giannismits
Member
- Μηνύματα
- 3.497
- Likes
- 11.829
- Επόμενο Ταξίδι
- ?
Περιεχόμενα
- Κεφάλαιο 1
- Βαρσοβία: Κέντρο… ανάμεσα στους Ουρανοξύστες!
- Βαρσοβία: Central και…Łazienki Park!
- Βαρσοβία: Εβραϊκή συνοικία και Βασιλική διαδρομή!
- Βαρσοβία: Παλιά πόλη… νέα πόλη και Warsaw by night!
- Βαρσοβία: Φθινοπωρινές τσάρκες και … το Wilanów
- Βαρσοβία: Μουσείο Εξέγερσης Βαρσοβίας!
- Βαρσοβία: Praga… στην απέναντι όχθη!
- Βαρσοβία: Παραποτάμια λεωφόρος και… Pałac Kultury!
- Κρακοβία: Άφιξη στην παλιά πόλη!
- Κρακοβία: Stare Miasto (Παλιά πόλη) I
- Κρακοβία: Stare Miasto (Παλιά πόλη) II
- Κρακοβία: Κάστρο Wawel και παραποτάμια διαδρομή!
- Κρακοβία: Καζιμιέρζ, η Εβραϊκή συνοικία!
- Κρακοβία: Η Εβραϊκή συνοικία Podgórze
- Άουσβιτς-Μπιρκενάου: Οδοιπορικό στον τόπο της κόλασης!
- Κρακοβία: Αλατωρυχεία… και επίλογος!
Άουσβιτς-Μπιρκενάου: Οδοιπορικό στον τόπο της κόλασης!
Εγερτήριο στις 6:20! Ετοιμαζόμαστε, παίρνω την τσάντα μου με τα σνακ μας, και χαράματα στους άδειους δρόμους και στους 0 βαθμούς Κελσίου προχωράμε γοργά για τον σταθμό λεωφορείων σταθμό Dworzec MDA. Βγήκαμε από την παλιά πόλη, περάσαμε την υπόγεια διάβαση, βρεθήκαμε στην πλατεία μπροστά από το εμπορικό Galeria Krakowska, συνεχίσαμε στο στενό δίπλα από το εμπορικό, φτάσαμε στο σταθμό τρένου, κατεβήκαμε τις σκάλες, προχωρήσαμε στο υπόγειο του σιδηροδρομικού σταθμού, προχωρήσαμε ευθεία και στα αριστερά βρήκαμε την είσοδο του σταθμού MDA στην οδό Bosacka 18. Με λίγα λόγια έχει τη διαδικασία του το πράγμα, και όλη η διαδρομή με τα πόδια από το κέντρο της παλιάς πόλης μέχρι το σταθμό είναι περίπου 18 λεπτά. Όχι λίγα. Το σίγουρο είναι πως η διαδρομή αυτή μέσα στο κρύο μας ξύπνησε για τα καλά. Μπήκαμε στο σταθμό και μετά περιμέναμε στο διάδρομο το λεωφορείο της Lajkonik bus.
http://rozklady.mda.malopolska.pl/?lang=eng#krk
https://www.lajkonikbus.pl/lajkonikbus-kup-bilet.html
Το πρώτο λεωφορείο για Oswiecim ξεκινάει στις 6:20 και το επόμενο δρομολόγιο της Lajkonik bus, το οποίο πήραμε εμείς είναι στις 7:10. Πληρώσαμε απευθείας στο οδηγό 15 ζλότι το άτομο και το λεωφορείο γέμισε ασφυκτικά. Φτάσαμε στο τέρμα της διαδρομής στις 8:35 ακριβώς απέναντι από το Μουσείο του Άουσβιτς. Το μέρος είναι γεμάτο με μεγάλα παρκινγκ τα οποία ήταν ήδη γεμάτα με αυτοκίνητα και τουριστικά λεωφορεία. Η προγραμματισμένη ώρα εισόδου μας ήταν στις 9:00.
Τα εισιτήρια τα είχα κλείσει λίγες βδομάδες νωρίτερα από το επίσημο site https://visit.auschwitz.org/?lang=en Επιλέγεις το Visit for individuals, την ημερομηνία που θες, και εμφανίζεται η λίστα με τις διαθέσιμες ώρες ξενάγησης, το είδος επίσκεψης δηλαδή αν είναι για μεμονωμένους επισκέπτες χωρίς ξεναγό ή για οργανωμένες ξεναγήσεις με ξεναγό, τη γλώσσα ξενάγησης, και τις διαθέσιμες θέσεις για κάθε επιλογή. Κάθε επιλογή έχει μέγιστο αριθμό 25 επισκέπτες.
Εξ αρχής ήθελα να περιηγηθούμε μόνοι μας χωρίς ξεναγό. Οι απόψεις διίστανται για το τι είναι καλύτερο όμως στη δική μας περίπτωση η επιλογή ήταν ξεκάθαρη. Έχω διαβάσει πραγματικά αμέτρητα άρθρα, έρευνες, βιβλία για το Άουσβιτς που θα μπορούσα κι εγώ να γίνω ξεναγός! Πέρα από αυτό όμως εγώ δεν ήθελα να ακολουθήσω ένα γκρουπ, όχι μόνο γιατί θα άκουγα πράγματα που ξέρω πολύ καλά, αλλά και για να νιώσω όσο πιο εσωτερικά γίνεται αυτόν τον συγκλονιστικό τόπο. Είχα παραγγείλει από πέρσι από το site του μουσείου, τον επίσημο Οδηγό μουσείων Άουσβιτς-Μπίρκεναου ο όποιος ήρθε ταχυδρομικά στο σπίτι μου. Ένας εξαιρετικά χρήσιμος οδηγός για όσους επισκέπτονται μόνοι τους το Άουσβιτς. Σε καθοδηγεί στα κτίρια και στους θαλάμους με σειρά, αναλύσει τα εκθέματα κάθε αίθουσας και σε βοηθάει να μη χαθείς. http://auschwitz.org/en/type-of-pub...witz-birkenau-memorial-a-guidebook,293.html#9
Θα γινόμουν λοιπόν ο ξεναγός του Rose για να τον βάλω στο κλίμα, λέγοντας του πληροφορίες για αυτά που βλέπουμε με τη βοήθεια του οδηγού και πολλά ακόμα βάση αυτών που έχω διαβάσει όλα τα χρόνια που έχω ασχοληθεί με το θέμα. Βλέποντας όμως τόσο πολύ κόσμο να είναι στην είσοδο μετάνιωσα που έκλεισα τα εισιτήρια μας για τις 9:00 το πρωί. Στις 9:00 είναι η πρώτη είσοδος για τα γκρουπ ενώ η πρώτη είσοδος για τους μεμονωμένους επισκέπτες είναι στις 7:30 και μετά στις 7:45. Την είσοδο των 7:45 κάλλιστα μπορεί να την προλάβει κάποιος εφόσον πάρει το πρώτο λεωφορείο της Lajkonik bus που ξεκινάει από την Κρακοβία στις 6:20. Αυτό σημαίνει πως έχεις πάνω από μια ώρα μέχρι να πλακώσουν τα γκρουπ , κι έτσι μπορείς να νιώσεις το μέρος καλύτερα και να δεις με ησυχία τα μπλοκ των κτιρίων και τα δωμάτια. Προσπάθησα όσο μπορούσα να φεύγω από το συνωστισμό αλλά δεν ήταν πάντα εύκολο, ειδικά μέσα στα κτίρια. Ο προαύλιος χώρος όμως ανάμεσα στα κτίρια είναι πολύ μεγάλος κι έτσι θα δείτε πολλές φωτογραφίες χωρίς ίχνος κόσμου!
Φτάνοντας στην είσοδο δυο κοπέλες τσέκαραν τα εισιτήρια μας. Βλέποντας το μέγεθος της τσάντας που είχα στην πλάτη, μου είπαν πως δυστυχώς δεν επιτρέπεται να την έχω μαζί μου, και να την αφήσω δίπλα στο χώρο φύλαξης αποσκευών με κόστος 4 ζλότι. Αφού άφησα την τσάντα μου περάσαμε τον έλεγχο αεροδρομίου και ήμασταν πια έτοιμοι να μπούμε στο χώρο του στρατοπέδου. Η στιγμή που περίμενα είχε φτάσει και ήδη ένιωθα μουδιασμένος. Η πρωινή καταχνιά έκανε ακόμα πιο δραματικό το τοπίο.
Φτάνοντας στην κεντρική πύλη, συνειδητοποίησα πια που βρισκόμουν. Για αρκετά λεπτά ήμασταν σιωπηλοί πριν διαβούμε το στρατόπεδο, κοιτάζοντας την περιβόητη επιγραφή ‘’ARBEIT MACHT FREI’’, Η εργασία απελευθερώνει! Χιλιάδες έγκλειστοι από τις 4:30 τα ξημερώματα διέσχιζαν την πύλη, πηγαίνοντας για βαριά, πολύωρη σωματική εργασία. Γύριζαν εξουθενωμένοι στο στρατόπεδο το βράδυ, κουβαλώντας τις σωρούς των νεκρών συγκρατούμενων τους.
Ο χρόνος έχει σταματήσει στο Άουσβιτς…
Περάσαμε την πύλη και μπήκαμε πια στο ναζιστικό γερμανικό στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς. Το σύμβολο του Ολοκαυτώματος, της γενοκτονίας και του τρόμου. Έχουν χυθεί τόνοι αίματος στο Άουσβιτς και έχουν χυθεί τόνοι μελανιού εδώ και 75 χρόνια που περιγράφουν όλα όσα έγιναν στα κολαστήρια του Άουσβιτς- Μπίρκεναου. Με διαπέρασε ένα δέος και ένα συναίσθημα που δεν μπορεί να εξηγηθεί με λόγια. Ο χώρος γεμάτος μπλοκ κτιρίων στη σειρά, με πύργους κατόπτευσης, φράχτες με διπλές σειρές από συρματοπλέγματα.
14 Ιουνίου 1940. Η μέρα αυτή θεωρείται η μέρα της έναρξης λειτουργίας του στρατοπέδου. Στην πρώτη περίοδο της ύπαρξής του οι κατοχικές αρχές κατεύθυναν εδώ κυρίως Πολωνούς κρατούμενους για πολιτικούς λόγους, καθώς και τους Αθίγγανους και σοβιετικούς αιχμαλώτους.
Από το 1942 το στρατόπεδο άρχισε να έχει και δεύτερη λειτουργία. Έγινε το μέρος της μαζικής εξόντωσης των Εβραίων της Ευρώπης.
Ξεκινήσαμε την ξενάγηση μας από το μπλοκ 4 που έχει θέμα την εξόντωση!
Οι συλλογές, το αρχείο και τα εκθέματα των δυο στρατοπέδων Άουσβιτς ΙΙ Μπίρκεναου, που έχει σωθεί, είναι συγκλονιστικά. 80.000 παπούτσια, χιλιάδες βαλίτσες, 40 κιλά σκελετοί γυαλιών, τεχνητά μέλη, ραβδωτές στολές του στρατοπέδου και πολλά ακόμα αντικείμενα και πειστήρια των εγκλημάτων. Επίσης 39 χιλιάδες αρνητικά φωτογραφιών, 200 φωτογραφίες τραβηγμένες από τα SS στο Μπίρκεναου κατά τη μεταφορά των Εβραίων από την Ουγγαρία το 1944, σχεδόν 2,5 χιλιάδες οικογενειακές φωτογραφίες που είχαν φέρει μαζί τους οι Εβραίοι και χιλιάδες ακόμα ντοκουμέντα.
Χάρτης της Ευρώπης με σημειωμένα τα σημαντικότερα μέρη, από όπου ξεκινούσαν τα τρένα με τους εκτοπισμένους, κυρίως Εβραίους. Το πιο μακρινό, η Ρόδος.
Πίνακας με τους αριθμούς των εκτοπισμένων στο Άουσβιτς
Σε μια αίθουσα βλέπουμε μοναδικές αρχειακές φωτογραφίες που έβγαλαν μέλη των SS στο στρατόπεδο Μπιρκενάου την άνοιξη του 1944 από την άφιξη των Ούγγρων Εβραίων και τη διαδικασία που ακολουθείται από τα μέλη των SS. Είναι τόσο ζωντανές αυτές οι εικόνες βλέποντας τη θλίψη την απόγνωση και την αβεβαιότητα στα πρόσωπα αυτών των ανθρώπων, που δημιουργούν κόμπο στο στομάχι.
Την περίοδο λειτουργίας του Άουσβιτς, μεταφέρθηκαν εκεί τουλάχιστον 1,3 εκατομμύρια άτομα: 1.100.000 Εβραίοι, 140,000 Πολωνοί, 23,000 Ρομά, 15,000 σοβιετικοί αιχμάλωτοι πολέμου και 25 κρατούμενοι άλλων εθνικοτήτων. Περίπου 900,000 Εβραίοι δολοφονήθηκαν στους θαλάμους αερίων αμέσως μετά τη μεταφορά τους στο στρατόπεδο. Οι περισσότεροι Εβραίοι που μεταφέρθηκαν στο Άουσβιτς- Μπίρκεναου ήταν από την Ουγγαρία.
Η συστηματική δίωξη των Εβραίων της Θεσσαλονίκης άρχισε το δεύτερο καλοκαίρι της Κατοχής. Κανείς δεν μπορεί να ξεχάσει την 11η Ιουλίου 1942, όπου όλοι οι άρρενες Εβραίοι της Θεσσαλονίκης ηλικίας 18 έως 45 ετών διατάχθηκαν να συγκεντρωθούν στην Πλατεία Ελευθερίας για να καταγραφούν σε καταλόγους εργασίας. Στους άντρες απαγορεύτηκε να πιουν νερό και κάτω από τον καυτό καλοκαιρινό ήλιο 10.000 περίπου άντρες αναγκάστηκαν να εκτελούν εξευτελιστικές ‘’γυμναστικές ασκήσεις’’ μέχρι εξάντλησης.
15 Μαρτίου 1943 ξεκίνησε το πρώτο τρένο από τη Θεσσαλονίκη για τη μακρινή Πολωνία, και μέχρι τις 2 Αυγούστου 1943 είχαν γίνει συνολικά 19 σιδηροδρομικές αποστολές. Σχεδόν όλος ο εβραϊκός πληθυσμός της Θεσσαλονίκης φορτώθηκε στα τρένα και δίχως να το γνωρίζουν οδηγήθηκαν στο διαβόητο στρατόπεδο συγκέντρωσης και εξόντωσης Άουσβιτς ΙΙ Μπίρκεναου. Οι περισσότεροι από αυτούς αμέσως μετά την άφιξη τους μεταφέρθηκαν προς εξόντωση στους θαλάμους αερίων. Μέχρι τη λήξη του πολέμου είχε εξοντωθεί σχεδόν το 97% του εβραϊκού πληθυσμού. Για την Θεσσαλονίκη, αυτός ο φόρος αίματος ήταν βαρύτατος. Η ιστορική εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης είχε σχεδόν αφανιστεί και μόνο 1.950 άτομα σώθηκαν και επέστρεψαν.
Άδεια δοχεία του θανατηφόρου αερίου Zyklon B που χρησιμοποιούνταν στους θάλαμοι αερίων
Στην αίθουσα 4 στην οποία απαγορεύεται η φωτογράφιση, είδαμε δυο συγκλονιστικές φωτογραφίες που έβγαλαν μέλη της Sonderkommando κρυφά το 1944 στο Μπίρκεναου. Στη μια φαίνονται γυμνές γυναίκες πριν μπουν στο θάλαμο αερίων και στην άλλη φωτογραφία με καύση νεκρών σε σωρούς ξύλων. Στην αίθουσα 5 επίσης απαγορεύεται η φωτογράφιση. Στο χώρο αυτό υπάρχει ένα από τα συγκλονιστικότερα πειστήρια των εγκλημάτων. Σε μια τεράστια βιτρίνα, σχεδόν δυο τόνοι γυναικεία μαλλιά. Οι ναζί έκοβαν τα μαλλιά από τα θύματα τα οποία τα έστελναν σε εργοστάσια για να φτιάξουν ύφασμα. Κοιτούσαμε αποσβολωμένοι και δεν μπορούσαμε να πιστέψουμε αυτό που βλέπουμε. Ήμασταν σοκαρισμένοι.
Τα SS δεν αποκάλυπταν μέχρι τέλους στους εκτοπισμένους τι τους περίμενε. Συνήθως τους έλεγαν πως οδηγούνται σε στρατόπεδο, αλλά πριν πρέπει να πλυθούν και να απολυμανθούν. Όσοι επιλέγονταν για θανάτωση, έπρεπε να ξεντυθούν πριν μπουν στο θάλαμο αερίων. Οι χώροι αυτοί είχαν ψεύτικες ντουζιέρες, ενώ στα αποδυτήρια υπήρχαν παγκάκια και αριθμημένες κρεμάστρες για να δημιουργούν στους εκτοπισμένους την εντύπωση ότι ‘’μετά το λουτρό’’ θα πάρουν τα ρούχα τους και θα παν στους κοιτώνες. Μέλη των SS με μάσκες άνοιγαν δοχεία ‘’Κυκλώνα Β’’ και απελευθέρωναν στους θαλάμους το δηλητηριώδες αέριο προκαλώντας ασφυξία σε όσους βρίσκονταν εκεί. Τα ουρλιαχτά, η απελπισία, η πάλη ανάμεσα στα θύματα ήταν διάχυτη παντού. Έπειτα οι σοροί μαζεύονταν και καίγονταν στα κρεματόρια.
Τη δουλειά αυτή την έκαναν οι Sonderkommando, μια ειδική μονάδα εργασίας που αποτελούνταν από φυλακισμένους Εβραίους οι οποίοι αναγκάστηκαν, υπό απειλή θανάτου, να έχουν ‘’πρωταρχικό καθήκον’’ τη συλλογή των πτωμάτων από τους θαλάμους αερίων και να τους καίνε στα κρεματόρια. Δεν μπορούσαν να αρνηθούν ή να παραιτηθούν από την ‘’εργασία’’ αυτή. Επειδή όμως οι Γερμανικές αρχές χρειάζονταν τους Sonderkommandos να παραμείνουν σωματικά ικανοί, τους παρείχαν προνόμια και λιγότερο άθλιες συνθήκες διαβίωσης από ο,τι άλλοι κρατούμενοι.
Το μπλοκ 5 έχει θέμα, τα Τεκμήρια των Εγκλημάτων. Λίγο πριν το τέλος του πολέμου, οι ναζί προσπάθησαν να εξαλείψουν τα ίχνη της δράσης τους αδειάζοντας βιαστικά τις αποθήκες με τα λαφυραγωγημένα υπάρχοντα των Εβραίων. Στο μπλοκ 5 βρίσκεται ένα μικρό μέρος όσων οι Γερμανοί δεν πρόλαβαν να καταστρέψουν ή να στείλουν στο Γ’ Ράιχ. Η συλλογή περιλαμβάνει σκελετούς γυαλιών, εβραϊκά μαντίλια προσευχής Ταλλίτ, τεχνητά μέλη, κατσαρόλες και είδη καθημερινής χρήσης, βούρτσες και πολλά ακόμη.
Η συλλογή περιλαμβάνει περίπου 3,8 χιλιάδες βαλίτσες
Περισσότερα από 80 χιλιάδες παπούτσια
Από ένα παράθυρο του 5ου μπλοκ…
Το θέμα της έκθεσης στο μπλοκ 6 είναι Η ζωή των φυλακισμένων.
Η διαδικασία εισδοχής στο στρατόπεδο ήταν τραυματική εμπειρία για τους νεοφερμένους. Οι διαταγές στα γερμανικά – άγνωστη γλώσσα για τους περισσότερους – συνοδευόταν από εκφοβισμό και χτυπήματα από τα SS. Ακολουθούσε η φωτογράφιση των εγκλείστων που ήταν μέρος του φακέλου τους κατά την εισδοχή τους στο στρατόπεδο. Στο διάδρομο καθόμουν σιωπηλός κοιτάζοντας τις φωτογραφίες αντρών και γυναικών που η κάθε μια είχε αριθμό κρατούμενου, ονοματεπώνυμο, ημερομηνία γέννησης, ημερομηνία μεταφοράς στο στρατόπεδο και ημερομηνία θανάτου. Όλες οι γυναίκες και οι άντρες που απεικονίζονται στις φωτογραφίες έχασαν τη ζωή τους στο στρατόπεδο.
Πίνακας με τα σήματα που φορούσαν οι έγκλειστοι στις ριγέ στολές φυλακής ,
τα οποία διέφεραν ανάλογα με την αιτία μεταφοράς τους στο στρατόπεδο.
Από τις φωτογραφίες που μας συγκλόνισαν, ήταν αυτές που έδειχναν εξασθενημένες και αποστεωμένες γυναίκες και παιδιά μετά την απελευθέρωσή του στρατοπέδου καθώς και φωτογραφία με 4 κορίτσια θύματα των ιατρικών πειραμάτων. Επίσης πολλές φωτογραφίες παιδιών από την καταχώρησή τους στο μητρώο του στρατοπέδου.
Το Μπλοκ 7 έχει αίθουσες με θέμα, Συνθήκες Διαμονής και Υγιεινής. Κατά τους πρώτους μήνες λειτουργίας του στρατοπέδου Άουσβιτς, οι έγκλειστοι κοιμόνταν στριμωγμένοι στο δάπεδο, επάνω σε άχυρα ή αχυροστρώματα Τα οποία σταδιακά αντικαταστάθηκαν από σανιδοκρέβατα. Στο στρατόπεδο επικρατούσε συμφόρηση. Θεωρητικά ένα διώροφο μπλοκ προοριζόταν για 700 άτομα, αλλά στην πραγματικότητα ο αριθμός τους ήταν πολύ μεγαλύτερος. Οι εγκαταστάσεις υγιεινής του μπλοκ, ήταν ανεπαρκής για τον αριθμό των φυλακισμένων, ενώ την κατάσταση δυσχέραιναν περισσότερο οι διαταγές και απαγορεύσεις των πρεσβυτέρων του θαλάμου.
Είχαμε φορτιστεί και νοιώθαμε πως δεν είχαμε οξυγόνο τόση ώρα μέσα στις αίθουσες των μπλοκ. Σίγουρα έπαιξε ρόλο και ο συνωστισμός από τους επισκέπτες σε κάποιες αίθουσες. Βγήκαμε έξω να πάρουμε αέρα και να μας χτυπήσει λίγο ο ήλιος που είχε κάνει την εμφάνιση του.
Block 10
Το μπλοκ 10 δεν είναι επισκέψιμο, είναι όμως ένα από τα πιο διαβόητα μπλοκ του Άουσβιτς. Και μόνο που το βλέπεις σε πιάνει τρόμος σαν σκεφτείς τι γινόταν εκεί μέσα. Είναι το κτίριο που γινόντουσαν τα φρικιαστικά ιατρικά πειράματα, στο εργαστήρι του ‘’Άγγελου του θανάτου’’ Γιόζεφ Μένγκελε. Ο Μένγκελε ο οποίος παρουσιάστηκε εθελοντικά στα SS, ήταν ένα από τα πλέον διεστραμμένα ιατρικά μυαλά που πέρασαν ποτέ από τον κόσμο. Έβαλε στο στόχαστρο τα παιδιά, τους νάνους, τα μονοζυγωτικά δίδυμα και τους νόμους της κληρονομικότητας, εκτελώντας αμέτρητα ανατριχιαστικά πειράματα στους τροφίμους του Άουσβιτς. Η ‘’ερευνητική’’ του ρουτίνα περιλάμβανε ενέσεις χρώματος για να δει εάν θα αλλάξει το χρώμα των ματιών, μόλυνε δίδυμα με βάκιλο του Κοχ για φυματίωση και βακτηρίδια τύφου για να προσδιοριστεί η περίοδος επώασης, εγχειρήσεις παιδιών χωρίς νάρκωση ενώ οι επιπλοκές του ήταν αδιάφορες. Πολλές φορές οι άπειρες ουσίες εμβολίων έκαναν τα παιδιά ζωντανά-νεκρά. Μέχρι και σήμερα, 75 χρόνια μετά βγαίνουν στο φως μαρτυρίες επιζώντων που επέζησαν των φρικιαστικών πειραμάτων του Μένγκελε και που ακόμα και σήμερα στο άκουσμα του ονόματος του αυτοί οι άνθρωποι τρομάζουν.
Δεν ήταν όμως μόνο ο διαβόητος Γιόζεφ Μένγκελε ο ανατριχιαστικός χιτλερικός γιατρός που έκανε φρικιαστικά πειράματα. Ο Ναζί γιατρός που ήθελε να ξεπεράσει τον Μένγκελε ήταν ο γυναικολόγος Καρλ Κλάουμπεργκ, που επίσης είχε το εργαστήριο του στο μπλοκ 10. Ο Κλάουμπεργκ πραγματοποιούσε πειράματα με μαζικές βασανιστικές στειρώσεις σε εκατοντάδες Εβραίες. Στα έγγραφα του στρατοπέδου αναφέρονταν ως ‘’κρατούμενες για πειραματικές χρήσεις’’. Οι περισσότερες από τις γυναίκες πέθαιναν κατά τη διάρκεια των πειραμάτων ή αποκτούσαν μόνιμη αναπηρία. Η μαζική στείρωση θα ήταν άλλο ένα όπλο στη φαρέτρα των Ναζί για τον αφανισμό των λαών, και ο Κλάουμπεργκ καθώς έγινε διευθυντής στο κολαστήριο του Άουσβιτς αποφάσισε να το ερευνήσει εξονυχιστικά. Πιστεύω πως ο ανθρώπινος νους δεν μπορεί να συλλάβει ότι συνέβη εκεί.
Τα παράθυρα του μπλοκ 10 ήταν σφραγισμένα με σανίδες για να εμποδίζεται η παρακολούθηση των εκτελέσεων στο διπλανό προαύλιο, όπου τουφεκίζονταν οι θανατοποινίτες
Στον περιφραγμένο τοίχο του προαύλιου μεταξύ των μπλοκ 10 και 11, βρίσκεται ο ‘’τοίχος του θανάτου’’, όπου γινόντουσαν οι εκτελέσεις με τουφεκισμό και απαγχονισμό αλλά και της τιμωρίας του πασσάλου και της μαστίγωσης. Μέλη των SS εκτέλεσαν με τουφεκισμό πάνω από 5,000 άτομα, κυρίως ‘’αστυνομικούς κρατούμενους’’ που καταδικάζονταν με θάνατο από γερμανικό δικαστήριο. Τα παράθυρα των κελιών και των αιθουσών του πρώτου ορόφου ήταν χτισμένα, έτσι ώστε οι φυλακισμένοι να μην μπορούν να βλέπουν τις εκτελέσεις. Ο τοίχος του θανάτου, κατεδαφίστηκε από τους Γερμανούς στις αρχές του 1944 και ανακατασκευάστηκε μετά τον πόλεμο.
Στη συνέχεια πήγαμε δίπλα, στο μπλοκ 11. Το κτίριο αυτό είχε αρκετές χρήσεις αλλά πρωτίστως ήταν το κρατητήριο του στρατοπέδου. Εδώ διεξάγονταν οι συνεδριάσεις του γερμανικού έκτακτου δικαστηρίου και διατηρούνται πρωτότυπα δωμάτια και κελιά.
Στο υπόγειο τοποθετούνταν έγκλειστοι ύποπτοι για αντιστασιακή δράση και αυτούς που θεωρούσαν ενόχους για παραβίαση των κανονισμών του στρατοπέδου. Είδαμε το περιβόητο κελί 18, στο οποίο έβαζαν τους καταδικασμένους σε λιμοκτονία ως αντίποινα για την απόδραση συγκρατουμένων. Εδώ απαγορεύεται η φωτογράφιση. Σ’αυτό το κελί πέθανε και ο Πολωνός φραγκισκανός μοναχός Μαξιμίλιαμ Μάρια Κόλμπε, ο οποίος για να σώσει τη ζωή ενός κρατούμενου, τον αντικατάστησε εθελοντικά στην ομάδα των καταδικασμένων σε θάνατο από πείνα. Το κελί 20 είναι η απομόνωση με περιορισμένο αέρα και φως. Στο 22 βρίσκονταν τα κελιά για ορθοστασία! Σε καθένα από αυτά έκλειναν για 3-10 νύχτες ανάλογα την τιμωρία, κρατούμενους που χωρούσαν με το ζόρι μέσα στο κελί σε βασανιστική όρθια στάση όλο το βράδυ, και το πρωί έπρεπε να πάνε κανονικά για δουλειά. Η τιμωρία, η απελπισία, η βαναυσότητα δεν είχε τελειωμό. Στο υπόγειο, στις αρχές Σεπτεμβρίου 1941 οι ναζί έκαναν τη πρώτη δοκιμή μαζικής θανάτωσης με χρήση του ‘’Κυκλώνα Β’’.
Περάσαμε μπροστά από το μπλοκ 20 που στέγαζε ένα ιατρείο στο οποίο δολοφονήθηκαν χιλιάδες άτομα με ενέσεις φαινόλης στην καρδιά, όμως δεν μπήκαμε γιατί το ψυχοπλάκωμα είχε έρθει εδώ και πολύ ώρα και είχε γίνει πιο έντονο με την κλεισούρα στο στενό σκοτεινό υπόγειο με τα κελιά. Δεν θα βλέπαμε άλλο μπλοκ από μέσα. Συνεχίσαμε στον προαύλιο χώρο και πήραμε λίγο καθαρό αέρα και συνήλθαμε.
Μπροστά από την κουζίνα του στρατοπέδου, και απέναντι από την πλατεία προσκλητηρίου, βρίσκεται αναπαράσταση της ομαδικής αγχόνης. Θανατική ποινή δι’ απαγχονισμού με σκοπό την τρομοκράτηση των κρατουμένων, εκτελούνταν κατά τη διάρκεια του προσκλητηρίου. Οι Γερμανοί είχαν εγκαταστήσει ειδική κατασκευή για να μπορούν να εκτελούν 12 άτομα ταυτόχρονα. Ακριβώς δίπλα είναι ένας ανακατασκευασμένος θάλαμος για τον υπεύθυνο προσκλητηρίου που σε περίπτωση κακοκαιρίας παρακολουθούσε από εκεί τη διαδικασία.
Ήμασταν σχεδόν μιάμιση ώρα στο Άουσβιτς και δεν καταλάβαμε πως πέρασε η ώρα. Ήμασταν σχεδόν στο τέλος της προβλεπόμενης διαδρομής στο στρατόπεδο του Άουσβιτς Ι.
Και φτάσαμε έξω από τα διπλά συρματοπλέγματα, στο σημείο εκτέλεσης του διοικητή του στρατοπέδου. Το Απρίλιο του 1947, με καταδικαστική απόφαση του Πολωνικού Ανώτατου Εθνικού Δικαστηρίου, απαγχονίστηκε ο πρώτος διοικητής του στρατοπέδου, αντισυνταγματάρχης των SS, Ρούντολφ Ες.
Αριστερά της αγχόνης, έξω από την πυκνή περίφραξη του στρατοπέδου είναι το κτίριο του πρώτου θαλάμου αερίων και του κρεματορίου που έχει διατηρηθεί κατά το μεγαλύτερο μέρος του στην αυθεντική του μορφή. Στον θάλαμο τα SS δολοφόνησαν με αέριο χιλιάδες Εβραίους και μεγάλες ομάδες σοβιετικών αιχμαλώτων πολέμου. Μπήκαμε μέσα παγωμένοι. Όχι από το κρύο, αλλά από τα γεγονότα που έχουν ποτίσει αυτούς τους τοίχους και από τις ψυχές που χάθηκαν εδώ. Στο μεγαλύτερο δωμάτιο είναι ο παλιός θάλαμος αερίων Α με τις οπές να φαίνονται στην οροφή. Στο διπλανό χώρο βρίσκονται οι δυο κλίβανοι αποτέφρωσης και βαγονέτα για τη μεταφορά των σορών. Όλα αυτά τα ανατριχιαστικά γεγονότα σε συνδυασμό με την παρουσία μας στους χώρους αυτούς μας υπενθύμισαν γιατί το Άουσβιτς συμβολίζει το έσχατο σημείο της ανθρώπινης θηριωδίας.
Η ώρα πέρασε και ο χρόνος άρχισε να γίνεται ασφυκτικός! Το λεωφορείο της Lajkonik για την επιστροφή στην Κρακοβία ήταν στις 12:15. Υπάρχουν και άλλες εταιρείες αλλά δεν το είχα ψάξει και δεν ήθελα να ρισκάρω. Το επόμενο δρομολόγιο της Lajkonik ήταν στις 13:45 αλλά θα ήταν πολύ οριακό ώστε να προλάβουμε και τα αλατωρυχεία. Έτσι των 12:15 ήταν πιεστικό και μας ανάγκαζε να μην αφιερώσουμε πολύ ώρα στο Μπίρκεναου. Στο χώρο έξω από την είσοδο του Άουσβιτς είχε ακόμα περισσότερο κόσμο και αμέτρητα εκδρομικά λεωφορεία. Αστικό για το Μπίρκεναου έχει περίπου ανά 15 λεπτά και η διάρκεια του είναι κανένα 10λεπτο. Στις 11:55 ήμασταν έξω από την πύλη του Μπίρκεναου. Αυτό σήμαινε πως δυστυχώς είχαμε λιγότερο από μια ώρα στη διάθεσή μας.
Το Birkenau, 3χλμ. μακριά από το Άουσβιτς Ι έγινε το μεγαλύτερο κέντρο εξόντωσης Εβραίων στο πλαίσιο της ναζιστικής ‘’τελικής λύσης’’, και το μεγαλύτερο γερμανικό ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης για κρατούμενους διαφόρων εθνικοτήτων. Εκεί εγκαταστάθηκαν τα μεγαλύτερα εργαλεία μαζικής εξόντωσης στην κατεχόμενη Ευρώπη με 6 θαλάμους αερίων και κρεματόρια. Την κεντρική πύλη, από τον Μάιο του 1944 διέσχιζαν τα τρένα με τους Εβραίους. που οδηγούνταν στην εξόντωση.
Ο χώρος είναι αχανής! Παντού ερείπια, χιλιόμετρα από συρματοπλέγματα, και δεκάδες ξύλινα κτίσματα που έχουν σωθεί. Διασκορπισμένοι σε πολλά σημεία του αχανούς στρατοπέδου, άνθρωποι σκυθρωποί, με σκυμμένο το κεφάλι από κάθε γωνιά του πλανήτη που αποτίουν φόρο τιμής στα εκατομμύρια θύματα. Επισκεφτήκαμε τις ξύλινες παράγκες που βρίσκονται στον τομέα BIIa, δεξιά της πύλης. Εδώ διέμεναν άντρες που περνούσαν από καραντίνα μερικών βδομάδων. Σκοπός της καραντίνας ήταν οι νέοι τρόφιμοι να τρομοκρατηθούν και να μυηθούν στους κανόνες του στρατοπέδου.
Τα αποχωρητήρια. Ο αριθμός των κρατούμενων ήταν τόσος μεγάλος που πολλές φορές οι άνθρωποι έκαναν την ανάγκη τους ταυτόχρονα στην ίδια τρύπα. Πόση ταπείνωση και πόση εξαθλίωση είχαν ζήσει εκείνοι οι άνθρωποι σ’αυτόν τον τόπο μαρτυρίου. Εννοείται εξαιτίας των άθλιων συνθηκών υγιεινής σε συνδυασμό με τον μεγάλο αριθμό εγκλείστων, οι ψείρες και οι αρουραίοι είχαν γίνει μάστιγα στο στρατόπεδο και ξεσπούσαν συχνά επιδημίες μεταδοτικών νόσων.
Οι ξύλινοι κοιτώνες …
Τον υπόλοιπό μας χρόνο περιηγηθήκαμε κατά μήκος της σιδηροδρομικής γραμμής και του συρματοπλέγματους με μια σειρά από ξύλινους πυργίσκους σκοπιάς, βλέποντας τα αμέτρητα ερείπια από τα πλινθόκτιστα κτίρια στο βάθος…
Το 1944 εσωτερικά της περίφραξης, τοποθετήθηκαν ράγες που οδηγούσαν κατευθείαν στο εσωτερικό του στρατοπέδου. Τα περισσότερα θύματα έφθαναν με τραίνο, συχνά μετά από πολυήμερα ταξίδια σε βαγόνια μεταφοράς ζώων. Η πλατφόρμα της παρακαμπτήριας σιδηροδρομικής γραμμής, Judenrampe όπως ονομαζόταν (πλατφόρμα των Εβραίων), ήταν το βασικό σημείο άφιξης αποστολών στο Άουσβιτς. Η νέα γραμμή στο Μπίρκενάου οδηγούσε από την κεντρική πύλη, απευθείας στους θαλάμους αερίων, για επίσπευση και απλοποίηση της διαδικασίας εξόντωσης. Αμέσως μετά την άφιξη στην λεγόμενη ‘’ράμπα του θανάτου’’, οι δυνάμεις των SS ξεκλείδωναν τις πόρτες και ειδική ομάδα κρατουμένων άδειαζε τις φορτάμαξες από τις αποσκευές και τυχόν νεκρούς. Συχνά οι εκτοπισμένοι μεταφέρονταν κατευθείαν στους θαλάμους αερίων, ενώ άλλες φορές αφού χώριζαν τους νεοφερμένους σε δυο ομάδες με άντρες και γυναικόπαιδα , ο γιατρός του στρατοπέδου που ήταν συνήθως ο ‘’Άγγελος του θανάτου’’ Γιόζεφ Μένγκελε προχωρούσε στην διαβόητη ‘’διαλογή’’: με ένα νεύμα του δαχτύλου του προς τα δεξιά ή τα αριστερά, οδηγούσε τους μεν νεότερους και υγιείς στο στρατόπεδο για καταναγκαστική εργασία, τους δε ανήμπορους, ηλικιωμένους, εγκύους γυναίκες και παιδιά που ήταν και η συντριπτική πλειονότητα, κατ’ ευθείαν στους θαλάμους αερίων και τα κρεματόρια που ήταν σε κοντινή απόσταση από την πλατφόρμα. Τα άτομα αυτά δεν καταγράφτηκαν στους καταλόγους του στρατοπέδου, δηλαδή δεν σημαδεύτηκαν με αριθμούς ούτε εγγράφηκαν.
Το βαγόνι στη μέση της διαδρομής δεν είναι το αυθεντικό.
Τοποθετήθηκε το 2009 και αποτελεί σύμβολο της εξόντωσης που διαπράχθηκε στο Άουσβιτς.
Στο τέλος φτάσαμε στα ερείπια των θαλάμων αερίων και των κρεματορίων 2 και 3 που βρίσκονται και στις δυο πλευρές της γραμμής. Παρόλο που τα κρεματόρια δούλευαν αδιάκοπα, ήταν αδύνατο να αποτεφρωθούν τόσα πτώματα σε σύντομο χρόνο. Για τον λόγο αυτό, τα πτώματα των θυμάτων καίγονταν και σε ανοιχτό χώρο. Δίπλα στο κρεματόριο 2 έχει δυο λιμνούλες, όπου έριχναν τις ανθρώπινες τέφρες. Πολλές φορές, οι στάχτες φορτώνονταν σε φορτηγά και ρίχνονταν στον ποταμό Βιστούλα. Ίχνη ανθρώπινων τεφρών υπάρχουν ακόμα και σήμερα στην περιοχή των κρεματορίων και των λάκκων καύσης.
Εν μέρει τα κρεματόρια και οι θάλαμοι αερίων γκρεμίστηκαν τον Νοέμβριο του 1944. Το τελευταίο κρεματόριο το ανατίναξαν οι ναζί τον Ιανουάριο του 1945, λίγο πριν από την απελευθέρωση του στρατοπέδου απ' τον Κόκκινο Στρατό, για να κρύψουν τα ίχνη των πράξεων τους.
Στην άκρη της πλατφόρμας, σε απόσταση 800 μέτρων από την κεντρική πύλη, ανάμεσα στα ερείπια των θαλάμων αερίων βρίσκεται το μεγάλο μνημείο για τα θύματα του Άουσβιτς που τοποθετήθηκε στο Μπίρκεναου το 1967. Υπάρχουν 23 επιγραφές με κείμενο στις κυριότερες γλώσσες που μιλούσαν οι εκτοπισμένοι στο Άουσβιτς. Ανάμεσα τους και τα ελληνικά.
Δυστυχώς δεν υπήρχε άλλος χρόνος να δούμε πολλά ακόμα στο Μπίρκενάου. Όπως τα ερείπια των θαλάμων αερίων και κρεματορίων 4 και 5 στα αριστερά του μνημείου στο βάθος. Επίσης δίπλα υπήρχε το συγκρότημα αποθηκών ‘’ Kanada’’ στις οποίες οι Γερμανοί συγκέντρωναν τα λαφυραγωγημένα υπάρχοντα των θυμάτων. Βέβαια δεν έχει μείνει καμία αποθήκη καθώς τον Ιανουάριο του 1945 προκειμένου να εξαλείψουν τα ίχνη των εγκλημάτων, τα SS πυρπόλησαν τις ξύλινες αποθήκες ‘’Καναδάς’’ οι οποίες κάηκαν ολοσχερώς. Απέναντι είναι το κτίριο των κεντρικών λουτρών η λεγόμενη ''Σάουνα'' που έχει διατηρηθεί σε άριστη κατάσταση όπως ήταν τότε.
Έτσι επιστρέψαμε και πάλι περπατώντας κατά μήκος της πλατφόρμας με κατεύθυνση την κεντρική πύλη. Στα δεξιά μας ο περιφραγμένος τομέας ΒΙb και BIa που ήταν εξ ολοκλήρου στρατόπεδο γυναικών και είναι από τα ελάχιστα μέρη που έχουν σωθεί πολλά από τα κτίρια του. Δυστυχώς λόγω πίεσης χρόνου δεν μπήκαμε σ’αυτόν τον τομέα οπότε τον είδαμε μόνο απ έξω μέσα στην περίεργη ηλιοφάνεια και την ομίχλη!
Τα σοβιετικά στρατεύματα απελευθέρωσαν το Άουσβιτς στις 27 Ιανουαρίου 1945. Η ημερομηνία αυτή είναι η παγκόσμια ημέρα μνήμης των Εβραίων θυμάτων του Ολοκαυτώματος. Θηριωδίες έχουν υπάρξει πολλές στην ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού. Οι ναζί όμως επιστράτευσαν την τεχνολογία και έφτιαξαν βιομηχανίες εξόντωσης ανθρώπων. Έστησαν κλίβανους, δίκτυα σωληνώσεων, υπολόγισαν διατομές και αντλίες, για να φτάσει η εξόντωση ανθρώπων σε υψηλά στάνταρντς παραγωγικότητας. Αυτός είναι ο λόγος που το Άουσβιτς δεν συγκρίνεται με τίποτα. Δεν έχει σημασία αν ο αριθμός των θυμάτων ήταν μεγαλύτερος ή μικρότερος από την τάδε γενοκτονία ούτε αν ο τελικός αριθμός των θυμάτων είναι υπερεκτιμημένος. Το εργοστάσιο θανάτου του Άουσβιτς και ο ναζισμός είναι η Αποκτήνωση.
Αν και ήμασταν συνολικά πάνω από 3 ώρες στα δυο στρατόπεδα, και παρ’ όλο που η συναισθηματική φόρτιση ήταν μεγάλη θα ήθελα να είχα κι άλλες ώρες για να δω όλο το Μπιρκενάου. Ίσως επειδή μου αρέσει να ρουφάω την ιστορία όσο τραγική κι αν είναι. Η παρουσία μας σ’αυτόν τον μαρτυρικό τόπο ήταν μια μεγάλη εμπειρία και εύχομαι όλοι οι άνθρωποι να έρθουν εδώ. Να μπορέσουν να αγγίξουν έστω λίγο την ιστορία και να καταλάβουν τι είναι το Άουσβιτς. Το Άουσβιτς είναι το Άουσβιτς. Και η ανθρωπότητα δεν πρέπει να το ξεχάσει.
Πήγαμε στη στάση έξω από την πύλη του Μπιρκενάου και το αστικό ήρθε λίγα λεπτά μετά. Όταν φτάσαμε ξανά στην αφετηρία έξω από το Άουσβιτς Ι, είδα πως το λεωφορείο της Lajkonik που θα αναχωρούσε για την Κρακοβία στις 12:15 ήταν ήδη με ανοιχτή τη μηχανή και η ώρα ήταν 12:07! Με το που κατεβήκαμε από το αστικό, έτρεξα σαν τρελός στο χώρο φύλαξης αποσκευών να πάρω το σάκο μου. Ανεβήκαμε στο λεωφορείο της Lajkonik και όλα καλά! Χωρίς κίνηση και πολύ άνετα φτάσαμε στην Κρακοβία 13:40. Είχαμε πολύ χρόνο μέχρι να πάμε στα αλατωρυχεία!
Εγερτήριο στις 6:20! Ετοιμαζόμαστε, παίρνω την τσάντα μου με τα σνακ μας, και χαράματα στους άδειους δρόμους και στους 0 βαθμούς Κελσίου προχωράμε γοργά για τον σταθμό λεωφορείων σταθμό Dworzec MDA. Βγήκαμε από την παλιά πόλη, περάσαμε την υπόγεια διάβαση, βρεθήκαμε στην πλατεία μπροστά από το εμπορικό Galeria Krakowska, συνεχίσαμε στο στενό δίπλα από το εμπορικό, φτάσαμε στο σταθμό τρένου, κατεβήκαμε τις σκάλες, προχωρήσαμε στο υπόγειο του σιδηροδρομικού σταθμού, προχωρήσαμε ευθεία και στα αριστερά βρήκαμε την είσοδο του σταθμού MDA στην οδό Bosacka 18. Με λίγα λόγια έχει τη διαδικασία του το πράγμα, και όλη η διαδρομή με τα πόδια από το κέντρο της παλιάς πόλης μέχρι το σταθμό είναι περίπου 18 λεπτά. Όχι λίγα. Το σίγουρο είναι πως η διαδρομή αυτή μέσα στο κρύο μας ξύπνησε για τα καλά. Μπήκαμε στο σταθμό και μετά περιμέναμε στο διάδρομο το λεωφορείο της Lajkonik bus.
http://rozklady.mda.malopolska.pl/?lang=eng#krk
https://www.lajkonikbus.pl/lajkonikbus-kup-bilet.html
Το πρώτο λεωφορείο για Oswiecim ξεκινάει στις 6:20 και το επόμενο δρομολόγιο της Lajkonik bus, το οποίο πήραμε εμείς είναι στις 7:10. Πληρώσαμε απευθείας στο οδηγό 15 ζλότι το άτομο και το λεωφορείο γέμισε ασφυκτικά. Φτάσαμε στο τέρμα της διαδρομής στις 8:35 ακριβώς απέναντι από το Μουσείο του Άουσβιτς. Το μέρος είναι γεμάτο με μεγάλα παρκινγκ τα οποία ήταν ήδη γεμάτα με αυτοκίνητα και τουριστικά λεωφορεία. Η προγραμματισμένη ώρα εισόδου μας ήταν στις 9:00.
Τα εισιτήρια τα είχα κλείσει λίγες βδομάδες νωρίτερα από το επίσημο site https://visit.auschwitz.org/?lang=en Επιλέγεις το Visit for individuals, την ημερομηνία που θες, και εμφανίζεται η λίστα με τις διαθέσιμες ώρες ξενάγησης, το είδος επίσκεψης δηλαδή αν είναι για μεμονωμένους επισκέπτες χωρίς ξεναγό ή για οργανωμένες ξεναγήσεις με ξεναγό, τη γλώσσα ξενάγησης, και τις διαθέσιμες θέσεις για κάθε επιλογή. Κάθε επιλογή έχει μέγιστο αριθμό 25 επισκέπτες.
Εξ αρχής ήθελα να περιηγηθούμε μόνοι μας χωρίς ξεναγό. Οι απόψεις διίστανται για το τι είναι καλύτερο όμως στη δική μας περίπτωση η επιλογή ήταν ξεκάθαρη. Έχω διαβάσει πραγματικά αμέτρητα άρθρα, έρευνες, βιβλία για το Άουσβιτς που θα μπορούσα κι εγώ να γίνω ξεναγός! Πέρα από αυτό όμως εγώ δεν ήθελα να ακολουθήσω ένα γκρουπ, όχι μόνο γιατί θα άκουγα πράγματα που ξέρω πολύ καλά, αλλά και για να νιώσω όσο πιο εσωτερικά γίνεται αυτόν τον συγκλονιστικό τόπο. Είχα παραγγείλει από πέρσι από το site του μουσείου, τον επίσημο Οδηγό μουσείων Άουσβιτς-Μπίρκεναου ο όποιος ήρθε ταχυδρομικά στο σπίτι μου. Ένας εξαιρετικά χρήσιμος οδηγός για όσους επισκέπτονται μόνοι τους το Άουσβιτς. Σε καθοδηγεί στα κτίρια και στους θαλάμους με σειρά, αναλύσει τα εκθέματα κάθε αίθουσας και σε βοηθάει να μη χαθείς. http://auschwitz.org/en/type-of-pub...witz-birkenau-memorial-a-guidebook,293.html#9
Θα γινόμουν λοιπόν ο ξεναγός του Rose για να τον βάλω στο κλίμα, λέγοντας του πληροφορίες για αυτά που βλέπουμε με τη βοήθεια του οδηγού και πολλά ακόμα βάση αυτών που έχω διαβάσει όλα τα χρόνια που έχω ασχοληθεί με το θέμα. Βλέποντας όμως τόσο πολύ κόσμο να είναι στην είσοδο μετάνιωσα που έκλεισα τα εισιτήρια μας για τις 9:00 το πρωί. Στις 9:00 είναι η πρώτη είσοδος για τα γκρουπ ενώ η πρώτη είσοδος για τους μεμονωμένους επισκέπτες είναι στις 7:30 και μετά στις 7:45. Την είσοδο των 7:45 κάλλιστα μπορεί να την προλάβει κάποιος εφόσον πάρει το πρώτο λεωφορείο της Lajkonik bus που ξεκινάει από την Κρακοβία στις 6:20. Αυτό σημαίνει πως έχεις πάνω από μια ώρα μέχρι να πλακώσουν τα γκρουπ , κι έτσι μπορείς να νιώσεις το μέρος καλύτερα και να δεις με ησυχία τα μπλοκ των κτιρίων και τα δωμάτια. Προσπάθησα όσο μπορούσα να φεύγω από το συνωστισμό αλλά δεν ήταν πάντα εύκολο, ειδικά μέσα στα κτίρια. Ο προαύλιος χώρος όμως ανάμεσα στα κτίρια είναι πολύ μεγάλος κι έτσι θα δείτε πολλές φωτογραφίες χωρίς ίχνος κόσμου!
Φτάνοντας στην είσοδο δυο κοπέλες τσέκαραν τα εισιτήρια μας. Βλέποντας το μέγεθος της τσάντας που είχα στην πλάτη, μου είπαν πως δυστυχώς δεν επιτρέπεται να την έχω μαζί μου, και να την αφήσω δίπλα στο χώρο φύλαξης αποσκευών με κόστος 4 ζλότι. Αφού άφησα την τσάντα μου περάσαμε τον έλεγχο αεροδρομίου και ήμασταν πια έτοιμοι να μπούμε στο χώρο του στρατοπέδου. Η στιγμή που περίμενα είχε φτάσει και ήδη ένιωθα μουδιασμένος. Η πρωινή καταχνιά έκανε ακόμα πιο δραματικό το τοπίο.
Φτάνοντας στην κεντρική πύλη, συνειδητοποίησα πια που βρισκόμουν. Για αρκετά λεπτά ήμασταν σιωπηλοί πριν διαβούμε το στρατόπεδο, κοιτάζοντας την περιβόητη επιγραφή ‘’ARBEIT MACHT FREI’’, Η εργασία απελευθερώνει! Χιλιάδες έγκλειστοι από τις 4:30 τα ξημερώματα διέσχιζαν την πύλη, πηγαίνοντας για βαριά, πολύωρη σωματική εργασία. Γύριζαν εξουθενωμένοι στο στρατόπεδο το βράδυ, κουβαλώντας τις σωρούς των νεκρών συγκρατούμενων τους.
Ο χρόνος έχει σταματήσει στο Άουσβιτς…
Περάσαμε την πύλη και μπήκαμε πια στο ναζιστικό γερμανικό στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς. Το σύμβολο του Ολοκαυτώματος, της γενοκτονίας και του τρόμου. Έχουν χυθεί τόνοι αίματος στο Άουσβιτς και έχουν χυθεί τόνοι μελανιού εδώ και 75 χρόνια που περιγράφουν όλα όσα έγιναν στα κολαστήρια του Άουσβιτς- Μπίρκεναου. Με διαπέρασε ένα δέος και ένα συναίσθημα που δεν μπορεί να εξηγηθεί με λόγια. Ο χώρος γεμάτος μπλοκ κτιρίων στη σειρά, με πύργους κατόπτευσης, φράχτες με διπλές σειρές από συρματοπλέγματα.
14 Ιουνίου 1940. Η μέρα αυτή θεωρείται η μέρα της έναρξης λειτουργίας του στρατοπέδου. Στην πρώτη περίοδο της ύπαρξής του οι κατοχικές αρχές κατεύθυναν εδώ κυρίως Πολωνούς κρατούμενους για πολιτικούς λόγους, καθώς και τους Αθίγγανους και σοβιετικούς αιχμαλώτους.
Από το 1942 το στρατόπεδο άρχισε να έχει και δεύτερη λειτουργία. Έγινε το μέρος της μαζικής εξόντωσης των Εβραίων της Ευρώπης.
Ξεκινήσαμε την ξενάγηση μας από το μπλοκ 4 που έχει θέμα την εξόντωση!
Οι συλλογές, το αρχείο και τα εκθέματα των δυο στρατοπέδων Άουσβιτς ΙΙ Μπίρκεναου, που έχει σωθεί, είναι συγκλονιστικά. 80.000 παπούτσια, χιλιάδες βαλίτσες, 40 κιλά σκελετοί γυαλιών, τεχνητά μέλη, ραβδωτές στολές του στρατοπέδου και πολλά ακόμα αντικείμενα και πειστήρια των εγκλημάτων. Επίσης 39 χιλιάδες αρνητικά φωτογραφιών, 200 φωτογραφίες τραβηγμένες από τα SS στο Μπίρκεναου κατά τη μεταφορά των Εβραίων από την Ουγγαρία το 1944, σχεδόν 2,5 χιλιάδες οικογενειακές φωτογραφίες που είχαν φέρει μαζί τους οι Εβραίοι και χιλιάδες ακόμα ντοκουμέντα.
Χάρτης της Ευρώπης με σημειωμένα τα σημαντικότερα μέρη, από όπου ξεκινούσαν τα τρένα με τους εκτοπισμένους, κυρίως Εβραίους. Το πιο μακρινό, η Ρόδος.
Πίνακας με τους αριθμούς των εκτοπισμένων στο Άουσβιτς
Σε μια αίθουσα βλέπουμε μοναδικές αρχειακές φωτογραφίες που έβγαλαν μέλη των SS στο στρατόπεδο Μπιρκενάου την άνοιξη του 1944 από την άφιξη των Ούγγρων Εβραίων και τη διαδικασία που ακολουθείται από τα μέλη των SS. Είναι τόσο ζωντανές αυτές οι εικόνες βλέποντας τη θλίψη την απόγνωση και την αβεβαιότητα στα πρόσωπα αυτών των ανθρώπων, που δημιουργούν κόμπο στο στομάχι.

Την περίοδο λειτουργίας του Άουσβιτς, μεταφέρθηκαν εκεί τουλάχιστον 1,3 εκατομμύρια άτομα: 1.100.000 Εβραίοι, 140,000 Πολωνοί, 23,000 Ρομά, 15,000 σοβιετικοί αιχμάλωτοι πολέμου και 25 κρατούμενοι άλλων εθνικοτήτων. Περίπου 900,000 Εβραίοι δολοφονήθηκαν στους θαλάμους αερίων αμέσως μετά τη μεταφορά τους στο στρατόπεδο. Οι περισσότεροι Εβραίοι που μεταφέρθηκαν στο Άουσβιτς- Μπίρκεναου ήταν από την Ουγγαρία.

Η συστηματική δίωξη των Εβραίων της Θεσσαλονίκης άρχισε το δεύτερο καλοκαίρι της Κατοχής. Κανείς δεν μπορεί να ξεχάσει την 11η Ιουλίου 1942, όπου όλοι οι άρρενες Εβραίοι της Θεσσαλονίκης ηλικίας 18 έως 45 ετών διατάχθηκαν να συγκεντρωθούν στην Πλατεία Ελευθερίας για να καταγραφούν σε καταλόγους εργασίας. Στους άντρες απαγορεύτηκε να πιουν νερό και κάτω από τον καυτό καλοκαιρινό ήλιο 10.000 περίπου άντρες αναγκάστηκαν να εκτελούν εξευτελιστικές ‘’γυμναστικές ασκήσεις’’ μέχρι εξάντλησης.
15 Μαρτίου 1943 ξεκίνησε το πρώτο τρένο από τη Θεσσαλονίκη για τη μακρινή Πολωνία, και μέχρι τις 2 Αυγούστου 1943 είχαν γίνει συνολικά 19 σιδηροδρομικές αποστολές. Σχεδόν όλος ο εβραϊκός πληθυσμός της Θεσσαλονίκης φορτώθηκε στα τρένα και δίχως να το γνωρίζουν οδηγήθηκαν στο διαβόητο στρατόπεδο συγκέντρωσης και εξόντωσης Άουσβιτς ΙΙ Μπίρκεναου. Οι περισσότεροι από αυτούς αμέσως μετά την άφιξη τους μεταφέρθηκαν προς εξόντωση στους θαλάμους αερίων. Μέχρι τη λήξη του πολέμου είχε εξοντωθεί σχεδόν το 97% του εβραϊκού πληθυσμού. Για την Θεσσαλονίκη, αυτός ο φόρος αίματος ήταν βαρύτατος. Η ιστορική εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης είχε σχεδόν αφανιστεί και μόνο 1.950 άτομα σώθηκαν και επέστρεψαν.
Άδεια δοχεία του θανατηφόρου αερίου Zyklon B που χρησιμοποιούνταν στους θάλαμοι αερίων
Στην αίθουσα 4 στην οποία απαγορεύεται η φωτογράφιση, είδαμε δυο συγκλονιστικές φωτογραφίες που έβγαλαν μέλη της Sonderkommando κρυφά το 1944 στο Μπίρκεναου. Στη μια φαίνονται γυμνές γυναίκες πριν μπουν στο θάλαμο αερίων και στην άλλη φωτογραφία με καύση νεκρών σε σωρούς ξύλων. Στην αίθουσα 5 επίσης απαγορεύεται η φωτογράφιση. Στο χώρο αυτό υπάρχει ένα από τα συγκλονιστικότερα πειστήρια των εγκλημάτων. Σε μια τεράστια βιτρίνα, σχεδόν δυο τόνοι γυναικεία μαλλιά. Οι ναζί έκοβαν τα μαλλιά από τα θύματα τα οποία τα έστελναν σε εργοστάσια για να φτιάξουν ύφασμα. Κοιτούσαμε αποσβολωμένοι και δεν μπορούσαμε να πιστέψουμε αυτό που βλέπουμε. Ήμασταν σοκαρισμένοι.
Τα SS δεν αποκάλυπταν μέχρι τέλους στους εκτοπισμένους τι τους περίμενε. Συνήθως τους έλεγαν πως οδηγούνται σε στρατόπεδο, αλλά πριν πρέπει να πλυθούν και να απολυμανθούν. Όσοι επιλέγονταν για θανάτωση, έπρεπε να ξεντυθούν πριν μπουν στο θάλαμο αερίων. Οι χώροι αυτοί είχαν ψεύτικες ντουζιέρες, ενώ στα αποδυτήρια υπήρχαν παγκάκια και αριθμημένες κρεμάστρες για να δημιουργούν στους εκτοπισμένους την εντύπωση ότι ‘’μετά το λουτρό’’ θα πάρουν τα ρούχα τους και θα παν στους κοιτώνες. Μέλη των SS με μάσκες άνοιγαν δοχεία ‘’Κυκλώνα Β’’ και απελευθέρωναν στους θαλάμους το δηλητηριώδες αέριο προκαλώντας ασφυξία σε όσους βρίσκονταν εκεί. Τα ουρλιαχτά, η απελπισία, η πάλη ανάμεσα στα θύματα ήταν διάχυτη παντού. Έπειτα οι σοροί μαζεύονταν και καίγονταν στα κρεματόρια.
Τη δουλειά αυτή την έκαναν οι Sonderkommando, μια ειδική μονάδα εργασίας που αποτελούνταν από φυλακισμένους Εβραίους οι οποίοι αναγκάστηκαν, υπό απειλή θανάτου, να έχουν ‘’πρωταρχικό καθήκον’’ τη συλλογή των πτωμάτων από τους θαλάμους αερίων και να τους καίνε στα κρεματόρια. Δεν μπορούσαν να αρνηθούν ή να παραιτηθούν από την ‘’εργασία’’ αυτή. Επειδή όμως οι Γερμανικές αρχές χρειάζονταν τους Sonderkommandos να παραμείνουν σωματικά ικανοί, τους παρείχαν προνόμια και λιγότερο άθλιες συνθήκες διαβίωσης από ο,τι άλλοι κρατούμενοι.
Το μπλοκ 5 έχει θέμα, τα Τεκμήρια των Εγκλημάτων. Λίγο πριν το τέλος του πολέμου, οι ναζί προσπάθησαν να εξαλείψουν τα ίχνη της δράσης τους αδειάζοντας βιαστικά τις αποθήκες με τα λαφυραγωγημένα υπάρχοντα των Εβραίων. Στο μπλοκ 5 βρίσκεται ένα μικρό μέρος όσων οι Γερμανοί δεν πρόλαβαν να καταστρέψουν ή να στείλουν στο Γ’ Ράιχ. Η συλλογή περιλαμβάνει σκελετούς γυαλιών, εβραϊκά μαντίλια προσευχής Ταλλίτ, τεχνητά μέλη, κατσαρόλες και είδη καθημερινής χρήσης, βούρτσες και πολλά ακόμη.
Η συλλογή περιλαμβάνει περίπου 3,8 χιλιάδες βαλίτσες
Περισσότερα από 80 χιλιάδες παπούτσια
Από ένα παράθυρο του 5ου μπλοκ…
Το θέμα της έκθεσης στο μπλοκ 6 είναι Η ζωή των φυλακισμένων.
Η διαδικασία εισδοχής στο στρατόπεδο ήταν τραυματική εμπειρία για τους νεοφερμένους. Οι διαταγές στα γερμανικά – άγνωστη γλώσσα για τους περισσότερους – συνοδευόταν από εκφοβισμό και χτυπήματα από τα SS. Ακολουθούσε η φωτογράφιση των εγκλείστων που ήταν μέρος του φακέλου τους κατά την εισδοχή τους στο στρατόπεδο. Στο διάδρομο καθόμουν σιωπηλός κοιτάζοντας τις φωτογραφίες αντρών και γυναικών που η κάθε μια είχε αριθμό κρατούμενου, ονοματεπώνυμο, ημερομηνία γέννησης, ημερομηνία μεταφοράς στο στρατόπεδο και ημερομηνία θανάτου. Όλες οι γυναίκες και οι άντρες που απεικονίζονται στις φωτογραφίες έχασαν τη ζωή τους στο στρατόπεδο.
Πίνακας με τα σήματα που φορούσαν οι έγκλειστοι στις ριγέ στολές φυλακής ,
τα οποία διέφεραν ανάλογα με την αιτία μεταφοράς τους στο στρατόπεδο.
Από τις φωτογραφίες που μας συγκλόνισαν, ήταν αυτές που έδειχναν εξασθενημένες και αποστεωμένες γυναίκες και παιδιά μετά την απελευθέρωσή του στρατοπέδου καθώς και φωτογραφία με 4 κορίτσια θύματα των ιατρικών πειραμάτων. Επίσης πολλές φωτογραφίες παιδιών από την καταχώρησή τους στο μητρώο του στρατοπέδου.
Το Μπλοκ 7 έχει αίθουσες με θέμα, Συνθήκες Διαμονής και Υγιεινής. Κατά τους πρώτους μήνες λειτουργίας του στρατοπέδου Άουσβιτς, οι έγκλειστοι κοιμόνταν στριμωγμένοι στο δάπεδο, επάνω σε άχυρα ή αχυροστρώματα Τα οποία σταδιακά αντικαταστάθηκαν από σανιδοκρέβατα. Στο στρατόπεδο επικρατούσε συμφόρηση. Θεωρητικά ένα διώροφο μπλοκ προοριζόταν για 700 άτομα, αλλά στην πραγματικότητα ο αριθμός τους ήταν πολύ μεγαλύτερος. Οι εγκαταστάσεις υγιεινής του μπλοκ, ήταν ανεπαρκής για τον αριθμό των φυλακισμένων, ενώ την κατάσταση δυσχέραιναν περισσότερο οι διαταγές και απαγορεύσεις των πρεσβυτέρων του θαλάμου.
Είχαμε φορτιστεί και νοιώθαμε πως δεν είχαμε οξυγόνο τόση ώρα μέσα στις αίθουσες των μπλοκ. Σίγουρα έπαιξε ρόλο και ο συνωστισμός από τους επισκέπτες σε κάποιες αίθουσες. Βγήκαμε έξω να πάρουμε αέρα και να μας χτυπήσει λίγο ο ήλιος που είχε κάνει την εμφάνιση του.
Block 10
Το μπλοκ 10 δεν είναι επισκέψιμο, είναι όμως ένα από τα πιο διαβόητα μπλοκ του Άουσβιτς. Και μόνο που το βλέπεις σε πιάνει τρόμος σαν σκεφτείς τι γινόταν εκεί μέσα. Είναι το κτίριο που γινόντουσαν τα φρικιαστικά ιατρικά πειράματα, στο εργαστήρι του ‘’Άγγελου του θανάτου’’ Γιόζεφ Μένγκελε. Ο Μένγκελε ο οποίος παρουσιάστηκε εθελοντικά στα SS, ήταν ένα από τα πλέον διεστραμμένα ιατρικά μυαλά που πέρασαν ποτέ από τον κόσμο. Έβαλε στο στόχαστρο τα παιδιά, τους νάνους, τα μονοζυγωτικά δίδυμα και τους νόμους της κληρονομικότητας, εκτελώντας αμέτρητα ανατριχιαστικά πειράματα στους τροφίμους του Άουσβιτς. Η ‘’ερευνητική’’ του ρουτίνα περιλάμβανε ενέσεις χρώματος για να δει εάν θα αλλάξει το χρώμα των ματιών, μόλυνε δίδυμα με βάκιλο του Κοχ για φυματίωση και βακτηρίδια τύφου για να προσδιοριστεί η περίοδος επώασης, εγχειρήσεις παιδιών χωρίς νάρκωση ενώ οι επιπλοκές του ήταν αδιάφορες. Πολλές φορές οι άπειρες ουσίες εμβολίων έκαναν τα παιδιά ζωντανά-νεκρά. Μέχρι και σήμερα, 75 χρόνια μετά βγαίνουν στο φως μαρτυρίες επιζώντων που επέζησαν των φρικιαστικών πειραμάτων του Μένγκελε και που ακόμα και σήμερα στο άκουσμα του ονόματος του αυτοί οι άνθρωποι τρομάζουν.
Δεν ήταν όμως μόνο ο διαβόητος Γιόζεφ Μένγκελε ο ανατριχιαστικός χιτλερικός γιατρός που έκανε φρικιαστικά πειράματα. Ο Ναζί γιατρός που ήθελε να ξεπεράσει τον Μένγκελε ήταν ο γυναικολόγος Καρλ Κλάουμπεργκ, που επίσης είχε το εργαστήριο του στο μπλοκ 10. Ο Κλάουμπεργκ πραγματοποιούσε πειράματα με μαζικές βασανιστικές στειρώσεις σε εκατοντάδες Εβραίες. Στα έγγραφα του στρατοπέδου αναφέρονταν ως ‘’κρατούμενες για πειραματικές χρήσεις’’. Οι περισσότερες από τις γυναίκες πέθαιναν κατά τη διάρκεια των πειραμάτων ή αποκτούσαν μόνιμη αναπηρία. Η μαζική στείρωση θα ήταν άλλο ένα όπλο στη φαρέτρα των Ναζί για τον αφανισμό των λαών, και ο Κλάουμπεργκ καθώς έγινε διευθυντής στο κολαστήριο του Άουσβιτς αποφάσισε να το ερευνήσει εξονυχιστικά. Πιστεύω πως ο ανθρώπινος νους δεν μπορεί να συλλάβει ότι συνέβη εκεί.
Τα παράθυρα του μπλοκ 10 ήταν σφραγισμένα με σανίδες για να εμποδίζεται η παρακολούθηση των εκτελέσεων στο διπλανό προαύλιο, όπου τουφεκίζονταν οι θανατοποινίτες
Στον περιφραγμένο τοίχο του προαύλιου μεταξύ των μπλοκ 10 και 11, βρίσκεται ο ‘’τοίχος του θανάτου’’, όπου γινόντουσαν οι εκτελέσεις με τουφεκισμό και απαγχονισμό αλλά και της τιμωρίας του πασσάλου και της μαστίγωσης. Μέλη των SS εκτέλεσαν με τουφεκισμό πάνω από 5,000 άτομα, κυρίως ‘’αστυνομικούς κρατούμενους’’ που καταδικάζονταν με θάνατο από γερμανικό δικαστήριο. Τα παράθυρα των κελιών και των αιθουσών του πρώτου ορόφου ήταν χτισμένα, έτσι ώστε οι φυλακισμένοι να μην μπορούν να βλέπουν τις εκτελέσεις. Ο τοίχος του θανάτου, κατεδαφίστηκε από τους Γερμανούς στις αρχές του 1944 και ανακατασκευάστηκε μετά τον πόλεμο.
Στη συνέχεια πήγαμε δίπλα, στο μπλοκ 11. Το κτίριο αυτό είχε αρκετές χρήσεις αλλά πρωτίστως ήταν το κρατητήριο του στρατοπέδου. Εδώ διεξάγονταν οι συνεδριάσεις του γερμανικού έκτακτου δικαστηρίου και διατηρούνται πρωτότυπα δωμάτια και κελιά.
Στο υπόγειο τοποθετούνταν έγκλειστοι ύποπτοι για αντιστασιακή δράση και αυτούς που θεωρούσαν ενόχους για παραβίαση των κανονισμών του στρατοπέδου. Είδαμε το περιβόητο κελί 18, στο οποίο έβαζαν τους καταδικασμένους σε λιμοκτονία ως αντίποινα για την απόδραση συγκρατουμένων. Εδώ απαγορεύεται η φωτογράφιση. Σ’αυτό το κελί πέθανε και ο Πολωνός φραγκισκανός μοναχός Μαξιμίλιαμ Μάρια Κόλμπε, ο οποίος για να σώσει τη ζωή ενός κρατούμενου, τον αντικατάστησε εθελοντικά στην ομάδα των καταδικασμένων σε θάνατο από πείνα. Το κελί 20 είναι η απομόνωση με περιορισμένο αέρα και φως. Στο 22 βρίσκονταν τα κελιά για ορθοστασία! Σε καθένα από αυτά έκλειναν για 3-10 νύχτες ανάλογα την τιμωρία, κρατούμενους που χωρούσαν με το ζόρι μέσα στο κελί σε βασανιστική όρθια στάση όλο το βράδυ, και το πρωί έπρεπε να πάνε κανονικά για δουλειά. Η τιμωρία, η απελπισία, η βαναυσότητα δεν είχε τελειωμό. Στο υπόγειο, στις αρχές Σεπτεμβρίου 1941 οι ναζί έκαναν τη πρώτη δοκιμή μαζικής θανάτωσης με χρήση του ‘’Κυκλώνα Β’’.
Περάσαμε μπροστά από το μπλοκ 20 που στέγαζε ένα ιατρείο στο οποίο δολοφονήθηκαν χιλιάδες άτομα με ενέσεις φαινόλης στην καρδιά, όμως δεν μπήκαμε γιατί το ψυχοπλάκωμα είχε έρθει εδώ και πολύ ώρα και είχε γίνει πιο έντονο με την κλεισούρα στο στενό σκοτεινό υπόγειο με τα κελιά. Δεν θα βλέπαμε άλλο μπλοκ από μέσα. Συνεχίσαμε στον προαύλιο χώρο και πήραμε λίγο καθαρό αέρα και συνήλθαμε.
Μπροστά από την κουζίνα του στρατοπέδου, και απέναντι από την πλατεία προσκλητηρίου, βρίσκεται αναπαράσταση της ομαδικής αγχόνης. Θανατική ποινή δι’ απαγχονισμού με σκοπό την τρομοκράτηση των κρατουμένων, εκτελούνταν κατά τη διάρκεια του προσκλητηρίου. Οι Γερμανοί είχαν εγκαταστήσει ειδική κατασκευή για να μπορούν να εκτελούν 12 άτομα ταυτόχρονα. Ακριβώς δίπλα είναι ένας ανακατασκευασμένος θάλαμος για τον υπεύθυνο προσκλητηρίου που σε περίπτωση κακοκαιρίας παρακολουθούσε από εκεί τη διαδικασία.
Ήμασταν σχεδόν μιάμιση ώρα στο Άουσβιτς και δεν καταλάβαμε πως πέρασε η ώρα. Ήμασταν σχεδόν στο τέλος της προβλεπόμενης διαδρομής στο στρατόπεδο του Άουσβιτς Ι.
Και φτάσαμε έξω από τα διπλά συρματοπλέγματα, στο σημείο εκτέλεσης του διοικητή του στρατοπέδου. Το Απρίλιο του 1947, με καταδικαστική απόφαση του Πολωνικού Ανώτατου Εθνικού Δικαστηρίου, απαγχονίστηκε ο πρώτος διοικητής του στρατοπέδου, αντισυνταγματάρχης των SS, Ρούντολφ Ες.
Αριστερά της αγχόνης, έξω από την πυκνή περίφραξη του στρατοπέδου είναι το κτίριο του πρώτου θαλάμου αερίων και του κρεματορίου που έχει διατηρηθεί κατά το μεγαλύτερο μέρος του στην αυθεντική του μορφή. Στον θάλαμο τα SS δολοφόνησαν με αέριο χιλιάδες Εβραίους και μεγάλες ομάδες σοβιετικών αιχμαλώτων πολέμου. Μπήκαμε μέσα παγωμένοι. Όχι από το κρύο, αλλά από τα γεγονότα που έχουν ποτίσει αυτούς τους τοίχους και από τις ψυχές που χάθηκαν εδώ. Στο μεγαλύτερο δωμάτιο είναι ο παλιός θάλαμος αερίων Α με τις οπές να φαίνονται στην οροφή. Στο διπλανό χώρο βρίσκονται οι δυο κλίβανοι αποτέφρωσης και βαγονέτα για τη μεταφορά των σορών. Όλα αυτά τα ανατριχιαστικά γεγονότα σε συνδυασμό με την παρουσία μας στους χώρους αυτούς μας υπενθύμισαν γιατί το Άουσβιτς συμβολίζει το έσχατο σημείο της ανθρώπινης θηριωδίας.
Η ώρα πέρασε και ο χρόνος άρχισε να γίνεται ασφυκτικός! Το λεωφορείο της Lajkonik για την επιστροφή στην Κρακοβία ήταν στις 12:15. Υπάρχουν και άλλες εταιρείες αλλά δεν το είχα ψάξει και δεν ήθελα να ρισκάρω. Το επόμενο δρομολόγιο της Lajkonik ήταν στις 13:45 αλλά θα ήταν πολύ οριακό ώστε να προλάβουμε και τα αλατωρυχεία. Έτσι των 12:15 ήταν πιεστικό και μας ανάγκαζε να μην αφιερώσουμε πολύ ώρα στο Μπίρκεναου. Στο χώρο έξω από την είσοδο του Άουσβιτς είχε ακόμα περισσότερο κόσμο και αμέτρητα εκδρομικά λεωφορεία. Αστικό για το Μπίρκεναου έχει περίπου ανά 15 λεπτά και η διάρκεια του είναι κανένα 10λεπτο. Στις 11:55 ήμασταν έξω από την πύλη του Μπίρκεναου. Αυτό σήμαινε πως δυστυχώς είχαμε λιγότερο από μια ώρα στη διάθεσή μας.
Το Birkenau, 3χλμ. μακριά από το Άουσβιτς Ι έγινε το μεγαλύτερο κέντρο εξόντωσης Εβραίων στο πλαίσιο της ναζιστικής ‘’τελικής λύσης’’, και το μεγαλύτερο γερμανικό ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης για κρατούμενους διαφόρων εθνικοτήτων. Εκεί εγκαταστάθηκαν τα μεγαλύτερα εργαλεία μαζικής εξόντωσης στην κατεχόμενη Ευρώπη με 6 θαλάμους αερίων και κρεματόρια. Την κεντρική πύλη, από τον Μάιο του 1944 διέσχιζαν τα τρένα με τους Εβραίους. που οδηγούνταν στην εξόντωση.
Ο χώρος είναι αχανής! Παντού ερείπια, χιλιόμετρα από συρματοπλέγματα, και δεκάδες ξύλινα κτίσματα που έχουν σωθεί. Διασκορπισμένοι σε πολλά σημεία του αχανούς στρατοπέδου, άνθρωποι σκυθρωποί, με σκυμμένο το κεφάλι από κάθε γωνιά του πλανήτη που αποτίουν φόρο τιμής στα εκατομμύρια θύματα. Επισκεφτήκαμε τις ξύλινες παράγκες που βρίσκονται στον τομέα BIIa, δεξιά της πύλης. Εδώ διέμεναν άντρες που περνούσαν από καραντίνα μερικών βδομάδων. Σκοπός της καραντίνας ήταν οι νέοι τρόφιμοι να τρομοκρατηθούν και να μυηθούν στους κανόνες του στρατοπέδου.
Τα αποχωρητήρια. Ο αριθμός των κρατούμενων ήταν τόσος μεγάλος που πολλές φορές οι άνθρωποι έκαναν την ανάγκη τους ταυτόχρονα στην ίδια τρύπα. Πόση ταπείνωση και πόση εξαθλίωση είχαν ζήσει εκείνοι οι άνθρωποι σ’αυτόν τον τόπο μαρτυρίου. Εννοείται εξαιτίας των άθλιων συνθηκών υγιεινής σε συνδυασμό με τον μεγάλο αριθμό εγκλείστων, οι ψείρες και οι αρουραίοι είχαν γίνει μάστιγα στο στρατόπεδο και ξεσπούσαν συχνά επιδημίες μεταδοτικών νόσων.
Οι ξύλινοι κοιτώνες …
Τον υπόλοιπό μας χρόνο περιηγηθήκαμε κατά μήκος της σιδηροδρομικής γραμμής και του συρματοπλέγματους με μια σειρά από ξύλινους πυργίσκους σκοπιάς, βλέποντας τα αμέτρητα ερείπια από τα πλινθόκτιστα κτίρια στο βάθος…
Το 1944 εσωτερικά της περίφραξης, τοποθετήθηκαν ράγες που οδηγούσαν κατευθείαν στο εσωτερικό του στρατοπέδου. Τα περισσότερα θύματα έφθαναν με τραίνο, συχνά μετά από πολυήμερα ταξίδια σε βαγόνια μεταφοράς ζώων. Η πλατφόρμα της παρακαμπτήριας σιδηροδρομικής γραμμής, Judenrampe όπως ονομαζόταν (πλατφόρμα των Εβραίων), ήταν το βασικό σημείο άφιξης αποστολών στο Άουσβιτς. Η νέα γραμμή στο Μπίρκενάου οδηγούσε από την κεντρική πύλη, απευθείας στους θαλάμους αερίων, για επίσπευση και απλοποίηση της διαδικασίας εξόντωσης. Αμέσως μετά την άφιξη στην λεγόμενη ‘’ράμπα του θανάτου’’, οι δυνάμεις των SS ξεκλείδωναν τις πόρτες και ειδική ομάδα κρατουμένων άδειαζε τις φορτάμαξες από τις αποσκευές και τυχόν νεκρούς. Συχνά οι εκτοπισμένοι μεταφέρονταν κατευθείαν στους θαλάμους αερίων, ενώ άλλες φορές αφού χώριζαν τους νεοφερμένους σε δυο ομάδες με άντρες και γυναικόπαιδα , ο γιατρός του στρατοπέδου που ήταν συνήθως ο ‘’Άγγελος του θανάτου’’ Γιόζεφ Μένγκελε προχωρούσε στην διαβόητη ‘’διαλογή’’: με ένα νεύμα του δαχτύλου του προς τα δεξιά ή τα αριστερά, οδηγούσε τους μεν νεότερους και υγιείς στο στρατόπεδο για καταναγκαστική εργασία, τους δε ανήμπορους, ηλικιωμένους, εγκύους γυναίκες και παιδιά που ήταν και η συντριπτική πλειονότητα, κατ’ ευθείαν στους θαλάμους αερίων και τα κρεματόρια που ήταν σε κοντινή απόσταση από την πλατφόρμα. Τα άτομα αυτά δεν καταγράφτηκαν στους καταλόγους του στρατοπέδου, δηλαδή δεν σημαδεύτηκαν με αριθμούς ούτε εγγράφηκαν.
Το βαγόνι στη μέση της διαδρομής δεν είναι το αυθεντικό.
Τοποθετήθηκε το 2009 και αποτελεί σύμβολο της εξόντωσης που διαπράχθηκε στο Άουσβιτς.
Στο τέλος φτάσαμε στα ερείπια των θαλάμων αερίων και των κρεματορίων 2 και 3 που βρίσκονται και στις δυο πλευρές της γραμμής. Παρόλο που τα κρεματόρια δούλευαν αδιάκοπα, ήταν αδύνατο να αποτεφρωθούν τόσα πτώματα σε σύντομο χρόνο. Για τον λόγο αυτό, τα πτώματα των θυμάτων καίγονταν και σε ανοιχτό χώρο. Δίπλα στο κρεματόριο 2 έχει δυο λιμνούλες, όπου έριχναν τις ανθρώπινες τέφρες. Πολλές φορές, οι στάχτες φορτώνονταν σε φορτηγά και ρίχνονταν στον ποταμό Βιστούλα. Ίχνη ανθρώπινων τεφρών υπάρχουν ακόμα και σήμερα στην περιοχή των κρεματορίων και των λάκκων καύσης.
Εν μέρει τα κρεματόρια και οι θάλαμοι αερίων γκρεμίστηκαν τον Νοέμβριο του 1944. Το τελευταίο κρεματόριο το ανατίναξαν οι ναζί τον Ιανουάριο του 1945, λίγο πριν από την απελευθέρωση του στρατοπέδου απ' τον Κόκκινο Στρατό, για να κρύψουν τα ίχνη των πράξεων τους.
Στην άκρη της πλατφόρμας, σε απόσταση 800 μέτρων από την κεντρική πύλη, ανάμεσα στα ερείπια των θαλάμων αερίων βρίσκεται το μεγάλο μνημείο για τα θύματα του Άουσβιτς που τοποθετήθηκε στο Μπίρκεναου το 1967. Υπάρχουν 23 επιγραφές με κείμενο στις κυριότερες γλώσσες που μιλούσαν οι εκτοπισμένοι στο Άουσβιτς. Ανάμεσα τους και τα ελληνικά.
Ας είναι για αιώνες
κραυγή απελπισίας
και προειδοποίηση
για την ανθρωπότητα
αυτός ο τόπος
όπου οι Ναζί φόνευσαν
περίπου ενάμιση εκατομμύριο
άντρες, γυναίκες και παιδιά
κυρίως Εβραίους, από
διάφορες χώρες της Ευρώπης
Άουσβιτς – Βιρκενάου
1940 - 1945
κραυγή απελπισίας
και προειδοποίηση
για την ανθρωπότητα
αυτός ο τόπος
όπου οι Ναζί φόνευσαν
περίπου ενάμιση εκατομμύριο
άντρες, γυναίκες και παιδιά
κυρίως Εβραίους, από
διάφορες χώρες της Ευρώπης
Άουσβιτς – Βιρκενάου
1940 - 1945
Δυστυχώς δεν υπήρχε άλλος χρόνος να δούμε πολλά ακόμα στο Μπίρκενάου. Όπως τα ερείπια των θαλάμων αερίων και κρεματορίων 4 και 5 στα αριστερά του μνημείου στο βάθος. Επίσης δίπλα υπήρχε το συγκρότημα αποθηκών ‘’ Kanada’’ στις οποίες οι Γερμανοί συγκέντρωναν τα λαφυραγωγημένα υπάρχοντα των θυμάτων. Βέβαια δεν έχει μείνει καμία αποθήκη καθώς τον Ιανουάριο του 1945 προκειμένου να εξαλείψουν τα ίχνη των εγκλημάτων, τα SS πυρπόλησαν τις ξύλινες αποθήκες ‘’Καναδάς’’ οι οποίες κάηκαν ολοσχερώς. Απέναντι είναι το κτίριο των κεντρικών λουτρών η λεγόμενη ''Σάουνα'' που έχει διατηρηθεί σε άριστη κατάσταση όπως ήταν τότε.
Έτσι επιστρέψαμε και πάλι περπατώντας κατά μήκος της πλατφόρμας με κατεύθυνση την κεντρική πύλη. Στα δεξιά μας ο περιφραγμένος τομέας ΒΙb και BIa που ήταν εξ ολοκλήρου στρατόπεδο γυναικών και είναι από τα ελάχιστα μέρη που έχουν σωθεί πολλά από τα κτίρια του. Δυστυχώς λόγω πίεσης χρόνου δεν μπήκαμε σ’αυτόν τον τομέα οπότε τον είδαμε μόνο απ έξω μέσα στην περίεργη ηλιοφάνεια και την ομίχλη!
Τα σοβιετικά στρατεύματα απελευθέρωσαν το Άουσβιτς στις 27 Ιανουαρίου 1945. Η ημερομηνία αυτή είναι η παγκόσμια ημέρα μνήμης των Εβραίων θυμάτων του Ολοκαυτώματος. Θηριωδίες έχουν υπάρξει πολλές στην ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού. Οι ναζί όμως επιστράτευσαν την τεχνολογία και έφτιαξαν βιομηχανίες εξόντωσης ανθρώπων. Έστησαν κλίβανους, δίκτυα σωληνώσεων, υπολόγισαν διατομές και αντλίες, για να φτάσει η εξόντωση ανθρώπων σε υψηλά στάνταρντς παραγωγικότητας. Αυτός είναι ο λόγος που το Άουσβιτς δεν συγκρίνεται με τίποτα. Δεν έχει σημασία αν ο αριθμός των θυμάτων ήταν μεγαλύτερος ή μικρότερος από την τάδε γενοκτονία ούτε αν ο τελικός αριθμός των θυμάτων είναι υπερεκτιμημένος. Το εργοστάσιο θανάτου του Άουσβιτς και ο ναζισμός είναι η Αποκτήνωση.
Αν και ήμασταν συνολικά πάνω από 3 ώρες στα δυο στρατόπεδα, και παρ’ όλο που η συναισθηματική φόρτιση ήταν μεγάλη θα ήθελα να είχα κι άλλες ώρες για να δω όλο το Μπιρκενάου. Ίσως επειδή μου αρέσει να ρουφάω την ιστορία όσο τραγική κι αν είναι. Η παρουσία μας σ’αυτόν τον μαρτυρικό τόπο ήταν μια μεγάλη εμπειρία και εύχομαι όλοι οι άνθρωποι να έρθουν εδώ. Να μπορέσουν να αγγίξουν έστω λίγο την ιστορία και να καταλάβουν τι είναι το Άουσβιτς. Το Άουσβιτς είναι το Άουσβιτς. Και η ανθρωπότητα δεν πρέπει να το ξεχάσει.
Πήγαμε στη στάση έξω από την πύλη του Μπιρκενάου και το αστικό ήρθε λίγα λεπτά μετά. Όταν φτάσαμε ξανά στην αφετηρία έξω από το Άουσβιτς Ι, είδα πως το λεωφορείο της Lajkonik που θα αναχωρούσε για την Κρακοβία στις 12:15 ήταν ήδη με ανοιχτή τη μηχανή και η ώρα ήταν 12:07! Με το που κατεβήκαμε από το αστικό, έτρεξα σαν τρελός στο χώρο φύλαξης αποσκευών να πάρω το σάκο μου. Ανεβήκαμε στο λεωφορείο της Lajkonik και όλα καλά! Χωρίς κίνηση και πολύ άνετα φτάσαμε στην Κρακοβία 13:40. Είχαμε πολύ χρόνο μέχρι να πάμε στα αλατωρυχεία!
Last edited: