dbalats
Member
- Μηνύματα
- 146
- Likes
- 1.475
ΜΕΡΟΣ ΟΓΔΟΟ. ΣΤΙΣ ΦΥΛΕΣ ΤΗΣ ΚΟΙΛΑΔΑΣ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ ΟΜΟ-I
Συνεχίζουμε την πορεία μας για την Jinka, μια εμπορική πόλη της Νότιας Αιθιοπίας και βάση εξόρμησης για τις αυτόχθονες φυλές της Κοιλάδας του ποταμού Όμο. Η Κοιλάδα του Όμο στην Αιθιοπία είναι ένα από τα αγριότερα και πιο εθνικά ποικιλόμορφα μέρη στη Γη. Αυτός ο σκληρός αφιλόξενος τόπος έχει πάνω από δέκα σαφώς διαφορετικές φυλές, των οποίων ο πληθυσμός είναι περίπου 200.000 και κατοικούν μέσα σε μιά ακτίνα 60 χιλιομέτρων, κάθε μία με την δική της γλώσσα, ενδυμασία, στυλ μαλλιών και στολισμό σώματος. Η περιοχή είναι ένα χωνευτήρι πολιτισμών και κοινοτήτων και αναπαριστά μέρος της μεγαλύτερης γενετικής ποικιλομορφίας στην ήπειρο. Πολλοί περιγράφουν την Όμο σαν την γενέτειρα της ανθρωπότητας.
Όπως και κάθε άλλον “φωτογράφο” η Κοιλάδα του Όμο με προσέλκυσε όχι τόσο για το τοπίο της, όσο για τους ανθρώπους που ζουν στην περιοχή αυτή, τους Hamer με το δέρμα ώχρας, τους Mursi με τους δίσκους των χειλιών, τους ζωγραφισμένους Κaro και τις όμορφα στολισμένες γυναίκες Daasanach. Σε έναν κόσμο που συνεχώς παγκοσμιοποιείται, ήθελα να ταξιδέψω σε αυτή την απομακρυσμένη περιοχή της Αφρικής, προτού ο εκσυγχρονισμός αλλάξει την ζωή των αρχαίων αυτών φυλών. Η μεγαλύτερη απογοήτευσή μου ήταν όταν έμαθα για την αρνητική επίδραση που είχε ο τουρισμός στην συμπεριφορά τους. Η περιοχή έχει πέσει θύμα στον ευκαιριακό τουρισμό – σε ανθρώπους που έρχονται οδικά από την Addis Ababa, εισβάλλουν σαν θύελλα στα χωριά, οι κάμερες αστράφτουν και μετά φεύγουν αφήνοντας πίσω τους ένα σύννεφο σκόνης. Οι περισσότεροι επισκέπτες πρέπει να πληρώσουν για κάθε μία φωτογραφία και πολύ λίγοι έχουν την ευκαιρία να αποθανατίσουν γνήσιες στιγμές της καθημερινής ζωής τους. Κάθε φορά που πλησιάζαμε ένα χωριό φυλής έπρεπε να διαπραγματευθούμε την αμοιβή με τον αρχηγό του χωριού για να τραβήξουμε φωτογραφίες ή μερικές φορές έπρεπε να πληρώσουμε κατ’ ευθείαν τους ανθρώπους που θέλαμε να φωτογραφήσουμε. Τις περισσότερες φορές αισθανόμουν σαν να φωτογράφιζα σε ένα σόου μόδας.
Εντούτοις, είχαμε την τύχη να έχουμε σαν οδηγό μας τον Fitretu, έναν θαυμάσιο άνθρωπο που ανήκει στην φυλή των Hamer, ο οποίος με την βοήθεια μιάς χορηγίας από μιά εύπορη Ισπανική οικογένεια κατάφερε να ξεφύγει από το χωριό του και να σπουδάσει. Χάρις σε αυτόν επισκεφθήκαμε μακρινά χωριά των Hamer, όπου οι περισσότεροι άνθρωποι δεν είχαν δει ακόμη λευκό στην ζωή τους, και παρακολουθήσαμε αυθεντικές τελετές πηδήματος ταύρων με τους ντόπιους, χωρίς την παρουσία άλλων ξένων επισκεπτών. Έτσι, πιστεύω ότι οι περισσότερες από τις φωτογραφίες μου από την φυλή των Hamer είναι αυθεντικές. Δυστυχώς, το μέλλον των φυλών αυτών είναι ασαφές. Ένα τεράστιο υδροηλεκτρικό φράγμα, το Gibe III, κατασκευάσθηκε τώρα στον ποταμό Όμο με στόχο να υποστηρίξει τις απέραντες εμπορικές φυτείες που διώχνουν τις φυλές μακριά από την γη τους. Η κυβέρνηση σχεδιάζει τώρα να κατασκευάσει τα Gibe IV και Gibe V. Αυτό θα καταστρέψει ένα εύθραυστο περιβάλλον και τους πόρους ζωής των φυλών του Ποταμού Όμο, που ήδη ζουν κοντά στα όρια της επιβίωσης σε αυτή την ξηρή και απαιτητική περιοχή, στενά εξαρτημένοι από τον ποταμό και την ετήσια πλημμύρα του.
Στην πορεία μας προς την Jinka, συναντούμε στο δρόμο μερικά αγόρια της φυλής των Banna που προχωρούν με ξυλοπόδαρα. Ο λαός των Banna είναι Νειλωτική εθνική ομάδα της Αιθιοπίας, γνωστή για την διατήρηση μελισσών. Οι Banna, περίπου 45.000 σε αριθμό, είναι κυρίως αγροτικός λαός που κατοικούν τα υψίπεδα ανατολικά του Ποταμού Όμο. Ασχολούνται κυρίως με την κτηνοτροφία, τον κυνήγι και τις συγκομιδές. Είναι κυρίως Μουσουλμάνοι, εντούτοις όμως μερικές χιλιάδες είναι Χριστιανοί και έχουν τον δικό τους βασιλιά. Είναι γείτονες με την φυλή των Hamer και πιστεύεται ότι οι Banna προήλθαν στην πραγματικότητα από αυτούς αιώνες πριν. Συχνά επισκέπτονται τις αγορές στην Key Afar και στην Jinka. Όπως ακριβώς και οι περισσότερες αυτόχθονες φυλές στην κάτω Κοιλάδα του Όμο, οι Banna εξασκούν εθιμοτυπικό χορό και τραγούδι. Η όψη τους μοιάζει πολύ με των Hamer και συχνά αποκαλούνται Hamer-Banna. H απόσταση είναι αρκετά μεγάλη και είναι απόγευμα όταν φθάνουμε στην Jinka, όπου επισκεπτόμαστε την γραφική αγορά της.
Στον δρόμο για την Jinka
Αγόρια Banna
Στη Jinka και την αγορά της
Την άλλη μέρα ξεκινάμε νωρίς το πρωί για την επίσκεψη των χωριών των Mursi. H απόσταση είναι κάπου μια ώρα σε καλό χωματόδρομο. Πολλά τουριστικά γραφεία πηγαίνουν εκεί με ένοπλο συνοδό, αλλά ο Fitretu μας λέει ότι δεν χρειάζεται. Νωρίς το πρωί οι περισσότεροι άνδρες της φυλής λείπουν σε δουλειές, αργότερα όμως που επιστρέφουν αρχίζουν και πίνουν και τότε είναι που γίνονται επικίνδυνοι. Οι Mursi αριθμούν περίπου 5.000 και είναι κυρίως κτηνοτρόφοι, με την διάλεκτό τους να ταξινομείται στην οικογένεια των Νειλο-Σαχάριων γλωσσών. Περιτριγυρισμένος από βουνά μεταξύ του Ποταμού Όμο και του παραποτάμου του Mago, ο τόπος των Mursi αποτελεί μια από τις περισσότερο απομονωμένες περιοχές της χώρας. Οι Mursi είναι γνωστοί για την παράδοσή τους με τους δίσκους των χειλιών. Το κάτω χείλος μιάς ανύπαντρης γυναίκας τρυπιέται και στη συνέχεια προοδευτικά τεντώνεται για πάνω από ένα χρόνο. Ένας πήλινος δίσκος οδοντωτός σαν τροχαλία σφηνώνεται μέσα στην τρύπα του χείλους. Καθώς το χείλος επεκτείνεται, όλο και μεγαλύτεροι δίσκοι εφαρμόζονται με πίεση μέχρι που το χείλος, τώρα πλέον μια αγκύλη, να γίνει πολύ μακρύ. Το μέγεθος του δίσκου του χείλους καθορίζει και την τιμή της νύφης, με έναν μεγάλο να αποφέρει πενήντα κεφάλια βοοειδών. Οι γυναίκες φτιάχνουν τους δίσκους των χειλιών από πηλό, τους χρωματίζουν με ώχρα και κάρβουνο, και τους ψήνουν σε μια φωτιά.
Μια δημοφιλής δραστηριότητα στους ανύπαντρους άντρες είναι η τελετή της μάχης με ξύλα, η οποία αποτελεί μια μορφή τελετουργικής βίας. Κάθε παίχτης κτυπάει τον αντίπαλό του με ένα ξύλο όσο περισσότερες φορές είναι δυνατόν, με τον σκοπό να τον ρίξει κάτω, βγάζοντάς τον από το παιχνίδι. Ο νικητής μεταφέρεται σε μια πλατφόρμα από κοντάρια σε μια ομάδα κοριτσιών που περιμένουν στο πλάϊ της αρένας, που αποφασίζουν μεταξύ τους ποιά από αυτές θα ζητήσει το χέρι του σε γάμο. Όταν οι Δυτικοί τουρίστες άρχισαν να ταξιδεύουν σποραδικά στην χώρα των Mursi, δύο τελείως διαφορετικοί κόσμοι συγκρούστηκαν. Οι Mursi σύντομα συνειδητοποίησαν ότι η εμφάνισή τους ήταν ασυνήθιστη και ότι μια φωτογραφία άξιζε χρήματα. Κάθε μια κοστίζει 5 birr, περίπου 20 λεπτά, ακόμη και για τα μικρά παιδιά. Η ανταλλαγή ρευστού με φωτογραφίες δημιουργεί μεγαλύτερο κέρδος από την εκτροφή των βοοειδών. Ακόμη και η γεωργία δεν είναι πλέον ελκυστική. Και γιατί θα έπρεπε να είναι, όταν η δουλειά μοντέλου είναι πιο προσοδοφόρα;
Ένα μεγάλο μέρος των χρημάτων από τις φωτογραφίες και από την είσοδο στο χωριό ξοδεύονται σε καλάσνικοβ που εισάγονται από τις γειτονικές χώρες Κένυα και Σουδάν. Το υπόλοιπο εισόδημα προορίζεται για σναπς, τα οποία οι Mursi πίνουν κατά κόρο όλη την διάρκεια της ημέρας. Είναι γνωστοί για την συμπεριφορά τους που επηρεάζεται από το αλκοόλ. Στην πραγματικότητα, συνίσταται οι τουρίστες να τους επισκέπτονται νωρίς τα πρωινά, όταν οι κάτοικοι του χωριού είναι ακόμη μισοκοιμισμένοι. Αργότερα μέσα στην ημέρα, μερικοί είναι μεθυσμένοι από σπιτικό areke, ένα ποτό βασισμένο στον αραβόσιτο, με πολύ υψηλό περιεχόμενο σε λικέρ, και η ατμόσφαιρα είναι πολύ θερμή για να επιτραπεί στους επισκέπτες να δουν τους Mursi. Μετά τις διαπραγματεύσεις με τον αρχηγό του χωριού αρχίζουμε την φωτογράφηση. Κατόπιν επιστρέφουμε από τον ίδιο δρόμο. Τα περισσότερα τουριστικά γραφεία μένουν στην ύπαιθρο της περιοχής στήνοντας σκηνές, αλλά δεν βλέπουμε τον λόγο να ταλαιπωρηθούμε όταν μετά μόνο μια ώρα διαδρομής θα βρεθούμε σε κοντινές πόλεις όπου υπάρχουν ωραιότατα λοτζ. Η επίσκεψη στους Mursi μπορώ να πω ότι ήταν η πιο απογοητευτική από όλες τις φυλές, ένα πληρωμένο τουριστικοποιημένο θέαμα. Η μόνη ανθρώπινη στιγμή που έζησα μαζί τους ήταν όταν προσπαθώντας να βρω μια κατάλληλη θέση για φωτογραφία έκανα λίγα βήματα προς τα πίσω και έπεσα σκοντάφτοντας σε μιά πέτρα, οπότε όλη η φυλή μαζεύτηκε γύρω μου και έσκασε στα γέλια με το πάθημά μου! Ευτυχώς η μηχανή μου σώθηκε από την πτώση.
Στη φυλή των Mursi
Στον δρόμο της επιστροφής πηγαίνουμε στη πόλη Key Afar. Eίναι μια μάλλον μεγάλη σύγχρονη πόλη, η οποία αυτό που στερείται σε ατμόσφαιρα για έξη ημέρες την εβδομάδα το αναπληρώνει και με το παραπάνω κάθε Πέμπτη με μια από τις καλύτερες αγορές στην περιοχή. Χιλιάδες Hamer, Banna, και Tsemay κατεβαίνουν στην πόλη, μαζί με κάθε τουρίστα που βρίσκεται στην γειτονιά. Φυσικά έχουμε διαλέξει να την επισκεφθούμε Πέμπτη και έτσι περιηγούμαστε στην πολύχρωμη γραφική αγορά. Η επόμενη πόλη μας είναι η Turmi, στην οποία και θα διανυκτερεύσουμε σε ένα λότζ. Δυστυχώς, ο δρόμος είναι πια χωματόδρομος, όπως και όλοι οι δρόμοι προς τα χωριά που θα επισκεφθούμε.
Στον δρόμο για την Key Afar
Η Αγορά της Key Afar
Το λοτζ μας στην πόλη Turmi
Συγκέντρωση των Hamer στην πόλη Turmi
Την επόμενη ημέρα παίρνουμε τον δρόμο για τον Ποταμό Όμο, τον οποίο διασχίζουμε με κάτι βάρκες κορμούς. Ο ποταμός είναι πολύ μεγάλος και το ρεύμα του ισχυρό, αλλά σε λίγο βρισκόμαστε στην απέναντι όχθη, στο χωριό των Daasanach. Οι Daasanach ζουν ακριβώς βόρεια από την Λίμνη Turkana, την περιοχή όπου η Αιθιοπία συνορεύει με την Κένυα και το Σουδάν και αριθμούν 24.000 ψυχές. Αυτή είναι η νοτιώτερη από τις φυλές που ζουν στην Κοιλάδα Όμο της Αιθιοπίας. Οι Daasanach δεν είναι ένας ενιαίος λαός αλλά αποτελούνται από διαφορετικούς κλάδους που μοιράζονται την γλώσσα, την γη και τα έθιμα. Η σπουδαιότερη τελετή των Daasanach είναι η αποκαλούμενη dimi. Στην τελετουργία dimi συμμετέχουν εκείνοι οι άντρες που έχουν θυγατέρες που πλησιάζουν στην εφηβεία, αλλά προτού γίνουν βιολογικά ενήλικες. Εάν ένα κορίτσι αρχίσει την έμμηνο ρύση πριν από την dimi, μια κατάρα θα πέσει στην οικογένεια και θα πρέπει να διεξαχθεί μια ειδική τελετή αποκατάστασης, ώστε να μην αποβληθεί η οικογένεια από την κοινότητα. Ο κύριος σκοπός της dimi είναι να επιτύχει την γονιμότητα στις κόρες ενός άντρα. Μετά την τελετή, η οποία διαρκεί έξη εβδομάδες, οι συμμετέχοντες πατέρες αναβαθμίζονται σε “μεγάλους άντρες”, οι οποίοι μπορούν να ασχοληθούν με τα κοινά. Η τελετή dimi συνίσταται στο μεγαλύτερο μέρος της στην θανάτωση μεγάλου αριθμού ζώων (ανά συμμετέχοντα: 10 αγελάδες, 30 πρόβατα και/ή κατσίκια). Με το τέλος της τελετής, οι συμμετέχοντες είναι πολύ καλά ντυμένοι και στα χέρια τους φέρουν ξύλινες ασπίδες και ένα ραβδί με ένα φαλλικό σύμβολο.
Οι νομαδικές ρίζες των Daasanach αποδεικνύονται σήμερα σαφέστερα στα παραδοσιακά τους χωριά, που αποτελούνται από μικρές, άκομψες, θολωτές καλύβες, που θυμίζουν έντονα τις ημιμόνιμες κατασκευές που φτιάχνονται από άλλους κτηνοτρόφους της Αφρικανικής ερήμου, από τους Tuareg της Σαχάρας μέχρι τους Nama της Καλαχάρι. Ένα τέτοιο χωριό βρίσκεται στην δυτική όχθη του Όμο, πρακτικά απέναντι από την Omorate, αυτό που επισκεφθήκαμε. Αν και οι Daasanach είναι παραδοσιακά κτηνοτρόφοι, τα πρόσφατα χρόνια έγιναν αγροτοκτηνοτρόφοι. Έχοντας απωλέσει την πλειοψηφία των γαιών τους κατά τα τελευταία πενήντα χρόνια, κυρίως σαν αποτέλεσμα της εκδίωξής τους από τα παραδοσιακά Κενυατικά εδάφη τους, υπέφεραν από μαζική ελάττωση στους αριθμούς των βοοειδών και αιγοπροβάτων. Σαν αποτέλεσμα, μεγάλοι αριθμοί από αυτούς κινήθηκαν σε περιοχές κοντύτερα στον Ποταμό Όμο, όπου προσπάθησαν να μεγαλώσουν αρκετά σπαρτά, ώστε να επιβιώσουν. Η συνενόηση εδώ γίνεται με τον αρχηγό της φυλής, στον οποίο πληρώνουμε ένα ποσόν, ώστε να έχουμε δικαίωμα φωτογράφησης. Στην επίσκεψη συμμετείχαν και κάποιοι ακόμη τουρίστες που τους είχαν φέρει τοπικά πρακτορεία. Οι Daasanach πραγματοποιούν κάποια χορευτικά και μετά επισκεπτόμαστε τις καλύβες τους.
Στον δρόμο προς τον ποταμό Όμο
Το πέρασμα του ποταμού Όμο
Στη φυλή των Daasanach
Κατά την επιστροφή μας, λίγο πριν την Turmi, βλέπουμε μια μεγάλη συγκέντρωση του λαού των Hamer. Οι Hamer είναι μια Ομοτική κοινότητα που κατοικεί την περιοχή ανατολικά του Ποταμού Όμου και έχει τις κύριες εγκαταστάσεις της στην Turmi και την Dimeka, που είναι ιδιαίτερα πολύχρωμες και ενδιαφέρουσες για επίσκεψη στις ημέρες της αγοράς. Μιλάνε μια γλώσσα που ανήκει στην ομάδα των Ομοτικών γλωσσών και παρουσιάζουν ένα περίτεχνο και μοναδικό στυλ σωματικών διακοσμήσεων και ενδυμάτων. Οι γυναίκες φορούν δερμάτινα φορέματα διακοσμημένα με κοχύλια. Τα πλεγμένα τους μαλλιά χρωματίζονται με ώχρα, οι λαιμοί τους στολίζονται με σιδερένια κοσμήματα και τα χέρια τους στολίζονται με 15 ή και περισσότερα χάλκινα μπρασελέ. Όπως ισχύει και για τις υπόλοιπες φυλές της κοιλάδας, τα βοοειδή και τα κατσίκια βρίσκονται στην καρδιά της ζωής των Hamer, παρέχοντας τον ακρογωνιαίο λίθο των πόρων ζωής ενός σπιτικού. Μόνο πληρώνοντας με τα βοοειδή και τις κατσίκες σαν προίκα, μπορεί να παντρευτεί ένας άντρας. Οι Hamer έχουν μοναδικές εθιμοτυπικές τελετές, όπως η τελετή του πηδήματος των ταύρων, που ένας νέος άντρας πρέπει να επιτύχει, ώστε να μπορέσει να νυμφευθεί. Η θρησκεία τους είναι ένα μίγμα Σουνιτικού Ισλάμ και ανιμισμού. Για παράδειγμα, πιστεύουν ότι τα φυσικά αντικείμενα έχουν πνεύματα, ενώ πιστεύουν επίσης, στα jins ή πνεύματα που είναι ικανά να πάρουν ανθρώπινη ή ζωϊκή μορφή και να εξασκήσουν υπερφυσική επίδραση στους ανθρώπους.
Το απόγευμα ο Fitretu έχει δουλειά και αντί γιαυτόν έρχεται ο αδελφός του, και αυτός από την φυλή των Hamer, αλλά εκπολιτισμένος και σπουδαγμένος (δάσκαλος στο επάγγελμα). Πολλά μέλη της οικογένειας αυτής έχουν ξεφύγει από την ζωή στη φυλή και έχουν μάλιστα και έναν αδελφό που είναι διπλωμάτης και ζει στη Ρώμη. Ο νέος μας ξεναγός, μας προτείνει να πάμε σε ένα μακρινό χωριό των Hamer, επειδή όλα τα γκρουπ πηγαίνουν σε 2-3 χωριά που είναι δίπλα στην πόλη με αποτέλεσμα να είναι πολύ τουριστικοποιημένα. Φυσικά συμφωνούμε, και παρότι αργούμε να φθάσουμε από έναν πολύ άσχημο χωματόδρομο, η εμπειρία είναι μοναδική. Πολλοί από τους Hamer του χωριού αυτού δεν έχουν ξαναδεί λευκούς και ακουμπάνε με απορία το δέρμα μας, ενώ φυσικά ούτε λόγος για χρήματα στην φωτογράφηση. Είναι πολύ όμορφος λαός, ιδίως οι νέες και οι νέοι, προτού αρχίσει η ταλαιπωρία από την ζωή αυτή, που θα δείξει έντονα τα σημάδια της στις μεγαλύτερες ηλικίες. Αυτή ήταν η καλύτερη εμπειρία του ταξιδιού μας μαζί με το πήδημα του ταύρου που θα παρακολουθούσαμε την επόμενη μέρα.
Συγκέντρωση των Hamer κοντά στην πόλη Turmi, στην οποία συζητούν προβλήματα της φυλής τους
Σε χωριό της φυλής των Hamer
Συνεχίζουμε την πορεία μας για την Jinka, μια εμπορική πόλη της Νότιας Αιθιοπίας και βάση εξόρμησης για τις αυτόχθονες φυλές της Κοιλάδας του ποταμού Όμο. Η Κοιλάδα του Όμο στην Αιθιοπία είναι ένα από τα αγριότερα και πιο εθνικά ποικιλόμορφα μέρη στη Γη. Αυτός ο σκληρός αφιλόξενος τόπος έχει πάνω από δέκα σαφώς διαφορετικές φυλές, των οποίων ο πληθυσμός είναι περίπου 200.000 και κατοικούν μέσα σε μιά ακτίνα 60 χιλιομέτρων, κάθε μία με την δική της γλώσσα, ενδυμασία, στυλ μαλλιών και στολισμό σώματος. Η περιοχή είναι ένα χωνευτήρι πολιτισμών και κοινοτήτων και αναπαριστά μέρος της μεγαλύτερης γενετικής ποικιλομορφίας στην ήπειρο. Πολλοί περιγράφουν την Όμο σαν την γενέτειρα της ανθρωπότητας.
Όπως και κάθε άλλον “φωτογράφο” η Κοιλάδα του Όμο με προσέλκυσε όχι τόσο για το τοπίο της, όσο για τους ανθρώπους που ζουν στην περιοχή αυτή, τους Hamer με το δέρμα ώχρας, τους Mursi με τους δίσκους των χειλιών, τους ζωγραφισμένους Κaro και τις όμορφα στολισμένες γυναίκες Daasanach. Σε έναν κόσμο που συνεχώς παγκοσμιοποιείται, ήθελα να ταξιδέψω σε αυτή την απομακρυσμένη περιοχή της Αφρικής, προτού ο εκσυγχρονισμός αλλάξει την ζωή των αρχαίων αυτών φυλών. Η μεγαλύτερη απογοήτευσή μου ήταν όταν έμαθα για την αρνητική επίδραση που είχε ο τουρισμός στην συμπεριφορά τους. Η περιοχή έχει πέσει θύμα στον ευκαιριακό τουρισμό – σε ανθρώπους που έρχονται οδικά από την Addis Ababa, εισβάλλουν σαν θύελλα στα χωριά, οι κάμερες αστράφτουν και μετά φεύγουν αφήνοντας πίσω τους ένα σύννεφο σκόνης. Οι περισσότεροι επισκέπτες πρέπει να πληρώσουν για κάθε μία φωτογραφία και πολύ λίγοι έχουν την ευκαιρία να αποθανατίσουν γνήσιες στιγμές της καθημερινής ζωής τους. Κάθε φορά που πλησιάζαμε ένα χωριό φυλής έπρεπε να διαπραγματευθούμε την αμοιβή με τον αρχηγό του χωριού για να τραβήξουμε φωτογραφίες ή μερικές φορές έπρεπε να πληρώσουμε κατ’ ευθείαν τους ανθρώπους που θέλαμε να φωτογραφήσουμε. Τις περισσότερες φορές αισθανόμουν σαν να φωτογράφιζα σε ένα σόου μόδας.
Εντούτοις, είχαμε την τύχη να έχουμε σαν οδηγό μας τον Fitretu, έναν θαυμάσιο άνθρωπο που ανήκει στην φυλή των Hamer, ο οποίος με την βοήθεια μιάς χορηγίας από μιά εύπορη Ισπανική οικογένεια κατάφερε να ξεφύγει από το χωριό του και να σπουδάσει. Χάρις σε αυτόν επισκεφθήκαμε μακρινά χωριά των Hamer, όπου οι περισσότεροι άνθρωποι δεν είχαν δει ακόμη λευκό στην ζωή τους, και παρακολουθήσαμε αυθεντικές τελετές πηδήματος ταύρων με τους ντόπιους, χωρίς την παρουσία άλλων ξένων επισκεπτών. Έτσι, πιστεύω ότι οι περισσότερες από τις φωτογραφίες μου από την φυλή των Hamer είναι αυθεντικές. Δυστυχώς, το μέλλον των φυλών αυτών είναι ασαφές. Ένα τεράστιο υδροηλεκτρικό φράγμα, το Gibe III, κατασκευάσθηκε τώρα στον ποταμό Όμο με στόχο να υποστηρίξει τις απέραντες εμπορικές φυτείες που διώχνουν τις φυλές μακριά από την γη τους. Η κυβέρνηση σχεδιάζει τώρα να κατασκευάσει τα Gibe IV και Gibe V. Αυτό θα καταστρέψει ένα εύθραυστο περιβάλλον και τους πόρους ζωής των φυλών του Ποταμού Όμο, που ήδη ζουν κοντά στα όρια της επιβίωσης σε αυτή την ξηρή και απαιτητική περιοχή, στενά εξαρτημένοι από τον ποταμό και την ετήσια πλημμύρα του.
Στην πορεία μας προς την Jinka, συναντούμε στο δρόμο μερικά αγόρια της φυλής των Banna που προχωρούν με ξυλοπόδαρα. Ο λαός των Banna είναι Νειλωτική εθνική ομάδα της Αιθιοπίας, γνωστή για την διατήρηση μελισσών. Οι Banna, περίπου 45.000 σε αριθμό, είναι κυρίως αγροτικός λαός που κατοικούν τα υψίπεδα ανατολικά του Ποταμού Όμο. Ασχολούνται κυρίως με την κτηνοτροφία, τον κυνήγι και τις συγκομιδές. Είναι κυρίως Μουσουλμάνοι, εντούτοις όμως μερικές χιλιάδες είναι Χριστιανοί και έχουν τον δικό τους βασιλιά. Είναι γείτονες με την φυλή των Hamer και πιστεύεται ότι οι Banna προήλθαν στην πραγματικότητα από αυτούς αιώνες πριν. Συχνά επισκέπτονται τις αγορές στην Key Afar και στην Jinka. Όπως ακριβώς και οι περισσότερες αυτόχθονες φυλές στην κάτω Κοιλάδα του Όμο, οι Banna εξασκούν εθιμοτυπικό χορό και τραγούδι. Η όψη τους μοιάζει πολύ με των Hamer και συχνά αποκαλούνται Hamer-Banna. H απόσταση είναι αρκετά μεγάλη και είναι απόγευμα όταν φθάνουμε στην Jinka, όπου επισκεπτόμαστε την γραφική αγορά της.
Στον δρόμο για την Jinka
Αγόρια Banna
Στη Jinka και την αγορά της
Την άλλη μέρα ξεκινάμε νωρίς το πρωί για την επίσκεψη των χωριών των Mursi. H απόσταση είναι κάπου μια ώρα σε καλό χωματόδρομο. Πολλά τουριστικά γραφεία πηγαίνουν εκεί με ένοπλο συνοδό, αλλά ο Fitretu μας λέει ότι δεν χρειάζεται. Νωρίς το πρωί οι περισσότεροι άνδρες της φυλής λείπουν σε δουλειές, αργότερα όμως που επιστρέφουν αρχίζουν και πίνουν και τότε είναι που γίνονται επικίνδυνοι. Οι Mursi αριθμούν περίπου 5.000 και είναι κυρίως κτηνοτρόφοι, με την διάλεκτό τους να ταξινομείται στην οικογένεια των Νειλο-Σαχάριων γλωσσών. Περιτριγυρισμένος από βουνά μεταξύ του Ποταμού Όμο και του παραποτάμου του Mago, ο τόπος των Mursi αποτελεί μια από τις περισσότερο απομονωμένες περιοχές της χώρας. Οι Mursi είναι γνωστοί για την παράδοσή τους με τους δίσκους των χειλιών. Το κάτω χείλος μιάς ανύπαντρης γυναίκας τρυπιέται και στη συνέχεια προοδευτικά τεντώνεται για πάνω από ένα χρόνο. Ένας πήλινος δίσκος οδοντωτός σαν τροχαλία σφηνώνεται μέσα στην τρύπα του χείλους. Καθώς το χείλος επεκτείνεται, όλο και μεγαλύτεροι δίσκοι εφαρμόζονται με πίεση μέχρι που το χείλος, τώρα πλέον μια αγκύλη, να γίνει πολύ μακρύ. Το μέγεθος του δίσκου του χείλους καθορίζει και την τιμή της νύφης, με έναν μεγάλο να αποφέρει πενήντα κεφάλια βοοειδών. Οι γυναίκες φτιάχνουν τους δίσκους των χειλιών από πηλό, τους χρωματίζουν με ώχρα και κάρβουνο, και τους ψήνουν σε μια φωτιά.
Μια δημοφιλής δραστηριότητα στους ανύπαντρους άντρες είναι η τελετή της μάχης με ξύλα, η οποία αποτελεί μια μορφή τελετουργικής βίας. Κάθε παίχτης κτυπάει τον αντίπαλό του με ένα ξύλο όσο περισσότερες φορές είναι δυνατόν, με τον σκοπό να τον ρίξει κάτω, βγάζοντάς τον από το παιχνίδι. Ο νικητής μεταφέρεται σε μια πλατφόρμα από κοντάρια σε μια ομάδα κοριτσιών που περιμένουν στο πλάϊ της αρένας, που αποφασίζουν μεταξύ τους ποιά από αυτές θα ζητήσει το χέρι του σε γάμο. Όταν οι Δυτικοί τουρίστες άρχισαν να ταξιδεύουν σποραδικά στην χώρα των Mursi, δύο τελείως διαφορετικοί κόσμοι συγκρούστηκαν. Οι Mursi σύντομα συνειδητοποίησαν ότι η εμφάνισή τους ήταν ασυνήθιστη και ότι μια φωτογραφία άξιζε χρήματα. Κάθε μια κοστίζει 5 birr, περίπου 20 λεπτά, ακόμη και για τα μικρά παιδιά. Η ανταλλαγή ρευστού με φωτογραφίες δημιουργεί μεγαλύτερο κέρδος από την εκτροφή των βοοειδών. Ακόμη και η γεωργία δεν είναι πλέον ελκυστική. Και γιατί θα έπρεπε να είναι, όταν η δουλειά μοντέλου είναι πιο προσοδοφόρα;
Ένα μεγάλο μέρος των χρημάτων από τις φωτογραφίες και από την είσοδο στο χωριό ξοδεύονται σε καλάσνικοβ που εισάγονται από τις γειτονικές χώρες Κένυα και Σουδάν. Το υπόλοιπο εισόδημα προορίζεται για σναπς, τα οποία οι Mursi πίνουν κατά κόρο όλη την διάρκεια της ημέρας. Είναι γνωστοί για την συμπεριφορά τους που επηρεάζεται από το αλκοόλ. Στην πραγματικότητα, συνίσταται οι τουρίστες να τους επισκέπτονται νωρίς τα πρωινά, όταν οι κάτοικοι του χωριού είναι ακόμη μισοκοιμισμένοι. Αργότερα μέσα στην ημέρα, μερικοί είναι μεθυσμένοι από σπιτικό areke, ένα ποτό βασισμένο στον αραβόσιτο, με πολύ υψηλό περιεχόμενο σε λικέρ, και η ατμόσφαιρα είναι πολύ θερμή για να επιτραπεί στους επισκέπτες να δουν τους Mursi. Μετά τις διαπραγματεύσεις με τον αρχηγό του χωριού αρχίζουμε την φωτογράφηση. Κατόπιν επιστρέφουμε από τον ίδιο δρόμο. Τα περισσότερα τουριστικά γραφεία μένουν στην ύπαιθρο της περιοχής στήνοντας σκηνές, αλλά δεν βλέπουμε τον λόγο να ταλαιπωρηθούμε όταν μετά μόνο μια ώρα διαδρομής θα βρεθούμε σε κοντινές πόλεις όπου υπάρχουν ωραιότατα λοτζ. Η επίσκεψη στους Mursi μπορώ να πω ότι ήταν η πιο απογοητευτική από όλες τις φυλές, ένα πληρωμένο τουριστικοποιημένο θέαμα. Η μόνη ανθρώπινη στιγμή που έζησα μαζί τους ήταν όταν προσπαθώντας να βρω μια κατάλληλη θέση για φωτογραφία έκανα λίγα βήματα προς τα πίσω και έπεσα σκοντάφτοντας σε μιά πέτρα, οπότε όλη η φυλή μαζεύτηκε γύρω μου και έσκασε στα γέλια με το πάθημά μου! Ευτυχώς η μηχανή μου σώθηκε από την πτώση.
Στη φυλή των Mursi
Στον δρόμο της επιστροφής πηγαίνουμε στη πόλη Key Afar. Eίναι μια μάλλον μεγάλη σύγχρονη πόλη, η οποία αυτό που στερείται σε ατμόσφαιρα για έξη ημέρες την εβδομάδα το αναπληρώνει και με το παραπάνω κάθε Πέμπτη με μια από τις καλύτερες αγορές στην περιοχή. Χιλιάδες Hamer, Banna, και Tsemay κατεβαίνουν στην πόλη, μαζί με κάθε τουρίστα που βρίσκεται στην γειτονιά. Φυσικά έχουμε διαλέξει να την επισκεφθούμε Πέμπτη και έτσι περιηγούμαστε στην πολύχρωμη γραφική αγορά. Η επόμενη πόλη μας είναι η Turmi, στην οποία και θα διανυκτερεύσουμε σε ένα λότζ. Δυστυχώς, ο δρόμος είναι πια χωματόδρομος, όπως και όλοι οι δρόμοι προς τα χωριά που θα επισκεφθούμε.
Στον δρόμο για την Key Afar
Η Αγορά της Key Afar
Το λοτζ μας στην πόλη Turmi
Συγκέντρωση των Hamer στην πόλη Turmi
Την επόμενη ημέρα παίρνουμε τον δρόμο για τον Ποταμό Όμο, τον οποίο διασχίζουμε με κάτι βάρκες κορμούς. Ο ποταμός είναι πολύ μεγάλος και το ρεύμα του ισχυρό, αλλά σε λίγο βρισκόμαστε στην απέναντι όχθη, στο χωριό των Daasanach. Οι Daasanach ζουν ακριβώς βόρεια από την Λίμνη Turkana, την περιοχή όπου η Αιθιοπία συνορεύει με την Κένυα και το Σουδάν και αριθμούν 24.000 ψυχές. Αυτή είναι η νοτιώτερη από τις φυλές που ζουν στην Κοιλάδα Όμο της Αιθιοπίας. Οι Daasanach δεν είναι ένας ενιαίος λαός αλλά αποτελούνται από διαφορετικούς κλάδους που μοιράζονται την γλώσσα, την γη και τα έθιμα. Η σπουδαιότερη τελετή των Daasanach είναι η αποκαλούμενη dimi. Στην τελετουργία dimi συμμετέχουν εκείνοι οι άντρες που έχουν θυγατέρες που πλησιάζουν στην εφηβεία, αλλά προτού γίνουν βιολογικά ενήλικες. Εάν ένα κορίτσι αρχίσει την έμμηνο ρύση πριν από την dimi, μια κατάρα θα πέσει στην οικογένεια και θα πρέπει να διεξαχθεί μια ειδική τελετή αποκατάστασης, ώστε να μην αποβληθεί η οικογένεια από την κοινότητα. Ο κύριος σκοπός της dimi είναι να επιτύχει την γονιμότητα στις κόρες ενός άντρα. Μετά την τελετή, η οποία διαρκεί έξη εβδομάδες, οι συμμετέχοντες πατέρες αναβαθμίζονται σε “μεγάλους άντρες”, οι οποίοι μπορούν να ασχοληθούν με τα κοινά. Η τελετή dimi συνίσταται στο μεγαλύτερο μέρος της στην θανάτωση μεγάλου αριθμού ζώων (ανά συμμετέχοντα: 10 αγελάδες, 30 πρόβατα και/ή κατσίκια). Με το τέλος της τελετής, οι συμμετέχοντες είναι πολύ καλά ντυμένοι και στα χέρια τους φέρουν ξύλινες ασπίδες και ένα ραβδί με ένα φαλλικό σύμβολο.
Οι νομαδικές ρίζες των Daasanach αποδεικνύονται σήμερα σαφέστερα στα παραδοσιακά τους χωριά, που αποτελούνται από μικρές, άκομψες, θολωτές καλύβες, που θυμίζουν έντονα τις ημιμόνιμες κατασκευές που φτιάχνονται από άλλους κτηνοτρόφους της Αφρικανικής ερήμου, από τους Tuareg της Σαχάρας μέχρι τους Nama της Καλαχάρι. Ένα τέτοιο χωριό βρίσκεται στην δυτική όχθη του Όμο, πρακτικά απέναντι από την Omorate, αυτό που επισκεφθήκαμε. Αν και οι Daasanach είναι παραδοσιακά κτηνοτρόφοι, τα πρόσφατα χρόνια έγιναν αγροτοκτηνοτρόφοι. Έχοντας απωλέσει την πλειοψηφία των γαιών τους κατά τα τελευταία πενήντα χρόνια, κυρίως σαν αποτέλεσμα της εκδίωξής τους από τα παραδοσιακά Κενυατικά εδάφη τους, υπέφεραν από μαζική ελάττωση στους αριθμούς των βοοειδών και αιγοπροβάτων. Σαν αποτέλεσμα, μεγάλοι αριθμοί από αυτούς κινήθηκαν σε περιοχές κοντύτερα στον Ποταμό Όμο, όπου προσπάθησαν να μεγαλώσουν αρκετά σπαρτά, ώστε να επιβιώσουν. Η συνενόηση εδώ γίνεται με τον αρχηγό της φυλής, στον οποίο πληρώνουμε ένα ποσόν, ώστε να έχουμε δικαίωμα φωτογράφησης. Στην επίσκεψη συμμετείχαν και κάποιοι ακόμη τουρίστες που τους είχαν φέρει τοπικά πρακτορεία. Οι Daasanach πραγματοποιούν κάποια χορευτικά και μετά επισκεπτόμαστε τις καλύβες τους.
Στον δρόμο προς τον ποταμό Όμο
Το πέρασμα του ποταμού Όμο
Στη φυλή των Daasanach
Κατά την επιστροφή μας, λίγο πριν την Turmi, βλέπουμε μια μεγάλη συγκέντρωση του λαού των Hamer. Οι Hamer είναι μια Ομοτική κοινότητα που κατοικεί την περιοχή ανατολικά του Ποταμού Όμου και έχει τις κύριες εγκαταστάσεις της στην Turmi και την Dimeka, που είναι ιδιαίτερα πολύχρωμες και ενδιαφέρουσες για επίσκεψη στις ημέρες της αγοράς. Μιλάνε μια γλώσσα που ανήκει στην ομάδα των Ομοτικών γλωσσών και παρουσιάζουν ένα περίτεχνο και μοναδικό στυλ σωματικών διακοσμήσεων και ενδυμάτων. Οι γυναίκες φορούν δερμάτινα φορέματα διακοσμημένα με κοχύλια. Τα πλεγμένα τους μαλλιά χρωματίζονται με ώχρα, οι λαιμοί τους στολίζονται με σιδερένια κοσμήματα και τα χέρια τους στολίζονται με 15 ή και περισσότερα χάλκινα μπρασελέ. Όπως ισχύει και για τις υπόλοιπες φυλές της κοιλάδας, τα βοοειδή και τα κατσίκια βρίσκονται στην καρδιά της ζωής των Hamer, παρέχοντας τον ακρογωνιαίο λίθο των πόρων ζωής ενός σπιτικού. Μόνο πληρώνοντας με τα βοοειδή και τις κατσίκες σαν προίκα, μπορεί να παντρευτεί ένας άντρας. Οι Hamer έχουν μοναδικές εθιμοτυπικές τελετές, όπως η τελετή του πηδήματος των ταύρων, που ένας νέος άντρας πρέπει να επιτύχει, ώστε να μπορέσει να νυμφευθεί. Η θρησκεία τους είναι ένα μίγμα Σουνιτικού Ισλάμ και ανιμισμού. Για παράδειγμα, πιστεύουν ότι τα φυσικά αντικείμενα έχουν πνεύματα, ενώ πιστεύουν επίσης, στα jins ή πνεύματα που είναι ικανά να πάρουν ανθρώπινη ή ζωϊκή μορφή και να εξασκήσουν υπερφυσική επίδραση στους ανθρώπους.
Το απόγευμα ο Fitretu έχει δουλειά και αντί γιαυτόν έρχεται ο αδελφός του, και αυτός από την φυλή των Hamer, αλλά εκπολιτισμένος και σπουδαγμένος (δάσκαλος στο επάγγελμα). Πολλά μέλη της οικογένειας αυτής έχουν ξεφύγει από την ζωή στη φυλή και έχουν μάλιστα και έναν αδελφό που είναι διπλωμάτης και ζει στη Ρώμη. Ο νέος μας ξεναγός, μας προτείνει να πάμε σε ένα μακρινό χωριό των Hamer, επειδή όλα τα γκρουπ πηγαίνουν σε 2-3 χωριά που είναι δίπλα στην πόλη με αποτέλεσμα να είναι πολύ τουριστικοποιημένα. Φυσικά συμφωνούμε, και παρότι αργούμε να φθάσουμε από έναν πολύ άσχημο χωματόδρομο, η εμπειρία είναι μοναδική. Πολλοί από τους Hamer του χωριού αυτού δεν έχουν ξαναδεί λευκούς και ακουμπάνε με απορία το δέρμα μας, ενώ φυσικά ούτε λόγος για χρήματα στην φωτογράφηση. Είναι πολύ όμορφος λαός, ιδίως οι νέες και οι νέοι, προτού αρχίσει η ταλαιπωρία από την ζωή αυτή, που θα δείξει έντονα τα σημάδια της στις μεγαλύτερες ηλικίες. Αυτή ήταν η καλύτερη εμπειρία του ταξιδιού μας μαζί με το πήδημα του ταύρου που θα παρακολουθούσαμε την επόμενη μέρα.
Συγκέντρωση των Hamer κοντά στην πόλη Turmi, στην οποία συζητούν προβλήματα της φυλής τους
Σε χωριό της φυλής των Hamer
Last edited:
