isabelle
Member
- Μηνύματα
- 908
- Likes
- 4.238
Περιεχόμενα
- Κεφάλαιο 1
- Ασκήσεις επι χάρτου
- Όλα ξεκίνησαν απτη Βόρεια Κορέα
- Πίσω στα θρανία
- Τασκένδη του θρύλου, του ονείρου, της κατάρρευσης
- Διπρόσωπη Χίβα
- Μια φορά κ έναν καιρό ηταν εδω μια θάλασσα
- Ατέρμονη αλυσίδα καταστροφής
- Στο δρόμο για την Άσγκαμπατ
- Κούνυα Ούργκενς
- Ασγκαμπάτ κεκλεισμένων των θυρών
- Το κουρδιστό ομοίωμα
- Μετά τον Νιγιαζοφ τι;
- Στη γη της αρχαίας Μαργιανής
- Τελευταία Έξοδος
- Μπουχάρα σα μαγικό χαλί
- Σαμαρκάνδη της τέχνης κ του αίματος
- Στη γη της αρχαίας Σογδιάνης
- Ο Μέγας περίεργος
- Στη χώρα των αλόγων
- Συνέχεια απο Κιργιστάν
- Επίλογος
Η ατέρμονη αλυσίδα της καταστροφής
Απλός ψίθυρος επί χρόνια μεταξύ ενός περιορισμένου κύκλου επιστημόνων, χρειάστηκε πρώτα να καταρρεύσει ο περίφημος «υπαρκτός» για ν’ αρχίσουν ν’ αποκαλύπτονται σε όλο τους το εύρος οι τρομακτικές συνέπειες από τη συστηματική λεηλασία των νερών της Αράλης. Ήδη από τις πρώτες αποτιμήσεις των αρχών της δεκαετίας του ’90 γίνεται φανερό ότι η ζημιά δεν περιορίζεται «μόνο» στη συρρίκνωση της εσωτερικής θάλασσας και τη διασάλευση ενός οικοσυστήματος χιλιάδων ετών οδηγώντας στον αφανισμό την άγρια πανίδα της περιοχής (αντιλόπες, αγριοκάτσικα, λύκους κ.α.) καθώς και δύο δεκάδες ειδών ψαριών, μεταξύ των οποίων και ο ενδημικός οξύρρυγχος. Το μέγεθος του κακού ξεπερνάει κατά πολύ την τοπική εμβέλεια. Η μία μετά την άλλη, οι αναφορές που βγαίνουν στο φως μιλάνε πλέον ξεκάθαρα για μια από τις μεγαλύτερες οικολογικές καταστροφές του 20ου αιώνα, και - το χειρότερο – μια καταστροφή μη αναστρέψιμη εφόσον δεν καμφθεί άμεσα η απροθυμία των κυβερνήσεων των νεόκοπων ανεξάρτητων κρατών του Ουζμπεκιστάν και του Καζακστάν να αλλάξουν ριζικά πολιτική διαχείρισης των υδάτινων πόρων τους.
Όταν όμως έστω και η «απλή» σταθεροποίηση της στάθμης της εναπομένουσας Αράλης προϋποθέτει την δραματική περικοπή της άρδευσης των καλλιεργειών πάνω στις οποίες εν πολλοίς βασίζεται η οικονομία των δύο νέων χωρών, ποιος θ’ αναλάβει το δυσβάσταχτο κόστος της αναδιάρθρωσης; Έλα μου ντε! Να ‘ταν για κάποια αρπαχτή για πετράλαια ή μια επεμβασούλα για την «επιβολή της δημοκρατίας» (ένα και το αυτό δηλαδή), εκεί μάλιστα, πολλοί οι πρόθυμοι για να δοθούν τα λεφτά στο πίτς φυτίλι. Αλλά να ξοδευτούμε για ν’ αποκατασταθεί η οικολογική ισορροπία σε μια περιοχή τρέχα γύρευε, α αυτό θέλει μελέτη και συζήτηση, βαθιά περισυλλογή και τα τοιαύτα. Κι έτσι, με έωλο μέχρι σήμερα το μείζον ερώτημα του πώς κι από ποιον θα πληρωθεί η λυπητερή, κι ενώ έχουν περάσει δυο δεκαετίες από την αποκάλυψη του εγκλήματος, κανένα μα κανένα μέτρο δεν έχει ληφθεί από το ένα και μοναδικό (πλέον) παγκοσμιοποιημένο σύστημα της «ελεύθερης» αγοράς. Για να μην τα φορτώνουμε δηλαδή όλα στον πάλαι ποτέ «υπαρκτό», εντάξει;
Όσα ωστόσο δεν κατάφεραν να λύσουν οι απανωτές πολιτικές και επιστημονικές συσκέψεις της τελευταίας δεκαπενταετίας, ίσως τελικά αναλάβει να το «λύσει» η ίδια η Φύση με το δικό της δραματικό για τους ανθρώπους τρόπο, όπως αναπόδραστα πράττει κάθε φορά που βιάζεται απ’ αυτούς συστηματικά και κατ’ εξακολούθηση. Κι όλες δυστυχώς οι ενδείξεις συνηγορούν ό,τι έχει ήδη αρχίσει να το κάνει.
Οι έρημοι Καράκουμ και Κιζίλκουμ τώρα πια σμίγουν εκεί όπου άλλοτε απλωνόταν η θάλασσα. Η νέα έρημος που έχει προκύψει από την σταδιακή αποξήρανση της Αράλης έχει λάβει κι αυτή το όνομά της: Αράλκουμ. Τριάντα χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα πρώην θαλάσσιου βυθού (μια έκταση δηλαδή που αντιστοιχεί σε μιάμιση Πελοπόννησο) με ιδιαίτερα υψηλή περιεκτικότητα σε αλάτι αλλά και σε εντομοκτόνα που συσσωρεύουν εκεί οι απορροές των νερών άρδευσης των βαμβακοκαλλιεργειών, είναι πια έρμαια των καιρικών φαινομένων. Στο μείγμα αυτό θα πρέπει να προστεθούν και τα διάφορα χημικά απόβλητα που διοχετεύτηκαν παλιότερα στον πάτο της Αράλης με την ευκαιρία στρατιωτικών και διαστημικών δοκιμών των Σοβιετικών (όλα τα ‘χε η Μαριορή…). Οι θυελλώδεις αέρηδες που συχνά πυκνά σαρώνουν την περιοχή αναλαμβάνουν να σκορπίσουν το θανατηφόρο κοκτέιλ όπου γης, με ρυθμό εβδομήντα πέντε εκατομμυρίων τόνων ετησίως. Ίχνη από τη μολυσμένη αλατόσκονη της Αράλης έχουν εντοπισθεί μέχρι τη Λευκορωσία βορειοδυτικά και τα Ιμαλάια νοτιοανατολικά!
Μα με τη μερίδα του λέοντος «ραντίζονται» οι περίφημες πια βαμβακοκαλλιέργειες του Ουζμπεκιστάν με αποτέλεσμα την αύξηση των αναγκών σε πότισμα προκειμένου να καθαριστούν τα εδάφη από το αλάτι. Αυτό βεβαίως οδηγεί στην παραπέρα άντληση νερού από τα ποτάμια, άρα στην επέκταση της ερημοποίησης μέσω του ανέμου. Και ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται… Σύμφωνα με την Ακαδημία Επιστημών του Ουζμπεκιστάν, η νέα «πρόσθετη» έρημος νότια και ανατολικά της αποξηραμένης Αράλης - δηλαδή πέραν της αυτής καθ’ εαυτής Αράλκουμ - καλύπτει ήδη επιφάνεια πενήντα χιλιάδων τετραγωνικών χιλιομέτρων (σαν να λέμε το ένα τρίτο της Ελλάδας). Και συνεχώς επεκτείνεται…
Τμήμα αυτής της νεόκοπης ερήμου διασχίσαμε κι εμείς προς το τέλος της διαδρομής των τετρακοσίων χιλιομέτρων που χωρίζουν την Χίβα από το Μόνυακ. Για να οδηγηθούμε τελικά κάπου εκεί στην «όχθη», στο χείλος της φρίκης, και να βουλιάξουν τα βήματά μας στην αλατοάμμο του αλλοτινού βυθού όπου τώρα πια περιφέρονται ασκόπως μονάχα μερικά ψωριάρικα σκυλιά, άντε και κάνα ξέμπαρκο κατσίκι, αναζητώντας ποιος ξέρει τι, ανάμεσα στα αρχαία σκαριά που σκουριάζουν στον ήλιο, τελευταίοι εναπομείναντες μάρτυρες της ανείπωτης τραγωδίας.
Για περισσότερες φωτογραφίες, πατήστε εδώ: http://www.zyrinis.gr/el/image/country/170
Το σιωπηρό Τσερνομπίλ
Παράλληλα όμως με την διευρυνόμενη περιβαλλοντική καταστροφή, όλο και πιο επίμονα ξεπροβάλουν τα στοιχεία μιας εκκολαπτόμενης ανθρωπιστικής συμφοράς αγνώστου ακόμα βάθους.
Η αυτόνομη ουζμπέκικη επαρχία της Καρακαλπακίας - όπου και το Μόνυακ - είναι η γενέθλια γη ενάμιση εκατομμυρίου ανθρώπων που μιλούν τη δική τους γλώσσα και έχουν αναπτύξει από αιώνες την ιδιαίτερη κουλτούρα τους. Πρώτοι θιγόμενοι από την πολιτική που οδήγησε στον αφανισμό της Αράλης, οι Καρακαλπάκοι άρχισαν κι όλας να πληρώνουν με την υγεία τους τις συνέπειες του καταστροφικού οικολογικού φαύλου κύκλου. Τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, τα ιατρικά αρχεία της επαρχίας δείχνουν 35% αύξηση των ασθενειών των νεφρών και του ύπατος (ιδιαίτερα των καρκίνων), 30% των ασθενειών του αναπνευστικού και 60% αύξηση των αρθρίτιδων. Οκτώ στις δέκα γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία πάσχουν από αναιμία. Απόρροια αυτού είναι η δραματική αύξηση των θανάτων γυναικών από ακατάσχετη αιμορραγία την ώρα του τοκετού, ενώ έχει εκτοξευθεί στα ύψη και η βρεφική θνησιμότητα από ανωμαλίες του ανοσοποιητικού συστήματος. 11% των παιδιών πεθαίνουν πριν γιορτάσουν τα πρώτα τους γενέθλια. Και το πιο κραυγαλέο: Οι καρκίνοι του οισοφάγου στην Καρακαλπακία εμφανίζονται με εφταπλάσια (!) συχνότητα απ’ ό,τι στην υπόλοιπη χώρα, προφανώς ως αποτέλεσμα της συνεχούς εισπνοής της μολυσμένης αλατόσκονης από τους κατοίκους της επαρχίας.
Στο μάτι του κυκλώνα, το Μόνυακ έχει ουσιαστικά αφεθεί στη μοίρα του, δηλαδή στο θάνατο, παρέα με τα καράβια του που σκουριάζουν στη στεριά. Ήδη το 70% από τους δύο χιλιάδες εναπομείναντες κατοίκους του παρουσιάζουν προκαρκινικές αλλοιώσεις. Ο δε καρκίνος του οισοφάγου θερίζει εδώ πάνω από εκατό ζωές ετησίως. Μ’ αυτό το ρυθμό, σε μια γενιά δεν θα’ χει μείνει πλέον ούτε ένας γηγενής για να διηγηθεί έστω και μόνο σαν παραμύθι: Μια φορά κι έναν καιρό ήταν εδώ μια θάλασσα…
Αντίο Αράλη…
Απλός ψίθυρος επί χρόνια μεταξύ ενός περιορισμένου κύκλου επιστημόνων, χρειάστηκε πρώτα να καταρρεύσει ο περίφημος «υπαρκτός» για ν’ αρχίσουν ν’ αποκαλύπτονται σε όλο τους το εύρος οι τρομακτικές συνέπειες από τη συστηματική λεηλασία των νερών της Αράλης. Ήδη από τις πρώτες αποτιμήσεις των αρχών της δεκαετίας του ’90 γίνεται φανερό ότι η ζημιά δεν περιορίζεται «μόνο» στη συρρίκνωση της εσωτερικής θάλασσας και τη διασάλευση ενός οικοσυστήματος χιλιάδων ετών οδηγώντας στον αφανισμό την άγρια πανίδα της περιοχής (αντιλόπες, αγριοκάτσικα, λύκους κ.α.) καθώς και δύο δεκάδες ειδών ψαριών, μεταξύ των οποίων και ο ενδημικός οξύρρυγχος. Το μέγεθος του κακού ξεπερνάει κατά πολύ την τοπική εμβέλεια. Η μία μετά την άλλη, οι αναφορές που βγαίνουν στο φως μιλάνε πλέον ξεκάθαρα για μια από τις μεγαλύτερες οικολογικές καταστροφές του 20ου αιώνα, και - το χειρότερο – μια καταστροφή μη αναστρέψιμη εφόσον δεν καμφθεί άμεσα η απροθυμία των κυβερνήσεων των νεόκοπων ανεξάρτητων κρατών του Ουζμπεκιστάν και του Καζακστάν να αλλάξουν ριζικά πολιτική διαχείρισης των υδάτινων πόρων τους.
Όταν όμως έστω και η «απλή» σταθεροποίηση της στάθμης της εναπομένουσας Αράλης προϋποθέτει την δραματική περικοπή της άρδευσης των καλλιεργειών πάνω στις οποίες εν πολλοίς βασίζεται η οικονομία των δύο νέων χωρών, ποιος θ’ αναλάβει το δυσβάσταχτο κόστος της αναδιάρθρωσης; Έλα μου ντε! Να ‘ταν για κάποια αρπαχτή για πετράλαια ή μια επεμβασούλα για την «επιβολή της δημοκρατίας» (ένα και το αυτό δηλαδή), εκεί μάλιστα, πολλοί οι πρόθυμοι για να δοθούν τα λεφτά στο πίτς φυτίλι. Αλλά να ξοδευτούμε για ν’ αποκατασταθεί η οικολογική ισορροπία σε μια περιοχή τρέχα γύρευε, α αυτό θέλει μελέτη και συζήτηση, βαθιά περισυλλογή και τα τοιαύτα. Κι έτσι, με έωλο μέχρι σήμερα το μείζον ερώτημα του πώς κι από ποιον θα πληρωθεί η λυπητερή, κι ενώ έχουν περάσει δυο δεκαετίες από την αποκάλυψη του εγκλήματος, κανένα μα κανένα μέτρο δεν έχει ληφθεί από το ένα και μοναδικό (πλέον) παγκοσμιοποιημένο σύστημα της «ελεύθερης» αγοράς. Για να μην τα φορτώνουμε δηλαδή όλα στον πάλαι ποτέ «υπαρκτό», εντάξει;
Όσα ωστόσο δεν κατάφεραν να λύσουν οι απανωτές πολιτικές και επιστημονικές συσκέψεις της τελευταίας δεκαπενταετίας, ίσως τελικά αναλάβει να το «λύσει» η ίδια η Φύση με το δικό της δραματικό για τους ανθρώπους τρόπο, όπως αναπόδραστα πράττει κάθε φορά που βιάζεται απ’ αυτούς συστηματικά και κατ’ εξακολούθηση. Κι όλες δυστυχώς οι ενδείξεις συνηγορούν ό,τι έχει ήδη αρχίσει να το κάνει.
Οι έρημοι Καράκουμ και Κιζίλκουμ τώρα πια σμίγουν εκεί όπου άλλοτε απλωνόταν η θάλασσα. Η νέα έρημος που έχει προκύψει από την σταδιακή αποξήρανση της Αράλης έχει λάβει κι αυτή το όνομά της: Αράλκουμ. Τριάντα χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα πρώην θαλάσσιου βυθού (μια έκταση δηλαδή που αντιστοιχεί σε μιάμιση Πελοπόννησο) με ιδιαίτερα υψηλή περιεκτικότητα σε αλάτι αλλά και σε εντομοκτόνα που συσσωρεύουν εκεί οι απορροές των νερών άρδευσης των βαμβακοκαλλιεργειών, είναι πια έρμαια των καιρικών φαινομένων. Στο μείγμα αυτό θα πρέπει να προστεθούν και τα διάφορα χημικά απόβλητα που διοχετεύτηκαν παλιότερα στον πάτο της Αράλης με την ευκαιρία στρατιωτικών και διαστημικών δοκιμών των Σοβιετικών (όλα τα ‘χε η Μαριορή…). Οι θυελλώδεις αέρηδες που συχνά πυκνά σαρώνουν την περιοχή αναλαμβάνουν να σκορπίσουν το θανατηφόρο κοκτέιλ όπου γης, με ρυθμό εβδομήντα πέντε εκατομμυρίων τόνων ετησίως. Ίχνη από τη μολυσμένη αλατόσκονη της Αράλης έχουν εντοπισθεί μέχρι τη Λευκορωσία βορειοδυτικά και τα Ιμαλάια νοτιοανατολικά!
Μα με τη μερίδα του λέοντος «ραντίζονται» οι περίφημες πια βαμβακοκαλλιέργειες του Ουζμπεκιστάν με αποτέλεσμα την αύξηση των αναγκών σε πότισμα προκειμένου να καθαριστούν τα εδάφη από το αλάτι. Αυτό βεβαίως οδηγεί στην παραπέρα άντληση νερού από τα ποτάμια, άρα στην επέκταση της ερημοποίησης μέσω του ανέμου. Και ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται… Σύμφωνα με την Ακαδημία Επιστημών του Ουζμπεκιστάν, η νέα «πρόσθετη» έρημος νότια και ανατολικά της αποξηραμένης Αράλης - δηλαδή πέραν της αυτής καθ’ εαυτής Αράλκουμ - καλύπτει ήδη επιφάνεια πενήντα χιλιάδων τετραγωνικών χιλιομέτρων (σαν να λέμε το ένα τρίτο της Ελλάδας). Και συνεχώς επεκτείνεται…
Τμήμα αυτής της νεόκοπης ερήμου διασχίσαμε κι εμείς προς το τέλος της διαδρομής των τετρακοσίων χιλιομέτρων που χωρίζουν την Χίβα από το Μόνυακ. Για να οδηγηθούμε τελικά κάπου εκεί στην «όχθη», στο χείλος της φρίκης, και να βουλιάξουν τα βήματά μας στην αλατοάμμο του αλλοτινού βυθού όπου τώρα πια περιφέρονται ασκόπως μονάχα μερικά ψωριάρικα σκυλιά, άντε και κάνα ξέμπαρκο κατσίκι, αναζητώντας ποιος ξέρει τι, ανάμεσα στα αρχαία σκαριά που σκουριάζουν στον ήλιο, τελευταίοι εναπομείναντες μάρτυρες της ανείπωτης τραγωδίας.
Για περισσότερες φωτογραφίες, πατήστε εδώ: http://www.zyrinis.gr/el/image/country/170
Το σιωπηρό Τσερνομπίλ
Παράλληλα όμως με την διευρυνόμενη περιβαλλοντική καταστροφή, όλο και πιο επίμονα ξεπροβάλουν τα στοιχεία μιας εκκολαπτόμενης ανθρωπιστικής συμφοράς αγνώστου ακόμα βάθους.
Η αυτόνομη ουζμπέκικη επαρχία της Καρακαλπακίας - όπου και το Μόνυακ - είναι η γενέθλια γη ενάμιση εκατομμυρίου ανθρώπων που μιλούν τη δική τους γλώσσα και έχουν αναπτύξει από αιώνες την ιδιαίτερη κουλτούρα τους. Πρώτοι θιγόμενοι από την πολιτική που οδήγησε στον αφανισμό της Αράλης, οι Καρακαλπάκοι άρχισαν κι όλας να πληρώνουν με την υγεία τους τις συνέπειες του καταστροφικού οικολογικού φαύλου κύκλου. Τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, τα ιατρικά αρχεία της επαρχίας δείχνουν 35% αύξηση των ασθενειών των νεφρών και του ύπατος (ιδιαίτερα των καρκίνων), 30% των ασθενειών του αναπνευστικού και 60% αύξηση των αρθρίτιδων. Οκτώ στις δέκα γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία πάσχουν από αναιμία. Απόρροια αυτού είναι η δραματική αύξηση των θανάτων γυναικών από ακατάσχετη αιμορραγία την ώρα του τοκετού, ενώ έχει εκτοξευθεί στα ύψη και η βρεφική θνησιμότητα από ανωμαλίες του ανοσοποιητικού συστήματος. 11% των παιδιών πεθαίνουν πριν γιορτάσουν τα πρώτα τους γενέθλια. Και το πιο κραυγαλέο: Οι καρκίνοι του οισοφάγου στην Καρακαλπακία εμφανίζονται με εφταπλάσια (!) συχνότητα απ’ ό,τι στην υπόλοιπη χώρα, προφανώς ως αποτέλεσμα της συνεχούς εισπνοής της μολυσμένης αλατόσκονης από τους κατοίκους της επαρχίας.
Στο μάτι του κυκλώνα, το Μόνυακ έχει ουσιαστικά αφεθεί στη μοίρα του, δηλαδή στο θάνατο, παρέα με τα καράβια του που σκουριάζουν στη στεριά. Ήδη το 70% από τους δύο χιλιάδες εναπομείναντες κατοίκους του παρουσιάζουν προκαρκινικές αλλοιώσεις. Ο δε καρκίνος του οισοφάγου θερίζει εδώ πάνω από εκατό ζωές ετησίως. Μ’ αυτό το ρυθμό, σε μια γενιά δεν θα’ χει μείνει πλέον ούτε ένας γηγενής για να διηγηθεί έστω και μόνο σαν παραμύθι: Μια φορά κι έναν καιρό ήταν εδώ μια θάλασσα…
Αντίο Αράλη…
Attachments
Last edited by a moderator:
