hydronetta
Member
- Μηνύματα
- 4.152
- Likes
- 14.442
- Επόμενο Ταξίδι
- ???
- Ταξίδι-Όνειρο
- όπου δεν έχω πάει
Περιεχόμενα
- Κεφάλαιο 1
- Οι πληγές του Αφγανιστάν
- Καμπούλ
- Mazar-e Sharif
- Bamyan:Οι Βούδες κ η Πόλη Των Ουρλιαχτών
- Bamyan: Οι λίμνες Band-e Amir
- Bamyan: Η Κόκκινη Πόλη κι η Κοιλάδα του Δράκου
- Bamyan: Στας εξοχάς
- Ξανά στην Kabul
- Herat
- Αποχαιρετώντας το Αφγαντιστάν
- Επίλογος - Ρέκβιεμ για τις γυναίκες του Αφγανιστάν
- Βιντεοανασκόπηση
Αποχαιρετώντας το Αφγανιστάν
Η τελευταία πια μέρα του ταξιδιού μου στο Αφγανιστάν με βρίσκει στη Herat να επιδίδομαι σε δραστηριότητες που κατά κανόνα δεν αποτελούν μέρος της ατζέντας ενός ταξιδευτή. Αμφιβάλω αν ο Gul συνάντησε ποτέ άλλους ταξιδιώτες που να του ζητάνε να επισκεφθούν.... νοσοκομεία.
Για το εγχείρημα χρειάστηκε η συνδρομή της Sabria, κοινωνικής λειτουργού στον «Αφγανικό Οργανισμό Επιζώντων από Νάρκες», η οποία θα μετέφερε το αίτημά μου προς τους υπεύθυνους διευθυντές των κλινικών ώστε να πάρω το πράσινο φως.
Πήραμε τους δρόμους στη Herat και μετά από κάμποση ώρα παρκάραμε σε μια γειτονιά περιμένοντας την Sabria, τον «σύνδεσμό» μου.
Εμφανίστηκε αργά από ένα στενό, σφιχτά τυλιγμένη στο διακριτικά λουλουδιαστό παραδοσιακό τσαντόρ της Herat, κουτσαίνοντας έντονα. Δεν μου πήρε χρόνο να καταλάβω ότι είχε εκ γενετής κινητικό πρόβλημα που την δυσχέραινε αρκετά στη βάδιση. Μπαίνοντας, μετά τις σχετικές συστάσεις, με χαιρέτησε χαμογελώντας ανεπαίσθητα, με φευγαλέα βλεμματική επαφή και χωρίς να μου απευθύνει ξανά το λόγο όση ώρα είμασταν στο αμάξι. Συμπεριφορά όπως την επιβάλλει ο δημόσιος συγχρωτισμός με έναν άγνωστο και δη αλλοεθνή κι αλλόθρησκο. Αγγλικά δεν μιλούσε κι έτσι ο Gul ήταν αναγκαστικά η γέφυρα επικοινωνίας μου μαζί της.
Ξεκινήσαμε, κάνοντας τη πρώτη στάση στο Γενικό Νοσοκομείο της Herat και συγκεκριμένα στο Τμήμα Εγκαυμάτων και Πλαστικής Χειρουργικής.
Θα αναρωτηθείτε εύλογα, γιατί συγκεκριμένα εκεί;
Μπορεί η πτώση του καθεστώτος των Ταλιμπάν το 2001 να επέτρεψε την επάνοδο των γυναικών στην εργασία και την εκπαίδευση, εντούτοις δεν κατάφερε (ειδικά στην επαρχία) να αποτρέψει τα φαινόμενα ενδοοικογενειακής βίας σε βάρος τους και τις διακρίσεις (πχ έλλειψη πρόσβασης σε αμερόληπτη δικαιοσύνη και άλλες υπηρεσίες). Με πρακτικές όπως οι καταναγκαστικοί γάμοι σε νεαρή ηλικία, όπου το κορίτσι αντιμετωπίζεται λίγο ως πολύ ως αντικείμενο αγοραπωλησίας, δεν είναι απορίας άξιον που ο ιδιοκτήτης σύζυγος και η οικογένειά του ασκούν λεκτική και έντονη σωματική βία. Βουτηγμένη στην κατάθλιψη και παγιδευμένη σε αδιέξοδα η γυναίκα οδηγείται τελικά σε λύσεις απελπισίας: φυγή από το σπίτι (με σοβαρές νομικές επιπτώσεις), ναρκωτικά ή και αυτοκτονία. Η τελευταία λαμβάνει συχνά τη μορφή του αυτοπυρπολισμού: η γυναίκα λούζεται με εύφλεκτο υλικό και βάζει φωτιά στον εαυτό της. Τα περιστατικά αυτοπυρπολισμού παρουσίαζαν ανησυχητικά αυξητική τάση ειδικά στις δυτικές επαρχίες όπως η Herat. Ένα υψηλό ποσοστό πεθαίνει από τα εκτεταμένα εγκαύματα. Οι υπόλοιπες καταλήγουν στο Τμήμα Εγκαυμάτων και Πλαστικής Χειρουργικής προσπαθώντας να γιατρέψουν τις πληγές του σώματος και της ψυχής. Λίγες όμως θ’ανοίξουν την καρδιά τους και θα παραδεχτούν ότι η πράξη τους ήταν λύση απελπισίας απέναντι στην ενδοοικογενειακή βία. Στην πατριαρχική κουλτούρα του Αφγανιστάν, η αστυνομία και το δικαστικό σώμα δεν ξεκινά οποιαδήποτε επίσημη διαδικασία έρευνας για να προσδιορίσει τα αίτια του αυτοπυρπολισμού των γυναικών κι έτσι οι σύζυγοι παραμείνουν ανεπηρέαστοι από όλες τις νομικές και ποινικές συνέπειες.
Φτάνοντας, η Sabria έκανε τις απαραίτητες συνεννοήσεις και στην είσοδο με υποδέχτηκε ο Δρ Ghaffar Khan Bawar, ο αμερικανοσπουδαγμένος διευθυντής της κλινικής. Έβγαλα τα ρούχα μου, φόρεσα στολή, μάσκα, ποδονάρια και συνοδεία του μπήκα στην Κλινική. Ομολογώ ότι ο χώρος για τα δεδομένα τριτοκοσμικής χώρας ήταν αξιοπρεπέστατος και με επαρκές προσωπικό. Σ’έναν μεγάλο θάλαμο νοσηλεύονταν ήδη μερικές γυναίκες. Κάποιες με εκτεταμένα εγκαύματα, κορμιά με σάρκες κατακόκκινες και βλέμματα πόνου ή χαμένα σε μια απόλυτη απάθεια.
“Οι περισσότερες δεν θα παραδεχτούν ότι ο αυτοπυρπολισμός είναι πράξη απελπισίας. Το φαινόμενο είναι εισαγόμενο από γειτονικές χώρες (Ιράν) βρήκε όμως πρόσφορο έδαφος εδώ λόγω των συνθηκών” επιβεβαίωσε ο διευθυντής.
“Τη πράξη τους τη δικαιολογούν πεισματικά ως ατύχημα. Όλοι όμως γνωρίζουμε τις πραγματικές αιτίες. Όσες δεν καταλήξουν, νοσηλεύονται εδώ για διάστημα ανάλογο του μεγέθους του προβλήματός τους. Όμως αναγκάζονται να επιβαρυνθούν οικονομικά για το ιατροφαρμακευτικό υλικό, καθώς αυτό δεν παρέχεται δωρεάν. Συχνά σε περιπτώσεις άπορων γυναικών, εμείς οι ίδιοι οι γιατροί κάνουμε έρανο μεταξύ μας και καλύπτουμε τα έξοδα…”
Από τον θάλαμο των γυναικών, ο διευθυντής με οδήγησε σε μια διπλανή αίθουσα: “Εδώ νοσηλεύονται τα παιδιά που φέρουν εγκαύματα”.
Ο θάλαμος ήταν γεμάτος παιδιά διαφόρων ηλικιών. Από βρέφη ως εφήβους.
“Στη πατρίδα μου” του είπα, “το μεγαλύτερο ποσοστό εγκαυμάτων οφείλεται συνήθως σε ατυχήματα”.
“Συμβαίνει κι αυτό, αλλά εδώ άλλη αιτία είναι η σημαντικότερη. Οι μανάδες πυρπολούν τα παιδιά τους”.
Πάγωσα στο άκουσμα. Είχα διαβάσει, ήξερα, για τους αυτοπυρπολισμούς των γυναικών, όμως για τα παιδιά ήταν κάτι αναπάντεχο και σοκαριστικό. Κοίταξα γύρω μου κι εστίασα σ’ενα βρέφος που έκλαιγε απελπισμένο, με το δέρμα στο πρόσωπό του πρησμένο και κοκκινομαυρο από το κάψιμο και το υπόλοιπο κορμί καλυμμένο με γάζες. Βούρκωσα, ένοιωσα να με πνίγει αγανάκτηση και μόλις κατάφερα να ψελλίσω:
“Μα γιατί;”
“Είναι πράξη αντεκδίκησης της απελπισμένης μητέρας απέναντι στο σύζυγό της. Αφού δεν μπορεί να εκδικηθεί τον ίδιο, εκδικείται το παιδί του, το σπέρμα του”.
Στην επαγγελματική μου καριέρα είχα την ατυχία να συναντήσω ελάχιστα περιστατικά κακοποίησης παιδιών, όμως σ’αυτή τη μορφή και τη μαζικότητα, ποτέ.
Η σύντομη ξενάγηση ολοκληρώθηκε και ο διευθυντής στο αίτημά μου να αποθανατήσω το χώρο αρνήθηκε ευγενικά: “Δεν έχει νόημα. Εικόνες από σάρκες καμένες μπορεί κανείς να βρεί στο διαδίκτυο. Τι αξία έχει μια συγκεκριμένη φωτογραφία από εδώ;. Αρχικά πιστέψαμε ότι η δημοσιότητα θα οδηγήσει στην μείωση των περιστατικών (περίπου 200 το χρόνο). Όμως έφερε αντίθετα αποτελέσματα. Η πρακτική βρήκε υποστηρικτές και σ’αλλες περιοχές της χώρας. Έτσι αποφασίστηκε να μην γίνεται καν αναφορά. Κι αυτό βοήθησε να μειωθούν σημαντικά κατ΄έτος”.
Αποχαιρέτησα το διευθυντή και την ομάδα του στην είσοδο του Τμήματος και κινήσαμε για τον επόμενο σταθμό. Το Παιδιατρικό νοσοκομείο της Herat, που εξόχως σκεπτόμενοι οι ιθύνοντες το εχτισαν αρκετά χιλιόμετρα μακρυά από τη πόλη…
Στη διαδρομή προς το Παιδιατρικό Νοσοκομείο…
Στην είσοδο επικρατούσε το αδιαχώρητο από μπούρκες, τουρμπάνια και πιτσιρίκια,.
Η Sabria χώθηκε μέσα στο πλήθος και μετά από λίγο μου έκανε νόημα να προχωρήσω προς το εσωτερικό του κτηρίου περνώντας αρχικά από τα εξωτερικά ιατρεία.
Το κρατικό νοσοκομείο με μια πρώτη ματιά ήταν μεν ευρύχωρο με μεγάλα δωμάτια και διαδρόμους, όμως απέπνεε εγκατάλειψη και έλλειψη σοβαρών υποδομών. Στο γραφείο των ιατρών την ξενάγησή μου ανέλαβε ένας συμπαθής γενειοφόρος ειδικευόμενος με καλή γνώση αγγλικών με τον οποίο είχαμε μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση. Δεν θα σταθώ στα ιατρικά θέματα που αναπτύξαμε όσο στα πρακτικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι παιδιατρικοί ασθενείς στη Herat.
“Το νοσοκομείο αντιμετωπίζει πολλά λειτουργικά προβλήματα. Το πρώτο ότι είναι εκτός αστικού ιστού. Λόγω των θεμάτων ασφάλειας στη περιοχή είναι αδύνατη η μετακίνηση ασθενοφόρου για επείγοντα περιστατικά κατά τις βραδυνές ώρες, καθώς οι οδηγοί αρνούνται να το διακινδυνεύσουν!! Επίσης τα εργαστήρια υπολειτουργούν. Τα αντιδραστήρια είτε είναι σε έλλειψη είτε είναι αμφιβόλου ποιότητας. Η φαρμακευτική περιθαλψη δεν είναι δωρεάν. Μπορεί μεν το κόστος σε σχέση με τις δυτικές χώρες να είναι σημαντικά μικρότερο, όμως είναι δυσβάστακτο για πολλούς, ακόμα κι αν ένα φιαλίδιο ενδοφλέβιας αντιβίωσης κοστίζει μόλις ένα δολλάριο. Συχνά κάνουμε έρανο οι γιατροί και το προσωπικό για να καλύπτουμε τα έξοδα άπορων οικογενειών. Τα φάρμακα είναι γενόσημα, εισαγόμενα κυρίως από το Πακιστάν με την ένδειξη “Only for export to Afghanistan” κάτι που θέτει εν αμφιβόλω και την ποιότητά τους. Τα φαρμακεία λειτουργούν σαν καρτέλ. Δημιουργούν τεχνητές ελλείψεις ώστε να προωθούνται συγκεκριμένα σκευάσματα. Η δημόσια δωρεάν υγεία αντιμετωπίζει την αδιαφορία των ιθυνόντων προς όφελος των ιδιωτικών κλινικών»
Αυτά τα οδυνηρά βγήκαν από την κουβέντα μας σαν απόσταγμα.
Με συνόδεψε αρχικά στα εργαστήρια και στην υποτιθέμενη μονάδα εντατικής νοσηλείας. Η εικόνα ήταν αποκαρδιωτική.
Προχωρήσαμε στους θαλάμους των ασθενών όπου για ακόμα μια φορά, σοκαρίστηκα. 40% των παιδιών νοσηλεύονταν λόγω υποσιτισμού: κλινικές οντότητες που τις διδάχτηκα χωρίς να τις συναντήσω ποτέ στη καριέρα μου. Εικόνες βρεφών που ήταν σχεδόν οστά και δέρμα, με μάτια βαθουλωμένα να με κοιτάζουν διαπεραστικά.
Τα στατιστικά στοιχεία είναι καταπέλτης για το Αφγανιστάν: δεύτερο σε παιδική και πρώτο παγκοσμίως σε βρεφική θνησιμότητα, φιγουράροντας ανάμεσα σε χώρες της υποσαχάριας Αφρικής (12 στα 100 παιδιά πεθαίνουν στην βρεφική ηλικία). Τα ποσοστά αυτά δεν οφείλονται σε έλλειψη υποδομών μόνο. Είναι το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο σε συνδυασμό τις αγκυλώσεις της παραδοσιακής πατριαρχικής αφγανικής κοινωνίας.
Αναλογιζόμενος πόσο άτυχος μπορεί να θεωρηθεί κανείς σαν γεννιέται σε μια χώρα σαν αυτή, όταν ένα στοιχειώδες αγαθό όπως η υγεία δεν θεωρείται δεδομένο, πήραμε το δρομο της επιστροφής προς το κέντρο της πόλης.
H Sabria έχοντας ξεπεράσει την αρχική συστολή μας προσκάλεσε στο σπίτι της. Εκεί μας υποδέχτηκε ο σύζυγός της, ένα συμπαθέστατο παλληκάρι, με έντονο κινητικό πρόβλημα κι αυτός.
Το νεαρό ζευγάρι γνωρίστηκε όταν εργάζονταν κι οι δυό στον «Αφγανικό Οργανισμό Επιζώντων από Νάρκες», ερωτεύτηκε και ήρθε εις γάμου κοινωνία πριν από ένα εξάμηνο.
Στο κλειστό χώρο του πατρικού σπιτιού της Sabria είχε παραχωρηθεί ένας χώρος για να ζουν. Στο χαριτωμένο σαλονάκι με αισθητική κυκλαδίτικου σπιτιού, βαριές κουρτίνες και μαξιλάρες σε χρωματική αρμονία, μας σέρβιρε το τσάι.
Παρουσία του συζύγου και του αδελφού της, χαλαρή και απαλλαγμένη από το τσαντόρ, ξεκίνησε να μου περιγράφει τη προσωπική της ιστορία. Παιδί του πολέμου, μεγαλωμένη στα πέτρινα χρόνια των Ταλιμπάν, όντας κορίτσι ΚΑΙ με κινητικό πρόβλημα, ήταν η οδύνη της οικογένειας. Με την απελευθέρωση από τους Ταλιμπάν, διεκδίκησε το δικαίωμά της στη μόρφωση παρά την αντίθετη άποψη των γονιών της. Επαναστάτησε και δήλωσε ότι θα δουλέψει για να μην τους επιβαρύνει οικονομικά. Εργάστηκε σαν παραδουλεύτρα σε σπίτι παρά το κινητικό της προβλημα και κατάφερε όχι μόνο να ολοκληρώσει τις σπουδές της αλλά και να ενισχύει οικονομικά τους γονείς της. Βρήκε δουλειά αργότερα στον «Αφγανικό Οργανισμό Επιζώντων από Νάρκες» σαν κοινωνική λειτουργός όπου και γνώρισε τον αγαπημένο σύζυγό της. Όση ώρα περιέγραφε την ιστορία της, τα μάτια της γυάλιζαν από αποφασιστικότητα και η φωνή της απέπνεε δυναμισμό.
Ενοιωσα μέσα μου να με πνίγει η συγκίνηση. Είχα απέναντί μου μια αγωνίστρια της ζωής. Ένα πλάσμα που αντιπάλεψε την αναπηρία της, που έδωσε μάχες σε μια κοινωνία εχθρική για το δικαίωμα στη μόρφωση, την εργασία, τον έρωτα. Βούρκωσα, όπως βουρκώνω κάθε φορά που φέρνω το πρόσωπό της στο μυαλό μου. Ούτε μια στιγμή δεν στέναξε, δεν έβγαλε παράπονο, δεν κατηγόρησε τη μοίρα της, τη κοινωνία. Μιλούσε και το πρόσωπό της έλαμπε από χαρά για τον αγώνα που κέρδισε στη ζωή. Δεν άντεχα άλλο.
Για να αποφύγω τα δάκρυα, γύρισα στον Gul και του είπα: «Θα ήθελα να κάνω κάτι για τα παιδιά αυτά. Το νοιώθω και το θέλω. Ρώτησε διακριτικά αν έχουν κάποιες ελλείψεις στο σπιτικό τους». Ο Gul χαμογέλασε: «Είσαι μέσα στο μυαλό μου. Κάτι ανάλογο σκεφτόμουν κι εγώ». Διακριτικά φροντίσαμε και μάθαμε ότι νεαρό ζευγάρι ούτε καν ψυγείο δεν διέθετε στο σπίτι... Άλλωστε ο σύζυγος είχε πρόσφατα χάσει τη δουλειά του και δεν υπήρχαν οι οικονομικοί πόροι για τέτοιες «πολυτέλειες».
Τους παρακινήσαμε να πάμε τάχαμου βόλτα και όλοι μαζί βρεθήκαμε στο κέντρο της πόλης. Μαζί με τον Gul διαλέξαμε ένα όμορφο ψυγείο και τους το αγοράσαμε. Ο σύζυγος με αγκάλιασε χαμογελώντας πλατειά κι αφήνοντας τα μάτια να λένε ευχαριστώ. Η Sabria τυλιγμένη πάλι στο τσαντόρ της γελούσε σχεδόν χοροπηδώντας ενθουσιασμένη σαν μικρό παιδί που του έφεραν το πιο όμορφο δώρο. Πώς να της εξηγήσω ότι πιο πολύτιμο δώρο ήταν για τη ψυχή μου το μάθημα ζωής που μου εξομολογήθηκε. Μοιράστηκα τη χαρά τους. “Να με θυμάστε στις προσευχές σας” τους είπα και τους αποχαιρέτησα.
Με τόσες εικόνες και συγκινήσεις, συνεχίσαμε τη βόλτα μας στη Herat.
Είχε απομείνει η επίσκεψη στο περίλαμπρο Mεγάλο Τζαμί, ένα από τα εμβλήματα της πόλης.
Δίπλα απ’το τζαμί επισκεφθήκαμε αυτή τη φορά το εργαστήρι του υαλοπώλη Sultan Hamidy. Καθισμένος κατάχαμα, μπροστά από το φούρνο που έκαιγε αδιάκοπα κι ανέδιδε ανυποφόρη ζέστη, με μόνο σύμμαχο έναν ανεμιστήρα, ένας ηλικιωμένος με μια τεράστια καμπούρα δούλευε περίτεχνα το φυσητό γυαλί. Εικόνες σαν να έχει σταματήσει ο χρόνος.
Μετά από παραδοσιακό γεύμα με κεμπαμπ που θεωρούνται από τα καλύτερα στο Αφγανιστάν, πήραμε το δρομο για το αεροδρόμιο για την απογευματινή πτήση της Safi airways προς Kabul.
Πολλά σε επίπεδο service θα είχαν να ζηλέψουν αεροπορικές εταιρείες της Ευρώπης. Το αεροσκάφος καινούργιο, γεύμα στη πτήση, όμως η έκπληξη ήταν ότι υπήρχε γυναίκα αεροσυνοδός και μάλιστα ούτε καν μαντηλοφορεμένη! Δίπλα μου ο Gul είχε εκστασιαστεί! «Κοίταξέ την και πες μου τι σου κάνει εντύπωση» μου είπε με ματιά αρπακτικού. Σκάναρα καλά καλά τη κοπελίτσα, που δεν ήταν και κανένα μοντέλο, η οποία ήταν συμπαθέστατη και σεμνή με το κότσο της και αποφάσισα ότι τα κρινοδάκτυλα χεράκια της μου έκαναν περισσότερο εντύπωση. «Αυτό;» μου ανταπαντά έκπληκτος ο Gul. “Tον... λαιμό της δεν τον βλέπεις;;;;». Αναρωτήθηκα από πού κι ως πού το λαιμό της και τότε συνειδητοποίησα άμεσα ότι ναι, σε μια χώρα με μπούρκα, τσαντόρ, στην καλύτερη περίπτωση μαντήλα, ο γυναικείος λαιμός είναι κάτι απόλυτα προστατευμένο από τα αδιάκριτα βλέμματα των ανδρών, κομμάτι του κορμιού απαγορευμένο στη κοινή θέα!
Προσγειωθήκαμε πια σαν είχε νυχτώσει στη Kabul.
Τακτοποιήθηκα στον ξενώνα και βγήκαμε γρήγορα για δείπνο όπου έφαγα πάλι ashak για να αποχαιρετίσω και γευστικά το Αφγανιστάν.
Ξάπλωσα στο κρεβάτι ανασύροντας στη μνήμη μου εικόνες κι εμπειρίες των προηγούμενων ημερών του ταξιδιού. Σαν υπόκρουση τα πολεμικά ελικόπτερα πετούσαν πάλι με θόρυβο στον σκοτεινό ουρανό της Kabul.
Εδώ η γαλήνη είναι πλέον άγνωστη λέξη...
Η τελευταία πια μέρα του ταξιδιού μου στο Αφγανιστάν με βρίσκει στη Herat να επιδίδομαι σε δραστηριότητες που κατά κανόνα δεν αποτελούν μέρος της ατζέντας ενός ταξιδευτή. Αμφιβάλω αν ο Gul συνάντησε ποτέ άλλους ταξιδιώτες που να του ζητάνε να επισκεφθούν.... νοσοκομεία.
Για το εγχείρημα χρειάστηκε η συνδρομή της Sabria, κοινωνικής λειτουργού στον «Αφγανικό Οργανισμό Επιζώντων από Νάρκες», η οποία θα μετέφερε το αίτημά μου προς τους υπεύθυνους διευθυντές των κλινικών ώστε να πάρω το πράσινο φως.
Πήραμε τους δρόμους στη Herat και μετά από κάμποση ώρα παρκάραμε σε μια γειτονιά περιμένοντας την Sabria, τον «σύνδεσμό» μου.
Εμφανίστηκε αργά από ένα στενό, σφιχτά τυλιγμένη στο διακριτικά λουλουδιαστό παραδοσιακό τσαντόρ της Herat, κουτσαίνοντας έντονα. Δεν μου πήρε χρόνο να καταλάβω ότι είχε εκ γενετής κινητικό πρόβλημα που την δυσχέραινε αρκετά στη βάδιση. Μπαίνοντας, μετά τις σχετικές συστάσεις, με χαιρέτησε χαμογελώντας ανεπαίσθητα, με φευγαλέα βλεμματική επαφή και χωρίς να μου απευθύνει ξανά το λόγο όση ώρα είμασταν στο αμάξι. Συμπεριφορά όπως την επιβάλλει ο δημόσιος συγχρωτισμός με έναν άγνωστο και δη αλλοεθνή κι αλλόθρησκο. Αγγλικά δεν μιλούσε κι έτσι ο Gul ήταν αναγκαστικά η γέφυρα επικοινωνίας μου μαζί της.
Ξεκινήσαμε, κάνοντας τη πρώτη στάση στο Γενικό Νοσοκομείο της Herat και συγκεκριμένα στο Τμήμα Εγκαυμάτων και Πλαστικής Χειρουργικής.
Θα αναρωτηθείτε εύλογα, γιατί συγκεκριμένα εκεί;
Μπορεί η πτώση του καθεστώτος των Ταλιμπάν το 2001 να επέτρεψε την επάνοδο των γυναικών στην εργασία και την εκπαίδευση, εντούτοις δεν κατάφερε (ειδικά στην επαρχία) να αποτρέψει τα φαινόμενα ενδοοικογενειακής βίας σε βάρος τους και τις διακρίσεις (πχ έλλειψη πρόσβασης σε αμερόληπτη δικαιοσύνη και άλλες υπηρεσίες). Με πρακτικές όπως οι καταναγκαστικοί γάμοι σε νεαρή ηλικία, όπου το κορίτσι αντιμετωπίζεται λίγο ως πολύ ως αντικείμενο αγοραπωλησίας, δεν είναι απορίας άξιον που ο ιδιοκτήτης σύζυγος και η οικογένειά του ασκούν λεκτική και έντονη σωματική βία. Βουτηγμένη στην κατάθλιψη και παγιδευμένη σε αδιέξοδα η γυναίκα οδηγείται τελικά σε λύσεις απελπισίας: φυγή από το σπίτι (με σοβαρές νομικές επιπτώσεις), ναρκωτικά ή και αυτοκτονία. Η τελευταία λαμβάνει συχνά τη μορφή του αυτοπυρπολισμού: η γυναίκα λούζεται με εύφλεκτο υλικό και βάζει φωτιά στον εαυτό της. Τα περιστατικά αυτοπυρπολισμού παρουσίαζαν ανησυχητικά αυξητική τάση ειδικά στις δυτικές επαρχίες όπως η Herat. Ένα υψηλό ποσοστό πεθαίνει από τα εκτεταμένα εγκαύματα. Οι υπόλοιπες καταλήγουν στο Τμήμα Εγκαυμάτων και Πλαστικής Χειρουργικής προσπαθώντας να γιατρέψουν τις πληγές του σώματος και της ψυχής. Λίγες όμως θ’ανοίξουν την καρδιά τους και θα παραδεχτούν ότι η πράξη τους ήταν λύση απελπισίας απέναντι στην ενδοοικογενειακή βία. Στην πατριαρχική κουλτούρα του Αφγανιστάν, η αστυνομία και το δικαστικό σώμα δεν ξεκινά οποιαδήποτε επίσημη διαδικασία έρευνας για να προσδιορίσει τα αίτια του αυτοπυρπολισμού των γυναικών κι έτσι οι σύζυγοι παραμείνουν ανεπηρέαστοι από όλες τις νομικές και ποινικές συνέπειες.
Φτάνοντας, η Sabria έκανε τις απαραίτητες συνεννοήσεις και στην είσοδο με υποδέχτηκε ο Δρ Ghaffar Khan Bawar, ο αμερικανοσπουδαγμένος διευθυντής της κλινικής. Έβγαλα τα ρούχα μου, φόρεσα στολή, μάσκα, ποδονάρια και συνοδεία του μπήκα στην Κλινική. Ομολογώ ότι ο χώρος για τα δεδομένα τριτοκοσμικής χώρας ήταν αξιοπρεπέστατος και με επαρκές προσωπικό. Σ’έναν μεγάλο θάλαμο νοσηλεύονταν ήδη μερικές γυναίκες. Κάποιες με εκτεταμένα εγκαύματα, κορμιά με σάρκες κατακόκκινες και βλέμματα πόνου ή χαμένα σε μια απόλυτη απάθεια.
“Οι περισσότερες δεν θα παραδεχτούν ότι ο αυτοπυρπολισμός είναι πράξη απελπισίας. Το φαινόμενο είναι εισαγόμενο από γειτονικές χώρες (Ιράν) βρήκε όμως πρόσφορο έδαφος εδώ λόγω των συνθηκών” επιβεβαίωσε ο διευθυντής.
“Τη πράξη τους τη δικαιολογούν πεισματικά ως ατύχημα. Όλοι όμως γνωρίζουμε τις πραγματικές αιτίες. Όσες δεν καταλήξουν, νοσηλεύονται εδώ για διάστημα ανάλογο του μεγέθους του προβλήματός τους. Όμως αναγκάζονται να επιβαρυνθούν οικονομικά για το ιατροφαρμακευτικό υλικό, καθώς αυτό δεν παρέχεται δωρεάν. Συχνά σε περιπτώσεις άπορων γυναικών, εμείς οι ίδιοι οι γιατροί κάνουμε έρανο μεταξύ μας και καλύπτουμε τα έξοδα…”
Από τον θάλαμο των γυναικών, ο διευθυντής με οδήγησε σε μια διπλανή αίθουσα: “Εδώ νοσηλεύονται τα παιδιά που φέρουν εγκαύματα”.
Ο θάλαμος ήταν γεμάτος παιδιά διαφόρων ηλικιών. Από βρέφη ως εφήβους.
“Στη πατρίδα μου” του είπα, “το μεγαλύτερο ποσοστό εγκαυμάτων οφείλεται συνήθως σε ατυχήματα”.
“Συμβαίνει κι αυτό, αλλά εδώ άλλη αιτία είναι η σημαντικότερη. Οι μανάδες πυρπολούν τα παιδιά τους”.
Πάγωσα στο άκουσμα. Είχα διαβάσει, ήξερα, για τους αυτοπυρπολισμούς των γυναικών, όμως για τα παιδιά ήταν κάτι αναπάντεχο και σοκαριστικό. Κοίταξα γύρω μου κι εστίασα σ’ενα βρέφος που έκλαιγε απελπισμένο, με το δέρμα στο πρόσωπό του πρησμένο και κοκκινομαυρο από το κάψιμο και το υπόλοιπο κορμί καλυμμένο με γάζες. Βούρκωσα, ένοιωσα να με πνίγει αγανάκτηση και μόλις κατάφερα να ψελλίσω:
“Μα γιατί;”
“Είναι πράξη αντεκδίκησης της απελπισμένης μητέρας απέναντι στο σύζυγό της. Αφού δεν μπορεί να εκδικηθεί τον ίδιο, εκδικείται το παιδί του, το σπέρμα του”.
Στην επαγγελματική μου καριέρα είχα την ατυχία να συναντήσω ελάχιστα περιστατικά κακοποίησης παιδιών, όμως σ’αυτή τη μορφή και τη μαζικότητα, ποτέ.
Η σύντομη ξενάγηση ολοκληρώθηκε και ο διευθυντής στο αίτημά μου να αποθανατήσω το χώρο αρνήθηκε ευγενικά: “Δεν έχει νόημα. Εικόνες από σάρκες καμένες μπορεί κανείς να βρεί στο διαδίκτυο. Τι αξία έχει μια συγκεκριμένη φωτογραφία από εδώ;. Αρχικά πιστέψαμε ότι η δημοσιότητα θα οδηγήσει στην μείωση των περιστατικών (περίπου 200 το χρόνο). Όμως έφερε αντίθετα αποτελέσματα. Η πρακτική βρήκε υποστηρικτές και σ’αλλες περιοχές της χώρας. Έτσι αποφασίστηκε να μην γίνεται καν αναφορά. Κι αυτό βοήθησε να μειωθούν σημαντικά κατ΄έτος”.
Συγκλονιστικό βίντεο από το διαδίκτυο που αναδεικνύει το θέμα της αυτοπυρπόλησης γυναικών
Αποχαιρέτησα το διευθυντή και την ομάδα του στην είσοδο του Τμήματος και κινήσαμε για τον επόμενο σταθμό. Το Παιδιατρικό νοσοκομείο της Herat, που εξόχως σκεπτόμενοι οι ιθύνοντες το εχτισαν αρκετά χιλιόμετρα μακρυά από τη πόλη…
Στη διαδρομή προς το Παιδιατρικό Νοσοκομείο…
Στην είσοδο επικρατούσε το αδιαχώρητο από μπούρκες, τουρμπάνια και πιτσιρίκια,.
Η Sabria χώθηκε μέσα στο πλήθος και μετά από λίγο μου έκανε νόημα να προχωρήσω προς το εσωτερικό του κτηρίου περνώντας αρχικά από τα εξωτερικά ιατρεία.
Το κρατικό νοσοκομείο με μια πρώτη ματιά ήταν μεν ευρύχωρο με μεγάλα δωμάτια και διαδρόμους, όμως απέπνεε εγκατάλειψη και έλλειψη σοβαρών υποδομών. Στο γραφείο των ιατρών την ξενάγησή μου ανέλαβε ένας συμπαθής γενειοφόρος ειδικευόμενος με καλή γνώση αγγλικών με τον οποίο είχαμε μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση. Δεν θα σταθώ στα ιατρικά θέματα που αναπτύξαμε όσο στα πρακτικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι παιδιατρικοί ασθενείς στη Herat.
“Το νοσοκομείο αντιμετωπίζει πολλά λειτουργικά προβλήματα. Το πρώτο ότι είναι εκτός αστικού ιστού. Λόγω των θεμάτων ασφάλειας στη περιοχή είναι αδύνατη η μετακίνηση ασθενοφόρου για επείγοντα περιστατικά κατά τις βραδυνές ώρες, καθώς οι οδηγοί αρνούνται να το διακινδυνεύσουν!! Επίσης τα εργαστήρια υπολειτουργούν. Τα αντιδραστήρια είτε είναι σε έλλειψη είτε είναι αμφιβόλου ποιότητας. Η φαρμακευτική περιθαλψη δεν είναι δωρεάν. Μπορεί μεν το κόστος σε σχέση με τις δυτικές χώρες να είναι σημαντικά μικρότερο, όμως είναι δυσβάστακτο για πολλούς, ακόμα κι αν ένα φιαλίδιο ενδοφλέβιας αντιβίωσης κοστίζει μόλις ένα δολλάριο. Συχνά κάνουμε έρανο οι γιατροί και το προσωπικό για να καλύπτουμε τα έξοδα άπορων οικογενειών. Τα φάρμακα είναι γενόσημα, εισαγόμενα κυρίως από το Πακιστάν με την ένδειξη “Only for export to Afghanistan” κάτι που θέτει εν αμφιβόλω και την ποιότητά τους. Τα φαρμακεία λειτουργούν σαν καρτέλ. Δημιουργούν τεχνητές ελλείψεις ώστε να προωθούνται συγκεκριμένα σκευάσματα. Η δημόσια δωρεάν υγεία αντιμετωπίζει την αδιαφορία των ιθυνόντων προς όφελος των ιδιωτικών κλινικών»
Αυτά τα οδυνηρά βγήκαν από την κουβέντα μας σαν απόσταγμα.
Με συνόδεψε αρχικά στα εργαστήρια και στην υποτιθέμενη μονάδα εντατικής νοσηλείας. Η εικόνα ήταν αποκαρδιωτική.
Προχωρήσαμε στους θαλάμους των ασθενών όπου για ακόμα μια φορά, σοκαρίστηκα. 40% των παιδιών νοσηλεύονταν λόγω υποσιτισμού: κλινικές οντότητες που τις διδάχτηκα χωρίς να τις συναντήσω ποτέ στη καριέρα μου. Εικόνες βρεφών που ήταν σχεδόν οστά και δέρμα, με μάτια βαθουλωμένα να με κοιτάζουν διαπεραστικά.
Τα στατιστικά στοιχεία είναι καταπέλτης για το Αφγανιστάν: δεύτερο σε παιδική και πρώτο παγκοσμίως σε βρεφική θνησιμότητα, φιγουράροντας ανάμεσα σε χώρες της υποσαχάριας Αφρικής (12 στα 100 παιδιά πεθαίνουν στην βρεφική ηλικία). Τα ποσοστά αυτά δεν οφείλονται σε έλλειψη υποδομών μόνο. Είναι το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο σε συνδυασμό τις αγκυλώσεις της παραδοσιακής πατριαρχικής αφγανικής κοινωνίας.
Αναλογιζόμενος πόσο άτυχος μπορεί να θεωρηθεί κανείς σαν γεννιέται σε μια χώρα σαν αυτή, όταν ένα στοιχειώδες αγαθό όπως η υγεία δεν θεωρείται δεδομένο, πήραμε το δρομο της επιστροφής προς το κέντρο της πόλης.
H Sabria έχοντας ξεπεράσει την αρχική συστολή μας προσκάλεσε στο σπίτι της. Εκεί μας υποδέχτηκε ο σύζυγός της, ένα συμπαθέστατο παλληκάρι, με έντονο κινητικό πρόβλημα κι αυτός.
Το νεαρό ζευγάρι γνωρίστηκε όταν εργάζονταν κι οι δυό στον «Αφγανικό Οργανισμό Επιζώντων από Νάρκες», ερωτεύτηκε και ήρθε εις γάμου κοινωνία πριν από ένα εξάμηνο.
Στο κλειστό χώρο του πατρικού σπιτιού της Sabria είχε παραχωρηθεί ένας χώρος για να ζουν. Στο χαριτωμένο σαλονάκι με αισθητική κυκλαδίτικου σπιτιού, βαριές κουρτίνες και μαξιλάρες σε χρωματική αρμονία, μας σέρβιρε το τσάι.
Παρουσία του συζύγου και του αδελφού της, χαλαρή και απαλλαγμένη από το τσαντόρ, ξεκίνησε να μου περιγράφει τη προσωπική της ιστορία. Παιδί του πολέμου, μεγαλωμένη στα πέτρινα χρόνια των Ταλιμπάν, όντας κορίτσι ΚΑΙ με κινητικό πρόβλημα, ήταν η οδύνη της οικογένειας. Με την απελευθέρωση από τους Ταλιμπάν, διεκδίκησε το δικαίωμά της στη μόρφωση παρά την αντίθετη άποψη των γονιών της. Επαναστάτησε και δήλωσε ότι θα δουλέψει για να μην τους επιβαρύνει οικονομικά. Εργάστηκε σαν παραδουλεύτρα σε σπίτι παρά το κινητικό της προβλημα και κατάφερε όχι μόνο να ολοκληρώσει τις σπουδές της αλλά και να ενισχύει οικονομικά τους γονείς της. Βρήκε δουλειά αργότερα στον «Αφγανικό Οργανισμό Επιζώντων από Νάρκες» σαν κοινωνική λειτουργός όπου και γνώρισε τον αγαπημένο σύζυγό της. Όση ώρα περιέγραφε την ιστορία της, τα μάτια της γυάλιζαν από αποφασιστικότητα και η φωνή της απέπνεε δυναμισμό.
Ενοιωσα μέσα μου να με πνίγει η συγκίνηση. Είχα απέναντί μου μια αγωνίστρια της ζωής. Ένα πλάσμα που αντιπάλεψε την αναπηρία της, που έδωσε μάχες σε μια κοινωνία εχθρική για το δικαίωμα στη μόρφωση, την εργασία, τον έρωτα. Βούρκωσα, όπως βουρκώνω κάθε φορά που φέρνω το πρόσωπό της στο μυαλό μου. Ούτε μια στιγμή δεν στέναξε, δεν έβγαλε παράπονο, δεν κατηγόρησε τη μοίρα της, τη κοινωνία. Μιλούσε και το πρόσωπό της έλαμπε από χαρά για τον αγώνα που κέρδισε στη ζωή. Δεν άντεχα άλλο.
Για να αποφύγω τα δάκρυα, γύρισα στον Gul και του είπα: «Θα ήθελα να κάνω κάτι για τα παιδιά αυτά. Το νοιώθω και το θέλω. Ρώτησε διακριτικά αν έχουν κάποιες ελλείψεις στο σπιτικό τους». Ο Gul χαμογέλασε: «Είσαι μέσα στο μυαλό μου. Κάτι ανάλογο σκεφτόμουν κι εγώ». Διακριτικά φροντίσαμε και μάθαμε ότι νεαρό ζευγάρι ούτε καν ψυγείο δεν διέθετε στο σπίτι... Άλλωστε ο σύζυγος είχε πρόσφατα χάσει τη δουλειά του και δεν υπήρχαν οι οικονομικοί πόροι για τέτοιες «πολυτέλειες».
Τους παρακινήσαμε να πάμε τάχαμου βόλτα και όλοι μαζί βρεθήκαμε στο κέντρο της πόλης. Μαζί με τον Gul διαλέξαμε ένα όμορφο ψυγείο και τους το αγοράσαμε. Ο σύζυγος με αγκάλιασε χαμογελώντας πλατειά κι αφήνοντας τα μάτια να λένε ευχαριστώ. Η Sabria τυλιγμένη πάλι στο τσαντόρ της γελούσε σχεδόν χοροπηδώντας ενθουσιασμένη σαν μικρό παιδί που του έφεραν το πιο όμορφο δώρο. Πώς να της εξηγήσω ότι πιο πολύτιμο δώρο ήταν για τη ψυχή μου το μάθημα ζωής που μου εξομολογήθηκε. Μοιράστηκα τη χαρά τους. “Να με θυμάστε στις προσευχές σας” τους είπα και τους αποχαιρέτησα.
Με τόσες εικόνες και συγκινήσεις, συνεχίσαμε τη βόλτα μας στη Herat.
Είχε απομείνει η επίσκεψη στο περίλαμπρο Mεγάλο Τζαμί, ένα από τα εμβλήματα της πόλης.
Δίπλα απ’το τζαμί επισκεφθήκαμε αυτή τη φορά το εργαστήρι του υαλοπώλη Sultan Hamidy. Καθισμένος κατάχαμα, μπροστά από το φούρνο που έκαιγε αδιάκοπα κι ανέδιδε ανυποφόρη ζέστη, με μόνο σύμμαχο έναν ανεμιστήρα, ένας ηλικιωμένος με μια τεράστια καμπούρα δούλευε περίτεχνα το φυσητό γυαλί. Εικόνες σαν να έχει σταματήσει ο χρόνος.
Μετά από παραδοσιακό γεύμα με κεμπαμπ που θεωρούνται από τα καλύτερα στο Αφγανιστάν, πήραμε το δρομο για το αεροδρόμιο για την απογευματινή πτήση της Safi airways προς Kabul.
Πολλά σε επίπεδο service θα είχαν να ζηλέψουν αεροπορικές εταιρείες της Ευρώπης. Το αεροσκάφος καινούργιο, γεύμα στη πτήση, όμως η έκπληξη ήταν ότι υπήρχε γυναίκα αεροσυνοδός και μάλιστα ούτε καν μαντηλοφορεμένη! Δίπλα μου ο Gul είχε εκστασιαστεί! «Κοίταξέ την και πες μου τι σου κάνει εντύπωση» μου είπε με ματιά αρπακτικού. Σκάναρα καλά καλά τη κοπελίτσα, που δεν ήταν και κανένα μοντέλο, η οποία ήταν συμπαθέστατη και σεμνή με το κότσο της και αποφάσισα ότι τα κρινοδάκτυλα χεράκια της μου έκαναν περισσότερο εντύπωση. «Αυτό;» μου ανταπαντά έκπληκτος ο Gul. “Tον... λαιμό της δεν τον βλέπεις;;;;». Αναρωτήθηκα από πού κι ως πού το λαιμό της και τότε συνειδητοποίησα άμεσα ότι ναι, σε μια χώρα με μπούρκα, τσαντόρ, στην καλύτερη περίπτωση μαντήλα, ο γυναικείος λαιμός είναι κάτι απόλυτα προστατευμένο από τα αδιάκριτα βλέμματα των ανδρών, κομμάτι του κορμιού απαγορευμένο στη κοινή θέα!
Προσγειωθήκαμε πια σαν είχε νυχτώσει στη Kabul.
Τακτοποιήθηκα στον ξενώνα και βγήκαμε γρήγορα για δείπνο όπου έφαγα πάλι ashak για να αποχαιρετίσω και γευστικά το Αφγανιστάν.
Ξάπλωσα στο κρεβάτι ανασύροντας στη μνήμη μου εικόνες κι εμπειρίες των προηγούμενων ημερών του ταξιδιού. Σαν υπόκρουση τα πολεμικά ελικόπτερα πετούσαν πάλι με θόρυβο στον σκοτεινό ουρανό της Kabul.
Εδώ η γαλήνη είναι πλέον άγνωστη λέξη...
Attachments
Last edited by a moderator:
