληλα τα Κατάπολα σε σχέση με την Αιγιάλη είναι μόλις 6 χιλιόμετρα από τη Χώρα και επίσης κοντύτερα προς τις παραλίες που αξίζει κανείς να κάνει μπάνιο (Αγ.Άννα, Μούρος κλπ).
Διαμονή στη Χώρα, αν και είναι έτη φωτός ο καλύτερος και παραδοσιακότερος οικισμός, δεν την συνιστώ, γιατί μονίμως φυσάει και μπορεί να κάνει κρύο. Εντούτοις βρίσκεται στο στρατηγικότερο σημείο για μετακινήσεις.

Χώρα Αμοργού (photo by travelogatos)
Παραλίες
Αν θα μπορούσα να κάνω μια αξιολόγηση θα έλεγα ότι το top 3 μου ήταν:
Καμπί: Στην Αγία Άννα κοντά στη Χώρα. Κατεβαίνετε στη παραλία κάτω από τη καντίνα, ακολουθείτε το δυσδιάκριτο και σχετικά δύσβατο μονοπάτι δεξιά, πάνω στα βράχια, και καταλήγετε σε μια μικρή παραλία με βότσαλο. Λόγω του δύσβατου της προσέγγισης δεν προτιμάται από οικογένειες, αντιθέτως μαζεύει γυμνιστές. Είναι η μόνη που έχει θέα προς το Μοναστήρι και η αίσθηση ότι κολυμπάς και βλέπεις αυτή την εικόνα είναι μοναδική. Προσοχή είναι για μπάνιο μέχρι τις 5-6μμ. Μετά ο ήλιος πέφτει κι αν φυσάει θα κρυώνετε.

Καμπί
Γραμβούσα: Αυτή η παραλία βρίσκεται σε ένα νησάκι απέναντι από τη Καλοταρίτισσα στο νότιο άκρο της Αμοργού και πάτε αναγκαστικά με βαρκάκι. Ψιλό βοτσαλάκι, υπέροχα νερά, με ικανό μήκος και πλάτος. Στα μείον ότι μαζεύει αρκετό κόσμο (και ρακέτες) την υψηλή περίοδο. Τις άλλες περιόδους τα δρομολόγια είναι πιο αραιά. Δεν έχει υποδομές άρα πάρτε μαζί σας όλα τα απαραίτητα αν σκοπεύετε να μείνετε ώρες
Μούρος: Ωραίος αλλά δεν κέρδισε τη πρωτιά. Δυστυχώς λόγω της καλής οδικής πρόσβασης μαζεύει πολύ κόσμο την υψηλή περίοδο (ελάτε νωρίς). Ενδιαφέρουσες οι σπηλιές και οι μικρές παραλίες παραδίπλα. Δεν είναι από τις καλύτερες παραλίες για να μπεις και να βγεις από το νερό και υπάρχουν βράχια μέσα στη θάλασσα. Στα συν ότι μπορείτε να βρείτε κάποια γωνιά όπου οι υπερκείμενοι βράχοι προσφέρουν σκιά αναλόγως της ώρας. Διαθέτει 2 παρκινγκ καθώς και ταβέρνα
Από τις υπόλοιπες παραλίες:
Οι παραλίες της Αιγιάλης δεν μου είπαν τίποτα. Τόσο η κεντρική όσο και η Λεβρωσός. Ελεεινή ψιλή άμμος
Νικουριά: Πας με καραβάκι από Αγ.Παύλο. Διαθέτει καντίνα. Παραδίπλα ακολουθώντας μονοπάτι υπάρχει και δεύτερη παραλία πιο απομονωμένη.
Μου είπαν ότι είναι καλή, δυστυχώς δεν πρόκαμα να την επισκεφθώ.
Αγ. Παύλος: Απαράδεκτη και δε νομίζω να βουτάει κανείς εκεί. Χαλαρό το pool bar του ξενοδοχείου δίπλα από τη παραλία
Αγ. Άννα: Πολύ μικρές παραλίες με βότσαλο. Πρακτικά την αράζετε στα βράχια. Η θέα μοναδική προς την απόκρημνη ακτή που είναι το μοναστήρι. Όλα τα λεφτά η καντίνα με την ευγενέστατη κυρία που την διαχειρίζεται. Ποικιλία και καλές τιμές.
Κατάπολα: Απλώς ανεκτή και λύση απελπισίας. Φύκια, σκάφη, ο δρόμος πάνω από το κεφάλι σου…
Μαλτέζι (Κατάπολα): Με βάρκα ή με τα πόδια είναι η αξιοπρεπέστερη και κυρίως απάνεμη λύση κοντά στα Κατάπολα. Άμμος και ψιλό βοτσαλάκι. Υπάρχει beach bar και ομπρέλες αλλά όταν πήγαμε δεν λειτουργούσε. Μαζεύει κόσμο με τα γνωστά παρατράγουδα (ρακέτες)
Πλάκες (Κατάπολα): Βράχια με ότι αυτό σημαίνει και συνεπάγεται. Πηγαίνετε μόνο με βάρκα.
Αμμούδι: Ακολουθείτε παράκαμψη πριν την Αρκεσίνη. Παρκάρετε στο τέλος του δρόμου και μετά είναι κανά μισάωρο ποδαρόδρομος. Μικρή παραλία με βότσαλα. Δυστυχώς δεν έχω ιδία άποψη
Παραδείσια: Κοντά στην Αρκεσίνη. Μικρή παραλία. Την επηρεάζει ο βοριάς. Δεν με εντυπωσίασε αν και η θάλασσα εκεί είχε όμορφα χρώματα.

Παραδείσια (photo by galat)
Καλοταρίτισσα: Παρά τις συστάσεις δεν μου άρεσε. Μόνο θετικό μπορείς να μείνεις μέχρι αργά καθώς ο ήλιος δεν κρύβεται πίσω από βουνά. Κάκιστη κι ακριβή η καντίνα της. Καλύτερα πάτε Γραμβούσα εκτός αν θέλετε ομπρέλες, ξαπλώστρες και μουσική από την καντίνα.

Καλοταρίτισσα (photo by galat)
Διάσπαρτες θα βρείτε κι άλλες παραλίες τόσο στη περιοχή της Αιγιάλης ή των Καταπόλων. Σ’αυτό θα σας βοηθήσει ένας καλός χάρτης (Ανάβαση ή ΣΚΑΪ) Η πρόσβαση όμως σ’αυτές είναι δυσκολότερη (χωματόδρομοι + περπάτημα ή αποκλειστικά περπάτημα), ενώ οι περισσότερες είναι εκτεθειμένες στα μελτέμια.

Παραλία Αγίας Θέκλας, ανατολικά των Καταπόλων. Οδήγηση σε χωματόδρομο και ποδαρόδρομος θα σας οδηγήσει εκεί
Τέλος αν μείνετε αρκετές μέρες, κάντε μια μονοήμερη στο Άνω Κουφονήσι να φχαριστηθεί η ψυχούλα σας μπάνιο σε παραλίες.

Κουφονήσι beach
Φαγητό
Αδύνατο να έχω γευματίσει στο σύνολο των ταβερνών του νησιού. Υπάρχουν πάμπολλα κυρίως στη Χώρα, τα Κατάπολα και υποθέτω στο κόλπο της Αιγιάλης και γενικά οι τιμές τους ήταν σχετικά φθηνές. Θα μεταφέρω απλά την εμπειρία μου από αυτά που δοκίμασα. Γενικά στην Αμοργιανή κουζίνα τα κρεατικά έχουν την τιμητική τους και λιγότερο τα θαλασσινά. Δεν φείδονται μπαχαρικών στα κοκκινιστά…
Κατάπολα:
Corner: Το πρώτο στη σειρά από τα εστιατόρια στο λιμάνι των Κατάπολων ερχόμενος από τη Χώρα. Ήταν το στέκι μου καθώς ήταν κοντά στο κατάλυμά μου και είχα εξασφαλίσει …προνομιακές τιμές. Εξαιρετικό μαγειρευτό φαγητό: αρνάκι με πατάτες στο φούρνο ή φρικασέ, κουνέλι στιφάδο, πατατάτο, σουτζουκάκια σμυρνέικα.
Βιτσέντζος: Αξιοπρεπές φαγητό και προνομιούχος θέση στο Ξυλοκερατίδι δίπλα στη θάλασσα. Πάτε νωρίς να βρείτε τραπέζι δίπλα στο κύμα να το απολαύσετε
Αρμυρίκι: Στο Ξυλοκερατίδι πάνω κι αυτό στο κύμα. Δεν μου άρεσε η κουζίνα του. Τα λεφτά όλα το ψωμί παραγωγής τους
Μουράγιο: Δεν το δοκίμασα, αλλά μου έφαγαν τα αυτιά ότι έχει τα καλύτερα και φρεσκότερα ψαρικά. Άθλια θέση ακριβώς εκεί που δένει το καράβι.
Χώρα:
Λιοτρίβι: Στα υπέρ η θέα από τη ταράτσα του το δειλινό. Από τη μια το κάστρο της Χώρας κι από την άλλη το ηλιοβασίλεμα. Αξιοπρεπής κουζίνα αλλά δεν με κέρδισε αν και το τίμησα επανειλημμένα
Τσαγκαράδικο: Έφαγα ένα μεσημέρι μουσακά σε πήλινο. Δεν ενθουσιάστηκα…
Λεωνίδας: Παλιός καφενές. Εστιατόριο με υπόκρουση ρεμπέτικη μουσική. Συμπαθητική κουζίνα. Έμφαση σε τι άλλο;;; κρεατικά!
Κόλπος Αιγιάλης:
Μου έπεφτε μακριά και το μόνο που δοκίμασα ήταν ο Λουδάρος στην Λαγκάδα (σκέτη απογοήτευση).
Μου σύστησαν το Πανόραμα στα Θολάρια. Δεν το δοκίμασα αλλά τι πανόραμα είναι αυτό με θέα στους ηλιακούς του απέναντι κτηρίου;;; Χαλάστηκα με το που το είδα κι ας μου γαργάλαγαν τον οσφρητικό βλεννογόνο οι μυρωδιές.
Νότια Αμοργός (Αρκεσίνη και πέριξ):
Το Νο1 μου στην Αμοργό ήταν η ταβέρνα Γεωργαλίνης στη Βρούτση. Ντόπια κρεάτα και ζαρζαβατικά. Εξαιρετικά παϊδάκια και λαχταριστό κοκκινιστό μοσχάρι να λιώνει στο στόμα. Όμορφη αυλή με δροσερή πέργκολα. Μετά από μια βουτιά στο Μούρο ή τη Γραμβούσα ενδείκνυται.
Δεν πήγα στη Μαρουσώ στην Αρκεσίνη. Να τρώω πίσω από παραπέτασμα πλαστικού διαφανούς ανεμοφράκτη μου τη σπάει κι έτσι δεν μπήκα στο κόπο.

Tαβέρνα Γεωργαλίνης στη Βρούτση (photo by galat)
Όσον αφορά τώρα το γλυκοπωλείον Καλλιστώ στη Χώρα θα έλεγα ότι η διάσημη πορτοκαλόπιτα και σοκολατόπιτα δεν με ικανοποίησαν. Αντίθετα τσάκισα τη μηλόπιτα με παγωτό κανέλα. Τουλάχιστον όμως τα γλυκά της ήταν φρεσκότατα… Εκεί έμαθα το γλυκό μπανόφι (!)
Μπαράκια
Τώρα βρήκατε άνθρωπο….
Δοκίμασα το Τρίπορτο που είχε τη καλύτερη ψημένη ρακί και μου άρεσε το αίθριό του, το Botiglia, το Γιασεμί και το Καθ’οδόν (ωραίο…τσάι). Όλα στη Χώρα. Μη το σκέφτεστε δε λέει να πάτε κάπου αλλού. Εδώ χτυπάει η καρδιά της νυχτερινής ζωής….
Για την Αιγιάλη δεν παίρνω όρκο τι γίνεται το βράδυ.

Καφεμπαρ "Καθ'Οδόν", Χώρα
Περί ψημένης ρακής
Η ψημένη ρακή θυμίζει πολύ το ρακόμελο μόνο που περιέχει κι άλλα μυρωδικά. Πιείτε την εγγυημένα στο Τρίπορτο κι αν σας ενδιαφέρει να πάρετε καμιά νταμιτζάνα, αποταθείτε στο μαγαζί Οίκοθεν. Εκεί την ψωνίζετε είτε χύμα είτε σε ωραία μπουκάλια ζωγραφισμένα στο χέρι. Έμαθα πολλά για την ψημένη ρακή της Αμοργού. Δυστυχώς όπως μας εκμυστηρεύτηκαν, το νησί δεν έχει αρκετά αμπέλια που να παράγουν ικανή ποσότητα ρακής ώστε να καλύπτει τις ανάγκες ζήτησης. Ως εκ τούτου πολλοί καταφεύγουν στην φθηνή αλλά επικίνδυνη επιλογή του ξυλοπνεύματος (μεθυλική αλκοόλη) την οποία παστώνουν στα μυρωδικά έως και δαμάσκηνο για να κουκουλώσουν τη γεύση… Η ψημένη ρακή που πουλά το μαγαζί "Οίκοθεν" εισάγει τη ρακή του από τη Βέροια από αμπελοπαραγωγό και προσθέτει τα μυρωδικά και το μέλι στη συνέχεια.
Ψώνια
Άμα ντε και καλά θέλετε να ψωνίσετε, αγοράστε κάτι με στυλ… Υπέροχα φωτιστικά από ξύλο και φυσητό γυαλί, μοναδικές δημιουργίες του Ρομπέρτο που έχει το μαγαζί Οίκοθεν (φτιάχνει και τη ρακή). Έφυγα με ένα υπέροχο φωτιστικό για την κρεβατοκάμαρα μου και αναμένω τα λαμπατέρ! Πάντως στη Χώρα υπάρχουν μερικά μαγαζάκια που πουλάνε δημιουργίες ντόπιων καλλιτεχνών.
Λοιπά χρηστικά
ΑΤΜ της ΑΤΕ Βank στα Κατάπολα και τη Χώρα. Για Αιγιάλη δεν γνωρίζω.
Φαρμακεία στη Χώρα και την Αιγιάλη (πιο οργανωμένο είδα το δεύτερο)
Κέντρο Υγείας με 6 νοσηλευτές (!) στη Χώρα. Περιφερειακά Ιατρεία στην Αιγιάλη, Αρκεσίνη και Κατάπολα. Όλο το νησί εξυπηρετούσαν όσο ήμουν εκεί 3 ταλαίπωροι αγροτικοί, αλλά ουδείς εξειδικευμένος ιατρός πλήν….3 οδοντιάτρων!!! Τα σχόλια δικά σας….
Αξιομνημόνευτες στιγμές…
- Κάθε φορά που αντίκριζα τη θέα που απλώνεται προς τις απόκρημνες ακτές και το απέραντο γαλάζιο στο δρόμο από τη Χώρα προς το Μοναστήρι της Χοζοβιώτισσας
- Η ενατένιση του υπέροχου έναστρου ουρανού όντας στο μπαλκόνι στη περιοχή Καλογερικό στη Χώρα (αν αντέχεται ο αέρας που λυσσομανά)
- Κάνοντας μπάνιο στο Καμπί με θέα το Μοναστήρι της Χοζοβιώτισσας
- Η θέα της Νικουριάς που κέρδισε το τίτλο του κυκλαδίτικου ισοδύναμου των νορβηγικών Lofoten

Hλιοβασίλεμα με φόντο τη Νικουριά
- Η θέα του κόλπου της Αιγιάλης, είτε φτάνοντας από τη «παλιά στράτα», είτε από τα Θολάρια, είτε από το βραχοσκεπές ξωκλήσι της Αγίας Τριάδας στη Λαγκάδα

Ο κόλπος της Αιγιάλης από το ξωκλήσι της Αγίας Τριάδας

Από τα Θολάρια ατενίζοντας τη Λαγκάδα
-Στα σοκάκια της Χώρας πρωί, με το παιχνίδισμα του φωτός και τη πλήρη απουσία κόσμου
- Όλα ανεξαιρέτως τα ηλιοβασιλέματα (από τη Χώρα, στα Κατάπολα, ή στο δρόμο από τη Χώρα για τα Κατάπολα

Δειλινό από το κάστρο στη Χώρα
-Στο στενό δρομάκι του γλυκοπωλείου Καλλιστώ στη Χώρα, με το ηλιοβασίλεμα να πυρώνει τους τοίχους των σπιτιών και τα ηχεία να παίζουν την «Προσωπογραφία της μητέρας μου» (το αγαπημένο μου από το Χαμόγελο της Τζοκόντα)

Λείπει μόνο η μουσική του Χατζηδάκι
- Όλα τα οδοιπορικά μου στο νησί, αλλά κυρίως η διαδρομή Μονή Χοζοβιώτισσας - Αιγιάλη με καλή παρέα
- Η αίσθηση της μοναδικής γοητείας του Ασφοντυλίτη και η συγκίνηση βλέποντας τις βραχογραφίες
- Μασουλώντας τα παϊδάκια ή το κοκκινιστό μοσχάρι στη ταβέρνα του Γεωργαλίνη στη Βρούτση (τι γουρούνι θα ήμουν αν δεν το ανέφερα)

Λόγω απουσίας μου θα γράψω καθυστερημένα και ‘γώ δυο πράγματα για όσα μας περιέγραψε με τον πάντα γλαφυρό, περιεκτικό και απολαυστικό του τρόπο ο αγαπητός φίλος hydronetta, τον οποίο, όπως και τον travelogato ευχαριστώ για την παρέα τους και για την ευκαιρία, που μου έδωσαν, να πραγματοποιήσουμε μαζί μια παλιά μου επιθυμία.
Την δεκαετία του 1990 στα πλαίσια υποστήριξης και ανάδειξης εναλλακτικών μορφών τουρισμού, η τότε Νομαρχία Κυκλάδων σε συνεργασία με τους Δήμους αρκετών νησιών των Κυκλάδων προχώρησε στην συντήρηση παλαιών μονοπατιών, την σήμανσή τους και την έκδοση σχετικών περιπατητικών φυλλαδίων ή εκδόσεων. Στα πλαίσια αυτά εκδόθηκε το 2001 από την Πολιτιστική Εταιρεία Αρχιπέλαγος ο «πολιτιστικός περιπατητικός οδηγός : Οδοιπορικό στην Αμοργό», έκδοση για την οποία μας μίλησε ήδη ο φίλος hydronetta. Το έτος αυτό είχα επισκεφτεί το νησί, προμηθεύτηκα τον οδηγό, διάβασα όσα πολύ ωραία και ενδιαφέροντα αναφέρει για την ιστορία του νησιού και τα μονοπάτια του, εντυπωσιάστηκα από το απαράμιλλο κάλος της μονής της Χοζοβιώτισσας και του φυσικού της τοπίου και έφυγα με την υπόσχεση στον εαυτό μου να περπατήσω κάποια στιγμή την «παλιά στράτα», το παλαιό μονοπάτι, που υπήρξε για πολλούς αιώνες η μοναδική σύνδεση της Χώρας της Αμοργού με την Αιγιάλη.
Πέρασαν δέκα χρόνια από τότε χωρίς να πραγματοποιήσω την υπόσχεσή μου, αν και βρέθηκα αρκετές φορές στην Αμοργό για σύντομες επαγγελματικές επισκέψεις. Όταν ο φίλος hydronetta ξεκίνησε το θέμα αυτό με τον τίτλο «Πεζοπορία στην Αμοργό», πραγματικά έξυσε πληγές. Στο μυαλό μου σφηνώθηκε η ιδέα να κατέβω μέχρι την Αμοργό για να πραγματοποιήσουμε μαζί την πεζοπορία αυτή. Ταλαντευόμουνα μερικές μέρες, όταν η παρακάτω αναφορά του μου έδωσε την χαριστική βολή :
Έτσι προέκυψε η πεζοπορία για την οποία διαβάσατε παραπάνω.....Η φιλόδοξη ιδέα να κάνω περπατητί Χοζοβιώτισσα - Αιγιάλη μάλλον θα μείνει ανεκπλήρωτη εφόσον δεν έχω παρέα...
Την πεζοπορία αυτή δεν την κάνει κανείς μόνο για την άσκηση, ή για την επαφή με την φύση, ή για την ευκαιρία για υπέροχες φωτογραφίες, ή για την καλή παρέα. Είναι συγχρόνως ένα ταξίδι στο παρελθόν. Τον ίδιο δρόμο περπάτησαν για αιώνες οι κάτοικοι του νησιού, όταν οι συνθήκες ζωής ήταν πολύ διαφορετικές από τις σημερινές.
Τα μονοπάτια υπήρξαν στο παρελθόν ένας σημαντικός δρόμος μετακίνησης. Όμως εδώ και πολλές δεκαετίες έχουν εγκαταλειφθεί και αντικατασταθεί με τους λεγόμενους «αμαξωτούς» δρόμους. Στα νησιά τα μονοπάτια διαμόρφωναν ένα πυκνό δίκτυο, που ένωνε τους οικισμούς μεταξύ τους και με τις αγροτικές και κτηνοτροφικές περιοχές και ήταν συνήθως λιθόστρωτα, βαθμιδωτά, λόγω του έντονου ανάγλυφου του εδάφους, δεν επέτρεπαν δηλαδή την κυκλοφορία παρά μόνον σε μουλάρια και πεζούς. Πολύ πιο μετά σε σχέση με την ηπειρωτική Ελλάδα αντικαταστάθηκαν και αυτά από δρόμους. Όμως για τρία νησιά του Αιγαίου, τα μονοπάτια είχαν μία ιδιαίτερη σημασία, λόγω του μεγάλου μήκους αυτών και του έντονα ορεινού ανάγλυφού τους, που έκανε σχεδόν αδύνατη την επικοινωνία από την μία άκρη του νησιού μέχρι την άλλη. Στην Ικαρία, στην Σάμο και στην Αμοργό η επικοινωνία στο νησί γινόταν πάντα πιο εύκολα δια θαλάσσης, γι’ αυτό και το πλοίο μέχρι και σήμερα αναγκάζεται να πιάνει σε δύο λιμάνια.
Ειδικά στην Αμοργό ο μοναδικός δρόμος που συνδέει την Αιγιάλη και το βόρειο μέρος του νησιού με την Χώρα και το υπόλοιπο νησί διανοίχτηκε την δεκαετία του ’70, αλλά ολοκληρώθηκε μόλις στις αρχές τις δεκαετίας του ’90. Έτσι η σημασία της «παλιάς στράτας» ήταν πάντα πολύ σημαντική.
Σε όλα σχεδόν τα νησιά των Κυκλάδων αυτό που κυριαρχεί σήμερα είναι μία αχαλίνωτη, άναρχη και ανεξέλεγκτη οικοδομική ανάπτυξη, με κτίσματα να ξεφυτρώνουν σε ακτές και κορυφογραμμές αλλοιώνοντας ανεπανόρθωτα το φυσικό περιβάλλον. Στο μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής της «παλιάς στράτας», κύρια στο τμήμα αυτής που βλέπει προς νότο, το φυσικό τοπίο παραμένει σχεδόν αναλλοίωτο, ίδιο με αυτό, που αντίκριζαν οι πρόγονοί μας αιώνες τώρα. Ελάχιστα κτίσματα και αυτά κτηνοτροφικής ή αγροτικής χρήσης, κτισμένα με την πέτρα της περιοχής και εναρμονιζόμενα απόλυτα στο περιβάλλον, όπως ήταν πάντα. Μοναδική παραφωνία ο χωματόδρομος, που διανοίχτηκε παράνομα από την περιοχή του Ξενοδοχείου προς τα Κάψαλα.
Παλιοί αγροτικοί οικισμοί, όπως ο οικισμός του Αγριλά, βρίσκονται εγκαταλελειμμένοι εδώ και δεκαετίες. Αντίθετα ο Ασφοντυλίτης, ενδιαφέρον δείγμα αγροτικής κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής, διατηρεί ακόμα μερικούς κατοίκους, θυμίζει όμως μιαν εικόνα από το παρελθόν. Ο ασφαλτωμένος δρόμος έχει φτάσει μέχρι εδώ, όμως η κυκλοφορία τον περισσότερο καιρό είναι σχεδόν μηδενική, τόσο που να μην ενοχλεί το γεγονός ότι πριν την είσοδο στο χωριό ο δρόμος διακόπτεται από μια σιδερένια καγκελόπορτα που εμποδίζει τα κατσίκια του οικισμού να διασπαρούν στις γειτονικές πλαγιές. Πολλά κτίσματα είναι εγκαταλελειμμένα εδώ και δεκαετίες και όλα είναι ασοβάτιστα με ορατή ξηρολιθιά και υπέροχες καπνοδόχους, δένοντας απόλυτα με το βραχώδες και άγριο περιβάλλον. Μοναδική εξαίρεση ένα κτίσμα, που ο ιδιοκτήτης του προτίμησε να το ασπρίσει, καθώς και η εκκλησία του Άγιου Νικόλα. Εδώ, στην περιοχή με τα τρία πηγάδια και οι βραχογραφίες με την περίεργη ιστορία. Όσοι ενδιαφέρονται για τον Ασφοντυλίτη και την αρχιτεκτονική του, ενδιαφέρον είναι το άρθρο της αρχιτεκτόνισσας Β.Α. Μεταλληνού «Ο οικισμός του Ασφοντυλίτη στην Αμοργό». Ενδιαφέροντα επίσης είναι τα κείμενα και οι φωτογραφίες του δημοσιογράφου Ηλία Γ. Προβόπουλου «Οι βραχογραφίες του Ασφοντυλίτη» και το αγγλόφωνο του ιδίου «Old mysterious Stone graffittis in Asfontilitis», που ανάμεσα στα άλλα μιλάει και για τους μουσικούς του Ασφοντυλίτη, τα Βουγιουκλάκια.
Την παλιά στράτα όμως διάβαιναν οι κάτοικοι της Αμοργού όχι μόνον τους τελευταίους αιώνες, αλλά ήδη από την αρχαιότητα, από την εποχή του «Κυκλαδικού πολιτισμού» και μετέπειτα όταν συνέδεε τα βασίλεια της Μινώας και της Αιγιάλης. Ο αρχαίος αυτός δρόμος ταυτίζονταν ως προς την χάραξή του με την παλιά στράτα στα περισσότερα σημεία του, αν και πιστεύεται ότι σε ορισμένα σημεία ακολουθούσε υψηλότερες στάθμες. Σίγουρα πάντως περνούσε από το διάσελο του ξενοδοχείου και της Όξω Μεριάς και τον Αη Μάμα. Σε πολλά σημεία της διαδρομής συναντώνται πρωτοκυκλαδικά ευρήματα, ενώ στην περιοχή των Καψάλων ο Χρήστος Τσούντας, ο αρχαιολόγος που πρώτος χρησιμοποίησε τον όρο «κυκλαδικός ή πρωτοκυκλαδικός πολιτισμός», ανέσκαψε στην περιοχή 11 πρωτοκυκλαδικούς τάφους, με κτερίσματα, κυκλαδικά ειδώλια ιδιαίτερης τεχνοτροπίας, λεπίδες οψιανού και είδη κεραμικής και μεταλλοτεχνίας.
Η διαδρομή από το πάρκιγκ της μονής της Χοζοβιώτισσας προς την Αιγιάλη, μήκους 11,5 χλμ, ξεκινάει από υψόμετρο περίπου 80 μ. από την θάλασσα, ανεβαίνει απότομα στην μονή της Χοζοβιώτισσας στα 300 μ και συνεχίζει ανηφορικά μέχρι το διάσελο του ξενοδοχείου σε υψόμετρο 430 μ. Από το σημείο αυτό το μονοπάτι περνάει στην βόρεια πλευρά του βουνού σε βραχώδες έδαφος, όπου η σήμανση του μονοπατιού γίνεται από ειδικούς πέτρινους πυργίσκους. Κατηφορίζει σταδιακά προς τον παλιό οικισμό της Αγριλιάς, όπου και ξαναπερνάει στην νότια πλευρά του βουνού και τέλος φτάνει στον Ασφοντυλίτη σε υψόμετρο περίπου 230 μ. Από το σημείο αυτό ανηφορίζει και πάλι προς το διάσελο της Όξω Μεριάς και τον Αη Μάμα σε υψόμετρο 375 μ, απ’όπου και κατηφορίζει πλέον οριστικά προς τον οικισμό της Ποταμιάς και της Αιγιάλης. Η διαδρομή είναι προφανώς πιο δύσκολη αν την διανύσει κανείς από την Αιγιάλη προς την Μονή της Χοζοβιώτισσας, αφού έχει να ανέβει απότομα από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι τον Άγιο Μάμα. Η διαδρομή θεωρείται μικρής δυσκολίας. Πιο δύσκολη και επίσης πολύ όμορφη θεωρείται η διαδρομή «Λαγκάδα - Αγιος Ιωάννης Θεολόγος – Σταυρός», όπου όπως λέγεται «Τα τελευταία περίπου 20 λεπτά θέλουν ιδιαίτερη προσοχή, καθώς το μονοπάτι διατρέχει τις απότομες πλαγιές του Κρούκελου με τους απύθμενους γκρεμούς των περίπου 600 μέτρων να καραδοκούν….». Ίσως μια πρόκληση για το μέλλον…
H διαδρομή σε οριζοντιογραφία και μηκοτομή, σύμφωνα με το google earth

Ασφοντυλίτης




Εγκαταλελειμμένο και το παλιό δίκτυο της ΔΕΗ με τις κοντές κολωνες, που πήγαινε ρεύμα στον Ασφοντυλίτη από την Αιγιάλη ακολουθόντας την παλιά στράτα.

Σε όλη την διαδρομή τα κατσίκια με το άγρυπνο βλέμα τους μας παρακολουθούσαν


Οι πέτρινοι κώνοι, που σηματοδοτούν το μονοπάτι στα βραχώδη του τμήματα


Attachments
-
252,4 KB Προβολές: 158
Last edited: