Ουζμπεκιστάν Σε ένα δρόμο του μεταξιού

[travelbreak]

Τρίτη. Πάμε Khiva και στο δρόμο βλέπουμε κάστρα.

Το πρωί αυτό στο ξενοδοχείο είχαμε νερό και έτσι δεν είχαμε θέμα όπως την προηγούμενη μέρα. Ετοιμαστήκαμε και ο ίδιος οδηγός που είχαμε στην εκδρομή στην Αράλη ήρθε για να μας μεταφέρει από την Nukus στη Khiva. Η περιοχή την οποία θα καλύπταμε έχει και αρκετά κάστρα από την εποχή που υπήρχε ο δρόμος του μεταξιού. Έτσι είχα κανονίσει στη μετακίνηση να περάσουμε από 4 κάστρα τα οποία είχα δει ότι έχουν αρκετό ενδιαφέρον και πραγματικά ήταν μία απόλαυση. Η κανονική διαδρομή έχει απόσταση 170 χλμ. Εμείς όμως με τις παρακάμψεις για να δούμε τα παλιά κάστρα θα διανύαμε πολύ περισσότερα.

Ο οδηγός λοιπόν ήρθε 10 λεπτά πριν τις 08:00, που είχαμε κανονίσει, την ώρα που εμείς κατεβαίναμε στην είσοδο του μικρού ξενοδοχείου μας. Αφού φορέσαμε στην εξώπορτα τα παπούτσια, γιατί μέσα κυκλοφορούσαμε χωρίς αυτά, φορτώσαμε το αυτοκίνητο και ξεκινήσαμε τη σημερινή μας ημέρα. Η θερμοκρασία στο ταμπλό του αυτό έδειχνε ότι ήταν 16 βαθμοί Κελσίου. Μέχρι το μεσημέρι είχε φτάσει στους 31. Γενικά κάνει ζέστη τα μεσημέρια όμως όχι τόσο πολύ που να μας ενοχλεί. Το καλοκαίρι η θερμοκρασία συνήθως είναι πάνω από 40 βαθμούς, γι’ αυτό και εμείς επιλέξαμε να έρθουμε αυτή την εποχή. Φαντάζομαι τον Οκτώβρη θα είναι περίπου 8 βαθμούς χαμηλότερα από ό,τι το Σεπτέμβριο και ναι μεν την ημέρα δεν σε πειράζει αλλά το βράδυ θα κάνει αρκετό κρύο. Εμείς πολλές βραδιές όταν καθόμασταν έξω κρατούσαμε ένα μικρό μπουφάν, και ενίοτε το φορούσαμε.

Η απόσταση μεταξύ των δύο πόλεων αν δεν κάναμε παρακάμψεις για να δούμε αυτά τα κάστρα είπα ότι είναι 170 χιλιόμετρα, που με τις ταχύτητες και έτρεχε ο οδηγός μας σίγουρα σε δύο ώρες και ένα τέταρτο θα είχε φτάσει. Όμως εμείς πρέπει να κάναμε κοντά στα 300 χιλιόμετρα συνολικά και στο ξενοδοχείο μας στη Χίβα φτάσαμε λίγο μετά τις 2:30 το μεσημέρι.

Ξεκινήσαμε λοιπόν λίγο πριν τις 8:00 το πρωί και για πρώτο σταθμό είχαμε το κάστρο με το όνομα Chilpik Kala. Kala σημαίνει κάστρο στα Ουζμπέκικα. Αυτό το κάστρο το είχαμε δει και όταν πηγαίναμε στην Νούκους γιατί είναι περίπου 3 km από τον δρόμο. Όμως πέρα από μία φωτογραφία δεν είχαμε πλησιάσει περισσότερο, αφού έτσι κι αλλιώς θα πηγαίναμε μετά από δύο μέρες να το δούμε λεπτομερώς. Είναι ένα πολύ όμορφο κάστρο όπως φαίνεται από μακριά, γιατί το βλέπεις στην κορυφή ενός λόφου με ύψος 50 ή 70 μέτρων και έχει κάποια τείχη να υψώνονται από 5 μέχρι 15 μέτρα τους σε ύψος. Από απόσταση φαίνεται πως το σχήμα των τειχών είναι κυκλικό.

Η θέα από το κάστρο:

Και ο Αμού Ντάρια, Ώξος:

Το εσωτερικό στο κάστρο:

Όμως όταν μπαίνεις μέσα σε αυτό είναι ένα ρημαδιό. Φαίνεται ότι τότε τα κάστρα τα έχτιζαν με χώμα, δηλαδή πλίνθους από χώμα και άχυρα. Και φυσικά ενδιάμεσα τοποθετούσαν ξύλα. Τα ξύλα έλιωσαν και τώρα το χώμα έχει γίνει ένας σωρός εκεί που ήταν τα τείχη. Δεν ξέρω αν τα έχουν συντηρήσει έστω και λίγο (όπως σε ορισμένα από τα άλλα που είδαμε) για να μην πέσουν κάτω, αλλά το εσωτερικό είναι τελείως εγκαταλελειμμένο. Μάλιστα σε αυτό δεν είχε εισιτήριο. Ανεβαίνεις μόνος σου, κάνεις ό,τι θέλεις, δεν υπάρχει φύλακας, τίποτα. Μόνο στη βάση πριν ανέβεις, έχει μία τουαλέτα και ένα κιόσκι για τον ήλιο. Όμως εμείς το απολαύσαμε και παρά το ότι πονούσε το πόδι της Ντίνας, δεν είχε μεγάλο πρόβλημα στο να κυκλοφορήσει εκεί. Όταν τελειώσαμε λέω: Μακάρι να είναι τόσο όμορφα και τα άλλα κάστρα. Η ευχή μου βγήκε. Αυτό όμως ήταν πιο όμορφο από μακριά γιατί ήταν κυκλικό με μία διάμετρο ας πούμε 150 μέτρα. Τα άλλα δεν ήταν έτσι αφού είχανε διάφορα σχήματα και έτσι συνεχίσαμε για να πάμε να τα δούμε.

Το επόμενο κάστρο που σταματήσαμε είχε το όνομα Kizil Kala.

Το εσωτερικό του κάστρου:

Εν τω μεταξύ με το δρόμο που είχαμε πάρει είχαμε πλησιάσει κάπως στην Χίβα. Όμως μετά στρίψαμε βόρεια και έτσι απομακρυνθήκαμε πάρα πολύ. Στο κάστρο αυτό δεν χρειάστηκε να περπατήσουμε πολύ για μπούμε μέσα. Υπήρχε μία μικρή συντήρηση και ήταν σχετικά μικρό και ορθογώνιο. Εννοείται ότι στο εσωτερικό του επικρατούσε ένα χάος από τα χώματα, διότι πάλι είχαν πέσει κάτω τα κτίσματα χωρίς να τα τακτοποιήσει κάποιος. Φυσικά ο οδηγός μας περίμενε στην είσοδο μέχρι να τελειώσουμε την επίσκεψή μας και ποτέ δεν μας είπε κάντε γρήγορα ή όχι. Δεν τον ένοιαζε καθόλου. Όταν του έλεγα ότι θα κάνουμε, ας πούμε, μισή ώρα ή μία ώρα μέχρι να επιστρέψουμε, με κοίταζε αδιάφορα. Σαν να μου έλεγε: δεν με ενδιαφέρει όσο και να κάνεις. Και είχε δίκιο. Πόσο να κάνει πια κάποιος και ειδικά όταν κάνει ζέστη και είναι σε μία ερημιά; Ούτε μαγαζιά είχε κάτι να ψωνίσεις, ούτε κάτι παραπάνω να δεις. Έτσι πραγματικά μέχρι που τελειώσαμε τη διαδρομή ως τη Χίβα, ο χρόνος που κάναμε ήταν πολύ λογικός. Χώρια που όταν κάναμε βόλτα στην Χίβα τον είδαμε κάπου και καθόταν. Μας είπε ότι θα μείνει στην πόλη και την επομένη θα γυρνούσε με πελάτες στην Νουκούς. Αυτουνού η καταγωγή ήταν από εκεί, αλλά δυστυχώς σε αυτή τη δουλειά μπορεί να μείνει οπουδήποτε το βράδυ. Και από ό,τι κατάλαβα δεν το ξέρει κιόλας εάν θα μείνει, αλλά το μαθαίνει τελευταία στιγμή.

Δεν είδαμε μόνο αυτόν αλλά είδαμε και τον άλλον που μας είχε πάει από το Urgench στη Nukus. Αυτόν τον είδαμε λίγο μετά που νύχτωσε και είχαμε πάει μία βόλτα έξω από το τείχος της πόλης της Χίβα.

Μετά από το δεύτερο κάστρο πήγαμε για το τρίτο το οποίο ήταν κοντά και φαινόταν από το προηγούμενο αν και η απόσταση από εκεί ήταν περίπου 15 χιλιόμετρα. Το όνομά του ήταν Toprak. Και αυτό μας άρεσε πολύ. Είχε λίγο περπάτημα μέχρι να ανέβεις και ήταν σχετικά μεγάλο. Το τμήμα με ενδιαφέρον όμως ήταν μικρό σε σχέση με όλο το υπόλοιπο, που ήταν σε κακή κατάσταση. Όλο το άλλο ήταν τεράστιο αλλά δεν υπήρχε λόγος να πάμε να το επισκεφτούμε, αφού φαινόταν από εκεί που ήμασταν ότι δεν υπήρχε κάτι αξιόλογο. Τα τείχη, όπως είχα πει και στα προηγούμενα, ήταν λιωμένοι πλίνθοι από χώμα και ουσιαστικά ήταν σαν ένας αμμόλοφος. Τα τείχη τα οποία ήταν μακριά και δεν πήγαμε να τα δούμε ήταν πολύ χαμηλότερα από εκείνο που εμείς είδαμε. Να σημειώσω ότι είχε κάποια είσοδο, εισιτήριο δηλαδή, αλλά εμείς λόγω του οδηγού μας δεν πληρώσαμε γιατί βαρέθηκε να σταματήσει και δεν έγινε και τίποτα γι’ αυτόν.

Η είσοδος:

Εδώ το εσωτερικό είχε μια διαμόρφωση:

Και από μακριά φεύγοντας:

Μετά κατευθυνθήκαμε στο τέταρτο και τελευταίο κάστρο το οποίο ίσως ήταν και το καλύτερο. Αυτό ονομαζόταν Ayaz Kala. Και αυτό βρισκόταν πάνω σε ένα λόφο, τον οποίο εμείς έπρεπε να ανέβουμε με τα πόδια. Ο οδηγός μας σταμάτησε σε ένα σημείο όπου από τη μία μεριά ήταν το κάστρο και από την άλλη ήταν ένα ξενοδοχείο με γιούρτες. Ήρθε μία κυρία, η οποία μας ζήτησε ένα εισιτήριο, δεν θυμάμαι τώρα πόσο αλλά δεν ήταν μεγάλο το ποσό, νομίζω ήταν 3 ευρώ το άτομο. Κατόπιν ανεβήκαμε πάνω στο κάστρο. Όταν φτάσαμε ήμασταν μόνοι μας, αλλά πάνω που ξεκινούσαμε έφτασε και μία κυρία κοντά στα 60, η οποία ακολουθούσε ακριβώς τη δικιά μας πορεία. Δηλαδή την είχαμε δει σε όλα τα προηγούμενα κάστρα που είχαμε πάει. Μόνο που όταν εμείς αναχωρούσαμε, αυτή έφτανε με τον οδηγό της.

Το μικρό κάστρο:

Όπως ανεβαίναμε λοιπόν και οι τρεις μαζί, πιάσαμε την κουβέντα και μας είπε ότι είναι από την Αυστραλία. Δουλεύει στην Ολλανδία τα τελευταία δέκα χρόνια και μάλιστα στην Nike με τα παπούτσια και ταξιδεύει πάρα πολύ. Και γενικά πηγαίνει στις χώρες που έχουμε πάει και εμείς τα τελευταία χρόνια. Τη λέγανε Τζόντι.

Αυτό το κάστρο ήταν πολύ όμορφο και πιο πολύ η έρημος που έβλεπες γύρω του, καθώς και ένα μικρότερο κάστρο σε ένα πιο μικρό και χαμηλότερο λόφο δίπλα. Δηλαδή αυτό ήταν ένα διπλό κάστρο: έχει το μικρό χαμηλά και το μεγάλο από πάνω. Η βόλτα στο μεγάλο, στο μικρό δεν κατεβήκαμε, είχε πολύ ενδιαφέρον. Όλη την ώρα κάναμε παρέα με την Αυστραλέζα και μιλούσαμε κυρίως για τα ταξίδια μας.

Είχε πάει μεσημέρι και αποχαιρετήσαμε την Αυστραλέζα, η οποία συμπτωματικά θα κατέληγε αργότερα και αυτή, όπως και εμείς, στην Χίβα. Από εκεί η Χίβα απείχε 90 χιλιόμετρα σχεδόν. Ο οδηγός έβαλε τα δυνατά του και είχαμε φτάσει σε περίπου μιάμιση ώρα, μπορεί και λιγότερο. Όμως δεν ήξερε που είναι το ξενοδοχείο και εγώ του το έδειξα στο google maps που το είχα βρει. Αυτός ο καημένος δεν είχε εμπιστοσύνη σε αυτά που του έλεγα και πήρε τηλέφωνο μήπως καταφέρει να μάθει που ήταν. Όμως μέχρι να το μάθει ψάχναμε να βρούμε τη διεύθυνση που είχα βρει εγώ, βασικά τη διεύθυνση που μας οδηγούσε το Google Map. Όμως όταν φτάσαμε εκεί δεν υπήρχε τίποτα από ξενοδοχείο. Και ευτυχώς γιατί ήταν λίγο μακριά από την πόλη σε μία ερημιά. Αφού είχα απορήσει κι εγώ: πως ήταν δυνατόν να είχα κλείσει δωμάτιο σε τέτοιο απομακρυσμένο σημείο! Ευτυχώς με το τηλέφωνο ένας γνωστός του οδηγού μας τον ενημέρωσε ότι ήταν άλλου. Μάλιστα βρισκόταν μέσα στην Παλιά Πόλη. Το ωραίο είναι ότι εγώ είχα τη σωστή διεύθυνση και το Google την είχε επίσης, αλλά μας πήγαινε αλλού από κει που ήταν το ξενοδοχείο. Ίσως να υπάρχει ο ίδιος δρόμος με το ίδιο όνομα δύο φορές.

Φτάσαμε στο ξενοδοχείο αλλά ήταν κλειστό και κλειδωμένο. Από το Booking είχα το τηλέφωνο του καταλύματος και παίρνοντας τηλέφωνο τον ξενοδόχο αποδείχθηκε ότι το τηλέφωνο που έχει δώσει στο Βooking.com ήταν λάθος. Ευτυχώς ο οδηγός μας βρήκε το σωστό τηλέφωνο και ο ιδιοκτήτης έστειλε κάποιον να μας ανοίξει και να μας δώσει το δωμάτιο. Τον ιδιοκτήτη, ένα νεαρό στα τριάντα το πολύ, τον συναντήσαμε πολύ αργότερα κατά τις 7:30 που γυρίσαμε από μία πρώτη βόλτα που κάναμε.

Το ξενοδοχείο που μείναμε:

Η Χίβα είναι υπέροχη. Με την πρώτη απογευματινή βόλτα είδαμε μάλλον όλα τα μεγάλα κτίρια και μάλιστα τα γνωστά. Όμως δεν μπήκαμε μέσα σε κανένα γιατί δεν είχαμε εισιτήριο. Στο τέλος της διαδρομής βγάλαμε ένα εισιτήριο με 12 ευρώ το άτομο το οποίο έχει διάρκεια δύο ημερών και μπορείς να μπεις σε οποιοδήποτε μέρος που έχει εισιτήριο μέσα στην παλιά πόλη της Χίβα. Τέλεια λοιπόν. Το εισιτήριο αυτό το πουλάνε μόνο σε ένα σημείο, όπως μας είπαν και ευτυχώς το βρήκαμε συμπτωματικά πολύ εύκολα. Εμείς μόνο στο σημείο που αγοράσαμε το εισιτήριο μπήκαμε και ήταν το σημείο που ανεβαίνεις ψηλά και βλέπεις όλη την πόλη γύρω.

Ανεβήκαμε για να δούμε την ωραία θέα την ώρα που ο ήλιος έδυε. Ήταν μία ωραία ώρα για να τραβήξουμε φωτογραφίες. Την επόμενη είχαμε σκοπό να επισκεφτούμε από την αρχή τα ίδια μέρη και να τα δούμε πιο αναλυτικά. Και οτιδήποτε άλλο προκύψει, αλλά ακολουθώντας ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα, για να ξέρουμε και πώς ονομάζεται το κάθε ένα.

Το βράδυ επιστρέψαμε νωρίς κουρασμένοι στο ξενοδοχείο. Το ξενοδοχείο μάλλον ήταν άδειο και ήμασταν ίσως οι μόνοι επισκέπτες, που σημαίνει ότι είχε ησυχία. Ο ιδιοκτήτης του είναι ένας νεαρός με τη γυναίκα του και ένα μωράκι πολύ μικρό. Καθίσαμε στο σαλόνι και φάγαμε κάτι πρόχειρο που είχαμε αγοράσει απ’ έξω και ήπιαμε το ένα από τα δυο κρασιά μας. Μετά κάναμε μία μικρή βόλτα πάλι στην πόλη να δούμε την κίνηση. Αλλά η ώρα είχε πάει περίπου 9:30 και δεν υπήρχε πολύς κόσμος έξω, ούτε μέσα στα μαγαζιά. Εδώ πάντως καταλάβαμε ότι τα μαγαζιά εστίασης σερβίρουν μπύρα και γενικά αλκοόλ.

 

Προηγούμενο Κεφάλαιο

• 1
• …

  Go to chapter

  Go
• 6
• 7
• 8
• 9
• 10
• …

  Go to chapter

  Go
• 18

Επόμενο Κεφάλαιο

First Προηγούμενη 8 of 18

Go to chapter

Go

Επόμενη Last

[psilos3]

Αναλυτικότατος και κατατοπιστικός όπως πάντα, για ένα ταξίδι που τω χω πλέον πολύ στα θέλω μου.
Συντονίστηκα και περιμένω, μου φαίνεται θα μπουν πολλοί σελιδοδίκτες απ' αυτή την ιστορία!

 

[travelbreak]

Αναλυτικότατος και κατατοπιστικός όπως πάντα, για ένα ταξίδι που τω χω πλέον πολύ στα θέλω μου.
Συντονίστηκα και περιμένω, μου φαίνεται θα μπουν πολλοί σελιδοδίκτες απ' αυτή την ιστορία!

Το συστήνω ως ένα ταξίδι που βλέπεις πολλά μα ταυτόχρονα είναι και χαλαρό, γιατί δεν έχεις καμιά ανησυχία. Κάποια στιγμή επιστρέφοντας το παρομοίασα με ταξίδι στο Άγιο Όρος. Μόνο που βλέπεις τζαμιά και μουσουλμανικά τεμένη. Όμως μιλάμε για μια θρησκευτικότητα που τη μια τη βλέπεις να ξεχειλίζει και την άλλη αναρωτιέσαι που να κρύφτηκε.
Για όποιον πάει εννοείται πως τώρα που το έχω και πρόσφατο μπορώ να δώσω πληροφορίες.

 

[travelbreak]

Πέμπτη, 15/9/2022. Επίσκεψη στην Kokand.

Πέμπτη πρωί και ξυπνήσαμε με το ξυπνητήρι φυσικά στις 6:00 για να προλάβουμε το τρένο που έφευγε στις 07:55 για να πάμε στην περιοχή της Φεργκάνα, Fergana Valley, και συγκεκριμένα στο Κοκάντ, Kokand.

Αν και η αρχική σκέψη ήταν να πάμε στο σταθμό του τρένου με ταξί, αφού δεν ήταν πολύ μακριά από το ξενοδοχείο μας το μετρό, αποφασίσαμε να πάμε με αυτό. Δεν είχαμε μαζί μας αρκετά πράγματα: μόνο δύο backpack, σακίδια πλάτης. Πράγματι, ο σταθμός των Κοσμοναυτών δεν απέχει με τα πόδια περισσότερο από 10 λεπτά από το ξενοδοχείο μας και με κόστος λιγότερο από 14 λεπτά του ευρώ που έχει το κάθε εισιτήριο φτάσαμε πολύ γρήγορα. Ο κεντρικός σταθμός των τρένων της Τασκένδης απέχει μόλις δύο στάσεις από τους Κοσμοναύτες. Το μετρό εκεί ονομάζεται Τασκένδη. Οι συρμοί του μετρό περνούν πολύ συχνά. Βέβαια έχουν πολύ κόσμο. Δεν μπορώ να καταλάβω πώς γίνεται εδώ τα εισιτήρια να είναι 10 φορές φθηνότερα από ό,τι στην Ελλάδα.

Το τρένο του πήραμε για το Κοκάντ έκανε 4 ώρες να φτάσει και επειδή πήραμε πρώτη θέση με καθίσματα, λες και είμαστε Business class σε αεροπλάνο, το εισιτήριο ήταν ακριβό και έκανε 10 ευρώ, για μία απόσταση 240 χιλιόμετρα. Στην επιστροφή πήραμε φθηνότερο εισιτήριο με κόστος λιγότερο από 7 ευρώ. Για να μπεις στο σταθμό μπαίνεις μόνο αν ταξιδεύεις. Δεν επιτρέπονται οι επισκέπτες και στον έλεγχο εισιτηρίων υπάρχουν αστυνομικοί που σε ελέγχουν τελείως ηλεκτρονικά. Σε μία οθόνη βλέπουν ακριβώς τα στοιχεία μας και ό,τι άλλο περιέχει το εισιτήριο.

Μέσα στο σταθμό, ο οποίος από έξω είναι πολύ όμορφος, σου ελέγχουν τα εισιτήρια ξανά και στα σφραγίζουν. Εννοείται τα εισιτήρια είχαν βγει πριν από 15 μέρες μέσω υπολογιστή και θα μπορούσα να τα έχω μόνο στο τηλέφωνό μου και όχι τυπωμένα. Όταν έβγαζα τα εισιτήρια για να επιλέξω τις θέσεις είχε μία εικόνα όπως όταν επιλέγεις θέσεις σε αεροπλάνο. Δηλαδή σου δείχνει το σχεδιάγραμμα του βαγονιού με τα καθίσματα και επιλέγεις. Είναι τελικά πολύ προχωρημένοι αυτοί οι άνθρωποι. Βέβαια παντού βλέπεις αστυνομία για να ελέγχουν, είτε στους σταθμούς ή έξω από τα κτίρια. Οπουδήποτε υπάρχει αστυνομικός ακόμα και στο μετρό που ελέγχει τις τσάντες με ένα μηχάνημα που δείχνει αν έχεις μεταλλικά αντικείμενα.

Η διαδρομή την πρώτη ώρα δεν είχε καθόλου ενδιαφέρον. Εκτός από τα μικρά κτήρια το τοπίο ήταν ερημικό κυρίως. Αλλού είχε λίγο πράσινο και αλλού είχε λίγο ξεραμένο χορτάρι. Περάσαμε και από χωριά τα οποία ήταν σε κακή κατάσταση αλλά είδαμε και μεγάλα εργοστάσια.

Μετά την πρώτη ώρα μπήκαμε σε ένα φαράγγι το οποίο ήτανε όμορφο με άγρια βράχια, βουνά και λίγη βλάστηση. Στη μέση είχε ένα μικρό ποτάμι που σε διάφορα σημεία είχε δέντρα. Ήταν πολύ όμορφο και το τρένο μία πήγαινε από τη μια μεριά και μια από την άλλη. Παράλληλα με το τρένο ήταν και ο αυτοκινητόδρομος που πηγαίνει στο Κοκάντ. Φαινόταν ένας πολύ καλός δρόμος.

Εμείς αρχικά (όταν οργανώναμε το ταξίδι) λέγαμε να νοικιάσουμε αυτοκίνητο και να πάμε σε αυτή την περιοχή με αυτό. Όμως τελικά αποφάσισα να μην το κάνω γιατί δεν ήξερα την κατάσταση που επικρατεί στους δρόμους της χώρας. Μια χαρά ήταν (όχι παντού) αλλά δεν το μετάνιωσα.

Μετά από το φαράγγι περάσαμε και ένα τούνελ με μήκος κοντά στα 20 χιλιόμετρα. Λέγεται Kamchiq και έχει μήκος 19,2 χλμ. Είναι το μεγαλύτερο στην πρώην Σοβιετική Ένωση και από τα μεγαλύτερα του κόσμου.

Μετά και από το τούνελ μπήκαμε σε μία μεγάλη πεδιάδα, η οποία είχε καλλιεργήσιμες εκτάσεις και είδα μπαμπάκι, ηλίανθους, λίγα αμπέλια και κάποια καρποφόρα δέντρα τα οποία δεν ξέρω τι παράγουν. Σίγουρα ήταν και άλλα δημητριακά στα χωράφια, που όμως δεν κατάλαβα τι ήταν. Το τοπίο λίγο πριν το Κοκάντ έγινε σχετικά άσχημο, με εκτάσεις που είχαν σπίτια, μικρά εργοστάσια και η ατμόσφαιρα δεν ήταν καθαρή.

Το τρένο δεν ήταν γεμάτο και στο βαγόνι μας ήταν πιο πολλοί νέοι άνθρωποι. Γενικότερα στο Ουζμπεκιστάν κυκλοφορεί πολύ νέος κόσμος και ως εργαζόμενος αλλά και στους δρόμους. Παντρεύονται λίγο μετά τα είκοσι οι άνδρες. Στο τρένο μέσα αγοράσαμε καφέ ο οποίος κόστιζε μισό ευρώ, η μπανάνα κόστιζε ένα ευρώ αλλά το σάντουιτς 2,5 ευρώ. Ούτε φτηνά ούτε ακριβά. Οι στάσεις που έκανε το τρένο ήταν περίπου τρεις ή τέσσερις.

Παλιά στη χώρα μας όταν συνέβαινε κάτι που να δείχνει πόσο άχρηστοι είναι οι πολιτικοί μας, ή ότι δωροδοκούνται, ή ότι δεν κάνουν τα βασικά για την πρόοδο της χώρας, λέγαμε ότι καταντήσαμε «Ελληνιστάν». Δηλαδή ότι, ως χώρα έχουμε πέσει τόσο χαμηλά όσο οι χώρες που το όνομά τους τελειώνει σε –σταν. Για παράδειγμα Καζακστάν, Ουζμπεκιστάν, Κιργιστάν κλπ. Δεν ξέρω πως είναι τα άλλα –σταν, αλλά μην τολμήσει κανείς να μας συγκρίνει με το Ουζμπεκιστάν. Οι άνθρωποι είναι πολύ μπροστά. Δεν ξέρω αν τους βοήθησε η παρουσία και η επίδραση των σοβιετικών τόσα χρόνια, αλλά έχουν μια χώρα υπόδειγμα. Τα χωριά τους δεν μου φάνηκαν να είναι όμορφα, αν και δεν τα περπάτησα, όμως οι πόλεις είναι καταπληκτικές. Υπάρχει αλλά δε βλέπεις τη φτώχεια. Την έχουν κρυμμένη πίσω από μεγάλους τοίχους, στο στυλ Αζερμπαϊτζάν. Ό,τι είναι όμορφο το δείχνουν. Βάζουν πολλούς ανθρώπους να καθαρίζουν τους δρόμους και τα πάρκα. Τα πάρκα τους είναι τεράστια και γεμάτα γρασίδι. Κανονικά απαγορεύεται να το πατάει ο κόσμος. Τοποθετούν πολύχρωμο φωτισμό και όμορφα φωτιστικά σε κτήρια και στους δρόμους. Είναι χαμηλά τα μεροκάματα και ο κόσμος δουλεύει. Αστυνομικούς και χωροφύλακες σε κάθε γωνιά. Μαθητές και φοιτητές ντυμένοι καθαρά, ομοιόμορφα και κομψά. Οι γυναίκες αν θέλουν φορούν μαντήλα ή όχι. Μπούρκες είχαν μία στις χίλιες, αλλά και μαντήλι ελάχιστες από τις νέες. Στα ιστορικά σημεία των πόλεων που προστατεύονται από την Ουνέσκο κυκλοφορούν μόνο ηλεκτρικά οχήματα. Κάποια στιγμή φαίνεται ως Έλληνες καταλάβαμε ότι είναι τελείως λάθος ο όρος Ελληνιστάν και τον εγκαταλείψαμε.

Το τρένο έφτασε στην πόλη Kokand ακριβώς την ώρα που έγραφε το πρόγραμμα, δηλαδή 12:06. Τελικά το ταξίδι ήταν σχετικά ευχάριστο. Στο βαγόνι μας, αλλά και στα άλλα που είδα, έχουν δυο σειρές καθίσματα μετά διάδρομο και μετά άλλη μια σειρά καθίσματα. Είναι πολύ ευρύχωρα δηλαδή.

Το ξενοδοχείο που μείναμε απείχε δύο χιλιόμετρα από τον σταθμό και αποφασίσαμε, αν και ήταν μεσημέρι και με δυνατό ήλιο, να πάμε με τα πόδια, για να δούμε λίγο την πόλη. Ο σταθμός ήταν πολύ όμορφος και μέσα και έξω, όμως δεν είχε καθόλου κίνηση. Μάλιστα μέχρι να πάμε τουαλέτα και να ετοιμαστούμε για την πορεία που είχαμε, είχε αδειάσει τελείως από κόσμο, και σχεδόν οι πόρτες είχαν κλείσει. Εννοείται ότι για να βγούμε περάσαμε από μία πολύ στενή πόρτα την οποία ελέγχουν οι αστυνομικοί. Ως τουρίστες που ήμασταν δεν ήταν πολύ τυπικοί και δεν πέρασαν τις τσάντες μας από τον έλεγχο των μηχανημάτων.

Ακριβώς απέναντι από τον σιδηροδρομικό σταθμό υπήρχε μία πλατεία μεγάλη με ένα μνημείο και πήγαμε για φωτογράφηση. Εκεί μας έπιασαν την κουβέντα δύο παιδιά εκ των οποίων το ένα μιλούσε καλούτσικα τα αγγλικά. Γενικά οι άνθρωποι μιλούν στους επισκέπτες και είναι πολύ φιλικοί με τους τουρίστες. Εννοείται ότι το παιδί που μου μίλησε μετά και ήθελε να βγάλει και φωτογραφία με το κινητό του μαζί μας.

Λίγο αργότερα έγινε το ίδιο πράγμα με έναν άλλον νεαρό γύρω στα 18, έξω από ένα τζαμί. Μάλιστα μου έκανε εντύπωση γιατί τον είχα δει με έναν φίλο του να κάνει γονυκλισίες στο τζαμί που είχαμε επισκεφτεί κι εμείς. Εκεί σκεφτόμουνα πως μπορεί να είναι αυτά τα παιδιά τόσο φανατικοί. Όμως όταν ήρθαν και μιλήσαμε φάνηκαν τελείως διαφορετικά άτομα. Ίσως εδώ καταφέρνουν και ξεχωρίζουν την θρησκεία από τις υπόλοιπες συμπεριφορές τους. Πάλι το ένα από τα δύο παιδιά μιλούσε πολύ καλά Αγγλικά και γενικώς σε αυτή την πόλη άκουσα αρκετούς να μιλάνε Αγγλικά. Και μάλιστα με αρκετά καλή προφορά. Αυτό το δεύτερο παιδί έξω από το τζαμί ήθελε να μας κάνει λίγο παρέα και με ρώτησε αν είμαι Travel blogger. Όταν του είπα όχι, για να μην τον απογοητεύσω τελείως συμπλήρωσα ότι έχω κανάλι στο YouTube, το οποίο αμέσως έψαξε στο κινητό του και με βρήκε. Εντυπωσιάστηκε αμέσως από τα αρκετά βίντεο από ξένες χώρες που έχω ανεβάσει. Μας χαιρέτησαν τα δύο παιδιά και έφυγαν.

Η διαδρομή μέχρι το ξενοδοχείο ενώ θα μπορούσε να είναι το πολύ μισή ώρα διήρκησε για μας περίπου δύο ώρες. Μας άρεσε που το Google μας έστελνε από κάποια στενά και έτσι βλέπαμε, εκτός από ωραία κτήρια και ιστορικά τζαμιά, κάποιες κατοικίες ντόπιων. Όχι ότι είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όμως αυτό είχανε στην πόλη αυτή. Και οι άλλες πόλεις ήταν έτσι. Δηλαδή εκτός από τις κεντρικές μεγάλες οδούς, είχανε στενά δρομάκια που περνούσαν συνέχεια αυτοκίνητα. Οι δρόμοι στις γειτονιές αυτές δεν ήταν καθόλου ευθείς, αλλά είχαν συνέχεια τροφές και υπήρχαν από μικρά μέχρι μεγάλα σπίτια, αλλά όχι υψηλά. Σπανίως έβλεπες σπίτι να έχει περισσότερο από ένα όροφο πέραν του ισογείου.

Υπήρχαν οι κεντρικοί δρόμοι, τους οποίους δεν ακλουθήσαμε για πολύ, οι οποίοι ήταν τεράστιοι αλλά άδειοι από κίνηση και με ελάχιστα αυτοκίνητα, τα οποία βέβαια όλα είναι Chevrolet που νομίζω τα κατασκευάζει Daewoo από την Κορέα. Το ξενοδοχείο μας ήταν και αυτό στον δεύτερο όροφο ενός μικρού κτηρίου και έχει μία δεκαριά δωμάτια. Το δωμάτιό μας δεν ήταν πολύ ευρύχωρο αλλά μία χαρά ήταν για τα 26 δολάρια που δίναμε τη βραδιά. Θεωρητικά βρισκόταν στο κέντρο της πόλης, μόνο που η πόλη δεν έχει κανένα ιδιαίτερο κέντρο. Περνάει ένας μεγάλος δρόμος έξω από το ξενοδοχείο και άλλος ένας κάθετος είναι λίγο παρακάτω. Και οι δύο αυτοί δρόμοι έχουν πολλά μαγαζιά διαφόρων ειδών. Μου άρεσαν αυτά που πουλούσαν χαλιά και τα είχαν απλωμένα στα πεζοδρόμια σε μεγάλες και ψηλές σκαλωσιές για να φαίνονται. Αμ’ τα άλλα που πουλούσαν το μυρωδάτο ψωμί με τρομερά σχέδια, τα πιο πολλά καμωμένα στο χέρι! Τέτοια ψωμιά είχε σε όλη τη χώρα.

Στο δωμάτιό μας ξεκουραστήκαμε για μία ωρίτσα, να πέσει και λίγο ο ήλιος και φύγαμε για να δούμε τα ενδιαφέροντα της πόλης. Πρώτα είχαμε το παλάτι Khudoyar-Khan Palace. Εννοείται ότι παντού πήγαμε με τα πόδια. Ήταν ένα υπέροχο παλάτι, ουσιαστικά πρέπει να ήταν μία μεντρέσα και πλήρωνες ένα μικρό εισιτήριο αλλά είχε πολλά πράγματα μέσα για να δεις. Είχε πολλά μικρά μουσεία με διάφορα θέματα πού για τόσο φθηνό εισιτήριο δεν υπήρχε πρόβλημα να τα δούμε στα γρήγορα. Το εισιτήριο ήταν 2,5 ευρώ το άτομο. Μέχρι να φτάσουμε στο παλάτι αυτό είχαμε περάσει από διάφορα άλλα σημεία της πόλης που είχαν αρκετό ενδιαφέρον. Και εννοώ είτε πάρκα είτε μέρη θρησκευτικού ενδιαφέροντος. Ένα από αυτά ήταν πολύ όμορφο και ήταν ο μεντρεσές του Kamal Kazi.

Οροφές:

Μετά από το παλάτι είπαμε να μην αρχίσουμε να γυρνάμε σε κάθε αξιοθέατο της πόλης που ανέφερε το Lonely Planet, γιατί θα ήταν κουραστικό. Προτιμήσαμε να πάμε σε ένα σημείο που ήταν τρία ή τέσσερα μέρη μαζεμένα και είχαν ενδιαφέρον. Το ένα ήταν ένα μεγάλο τζαμί και ταυτόχρονα μεντρεσές με το όνομα Narbutabey. Μάλιστα πετύχαμε και την ώρα της προσευχής. Εκείνη την ώρα που φεύγαμε εμείς έφευγε και ο κόσμος, που μάλλον ήταν μόνο άντρες. Βασικά σε όλα τα τζαμιά που πήγαμε ήταν μόνο άντρες. Παρόλα αυτά η Ντίνα έμπαινε μέσα αλλά δεν της έλεγαν τίποτα. Αφού έτσι κι αλλιώς δεν λένε κάτι άσχημο στους τουρίστες. Μόνο όταν είναι να πληρώσουν σε ένα κτήριο την είσοδο τους το λένε και στεναχωριούνται κιόλας που τους αναγκάζουν να πληρώσουν. Γι αυτό λένε όλοι ότι ο λαός αυτός είναι πολύ ευγενικός.

Τα άλλα σημεία που ήταν εκεί κοντά όμως δεν καταφέραμε να τα δούμε, αφού το ένα ήταν κοιμητήριο και δεν είχαμε καμία διάθεση να μπούμε μέσα. Όμως είχε κάποιους ιδιαίτερους τάφους που φαινόταν απ’ έξω και τους τραβήξαμε φωτογραφίες. Επίσης είχε μερικούς τύπους που πήγαιναν οι επισκέπτες και τους διάβαζαν κάτι σαν ευχές. Τα είδαμε και αλλού αυτά. Αφού δεν μπορούσαμε να δούμε κάτι άλλο πήραμε το δρόμο, αν και ήταν σχετικά νωρίς, για να πάμε στο ξενοδοχείο. Εκεί φάγαμε μερικά σταφύλια που είχαμε αγοράσει (60 λεπτά του ευρώ το κιλό) από ένα μαγαζί.

Όταν η ώρα πήγε 19:00, δηλαδή πάνω που άρχισε να νυχτώνει, βγήκαμε για να πάμε για φαγητό, αφού εκεί γύρω είχε πολλά μαγαζιά που έψηναν στα κάρβουνα σουβλάκια και κεμπάπ. Διαλέξαμε ένα τυπικό της περιοχής με πολλούς ντόπιους και καθίσαμε. Μόνο που πέσαμε φαίνεται σε όχι και τόσο ευγενικό άνθρωπο, ή εγώ πιστεύω ότι δεν κατάλαβε τι ακριβώς ήθελε η Ντίνα. Μάλλον νόμιζε ότι ακύρωσε την παραγγελία και έτσι ενώ εγώ είχα τελειώσει το φαγητό μου στην Ντίνα δεν είχε φέρει τίποτα. Όταν όμως του έκανε παράπονο εκείνος αμέσως της έφερε ένα κεμπάπ και μετά από λίγο και ένα σουβλάκι μοσχαρίσιο. Και ευτυχώς που έγινε έτσι γιατί άρεσαν πολύ στη Ντίνα (και δεν έμεινε νηστικιά) αλλά και σε μένα τα σουβλάκια. Ήταν πολύ φθηνότερα από την προηγούμενη βραδιά στην Τασκένδη, αφού δώσαμε μόνο 5 ευρώ και οι δύο μαζί. Όμως δεν πήραμε τίποτε άλλο παρά μόνο τα σουβλάκια και ένα ψωμί που μας το έφερε έτσι κι αλλιώς και ήταν και πολύ νόστιμο.

Βρήκα και παρέα, κάτι χωριανούς μου:

Εγώ όταν λέω για τα χρήματα λογαριάζω τα 10.000 δικά τους ίσα με ένα ευρώ, ενώ είναι περίπου τα 10.900 το ένα ευρώ. Τόσα μου έδινε το μηχάνημα με την κάρτα Revolut που χρησιμοποιούσα για να μην έχω μεγάλες προμήθειες από τις άλλες τράπεζες. Προς το τέλος του ταξιδιού όμως η ισοτιμία είχε πέσει πολύ εις βάρος του ευρώ και έφτασε σχεδόν ένα ευρώ να ισούται με 10.000 σουμ. Τα μηχανήματα δεν προτείνουν ανάληψη μεγάλων ποσών. Μέχρι 500.000 σουμ. Αργότερα πρόσεξα ότι αν του έλεγες ότι θέλεις άλλο ποσόν σου έλεγε ότι μπορείς να τραβήξεις μέχρι 4.000.000 σουμ. Η προμήθεια που έπαιρνε η ντόπια τράπεζα ήταν σταθερά 1,5%.

Η βραδιά δεν είχε κάτι άλλο. Με τόση κούραση δε γίνεται.

 

[travelbreak]

Παρασκευή 16/9 2022. Κοιλάδα της Fergana.

Από την προηγούμενη είχα ρωτήσει τον τύπο που δούλευε στη ρεσεψιόν να μου βρει ένα ταξί για την επομένη να μας πάει σε διάφορα σημεία που θέλαμε να δούμε στην περιοχή της Φεργκάνα. Μου βρήκε ένα γνωστό του και μιλήσαμε οι δυο μας. Συνεννοηθήκαμε να πληρώσουμε 35 δολάρια για να πάμε πέντε ή έξι ώρες στην περιοχή της κοιλάδας που θεωρείται πολύ εύφορη και ιδιαίτερης ομορφιάς. Κυρίως όμως το ενδιαφέρον είναι στα χειροτεχνήματα που φτιάχνουν με το μετάξι και τα πήλινα.

Το ραντεβού με τον ταξιτζή ήταν στις 9:00, αλλά είχα υποψίες ότι δεν θα ήταν συνεπής. Τις είχα γιατί κάτι του είπε στο τηλέφωνο ο ρεσεψιονίστας, σα να του έλεγε να μην τον πάρει ο ύπνος. Τελικά καταλάβαμε ότι εννοούσε να μην το παρακάνει με τις προσευχές στο τζαμί. Δυστυχώς οι υποψίες βγήκαν αληθινές και εκείνος ήρθε τελικά στις 9:30, με μισή ώρα καθυστέρηση και ύστερα από μερικά τηλέφωνα. Φυσικά είχε ένα αυτοκίνητο Chevrolet. Ξεκινήσαμε αμέσως για να πάμε πρώτα στην πόλη Margilon. Μισή ώρα αφού ξεκινήσαμε είδαμε από μακριά ένα τζάμι με δύο μεγάλους μιναρέδες και του είπαμε εκεί να σταματήσει για να βγάλουμε φωτογραφίες. Αυτός το έκανε ευχαρίστως και εμείς αφού βγάλαμε φωτογραφίες, σε λιγότερο από 5 λεπτά, επιστρέψαμε στο αυτοκίνητο.

Βλέπω όμως στο πάτωμα, στο κάθισμά μου, στη θέση του συνοδηγού, να έχει αρκετό νερό. Αυτός το είχε δει και αναρωτιόταν τι μπορεί να έχει συμβεί. Πήρε τηλέφωνο τον μηχανικό του και εκείνος του είπε να μην ανησυχεί, ότι το νερό κάπου είχε μείνει στη μηχανή και έπεσε μέσα στο θάλαμο που αυτοκινήτου. Εγώ είχα κάποιες αμφιβολίες και πράγματι αφού το καθάρισε και φύγαμε για τη συνέχεια του ταξιδιού, συνέχισε να τρέχει το νερό όταν ζεστάθηκε η μηχανή. Και μάλιστα ακουγόταν και ένας συριγμός από πίεση, σα να είχε τρυπήσει κάποιο σωληνάκι.

Συνέχισε να στάζει, λίγο βέβαια, αλλά εγώ του είπα ότι μάλλον το πρόβλημα δεν ήταν τόσο απλό. Μου είπε ότι την προηγούμενη είχε αλλάξει το ψυγείο του καλοριφέρ. Δηλαδή για τη θέρμανση καμπίνας του αυτοκινήτου. Τέλος πάντων, μέχρι να φτάσουμε στην πόλη αυτό έσταζε έστω και λίγο.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που είχα έπρεπε να επισκεφτούμε τρία σημεία στην πόλη. Ένα ήταν το Silk factory Yodgorlik, εργοστάσιο μεταξιού. Εκεί πήγαμε πρώτα. Πληρώσαμε τρία ευρώ το άτομο για να μας ξεναγήσει ένας νεαρός. Το εργοστάσιο ήταν της πλάκας και δεν είχε μεγάλο ενδιαφέρον. Απορώ γιατί το προτείνει το Lonely Planet. Στο τέλος βέβαια μας πήγε στο μαγαζί του εργοστασίου για ψώνια. Αν και ήταν φτηνά δεν πήραμε κάτι. Ο οδηγός θα μας περίμενε να τελειώσουμε, αλλά στην αρχή μόλις άρχισε η ξενάγηση ήρθε και είπε ότι θα πάει να φτιάξει το αυτοκίνητο σε ένα συνεργείο. Είχαμε αλλάξει τηλέφωνα οπότε θα μιλούσαμε. Κάποια στιγμή αργότερα πήρε και είπε να συναντηθούμε στις 13:30 σε ένα μεντρεσέ που θα πηγαίναμε σύμφωνα με το πρόγραμμά μου, το τρίτο σημείο ενδιαφέροντος. Τουλάχιστον είχαμε κάτι να κάνουμε τις 2,5 ώρες, μέχρι να το διορθώσει.

Πολύ κοντά στο εργοστάσιο μεταξιού ήταν μία πολύ όμορφη αγορά που θα πηγαίναμε έτσι κι αλλιώς να την βλέπαμε. Πήγαμε και όντως είδαμε πολύ όμορφες εικόνες. ΄Ηταν μία αγορά τροφίμων και όχι υφασμάτων και ρούχων. Η ώρα που ξεκινήσαμε την ξενάγηση στο εργοστάσιο ήταν περίπου 10:30 με 11:00. Κατά τις 12:15, αφού κάναμε τη βόλτα μας, φύγαμε από την αγορά για να πάμε με τα πόδια στο τρίτο σημείο του προγράμματος που ήταν ο μεντρεσές Said-Ahmad Hodji Madrassah.

Τα υπέροχα ψωμιά τους! Και ωραία και νόστιμα:

Πριν πάμε όμως και μετά την αγορά πήραμε λάθος κατεύθυνση και πήγαμε προς ένα τζάμι του φαινόταν από μακριά. Η ώρα πλησίαζε μία και να σημειώσω ότι ήταν Παρασκευή που σημαίνει ημέρα μεγάλης προσευχής για τους μουσουλμάνους. Πλησιάζοντας στο τζαμί βλέπαμε πλήθος κόσμου, ανδρικού πάντα, να προχωράνε γρήγορα προς το τζαμί να προσευχηθούν. Όταν φτάσαμε κι εμείς είδαμε ότι ο χώρος του τζαμιού ήταν γεμάτος κόσμο και πλέον οι καινούριοι που έρχονταν στρώνανε τα χαλιά τους απ έξω. Είχε πολύ ενδιαφέρον όλο αυτό το οποίο βλέπαμε. Παρότι έχω επισκεφτεί πολλές μουσουλμανικές χώρες δεν μου είχε τύχει να είναι Παρασκευή και μάλιστα η συγκεκριμένη ώρα της προσευχής για να δω κάτι παρόμοιο.

Τέλος πάντων καταλαβαίνω ότι για καλό, είχαμε πάρει αντίθετη κατεύθυνση και αφού το είδαμε γυρίσαμε προς τα πίσω και με περπάτημα ενός και μισό χιλιομέτρου φτάσαμε στον μεντρεσέ που προανέφερα. Ουσιαστικά δεν δούλευε πλέον ως θρησκευτικό σχολείο αλλά ως εργαστήριο χειροτεχνημάτων. Δεν είχε κάτι ιδιαίτερο αλλά ήταν ένα παλιό κτίριο και σχετικά μικρό. Δεν έχει φαίνεται κάτι καλύτερο η πόλη να μας δείξει. Το είδαμε πολύ γρήγορα και ήμασταν έτοιμοι για να φύγουμε. Εκεί φτάσαμε περίπου στις 13:00 και το ραντεβού να με τον οδηγό μας ήταν στις 13:30. Αφού είχαμε κάποιες επικοινωνίες, τελικά έφτασε με το αυτοκίνητο στις 14:00 και πάλι καλά. Η Ντίνα είχε εκνευριστεί πάρα πολύ με όλη αυτή την καθυστέρηση. Όμως το αυτοκίνητο όπως μας είπε είχε πρόβλημα και ευτυχώς το έφτιαξε και ήταν εντάξει.

Η οροφή:

Η αυλή:

Σύμφωνα με το πρόγραμμά μας θα έπρεπε να πάμε σε μία άλλη μεγάλη αγορά εκεί κοντά, αλλά δυστυχώς την ώρα που πηγαίναμε διάβασα ότι ήταν κλειστή και άνοιγε μόνο κάθε Τρίτη και Κυριακή. Έτσι αλλάξαμε πορεία να πάμε προς την πόλη Φεργκάνα, όπου τα μόνα ενδιαφέροντα ήταν μία αγορά και ένα μουσείο. Πήγαμε στο μουσείο το οποίο ήταν κλειστό. Αλλά και ανοιχτό να ήταν δεν θα μπαίναμε και κάναμε μία βόλτα εκεί που είχε ένα μεγάλο πάρκο με λούνα παρκ και πάρα πολύ κόσμο. Ήταν μεσημέρι αποφασίσαμε να μην πάμε στο παζάρι και να ξεκινήσουμε την επιστροφή, αφού κάνουμε μία βόλτα με το αυτοκίνητο, να δούμε την πόλη. Αυτό και έγινε.

Στο άγαλμα είναι εκείνος που τους εισήγαγε στο λατινικό αλφάβητο.

Στην επιστροφή σταματήσαμε στην πόλη Rishton, που φτιάχνουν κεραμικά και είδαμε σε ένα εργαστήριο κάποια προϊόντα. Όμως εργάτες δεν υπήρχαν λόγω της Παρασκευής, οπότε δεν μείναμε πολλή ώρα για να δούμε κάτι περισσότερο.

Το ταξί μας πήγε στο σταθμό του τρένου αφού είχαμε μαζί μας όλα μας τα πράγματα και ήμασταν έτοιμοι για αναχώρηση. Φτάσαμε μια ώρα πριν την αναχώρηση του τρένου και πραγματικά ξεκουραστήκαμε λίγο από την ζέστη και την κούραση του περπατήματος, αλλά και της οδήγησης. Στον οδηγό βέβαια έδωσα 350.000 σουμ, που σημαίνει κάπου 33 ευρώ. Θεωρώ ότι για το τουρ που μας έκανε, το οποίο κράτησε από τις 9:30 μέχρι τις 4:30, τα χρήματα ήταν πολύ λίγα. Αυτός ήταν και ο λόγος που δεν έκανα καθόλου παζάρια. Το καλύτερο όμως σε όλη την υπόθεση ήταν ότι μιλούσε καλά αγγλικά, γιατί είχε δουλέψει 4 χρόνια στο Ντουμπάι.

Με τα αγγλικά που μιλούσαμε συνέχεια μας έδωσε πάρα πολλές πληροφορίες και για τη χώρα αλλά και για την οικογένειά του. Και συγκεκριμένα αυτό που μου έκανε εντύπωση σε αυτά που είπε είναι ότι οι άνθρωποι στο Ουζμπεκιστάν, αλλά και στις άλλες χώρες της Κεντρικής Ασίας, νιώθουν ότι έχουν την ίδια καταγωγή με τους Τούρκους. Επίσης οι γλώσσες που μιλάνε στην κεντρική Ασία μοιάζουν πολύ με την τουρκική γλώσσα. Μου είπε ότι εάν μείνει ένα μικρό διάστημα (10-15 μέρες) στην Τουρκία θα μπορούσε να τη μιλάει και να την καταλαβαίνει άνετα. Επίσης μου είπε (και το είχα δει και μου είχε κάνει εντύπωση) ότι πλέον το καινούργιο αλφάβητο στο Ουζμπεκιστάν είναι το λατινικό και όχι το κυριλλικό που ήταν επί Σοβιετικής Ένωσης. Ουσιαστικά όμως στις επιγραφές υπάρχουν και τα δύο αλλά από ό,τι κατάλαβα στα σχολεία εκπαιδεύονται μονάχα στο λατινικό.

Σε κάποια στιγμή της ημέρας με ρώτησε πώς γνώρισα τη γυναίκα μου και έτσι βρήκα την ευκαιρία και εγώ να τον ρωτήσω εκείνος πώς γνώρισε τη δικιά του γυναίκα. Μου είχε πει νωρίτερα ότι ήταν παντρεμένος με ένα μωράκι δύο μηνών. Μου είπε λοιπόν ότι αυτός ακολούθησε τις παραδόσεις της περιοχής του, δηλαδή η μητέρα του έψαξε να του βρει κοπέλα. Όταν την βρήκε συστηθήκανε, μιλήσανε και αφού του άρεσε αυτός έψαξε στο σχολείο και στη γειτονιά της να μάθει αν ήταν καλή. Όταν είδε ότι του άξιζε, τότε αποφάσισε να την παντρευτεί. Εννοείται ότι την έχει στο σπίτι και δεν δουλεύει, γιατί αυτό απαιτεί η παράδοση.

Όταν τον ρώτησα αν θα μπορούσε να παντρευτεί και άλλες γυναίκες, μου είπε ότι θα μπορούσε αλλά χρειάζονται πολλά χρήματα για να μπορέσεις να έχεις και άλλες συζύγους. Εκείνος δούλευε το ταξί τις δύο από τις τρεις μέρες και την τρίτη πηγαίνει στη ρεσεψιόν στο ξενοδοχείο που είχαμε μείνει. Γι αυτό και τον ήξερε ο συνάδελφός του και τον πήρε τηλέφωνο για να μου τον συστήσει. Στο ταξί που δουλεύει κάνει συνήθως τη διαδρομή από το Κοκάντ στην Τασκένδη, που το κάνει σε τρεις ώρες. Παίρνει δηλαδή πελάτες που αντί να πάνε με το τρένο, τους μεταφέρει αυτός και η τιμή που έχει είναι 10 δολάρια το άτομο. Κάτι λιγότερο παίρνει για να επιστρέψει πίσω.

Τελειώνοντας το διήμερο στην περιοχή της Φεργκάνα, μπορούμε να κάνουμε έναν απολογισμό. Νομίζω πως δεν αξίζει τόσο πολύ να πάει κάποιος. Αξίζει λίγο για τα παζάρια, αλλά ωραία παζάρια είδαμε και στις άλλες περιοχές. Όμως είναι μία περιοχή που έχει ιδιαιτερότητες. Έχει 90% Ουζμπέκους και όχι πολλές άλλες φυλές και επιμιξίες. Η περιοχή θεωρείται από τις πιο εύφορες της Κεντρικής Ασίας και πράγματι είδαμε ότι στην πεδιάδα έχει πολλά νερά και έχουν πάρα πολλές καλλιέργειες. Βέβαια το Κοκάντ άξιζε ειδικά για το παλάτι που είδαμε. Ο ταξιτζής μας είπε ότι έχει και μια τεράστια αγορά, που όμως δεν επισκεφτήκαμε. Την ξέραμε αλλά δεν πιστεύαμε ότι θα ήταν καλύτερη από άλλες που θα βλέπαμε.

Το Ουζμπεκιστάν είναι μία χώρα που δεν φοβάσαι να αγοράσεις σχεδόν οτιδήποτε. Δεν σε κλέβουν και γενικά είναι φτηνά. Δηλαδή πας και παίρνεις ένα μπουκάλι νερό και ξέρεις ότι για ένα ή ενάμισι λίτρο δεν θα δώσεις πάνω από μισό ευρώ. Πας να αγοράσεις ένα ψωμί και θα κάνει μισό ευρώ το πολύ. Γενικά είναι φθηνά. Επίσης επιβεβαιώνω την ευγένεια των ανθρώπων αυτών, οι οποίοι δεν έχουν καμία σχέση με άλλους μουσουλμάνους που έχω δει. Για παράδειγμα δεν τους νοιάζει καθόλου να βγάλουν φωτογραφίες, κάτι που είναι πολύ δύσκολο σε άλλες μουσουλμανικές χώρες που έχω επισκεφτεί. Χαίρονται και πάρα πολύ. Δεν κρύβουν το κεφάλι τους. Ίσα-ίσα το θέλουν και σου χαμογελούνε για να βγάλουν φωτογραφία. Πολλοί έρχονται και σου ζητάνε και οι ίδιοι με το δικό τους κινητό να βγουν φωτογραφία για να την έχουν και εκείνοι. Μάλιστα δύο κυρίες στο Margilon τους άρεσε τόσο πολύ που πήγαμε να φωτογραφηθούμε, που μας έκαναν νόημα να περάσουμε και μέσα στο σπίτι της. Βασικά εγώ περνούσα και τις είδα που κάθονταν στο δρόμο και μου άρεσαν. Είπα στην Ντίνα να με τραβήξει μία φωτογραφία με αυτές και αμέσως σηκώθηκαν χαμογελώντας και στάθηκαν δίπλα μου για να βγάλουμε τη φωτογραφία.

Ωραίο το ταξίδι με το τρένο. Χαλαρώσαμε από την κούραση των πρώτων ημερών του ταξιδιού και ήμασταν πολύ χαρούμενοι. Φτάσαμε στο σταθμό της Τασκένδης σχεδόν στις δέκα το βράδυ, πήραμε το μετρό και μετά από δύο στάσεις κατεβήκαμε μία χαρά στο σταθμό των Κοσμοναυτών, τη στάση που βρίσκεται κοντά στο ξενοδοχείο που μέναμε. Η ώρα πλέον ήταν λίγο μετά τις 22:30 και θέλαμε να κάνουμε πριν το φαγητό και ένα μπάνιο.

Κοσμοναύτες στο σταθμό τρένων της Τασκένδης:

Χαρούμενοι πάμε στο γνωστό ξενοδοχείο που μέναμε δύο μέρες πριν και είχαμε κλείσει το δωμάτιο προφορικά με έναν τύπο. Μάλιστα εκεί είχαμε αφήσει και τα πράγματα που δε χρειαζόμασταν στο διήμερο στη Φεργκάνα. Βλέπουμε τον τύπο στη ρεσεψιόν, ο οποίος μας λέει ότι δυστυχώς τέτοιο δωμάτιο που είχαμε κλείσει δεν έχουν, διότι λέει το ακύρωσε και το έδωσε αλλού ένας συνάδελφός του χωρίς να τον ρωτήσει. Είχε δωμάτια μόνο με 70 δολάρια τη βραδιά. Εμείς πάθαμε ένα σοκ και άρχισα αμέσως να ψάχνω στο Βooking.com. Βρήκα ένα ξενοδοχείο με 28 περίπου δολάρια. Απλά ήταν σε μία κάποια απόσταση. Το είπα στον τύπο και άρχισε να αγχώνεται. Παίρνει κάπου τηλέφωνο αλλά δε γινόταν τίποτα. Του λέω ότι εγώ δεν μένω με 70 δολάρια. Ή μου το δίνεις αυτό με 44 που έκανε το προηγούμενο ή φεύγω. Και του δείχνω το δωμάτιο που έγραφε την τιμή. Περίμενε μου λέει λίγο. Ξαναπαίρνει τηλέφωνο μήπως συμφωνήσει ο άλλος γιατί ήταν αργά και δε θα μπορούσαν να το νοικιάσουν σε κάποιον άλλον πελάτη. Και πάνω που ετοιμαζόταν να μου πει ότι ίσως (πιστεύω δηλαδή) δεχόταν την τιμή που του πρότεινα, εγώ κλείνω το δωμάτιο στο νέο ξενοδοχείο. Και τα χρήματα δεν επιστρέφονταν αν δεν πηγαίναμε. Δεν περίμενα να μου απαντήσει, του λέμε γεια σου και δεν θα έχετε καθόλου καλή κριτική από μένα στο booking.com. Αυτός φάνηκε ότι στεναχωρήθηκε λίγο.

Εμείς πήραμε όλα τα πράγματά μας και φύγαμε για να βρούμε ταξί να πάμε στο άλλο ξενοδοχείο. Πράγματι εκεί κοντά βρήκαμε ένα ταξί και με πέντε δολάρια μας πήγε στο ξενοδοχείο, που ήταν πάρα πολύ όμορφο. Είχε πολλούς νέους ανθρώπους που έμεναν σε μεγάλα δωμάτια και κοινόχρηστο μπάνιο. Το δικό μας δωμάτιο ήταν τεράστιο, τελείως καινούργιο με μεγάλη δική του τουαλέτα. Πολύ ευγενικοί άνθρωποι, μόνο που δεν είχε στάση του μετρό εκεί κοντά. Στο δωμάτιο φάγαμε κάτι πρόχειρο που είχαμε, ήπιαμε την μπύρα μας και κοιμηθήκαμε μια χαρά.

Να σημειώσω εδώ πως βάζοντας στο Google maps το όνομα του ξενοδοχείου δεν το έβρισκε. Όμως ο οδηγός του ταξί πήρε τηλέφωνο τον ιδιοκτήτη (υπήρχε στην επιβεβαίωση του Βooking.com) και του εξήγησε που να πάει. Μάλιστα του είπε ότι για να το βρούμε στο κινητό πρέπει να βάλουμε Safarova Hostel. Το κανονικό όνομα στο Βooking.com ήταν Safarov’s family Hostel. Αυτά έχουν σημασία γιατί την τελευταία μέρα που θα μέναμε ξανά εκεί έγιναν διάφορα τραγελαφικά. Θα έρθει η ώρα τους.

 

[travelbreak]

Σάββατο. Τασκένδη, πτήση για Urgench

Αφού λοιπόν ξυπνήσαμε το πρωί και ήπιαμε ένα καφέ στο δωμάτιο (δεν είχαμε πρωινό) ετοιμάσαμε τα πράγματα μας για να τα αφήσουμε στο ξενοδοχείο και πήραμε μονάχα κάτι λίγα για να κάνουμε βόλτες και να δούμε ορισμένα σημεία της Τασκένδης που δεν είχαμε δει στην προηγούμενη επίσκεψη μας δύο μέρες πριν. Θα επιστρέφαμε αργά το απόγευμα να τα πάρουμε για να πάμε στο αεροδρόμιο.

Το μαγείρεμα ξεκινά από το πρωί:

Η μέρα ήταν υπέροχη από άποψη ενδιαφέροντος και θα ήταν κρίμα να μην τα έχουμε δει στην επίσκεψή μας στην πόλη. Αρχικά πήγαμε να πάρουμε ένα λεωφορείο για να μας μεταφέρει στον καθεδρικό ορθόδοξο ναό, το οποίο όμως βαρεθήκαμε να περιμένουμε και έτσι περπατήσαμε 3 χιλιόμετρα μέχρι το σημείο που βρισκόταν ο ναός. Ήταν πάρα πολύ όμορφος και μέσα και έξω. Μας θύμισε λίγο από ναούς της Ουκρανίας.

Μορφή ο ιερέας!

Μετά φύγαμε από κει και με το μετρό πλέον αρχίσαμε να ψάχνουμε κάποια μέρη τα οποία δεν είχαμε δει. Πρώτα πήγαμε στο πάρκο Navoi, όπου εκεί έχει διάφορα πράγματα να δεις και συγκεκριμένα το περίεργο σοβιετικό κτίριο Istiklol Palace. Μετά προχωρήσαμε στο Abulkasim medressa, που πλέον έχει μικρά μαγαζιά με έργα διαφόρων τεχνητών και καλλιτεχνών. Ήταν όμορφα αλλά πολύ ακριβά. Μετά πήγαμε να δούμε το Oliy Majlis, το οποίο πλέον πρέπει να είναι κυβερνητικό κτίριο γιατί ήταν τριγυρισμένο από τεράστιες σιδεριές και δεν μπορούσες να μπεις μέσα ή να το πλησιάσεις αρκετά. Τραβήξαμε από μακριά κάποιες φωτογραφίες. Γενικά εκεί ήταν πολλά τετράγωνα περιτριγυρισμένα με κάγκελα και φράχτες για να μην μπορεί να τα επισκεφτεί κανείς. Αυτό γίνεται είτε επειδή είναι κυβερνητικά κτίρια, είτε επειδή κάνουν επισκευές ή κατασκευές στα οικόπεδα ή στα κτίρια.

Διαστημικό:

Μεντρέσα απ' έξω:

Και από μέσα:

Μετά προχωρήσαμε παρακάτω και μπήκαμε σε ένα πάρα πολύ όμορφο χώρο του πάρκου Navoi, το οποίο είναι τεράστιο. Συναντήσαμε μία λιμνούλα που ο κόσμος έκανε βόλτες με ποδήλατα θαλάσσης και εμείς καθίσαμε και ήπιαμε μία σόδα για να δροσιστούμε. Γενικά έκανε ζέστη, χωρίς να είναι τραγική.

Από το σημείο που καθίσαμε βλέπαμε την είσοδο και την έξοδο ενός λούνα παρκ. Ενός μεγάλου πάρκου το οποίο ονομάζουν Magic City. Προχωρήσαμε και είδαμε ότι όντως ήταν αρκετά όμορφες οι κατασκευές που είχαν και είχε ενδιαφέρον να κάνεις βόλτα εκεί. Μάλιστα αρκετοί ήταν οι ντόπιοι που κυκλοφορούσαν.

Η μέρα προχωρούσε και εμείς επιστρέψαμε στον σταθμό του μετρό για να πάρουμε ξανά το τρένο και να μεταφερθούμε σε ένα άλλο σημείο. Ήταν το Sheikhantaur Mausoleum Complex. Ο χώρος δεν ήταν πολύ μεγάλος, όπως θα μπορούσε να νομίσει κάνεις από τη λέξη Complex που περιλαμβάνει ο τίτλος. Είχε κάποιους μικρούς μουσουλμανικούς ναούς όπου φυλάσσονταν μάλλον τα οστά κάποιων δικών τους ιερών ανθρώπων. Εμείς τα είδαμε απ’ έξω. Δεν μπήκαμε μέσα για να μη βγάζουμε πάλι τα παπούτσια μας, αλλά ήταν μικροί οι χώροι και μπορούσες από την πόρτα να τους δεις και να τους φωτογραφίσεις σχεδόν ολόκληρους. Δεν είχε να πληρώσεις κάποια χρήματα για είσοδο. Δεν μείναμε πολύ ώρα όμως και γενικά αυτά τα σημεία για να τα δεις καμιά φορά ταλαιπωρείσαι πολύ, γιατί αλλού τα βλέπεις (από μακριά) και αλλού είναι η είσοδος, η οποία μπορεί να είναι κλειστή και πρέπει να πας από κάπου αλλού. Γενικά υπάρχουν τέτοια θέματα, που όταν είσαι μόνος σου και δεν έχεις καθοδήγηση από κάποιον που να τα έχει επισκεφθεί πρόσφατα έχεις καθυστερήσεις. Όμως αυτό έχει και το καλό του, γιατί βλέπεις κι άλλα πράγματα. Όπως εμείς, ας πούμε, εκεί κοντά είδαμε ένα πανεπιστήμιο μουσουλμανικής θρησκείας, το οποίο είχε πολύ όμορφη είσοδο. Πρέπει να ήταν μία παλιά μεντρέσα ή κατασκεύασαν την είσοδο με αυτή την τεχνοτροπία. Βέβαια δεν μπορούσαμε να μπούμε μέσα.

Είσοδος πανεπιστημίου:

Άλλος ένας σταθμός μετρό:

Κάναμε τη βόλτα μας εκεί αλλά είχε προχωρήσει το μεσημέρι και θέλαμε να κάνουμε μία τελευταία επίσκεψη στο τζαμί με το όνομα Minor. Ήταν πολύ όμορφο και σίγουρα αν δεν το βλέπαμε θα χάναμε από τα αξιοθέατα της Τασκένδης. Ήταν ένα πολύ μεγάλο τζαμί με όμορφη διακόσμηση και έξω και μέσα. Αυτή τη φορά μπήκαμε μέσα γιατί ήταν πολύ όμορφο και με δύο ωραίους μεγάλους μιναρέδες.

Και από πιο μακριά:

Όταν τελειώσαμε και από κει η ώρα είχε πάει 4:30. Βρήκαμε ένα ταξί το οποίο μας μετέφερε πρώτα στο ξενοδοχείο για να πάρουμε τα πράγματά μας και κατόπιν στο αεροδρόμιο για να πάρουμε το αεροπλάνο. Η πτήση μας ήταν στις 20:30 αλλά εμείς είχαμε φτάσει από τις 17:30. Η συνολική απόσταση που έκανε το ταξί ήταν 19 χλμ και μας πήρε μόλις 5 δολάρια και ήταν και πολύ ευγενικός και αρκετά γρήγορος. Τα ταξί είναι πολύ φθηνά γιατί ο καθένας άσχετος μπορεί να σε μεταφέρει και ας μην έχει ξανακάνει ποτέ του αυτή τη δουλειά. Αρκεί να έχει χρόνο και όρεξη. Ο πελάτης απλώνει λίγο το χέρι του και πολύ σύντομα κάποιο όχημα θα σταματήσει.

Από ό,τι μας είπαν κάποιοι ταξιτζήδες που χρησιμοποιήσαμε, στη χώρα η γη ανήκει ουσιαστικά στην κυβέρνηση και βάζει τους ντόπιους και δουλεύουνε με αμοιβή. Μαζεύουν στους αγρούς βαμβάκι και ξέρουν ότι η αμοιβή τους είναι ένα μεροκάματο συν κάποια αμοιβή σε είδος, δηλαδή τρόφιμα. Όμως είναι υποχρεωμένοι να μαζεύουν κάθε μέρα 60 κιλά βαμβάκι και εργάζονται μέχρι να πετύχουν το στόχο. Πολλοί από τους εργάτες αυτούς δεν θέλουν να πάνε να εργαστούν, όμως το κράτος τους υποχρεώνει. Παλιότερα υποχρέωνε και διάφορες άσχετες κατηγορίες ανθρώπων σε αυτή την εργασία. Για παράδειγμα, πολύ παλιότερα, μικρά παιδιά και μέχρι πρόσφατα δασκάλους και φοιτητές. Φυσικά η Δύση έχει κατηγορήσει συχνά αυτή τη χώρα για απαράδεκτες συμπεριφορές. Πολλές εταιρίες έχουν κάνει μποϋκοτάζ σε βαμβακερά προϊόντα του Ουζμπεκιστάν. Να το σχολιάσω; Άστο καλύτερα, προς το παρόν.

Συχνά έχω σκεφτεί αν πρέπει να επισκέπτομαι χώρες με δικτατορίες ή άλλα καταπιεστικά καθεστώτα. Η απόφαση μου είναι ότι αν εμένα μου παρέχουν ασφάλεια, εγώ θα πηγαίνω. Κάτι σκέψεις, ότι δηλαδή χρηματοδοτώ με την επίσκεψή μου διεφθαρμένες και καταπιεστικές κυβερνήσεις με αφήνουν αδιάφορο. Με ποια κριτήρια θα πούμε ότι μια κυβέρνηση είναι καταπιεστική; Νομίζω ο καθένας, αφού πρώτα ενημερωθεί, θέτει τα δικά του. Δεν υπάρχει κυβέρνηση που να μην καταπιέζει. Από τη μόρφωση που παρέχει στο σχολείο, μέχρι τη βίαιη διάλυση συγκεντρώσεων του κόσμου. Οι φυλακές είναι γεμάτες. Αλλού με αντιφρονούντες και αλλού με εγκληματίες. Είμαι σίγουρος ότι όλοι μας ξέρουμε ότι η Δύση ειδικά έχει δυο μέτρα και δυο σταθμά για να κατηγορήσει καθεστώτα για αντιδημοκρατική ή κατασταλτική συμπεριφορά.

Στο Ουζμπεκιστάν λοιπόν διαβάζουμε ότι η εξουσία έχει σκοτώσει πολλούς που ζητούσαν ορισμένα δικαιώματα. Πείτε μου μια χώρα που δεν το έχει κάνει. Εμένα ως τουρίστα με ενδιέφερε να δω τα ενδιαφέροντα της χώρας, τα οποία ήταν ιδιαιτέρου κάλλους. Είδα ανθρώπους καλούς και χαρούμενους. Είδα και σκυθρωπούς. Μέχρι εδώ η κουβέντα αυτή.

Η πτήση κράτησε λίγο παραπάνω από μία ώρα και μέχρι να ξεμπερδέψουμε στο αεροδρόμιο της πόλης Urgench δεν είχε περάσει η ώρα 22:00. Έξω από το αεροδρόμιο περίμεναν ένα σωρό ταξί και εμείς τελικά πήραμε έναν τύπο, ο οποίος όταν του είπαμε ότι θα μείνουμε στην πόλη που ήταν το αεροδρόμιο στεναχωρήθηκε γιατί περίμενε ότι θα πηγαίναμε στην Χίβα που απέχει 30 χιλιόμετρα από την Urgench. Μόλις ξεκίνησε το δρομολόγιο άρχισε να με ρωτά πόσα χρήματα νομίζω ότι έπρεπε να του δώσω ως αμοιβή. Εγώ του λέω ότι αυτός θα πρέπει να μου πει και όχι εγώ. Αυτός όμως επέμενε να του πω και εγώ του είπα το πολύ 5 δολάρια. Αυτός άρχισε να τσαντίζεται και λέει ότι ήταν λίγα και ζήτησε δέκα. Όταν φτάσαμε στο ξενοδοχείο αυτός επέμενε στα 10. Εγώ του είπα: ωραία, θα σου δώσω εφτά, και εκείνη την ώρα εμφανίστηκε ο ξενοδόχος ο οποίος μας περίμενε. Μόλις τον βλέπει ο ταξιτζής, παίρνει τα πέντε δολάρια και δεν είπε άλλη κουβέντα. Ο ξενοδόχος που είδε την κίνηση, μου είπε: ωραία, μία χαρά είναι τα 5 δολάρια, δηλαδή ότι δεν ήτανε ούτε πολλά ούτε λίγα. Κατάλαβα λοιπόν ότι ο ταξιτζής φοβήθηκε τον ξενοδόχο ότι θα τον μάλωνε εάν μου έπαιρνε περισσότερα και έτσι έφυγε σαν βρεγμένη γάτα. Η απόσταση από το αεροδρόμιο μέχρι το ξενοδοχείο δεν ήταν πάνω από 5 ή 6 χιλιόμετρα και μάλιστα ο ταξιτζής έκανε και μερικούς γύρους παραπάνω για να φανεί ότι ήταν μεγάλη η απόσταση.

Όταν φτάσαμε στο ξενοδοχείο η ώρα μέχρι να τακτοποιηθούμε πήγε 22:30 πεινούσαμε και έπρεπε κάτι να φάμε. Βγήκαμε έξω, περπατήσαμε σε σχετικά έρημους δρόμους και μετά από περίπου ένα χιλιόμετρο βρήκαμε ένα μικρό μαγαζί που έφτιαχνε σουβλάκια και χάμπουργκερ.

Το ξενοδοχείο ήταν λίγο σουρεαλιστικό. Δηλαδή πρέπει ήταν ένα παλιό ξενοδοχείο φαντάζομαι. Πολύ ωραίο κτίριο που τώρα όμως έχει ξεπέσει. Μετά από 50 ή 60 χρόνια δεν έχουν αλλάξει ούτε τα στρώματα, ούτε τα σεντόνια και φυσικά ούτε τις σωληνώσεις και τα υπόλοιπα είδη εξοπλισμού που έχουν. Πάντως ήταν καθαρό. Εμείς το είδαμε μία χαρά αφού πληρώσαμε μόλις 27 δολάρια. Μάλιστα είχε και πρωινό. Έτσι την άλλη μέρα μπορέσαμε και φάγαμε δύο αυγά τηγανιτά με κάποια μπισκότα, σαλάμι, και μπορούσαμε να πιούμε και καφέ αλλά είχαμε ήδη φτιάξει τον δικό μας, αφού πάντα κρατάμε και πίνουμε στιγμιαίο καφέ όταν δεν ξέρουμε αν έχει πρωινό ή όταν αργεί αυτό και έχουμε ξυπνήσει νωρίς.

 

[travelbreak]

Κυριακή. Urgench, και Nukus.

Στο Urgench του δυτικού Ουζμπεκιστάν το πρωί της Κυριακής δεν ήμασταν πολύ βιαστικοί γιατί είχα πει στο πρακτορείο που είχα κλείσει κάποιες μετακινήσεις και εκδρομές, ο οδηγός μας να έρθεις στις 11:00. Ήταν το πιο φθηνό πρακτορείο που βρήκα και τελικά αποδείχθηκε συνεπές. Είχε λογικές τιμές και συγκεκριμένα για μετακινήσεις με 400 ή 500 km δεν ζητούσε πάνω από 70 δολάρια. Δηλαδή να έχεις έναν άνθρωπο στο τιμόνι για τόσα χιλιόμετρα και συνολικά να τον απασχολείς πάνω από 8 ώρες. Ήτανε πολύ καλή η τιμή. Βέβαια, έχοντας δει τις τιμές των ταξιτζήδων στη χώρα, πιστεύω ότι θα μπορούσα να βρω και λίγο φθηνότερα αλλά δεν θα είχα καμία σιγουριά ότι όλα θα πήγαιναν καλά. Το πρακτορείο ονομάζεται Islambek Travel. Το συστήνω ανεπιφύλακτα. Όλες οι επικοινωνίες μας έγιναν μέσω email. Τις τιμές για τα πάντα τις έχει φαρδιά πλατιά στην ιστοσελίδα του και διαλέγεις. Αν θες κάτι άλλο του λες και προσπαθεί να στο κάνει. Απλά δραστηριοποιείται στα δυτικά της χώρας και όχι στην Τασκένδη.

Σηκωθήκαμε χαλαρά, πήραμε πρωινό, μιας και σε αυτό το ξενοδοχείο προσφερόταν πρωινό, και ξεκινήσαμε για μία βόλτα ουσιαστικά στο τίποτα. Δεν περιμέναμε να δούμε σχεδόν τίποτα, αφού στο Google ένα άγαλμα που έψαχνα δεν το βρήκα. Ευτυχώς μετά από μέρες στο αυτοκίνητο που επιστρέφαμε ο οδηγός μας πέρασε από εκεί και το φωτογραφίσαμε. Ένας ποταμός που προτεινόταν, ήταν 20 χιλιόμετρα μακριά. Ήταν ο γνωστός ποταμός της περιοχής Αμού Ντάρια, ο γνωστός στους αρχαίους Έλληνες Ώξος. Στο σχολείο μαθαίναμε τους μεγάλους ποταμούς της περιοχής: Ώξος και Ιαξάρτης, που εδώ τους ονομάζουν Amu Darya και Syr Darya. Κινούνται σχεδόν παράλληλα σε μεγάλη όμως απόσταση και εκβάλλουν στην ισχνή πλέον λίμνη Αράλη. Οι πηγές τους βρίσκονται στα βουνά του Παμίρ. Ο Ιαξάρτης είναι πιο βόρεια από τον Ώξο. Περάσαμε πολλές φορές από γέφυρες τον Amu Darya στις διαδρομές που κάναμε εκείνες τις μέρες. Στο Urgench προτεινόταν και ένα παζάρι, το οποίο δεν ξέραμε αν ήταν και κάτι αξιόλογο και δεν το ψάξαμε.

Απέναντι από το ξενοδοχείο μας υπήρχε το πάρκο που είχε το ίδιο όνομα με το ξενοδοχείο: Avesto. Μπήκαμε στο πάρκο βλέποντας ένα πολύ ωραίο μνημείο και προχωρώντας είδαμε ότι βρισκόμασταν ακριβώς δίπλα από ένα πολύ μεγάλο κανάλι με νερό. Κανονικό ποταμό δηλαδή. Τέτοια κανάλια έχει πολλά σε όλη την περιοχή, αφού παίρνουν το νερό από τον Ώξο και ποτίζουν τα χωράφια με κυριότερο προϊόν το βαμβάκι. Τραβήξαμε με τα πόδια μία βόλτα για περισσότερο από ένα χιλιόμετρο δίπλα στο κανάλι, απολαμβάνοντας το δροσερό πρωινό. Εδώ οι θερμοκρασίες την ημέρα είναι γύρω στους 30 βαθμούς. Τη μέρα φοράμε κοντομάνικο, αλλά το πρωί χρειάζεσαι και ένα φανελάκι, μέχρι τις 9:00 το πολύ. Το βράδυ εάν καθίσεις έξω μπορεί να χρειαστείς και ένα ελαφρύ μπουφάν.

Το κανάλι για άρδευση:

Αφού λοιπόν προχωρήσαμε αρκετά κάναμε στροφή να γυρίσουμε από ένα άλλο δρόμο προς τα πίσω και είδαμε πολύ ωραία κτίρια. Θαυμάσαμε μία πόλη που είχε τα προβλήματα της, δηλαδή εγκαταλελειμμένα κτίρια, αλλά είχε και καινούρια πολύ ωραία. Μερικά από αυτά ήταν εντυπωσιακά, άσχετα αν δεν ήταν μεγάλου μεγέθους. Βρεθήκαμε και σε μία τεχνητή λιμνούλα με κάποια διακόσμηση και κάτι σαν λούνα παρκ, πολύ υποδεέστερο όμως εκείνου που είχαμε δει μία μέρα πριν στην Τασκένδη. Προχωρώντας στο δρόμο βρήκαμε την αγορά, η οποία δεν είχε μεγάλο ενδιαφέρον. Γι’ αυτό προχωρήσαμε. Μια κυρία με δυο παιδιά ήρθε και μου μίλησε αγγλικά. Έτσι από ευγένεια και από ενδιαφέρον για τον έξω κόσμο. Εννοείται ότι βγάλαμε και φωτογραφία.

Το άγαλμα που ψάχναμε και το είδαμε φεύγοντας με το αυτοκίνητο:

Καλλιέργειες βαμβακιού:

Είσοδος στην αυτόνομη περιοχή του Καρακαλπακστάν:

Υπήρχαν και αυτά:

Πήγαμε στο ξενοδοχείο και έχοντας ήδη ετοιμάσει τα πράγματα είδαμε να έρχεται ο οδηγός του ταξί με το αυτοκίνητό του, που φυσικά ήταν μία Chevrolet. Ήρθε και 15 λεπτά νωρίτερα. Ήταν ένας ευγενικότατος άνθρωπος 34 ετών, ο οποίος μιλούσε καλούτσικα Αγγλικά και μας μετέφερε σε περίπου τρεις ώρες στην πόλη Nukus, ακόμα πιο δυτικά στο Ουζμπεκιστάν. Η πόλη αυτή ανήκει σε μία αυτόνομη περιοχή το Καρακαλπακστάν. Λίγο δύσκολο να το πει κάποιος, αλλά τελικά το έχω μάθει. Ουσιαστικά είναι τούρκικη λέξη με το πρώτο συνθετικό να σημαίνει «μαύρο» και το δεύτερο συνθετικό, δηλαδή το Calpak, να σημαίνει «κεφαλή». Η κατάληξη -σταν σημαίνει χώρα, δηλαδή η χώρα του μαύρου κεφαλιού. Αυτά μας τα είπε ο οδηγός μας που ονομαζόταν Γκουλάμ. Όποτε θέλαμε να τραβήξουμε φωτογραφίες του λέγαμε και σταματούσε. Και εκείνος μας έδειχνε ορισμένα σημεία ενδιαφέροντος. Μας εξηγούσε επίσης και διάφορα. Στη Νούκους φτάσαμε μεσημεριάτικά πληρώνοντας 44 δολάρια.

Κάνοντας αργότερα βόλτες στην πόλη Nukus πάθαμε ένα πολιτισμικό σοκ. Είδαμε κάτι τελείως διαφορετικό από το υπόλοιπο Ουζμπεκιστάν. Οι άνθρωποι κανονικοί, χωρίς μαντήλες ή μπούργκες ή να κυκλοφορούν μόνο οι άντρες. Μια σχεδόν κανονική δυτική πόλη. Χωρίς να βαράνε τα μεγάφωνα από τα τζαμιά και οι άνθρωποι στους δρόμους να είναι μισοί άνδρες μισοί γυναίκες. Και όλοι να είναι χαμογελαστοί. Ας προσθέσω επίσης ότι οι γυναίκες είναι πανύψηλες και πολύ όμορφες. Βέβαια, αν είναι λίγο μεγάλες σε ηλικία καταλήγουν να είναι αυτό που λέμε νταρντάνες.

Στο ξενοδοχείο πήραμε ένα μικρό δωμάτιο αλλά αξιοπρεπές και φύγαμε αμέσως, δηλαδή περίπου στις 14:00, για να πάμε στο Μουσείο Savitsky, που ήταν πολύ κοντά στο ξενοδοχείο μας. Το μουσείο θεωρείται από τα καλύτερα με Σοβιετική τέχνη και ζωγραφική. Εκεί μείναμε περίπου μιάμιση ώρα. Και ευτυχώς γιατί ήταν μεσημέρι και θα ζεσταινόμασταν πολύ εάν κυκλοφορούσαμε έξω. Αλλά και πάλι όταν βγήκαμε, χωρίς να είναι πολύ δυνατή η ζέστη, ο ήλιος ήταν αρκετά δυνατός. Το μουσείο είχε μεγάλο ενδιαφέρον, αν και δεν είμαι φίλος της τέχνης αυτού του είδους.

Από τα εκθέματα:

Βγαίνοντας κάναμε βόλτες για αρκετή ώρα, μένοντας έκπληκτοι από τα ωραία κτίρια. Δεν είδαμε εγκαταλειμμένα. Όλα ήταν ή καινούργια είτε καλοδιατηρημένα της Σοβιετικής εποχής. Αυτές οι τεράστιες πολυκατοικίες εκείνης της εποχής, τώρα ήταν αρκετά όμορφες γιατί εξωτερικά τις είχαν καλλωπίσει. Θεωρητικά στην πόλη δεν μπορείς να κάνεις και πολλά πράγματα. Όλοι οι οδηγοί που είδα έχουν μόνο το μουσείο ως ενδιαφέρον. Και φυσικά η πόλη χρησιμοποιείται για να πας προς τη λίμνη Αράλη. Όμως εμείς είδαμε αυτά τα όμορφα κτίρια και ορισμένους αθλητικούς χώρους.

Πολύ κοντά στο ξενοδοχείο μας, μας φάνηκε ότι ετοιμαζόταν μία μουσική εκδήλωση. Ρωτήσαμε στη ρεσεψιόν αλλά δεν ήξεραν τίποτα. Προς το τέλος της βόλτας μας πήγαμε στην τοπική αγορά, η οποία ήταν θαυμάσια. Πολύ όμορφες εικόνες με τους ανθρώπους να πωλούν τα προϊόντα τους και όλοι να θέλουν να βγούμε φωτογραφία. Πολλοί έρχονταν, ειδικά τα παιδιά, από μόνοι τους και μας ζητούσαν να βγούμε μαζί μία φωτογραφία με το δικό τους κινητό για να την έχουν. Εγώ όποτε ήθελα έκανα νόημα σε κάποια γυναίκα ή άνδρα αν θέλει να βγάλω φωτογραφία και αυτοί ποτέ δεν αρνιόταν. Το θέμα είναι ότι εγώ ντρεπόμουν και δεν το έλεγα σε όλους όσους θα ήθελα.

Αφού κάναμε τις βόλτες μας καταλήξαμε στο ξενοδοχείο λίγο πριν τις 18:00 και αφού ξεκουραστήκαμε μέχρι τις 19:00 φύγαμε να πάμε να δούμε τι γινόταν στην εκδήλωση που ανέφερα πριν. Ακουγόταν μουσική με τραγούδια. Τελικά ήταν μία εκδήλωση εκεί, που φαίνεται δεν έμπαινε ο κάθε ένας, γιατί έξω από ένα μικρό γήπεδο ήταν μαζεμένος κόσμος που προσπαθούσε να μπει μέσα. Όμως εμάς οι αστυνομικοί μας άφησαν να μπούμε και παρακολουθήσαμε το τελευταίο κομμάτι της εκδήλωσης και ήταν υπέροχη. Είχε τραγουδιστές οι οποίοι έβγαιναν και έλεγαν ένα τραγούδι ο καθένας και από πίσω τους ένα μπαλέτο χόρευε. Μιλάμε για πολλά διαφορετικά μπαλέτα. Είχε πάρα πολύ κόσμο και ήταν σε ένα αμφιθέατρο όπως τα αρχαία θέατρα που έχουμε στην Ελλάδα. Πολλοί από τους χορευτές ήταν ντυμένοι με παραδοσιακές στολές.

Ήταν γεμάτο κόσμο με ποσοστό 95% να είναι παιδιά κάτω από τα 20 χρόνια. Όλα ήταν χαρούμενα και συμμετείχαν στην εκδήλωση. Εμείς όταν μπήκαμε σε αυτό το χώρο αμέσως προσφέρονταν άνθρωποι να μας δώσουν τις θέσεις τους για να καθίσουμε. Τελικά εμείς προχωρήσαμε και μείναμε όρθιοι γιατί θέλαμε να τραβήξουμε φωτογραφίες και βίντεο.

Όταν τελείωσε η εκδήλωση (που δεν καταλάβαμε τελικά το σκοπό της, γιατί φάνηκε πως δεν ήταν για το ευρύ κοινό) φύγαμε και πήγαμε να βρούμε ένα μέρος για να φάμε, το οποίο είχαμε εντοπίσει στην απογευματινή βόλτα. Καθίσαμε και φάγαμε μία πίτσα. Πάλι δεν προσέφεραν αλκοόλ αυτά τα μαγαζιά και ήπιαμε σόδα. Μετά από το φαγητό επιστρέψαμε στο δωμάτιό μας για να πιούμε μία μπύρα που είχαμε βάλει στο ψυγείο του ξενοδοχείου.

Η μέρα είχε πολύ ενδιαφέρον. Η διαδρομή από το Ουργκέντς μέχρι τη Νουκούς δεν μας άρεσε τόσο πολύ. Αργότερα όμως που είδαμε και τις υπόλοιπες ερημικές περιοχές της χώρας καταλάβαμε πως ήταν σχετικά πολύ όμορφη. Η πόλη είχε ένα δικό της ρυθμό πολύ καλό και μουσικό. Ο κόσμος ήταν χαρούμενος και έξω στους δρόμους. Δεν ξέρω αν όλα αυτά συνέβαιναν λόγω του ότι ήταν Κυριακή και αργία για τα σχολεία των μουσουλμάνων.

 

[travelbreak]

Δευτέρα, 19/9/2022. Λίμνη Αράλη.

Το ξυπνητήρι χτύπησε στις 6:00, αλλά εγώ είχα ήδη ξυπνήσει για να ετοιμαστούμε και να πάμε σήμερα μία από τις πιο σημαντικές εκδρομές. Όχι από άποψη ενδιαφέροντος και θεάματος, αλλά από άποψη σημασίας και ιδιαιτερότητας, αφού θα πηγαίναμε εκεί που κάποτε ήταν η λίμνη Αράλη. Και συγκεκριμένα στο μέρος με την παραλιακή κάποτε πόλη Muynoq ή Muynak. Αυτό βέβαια λέγεται Disaster Tourism, αφού πας να δεις μια καταστροφή. Όπως ας πούμε όταν πας να δεις το Τσερνομπίλ. Ή μια πόλη που καταστράφηκε από σεισμό ή τυφώνα. Εγώ δεν το σκέφτηκα έτσι. Ήθελα να δω το νεκροταφείο πλοίων.

Όταν σκεφτόμουν αυτό το ταξίδι ήθελα οπωσδήποτε να πάω σε αυτή τη λίμνη. Βασικά τώρα δεν είναι λίμνη, είναι έρημος. Από το Muynoq το νερό σήμερα απέχει περισσότερα από 150 χιλιόμετρα. Καταλαβαίνει κανείς ότι έχει μείνει ελάχιστη από τη λίμνη. Λέγεται ότι υπάρχει περίπου το 25% της επιφάνειας σε σχέση με την επιφάνεια που είχε το 1960. Όμως η ποσότητα του νερού είναι μόλις το 10%. Αυτό οφείλεται στο ότι παίρνουν τα νερά των ποταμιών που χύνονταν στη λίμνη και τα χρησιμοποιούν στις τεράστιες έρημες εκτάσεις ώστε να γίνουν καλλιεργήσιμες. Αρκετές πόλεις και χωριά αναπτύχθηκαν, όμως τα παλιά παράλια της λίμνης σήμερα πλέον φυτοζωούν. Και τα περισσότερα βέβαια από αυτά βρίσκονται στη μέση μιας νέας ερήμου. Πριν το 1960 η έκταση της λίμνης ήταν 68.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, δηλαδή σχεδόν όσο η μισή Ελλάδα.

Σε κάποιο σημείο εκείνης της περιοχής ήθελα να πάω. Οι εκδρομές γίνονται στο Muynoq γιατί εκεί βρίσκονται τα κουφάρια κάποιων καραβιών που κάποτε έπλεαν στην Λίμνη μεταφέροντας φορτία ή ανθρώπους. Επίσης ψάρευαν τεράστιες ποσότητες ψαριών. Για να κάνω αυτή την ημερήσια μετακίνηση όμως φαινόταν πολύ δύσκολο, γιατί όλα τα πρακτορεία ζητούσαν πολλά χρήματα και μάλιστα απαιτούσαν να μείνεις και ένα βράδυ σε εκείνη την περιοχή. Εμένα ο σκοπός μου δεν ήταν να πάω μέχρι εκεί που βρίσκεται το σημερινό νερό της λίμνης, αλλά μόνο μέχρι εκεί που κάποτε ήταν η λίμνη, δηλαδή στην πόλη που προανέφερα. Ευτυχώς βρήκα το πρακτορείο Islambek Travel και με 69 δολάρια θα μας πήγαινε εκεί. Είναι το ίδιο πρακτορείο που μας μετέφερε από το Ουργκέντς μέχρι την πόλη Νούκους. Εκτός όμως από την Αράλη θα πηγαίναμε στην νεκρόπολη Mizdakhan, που βρίσκεται είκοσι χλμ από τη Νούκους.

Το πρωί στο ξενοδοχείο μας η ημέρα δεν άρχισε πολύ καλά αφού δεν είχαμε νερό στην τουαλέτα. Ευτυχώς μετά από μισή ώρα περίπου ήρθε και έτσι μπορέσαμε και ταχτοποιηθήκαμε. Στο ξενοδοχείο κυκλοφορούσαμε υποχρεωτικά χωρίς παπούτσια, είτε ξυπόλητοι είτε με παντόφλες. Αφήνουμε τα παπούτσια στην είσοδο, εγώ δεν είχα πρόβλημα. Αυτό έγινε και σε άλλα ξενοδοχεία που μείναμε.

Στις 7:20 κατεβήκαμε κάτω και ο οδηγός που θα μας έκανε την δραστηριότητα ήδη είχε φτάσει. Ήταν ένας ψηλός και γενικά μεγαλόσωμος Καζάκος, και στην καταγωγή και στην εμφάνιση. Μιλούσε ελάχιστα αγγλικά. Δηλαδή ο εγγονός μου ο Παναγιώτης ξέρει λίγο λιγότερα, αλλά του χρόνου θα ξέρει περισσότερα. Όμως ήταν πολύ καλός οδηγός και το σπουδαιότερο γρήγορος. Μιλάμε για ταχύτητες 100 και 110 χιλιόμετρα ανά ώρα, εκεί που εγώ δεν θα πήγαινα παραπάνω από 60, επειδή θα πρόσεχα το αμάξι και τις λακκούβες του δρόμου. Τέλος πάντων, όλα καλά.

Πρώτα λοιπόν πήγαμε στην νεκρόπολη Mizdakhan. Μας άφησε στην είσοδο και εμείς κάναμε βόλτες για περίπου μιάμιση ώρα. Ο χώρος εκεί είναι τεράστιος και περιλαμβάνει κυρίως ένα μεγάλο λόφο, ο οποίος έχει τρεις τέσσερις κορυφές. Παντού υπάρχουν μουσουλμανικά μνήματα. Χιλιάδες. Πολύ συχνά τα μνήματα είναι μικρά τζαμιά. Μονάχα σε ένα μπορέσαμε και μπήκαμε που ήταν καθαρό και είχε κάποιες σαρκοφάγους μέσα. Αυτό ίσως ήταν και το πιο μεγάλο, εκτός από ένα άλλο που είχε μήκος 30 με 40 μέτρα και είχε μία σαρκοφάγο σε σχεδόν όλο αυτό το μήκος. Το πλάτος του ήταν 5-6 μέτρα και στην κορυφή είχε μία δεκαριά τρούλους.

Το εσωτερικό ενός μνήματος:

Καλή ανάπαυση:

Ο χώρος είναι εκεί από αρχαιοτάτων χρόνων. Όμως ακόμα και σήμερα οι ντόπιοι θάβουν τους δικούς τους ανθρώπους και χτίζουν ό,τι μπορούν. Όμως το κάνουν τελείως άναρχα με αποτέλεσμα να μην μπορείς να περπατήσεις εύκολα από το ένα μέρος στο άλλο. Μόνο ένα περιφερειακός δρόμος υπάρχει αλλά από κει και έπειτα το χάος. Πρέπει να έχεις εξασκηθεί στα μονοπάτια για να μπορέσεις να πας εκεί που θες, αλλιώς ενδέχεται να βρεις κλειστή τη δίοδο και να πρέπει να γυρίσεις πίσω. Εμείς καταφέραμε και κάναμε μία τεράστια περιφέρεια των μηνυμάτων αυτών, και είδαμε όλα όσα φαίνονταν ενδιαφέροντα, δηλαδή είχαν μεγάλο μέγεθος και φαίνονταν από μακριά. Να πω βέβαια ότι πολλοί τάφοι ήταν ουσιαστικά ανοιχτοί από τα νερά της βροχής που παρέσυραν αυτό που είχαν ως κάλυψη. Ήταν ένα πολύ ενδιαφέρον μέρος. Κυρίως ως εμφάνιση είναι κάτι που δεν το βλέπεις αλλού, αλλά δεν ξέρω αν αξίζει ως αρχαιολογικός χώρος. Στην κατάσταση που βρίσκεται όμως εγώ δεν ήθελα να το χάσω.

Το άσχημο είναι πως σε μια στιγμή η Ντίνα στραμπούλιξε το αριστερό της πόδι. Πονούσε σε όλο το ταξίδι αλλά δεν μειώσαμε καθόλου το περπάτημα. Τελικά όταν γυρίσαμε Ελλάδα έκανε ακτινογραφία και ήταν μικρό ράγισμα και έβαλε για ένα διάστημα νάρθηκα.

Στη διαδρομή ένας καμηλιέρης:

Και οι καμήλες:

Μετά από αυτή την επίσκεψη στη νεκρόπολη ξεκινήσαμε για να πάμε στο Muynoq. Φτάσαμε μετά από τρεις ώρες. Στη διαδρομή κάναμε 5-6 στάσεις για να φωτογραφίσουμε είτε την έρημο, είτε καμήλες, το ποτάμι (Amu Darya) και διάφορα άλλα που βρίσκαμε ότι άξιζαν μία φωτογραφία. Ο χώρος στον οποίο βρίσκεται το νεκροταφείο πλοίων, όπως ονομάζεται, είναι αμέσως μετά την πόλη η οποία έχει ένα τεράστιο και πολύ μακρύ δρόμο με αρκετά όμορφα κτίρια στις δύο πλευρές του. Υποτίθεται ότι εκεί που κάναμε στάση βρισκόταν το λιμάνι κάποτε. Όμως τώρα δεν μπορείς να καταλάβεις τίποτα. Δηλαδή αν το έβλεπες χωρίς τα κουφάρια των πλοίων κάτω χαμηλά, δεν θα καταλάβαινες ότι εκεί ήταν ένα λιμάνι κάποτε με οποιοδήποτε τρόπο. Έχει μάλιστα εκεί και ένα μνημείο και ένα περίεργο στο σχεδιασμό καφενείο δίπλα σε ένα καμπ με γιούρτες.

Στημένο φυσικά:

Εμείς κατεβήκαμε στα πλοία από εκεί επάνω. Μία μικρή κατηφόρα και σε δύο λεπτά είσαι κάτω. Φωτογραφίσαμε όλα, μα όλα, τα κουφάρια. Είχε τη σημασία του αυτό το μέρος. Ήταν ελάχιστοι τουρίστες στην περιοχή αυτή, περίπου 10. Περιφερθήκαμε στην περιοχή με την άμμο, σαν έρημος ήταν πλέον, για πάνω από μισή ώρα να δούμε τα σκουριασμένα κουφάρια, τα οποία ήταν μια ντουζίνα περίπου. Ήταν μικρά και λίγο μεγαλύτερα. Μετά την επίσκεψη στα πλοία πήγαμε στο μουσείο, όπου με 3 δολάρια είσοδο είδαμε κάποιες φωτογραφίες της περιοχής την εποχή που υπήρχε η λίμνη ως εκεί. Επίσης κάποιους πίνακες ζωγραφικής και σε μία αίθουσα ένα βίντεο σχετικό με τη λίμνη του τότε και του σήμερα. Και όταν λέμε σήμερα εννοούμε πριν από 15 χρόνια που φτιάχτηκε το βίντεο. Ίσως και περισσότερα.

Όταν τελειώσαμε όλα αυτά η ώρα είχε πάει 13:20 και ο οδηγός μας χωρίς να κάνει καμία στάση εκτός από το να βάλει αέριο ως καύσιμο στο αυτοκίνητο ήρθε με τεράστιες ταχύτητες στις 16:00 έξω από το ξενοδοχείο μας στη Νούκους. Και μιλάμε για μία απόσταση 200 χιλιομέτρων σε ένα δρόμο που ναι μεν είναι άσφαλτος αλλά στη μέση είχε πολλές λακκούβες, ευτυχώς όχι μεγάλες Έτσι, ακόμα και όταν έμπαινε σε κάποιες από αυτές, και έμπαινε συνέχεια, δεν υπήρχε πρόβλημα. Μέχρι βέβαια να συμβεί κάτι.

Η μέρα είχε το ενδιαφέρον της. Όχι κάτι περισσότερο από αυτό που περίμενα. Βέβαια θα μπορούσαμε αν το ξέραμε ότι θα τελειώναμε στις 16:00, να μη μείνουμε άλλο στην Νουκούς. Να συνεχίζαμε δηλαδή στη Χίβα την ίδια μέρα. Όμως αυτά τα πράγματα δεν τα ξέρεις από την αρχή. Και εγώ πιστεύω ότι καλύτερα έτσι γιατί είδαμε ακόμα περισσότερο αυτή την πόλη.

Στον οδηγό του ταξί έδωσα 70 δολάρια, συν άλλα 50.000 δικά τους δηλαδή Περίπου 6 δολάρια φιλοδώρημα, που δεν είναι πολλά για μας, αλλά νομίζω γι αυτόν ήταν αρκετά γιατί κοίταζε τα χρήματα χαρούμενος σαν να μην ήξερε καλά καλά τι είναι. Δεν ξέρω αν οι άλλοι επισκέπτες δεν του δίνουν κάποιο φιλοδώρημα. Τα ίδια χρήματα ως φιλοδώρημα έδωσα και στον οδηγό που μας είχε μεταφέρει την προηγούμενη στην πόλη Νούκους. Τον οποίο μάλιστα οδηγό συναντήσαμε με μεγάλη χαρά στο νεκροταφείο των πλοίων. Θα μπορούσε να μας είχε φέρει ο ίδιος αλλά μάλλον το αφεντικό δεν θέλει να αποκτούν πολλές επαφές οι επισκέπτες με τους οδηγούς, γιατί ίσως θα μπορούσα να ακυρώσω μία εκδρομή και να την κάνω απ’ ευθείας με αυτόν, με λιγότερα χρήματα βέβαια. Εγώ φυσικά σε καμία περίπτωση δεν θα το έκανα αφού το είχα κανονίσει. Μάλιστα θα σύστηνα αυτό το πρακτορείο σε οποιονδήποτε, αφού ξέρεις τι σου γίνεται. Και μόνο ότι οι οδηγοί σε περιμένουν νωρίτερα, πριν βγεις και να τους περιμένεις, έχεις ήσυχο το κεφάλι σου.

Να πω μερικά πράγματα που έχουν πέσει ως τώρα στην αντίληψή μου για το Ουζμπεκιστάν. Δεν έχω δει πολλές μοτοσυκλέτες να κυκλοφορούν. Κανονικά θα έπρεπε αφού 6 μήνες του χρόνου έχει καλό καιρό για μοτοσυκλέτα. Επίσης δεν είδα και πολλά ποδήλατα. Σε όλο το ταξίδι είδα μόλις ένα αγροτικό αυτοκίνητο στη χώρα. Ένα άλλο που μου έχει κάνει εντύπωση είναι ότι δεν έχω δει πολλές μητέρες με μωρά να κυκλοφορούν. Ιδίως δεν έχω δει παρά ελάχιστα καροτσάκια μωρών. Ίσως οι μητέρες λόγω θρησκείας οι περισσότερες να μένουν στα σπίτια τους.

Μετά την επιστροφή και τη μεσημεριανή ξεκούραση και αφού αφήσαμε να πέσει λίγο ο ήλιος, βγήκαμε έξω για την απογευματινή βόλτα. Πήγαμε πάλι στο παζάρι κάνοντας βόλτα εκεί. Στις 19:00 περίπου ενώ όλοι μάζευαν τα πράγματά τους για να κλείσουν, άρχισαν να έρχονται οι βραδινοί τύποι οι οποίοι πουλούσαν διάφορα αντικείμενα και αυτοί. Αλλά αυτό που μας έκανε πιο πολύ εντύπωση και μας άρεσε, ήταν οι γυναίκες που πουλούσαν έτοιμο φαγητό. Ήταν αραδιασμένες κάτω σε μία πλατεία και πουλούσαν αυτό που είχαν φέρει. Το βράδυ δεν πήγαμε σε εστιατόριο, αφού δεν προσφέρουν μπύρα ή οποιοδήποτε αλκοόλ, αλλά αγοράσαμε ένα κομμάτι σαλάμι και δύο κομμάτια τυρί με ψωμί και μπύρα. Τα τρώγαμε στο δωμάτιο λέγοντας ότι είναι ακριβώς σαν να τρώμε πίτσα, αλλά ταυτόχρονα πίναμε και την μπύρα μας. Είχαμε αγοράσει και δύο κρασιά τα οποία δεν ξέρω αν είναι από τα ακριβά τους αλλά έκαναν 6 ευρώ το καθένα. Το ένα το ήπιαμε κάποιο βράδυ και το άλλο το φέραμε στην Ελλάδα.

Μετά από το φαγητό μας, βγήκαμε έξω για να πάμε να φάμε ένα παγωτό ή οτιδήποτε και καταλήξαμε στο ωραίο μαγαζί που είχαμε φάει την προηγούμενη μέρα την πίτσα. Εγώ ήπια ένα milkshake και η Ντίνα έφαγε ένα τεράστιο γλυκό και όλα αυτά για 4 ευρώ συνολικά. Καταλήξαμε φυσικά στο δωμάτιο για καλή ξεκούραση και να ετοιμάσουμε τα πράγματα για την αυριανή αναχώρηση.

Στα παζάρια, στους δρόμους και στα μαγαζιά που κυκλοφορούσαμε, πάρα πολλοί είναι εκείνοι οι οποίοι μας κοίταζαν σε αυτή τη χώρα. Ίσως με εξαίρεση την Τασκένδη, βλέπουν λίγους τουρίστες. Ειδικά στην Nukus δεν έχει τόσο πολλούς, γι’ αυτό βλέπουν τους ξένους με ενδιαφέρον. Αφού σκεφτόμουνα ότι αν είχα instagram (τυπικά έχω δηλαδή, αλλά δεν ασχολούμαι) και το έδινα σε όλους αυτούς που με κοιτάνε θα είχα χιλιάδες ακόλουθους, μόνο από την Nukus. Υπήρχαν πολλοί που μιλούσαν Αγγλικά, αλλά οι περισσότεροι όχι. Όμως κάθε φορά που θέλαμε να ρωτήσουμε κάτι έπρεπε να ρωτήσουμε πρώτα εάν μιλάνε αγγλικά. Στα μαγαζιά που μπαίναμε μιλούσαμε κατευθείαν Αγγλικά και ό,τι έγινε.

 

[travelbreak]

Τρίτη. Πάμε Khiva και στο δρόμο βλέπουμε κάστρα.

Το πρωί αυτό στο ξενοδοχείο είχαμε νερό και έτσι δεν είχαμε θέμα όπως την προηγούμενη μέρα. Ετοιμαστήκαμε και ο ίδιος οδηγός που είχαμε στην εκδρομή στην Αράλη ήρθε για να μας μεταφέρει από την Nukus στη Khiva. Η περιοχή την οποία θα καλύπταμε έχει και αρκετά κάστρα από την εποχή που υπήρχε ο δρόμος του μεταξιού. Έτσι είχα κανονίσει στη μετακίνηση να περάσουμε από 4 κάστρα τα οποία είχα δει ότι έχουν αρκετό ενδιαφέρον και πραγματικά ήταν μία απόλαυση. Η κανονική διαδρομή έχει απόσταση 170 χλμ. Εμείς όμως με τις παρακάμψεις για να δούμε τα παλιά κάστρα θα διανύαμε πολύ περισσότερα.

Ο οδηγός λοιπόν ήρθε 10 λεπτά πριν τις 08:00, που είχαμε κανονίσει, την ώρα που εμείς κατεβαίναμε στην είσοδο του μικρού ξενοδοχείου μας. Αφού φορέσαμε στην εξώπορτα τα παπούτσια, γιατί μέσα κυκλοφορούσαμε χωρίς αυτά, φορτώσαμε το αυτοκίνητο και ξεκινήσαμε τη σημερινή μας ημέρα. Η θερμοκρασία στο ταμπλό του αυτό έδειχνε ότι ήταν 16 βαθμοί Κελσίου. Μέχρι το μεσημέρι είχε φτάσει στους 31. Γενικά κάνει ζέστη τα μεσημέρια όμως όχι τόσο πολύ που να μας ενοχλεί. Το καλοκαίρι η θερμοκρασία συνήθως είναι πάνω από 40 βαθμούς, γι’ αυτό και εμείς επιλέξαμε να έρθουμε αυτή την εποχή. Φαντάζομαι τον Οκτώβρη θα είναι περίπου 8 βαθμούς χαμηλότερα από ό,τι το Σεπτέμβριο και ναι μεν την ημέρα δεν σε πειράζει αλλά το βράδυ θα κάνει αρκετό κρύο. Εμείς πολλές βραδιές όταν καθόμασταν έξω κρατούσαμε ένα μικρό μπουφάν, και ενίοτε το φορούσαμε.

Η απόσταση μεταξύ των δύο πόλεων αν δεν κάναμε παρακάμψεις για να δούμε αυτά τα κάστρα είπα ότι είναι 170 χιλιόμετρα, που με τις ταχύτητες και έτρεχε ο οδηγός μας σίγουρα σε δύο ώρες και ένα τέταρτο θα είχε φτάσει. Όμως εμείς πρέπει να κάναμε κοντά στα 300 χιλιόμετρα συνολικά και στο ξενοδοχείο μας στη Χίβα φτάσαμε λίγο μετά τις 2:30 το μεσημέρι.

Ξεκινήσαμε λοιπόν λίγο πριν τις 8:00 το πρωί και για πρώτο σταθμό είχαμε το κάστρο με το όνομα Chilpik Kala. Kala σημαίνει κάστρο στα Ουζμπέκικα. Αυτό το κάστρο το είχαμε δει και όταν πηγαίναμε στην Νούκους γιατί είναι περίπου 3 km από τον δρόμο. Όμως πέρα από μία φωτογραφία δεν είχαμε πλησιάσει περισσότερο, αφού έτσι κι αλλιώς θα πηγαίναμε μετά από δύο μέρες να το δούμε λεπτομερώς. Είναι ένα πολύ όμορφο κάστρο όπως φαίνεται από μακριά, γιατί το βλέπεις στην κορυφή ενός λόφου με ύψος 50 ή 70 μέτρων και έχει κάποια τείχη να υψώνονται από 5 μέχρι 15 μέτρα τους σε ύψος. Από απόσταση φαίνεται πως το σχήμα των τειχών είναι κυκλικό.

Η θέα από το κάστρο:

Και ο Αμού Ντάρια, Ώξος:

Το εσωτερικό στο κάστρο:

Όμως όταν μπαίνεις μέσα σε αυτό είναι ένα ρημαδιό. Φαίνεται ότι τότε τα κάστρα τα έχτιζαν με χώμα, δηλαδή πλίνθους από χώμα και άχυρα. Και φυσικά ενδιάμεσα τοποθετούσαν ξύλα. Τα ξύλα έλιωσαν και τώρα το χώμα έχει γίνει ένας σωρός εκεί που ήταν τα τείχη. Δεν ξέρω αν τα έχουν συντηρήσει έστω και λίγο (όπως σε ορισμένα από τα άλλα που είδαμε) για να μην πέσουν κάτω, αλλά το εσωτερικό είναι τελείως εγκαταλελειμμένο. Μάλιστα σε αυτό δεν είχε εισιτήριο. Ανεβαίνεις μόνος σου, κάνεις ό,τι θέλεις, δεν υπάρχει φύλακας, τίποτα. Μόνο στη βάση πριν ανέβεις, έχει μία τουαλέτα και ένα κιόσκι για τον ήλιο. Όμως εμείς το απολαύσαμε και παρά το ότι πονούσε το πόδι της Ντίνας, δεν είχε μεγάλο πρόβλημα στο να κυκλοφορήσει εκεί. Όταν τελειώσαμε λέω: Μακάρι να είναι τόσο όμορφα και τα άλλα κάστρα. Η ευχή μου βγήκε. Αυτό όμως ήταν πιο όμορφο από μακριά γιατί ήταν κυκλικό με μία διάμετρο ας πούμε 150 μέτρα. Τα άλλα δεν ήταν έτσι αφού είχανε διάφορα σχήματα και έτσι συνεχίσαμε για να πάμε να τα δούμε.

Το επόμενο κάστρο που σταματήσαμε είχε το όνομα Kizil Kala.

Το εσωτερικό του κάστρου:

Εν τω μεταξύ με το δρόμο που είχαμε πάρει είχαμε πλησιάσει κάπως στην Χίβα. Όμως μετά στρίψαμε βόρεια και έτσι απομακρυνθήκαμε πάρα πολύ. Στο κάστρο αυτό δεν χρειάστηκε να περπατήσουμε πολύ για μπούμε μέσα. Υπήρχε μία μικρή συντήρηση και ήταν σχετικά μικρό και ορθογώνιο. Εννοείται ότι στο εσωτερικό του επικρατούσε ένα χάος από τα χώματα, διότι πάλι είχαν πέσει κάτω τα κτίσματα χωρίς να τα τακτοποιήσει κάποιος. Φυσικά ο οδηγός μας περίμενε στην είσοδο μέχρι να τελειώσουμε την επίσκεψή μας και ποτέ δεν μας είπε κάντε γρήγορα ή όχι. Δεν τον ένοιαζε καθόλου. Όταν του έλεγα ότι θα κάνουμε, ας πούμε, μισή ώρα ή μία ώρα μέχρι να επιστρέψουμε, με κοίταζε αδιάφορα. Σαν να μου έλεγε: δεν με ενδιαφέρει όσο και να κάνεις. Και είχε δίκιο. Πόσο να κάνει πια κάποιος και ειδικά όταν κάνει ζέστη και είναι σε μία ερημιά; Ούτε μαγαζιά είχε κάτι να ψωνίσεις, ούτε κάτι παραπάνω να δεις. Έτσι πραγματικά μέχρι που τελειώσαμε τη διαδρομή ως τη Χίβα, ο χρόνος που κάναμε ήταν πολύ λογικός. Χώρια που όταν κάναμε βόλτα στην Χίβα τον είδαμε κάπου και καθόταν. Μας είπε ότι θα μείνει στην πόλη και την επομένη θα γυρνούσε με πελάτες στην Νουκούς. Αυτουνού η καταγωγή ήταν από εκεί, αλλά δυστυχώς σε αυτή τη δουλειά μπορεί να μείνει οπουδήποτε το βράδυ. Και από ό,τι κατάλαβα δεν το ξέρει κιόλας εάν θα μείνει, αλλά το μαθαίνει τελευταία στιγμή.

Δεν είδαμε μόνο αυτόν αλλά είδαμε και τον άλλον που μας είχε πάει από το Urgench στη Nukus. Αυτόν τον είδαμε λίγο μετά που νύχτωσε και είχαμε πάει μία βόλτα έξω από το τείχος της πόλης της Χίβα.

Μετά από το δεύτερο κάστρο πήγαμε για το τρίτο το οποίο ήταν κοντά και φαινόταν από το προηγούμενο αν και η απόσταση από εκεί ήταν περίπου 15 χιλιόμετρα. Το όνομά του ήταν Toprak. Και αυτό μας άρεσε πολύ. Είχε λίγο περπάτημα μέχρι να ανέβεις και ήταν σχετικά μεγάλο. Το τμήμα με ενδιαφέρον όμως ήταν μικρό σε σχέση με όλο το υπόλοιπο, που ήταν σε κακή κατάσταση. Όλο το άλλο ήταν τεράστιο αλλά δεν υπήρχε λόγος να πάμε να το επισκεφτούμε, αφού φαινόταν από εκεί που ήμασταν ότι δεν υπήρχε κάτι αξιόλογο. Τα τείχη, όπως είχα πει και στα προηγούμενα, ήταν λιωμένοι πλίνθοι από χώμα και ουσιαστικά ήταν σαν ένας αμμόλοφος. Τα τείχη τα οποία ήταν μακριά και δεν πήγαμε να τα δούμε ήταν πολύ χαμηλότερα από εκείνο που εμείς είδαμε. Να σημειώσω ότι είχε κάποια είσοδο, εισιτήριο δηλαδή, αλλά εμείς λόγω του οδηγού μας δεν πληρώσαμε γιατί βαρέθηκε να σταματήσει και δεν έγινε και τίποτα γι’ αυτόν.

Η είσοδος:

Εδώ το εσωτερικό είχε μια διαμόρφωση:

Και από μακριά φεύγοντας:

Μετά κατευθυνθήκαμε στο τέταρτο και τελευταίο κάστρο το οποίο ίσως ήταν και το καλύτερο. Αυτό ονομαζόταν Ayaz Kala. Και αυτό βρισκόταν πάνω σε ένα λόφο, τον οποίο εμείς έπρεπε να ανέβουμε με τα πόδια. Ο οδηγός μας σταμάτησε σε ένα σημείο όπου από τη μία μεριά ήταν το κάστρο και από την άλλη ήταν ένα ξενοδοχείο με γιούρτες. Ήρθε μία κυρία, η οποία μας ζήτησε ένα εισιτήριο, δεν θυμάμαι τώρα πόσο αλλά δεν ήταν μεγάλο το ποσό, νομίζω ήταν 3 ευρώ το άτομο. Κατόπιν ανεβήκαμε πάνω στο κάστρο. Όταν φτάσαμε ήμασταν μόνοι μας, αλλά πάνω που ξεκινούσαμε έφτασε και μία κυρία κοντά στα 60, η οποία ακολουθούσε ακριβώς τη δικιά μας πορεία. Δηλαδή την είχαμε δει σε όλα τα προηγούμενα κάστρα που είχαμε πάει. Μόνο που όταν εμείς αναχωρούσαμε, αυτή έφτανε με τον οδηγό της.

Το μικρό κάστρο:

Όπως ανεβαίναμε λοιπόν και οι τρεις μαζί, πιάσαμε την κουβέντα και μας είπε ότι είναι από την Αυστραλία. Δουλεύει στην Ολλανδία τα τελευταία δέκα χρόνια και μάλιστα στην Nike με τα παπούτσια και ταξιδεύει πάρα πολύ. Και γενικά πηγαίνει στις χώρες που έχουμε πάει και εμείς τα τελευταία χρόνια. Τη λέγανε Τζόντι.

Αυτό το κάστρο ήταν πολύ όμορφο και πιο πολύ η έρημος που έβλεπες γύρω του, καθώς και ένα μικρότερο κάστρο σε ένα πιο μικρό και χαμηλότερο λόφο δίπλα. Δηλαδή αυτό ήταν ένα διπλό κάστρο: έχει το μικρό χαμηλά και το μεγάλο από πάνω. Η βόλτα στο μεγάλο, στο μικρό δεν κατεβήκαμε, είχε πολύ ενδιαφέρον. Όλη την ώρα κάναμε παρέα με την Αυστραλέζα και μιλούσαμε κυρίως για τα ταξίδια μας.

Είχε πάει μεσημέρι και αποχαιρετήσαμε την Αυστραλέζα, η οποία συμπτωματικά θα κατέληγε αργότερα και αυτή, όπως και εμείς, στην Χίβα. Από εκεί η Χίβα απείχε 90 χιλιόμετρα σχεδόν. Ο οδηγός έβαλε τα δυνατά του και είχαμε φτάσει σε περίπου μιάμιση ώρα, μπορεί και λιγότερο. Όμως δεν ήξερε που είναι το ξενοδοχείο και εγώ του το έδειξα στο google maps που το είχα βρει. Αυτός ο καημένος δεν είχε εμπιστοσύνη σε αυτά που του έλεγα και πήρε τηλέφωνο μήπως καταφέρει να μάθει που ήταν. Όμως μέχρι να το μάθει ψάχναμε να βρούμε τη διεύθυνση που είχα βρει εγώ, βασικά τη διεύθυνση που μας οδηγούσε το Google Map. Όμως όταν φτάσαμε εκεί δεν υπήρχε τίποτα από ξενοδοχείο. Και ευτυχώς γιατί ήταν λίγο μακριά από την πόλη σε μία ερημιά. Αφού είχα απορήσει κι εγώ: πως ήταν δυνατόν να είχα κλείσει δωμάτιο σε τέτοιο απομακρυσμένο σημείο! Ευτυχώς με το τηλέφωνο ένας γνωστός του οδηγού μας τον ενημέρωσε ότι ήταν άλλου. Μάλιστα βρισκόταν μέσα στην Παλιά Πόλη. Το ωραίο είναι ότι εγώ είχα τη σωστή διεύθυνση και το Google την είχε επίσης, αλλά μας πήγαινε αλλού από κει που ήταν το ξενοδοχείο. Ίσως να υπάρχει ο ίδιος δρόμος με το ίδιο όνομα δύο φορές.

Φτάσαμε στο ξενοδοχείο αλλά ήταν κλειστό και κλειδωμένο. Από το Booking είχα το τηλέφωνο του καταλύματος και παίρνοντας τηλέφωνο τον ξενοδόχο αποδείχθηκε ότι το τηλέφωνο που έχει δώσει στο Βooking.com ήταν λάθος. Ευτυχώς ο οδηγός μας βρήκε το σωστό τηλέφωνο και ο ιδιοκτήτης έστειλε κάποιον να μας ανοίξει και να μας δώσει το δωμάτιο. Τον ιδιοκτήτη, ένα νεαρό στα τριάντα το πολύ, τον συναντήσαμε πολύ αργότερα κατά τις 7:30 που γυρίσαμε από μία πρώτη βόλτα που κάναμε.

Το ξενοδοχείο που μείναμε:

Η Χίβα είναι υπέροχη. Με την πρώτη απογευματινή βόλτα είδαμε μάλλον όλα τα μεγάλα κτίρια και μάλιστα τα γνωστά. Όμως δεν μπήκαμε μέσα σε κανένα γιατί δεν είχαμε εισιτήριο. Στο τέλος της διαδρομής βγάλαμε ένα εισιτήριο με 12 ευρώ το άτομο το οποίο έχει διάρκεια δύο ημερών και μπορείς να μπεις σε οποιοδήποτε μέρος που έχει εισιτήριο μέσα στην παλιά πόλη της Χίβα. Τέλεια λοιπόν. Το εισιτήριο αυτό το πουλάνε μόνο σε ένα σημείο, όπως μας είπαν και ευτυχώς το βρήκαμε συμπτωματικά πολύ εύκολα. Εμείς μόνο στο σημείο που αγοράσαμε το εισιτήριο μπήκαμε και ήταν το σημείο που ανεβαίνεις ψηλά και βλέπεις όλη την πόλη γύρω.

Ανεβήκαμε για να δούμε την ωραία θέα την ώρα που ο ήλιος έδυε. Ήταν μία ωραία ώρα για να τραβήξουμε φωτογραφίες. Την επόμενη είχαμε σκοπό να επισκεφτούμε από την αρχή τα ίδια μέρη και να τα δούμε πιο αναλυτικά. Και οτιδήποτε άλλο προκύψει, αλλά ακολουθώντας ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα, για να ξέρουμε και πώς ονομάζεται το κάθε ένα.

Το βράδυ επιστρέψαμε νωρίς κουρασμένοι στο ξενοδοχείο. Το ξενοδοχείο μάλλον ήταν άδειο και ήμασταν ίσως οι μόνοι επισκέπτες, που σημαίνει ότι είχε ησυχία. Ο ιδιοκτήτης του είναι ένας νεαρός με τη γυναίκα του και ένα μωράκι πολύ μικρό. Καθίσαμε στο σαλόνι και φάγαμε κάτι πρόχειρο που είχαμε αγοράσει απ’ έξω και ήπιαμε το ένα από τα δυο κρασιά μας. Μετά κάναμε μία μικρή βόλτα πάλι στην πόλη να δούμε την κίνηση. Αλλά η ώρα είχε πάει περίπου 9:30 και δεν υπήρχε πολύς κόσμος έξω, ούτε μέσα στα μαγαζιά. Εδώ πάντως καταλάβαμε ότι τα μαγαζιά εστίασης σερβίρουν μπύρα και γενικά αλκοόλ.

 

[travelbreak]

Τετάρτη. Khiva.

Βρισκόμαστε βέβαια στη Χίβα, όπου αφιερώσαμε δύο νύχτες και νομίζω ότι είναι αρκετές. Η μία είναι λίγη. Εκτός εάν μπορούσε κάποιος να ξέρει ότι θα φτάσει, ας πούμε όπως εμείς, στις 15:00 το μεσημέρι και αν μπορούσε να φύγει την άλλη μέρα πάλι στις 15:00 το μεσημέρι ή έστω και λίγο νωρίτερα.

Η Χίβα ως αρχαιολογικός χώρος δεν είναι πολύ μεγάλη και μπορεί να τη γυρίσεις μέσα σε λίγες ώρες. Όμως αν θες να την απολαύσεις χρειάζονται κι άλλες περισσότερες, αφού έχει πολλά πράγματα να δεις και κάποια μουσεία για να μπεις. Εμείς με 12 ευρώ ο καθένας είχαμε αγοράσει το εισιτήριο για 2 μέρες ώστε να μπαίνουμε σε όλα τα μουσεία και κάποιους χώρους που το ζητάνε. Εξαιρούνται κάποια μαυσωλεία τα οποία έχουν έξτρα εισιτήριο. Δεν είναι ακριβό, αλλά δεν θα δεις και κάτι ιδιαίτερο. Έτσι κι αλλιώς εμείς τα βγάζαμε φωτογραφία απ’ έξω. Δεν μπαίναμε μέσα να δούμε το χώρο που μπορεί να άξιζε.

Ωραίες οι επιγραφές για τους δρόμους, αλλά μόνο οι ντόπιοι τις καταλαβαίνουν:

Το πρωί στο ξενοδοχείο είχαμε πρωινό το οποίο ήταν σχετικά καλό. Και ενώ στην αρχή ήθελε να το κάνουμε στις 9:00 εμείς του είπαμε: όχι μετά τις 8:00, γιατί θέλουμε να ξεκινήσουμε τη βόλτα νωρίς. Έτσι στις 8:00 μας είχε ετοιμάσει τραπέζι με ένα σωρό πράγματα, δηλαδή αυγό, λουκάνικα, καρπούζι, μήλα, σταφύλια, βούτυρα, γλυκό, ψωμί. Πολύ ωραία! Ίσως να μην ήταν και η καλύτερη ποιότητα αλλά εγώ τουλάχιστον έφαγα αρκετά. Ο νεαρός που έχει το ξενοδοχείο μένει εδώ στο χώρο με τη γυναίκα του και τη μικρή τους κόρη. Δεν ξέρω αν κάνει κάτι άλλο, όμως εγώ τον βλέπω όλη μέρα να κάθεται. Το ίδιο και η γυναίκα του. Αν ζει μόνο από το ξενοδοχείο, αυτό δεν το ξέρω, αλλά θα του είναι λίγο δύσκολο γιατί τώρα δεν έχει πελατεία.

Μετά το πρωινό ετοιμαστήκαμε και στις 9:00 είχαμε πάρει το δρόμο μας. Αποφασίσαμε να πάμε ανατολικά έτσι ώστε προχωρώντας μετά προς τα δυτικά να έχουμε καλύτερες φωτογραφίες σε σχέση με τον ήλιο. Με τη βόλτα που είχαμε κάνει την προηγούμενη μέρα ουσιαστικά είχαμε δει τα περισσότερα κτίρια απ’ έξω, τις πλατείες και πολλά από τα μαγαζιά. Όμως αυτή τη φορά πηγαίναμε πιο αργά για να τα δούμε καλύτερα και να μπούμε σε όσους χώρους επιτρεπόταν από το εισιτήριο που είχαμε. Ένα πράγμα που καταλάβαμε είναι ότι η Χίβα είναι λίγο ακριβή διότι φαίνεται έχει αρκετό τουρισμό και οι κάτοικοι απευθύνονται σε τουρίστες. Οπότε έχουν ανεβασμένες τις τιμές. Γενικά μπορείς να κάνεις παζάρια σχεδόν οπουδήποτε και μπορούν να κατέβουν απ’ ό,τι κατάλαβα εύκολα ένα 30% από την αρχική τους τιμή.

Είδαμε όλα τα επιβλητικά κτίρια. Είναι εκείνα που έχουν τους μιναρέδες που είναι πανύψηλοι και έχουν κάποιο στολισμό στην εξωτερική τους επιφάνεια. Επίσης είναι πολύ όμορφα τα κτίρια με τις προσόψεις, μεντρεσέδες κυρίως, που είναι και αυτά στολισμένα. Γενικά δεν έχει πολλά τζαμιά και δεν είναι αυτά το πιο ωραίο μέρος που μπορείς να δεις στην Χίβα.

Η ανατολική Πύλη του κάστρου απ' έξω:

Έξω από το κάστρο:

Να σημειώσω ότι στη χθεσινή μας βόλτα είχαμε δει ένα γκρουπ από την Ελλάδα και τους μίλησα για πολύ λίγο και μου είπαν ότι είναι από το πρακτορείο Cosmorama. Γενικά ο Σεπτέμβριος όμως δεν είναι εποχή υψηλού τουρισμού. Και απορώ γιατί η High season είναι για αυτούς τον Ιούνιο, Ιούλιο και Αύγουστο, που κάνει πάρα πολύ ζέστη. Ακόμα και τον Σεπτέμβριο ήταν πολύ ζεστά αλλά αν πηγαίναμε τον Οκτώβριο θα είχαμε το πρόβλημα της λιγότερης διάρκεια της ημέρας.

Η Χίβα είναι γεμάτη μαγαζιά που πουλούν τουριστικά είδη. Οι περισσότεροι μεντρεσέδες που δεν έχουν κάποια αρχαιολογική αξία έχουν γίνει μαγαζιά, που κάποιοι τεχνίτες δουλεύουν και πουλάνε τις κατασκευές τους. Όμως όπως είπα είναι σχετικά ακριβά τα πράγματα εδώ, γι’ αυτό ψωνίσαμε μονάχα μικρά και σχετικά φθηνά σουβενίρ, ελπίζοντας ότι στις επόμενες πόλεις θα βρίσκαμε καλύτερες τιμές. Όμως ήδη κάναμε μία αγορά των 20 ευρώ, πριν από μερικές μέρες στην Νουκούς. Είναι ένα πιάτο με διάμετρο γύρω στα 25 εκατοστά το οποίο είναι διακοσμημένο με πολύ μικρές χάντρες, οι οποίες κάνουν κάποια σχέδια.

Η βόλτα μας το πρωί κράτησε περίπου μέχρι τις 13:30 όπου γυρίσαμε στο ξενοδοχείο μας. Ξεκουραστήκαμε το μεσημέρι μέχρι τις 16:30, που βγήκαμε έξω με σκοπό να βρούμε κάποιους που να χορεύουν ή να τραγουδάνε ντόπια τραγούδια. Ρωτήσαμε, αλλά δυστυχώς εκεί που μας είπαν δεν υπήρχε τίποτα. Για κάποιους ισορροπιστές που ξέραμε ότι υπάρχουν, ρωτήσαμε για εισιτήρια αλλά δεν υπήρχαν πλέον. Έτσι η απογευματινή μας βόλτα έγινε στα γνωστά μας μέρη. Η παλιά πόλη με τα ενδιαφέροντα είναι τριγυρισμένη με τα τείχη. Εμείς μερικές φορές βγήκαμε έξω από αυτά. Στην ανατολική πλευρά ήταν πολύ όμορφα. Είχε πράγματα να δεις. Στη νότια επίσης είσοδο προχωρήσαμε έξω και λίγο πιο κάτω συναντήσαμε τα δεύτερα τείχη.

Το εξωτερικό τείχος:

Kalta Minor:

Τα τείχη έχουν τέσσερις μεγάλες πύλες εισόδου. Η δυτική είναι η κεντρική και εκεί κάνουν στάση τα πούλμαν με τους τουρίστες. Εκεί μπορείς να βρεις ταξί για να πας σε γειτονικές ή μακρινές πόλεις. Τα τείχη της παλιάς πόλης είναι σε καλή κατάσταση και ένα κομμάτι τους μπορείς να ανέβεις και να κάνεις μια μεγάλη βόλτα. Ανεβαίνεις από τη βόρεια πύλη και δυστυχώς κατεβαίνεις από το ίδιο σημείο. Προχωρείς δηλαδή είτε από τη μια μεριά είτε από την άλλη, αλλά στο τέλος τους δεν έχει σκάλα να κατέβεις. Πρέπει να γυρίσεις πίσω.

Όταν πήρε να βραδιάζει αποφασίσαμε να πάμε για φαγητό σε κάποιο ντόπιο μαγαζί. Βγήκαμε έξω από τα τείχη και είδαμε διάφορα σημεία της πόλης. Βρήκαμε ένα μαγαζί με ντόπιους που έφτιαχνε σουβλάκια στα κάρβουνα και καθίσαμε, παρότι μας είπε ότι δεν είχε μπύρα και γενικότερα αλκοόλ να προσφέρει. Τελικά όμως ένας πιτσιρικάς από το μαγαζί πήγε σε ένα σούπερ μάρκετ και μας έφερε δύο μπύρες. Πήραμε και τρία (μικρά σχετικά) σουβλάκια, σεσλίκ, ο καθένας με ψωμί. Μας έφερε και μια ντοματοσαλάτα χωρίς να την παραγγείλουμε. Όταν πήγαμε να πληρώσουνε και περιμέναμε να μην δώσουμε περισσότερα από 12 ευρώ ο λογαριασμός ήταν 18. Ελληνικές τιμές. Να υπενθυμίσω εδώ ότι πριν από αρκετές μέρες στην Κοκάντ για τέσσερα σουβλάκια και ψωμί είχαμε δώσει 5 ευρώ. Τέλος πάντων όλα καλά.

Επιστρέψαμε στο δωμάτιο του ξενοδοχείου περίπου στις 9:30 κουρασμένοι και έτοιμοι για να δούμε λίγο τηλεόραση και να κοιμηθούμε. Να πω ότι η τηλεόραση στη Χίβα δεν έπαιζε τα κανονικά κανάλια. Δεν ξέρω γιατί. Όμως το καλό ήταν ότι ήταν Smart TV και έτσι είχαμε YouTube. Συνέχεια βάζαμε διάφορα βίντεο από την Τασκένδη και την Χίβα. Πράγματι είναι υπέροχη, ένα ολοζώντανο μουσείο. Εάν έλειπαν όλα αυτά τα μαγαζάκια που πουλάνε τα διάφορα σουβενίρ και ρούχα θα ήταν η κατάσταση πολύ καλύτερη. Τώρα όλα αυτά ενοχλούν τη φωτογράφηση. Όμως ακόμα και έτσι απολαμβάνεις αυτήν την πόλη. Εκτός από τους μιναρέδες και τους μεντρεσέδες που ανέφερα ότι έχουν πολύ ενδιαφέρον και ένα άλλο που μας άρεσε πολύ ήταν το τείχος της πόλης.

Να αναφέρω τώρα μερικά από τα μνημεία της πόλης. Η ιστορική πόλη ονομάζεται Ichan-kala (Inner town). Στην ουσία είναι ένα ανοιχτό μουσείο, το μεγαλύτερο της Κεντρικής Ασίας, και περιλαμβάνει τα εξής σημαντικά σημεία:
- Kunya- Ark. Το όνομα για το παλιό κάστρο.
- Madrassah of Muhammad Rahim Khan.
- Madrassah of Muhammed Aminhan.
- Kalta Minor. Είναι ο ατελείωτος μιναρές που είναι με τεράστια διάμετρο σε σχέση με τους υπόλοιπους.
- The Palace of the Allakulihan Khan.
- Tash Hauli παλάτι
- Caravanserai και Tim Allakulihan;
- Mausoleum του Seyd Allaudin,
- Islam-Khoja Madrassah. Εκεί είναι ο ένας από τους δυο πιο ψηλούς μιναρέδες.
- Juma Mosque και Minaret. Ένας από τους δυο πανύψηλους μιναρέδες.

Όλα αυτά βρίσκονται εντός των τειχών, που είναι ένα ορθογώνιο με μικρή πλευρά 300-400 μέτρα το πολύ και διπλάσια την μεγάλη.

 

[travelbreak]

Πέμπτη. Από Khiva για Μπουχάρα.

Ήταν η μέρα αναχώρησης από την Χίβα, για να πάμε στην άλλη μεγάλη πόλη του Ουζμπεκιστάν, πασίγνωστη από τα χαλιά της, την Μπουχάρα. Ο οδηγός ήρθε πάλι τουλάχιστον 10 λεπτά νωρίτερα από τις 08:00, που είχαμε κανονίσει την αναχώρησή μας. Φόρτωσε τα πράγματα στο αυτοκίνητο και μπήκαμε για την μετακίνησή μας στην Μπουχάρα, με σκοπό να δούμε και δύο κάστρα. Τα κάστρα δεν ήταν ενδιάμεσα στη διαδρομή, η οποία χωρίς παρακάμψεις είναι πάνω από 400 χλμ (το Google Maps δίνει 450 χλμ και 6,5 ώρες), αλλά ήταν σε παρακάμψεις και θα κάναμε συνολικά 500 χλμ. Τα κάναμε σε 8 ώρες, μαζί με τις επισκέψεις.

Πρώτα πήγαμε στο κάστρο Dumon Kala. Δεν ήταν πολύ μακριά από την Khiva. Ο κεντρικός δρόμος που είχαμε πάρει για να το επισκεφτούμε περνούσε περίπου 500 μέτρα δίπλα του. Όπως προχωρούσαμε λέμε στον οδηγό, ο οποίος δεν μίλαγε όμως σχεδόν καθόλου αγγλικά αυτή τη φορά, να σταματήσει για να βγάλουμε μία φωτογραφία του κάστρου από μακριά. Αυτός σταμάτησε. Βγάλαμε και το τρένο το οποίο περνούσε εκείνη την ώρα ενδιάμεσα σε μας και στο κάστρο και ξεκίνησε να φύγει. Εμείς νομίζαμε ότι θα οδηγούσε ο δρόμος κοντά στο κάστρο για να το επισκεφτούμε. Όμως βλέπω το αυτοκίνητο να απομακρύνεται πολύ και του κάνω νόημα να μου πει από πού θα στρίψει για να πάμε στο κάστρο. Τότε κατάλαβε και αυτός ότι εμείς θέλαμε να πάμε μέσα στο κάστρο, γιατί γύρισε πίσω και σταμάτησε ξανά στο σημείο που είχαμε σταματήσει για να βγάλουμε φωτογραφίες νωρίτερα. Μας άφησε να πάμε με τα πόδια και φυσικά πήγαμε περπατώντας 7-8 λεπτά.

Ας βάλω κι ένα λουλούδι της ερήμου:

Ανεβήκαμε πάνω, αλλά πραγματικά δεν άξιζε όλον αυτό τον κόπο. Εμείς περιμέναμε ότι κάτι θα είχε σωθεί μέσα σε αυτό. Ήταν και μικρό και σκέτα ερείπια. Γυρίσαμε πίσω για να πάμε στο επόμενο κάστρο που και αυτό ήταν σχετικά κοντά και ονομαζόταν Guldursun Kala. Αυτό πραγματικά ήταν πολύ όμορφο και ήταν και πολύ μεγάλο. Όταν φτάναμε εμείς έφευγε ένα άλλο ζευγάρι, δηλαδή δεν είχε κόσμο. Εμείς κάναμε βόλτα για περίπου μία ώρα, όχι μόνο στα σημεία που πάνε συνήθως οι τουρίστες και είναι κοντά στα επισκευασμένα τμήματα της εισόδου. Κάναμε τον γύρο όλου του Κάστρου από την εξωτερική πλευρά και ήταν πολύ όμορφα. Μπορεί να έκανε λίγη ζέστη αλλά ευτυχώς ακόμα ήταν νωρίς. Η βόλτα μας ήταν από τις 10 μέχρι τις 11.

Το εσωτερικό του κάστρου:

Η πίσω πλευρά:

Μετά πήγαμε να βρούμε τον οδηγό μας για να πάμε κατευθείαν στην Μπουχάρα. Η διαδρομή στην αρχή ήταν καλή αλλά μετά, λόγω του ότι δεν άλλαζε το τοπίο ήταν κουραστική. Η περισσότερη από τη διαδρομή ήταν σε έρημο. Και όταν λέμε έρημο εννοούμε περιοχή με ελάχιστη χαμηλή βλάστηση. Ο δρόμος αλλού ήταν καλός και αλλού ήταν κακός. Για τα τελευταία 380 χιλιόμετρα κάναμε 5 ώρες. Αυτό σημαίνει ότι ο περισσότερος δρόμος ήταν αρκετά καλός. Ο οδηγός μας δεν φαινόταν και τόσο σπίρτο όπως οι προηγούμενοι οδηγοί. Όταν είχε ευθεία και ήταν καλό το οδόστρωμα το πατούσε. Μέχρι 120 είδα να γράφει το κοντέρ. Στις άλλες περιπτώσεις πήγαινε αργά.

Σύνορα με Τουρκμενιστάν:

Όταν φτάσαμε στην Μπουχάρα ψάχναμε με το GPS να βρούμε το ξενοδοχείο αλλά ήταν κρυμμένο σε ένα στενάκι. Ευτυχώς ο οδηγός ρώτησε κάποιον και του είπε που βρίσκεται. Είναι και αυτό ένα σπίτι το οποίο χρησιμοποιούν για να μένουν οι ιδιοκτήτες, αλλά διαθέτουν και μερικά δωμάτιά του για ενοικίαση τα οποία έχουν δικό τους μπάνιο. Επειδή μένουν οι ιδιοκτήτες εκεί αυτά τα λένε Family hostel, και εννοούν ότι τα έχει η οικογένεια και όχι ότι απευθύνονται σε οικογένειες. Είναι πολύ όμορφα γιατί είναι περιποιημένα και έχεις επαφή με τους ανθρώπους. Μόνο που συνήθως μόνο ένας από όλη την οικογένεια μιλάει αγγλικά και διαχειρίζεται την κατάσταση.

Πρώτες εικόνες από Μπουχάρα:

Αφού ξεκουραστήκαμε καμιά ωρίτσα στο δωμάτιο βγήκαμε για να έχουμε την πρώτη επαφή με την Μπουχάρα. Το ξενοδοχείο βρίσκεται πολύ κεντρικά, αν και είναι σε ένα στενάκι όπως είπα. Η κεντρικότατη πλατεία βρίσκεται σε απόσταση το πολύ 10 λεπτών με τα πόδια. Εκεί έχει ένα σωρό κτήρια τουριστικού ενδιαφέροντος όπως το Nadir Divan Begi Madrasah, το Toqi Sarrofon Bazaar και πολλά άλλα. Εμείς πρώτα πήγαμε στο Chor minor Madrasah, που είναι ένα μικρό με τέσσερις τρούλους κτήριο. Μετά πήγαμε στην περιοχή με τα πιο ενδιαφέροντα που είναι γύρω από την λίμνη Divan Beghi και πιο πέρα. Μερικά που είδαμε στην πρώτη μας βόλτα ήταν πολύ όμορφα και εντυπωσιακά. Απλά δεν είναι έτσι διαμορφωμένη η πόλη όπως είναι η Χίβα. Συγκεκριμένα εδώ υπάρχουν αυτά τα κτίρια με το ενδιαφέρον, αλλά δίπλα τους υπάρχουν και άλλα κτίρια τα οποία είναι χαμηλότερα αλλά εγώ τα χαρακτηρίζω ως κιτς. Στην Χίβα όλα τα κτίρια είχαν ενιαία μορφή και ένιωθες ότι ήσουνα στην εποχή πριν από 500 χρόνια. Βέβαια υπήρχαν ταμπέλες και τα μαγαζιά, που σε προσγειώνουν στην πραγματικότητα. Στην Μπουχάρα η κατάσταση είναι διαφορετική. Μπορείς να περιφέρεσαι ανάμεσα στο σήμερα και στο χθες. Δεν ξέρω να πω τι ακριβώς είναι αυτό που μου άρεσε πιο πολύ στην Χίβα. Για παράδειγμα δεν είχε πολύ φωτισμό, ενώ εδώ όλα είναι φωτισμένα.

Μπήκαμε σε μία μεντρέσα όπου μέσα γινόταν παράσταση με μαριονέτες ή κάτι σαν κουκλοθέατρο για ένα μικρό γκρουπ τουριστών. Εμάς δεν μας άρεσε και φύγαμε. Η διάλογοι γίνονταν οι μισοί στα Αγγλικά και οι άλλοι μισοί στα Ουζμπέκικα. Σε ένα διπλανό μεντρεσέ ακούσαμε μουσική και μπήκαμε να δούμε τι γίνεται. Είχε ορχήστρα και μια κοπέλα τραγουδούσε ντόπια τραγούδια. Μας είπαν αν θέλουμε να κλείσουμε για την επόμενη μέρα, και πράγματι αυτό κάναμε, ώστε να πάμε και να ακούσουμε για μία ώρα. Το κόστος ήταν 7 δολάρια το άτομο. Δώσαμε και προκαταβολή και ήμασταν εντάξει.

Συνεχίσαμε τη βόλτα μας αλλά είχε αρχίσει να βραδιάζει και ήμασταν κουρασμένοι και δεν είχαμε διάθεση για περισσότερες βόλτες, αν και η πόλη προσφέρεται. Γενικά στη Μπουχάρα είδαμε να κυκλοφορεί πολύς κόσμος, πολύ περισσότερος από ό,τι στην Khiva.

 

[fenia42]

Αχ αυτά τα μέρη τα αγαπημένα μου! Ερώτηση : ξέρεις αν μπορεί κανεις να συνεννοηθεί στα ρωσικά ; Οι νεότεροι άραγε τα μιλάνε ; Ταμπέλες πάντως δε βλέπω καθόλου στα κυριλλικά, ακόμα και το σταθμό λεωφορείων τον γράφει σε russglish.
Πάντως επειδή λες ότι οι Ουζμπέκοι είναι πολύ μπροστά, δε ξέρω αν έχεις γνωρίσει Έλληνες του Ουζμπεκισταν. Οι άνθρωποι είναι υπέροχοι, καλλιεργημένοι, με επίπεδο. Έχω γνωρίσει πχ κύριο που μου έλεγε ότι έχει διαβάσει όλη τη βιβλιοθήκη της Τασκένδης. Ακολούθησαν τη συμβουλή του Λένιν учится учится учится και πήγαν στα πανεπιστήμια, μορφώθηκαν, απέκτησαν γνώση και καλλιέργεια.
Ειδικά στη Θεσσαλονίκη έχουμε πολλούς που ήρθαν από εκεί, αν δε τύχει να σου κάνουν το τραπέζι θα πάθεις σοκ από τη νοστιμιά!