giannismits
Member
- Μηνύματα
- 3.494
- Likes
- 11.728
- Επόμενο Ταξίδι
- ?
Pocitelj, καταρράκτες Kravica και η επιστροφή στο Σαράγιεβο!
Η επιστροφή μας στο Σαράγιεβο θα γινόταν στις 15:00 από τον σταθμό λεωφορείων του Μόσταρ. Ο προβληματισμός που υπήρχε μια ημέρα πριν ήταν αν θα ‘πρεπε να κάνουμε εκδρομή στο χωρίο Pocitelj και τους καταρράκτες Kravica, είς βάρος του Μόσταρ. Αν δηλαδή ήταν αρκετή μια ημέρα να δούμε καλά και να απολαύσουμε την πόλη του Μόσταρ ώστε να υπάρχει χρόνος και για εκδρομή. Η ημέρα που πέρασε όμως ήταν άκρως χορταστική και πραγματικά απολαύσαμε όσο θα ‘πρεπε το Μόσταρ. Διαπιστώσαμε πως είναι μικρή πόλη, είχαμε δει τα πάντα και αν μέναμε μέχρι την αναχώρηση μας στις 15:00,απλά θα τριγυρνούσαμε και πάλι χαλαρά στην παλιά πόλη και θα βλέπαμε τα ίδια που όσο και να μας άρεσαν ήμασταν χορτάτοι!
Έτσι λοιπόν δεν σκεφτήκαμε πολύ τα 50€ που θα κόστιζε η πριβέ εκδρομή σε δύο εξαιρετικά μέρη κοντά στο Μόσταρ. Να διευκρινίσω πως δεν επρόκειτο για οργανωμένη εκδρομή με ξεναγήσεις. Ήταν καθαρά μόνο η μεταφορά σαν ένα ταξί. Η υπηρεσία όμως ήταν κανονικά του καταλύματος μας Villa For You, και τους ανακοίνωσα την επιθυμία μου για εκδρομή τελευταία στιγμή, το πρωί κατά το check out. Το είχα ρωτήσει όμως και το είχαμε συζητήσει μέσω email πριν βδομάδες όταν είχα κάνει την κράτηση του δωματίου.
Ο οδηγός ειδοποιήθηκε, το αυτοκίνητο έφτασε φορτώσαμε τα μπαγκάζια μας και φύγαμε. Είχαμε συνολικά γύρω στις 4,5 ώρες στη διάθεση μας και λογικά ήταν ένας καλός χρόνος για να δούμε άνετα τα δύο μέρη και να βγουν τα χιλιόμετρα. Η διαδρομή ήταν Mostar – Pocitelj – Kravica waterfalls – Mostar east bus station.
Οδηγός ήταν ο Edin, ένας χαμογελαστός και φιλικός 42αρης. Με πολύ σπαστά αγγλικά ανταλλάξαμε κάποιες κουβέντες και ψιλοσυζητούσαμε. Όπως είπε αγαπάει την Ελλάδα και είναι όνειρό της γυναίκας του να επισκεφτούν τη χώρα μας κάποια στιγμή. Για το ότι πολέμησε πριν 22 χρόνια και για την συνύπαρξη των διαφορετικών εθνοτήτων και θρησκειών στο Μόσταρ για την αρνητική άποψη της διεθνούς κοινής γνώμης για τους μουσουλμάνους. Μέχρι και για ποδοσφαιρικά είπαμε για τον επικείμενο αγώνα της Εθνικής μας με την Εθνική Βοσνίας στα προκριματικά για το Μουντιάλ του 2018, ενώ μας είπε πως οι Βόσνιοι έχουν πολύ φανατισμό στο ποδόσφαιρο όπως οι Έλληνες! Μα γιατί το ‘πε αυτό
Η συννενόηση έγινε με μεγάλη δυσκολία αλλά με λίγη καλή θέληση όλα γίνονται!
Μετά από 30 λεπτά περίπου, φτάσαμε στον πρώτο προορισμό μας το χωριό Pocitelj. Χτισμένο αμφιθεατρικά πάνω σε έναν βραχώδη απότομο γκρεμό στην αριστερή όχθη του ποταμού Νερέτβα είναι ένα από τα στολίδια της Βοσνίας.
Ο οδηγός μας είπε πως μια ώρα θα μπορούσαμε να περιηγηθούμε στο μέρος για να μην υπάρχει μετά άγχος με την ώρα και την επιστροφή μας. Η μια ώρα καλή ακούστηκε αλλά είχαμε και μια ανάβαση ψηλά στο φρούριο. Ο καιρός ήταν θαυμάσιος και καλοκαιρινός. Ένα αντηλιακό το χρειαζόμασταν σίγουρα! Απ’ ότι φάνηκε το μέρος δεν είναι και άγνωστο αφού τα γκρουπάκια τουριστών πάλι τα πετύχαμε.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου 1992-1995, ολόκληρο το ιστορικό τμήμα του Ποτσιτέλι και όλα τα κτίρια του υπέστησαν εκτεταμένες ζημιές. Το 1996, το Ποτσιτέλι χαρακτηρίστηκε ως ένα από τα 100 απειλούμενα μέρη Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς! Το 2000 η κυβέρνηση της Βοσνίας Ερζεγοβίνης ξεκίνησε ένα πρόγραμμα για την μόνιμη προστασία του Ποτσιτέλι ώστε να προστατεύσει την πολιτιστική κληρονομιά από την περαιτέρω επιδείνωση, να αποκαταστήσει τα κατεστραμμένα κτίρια ώστε να είναι βιώσιμη και μακροπρόθεσμη η προστασία και η αναζωογόνηση του Ιστορικού κέντρου της περιοχή του Pocitelj. Το Πρόγραμμα είναι ακόμα σε εξέλιξη και σήμερα είναι στο στάδιο της αποκατάστασης των συγκροτημάτων κατοικιών στο πάνω μέρος του οικισμού.
Το Pocitelj είναι από το 2007 στην ''Αβέβαιη'' λίστα της Unesco που σημαίνει πως ακόμα δεν έχει μπει στην οριστική λίστα Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, και είναι σε επεξεργασία. Προφανώς μόλις τελειώσει ολοκληρωτικά η αποκατάσταση του οικισμού θα προστεθεί.
Δεν ξέρω πως ήταν μετά τον πόλεμο το 1996, σίγουρα όμως έχει γίνει πολύ καλή δουλειά. Οι οικισμός μοιάζει άριστα διατηρημένος σαν να ξεχάστηκε στο χρόνο, σαν ένα παράθυρο στο παρελθόν! Η περιτειχισμένη πόλη του Ποτσιτέλι εξελίχθηκε κατά την περίοδο από τον 16ο έως τον 18ο αιώνα. Αρχιτεκτονικά, τα πέτρινα-κατασκευασμένα τμήματα της πόλης είναι ένα οχυρωμένο συγκρότημα του 1383, με εμφανή δύο στάδια εξέλιξης. Μεσαιωνικό και Οθωμανικό.
Η βόλτα γύρω από το Pocitelj είναι σαν ένα βήμα πίσω στο χρόνο σε μια ξεχασμένη εποχή. Τα πέτρινα καλντερίμια, το πανέμορφο τζαμί Sisman Ibrahim-pasina, οι πετρόχτιστες κατοικίες στο λόφο, τα ερείπια του οχυρού που περιβάλλεται από τα λιθόκτιστα τείχη της πόλης, και όλα αυτά σε ένα φανταστικό φυσικό τοπίο δίπλα στον ποταμό Νερέτβα.
Για την είσοδο μας μέσα στα τείχη πληρώσαμε από 3ΚΜ που περιλαμβάνει το Τζαμί Sisman Ibrahim και την ανάβαση στην ακρόπολη. Με το Τζαμί δεν ασχοληθήκαμε πολύ γιατί βαριόμασταν να βγάλουμε τα παπούτσια να μπούμε στο εσωτερικό του και απλά κάναμε μια γύρα στην αυλή του.
Στη συνέχεια ανηφορήσαμε προς το φρούριο. Η δυσκολία ήταν περισσότερο λόγω ήλιου και ζέστης που σε συνδυασμό με την ανηφόρα μας έκανε να αγκομαχήσουμε μέχρι να φτάσουμε. Το τοπίο γύρω μας ήταν τόσο ζωντανό και χρωματιστό σαν ψεύτικο!
Μετά από 5-7 λεπτά φτάσαμε στην ακρόπολη
Το φρούριο είναι σε αρκετά καλή κατάσταση όμως δεν ήταν αυτό που μας εντυπωσίασε. Πριν ανέβουμε στον πύργο ρίξαμε μια ματιά στην καταπληκτική θέα του λαμπερού ποταμού και του γοητευτικού οικισμού. Είναι ο λόγος να ανέβει κανείς στο φρούριο!
Όλοι οι επισκέπτες έφταναν μέχρι την βάση της ακρόπολης και δεν ανέβαιναν τον πύργο. Όχι όμως εμείς. Εντάξει ήταν λίγο ζόρικα τα σκαλιά όμως το κτίσμα ήταν όλο δικό μας, δεν μας ενόχλησε κανείς και το μελετήσαμε ανενόχλητοι.
Η θέα όμως από τον πύργο ήταν το ζητούμενο, και ήταν εντυπωσιακή προς κάθε κατεύθυνση. Το Pocitelj, ο ποταμός Νερέτβα και οι λόφοι μας χάρισαν ένα υπέροχο πανόραμα. Σ’ αυτό το ταξίδι είδαμε αμέτρητα εξαιρετικά πανοράματα κι ένα από αυτά ήταν η θέα του Pocitelj.
Ήμασταν μέσα στην προβλεπόμενη ώρα που μας έδωσε ο οδηγός μας και είχαμε λίγο χρόνο να κάνουμε μια βόλτα στους πάγκους με τα παραδοσιακά προϊόντα και αντικείμενα και να φάμε ωραιότατα αποξηραμένα φρούτα. Φάγαμε κι εμείς κάτι υγιεινό! Αυτό ήταν είδηση! Συναντηθήκαμε με τον οδηγό κάτω που έπινε τον καφέ του με έναν γνωστό του. Στην είσοδο του οικισμού υπάρχει μια ταβέρνα αν κάποιος θέλει να κάνει στάση για φαγητό. Για μας ήταν πολύ πρωί ακόμα, κι έτσι αποχωρήσαμε με τις καλύτερες εντυπώσεις από το Ποτσιτέλι.
Επόμενη στάση οι καταρράκτες Kravica. Η διαδρομή από το Ποτσιτέλι ήταν εύκολη και ο δρόμος πολύ καλός, και μετά από 21χλμ. σε 30 περίπου λεπτά φτάσαμε στο μεγάλο πάρκινγκ. Συνολικά από το Μόσταρ είναι 40 χλμ. Ο οδηγός και πάλι μας είπε πως σε καμιά ώρα καλό θα ήταν να έχουμε επιστρέψει. Πριν την μικρή κατηφόρα που οδηγεί στους καταρράκτες, πληρώσαμε για την είσοδό μας από 2ΚΜ δηλαδή 1€ το άτομο. Δεν ξέρω τι θερμοκρασία είχε εκείνη τη στιγμή αλλά η αίσθηση ήταν σίγουρα 30+ βαθμοί κελσίου! Είχε πάρα πολύ ζέστη και ο ποδαρόδρομος μέχρι τους καταρράκτες ήταν γύρω στα 10 λεπτά. Πάντως αν και υπάρχει το μεγάλο παρκινγκ, είδα αρκετά αυτοκίνητα να έχουν παρκάρει αρκετά κάτω προσεγγίζοντας στα λίγα μέτρα τους καταρράκτες.
Από ένα σημείο του μονοπατιού
Λίγο πριν το τελευταίο κομμάτι της κατηφόρας
Οι καταρράκτες Kravica επιβεβαιώνουν την άποψη ότι η Ερζεγοβίνη είναι μια περιοχή εκπληκτικής φυσικής ομορφιάς, και εναλλαγής τοπίων. Η αλήθεια είναι πως κάτι αντίστοιχο δεν είχαμε ξαναδεί οπότε και τρελαθήκαμε από ενθουσιασμό! Μια πραγματική όαση. Οι καταρράκτες Kravica είναι μια μικρογραφία του Εθνικού Πάρκου Plitvice στην Κροατία με τις αμέτρητες λίμνες και καταρράκτες. Σε πολύ πολύ μικρότερη κλίμακα αλλά εξίσου πανέμορφο μέρος με τους διάσημους Plitvice της Κροατίας.
Είναι οι καταρράκτες του ποταμού Trebizat, που πέφτουν σε ύψος περίπου 25 μέτρα, και σχηματίζουν δεκάδες ορμητικές πηγές και μια λίμνη σε ακτίνα 120 μέτρων. Καθώς τα επίπεδα του νερού αλλάζουν στον ποταμό Trebizat, οι καταρράκτες φαίνονται διαφορετικά σε διαφορετικές χρονικές στιγμές του έτους, και η καλύτερη εποχή του χρόνου θεωρείται ότι είναι κατά τη διάρκεια της άνοιξης, όταν η πτώση γίνεται με την μεγαλύτερη ποσότητα νερού. Πάντως και Φθινόπωρο που ήμασταν εμείς εκεί ήταν εξίσου εκπληκτικά.
Το Kravice είναι ένα δημοφιλές μέρος για κολύμπι και πικ-νικ, προφανώς τους ζεστούς μήνες. Περίμενα περισσότερο κόσμο αλλά αυτό ήταν θετικό. Είχε λίγους επισκέπτες και μια ωραία ηρεμία που δεν χαλούσαν το μαγικό μέρος. Ένας τολμηρός κολυμπούσε στα κρυστάλλινα νερά και αρκετοί απλά σήκωσαν τα μπατζάκια τους και έβαλαν τα πόδια τους στο νερό. Μωρέ με τέτοια ζέστη κι εμείς θα το κάναμε αλλά πώς να σκουπιστείς και να στεγνώσεις. Αρκεστήκαμε στο να θαυμάσουμε από διάφορα σημεία τους καταρράκτες και να περιηγηθούμε στην όαση!
Η περιοχή διαθέτει και δύο καφέ και ξύλινα παγκάκια που μπορείς να καθίσεις χωρίς να πάρεις κάτι. Εμείς πήραμε παγωτά και τα φάγαμε υπό τους ήχους των ορμητικών νερών.
Η ώρα πέρασε και με με δυσκολία αποχωριστήκαμε το μαγικό μέρος Kravice. Με βαριά βήματα ανηφορίσαμε προς τα πάνω για να συναντήσουμε τον Edin για την επιστροφή μας στο Μοσταρ. Η διαδρομή ήταν ευχάριστη ημιορεινή, με πεδιάδες με αμπέλια και όμορφα χωριά. Στον ανατολικό σταθμό λεωφορείων του Μόσταρ φτάσαμε ύστερα από περίπου 50 λεπτά. Η αναχώρηση ήταν στις 15:00 και το λεωφορείο σχεδόν φούλαρε. Όπως ανέφερα, τα εισιτήρια τα είχα αγοράσει και εκτυπώσει από την ιστοσελίδα https://getbybus.com/en/ και τις δύο διαδρομές με την εταιρεία Autoprevoz Mostar, με κόστος 16€ περίπου το άτομο. Κάτι όχι απαραίτητο αφού όλοι πλήρωναν επί τόπου στον οδηγό.
Η διαδρομή μέχρι το Μόσταρ - Σεράγεβο ήταν όνειρο. Ήταν ακόμα πιο εντυπωσιακή από την διαδρομή Σεράγεβο – Μόσταρ. Θα το επαναλάβω πως η Βοσνία Ερζεγοβίνη είναι μια χώρα με εκπληκτικά φυσικά τοπία με άγρια ομορφιά. Μέχρι να φτάσουμε το υπερθέαμα ήταν μοναδικό και μας χάρισε εικόνες Ελβετίας!
Απόγευμα πια 17:30 η ώρα φτάσαμε στο Σεράγεβο μέσα σε πολύ κίνηση. Όσο κι αν επιζητώ ήρεμες στιγμές, εξοχή και παρθένα τοπία, πάντα η κίνηση, η ζωή και η ένταση μιας πόλης με κάνουν να νοιώθω οικεία. Μου έλειψε η ζωντάνια του Σαράγιεβου αν και λείψαμε 32 ώρες μόνο!
Με το τραμ 1 από τον σταθμό Zeljeznicka stanica, κάναμε την γνωστή διαδρομή μέχρι την πλατεία περιστεριών της παλιάς συνοικίας Μπαστσάρσια. Από εκεί στο ''αγαπημένο μας'' Hotel Yildiz και στα λατρεμένα μας κορίτσια! Στη ρεσεψιόν είχε αρκετή κίνηση γιατί είχαν νέες αφίξεις και η πιο αγαπημένη μας, τους μιλούσε υπερβολικά θερμά! Είχαν ειδική μεταχείριση τα παιδιά γιατί ήξεραν Γερμανικά το ''κλειδί'' της επιτυχίας για το συγκεκριμένο Hotel! Μπορώ να πω όμως πως μας υποδέχτηκαν πιο φιλικές κι ας πούμε πιο ευγενικές, μάλλον ξεπέρασαν το σοκ ότι είμαστε Έλληνες! Μέχρι και χαμογελάκι έσκασαν! Το δωμάτιο ήταν άλλο αυτή τη φορά αλλά το πρόβλημά μας ήταν και πάλι ότι ήταν πολύ κρύο.
Ήταν το τελευταίο μας βράδυ στο Σεράγεβο. Ότι ήταν να δούμε το είχαμε δει. Ήμασταν άκρως ευχαριστημένοι για ότι είδαμε στο Σεράγεβο, για ότι εμπειρία μας πρόσφερε η πόλη. Το ουσιαστικό ταξίδι έφτανε στο τέλος του όμως έμεινε ένα ωραίο τέλος! Αν και το κίτρινο προπύργιο (Zuta tabija) το είχαμε δει στο τέλος της ξενάγησης με τον Ervin, είχα δώσει υπόσχεση να επιστρέψουμε για τη δύση του ηλίου την τελευταία μας ημέρα. Αυτή τη φορά ανηφορίσαμε με τα πόδια. Αν και φαντάζει μακριά και πολύ ψηλά, η άνοδος δεν ήταν κάτι το δύσκολο και μας δόθηκε η ευκαιρία να δούμε και την γραφική γειτονιά Kovaci. Λίγο πριν το φρούριο, πιο χαμηλά βρεθήκαμε μπροστά στο τεράστιο νεκροταφείο Kovaci.
Το Νεκροταφείο και μνημείο πεσόντων Kovaci ή Shahid, είναι το κύριο νεκροταφείο για τους στρατιώτες του στρατού της Βοσνίας, που σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου της Βοσνίας Ερζεγοβίνης από τον Απρίλιο 1992 μέχρι τον Δεκέμβρη του 1995. Η πλειοψηφία των τάφων είναι ανθρώπων που σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του Σεράγεβο. Αυτό το μαρτυρούν οι κοινές χρονολογίες σε όλες τις επιτύμβιες στήλες. Επίσης ο πρώτος πρόεδρος της ανεξάρτητης Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, Αλία Ιζετμπέκοβιτς, που απεβίωσε στις 19 Οκτωβρίου του 2003, θάφτηκε εδώ.
Γύρω από το νεκροταφείο Kovaci, απέναντι από τον δρόμο βρίσκονται παλιές επιτύμβιες στήλες περίπου 400, από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Πρόκειται για ένα ταφικό συγκρότημα με τάφους που χρονολογούνται από τον 15ο αιώνα ενώ την περίοδο της Αυστρο-ουγγρικής μοναρχίας είχε μετατραπεί σε πάρκο. Το νεκροταφείο τέθηκε σε λειτουργία και πάλι το 1992, μετά τα δραματικά γεγονότα με τους χιλιάδες νεκρούς και έκτοτε γεννήθηκε το όνομα ''Shahid'' δηλαδή ''μάρτυρας''.
Ο ήλιος άρχισε να δύει. Τι περίεργο αυτό το σημείο να είναι όμορφο και θλιβερό ταυτόχρονα! Τα χρώματα του φθινοπώρου και το πανέμορφο φως έκαναν αυτές τις θλιβερές στήλες να αντανακλούν μια περίεργη ομορφιά. Ξέρω ακούγεται παράξενο αλλά βρήκα αυτό το μέρος απίστευτα συγκινητικό και εξίσου συναρπαστικό!
Ανηφορίσαμε στον λόφο του φρουρίου την στιγμή που έπεφτε ο ήλιος. Αυτή η ώρα έχει πάντα άλλη μαγεία και δίνει άλλη διάσταση στον χώρο, στον χρόνο στον τόπο! Το άλλοτε μαρτυρικό Σαράγιεβο, άρχισε να ανάβει τα φώτα του και να μετατρέπεται σε μια γοητευτική και πολλά υποσχόμενη πόλη.
Τα χαρούμενα πρόσωπα των κατοίκων που απολάμβαναν το ηλιοβασίλεμα και τη θέα της πόλης έρχονταν σε πλήρη αντίθεση με τα πολυάριθμα μουσουλμανικά νεκροταφεία στους γύρω λόφους που θυμίζουν την πολιορκία της πόλης 20 χρόνια πριν. Αυτό όμως είναι η ελπίδα. Η ελπίδα στα πρόσωπα των κατοίκων, η χαρά για ζωή και η μνήμη για ένα μαύρο παρελθόν που θυμίζει πως τίποτα δεν είναι δεδομένο!
Είχε αρκετό κόσμο και όλοι είχαμε τα βλέμματα μας ευθεία στην πόλη και στον ήλιο που χάνονταν! Χωρίς να το καταλάβουμε έτσι ξαφνικά γίναμε μια παρέα με έναν Αυστραλό, έναν Καναδό και μια Κορεάτισσα.
Όλοι μοναχικοί ταξιδιώτες που γνωριστήκαν εκείνη τη στιγμή. Την ας το πούμε ένωση την έκανε ο Αυστραλός που ήταν ο πιο κοινωνικός και μας πρόσφερε και άφθονη μπύρα που είχε από ένα μπουκάλι γίγας. Καθώς ατενίζαμε την πόλη και η νύχτα είχε πέσει, συζητούσαμε για το πόσο μας άρεσε το Σεράγεβο, και για άλλες χώρες που εντυπωσίασαν τα παιδιά και που έτυχε να έχουμε πάει κι εμείς. Έτσι συμμετείχαμε όλοι στην ενδιαφέρουσα χαλαρή κουβέντα. Ο Καναδός μίλησε με θαυμασμό για την Ελλάδα και τα 5-6 νησιά μας που επισκέφτηκε και εντυπωσιάστηκε πιο πολύ με την Κρήτη. Διαπιστώσαμε πόσο εύκολα μπορείς να γνωρίσεις ενδιαφέροντες ανθρώπους από όλο τον κόσμο και να νοιώσεις πως αυτό που μας ενώνει είναι η αγάπη μας για τα ταξίδια. Ήταν μια πολύ ωραία στιγμή που έκλεινε ένα υπέροχο ταξίδι, με έναν εκπληκτικό ορίζοντα, σε μια ξεχωριστή πόλη!
Κάποια στιγμή αποτραβήχτηκα και στάθηκα μόνος μου σε μια άκρη βλέποντας γύρω μου και στο βάθος όλη την πόλη. Μου ήρθαν στο μυαλό όλα όσα είδα και όσα έμαθα από αυτό το ταξίδι. Ήταν οι πιο ενδιαφέρουσες ταξιδιωτικές μου μέρες που μου δίδαξαν πολλά. Έβγαλα το συμπέρασμα πως αυτό που τελικά έκανε αυτό το ταξίδι τόσο ξεχωριστό μέσα μου, ήταν η αίσθηση πως είδα από την κλειδαρότρυπα μια τραγική στιγμής της ιστορίας του πρόσφατου παρελθόντος!
Η επιστροφή μας στο Σαράγιεβο θα γινόταν στις 15:00 από τον σταθμό λεωφορείων του Μόσταρ. Ο προβληματισμός που υπήρχε μια ημέρα πριν ήταν αν θα ‘πρεπε να κάνουμε εκδρομή στο χωρίο Pocitelj και τους καταρράκτες Kravica, είς βάρος του Μόσταρ. Αν δηλαδή ήταν αρκετή μια ημέρα να δούμε καλά και να απολαύσουμε την πόλη του Μόσταρ ώστε να υπάρχει χρόνος και για εκδρομή. Η ημέρα που πέρασε όμως ήταν άκρως χορταστική και πραγματικά απολαύσαμε όσο θα ‘πρεπε το Μόσταρ. Διαπιστώσαμε πως είναι μικρή πόλη, είχαμε δει τα πάντα και αν μέναμε μέχρι την αναχώρηση μας στις 15:00,απλά θα τριγυρνούσαμε και πάλι χαλαρά στην παλιά πόλη και θα βλέπαμε τα ίδια που όσο και να μας άρεσαν ήμασταν χορτάτοι!
Έτσι λοιπόν δεν σκεφτήκαμε πολύ τα 50€ που θα κόστιζε η πριβέ εκδρομή σε δύο εξαιρετικά μέρη κοντά στο Μόσταρ. Να διευκρινίσω πως δεν επρόκειτο για οργανωμένη εκδρομή με ξεναγήσεις. Ήταν καθαρά μόνο η μεταφορά σαν ένα ταξί. Η υπηρεσία όμως ήταν κανονικά του καταλύματος μας Villa For You, και τους ανακοίνωσα την επιθυμία μου για εκδρομή τελευταία στιγμή, το πρωί κατά το check out. Το είχα ρωτήσει όμως και το είχαμε συζητήσει μέσω email πριν βδομάδες όταν είχα κάνει την κράτηση του δωματίου.
Ο οδηγός ειδοποιήθηκε, το αυτοκίνητο έφτασε φορτώσαμε τα μπαγκάζια μας και φύγαμε. Είχαμε συνολικά γύρω στις 4,5 ώρες στη διάθεση μας και λογικά ήταν ένας καλός χρόνος για να δούμε άνετα τα δύο μέρη και να βγουν τα χιλιόμετρα. Η διαδρομή ήταν Mostar – Pocitelj – Kravica waterfalls – Mostar east bus station.
Οδηγός ήταν ο Edin, ένας χαμογελαστός και φιλικός 42αρης. Με πολύ σπαστά αγγλικά ανταλλάξαμε κάποιες κουβέντες και ψιλοσυζητούσαμε. Όπως είπε αγαπάει την Ελλάδα και είναι όνειρό της γυναίκας του να επισκεφτούν τη χώρα μας κάποια στιγμή. Για το ότι πολέμησε πριν 22 χρόνια και για την συνύπαρξη των διαφορετικών εθνοτήτων και θρησκειών στο Μόσταρ για την αρνητική άποψη της διεθνούς κοινής γνώμης για τους μουσουλμάνους. Μέχρι και για ποδοσφαιρικά είπαμε για τον επικείμενο αγώνα της Εθνικής μας με την Εθνική Βοσνίας στα προκριματικά για το Μουντιάλ του 2018, ενώ μας είπε πως οι Βόσνιοι έχουν πολύ φανατισμό στο ποδόσφαιρο όπως οι Έλληνες! Μα γιατί το ‘πε αυτό
Η συννενόηση έγινε με μεγάλη δυσκολία αλλά με λίγη καλή θέληση όλα γίνονται!
Μετά από 30 λεπτά περίπου, φτάσαμε στον πρώτο προορισμό μας το χωριό Pocitelj. Χτισμένο αμφιθεατρικά πάνω σε έναν βραχώδη απότομο γκρεμό στην αριστερή όχθη του ποταμού Νερέτβα είναι ένα από τα στολίδια της Βοσνίας.
Ο οδηγός μας είπε πως μια ώρα θα μπορούσαμε να περιηγηθούμε στο μέρος για να μην υπάρχει μετά άγχος με την ώρα και την επιστροφή μας. Η μια ώρα καλή ακούστηκε αλλά είχαμε και μια ανάβαση ψηλά στο φρούριο. Ο καιρός ήταν θαυμάσιος και καλοκαιρινός. Ένα αντηλιακό το χρειαζόμασταν σίγουρα! Απ’ ότι φάνηκε το μέρος δεν είναι και άγνωστο αφού τα γκρουπάκια τουριστών πάλι τα πετύχαμε.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου 1992-1995, ολόκληρο το ιστορικό τμήμα του Ποτσιτέλι και όλα τα κτίρια του υπέστησαν εκτεταμένες ζημιές. Το 1996, το Ποτσιτέλι χαρακτηρίστηκε ως ένα από τα 100 απειλούμενα μέρη Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς! Το 2000 η κυβέρνηση της Βοσνίας Ερζεγοβίνης ξεκίνησε ένα πρόγραμμα για την μόνιμη προστασία του Ποτσιτέλι ώστε να προστατεύσει την πολιτιστική κληρονομιά από την περαιτέρω επιδείνωση, να αποκαταστήσει τα κατεστραμμένα κτίρια ώστε να είναι βιώσιμη και μακροπρόθεσμη η προστασία και η αναζωογόνηση του Ιστορικού κέντρου της περιοχή του Pocitelj. Το Πρόγραμμα είναι ακόμα σε εξέλιξη και σήμερα είναι στο στάδιο της αποκατάστασης των συγκροτημάτων κατοικιών στο πάνω μέρος του οικισμού.
Το Pocitelj είναι από το 2007 στην ''Αβέβαιη'' λίστα της Unesco που σημαίνει πως ακόμα δεν έχει μπει στην οριστική λίστα Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, και είναι σε επεξεργασία. Προφανώς μόλις τελειώσει ολοκληρωτικά η αποκατάσταση του οικισμού θα προστεθεί.
Δεν ξέρω πως ήταν μετά τον πόλεμο το 1996, σίγουρα όμως έχει γίνει πολύ καλή δουλειά. Οι οικισμός μοιάζει άριστα διατηρημένος σαν να ξεχάστηκε στο χρόνο, σαν ένα παράθυρο στο παρελθόν! Η περιτειχισμένη πόλη του Ποτσιτέλι εξελίχθηκε κατά την περίοδο από τον 16ο έως τον 18ο αιώνα. Αρχιτεκτονικά, τα πέτρινα-κατασκευασμένα τμήματα της πόλης είναι ένα οχυρωμένο συγκρότημα του 1383, με εμφανή δύο στάδια εξέλιξης. Μεσαιωνικό και Οθωμανικό.
Η βόλτα γύρω από το Pocitelj είναι σαν ένα βήμα πίσω στο χρόνο σε μια ξεχασμένη εποχή. Τα πέτρινα καλντερίμια, το πανέμορφο τζαμί Sisman Ibrahim-pasina, οι πετρόχτιστες κατοικίες στο λόφο, τα ερείπια του οχυρού που περιβάλλεται από τα λιθόκτιστα τείχη της πόλης, και όλα αυτά σε ένα φανταστικό φυσικό τοπίο δίπλα στον ποταμό Νερέτβα.
Για την είσοδο μας μέσα στα τείχη πληρώσαμε από 3ΚΜ που περιλαμβάνει το Τζαμί Sisman Ibrahim και την ανάβαση στην ακρόπολη. Με το Τζαμί δεν ασχοληθήκαμε πολύ γιατί βαριόμασταν να βγάλουμε τα παπούτσια να μπούμε στο εσωτερικό του και απλά κάναμε μια γύρα στην αυλή του.
Στη συνέχεια ανηφορήσαμε προς το φρούριο. Η δυσκολία ήταν περισσότερο λόγω ήλιου και ζέστης που σε συνδυασμό με την ανηφόρα μας έκανε να αγκομαχήσουμε μέχρι να φτάσουμε. Το τοπίο γύρω μας ήταν τόσο ζωντανό και χρωματιστό σαν ψεύτικο!
Μετά από 5-7 λεπτά φτάσαμε στην ακρόπολη
Το φρούριο είναι σε αρκετά καλή κατάσταση όμως δεν ήταν αυτό που μας εντυπωσίασε. Πριν ανέβουμε στον πύργο ρίξαμε μια ματιά στην καταπληκτική θέα του λαμπερού ποταμού και του γοητευτικού οικισμού. Είναι ο λόγος να ανέβει κανείς στο φρούριο!
Όλοι οι επισκέπτες έφταναν μέχρι την βάση της ακρόπολης και δεν ανέβαιναν τον πύργο. Όχι όμως εμείς. Εντάξει ήταν λίγο ζόρικα τα σκαλιά όμως το κτίσμα ήταν όλο δικό μας, δεν μας ενόχλησε κανείς και το μελετήσαμε ανενόχλητοι.
Η θέα όμως από τον πύργο ήταν το ζητούμενο, και ήταν εντυπωσιακή προς κάθε κατεύθυνση. Το Pocitelj, ο ποταμός Νερέτβα και οι λόφοι μας χάρισαν ένα υπέροχο πανόραμα. Σ’ αυτό το ταξίδι είδαμε αμέτρητα εξαιρετικά πανοράματα κι ένα από αυτά ήταν η θέα του Pocitelj.
Ήμασταν μέσα στην προβλεπόμενη ώρα που μας έδωσε ο οδηγός μας και είχαμε λίγο χρόνο να κάνουμε μια βόλτα στους πάγκους με τα παραδοσιακά προϊόντα και αντικείμενα και να φάμε ωραιότατα αποξηραμένα φρούτα. Φάγαμε κι εμείς κάτι υγιεινό! Αυτό ήταν είδηση! Συναντηθήκαμε με τον οδηγό κάτω που έπινε τον καφέ του με έναν γνωστό του. Στην είσοδο του οικισμού υπάρχει μια ταβέρνα αν κάποιος θέλει να κάνει στάση για φαγητό. Για μας ήταν πολύ πρωί ακόμα, κι έτσι αποχωρήσαμε με τις καλύτερες εντυπώσεις από το Ποτσιτέλι.
Επόμενη στάση οι καταρράκτες Kravica. Η διαδρομή από το Ποτσιτέλι ήταν εύκολη και ο δρόμος πολύ καλός, και μετά από 21χλμ. σε 30 περίπου λεπτά φτάσαμε στο μεγάλο πάρκινγκ. Συνολικά από το Μόσταρ είναι 40 χλμ. Ο οδηγός και πάλι μας είπε πως σε καμιά ώρα καλό θα ήταν να έχουμε επιστρέψει. Πριν την μικρή κατηφόρα που οδηγεί στους καταρράκτες, πληρώσαμε για την είσοδό μας από 2ΚΜ δηλαδή 1€ το άτομο. Δεν ξέρω τι θερμοκρασία είχε εκείνη τη στιγμή αλλά η αίσθηση ήταν σίγουρα 30+ βαθμοί κελσίου! Είχε πάρα πολύ ζέστη και ο ποδαρόδρομος μέχρι τους καταρράκτες ήταν γύρω στα 10 λεπτά. Πάντως αν και υπάρχει το μεγάλο παρκινγκ, είδα αρκετά αυτοκίνητα να έχουν παρκάρει αρκετά κάτω προσεγγίζοντας στα λίγα μέτρα τους καταρράκτες.
Από ένα σημείο του μονοπατιού
Λίγο πριν το τελευταίο κομμάτι της κατηφόρας
Οι καταρράκτες Kravica επιβεβαιώνουν την άποψη ότι η Ερζεγοβίνη είναι μια περιοχή εκπληκτικής φυσικής ομορφιάς, και εναλλαγής τοπίων. Η αλήθεια είναι πως κάτι αντίστοιχο δεν είχαμε ξαναδεί οπότε και τρελαθήκαμε από ενθουσιασμό! Μια πραγματική όαση. Οι καταρράκτες Kravica είναι μια μικρογραφία του Εθνικού Πάρκου Plitvice στην Κροατία με τις αμέτρητες λίμνες και καταρράκτες. Σε πολύ πολύ μικρότερη κλίμακα αλλά εξίσου πανέμορφο μέρος με τους διάσημους Plitvice της Κροατίας.
Είναι οι καταρράκτες του ποταμού Trebizat, που πέφτουν σε ύψος περίπου 25 μέτρα, και σχηματίζουν δεκάδες ορμητικές πηγές και μια λίμνη σε ακτίνα 120 μέτρων. Καθώς τα επίπεδα του νερού αλλάζουν στον ποταμό Trebizat, οι καταρράκτες φαίνονται διαφορετικά σε διαφορετικές χρονικές στιγμές του έτους, και η καλύτερη εποχή του χρόνου θεωρείται ότι είναι κατά τη διάρκεια της άνοιξης, όταν η πτώση γίνεται με την μεγαλύτερη ποσότητα νερού. Πάντως και Φθινόπωρο που ήμασταν εμείς εκεί ήταν εξίσου εκπληκτικά.
Το Kravice είναι ένα δημοφιλές μέρος για κολύμπι και πικ-νικ, προφανώς τους ζεστούς μήνες. Περίμενα περισσότερο κόσμο αλλά αυτό ήταν θετικό. Είχε λίγους επισκέπτες και μια ωραία ηρεμία που δεν χαλούσαν το μαγικό μέρος. Ένας τολμηρός κολυμπούσε στα κρυστάλλινα νερά και αρκετοί απλά σήκωσαν τα μπατζάκια τους και έβαλαν τα πόδια τους στο νερό. Μωρέ με τέτοια ζέστη κι εμείς θα το κάναμε αλλά πώς να σκουπιστείς και να στεγνώσεις. Αρκεστήκαμε στο να θαυμάσουμε από διάφορα σημεία τους καταρράκτες και να περιηγηθούμε στην όαση!
Η περιοχή διαθέτει και δύο καφέ και ξύλινα παγκάκια που μπορείς να καθίσεις χωρίς να πάρεις κάτι. Εμείς πήραμε παγωτά και τα φάγαμε υπό τους ήχους των ορμητικών νερών.
Η ώρα πέρασε και με με δυσκολία αποχωριστήκαμε το μαγικό μέρος Kravice. Με βαριά βήματα ανηφορίσαμε προς τα πάνω για να συναντήσουμε τον Edin για την επιστροφή μας στο Μοσταρ. Η διαδρομή ήταν ευχάριστη ημιορεινή, με πεδιάδες με αμπέλια και όμορφα χωριά. Στον ανατολικό σταθμό λεωφορείων του Μόσταρ φτάσαμε ύστερα από περίπου 50 λεπτά. Η αναχώρηση ήταν στις 15:00 και το λεωφορείο σχεδόν φούλαρε. Όπως ανέφερα, τα εισιτήρια τα είχα αγοράσει και εκτυπώσει από την ιστοσελίδα https://getbybus.com/en/ και τις δύο διαδρομές με την εταιρεία Autoprevoz Mostar, με κόστος 16€ περίπου το άτομο. Κάτι όχι απαραίτητο αφού όλοι πλήρωναν επί τόπου στον οδηγό.
Η διαδρομή μέχρι το Μόσταρ - Σεράγεβο ήταν όνειρο. Ήταν ακόμα πιο εντυπωσιακή από την διαδρομή Σεράγεβο – Μόσταρ. Θα το επαναλάβω πως η Βοσνία Ερζεγοβίνη είναι μια χώρα με εκπληκτικά φυσικά τοπία με άγρια ομορφιά. Μέχρι να φτάσουμε το υπερθέαμα ήταν μοναδικό και μας χάρισε εικόνες Ελβετίας!
Απόγευμα πια 17:30 η ώρα φτάσαμε στο Σεράγεβο μέσα σε πολύ κίνηση. Όσο κι αν επιζητώ ήρεμες στιγμές, εξοχή και παρθένα τοπία, πάντα η κίνηση, η ζωή και η ένταση μιας πόλης με κάνουν να νοιώθω οικεία. Μου έλειψε η ζωντάνια του Σαράγιεβου αν και λείψαμε 32 ώρες μόνο!
Με το τραμ 1 από τον σταθμό Zeljeznicka stanica, κάναμε την γνωστή διαδρομή μέχρι την πλατεία περιστεριών της παλιάς συνοικίας Μπαστσάρσια. Από εκεί στο ''αγαπημένο μας'' Hotel Yildiz και στα λατρεμένα μας κορίτσια! Στη ρεσεψιόν είχε αρκετή κίνηση γιατί είχαν νέες αφίξεις και η πιο αγαπημένη μας, τους μιλούσε υπερβολικά θερμά! Είχαν ειδική μεταχείριση τα παιδιά γιατί ήξεραν Γερμανικά το ''κλειδί'' της επιτυχίας για το συγκεκριμένο Hotel! Μπορώ να πω όμως πως μας υποδέχτηκαν πιο φιλικές κι ας πούμε πιο ευγενικές, μάλλον ξεπέρασαν το σοκ ότι είμαστε Έλληνες! Μέχρι και χαμογελάκι έσκασαν! Το δωμάτιο ήταν άλλο αυτή τη φορά αλλά το πρόβλημά μας ήταν και πάλι ότι ήταν πολύ κρύο.
Ήταν το τελευταίο μας βράδυ στο Σεράγεβο. Ότι ήταν να δούμε το είχαμε δει. Ήμασταν άκρως ευχαριστημένοι για ότι είδαμε στο Σεράγεβο, για ότι εμπειρία μας πρόσφερε η πόλη. Το ουσιαστικό ταξίδι έφτανε στο τέλος του όμως έμεινε ένα ωραίο τέλος! Αν και το κίτρινο προπύργιο (Zuta tabija) το είχαμε δει στο τέλος της ξενάγησης με τον Ervin, είχα δώσει υπόσχεση να επιστρέψουμε για τη δύση του ηλίου την τελευταία μας ημέρα. Αυτή τη φορά ανηφορίσαμε με τα πόδια. Αν και φαντάζει μακριά και πολύ ψηλά, η άνοδος δεν ήταν κάτι το δύσκολο και μας δόθηκε η ευκαιρία να δούμε και την γραφική γειτονιά Kovaci. Λίγο πριν το φρούριο, πιο χαμηλά βρεθήκαμε μπροστά στο τεράστιο νεκροταφείο Kovaci.
Το Νεκροταφείο και μνημείο πεσόντων Kovaci ή Shahid, είναι το κύριο νεκροταφείο για τους στρατιώτες του στρατού της Βοσνίας, που σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου της Βοσνίας Ερζεγοβίνης από τον Απρίλιο 1992 μέχρι τον Δεκέμβρη του 1995. Η πλειοψηφία των τάφων είναι ανθρώπων που σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του Σεράγεβο. Αυτό το μαρτυρούν οι κοινές χρονολογίες σε όλες τις επιτύμβιες στήλες. Επίσης ο πρώτος πρόεδρος της ανεξάρτητης Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, Αλία Ιζετμπέκοβιτς, που απεβίωσε στις 19 Οκτωβρίου του 2003, θάφτηκε εδώ.
Γύρω από το νεκροταφείο Kovaci, απέναντι από τον δρόμο βρίσκονται παλιές επιτύμβιες στήλες περίπου 400, από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Πρόκειται για ένα ταφικό συγκρότημα με τάφους που χρονολογούνται από τον 15ο αιώνα ενώ την περίοδο της Αυστρο-ουγγρικής μοναρχίας είχε μετατραπεί σε πάρκο. Το νεκροταφείο τέθηκε σε λειτουργία και πάλι το 1992, μετά τα δραματικά γεγονότα με τους χιλιάδες νεκρούς και έκτοτε γεννήθηκε το όνομα ''Shahid'' δηλαδή ''μάρτυρας''.
Ο ήλιος άρχισε να δύει. Τι περίεργο αυτό το σημείο να είναι όμορφο και θλιβερό ταυτόχρονα! Τα χρώματα του φθινοπώρου και το πανέμορφο φως έκαναν αυτές τις θλιβερές στήλες να αντανακλούν μια περίεργη ομορφιά. Ξέρω ακούγεται παράξενο αλλά βρήκα αυτό το μέρος απίστευτα συγκινητικό και εξίσου συναρπαστικό!
Ανηφορίσαμε στον λόφο του φρουρίου την στιγμή που έπεφτε ο ήλιος. Αυτή η ώρα έχει πάντα άλλη μαγεία και δίνει άλλη διάσταση στον χώρο, στον χρόνο στον τόπο! Το άλλοτε μαρτυρικό Σαράγιεβο, άρχισε να ανάβει τα φώτα του και να μετατρέπεται σε μια γοητευτική και πολλά υποσχόμενη πόλη.
Τα χαρούμενα πρόσωπα των κατοίκων που απολάμβαναν το ηλιοβασίλεμα και τη θέα της πόλης έρχονταν σε πλήρη αντίθεση με τα πολυάριθμα μουσουλμανικά νεκροταφεία στους γύρω λόφους που θυμίζουν την πολιορκία της πόλης 20 χρόνια πριν. Αυτό όμως είναι η ελπίδα. Η ελπίδα στα πρόσωπα των κατοίκων, η χαρά για ζωή και η μνήμη για ένα μαύρο παρελθόν που θυμίζει πως τίποτα δεν είναι δεδομένο!
Είχε αρκετό κόσμο και όλοι είχαμε τα βλέμματα μας ευθεία στην πόλη και στον ήλιο που χάνονταν! Χωρίς να το καταλάβουμε έτσι ξαφνικά γίναμε μια παρέα με έναν Αυστραλό, έναν Καναδό και μια Κορεάτισσα.
Όλοι μοναχικοί ταξιδιώτες που γνωριστήκαν εκείνη τη στιγμή. Την ας το πούμε ένωση την έκανε ο Αυστραλός που ήταν ο πιο κοινωνικός και μας πρόσφερε και άφθονη μπύρα που είχε από ένα μπουκάλι γίγας. Καθώς ατενίζαμε την πόλη και η νύχτα είχε πέσει, συζητούσαμε για το πόσο μας άρεσε το Σεράγεβο, και για άλλες χώρες που εντυπωσίασαν τα παιδιά και που έτυχε να έχουμε πάει κι εμείς. Έτσι συμμετείχαμε όλοι στην ενδιαφέρουσα χαλαρή κουβέντα. Ο Καναδός μίλησε με θαυμασμό για την Ελλάδα και τα 5-6 νησιά μας που επισκέφτηκε και εντυπωσιάστηκε πιο πολύ με την Κρήτη. Διαπιστώσαμε πόσο εύκολα μπορείς να γνωρίσεις ενδιαφέροντες ανθρώπους από όλο τον κόσμο και να νοιώσεις πως αυτό που μας ενώνει είναι η αγάπη μας για τα ταξίδια. Ήταν μια πολύ ωραία στιγμή που έκλεινε ένα υπέροχο ταξίδι, με έναν εκπληκτικό ορίζοντα, σε μια ξεχωριστή πόλη!
Κάποια στιγμή αποτραβήχτηκα και στάθηκα μόνος μου σε μια άκρη βλέποντας γύρω μου και στο βάθος όλη την πόλη. Μου ήρθαν στο μυαλό όλα όσα είδα και όσα έμαθα από αυτό το ταξίδι. Ήταν οι πιο ενδιαφέρουσες ταξιδιωτικές μου μέρες που μου δίδαξαν πολλά. Έβγαλα το συμπέρασμα πως αυτό που τελικά έκανε αυτό το ταξίδι τόσο ξεχωριστό μέσα μου, ήταν η αίσθηση πως είδα από την κλειδαρότρυπα μια τραγική στιγμής της ιστορίας του πρόσφατου παρελθόντος!
Last edited:
