Grerena
Member
- Μηνύματα
- 1.407
- Likes
- 19.805
- Επόμενο Ταξίδι
- Μαδρίτη πάλι :)
- Ταξίδι-Όνειρο
- Tromso, Las Vegas
Περιεχόμενα
- Κεφάλαιο 1
- Το ταξίδι - Στην Κύπρο πρώτα - Η Αρχή και η Οργάνωση
- Νεκρά θάλασσα & Bethany beyond the Jordan
- As Salt και Amman
- Dead Sea Highway
- King’s Highway - Κάστρο Shobak - Μικρή Πέτρα - Wadi Musa
- Πέτρα, η ... ροζ Πολιτεία!
- Πέτρα: Το “Μοναστήρι”, τα βυζαντινά και οι τάφοι
- Πέτρα και ... hiking - Η Πέτρα τη νύχτα …
- Πέτρα ξανά (δεν τη χορταίνω) - Το μονοπάτι του Θυσιαστηρίου
- Wadi Rum ... η ‘διαστημική’ έρημος!
- Ερυθρά θάλασσα
- Ψηφιδωτά και … Ελληνικά (Umm ar-Rasas, Madaba, Nebo)
- Επιστροφή και ... finale!
Ψηφιδωτά και … Ελληνικά (Umm ar-Rasas, Madaba, Nebo)
Ύστερα από 3 ώρες ταξίδι αφήσαμε πίσω μας τη λεωφόρο στρίβοντας προς το “Umm ar-Rasas”. Στα 15’ αργότερα φτάσαμε στο visitor Center του Umm ar-Rasas. Η ώρα ήταν 6:30 το απόγευμα. Είχαμε πάνω από μια ώρα στη διάθεσή μας ως τη Δύση του ηλίου για να δούμε τον αρχαιολογικό χώρο.
Fortress of Umm ar-Rasas (Old Roman city or Kastrom Mefa’a)
Στο parking δεν είχε ούτε ένα αυτοκίνητο και στην είσοδο ούτε έναν άνθρωπο. Ούτε επισκέπτη συναντήσαμε αλλά ούτε και κάποιον υπάλληλο.
Μόνο κάτι ταμπέλες είδαμε, που ενημέρωναν ότι η είσοδος είναι 2jod και ελεύθερη αν έχεις Jordan Pass και άλλες που έλεγαν ότι είναι ανοιχτά όλο το 24ωρο.
Τώρα πως γίνεται να έχει χρέωση εισόδου και να είναι ανοιχτό όλο το 24ωρο, χωρίς να έχει ανοιχτό γκισέ όλο το 24ωρο;
Κοινώς μπαίνεις μέσα στο χώρο δωρεάν ότι ώρα και να πας.
Οι σημειώσεις μου έλεγαν: «Είναι ένας πολύ σημαντικός αρχαιολογικός χώρος, αχανής, ο οποίος μάλλον δεν εντυπωσιάζει με εξαίρεση ίσως τα ψηφιδωτά της Χριστιανικής εκκλησίας του Αγίου Στεφάνου. Επειδή είναι ένας ελεύθερος αρχαιολογικός χώρος με εργασίες σε εξέλιξη και με πολλά σημεία ανεξερεύνητα με 24ωρη είσοδο γενικά ίσως να είναι και λίγο επικίνδυνα. Θα πρέπει να προσέχουμε που πατάμε, μην πατήσουμε κανένα μωσαϊκό ή κανένα πηγάδι και καλό είναι να πάμε λίγο με χάρτη. Περπατάμε στα προκαθορισμένα μονοπάτια και προχωράμε μόνο αν βλέπουμε καλά»
Μόνοι μας είμαστε σε έναν αχανή αρχαιολογικό χώρο. Με λίγη φαντασία καταλαβαίνεις ότι είναι μια αρχαία πόλη με δρόμους, σπίτια, καταστήματα και εκκλησίες. Που και που είχε και ταμπέλες που σε έστελναν σε κάποια σημεία ενδιαφέροντος ως επί τω πλείστον εκκλησίες.
Αυτή η αρχαία τοποθεσία χρονολογείται στον 3ο αιώνα και εκτείνεται σε έξι αιώνες ρωμαϊκής, βυζαντινής και πρώιμης ισλαμικής ιστορίας. Αρχικά ήταν ένα Ρωμαϊκό στρατόπεδο με στρατιωτική βάση, το οποίο προστάτευε την περιοχή από τους βαρβάρους. Όταν έφυγαν οι Ρωμαίοι χρησιμοποιήθηκε από Χριστιανούς προσκυνητές, οι οποίοι και εγκαταστάθηκαν έως τον 5ο αι., εξ ου και το βυζαντινό στυλ και τα ψηφιδωτά ων εκκλησιών της. Μετά ήρθαν και οι μουσουλμάνοι.
Το σύμβολο του Umm ar-Rasas είναι η εκκλησία του Αγίου Παύλου ή μάλλον οι τρεις καμάρες που στέκονται μέσα στην σχεδόν κατεστραμμένη εκκλησία.
Οι τρεις αυτές καμάρες είναι από τα ελάχιστα κτίσματα που στέκονται όρθια, τα οποία βάλθηκαν να γκρεμίσουν κάτι παιδάκια που ήρθαν βόλτα στο χώρο.
Κατά τα άλλα πρόκειται για μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς που προστατεύεται από την ...Unesco.
Δυστυχώς, φαίνεται ότι η ανασκαφή και η συντήρηση του χώρου είναι χαμηλής προτεραιότητας, κάτι που δεν συνάδει με έναν χώρο UNESCO. Εκτός αν (όπως λέει ο άντρας μου) το έβαλαν στην Unesco για να ... το προστατέψουν.
Το σημαντικότερο όμως έδειχνε να είναι το συγκρότημα του Αγίου Στεφάνου, το οποίο ήταν στεγασμένο και περιφραγμένο (αν και εύκολα θα μπορούσαν να πάνε και εκεί τα παιδάκια).
Το μωσαϊκό δάπεδο της εκκλησίας του Αγίου Στεφάνου, που χρονολογείται το 785 θεωρείται το μεγαλύτερο άθικτο μωσαϊκό σε όλη την Ιορδανία και ένα πολύ σημαντικό αρχαιολογικό μνημείο. Η κατασκευή είναι καλυμμένη και τα ψηφιδωτά είναι ορατά μέσω μιας υπερυψωμένης πεζογέφυρας, που επιτρέπει να το δούμε από κάθε δυνατή οπτική γωνία. Περιλαμβάνει μοναδικές αναπαραστάσεις 17 πόλεων και από τις δυο πλευρές του Ιορδάνη σκηνές από το Δέλτα του Νείλου και άλλα όμορφα μοτίβα.
Η ανακάλυψη αυτού του μεγάλου μωσαϊκού έδωσε στην πραγματικότητα στους επιστήμονες μια απόδειξη ότι αυτό το μέρος είναι η βιβλική πόλη Kastrom Mefa’a.
Μια ωρίτσα μας έφτασε για το Kastrom Mefa’a. Σαράντα λεπτά θέλαμε ακόμα για να φτάσουμε στο σπίτι μας, δηλαδή στο σπίτι του Moath και της μαμάς του. Είχαμε μιλήσει νωρίτερα και του είχαμε ζητήσει να μας ετοιμάσει κάτι για βραδινό γιατί … "που να τρέχουμε τώρα στη Madaba να ψάχνουμε". Ήθελα και να δοκιμάσω και τη μαγειρική της μαμάς του, που τα reviews του booking έγραφαν τα καλύτερα.
Στην ώρα μας λοιπόν (γύρω στις 8 και κάτι) φτάσαμε.
Σαν στο σπίτι μας ένιωθα.
Στο τραπέζι του σαλονιού μας μας σέρβιραν κοτόπουλο με ρύζι, σαλάτα, σούπα, γιαούρτι, χυμό και ένα σιροπιαστό.
Τέλεια!
Madaba
Ξημέρωσε και η τελευταία μας ημέρα στην Ιορδανία.
Ήταν τόσο … σπιτικό αυτό το διαμέρισμα! Εκτός όλων των άλλων comfort που παρείχε, είχε και ένα μεγάλο πλεονέκτημα: Ήταν αρκετά μακριά o … μουεζίνης. Δηλαδή τόσο μακριά που άμα ήθελες … δεν τον άκουγες. Αυτό σημαίνει ότι κάναμε έναν πολύ ωραίο ύπνο.
Φάγαμε και ένα πολύ ωραίο πρωινό και κατά τις 10:00 είμαστε έτοιμοι να φύγουμε. O Moath μας έκανε λίγο συνάλλαγμα ακόμα για να βγάλουμε τη μέρα, μας ξεπροβόδισε και μας χαιρέτισε. Λίγο πριν φύγουμε όμως μας έβαλε τη φιτιλιά της Jerash. Ο γνωστός αρχαιολογικός χώρος δεν ήταν στο πρόγραμμά μου γιατί δεν χωρούσε και κάτι έπρεπε να πετάξω έξω αλλά ο Moath θεώρησε ότι προλαβαίναμε να πάμε τώρα το πρωί που δεν θα είχε κίνηση λόγω μπαϊραμιού (κάποιας γιορτής που αργότερα κατάλαβα τι ήταν).
«Να πάτε, δεν πρέπει να το χάσετε»
«Λέμε να πάμε Madaba και μετά Νεμπό»
«Ααα, να πάτε και Νεμπό, να πάτε και Madaba. Πάτε πρώτα στο Jerash τώρα που δεν έχει κίνηση, μετά Νεμπό και αν προλάβετε πάτε και Μάνταμπα»
«Ας πάμε Γέρασα» λέει ο άντρας μου. «Να ξεμπερδεύουμε από την Ιορδανία!» ...κάτι που δεν περίμενα ποτέ να ακούσω από τα χείλη του. Είναι να μην μπει στο mood.

Παρόλα αυτά πίστευα ότι δεν χωρούσε η Γέρασα. Αν χωρούσε θα την είχα βάλει μόνη μου εξ’ αρχής. Έχω άλλωστε παράδοση με το να στριμώχνω πράγματα, να τρέχω να τα δω και να μην τα ... προλαβαίνω. Μια φορά είπα και εγώ να το πάω χαλαρά και δεν με αφήνουν να αγιάσω. Ήταν μαθηματικά σίγουρο ότι δεν θα προλαβαίναμε τη Madaba και δεν ήθελα να τη χάσω.
Είπαμε λοιπόν να ξεκινήσουμε από λίγη Μάνταμπα και αν μας έβγαινε γρήγορα ας … πηγαίναμε και Γέρασα.
Στα 10’ φτάσαμε πολύ κοντά στο Visitor Center και παρκάραμε.
Η Μάνταμπα είναι μια πόλη που είναι γνωστή για την «ψηφιδωτή» της ομορφιά. Είναι μια πόλη γεμάτη ιστορία, κάτι που προδίδεται εύκολα από τα πάμπολλα ψηφιδωτά από τη Βυζαντινή αυτοκρατορία, με τα οποία είναι στολισμένη απ’ άκρη σε άκρη της. Κληρονομιά αυτού του βυζαντινού παρελθόντος αποτελεί και το 40% των κατοίκων της, που είναι Χριστιανοί.
Η πρώτη μας επίσκεψη ήταν το "Αρχαιολογικό πάρκο" της Madaba, το οποίο επιδιώκει να αναδείξει το αρχαίο-ελληνικό παρελθόν της πόλης, το οποίο και κάνει με μεγάλη επιτυχία, φιλοξενώντας πολλά εξαιρετικά παραδείγματα ψηφιδωτών απ’ όλη την περιοχή.
Το «πάρκο» φιλοξενεί ένα ολόκληρο τμήμα του ιστορικού κέντρου της Μάνταμπα, με εκκλησίες και με σπίτια/αρχοντικά στεγάζοντας μια συλλογή από κυρίως βυζαντινά ερείπια και πολύχρωμα μωσαϊκά. Πολυάριθμα ψηφιδωτά έργα τέχνης εκθέτονται εδώ προσφέροντας μια ματιά στην εποχή της (βυζαντινής) ακμής της πόλης.
Τα μωσαϊκά των τεσσάρων εποχών, το παγώνι και το δέντρο της ζωής είναι εκπληκτικά.
Το ομορφότερο όμως είναι αυτό της Αίθουσας του Ιππόλυτου, που βρίσκεται στο πάτωμα της εκκλησίας της Παναγιάς τώρα, ενώ παλαιότερα ήταν μέρος ενός παλατιού του 6ου αιώνα!
Στη συνέχεια κατευθυνθήκαμε προς το σημαντικότερο “αστεράκι” του χάρτη μου, που ήταν η ελληνική ορθόδοξη εκκλησία του Αγίου Γεωργίου της Μάνταμπα.
Η εκκλησία αυτή του 19ου αι. στεγάζει τον διάσημο Μωσαϊκό χάρτη της Μάνταμπα, ο οποίος αποτελεί την παλαιότερη ματιά στον κόσμο στη χαρτογραφία της Μέσης Ανατολής κατά τη διάρκεια των βιβλικών χρόνων.
Κατασκευάστηκε το 560μ.Χ., έχει 157 λεζάντες στα ελληνικά, οι οποίες απεικονίζουν τις σημαντικότερες βιβλικές τοποθεσίες από την Αίγυπτο μέχρι τον Λίβανο, συμπεριλαμβανομένων τοποθεσιών όπως η Βηθλεέμ και η Γεθσημανή. Πολλές από τις ψηφίδες του χάρτη έχουν κοπεί ή καταστραφεί, αλλά ένα μεγάλο συνεχόμενο κομμάτι του χάρτη εξακολουθεί να υπάρχει και να παρέχει πολλές ιστορικές πληροφορίες για το βιβλικό τοπίο.
Το στολίδι του ψηφιδωτού είναι η λεπτομερής αναπαράσταση της πόλης της Ιερουσαλήμ. Το τμήμα της Ιερουσαλήμ του χάρτη δείχνει μια σειρά από συγκεκριμένες κατασκευές και δρόμους στην πόλη, όπως η Πύλη της Δαμασκού, η Εκκλησία του Αγίου Σεφούλ και ο Πύργος του Δαβίδ.
Δίπλα στον Άη Γιώργη είδαμε την “New orthodox school of Madaba”.
Είναι η ορθόδοξη ιερατική σχολή που εδρεύει στη Madaba. Πλησιάσαμε για να δούμε την ταμπέλα και ακούσαμε γνώριμες ψαλμωδίες. Ψαλμωδίες που ακούγονταν από την αυλή της σχολής. Υπήρχαν 3 ανεξάρτητες παρέες αγοριών που έψελναν γνώριμες ορθόδοξες μελωδίες. Δεν είμαι σίγουρη για το αν άκουγα ελληνικά ή αραβικά, αλλά το «Κύριε ελέησον» το άκουσα στα σίγουρα ελληνικότατα! Είχαν δημιουργήσει «πηγαδάκια» στην αυλή της Σχολής και έκαναν πρόβα τις ψαλμωδίες. Μου έκανε μεγάλη εντύπωση.
Η Madaba δεν έχει απλά απομεινάρια του Χριστιανισμού αλλά μια ενεργή Χριστιανική Κοινότητα.
Πήραμε το δρόμο του γυρισμού...
Κάναμε μια στάση για να πάρω και εγώ το καθιερωμένο σουβενίρ μαγνητάκι. Και εκεί που χαζολογούσαμε στα μαγνητάκια ακούμε μια φωνή: «Έλληνες είστε;»
«Ουπς! Ναι! Και εσύ;»
«Όχι! Ιορδανός είμαι. Έχω κάνει στην Αθήνα»
«Για δουλειά;»
«Όχι. Για σπουδές. Σπούδασα Βυζαντινή μουσικολογία. Τώρα είμαι ψάλτης στον Αη Γιώργη και έχω και το μαγαζί»
!!!!! και «Πως σε λένε;»
«Γιώργο»
Ε! Βέβαια. Ψάλτης στον Άγιο Γεώργιο της Madaba. Πως αλλιώς θα σε έλεγαν;
Μεγάλη χαρά έκανε ο Γιώργος που βρήκε Έλληνες για να μιλήσει λίγο τα ελληνικά του. Και εμείς φυσικά χαρήκαμε που βρήκαμε έναν Ιορδανό από τη Χριστιανική μειονότητα, που είχε διάθεση να μας ξεναγήσει σχετικά με τους Χριστιανούς της Madaba, τις εκκλησίες/ενορίες και τις εκκλησίες/μουσεία, τον πληθυσμό της πόλης, τους Καθολικούς, τις γιορτές. Και τι δεν είπαμε. Μπήκαμε μέσα στο μαγαζί, μας κέρασε καφεδάκι στο τέλος ανταλλάξαμε και τηλέφωνα.
Μετά από αυτή τη συνάντηση την ξεχάσαμε τη Γέρασα. Δεν θέλω να μειώσω την αξία αυτού του τόσο σημαντικού αρχαιολογικού χώρου αλλά νομίζω ότι πιο πολύ ευχαριστήθηκα αυτή την αναπάντεχη συνάντηση με τον Βυζαντινο-ιορδανό Γιώργο παρά να έτρεχα με την ψυχή στο στόμα να δω τη Γέρασα. Εξάλλου ας μείνει και μια εκκρεμότητα για άλλη φορά γιατί κατά πως φαίνεται δεν ξεμπερδεύεις με την Ιορδανία εύκολα.
Εξάλλου απ’ ότι μας είπε και ο Γιώργος δεν θα προλαβαίναμε αφού τώρα θα είχε κίνηση στους δρόμους λόγω του μπαϊραμιού. Μιας θρησκευτικής γιορτής που γιόρταζαν οι μουσουλμάνοι, κάτι σαν το Πάσχα. Αν φεύγαμε το πρωί μπορεί και να γλυτώναμε την κίνηση.
Μείναμε καμιά ώρα και συζητούσαμε με τον Γιώργο. Μας σύστησε να πάμε να δούμε και την εκκλησία των Μαρτύρων και μετά να πάμε στο Νεμπό όπως σκεφτόμουν εξ’ αρχής και εγώ.
Παρόλο που στην Καθολική εκκλησία ο Γιώργος δεν μας σύστησε να πάμε (διέκρινα ένα ... κράτημα να το πω; ) είπαμε να ρίξουμε τη ματιά μας στο αντίπαλον (καθολικόν) δέος της επί το πλείστον ορθόδοξης Μάνταμπα.
Πήγαμε έτσι και μέχρι τον Άη Γιάννη.
Καθολική εκκλησία, αρκετά σύγχρονη, με σύγχρονα μωσαϊκά και με ... εισιτήριο επίσης.
Λίγο την περιεργαστήκαμε χωρίς να μπούμε μέσα.
Αυτό το εισιτήριο στις εκκλησίες μου «τη δίνει» λίγο.
Πήγαμε και στην εκκλησία των Μαρτύρων. Μας είχε παροτρύνει ο Γιώργος να πάμε, δεδομένου ότι αποτελεί και ενορία που κάνει και λειτουργίες ενίοτε.
Εδώ πετύχαμε τα εξής ... οξύμωρα:
Το πρώτο ήταν ότι τα εισιτήρια για την είσοδο στη Χριστιανική εκκλησία “τα έκοβε” μια μουσουλμάνα νέα σε ηλικία, η οποία φορούσε … μπούρκα!!!
Και το δεύτερο ακόμα πιο περίεργο ήταν ότι αυτή έκανε και κοπλιμέντο στον άντρα μου για την “very nice bag” που κρατούσε. Το … ταγάρι εννοούσε!!! Αν είναι δυνατόν!
«Ή σε κοροϊδεύει ή σε κορτάρει. Δεν εξηγείται αλλιώς», του είπα.
«Μπορεί απλά να της αρέσει η τσάντα μου»
«Απλά η τσάντα σου δεν περνάει απαρατήρητη! Δεν ξέρουμε όμως τους λόγους. Μπορεί επειδή είναι ωραία (not) ή επειδή (δεν) σου πάει»


Παρόλο που δηλώσαμε ότι δεν χρειαζόμαστε ξενάγηση, σε όλη μας τη βόλτα μέσα στην εκκλησία (με το έτσι θέλω) μας ακολουθούσε ένα παιδάκι, το οποίο θεώρησε υποχρέωσή του να μας πει ότι ξέρει και δεν ξέρει για την εκκλησία. Πιο πολύ νομίζω όμως ότι έκανε εξάσκηση στα Αγγλικά του.
Η εκκλησία των Αγίων Μαρτύρων είναι μια βασιλική του 6ου αιώνα (γνωστή και ως Εκκλησία του al-Khadir) ανασκάφηκε το 1966 και διαθέτει μαντέψτε: .... ψηφιδωτά δάπεδα.
Μα πόσα ψηφιδωτά πχιά;
Εδώ πια τελείωσε η επίσκεψή μας στη Madaba. Φύγαμε.
Mount Nebo
Επόμενος σταθμός μας ήταν το Όρος Νεμπό, το μέρος όπου στάθηκε ο Μωυσής όταν αντίκρισε τη γη της επαγγελίας.
Είσοδος στο Όρος Νεμπό
Το όρος Νεμπό έγινε τόπος προσκυνήματος για τους πρώτους Χριστιανούς και ως εκ τούτου μια εκκλησία χτίστηκε εδώ τον 4ο αι. για να τιμήσει τον Μωυσή. Γύρω από τα θεμέλιά της αργότερα χτίστηκε μια βασιλική. Η βασιλική του Μωυσή.
Στεγάζει μερικά από τα καλύτερα (και καλύτερα παρουσιασμένα) μωσαϊκά στην Ιορδανία, που χρονολογούνται από το 530 μ.Χ..
Πόσα ψηφιδωτά πχια;
Μέσα από ένα ιδιαίτερο μείγμα αρχιτεκτονικής αναδεικνύει τα ερείπια και τα ψηφιδωτά της παλαιοχριστιανικής εκκλησίας, μέσω μιας μοντέρνας ένθετης κατασκευής που εξυπηρετεί παράλληλα και τις λατρευτικές ανάγκες.
Ο αυλόγυρος του ναού είναι στην ουσία μια μεγάλη βεράντα με θέα. Την ίδια που αντίκρισε και ο Μωυσής στο τέλος πια του 40χρονου ταξιδιού του από την Αίγυπτο. Εδώ κατέληξε, εδώ και πέθανε στην απίστευτη … ηλικία των 120 ετών.
Αυτή η ανεμοδαρμένη άκρη του όρους Νεμπό έχει θέα τη Νεκρά θάλασσα, την κοιλάδα του ποταμού Ιορδάνη, την Ιεριχώ και τους λόφους της Ιερουσαλήμ.
...την οποία θέα θα μπορούσαμε να δούμε καλύτερα μια άλλη μέρα που θα είχε καθαρότερη ατμόσφαιρα.
Η γη επαγγελίας μπορεί τώρα να φαίνεται αρκετά ... ξερή, αλλά τότε, την εποχή του Μωυσή ήταν καταπράσινη με τρεχούμενα νερά, όαση αληθινή και εξ’ ου και ο όρος «γη της επαγγελίας».
Στην άκρη της βεράντας έχει τοποθετηθεί ένα μπρούτζινο φίδι τυλιγμένο σε ένα κοντάρι σαν αυτό που έστησε ο Μωυσής για να προστατέψει τον λαό του από τα φαρμακερά φίδια, που έστειλε ο Θεός για τιμωρία. Έτσι όπως έχει τυλιχτεί το φίδι γύρω από το κοντάρι, σχηματίζει τον Εσταυρωμένο, κάτι που δείχνει τη σύνδεση του Ιουδαϊσμού με τον Χριστιανισμό.
Στο χώρο υπάρχουν πολλά άλλα σημεία ενδιαφέροντος όπως ένα μικρό μουσείο (με ψηφιδωτά, τι άλλο; ), η παλιά πέτρα (πόρτα) του μοναστηριού, κάποια απομεινάρια της παλιάς εκκλησίας κ.α.
Άλλο ένα είναι από αυτά είναι και μια ελιά, που φύτεψε ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β’, όταν επισκέφθηκε το χώρο τον Μάρτιο του 2000, κατά το προσκύνημά του στους Αγίους Τόπους.
Φύτεψε μια ελιά ως σύμβολο ειρήνης.
Τέλος.
Ένα μισάωρο θέλαμε για να φτάσουμε στο γραφείο ενοικιάσεως να παραδώσουμε το αυτοκίνητο.
Στο δρόμο μας και έξω από τη Μάνταμπα φάγαμε τα τελευταία μας 1,25 δηνάρια που περίσσεψαν σε ... παγωτά. Έψαχνα ψυγείο με τυποποιημένα παγωτά αλλά βρήκα παγωτατζίδικο. Έτσι γευτήκαμε και χύμα Ιορδανικό παγωτό.
Έχει και συνέχεια ... και φινάλε!
Ύστερα από 3 ώρες ταξίδι αφήσαμε πίσω μας τη λεωφόρο στρίβοντας προς το “Umm ar-Rasas”. Στα 15’ αργότερα φτάσαμε στο visitor Center του Umm ar-Rasas. Η ώρα ήταν 6:30 το απόγευμα. Είχαμε πάνω από μια ώρα στη διάθεσή μας ως τη Δύση του ηλίου για να δούμε τον αρχαιολογικό χώρο.

Fortress of Umm ar-Rasas (Old Roman city or Kastrom Mefa’a)
Στο parking δεν είχε ούτε ένα αυτοκίνητο και στην είσοδο ούτε έναν άνθρωπο. Ούτε επισκέπτη συναντήσαμε αλλά ούτε και κάποιον υπάλληλο.
Μόνο κάτι ταμπέλες είδαμε, που ενημέρωναν ότι η είσοδος είναι 2jod και ελεύθερη αν έχεις Jordan Pass και άλλες που έλεγαν ότι είναι ανοιχτά όλο το 24ωρο.
Κοινώς μπαίνεις μέσα στο χώρο δωρεάν ότι ώρα και να πας.

Οι σημειώσεις μου έλεγαν: «Είναι ένας πολύ σημαντικός αρχαιολογικός χώρος, αχανής, ο οποίος μάλλον δεν εντυπωσιάζει με εξαίρεση ίσως τα ψηφιδωτά της Χριστιανικής εκκλησίας του Αγίου Στεφάνου. Επειδή είναι ένας ελεύθερος αρχαιολογικός χώρος με εργασίες σε εξέλιξη και με πολλά σημεία ανεξερεύνητα με 24ωρη είσοδο γενικά ίσως να είναι και λίγο επικίνδυνα. Θα πρέπει να προσέχουμε που πατάμε, μην πατήσουμε κανένα μωσαϊκό ή κανένα πηγάδι και καλό είναι να πάμε λίγο με χάρτη. Περπατάμε στα προκαθορισμένα μονοπάτια και προχωράμε μόνο αν βλέπουμε καλά»
Μόνοι μας είμαστε σε έναν αχανή αρχαιολογικό χώρο. Με λίγη φαντασία καταλαβαίνεις ότι είναι μια αρχαία πόλη με δρόμους, σπίτια, καταστήματα και εκκλησίες. Που και που είχε και ταμπέλες που σε έστελναν σε κάποια σημεία ενδιαφέροντος ως επί τω πλείστον εκκλησίες.

Αυτή η αρχαία τοποθεσία χρονολογείται στον 3ο αιώνα και εκτείνεται σε έξι αιώνες ρωμαϊκής, βυζαντινής και πρώιμης ισλαμικής ιστορίας. Αρχικά ήταν ένα Ρωμαϊκό στρατόπεδο με στρατιωτική βάση, το οποίο προστάτευε την περιοχή από τους βαρβάρους. Όταν έφυγαν οι Ρωμαίοι χρησιμοποιήθηκε από Χριστιανούς προσκυνητές, οι οποίοι και εγκαταστάθηκαν έως τον 5ο αι., εξ ου και το βυζαντινό στυλ και τα ψηφιδωτά ων εκκλησιών της. Μετά ήρθαν και οι μουσουλμάνοι.

Το σύμβολο του Umm ar-Rasas είναι η εκκλησία του Αγίου Παύλου ή μάλλον οι τρεις καμάρες που στέκονται μέσα στην σχεδόν κατεστραμμένη εκκλησία.

Οι τρεις αυτές καμάρες είναι από τα ελάχιστα κτίσματα που στέκονται όρθια, τα οποία βάλθηκαν να γκρεμίσουν κάτι παιδάκια που ήρθαν βόλτα στο χώρο.

Κατά τα άλλα πρόκειται για μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς που προστατεύεται από την ...Unesco.
Δυστυχώς, φαίνεται ότι η ανασκαφή και η συντήρηση του χώρου είναι χαμηλής προτεραιότητας, κάτι που δεν συνάδει με έναν χώρο UNESCO. Εκτός αν (όπως λέει ο άντρας μου) το έβαλαν στην Unesco για να ... το προστατέψουν.

Το σημαντικότερο όμως έδειχνε να είναι το συγκρότημα του Αγίου Στεφάνου, το οποίο ήταν στεγασμένο και περιφραγμένο (αν και εύκολα θα μπορούσαν να πάνε και εκεί τα παιδάκια).
Το μωσαϊκό δάπεδο της εκκλησίας του Αγίου Στεφάνου, που χρονολογείται το 785 θεωρείται το μεγαλύτερο άθικτο μωσαϊκό σε όλη την Ιορδανία και ένα πολύ σημαντικό αρχαιολογικό μνημείο. Η κατασκευή είναι καλυμμένη και τα ψηφιδωτά είναι ορατά μέσω μιας υπερυψωμένης πεζογέφυρας, που επιτρέπει να το δούμε από κάθε δυνατή οπτική γωνία. Περιλαμβάνει μοναδικές αναπαραστάσεις 17 πόλεων και από τις δυο πλευρές του Ιορδάνη σκηνές από το Δέλτα του Νείλου και άλλα όμορφα μοτίβα.

Η ανακάλυψη αυτού του μεγάλου μωσαϊκού έδωσε στην πραγματικότητα στους επιστήμονες μια απόδειξη ότι αυτό το μέρος είναι η βιβλική πόλη Kastrom Mefa’a.

Μια ωρίτσα μας έφτασε για το Kastrom Mefa’a. Σαράντα λεπτά θέλαμε ακόμα για να φτάσουμε στο σπίτι μας, δηλαδή στο σπίτι του Moath και της μαμάς του. Είχαμε μιλήσει νωρίτερα και του είχαμε ζητήσει να μας ετοιμάσει κάτι για βραδινό γιατί … "που να τρέχουμε τώρα στη Madaba να ψάχνουμε". Ήθελα και να δοκιμάσω και τη μαγειρική της μαμάς του, που τα reviews του booking έγραφαν τα καλύτερα.
Στην ώρα μας λοιπόν (γύρω στις 8 και κάτι) φτάσαμε.
Σαν στο σπίτι μας ένιωθα.
Στο τραπέζι του σαλονιού μας μας σέρβιραν κοτόπουλο με ρύζι, σαλάτα, σούπα, γιαούρτι, χυμό και ένα σιροπιαστό.
Τέλεια!

Madaba
Ξημέρωσε και η τελευταία μας ημέρα στην Ιορδανία.
Ήταν τόσο … σπιτικό αυτό το διαμέρισμα! Εκτός όλων των άλλων comfort που παρείχε, είχε και ένα μεγάλο πλεονέκτημα: Ήταν αρκετά μακριά o … μουεζίνης. Δηλαδή τόσο μακριά που άμα ήθελες … δεν τον άκουγες. Αυτό σημαίνει ότι κάναμε έναν πολύ ωραίο ύπνο.
Φάγαμε και ένα πολύ ωραίο πρωινό και κατά τις 10:00 είμαστε έτοιμοι να φύγουμε. O Moath μας έκανε λίγο συνάλλαγμα ακόμα για να βγάλουμε τη μέρα, μας ξεπροβόδισε και μας χαιρέτισε. Λίγο πριν φύγουμε όμως μας έβαλε τη φιτιλιά της Jerash. Ο γνωστός αρχαιολογικός χώρος δεν ήταν στο πρόγραμμά μου γιατί δεν χωρούσε και κάτι έπρεπε να πετάξω έξω αλλά ο Moath θεώρησε ότι προλαβαίναμε να πάμε τώρα το πρωί που δεν θα είχε κίνηση λόγω μπαϊραμιού (κάποιας γιορτής που αργότερα κατάλαβα τι ήταν).
«Να πάτε, δεν πρέπει να το χάσετε»
«Λέμε να πάμε Madaba και μετά Νεμπό»
«Ααα, να πάτε και Νεμπό, να πάτε και Madaba. Πάτε πρώτα στο Jerash τώρα που δεν έχει κίνηση, μετά Νεμπό και αν προλάβετε πάτε και Μάνταμπα»
«Ας πάμε Γέρασα» λέει ο άντρας μου. «Να ξεμπερδεύουμε από την Ιορδανία!» ...κάτι που δεν περίμενα ποτέ να ακούσω από τα χείλη του. Είναι να μην μπει στο mood.


Παρόλα αυτά πίστευα ότι δεν χωρούσε η Γέρασα. Αν χωρούσε θα την είχα βάλει μόνη μου εξ’ αρχής. Έχω άλλωστε παράδοση με το να στριμώχνω πράγματα, να τρέχω να τα δω και να μην τα ... προλαβαίνω. Μια φορά είπα και εγώ να το πάω χαλαρά και δεν με αφήνουν να αγιάσω. Ήταν μαθηματικά σίγουρο ότι δεν θα προλαβαίναμε τη Madaba και δεν ήθελα να τη χάσω.
Είπαμε λοιπόν να ξεκινήσουμε από λίγη Μάνταμπα και αν μας έβγαινε γρήγορα ας … πηγαίναμε και Γέρασα.
Στα 10’ φτάσαμε πολύ κοντά στο Visitor Center και παρκάραμε.

Η Μάνταμπα είναι μια πόλη που είναι γνωστή για την «ψηφιδωτή» της ομορφιά. Είναι μια πόλη γεμάτη ιστορία, κάτι που προδίδεται εύκολα από τα πάμπολλα ψηφιδωτά από τη Βυζαντινή αυτοκρατορία, με τα οποία είναι στολισμένη απ’ άκρη σε άκρη της. Κληρονομιά αυτού του βυζαντινού παρελθόντος αποτελεί και το 40% των κατοίκων της, που είναι Χριστιανοί.
Η πρώτη μας επίσκεψη ήταν το "Αρχαιολογικό πάρκο" της Madaba, το οποίο επιδιώκει να αναδείξει το αρχαίο-ελληνικό παρελθόν της πόλης, το οποίο και κάνει με μεγάλη επιτυχία, φιλοξενώντας πολλά εξαιρετικά παραδείγματα ψηφιδωτών απ’ όλη την περιοχή.
Το «πάρκο» φιλοξενεί ένα ολόκληρο τμήμα του ιστορικού κέντρου της Μάνταμπα, με εκκλησίες και με σπίτια/αρχοντικά στεγάζοντας μια συλλογή από κυρίως βυζαντινά ερείπια και πολύχρωμα μωσαϊκά. Πολυάριθμα ψηφιδωτά έργα τέχνης εκθέτονται εδώ προσφέροντας μια ματιά στην εποχή της (βυζαντινής) ακμής της πόλης.


Τα μωσαϊκά των τεσσάρων εποχών, το παγώνι και το δέντρο της ζωής είναι εκπληκτικά.

Το ομορφότερο όμως είναι αυτό της Αίθουσας του Ιππόλυτου, που βρίσκεται στο πάτωμα της εκκλησίας της Παναγιάς τώρα, ενώ παλαιότερα ήταν μέρος ενός παλατιού του 6ου αιώνα!

Στη συνέχεια κατευθυνθήκαμε προς το σημαντικότερο “αστεράκι” του χάρτη μου, που ήταν η ελληνική ορθόδοξη εκκλησία του Αγίου Γεωργίου της Μάνταμπα.

Η εκκλησία αυτή του 19ου αι. στεγάζει τον διάσημο Μωσαϊκό χάρτη της Μάνταμπα, ο οποίος αποτελεί την παλαιότερη ματιά στον κόσμο στη χαρτογραφία της Μέσης Ανατολής κατά τη διάρκεια των βιβλικών χρόνων.

Κατασκευάστηκε το 560μ.Χ., έχει 157 λεζάντες στα ελληνικά, οι οποίες απεικονίζουν τις σημαντικότερες βιβλικές τοποθεσίες από την Αίγυπτο μέχρι τον Λίβανο, συμπεριλαμβανομένων τοποθεσιών όπως η Βηθλεέμ και η Γεθσημανή. Πολλές από τις ψηφίδες του χάρτη έχουν κοπεί ή καταστραφεί, αλλά ένα μεγάλο συνεχόμενο κομμάτι του χάρτη εξακολουθεί να υπάρχει και να παρέχει πολλές ιστορικές πληροφορίες για το βιβλικό τοπίο.

Το στολίδι του ψηφιδωτού είναι η λεπτομερής αναπαράσταση της πόλης της Ιερουσαλήμ. Το τμήμα της Ιερουσαλήμ του χάρτη δείχνει μια σειρά από συγκεκριμένες κατασκευές και δρόμους στην πόλη, όπως η Πύλη της Δαμασκού, η Εκκλησία του Αγίου Σεφούλ και ο Πύργος του Δαβίδ.

Δίπλα στον Άη Γιώργη είδαμε την “New orthodox school of Madaba”.
Είναι η ορθόδοξη ιερατική σχολή που εδρεύει στη Madaba. Πλησιάσαμε για να δούμε την ταμπέλα και ακούσαμε γνώριμες ψαλμωδίες. Ψαλμωδίες που ακούγονταν από την αυλή της σχολής. Υπήρχαν 3 ανεξάρτητες παρέες αγοριών που έψελναν γνώριμες ορθόδοξες μελωδίες. Δεν είμαι σίγουρη για το αν άκουγα ελληνικά ή αραβικά, αλλά το «Κύριε ελέησον» το άκουσα στα σίγουρα ελληνικότατα! Είχαν δημιουργήσει «πηγαδάκια» στην αυλή της Σχολής και έκαναν πρόβα τις ψαλμωδίες. Μου έκανε μεγάλη εντύπωση.
Η Madaba δεν έχει απλά απομεινάρια του Χριστιανισμού αλλά μια ενεργή Χριστιανική Κοινότητα.

Πήραμε το δρόμο του γυρισμού...

Κάναμε μια στάση για να πάρω και εγώ το καθιερωμένο σουβενίρ μαγνητάκι. Και εκεί που χαζολογούσαμε στα μαγνητάκια ακούμε μια φωνή: «Έλληνες είστε;»
«Ουπς! Ναι! Και εσύ;»
«Όχι! Ιορδανός είμαι. Έχω κάνει στην Αθήνα»
«Για δουλειά;»
«Όχι. Για σπουδές. Σπούδασα Βυζαντινή μουσικολογία. Τώρα είμαι ψάλτης στον Αη Γιώργη και έχω και το μαγαζί»
!!!!! και «Πως σε λένε;»
«Γιώργο»
Ε! Βέβαια. Ψάλτης στον Άγιο Γεώργιο της Madaba. Πως αλλιώς θα σε έλεγαν;
Μεγάλη χαρά έκανε ο Γιώργος που βρήκε Έλληνες για να μιλήσει λίγο τα ελληνικά του. Και εμείς φυσικά χαρήκαμε που βρήκαμε έναν Ιορδανό από τη Χριστιανική μειονότητα, που είχε διάθεση να μας ξεναγήσει σχετικά με τους Χριστιανούς της Madaba, τις εκκλησίες/ενορίες και τις εκκλησίες/μουσεία, τον πληθυσμό της πόλης, τους Καθολικούς, τις γιορτές. Και τι δεν είπαμε. Μπήκαμε μέσα στο μαγαζί, μας κέρασε καφεδάκι στο τέλος ανταλλάξαμε και τηλέφωνα.
Μετά από αυτή τη συνάντηση την ξεχάσαμε τη Γέρασα. Δεν θέλω να μειώσω την αξία αυτού του τόσο σημαντικού αρχαιολογικού χώρου αλλά νομίζω ότι πιο πολύ ευχαριστήθηκα αυτή την αναπάντεχη συνάντηση με τον Βυζαντινο-ιορδανό Γιώργο παρά να έτρεχα με την ψυχή στο στόμα να δω τη Γέρασα. Εξάλλου ας μείνει και μια εκκρεμότητα για άλλη φορά γιατί κατά πως φαίνεται δεν ξεμπερδεύεις με την Ιορδανία εύκολα.
Εξάλλου απ’ ότι μας είπε και ο Γιώργος δεν θα προλαβαίναμε αφού τώρα θα είχε κίνηση στους δρόμους λόγω του μπαϊραμιού. Μιας θρησκευτικής γιορτής που γιόρταζαν οι μουσουλμάνοι, κάτι σαν το Πάσχα. Αν φεύγαμε το πρωί μπορεί και να γλυτώναμε την κίνηση.
Μείναμε καμιά ώρα και συζητούσαμε με τον Γιώργο. Μας σύστησε να πάμε να δούμε και την εκκλησία των Μαρτύρων και μετά να πάμε στο Νεμπό όπως σκεφτόμουν εξ’ αρχής και εγώ.
Παρόλο που στην Καθολική εκκλησία ο Γιώργος δεν μας σύστησε να πάμε (διέκρινα ένα ... κράτημα να το πω; ) είπαμε να ρίξουμε τη ματιά μας στο αντίπαλον (καθολικόν) δέος της επί το πλείστον ορθόδοξης Μάνταμπα.
Πήγαμε έτσι και μέχρι τον Άη Γιάννη.
Καθολική εκκλησία, αρκετά σύγχρονη, με σύγχρονα μωσαϊκά και με ... εισιτήριο επίσης.

Λίγο την περιεργαστήκαμε χωρίς να μπούμε μέσα.
Αυτό το εισιτήριο στις εκκλησίες μου «τη δίνει» λίγο.

Πήγαμε και στην εκκλησία των Μαρτύρων. Μας είχε παροτρύνει ο Γιώργος να πάμε, δεδομένου ότι αποτελεί και ενορία που κάνει και λειτουργίες ενίοτε.
Εδώ πετύχαμε τα εξής ... οξύμωρα:
Το πρώτο ήταν ότι τα εισιτήρια για την είσοδο στη Χριστιανική εκκλησία “τα έκοβε” μια μουσουλμάνα νέα σε ηλικία, η οποία φορούσε … μπούρκα!!!
Και το δεύτερο ακόμα πιο περίεργο ήταν ότι αυτή έκανε και κοπλιμέντο στον άντρα μου για την “very nice bag” που κρατούσε. Το … ταγάρι εννοούσε!!! Αν είναι δυνατόν!
«Ή σε κοροϊδεύει ή σε κορτάρει. Δεν εξηγείται αλλιώς», του είπα.
«Μπορεί απλά να της αρέσει η τσάντα μου»
«Απλά η τσάντα σου δεν περνάει απαρατήρητη! Δεν ξέρουμε όμως τους λόγους. Μπορεί επειδή είναι ωραία (not) ή επειδή (δεν) σου πάει»


Παρόλο που δηλώσαμε ότι δεν χρειαζόμαστε ξενάγηση, σε όλη μας τη βόλτα μέσα στην εκκλησία (με το έτσι θέλω) μας ακολουθούσε ένα παιδάκι, το οποίο θεώρησε υποχρέωσή του να μας πει ότι ξέρει και δεν ξέρει για την εκκλησία. Πιο πολύ νομίζω όμως ότι έκανε εξάσκηση στα Αγγλικά του.
Η εκκλησία των Αγίων Μαρτύρων είναι μια βασιλική του 6ου αιώνα (γνωστή και ως Εκκλησία του al-Khadir) ανασκάφηκε το 1966 και διαθέτει μαντέψτε: .... ψηφιδωτά δάπεδα.
Μα πόσα ψηφιδωτά πχιά;



Εδώ πια τελείωσε η επίσκεψή μας στη Madaba. Φύγαμε.

Mount Nebo
Επόμενος σταθμός μας ήταν το Όρος Νεμπό, το μέρος όπου στάθηκε ο Μωυσής όταν αντίκρισε τη γη της επαγγελίας.

Είσοδος στο Όρος Νεμπό
Το όρος Νεμπό έγινε τόπος προσκυνήματος για τους πρώτους Χριστιανούς και ως εκ τούτου μια εκκλησία χτίστηκε εδώ τον 4ο αι. για να τιμήσει τον Μωυσή. Γύρω από τα θεμέλιά της αργότερα χτίστηκε μια βασιλική. Η βασιλική του Μωυσή.

Στεγάζει μερικά από τα καλύτερα (και καλύτερα παρουσιασμένα) μωσαϊκά στην Ιορδανία, που χρονολογούνται από το 530 μ.Χ..

Πόσα ψηφιδωτά πχια;

Μέσα από ένα ιδιαίτερο μείγμα αρχιτεκτονικής αναδεικνύει τα ερείπια και τα ψηφιδωτά της παλαιοχριστιανικής εκκλησίας, μέσω μιας μοντέρνας ένθετης κατασκευής που εξυπηρετεί παράλληλα και τις λατρευτικές ανάγκες.

Ο αυλόγυρος του ναού είναι στην ουσία μια μεγάλη βεράντα με θέα. Την ίδια που αντίκρισε και ο Μωυσής στο τέλος πια του 40χρονου ταξιδιού του από την Αίγυπτο. Εδώ κατέληξε, εδώ και πέθανε στην απίστευτη … ηλικία των 120 ετών.
Αυτή η ανεμοδαρμένη άκρη του όρους Νεμπό έχει θέα τη Νεκρά θάλασσα, την κοιλάδα του ποταμού Ιορδάνη, την Ιεριχώ και τους λόφους της Ιερουσαλήμ.

...την οποία θέα θα μπορούσαμε να δούμε καλύτερα μια άλλη μέρα που θα είχε καθαρότερη ατμόσφαιρα.
Η γη επαγγελίας μπορεί τώρα να φαίνεται αρκετά ... ξερή, αλλά τότε, την εποχή του Μωυσή ήταν καταπράσινη με τρεχούμενα νερά, όαση αληθινή και εξ’ ου και ο όρος «γη της επαγγελίας».
Στην άκρη της βεράντας έχει τοποθετηθεί ένα μπρούτζινο φίδι τυλιγμένο σε ένα κοντάρι σαν αυτό που έστησε ο Μωυσής για να προστατέψει τον λαό του από τα φαρμακερά φίδια, που έστειλε ο Θεός για τιμωρία. Έτσι όπως έχει τυλιχτεί το φίδι γύρω από το κοντάρι, σχηματίζει τον Εσταυρωμένο, κάτι που δείχνει τη σύνδεση του Ιουδαϊσμού με τον Χριστιανισμό.

Στο χώρο υπάρχουν πολλά άλλα σημεία ενδιαφέροντος όπως ένα μικρό μουσείο (με ψηφιδωτά, τι άλλο; ), η παλιά πέτρα (πόρτα) του μοναστηριού, κάποια απομεινάρια της παλιάς εκκλησίας κ.α.

Άλλο ένα είναι από αυτά είναι και μια ελιά, που φύτεψε ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β’, όταν επισκέφθηκε το χώρο τον Μάρτιο του 2000, κατά το προσκύνημά του στους Αγίους Τόπους.
Φύτεψε μια ελιά ως σύμβολο ειρήνης.

Τέλος.
Ένα μισάωρο θέλαμε για να φτάσουμε στο γραφείο ενοικιάσεως να παραδώσουμε το αυτοκίνητο.
Στο δρόμο μας και έξω από τη Μάνταμπα φάγαμε τα τελευταία μας 1,25 δηνάρια που περίσσεψαν σε ... παγωτά. Έψαχνα ψυγείο με τυποποιημένα παγωτά αλλά βρήκα παγωτατζίδικο. Έτσι γευτήκαμε και χύμα Ιορδανικό παγωτό.

Έχει και συνέχεια ... και φινάλε!
Last edited: