dbalats
Member
- Μηνύματα
- 146
- Likes
- 1.475
ΜΕΡΟΣ ΟΓΔΟΟ. Στις κοιλάδες των Kalash
Eίναι απόγευμα όταν φθάνουμε στην Chitral. Περνάμε την γέφυρα επάνω από τον ποταμό Chitral και λίγο μετά, πηγαίνοντας παράλληλα με το ποτάμι, μπαίνουμε στην πόλη. Σε όλη αυτή την πορεία μας ακολουθήσαμε την πορεία του ποταμού, που αρχικά λέγονταν Laspur, προερχόμενος από τον παγετώνα Chiantar, ένα στρώμα πάγου 40 χιλιομέτρων στα 5.000 μέτρα υψόμετρο στα βόρεια της χώρας, από όπου ξεκινάει και ο ποταμός Amu Darya – o αρχαίος Ώξος που διασχίζει την Κεντρική Ασία μέχρι την Λίμνη Αράλη, αλλά και ο γνωστός μας ποταμός Gilgit, που τον είχαμε ακολουθήσει αρχικά. Στη συνέχεια ο Laspur λέγεται Mastuj, στην περιοχή που περνάει δίπλα από την ομώνυμη πόλη, και μετά Chitral, σχηματίζοντας αμέσως μετά την πόλη μια πλατιά κοιλάδα, γύρω στα 4 χιλιόμετρα, με καλλιεργήσιμες περιοχές. Μετά την Chitral ο ποταμός λέγεται Kunar και αργότερα μπαίνει μέσα στο Αφγανιστάν. Η Chitral είναι μια ήσυχη μικρή πόλη, στην ουσία απλωμένη γύρω από έναν κεντρικό δρόμο, με αρκετά αξιοθέατα όμως. Εδώ σε κυριαρχεί το αίσθημα ότι βρίσκεσαι απομονωμένος στο τέρμα του κόσμου, αφού για να φθάσεις στην πολύ δύσκολη σε πρόσβαση περιοχή αυτή, έχεις να περάσεις από επικίνδυνες ορεινές διαβάσεις. Είτε η πορεία προς το Shandur Pass, εκεί από όπου ήρθαμε, είτε η πορεία προς τον νότο για την Peshawar, όπου θα συνεχίσουμε, είναι πολύωρες και δύσκολες διαδρομές, ενώ οι οροσειρές ολόγυρα του Ινδοκαύκασου και του Hindu Raj σε περιτριγυρίζουν ασφυκτικά. Υπάρχει και αεροπορική επικοινωνία με την Peshawar, αλλά για πολλούς μήνες τον χρόνο τα δρομολόγια δεν εκτελούνται λόγω των κακών καιρικών συνθηκών. Η Chitral όμως είναι το κέντρο για πολλές ορεινές εξορμήσεις για τους λάτρεις της ορειβασίας και φυσικά για τις κοιλάδες των Kalash, που ήταν ένας από τους κύριους στόχους του ταξιδιού μας.
Υπάρχει ένα ξακουστό ξενοδοχείο 10 χιλιόμετρα βόρεια της Chitral, το Hindukush Heights, το οποίο δεν είναι και ιδιαίτερα ακριβό, αλλά επειδή όμως αφενός η διαδρομή είναι αρκετά δύσκολη για να πάμε εκεί και αφετέρου είναι ακόμη νωρίς και έχουμε ώρα για να περιηγηθούμε την πόλη, αποφασίζουμε να μείνουμε στο κέντρο της Chitral, όπου βρίσκουμε εύκολα ένα αρκετά συμπαθητικό ξενοδοχείο. Επισκεπτόμαστε το Φρούριο Chitral, που βρίσκεται σε μια στρατηγική θέση επάνω στον ποταμό, το οποίο όμως καλύτερα φαίνεται από απέναντι, και θα το θαυμάσουμε κατά την διαδρομή μας την επόμενη μέρα. Το φρούριο έχει κατασκευασθεί το 1774 κατά την διάρκεια της βασιλείας του Mothered Shah Kaptur II και αποκαταστάθηκε το 1911 από τον Sir Shoji ul-Mulk. Το σύμπλεγμα χρησίμευε για να στεγάζει τους στρατώνες των φρουρών του Mehtar του πριγκηπικού κράτους του Chitral.
Πολύ κοντά βρίσκεται και το Μεγάλο Τζαμί, κτισμένο κατά το τέλος του 19ου αιώνα από τους ul-Mulks όπως λέγονταν οι κυβερνήτες της Chitral. Με τους ροζ και λευκούς τοίχους, τον λευκό θόλο και τους μιναρέδες που πλαισιώνουν την ορεινή κορυφή του Tirich Mir στο βάθος, είναι από τα πιο ξεχωριστά τζαμιά του Πακιστάν. Οι κάτοικοι είναι αρκετά φιλικοί, Ισμαηλίτες Μουσουλμάνοι οι περισσότεροι, αλλά θεωρούνται πολύ συντηρητικοί και οι γυναίκες σχεδόν απουσιάζουν από τους δρόμους. Τρώμε στο ξενοδοχείο μας, που έχει ωραία θέα προς το ποτάμι, και ετοιμαζόμαστε να πάμε για ύπνο, όταν ένα νέο πρόβλημα προκύπτει. Μας βρίσκει ο Farooq, ο οδηγός μας, και μας λέει ότι δεν μπορεί να μας πάει την επομένη στις κοιλάδες των Kalash, επειδή ο δρόμος είναι πολύ στενός και δεν χωράει το Prado!! Μας συμβουλεύει να νοικιάσουμε ένα από τα στενά τζιπ που είναι διαθέσιμα στην περιοχή και είναι κατάλληλα για τις διαδρομές αυτές. Τηλέφωνα και πάλι στον πράκτορά μας τον Ahktar στη Λαχώρη, στον οποίο εξηγούμε ότι το πακέτο των Kalash ήταν στην συμφωνία, και ότι δεν έχουμε αντίρρηση για την ενοικίαση του στενού τζιπ, αλλά θα πρέπει να το πληρώσει αυτός. Νέες συνεννοήσεις μεταξύ του Farooq και του Ahktar και τελικά, βρίσκεται η λύση, το τζιπ μας τελικά είναι κατά κάποιο θαυμαστό τρόπο κατάλληλο και για τους δρόμους των Kalash, και θα το χρησιμοποιήσουμε για τις διαδρομές αυτές. Βέβαια, όλη αυτή η ιστορία μας προκαλεί κάποια ανησυχία αλλά ο Farooq μας διαβεβαιώνει ότι όλα είναι εντάξει και ότι δεν πρόκειται να κινδυνεύσουμε.
Φρούριο Chitral
Μεγάλο Τζαμί του Chitral
To άλλο πρωί, έχοντας ξεκουραστεί αρκετά, ξυπνάμε νωρίς και μετά από ένα καλό πρωινό ξεκινάμε για την μεγάλη περιπέτεια, την διήμερη επίσκεψη στις κοιλάδες των Kalash. Αρχικά επιστρέφουμε από τον ίδιο δρόμο, περνώντας από το παζάρι Naya, πολύβουο κλασσικό παζάρι του κεντρικού δρόμου, παρόμοιο με αυτά που συναντάς σε όλες τις πόλεις του Βόρειου Πακιστάν. Περνάμε την γέφυρα και συνεχίζουμε παράλληλα με το ποτάμι, αλλά προς τον νότο αυτή τη φορά και βλέπουμε απέναντι την θέα του όμορφου φρούριου Chitral, με το έντονο κοκκινωπό χρώμα. Λίγα χιλιόμετρα πιο πέρα περνάμε μια στενή γέφυρα, επάνω από τον Ποταμό που λέγεται πλέον Kunar, και διασχίζουμε την Ayun. Είναι μια μικρή πόλη, δίχως κανένα ενδιαφέρον, με πάρα πολλή κίνηση, και έναν πολύ στενό κεντρικό δρόμο, που για να τον περάσουμε κάνουμε αρκετή ώρα. Αμέσως μετά αρχίζουν οι στροφές και σε λίγη ώρα ανεβαίνουμε σε υψόμετρο, αλλά γρήγορα ξανακατεβαίνουμε και φθάνουμε σύντομα στην στενή κοιλάδα του ποταμού Kalash. Ο δρόμος είναι όντως πολύ στενός, αλλά ευτυχώς δεν συναντούμε σχεδόν καθόλου άλλα αυτοκίνητα, ίσως επειδή είναι πολύ νωρίς. Δίπλα μας κυλάει ο μικρός ποταμός Kalash, και το τοπίο είναι πολύ όμορφο. Πάντως, δεν μας φοβίζει καθόλου η διαδρομή, ίσως επειδή έχουμε συνηθίσει πια, ή επειδή δεν υπάρχουν οι γκρεμοί που χαρακτηρίζουν τις διαδρομές δίπλα από τον μανιασμένο Ινδό. Μετά από λίγα χιλιόμετρα φθάνουμε σε μια διασταύρωση, όπου υπάρχει σηματοδότηση και ένα μικρό φυλάκιο. Εδώ παλιά γινόταν η καταχώρηση των στοιχείων όσων ταξίδευαν προς τους Kalash, στους οποίους έδιναν και ένοπλους φρουρούς για συνοδεία, αλλά αυτό δεν είναι πια απαραίτητο επειδή οι συνθήκες ασφάλειας στην περιοχή έχουν βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια. Από εδώ, η διαδρομή προς τα αριστερά οδηγεί στην περισσότερο τουριστική Κοιλάδα Bumburet και προς τα δεξιά στην περισσότερο παραδοσιακή Κοιλάδα Rumbur. Εμείς θα πάρουμε την αριστερή διαδρομή, προς την Bumburet, όπου θα μείνουμε το βράδυ, μιάς και υπάρχουν και τα καλύτερα καταλύματα, ενώ την Rumbur θα επισκεφθούμε την επομένη.
Παζάρι Naya, Chitral
Στην Κοιλάδα Kalash
Φυλάκιο στην διασταύρωση προς Bumburet και Rumbur
Δώδεκα χιλιόμετρα μετά την διασταύρωση βλέπουμε από μακριά το χωριό των Kalash. Παρότι οι περισσότεροι έχουν ακούσει για τον αινιγματικό λαό των Kalash με τις παγανιστικές συνήθειες, θα γράψω εδώ δυό λόγια. Οι Kalash αριθμούν περίπου 3.500 άτομα, όντας η μικρότερη ομάδα ανάμεσα στις θρησκευτικές μειονότητες του Πακιστάν. Αντίθετα από τις άλλες μειονότητες ζουν αποκλειστικά σε μιά ιδιαίτερη γεωγραφική περιοχή, στις τρεις κοιλάδες του Birir, της Bumburet και της Rumbur, στον Ινδοκαύκασο, ανάμεσα στα Αφγανικά σύνορα και στην Κοιλάδα του Chitral. Την κοιλάδα του Birir αποφασίσαμε να μην την επισκεφθούμε, επειδή έχει ξεχωριστή διαδρομή που φεύγει από την Ayun και δεν προσφέρει κάτι παρά πάνω από ότι οι άλλες δύο κοιλάδες. Στο αφοσιωμένο στον Μουσουλμανισμό Πακιστάν, η ύπαρξη παγανιστών που ακόμη εξασκούν τα αρχαία τους έθιμα – παρότι σε μιά σειρά απομακρυσμένων κοιλάδων – έρχεται κάπως σαν σοκ. Οι Kalash έχουν μια περήφανη και μοναδική κουλτούρα που έχει προσελκύσει τον καθένα, από τους ιεραποστόλους μέχρι τους ανθρωπολόγους, από τους εθελοντές μέχρι τους τουρίστες. Η μυθολογία και το φολκλόρ των Kalash έχουν συγκριθεί με αυτά της αρχαίας Ελλάδας και οι Kalash διεκδικούν μυθική καταγωγή σαν απόγονοι των στρατιών του Μεγάλου Αλεξάνδρου που έμειναν πίσω, μετά από τις εκστρατείες του στην περιοχή, αλλά οι εθνολόγοι λένε ότι ο σύνδεσμος αυτός δεν μπορεί να αποδειχθεί. Οι Kalash δεν είναι στην πραγματικότητα πολυθεϊστές, πιστεύουν σε έναν θεό (Dezau), αλλά τον θεωρούν σαν μιά μακρινή μορφή και αντίθετα προσεύχονται ή θυσιάζουν στα dewalok (πνεύματα) που ασχολούνται με πιό γήϊνες υποθέσεις. Η ζωή διαιρείται σε αγνές (onjesta) και ακάθαρτες (pragata) σφαίρες, που επιδρούν σημαντικά στην καθημερινή τους ζωή και μεταφέρουν πολλά σχετιζόμενα ταμπού.
Εάν το πρώτο πράγμα που σε εντυπωσιάζει στους Kalash είναι η αφοπλιστική τους φιλοξενία, τότε το δεύτερο είναι η εμφάνισή τους. Οι γυναίκες Kalash φορούν μακριά μαύρα βαμβακερά φορέματα διακοσμημένα με σειρήτια ή κεντήματα, καλύματα της κεφαλής και ένα μεγάλο αριθμό κολιέδων με χάντρες. Τα χρωματιστά μάλλινα μακριά καλύματα της κεφαλής κατεβαίνουν στους ώμους των γυναικών, διακοσμημένα με πειθαρχημένα κύματα από πορσελάνινα κελύφη και περίτεχνα κεντήματα, με ζωηρά κόκκινα, χτυπητά ροζ, Βυζαντινά μπλε, καναρινί κίτρινα και σμαραγδένια πράσινα συνυφασμένα σε καλειδοσκοπικές ταπισερί. Αντίθετα από τις περισσότερες Μουσουλμάνες, οι γυναίκες Kalash παραμένουν ακάλυπτες και φημίζονται για την ομορφιά τους. Συγκρινόμενοι με πολλούς συμπατριώτες τους πέρα από τις κοιλάδες τους, οι Kalash είναι ευχάριστα φιλελεύθεροι: πίνουν κρασί, διεξάγουν χορευτικά φεστιβάλ, λατρεύουν τους θεούς του, και οι γυναίκες δεν φοράνε μπούρκες και είναι ελεύθερες να διαλέξουν τον σύζυγό τους.
Στο χωριό των Kalash
Μπαίνουμε στο χωριό και κάνουμε μια βόλτα προτού βρούμε ξενοδοχείο για να διανυκτερεύσουμε. Είναι ένα μικρό χωριό με πολύ άσχημο δρόμο – ίσως τον χειρότερο της σημερινής διαδρομής μας, με γραφικά σπίτια κτισμένα στις πλαγιές ενός λόφου. Βλέπουμε αρκετές γυναίκες με τις όμορφες τοπικές ενδυμασίες και αρκετά παιδιά που μας κοιτάζουν περίεργα. Παρότι κατά καιρούς έρχονται κάποια τουριστικά γκρουπ εδώ, η παρουσία ξένων είναι γενικά κάτι το σπάνιο. Υπάρχουν μερικά μικρά μαγαζιά που πουλούν διάφορα είδη και 2-3 από αυτά με σουβενίρ, κυρίως από τοπικές ενδυμασίες, π.χ. μαντήλια, καλύμματα κεφαλιού, κλπ. Φυσικά βρίσκουμε εύκολα δωμάτιο, μιάς και υπάρχουν 2-3 σχετικά καλά ξενοδοχεία και μάλλον άδεια και ζητάμε από τον ξενοδόχο να μας βρει έναν οδηγό για περιήγηση στις κατοικίες των Kalash. Σε λίγο έρχεται ο οδηγός μας, ένας συμπαθητικός νέος που μιλάει πολύ καλά Αγγλικά, σπουδαστής από ότι μας είπε, που θα αναλάβει την ξενάγησή μας. Ανεβαίνουμε λοιπόν τον ανηφορικό δρόμο προς τα σπίτια του χωριού, ενώ στον δρόμο συναντoύμε αρκετές γυναίκες φορτωμένες. Ο οδηγός μας μας βάζει σε μερικά σπίτια, όπου μας υποδέχονται πολύ φιλόξενα οι ένοικοι, κυρίως γυναίκες και παιδιά, μιάς και την ώρα αυτή οι άντρες λείπουν στα χωράφια. Δεν μας πειράζει καθόλου, μιάς και είναι οι γυναίκες που ντύνονται εντυπωσιακά στους Kalash και αποτελούν το αξιοθέατο. Βγάζουμε αρκετές φωτογραφίες, και συχνά μας προσφέρουν διάφορα κεράσματα, από αναψυκτικά, μέχρι κάποια τοπικά γλυκά. Ο οδηγός μας τους εξηγεί ότι είμαστε από την Ελλάδα και το δέχονται με χαμόγελο, αφού παρότι δεν έχει αποδειχθεί η σχέση τους με τον Μεγάλο Αλέξανδρο και τον στρατό του, υπάρχουν στενές σχέσεις με την χώρα μας που έχει κάνει πολλές δωρεές στην κοινότητα, μεταξύ των οποίων και το Μορφωτικό Κέντρο της Bumburet, που θα επισκεφθούμε την επομένη. Άλλωστε, Έλληνας αξίζει να είναι όποιος μετέχει της Ελληνικής παιδείας, και μάλιστα περισσότερο από τον έχοντα τα απαραίτητα γονίδια που να το πιστοποιούν. Μετά από λίγο φθάνουμε στην κεντρική πλατεία του χωριού, όπου συναντούμε αρκετές γυναίκες και παιδιά συγκεντρωμένα και βγάζουμε μερικές φωτογραφίες. Ξαναξεκινάμε και περνάμε από ένα μεγάλο κτίριο. O οδηγός μας , μας λέει ότι το κτίριο αυτό λέγεται “bashaleni” και εκεί συγκεντρώνονται οι γυναίκες όταν έχουν έμμηνη ρύση, μιάς και αυτό υπάγεται στην σφαίρα του ακάθαρτου (pragata), ώστε να ξανακερδίσουν την αγνότητά τους. Μας είπε μάλιστα ότι αν οι Kalash αντιληφθούν ότι κάποια τουρίστρια βρίσκεται σε φάση έμμηνου ρύσης, θα οδηγηθεί στο κτίριο αυτό αναγκαστικά, όπου θα κρατηθεί για λίγες ημέρες!
Oι Kalash
Στην Κεντρική Πλατεία του χωριού των Kalash
Έχει αρχίσει να σκοτεινιάζει και φθάνουμε στο ξενοδοχείο μας. Εκεί δεχόμαστε μια αναπάντεχη επίσκεψη, ένας δάσκαλος που διδάσκει σε ένα γειτονικό χωριό, έμαθε για την παρουσία μας, και το ότι προερχόμαστε από την Ελλάδα, και ήρθε για να μας γνωρίσει. Στην κουβέντα μαζί του, μας λέει ότι είναι φίλος του περίφημου Θανάση Λερούνη. Για όσους δεν τον έχουν ακούσει, ο Θανάσης Λερούνης είναι ένας Έλληνας δάσκαλος, λόγιος και εθελοντής, ο μόνος Δυτικός που ζούσε σε αυτή την σειρά των κοιλάδων των Κalash στα ορεινά σύνορα του Πακιστάν, έχοντας αφιερώσει την ζωή του στη μελέτη και την βελτίωση της ζωής του αρχαίου “χαμένου φύλου”, των τελευταίων παγανιστών της Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ασίας.
Ο Θανάσης Λερούνης ζούσε ανάμεσα στους Kalash από το 2001, υποστηριζόμενος από την Ελληνική κυβέρνηση, και διηύθυνε ένα μουσείο που εστιάζονταν στην κουλτούρα της φυλής και στις σχέσεις της με την Ελλάδα. Νόμιζε ότι η απομόνωση της κοιλάδας και η 10ετής παρουσία του εκεί του παρείχαν ασφάλεια, αλλά απήχθη από μια ομάδα Ταλιμπάν σε μια βίαιη επιδρομή το ξημέρωμα στις 7 Σεπτεμβρίου 2009. Τον μετέφεραν από την άλλη μεριά των συνόρων, στην επαρχία Nuristan του Αφγανιστάν. Αυτοί που τον είχαν συλλάβει απαίτησαν την απελευθέρωση μαχητών τους που κρατούσαν οι Πακιστανοί σε αντάλλαγμα της ελευθερίας του. Τελικά, ο Θανάσης Λερούνης απελευθερώθηκε μετά από 6 μήνες στην αιχμαλωσία, κατόπιν των συντονισμένων ενεργειών της Πακιστανικής και της Ελληνικής κυβέρνησης. Οι Kalash επισήμαναν ότι πρίν την απαγωγή, ο Λερούνης δεν είχε κανένα πρόβλημα και ήταν εξαιρετικά δημοφιλής στην τοπική κοινωνία. Μετά από μια σύντομη εξιστόρηση των περιπετειών του Θανάση Λερούνη, ο Πακιστανός δάσκαλος τον πήρε στο κινητό του και μας τον έδωσε για να μιλήσουμε. Είχαμε μιά ευχάριστη σύντομη συνομιλία, υποσχεθήκαμε να συναντηθούμε στην Ελλάδα όπου ζει σήμερα ο Λερούνης (δυστυχώς ακόμη η συνάντηση δεν έχει πραγματοποιηθεί), και μας σύστησε να προσέχουμε επειδή τα πράγματα συχνά δεν είναι όπως φαίνονται! Η αλήθεια είναι ότι τα χωριά των Kalash βρίσκονται δίπλα από τα σύνορα με το Αφγανιστάν, γεγονός που δεν τα καθιστά ιδιαίτερα ασφαλή.
Μετά από ένα λιτό δείπνο, πέφτουμε για ύπνο, ενώ η ατμόσφαιρα είναι αρκετά δροσερή, αφού λόγω της ορεινής περιοχής η θερμοκρασία έχει κατέβει αρκετά. Το επόμενο πρωί έρχεται νωρίς ο οδηγός μας και μας οδηγεί στο Μορφωτικό Κέντρο της Bumburet. Χρηματοδοτημένο από την Ελληνική κυβέρνηση και κτισμένο σαν έκθεμα της αρχιτεκτονικής των Kalash, φιλοξενεί ένα μουσείο και μιά βιβλιοθήκη, καθώς και ένα σχολείο, αίθουσα συγκεντρώσεων και κλινική. Τα κέρδη επενδύονται σε προγράμματα για την υγεία και την παιδεία, καθώς και στην προβολή της κουλτούρας των Kalash. Μας υποδέχεται ο διευθυντής του σχολείου, ο οποίος μας χαιρετίζει θερμά και αναλαβαίνει την ξενάγησή μας στις διάφορες τάξεις, ενώ μας εξηγεί λεπτομέρειες σχετικές με την εκπαίδευση των μικρών μαθητών. Γυρίζουμε όλες τις τάξεις και συνομιλούμε με όλους τους δασκάλους, ενώ τα παιδιά φαίνονται καθαρά, ήσυχα και πειθαρχημένα. Δυστυχώς, είναι Παρασκευή, ημέρα αργίας για το Πακιστάν, αλλά ακόμη και για τους Kalash, και δεν μπορούμε να επισκεφθούμε το Μουσείο. Βγάζουμε αρκετές φωτογραφίες στο σχολείο με τους δασκάλους και τους μαθητές και αναχωρούμε, επειδή θα συνεχίσουμε την διαδρομή προς την κοιλάδα Rumbur, για να δούμε και τον άλλο πληθυσμό των Kalash.
Το ξενοδοχείο μας
Μορφωτικό Κέντρο της Bumburet και σχολείο
Ο δρόμος για την Rumbur είναι ακόμη χειρότερος και σε 2-3 σημεία έχει υποχωρήσει το οδόστρωμα στα πλάγια, με αποτέλεσμα το τζιπ να περνάει τελείως οριακά. Μας παρηγορεί ότι το ποτάμι είναι σχετικά κοντά από κάτω μας και σε μια πτώση μπορεί και να γλιτώσουμε, αλλά ευτυχώς αυτό δεν συμβαίνει! Περνάμε από ένα μουσουλμανικό χωριό, που ξεχωρίζει αμέσως επειδή τα κορίτσια είναι καλυμένα με μαντήλες. Δυστυχώς έχουν αρχίσει να δημιουργούνται κάμποσα τέτοια χωριά δίπλα στους Kalash και υπάρχει ο φόβος ότι η φυλή αυτή δεν θα μπορέσει να κρατήσει για πολύ την ανεξαρτησία της, τις παραδόσεις της και τα παγανιστικά στοιχεία της λατρείας της, αλλά ότι θα εξισλαμισθεί. Σε λίγο μπαίνουμε στο χωριό των Kalash. Αυτό είναι πιο πρωτόγονο από το χωριό της Bumburet, με πιό φτωχικά σπίτια και αρκετά μικρότερο. Ο Farooq μας βρίσκει έναν τοπικό οδηγό, ο οποίος μας οδηγεί σε διάφορα σπίτια του χωριού. Ο κόσμος εδώ είναι πιο συγκρατημένος, ίσως επειδή οι τουρίστες είναι πολύ λιγότεροι, και αρκετοί αρνούνται να φωτογραφηθούν. Στους δρόμους συναντούμε διάφορα πιτσιρίκια που μας ακολουθούν με περιέργεια, ενώ γυναίκες πλένουν ρούχα σε κάποιες πηγές. Δεν μένουμε πολλές ώρες, επειδή δεν έχει κάτι άλλο να δούμε, και παίρνουμε τον δρόμο της επιστροφής. Αυτή τη φορά, επειδή η ώρα έχει περάσει, θα συναντήσουμε κάποια αυτοκίνητα, αλλά ευτυχώς είναι σε τέτοια σημεία που είναι εφικτή η διάβαση. Φθάνουμε στην Ayun δίχως να το καταλάβουμε, και παίρνουμε το τελικό κομάτι της διαδρομής μας για την Peshawar. Αυτό θα κρατήσει για δύο ημέρες, με μιά ενδιάμεση διανυκτέρευση, ενώ μετά την παραμονή μας στην Peshawar θα συνεχίσουμε για το Islamabad, από όπου θα πάρουμε την πτήση της επιστροφής.
Ο δρόμος για την Rumbur
Μαθητές από Ισλαμικό χωριό της περιοχής
Γενικά δεν μου αρέσει να φωτογραφίζω ηλικιωμένους, παρότι γνωρίζω ότι έτσι παραβαίνω τον χρυσό κανόνα της φωτογραφίας: “Φωτογραφίζετε γριές/γέρους, επειδή με τις βαθειά χαραγμένες ρυτίδες τους εγγυώνται για ένα πετυχημένο και εντυπωσιακό αποτέλεσμα”. Πως να αντισταθείς όμως στην γλυκιά αυτή και πολύχρωμη γριούλα Kalash.
Eίναι απόγευμα όταν φθάνουμε στην Chitral. Περνάμε την γέφυρα επάνω από τον ποταμό Chitral και λίγο μετά, πηγαίνοντας παράλληλα με το ποτάμι, μπαίνουμε στην πόλη. Σε όλη αυτή την πορεία μας ακολουθήσαμε την πορεία του ποταμού, που αρχικά λέγονταν Laspur, προερχόμενος από τον παγετώνα Chiantar, ένα στρώμα πάγου 40 χιλιομέτρων στα 5.000 μέτρα υψόμετρο στα βόρεια της χώρας, από όπου ξεκινάει και ο ποταμός Amu Darya – o αρχαίος Ώξος που διασχίζει την Κεντρική Ασία μέχρι την Λίμνη Αράλη, αλλά και ο γνωστός μας ποταμός Gilgit, που τον είχαμε ακολουθήσει αρχικά. Στη συνέχεια ο Laspur λέγεται Mastuj, στην περιοχή που περνάει δίπλα από την ομώνυμη πόλη, και μετά Chitral, σχηματίζοντας αμέσως μετά την πόλη μια πλατιά κοιλάδα, γύρω στα 4 χιλιόμετρα, με καλλιεργήσιμες περιοχές. Μετά την Chitral ο ποταμός λέγεται Kunar και αργότερα μπαίνει μέσα στο Αφγανιστάν. Η Chitral είναι μια ήσυχη μικρή πόλη, στην ουσία απλωμένη γύρω από έναν κεντρικό δρόμο, με αρκετά αξιοθέατα όμως. Εδώ σε κυριαρχεί το αίσθημα ότι βρίσκεσαι απομονωμένος στο τέρμα του κόσμου, αφού για να φθάσεις στην πολύ δύσκολη σε πρόσβαση περιοχή αυτή, έχεις να περάσεις από επικίνδυνες ορεινές διαβάσεις. Είτε η πορεία προς το Shandur Pass, εκεί από όπου ήρθαμε, είτε η πορεία προς τον νότο για την Peshawar, όπου θα συνεχίσουμε, είναι πολύωρες και δύσκολες διαδρομές, ενώ οι οροσειρές ολόγυρα του Ινδοκαύκασου και του Hindu Raj σε περιτριγυρίζουν ασφυκτικά. Υπάρχει και αεροπορική επικοινωνία με την Peshawar, αλλά για πολλούς μήνες τον χρόνο τα δρομολόγια δεν εκτελούνται λόγω των κακών καιρικών συνθηκών. Η Chitral όμως είναι το κέντρο για πολλές ορεινές εξορμήσεις για τους λάτρεις της ορειβασίας και φυσικά για τις κοιλάδες των Kalash, που ήταν ένας από τους κύριους στόχους του ταξιδιού μας.
Υπάρχει ένα ξακουστό ξενοδοχείο 10 χιλιόμετρα βόρεια της Chitral, το Hindukush Heights, το οποίο δεν είναι και ιδιαίτερα ακριβό, αλλά επειδή όμως αφενός η διαδρομή είναι αρκετά δύσκολη για να πάμε εκεί και αφετέρου είναι ακόμη νωρίς και έχουμε ώρα για να περιηγηθούμε την πόλη, αποφασίζουμε να μείνουμε στο κέντρο της Chitral, όπου βρίσκουμε εύκολα ένα αρκετά συμπαθητικό ξενοδοχείο. Επισκεπτόμαστε το Φρούριο Chitral, που βρίσκεται σε μια στρατηγική θέση επάνω στον ποταμό, το οποίο όμως καλύτερα φαίνεται από απέναντι, και θα το θαυμάσουμε κατά την διαδρομή μας την επόμενη μέρα. Το φρούριο έχει κατασκευασθεί το 1774 κατά την διάρκεια της βασιλείας του Mothered Shah Kaptur II και αποκαταστάθηκε το 1911 από τον Sir Shoji ul-Mulk. Το σύμπλεγμα χρησίμευε για να στεγάζει τους στρατώνες των φρουρών του Mehtar του πριγκηπικού κράτους του Chitral.
Πολύ κοντά βρίσκεται και το Μεγάλο Τζαμί, κτισμένο κατά το τέλος του 19ου αιώνα από τους ul-Mulks όπως λέγονταν οι κυβερνήτες της Chitral. Με τους ροζ και λευκούς τοίχους, τον λευκό θόλο και τους μιναρέδες που πλαισιώνουν την ορεινή κορυφή του Tirich Mir στο βάθος, είναι από τα πιο ξεχωριστά τζαμιά του Πακιστάν. Οι κάτοικοι είναι αρκετά φιλικοί, Ισμαηλίτες Μουσουλμάνοι οι περισσότεροι, αλλά θεωρούνται πολύ συντηρητικοί και οι γυναίκες σχεδόν απουσιάζουν από τους δρόμους. Τρώμε στο ξενοδοχείο μας, που έχει ωραία θέα προς το ποτάμι, και ετοιμαζόμαστε να πάμε για ύπνο, όταν ένα νέο πρόβλημα προκύπτει. Μας βρίσκει ο Farooq, ο οδηγός μας, και μας λέει ότι δεν μπορεί να μας πάει την επομένη στις κοιλάδες των Kalash, επειδή ο δρόμος είναι πολύ στενός και δεν χωράει το Prado!! Μας συμβουλεύει να νοικιάσουμε ένα από τα στενά τζιπ που είναι διαθέσιμα στην περιοχή και είναι κατάλληλα για τις διαδρομές αυτές. Τηλέφωνα και πάλι στον πράκτορά μας τον Ahktar στη Λαχώρη, στον οποίο εξηγούμε ότι το πακέτο των Kalash ήταν στην συμφωνία, και ότι δεν έχουμε αντίρρηση για την ενοικίαση του στενού τζιπ, αλλά θα πρέπει να το πληρώσει αυτός. Νέες συνεννοήσεις μεταξύ του Farooq και του Ahktar και τελικά, βρίσκεται η λύση, το τζιπ μας τελικά είναι κατά κάποιο θαυμαστό τρόπο κατάλληλο και για τους δρόμους των Kalash, και θα το χρησιμοποιήσουμε για τις διαδρομές αυτές. Βέβαια, όλη αυτή η ιστορία μας προκαλεί κάποια ανησυχία αλλά ο Farooq μας διαβεβαιώνει ότι όλα είναι εντάξει και ότι δεν πρόκειται να κινδυνεύσουμε.
Φρούριο Chitral
Μεγάλο Τζαμί του Chitral
To άλλο πρωί, έχοντας ξεκουραστεί αρκετά, ξυπνάμε νωρίς και μετά από ένα καλό πρωινό ξεκινάμε για την μεγάλη περιπέτεια, την διήμερη επίσκεψη στις κοιλάδες των Kalash. Αρχικά επιστρέφουμε από τον ίδιο δρόμο, περνώντας από το παζάρι Naya, πολύβουο κλασσικό παζάρι του κεντρικού δρόμου, παρόμοιο με αυτά που συναντάς σε όλες τις πόλεις του Βόρειου Πακιστάν. Περνάμε την γέφυρα και συνεχίζουμε παράλληλα με το ποτάμι, αλλά προς τον νότο αυτή τη φορά και βλέπουμε απέναντι την θέα του όμορφου φρούριου Chitral, με το έντονο κοκκινωπό χρώμα. Λίγα χιλιόμετρα πιο πέρα περνάμε μια στενή γέφυρα, επάνω από τον Ποταμό που λέγεται πλέον Kunar, και διασχίζουμε την Ayun. Είναι μια μικρή πόλη, δίχως κανένα ενδιαφέρον, με πάρα πολλή κίνηση, και έναν πολύ στενό κεντρικό δρόμο, που για να τον περάσουμε κάνουμε αρκετή ώρα. Αμέσως μετά αρχίζουν οι στροφές και σε λίγη ώρα ανεβαίνουμε σε υψόμετρο, αλλά γρήγορα ξανακατεβαίνουμε και φθάνουμε σύντομα στην στενή κοιλάδα του ποταμού Kalash. Ο δρόμος είναι όντως πολύ στενός, αλλά ευτυχώς δεν συναντούμε σχεδόν καθόλου άλλα αυτοκίνητα, ίσως επειδή είναι πολύ νωρίς. Δίπλα μας κυλάει ο μικρός ποταμός Kalash, και το τοπίο είναι πολύ όμορφο. Πάντως, δεν μας φοβίζει καθόλου η διαδρομή, ίσως επειδή έχουμε συνηθίσει πια, ή επειδή δεν υπάρχουν οι γκρεμοί που χαρακτηρίζουν τις διαδρομές δίπλα από τον μανιασμένο Ινδό. Μετά από λίγα χιλιόμετρα φθάνουμε σε μια διασταύρωση, όπου υπάρχει σηματοδότηση και ένα μικρό φυλάκιο. Εδώ παλιά γινόταν η καταχώρηση των στοιχείων όσων ταξίδευαν προς τους Kalash, στους οποίους έδιναν και ένοπλους φρουρούς για συνοδεία, αλλά αυτό δεν είναι πια απαραίτητο επειδή οι συνθήκες ασφάλειας στην περιοχή έχουν βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια. Από εδώ, η διαδρομή προς τα αριστερά οδηγεί στην περισσότερο τουριστική Κοιλάδα Bumburet και προς τα δεξιά στην περισσότερο παραδοσιακή Κοιλάδα Rumbur. Εμείς θα πάρουμε την αριστερή διαδρομή, προς την Bumburet, όπου θα μείνουμε το βράδυ, μιάς και υπάρχουν και τα καλύτερα καταλύματα, ενώ την Rumbur θα επισκεφθούμε την επομένη.
Παζάρι Naya, Chitral
Στην Κοιλάδα Kalash
Φυλάκιο στην διασταύρωση προς Bumburet και Rumbur
Δώδεκα χιλιόμετρα μετά την διασταύρωση βλέπουμε από μακριά το χωριό των Kalash. Παρότι οι περισσότεροι έχουν ακούσει για τον αινιγματικό λαό των Kalash με τις παγανιστικές συνήθειες, θα γράψω εδώ δυό λόγια. Οι Kalash αριθμούν περίπου 3.500 άτομα, όντας η μικρότερη ομάδα ανάμεσα στις θρησκευτικές μειονότητες του Πακιστάν. Αντίθετα από τις άλλες μειονότητες ζουν αποκλειστικά σε μιά ιδιαίτερη γεωγραφική περιοχή, στις τρεις κοιλάδες του Birir, της Bumburet και της Rumbur, στον Ινδοκαύκασο, ανάμεσα στα Αφγανικά σύνορα και στην Κοιλάδα του Chitral. Την κοιλάδα του Birir αποφασίσαμε να μην την επισκεφθούμε, επειδή έχει ξεχωριστή διαδρομή που φεύγει από την Ayun και δεν προσφέρει κάτι παρά πάνω από ότι οι άλλες δύο κοιλάδες. Στο αφοσιωμένο στον Μουσουλμανισμό Πακιστάν, η ύπαρξη παγανιστών που ακόμη εξασκούν τα αρχαία τους έθιμα – παρότι σε μιά σειρά απομακρυσμένων κοιλάδων – έρχεται κάπως σαν σοκ. Οι Kalash έχουν μια περήφανη και μοναδική κουλτούρα που έχει προσελκύσει τον καθένα, από τους ιεραποστόλους μέχρι τους ανθρωπολόγους, από τους εθελοντές μέχρι τους τουρίστες. Η μυθολογία και το φολκλόρ των Kalash έχουν συγκριθεί με αυτά της αρχαίας Ελλάδας και οι Kalash διεκδικούν μυθική καταγωγή σαν απόγονοι των στρατιών του Μεγάλου Αλεξάνδρου που έμειναν πίσω, μετά από τις εκστρατείες του στην περιοχή, αλλά οι εθνολόγοι λένε ότι ο σύνδεσμος αυτός δεν μπορεί να αποδειχθεί. Οι Kalash δεν είναι στην πραγματικότητα πολυθεϊστές, πιστεύουν σε έναν θεό (Dezau), αλλά τον θεωρούν σαν μιά μακρινή μορφή και αντίθετα προσεύχονται ή θυσιάζουν στα dewalok (πνεύματα) που ασχολούνται με πιό γήϊνες υποθέσεις. Η ζωή διαιρείται σε αγνές (onjesta) και ακάθαρτες (pragata) σφαίρες, που επιδρούν σημαντικά στην καθημερινή τους ζωή και μεταφέρουν πολλά σχετιζόμενα ταμπού.
Εάν το πρώτο πράγμα που σε εντυπωσιάζει στους Kalash είναι η αφοπλιστική τους φιλοξενία, τότε το δεύτερο είναι η εμφάνισή τους. Οι γυναίκες Kalash φορούν μακριά μαύρα βαμβακερά φορέματα διακοσμημένα με σειρήτια ή κεντήματα, καλύματα της κεφαλής και ένα μεγάλο αριθμό κολιέδων με χάντρες. Τα χρωματιστά μάλλινα μακριά καλύματα της κεφαλής κατεβαίνουν στους ώμους των γυναικών, διακοσμημένα με πειθαρχημένα κύματα από πορσελάνινα κελύφη και περίτεχνα κεντήματα, με ζωηρά κόκκινα, χτυπητά ροζ, Βυζαντινά μπλε, καναρινί κίτρινα και σμαραγδένια πράσινα συνυφασμένα σε καλειδοσκοπικές ταπισερί. Αντίθετα από τις περισσότερες Μουσουλμάνες, οι γυναίκες Kalash παραμένουν ακάλυπτες και φημίζονται για την ομορφιά τους. Συγκρινόμενοι με πολλούς συμπατριώτες τους πέρα από τις κοιλάδες τους, οι Kalash είναι ευχάριστα φιλελεύθεροι: πίνουν κρασί, διεξάγουν χορευτικά φεστιβάλ, λατρεύουν τους θεούς του, και οι γυναίκες δεν φοράνε μπούρκες και είναι ελεύθερες να διαλέξουν τον σύζυγό τους.
Στο χωριό των Kalash
Μπαίνουμε στο χωριό και κάνουμε μια βόλτα προτού βρούμε ξενοδοχείο για να διανυκτερεύσουμε. Είναι ένα μικρό χωριό με πολύ άσχημο δρόμο – ίσως τον χειρότερο της σημερινής διαδρομής μας, με γραφικά σπίτια κτισμένα στις πλαγιές ενός λόφου. Βλέπουμε αρκετές γυναίκες με τις όμορφες τοπικές ενδυμασίες και αρκετά παιδιά που μας κοιτάζουν περίεργα. Παρότι κατά καιρούς έρχονται κάποια τουριστικά γκρουπ εδώ, η παρουσία ξένων είναι γενικά κάτι το σπάνιο. Υπάρχουν μερικά μικρά μαγαζιά που πουλούν διάφορα είδη και 2-3 από αυτά με σουβενίρ, κυρίως από τοπικές ενδυμασίες, π.χ. μαντήλια, καλύμματα κεφαλιού, κλπ. Φυσικά βρίσκουμε εύκολα δωμάτιο, μιάς και υπάρχουν 2-3 σχετικά καλά ξενοδοχεία και μάλλον άδεια και ζητάμε από τον ξενοδόχο να μας βρει έναν οδηγό για περιήγηση στις κατοικίες των Kalash. Σε λίγο έρχεται ο οδηγός μας, ένας συμπαθητικός νέος που μιλάει πολύ καλά Αγγλικά, σπουδαστής από ότι μας είπε, που θα αναλάβει την ξενάγησή μας. Ανεβαίνουμε λοιπόν τον ανηφορικό δρόμο προς τα σπίτια του χωριού, ενώ στον δρόμο συναντoύμε αρκετές γυναίκες φορτωμένες. Ο οδηγός μας μας βάζει σε μερικά σπίτια, όπου μας υποδέχονται πολύ φιλόξενα οι ένοικοι, κυρίως γυναίκες και παιδιά, μιάς και την ώρα αυτή οι άντρες λείπουν στα χωράφια. Δεν μας πειράζει καθόλου, μιάς και είναι οι γυναίκες που ντύνονται εντυπωσιακά στους Kalash και αποτελούν το αξιοθέατο. Βγάζουμε αρκετές φωτογραφίες, και συχνά μας προσφέρουν διάφορα κεράσματα, από αναψυκτικά, μέχρι κάποια τοπικά γλυκά. Ο οδηγός μας τους εξηγεί ότι είμαστε από την Ελλάδα και το δέχονται με χαμόγελο, αφού παρότι δεν έχει αποδειχθεί η σχέση τους με τον Μεγάλο Αλέξανδρο και τον στρατό του, υπάρχουν στενές σχέσεις με την χώρα μας που έχει κάνει πολλές δωρεές στην κοινότητα, μεταξύ των οποίων και το Μορφωτικό Κέντρο της Bumburet, που θα επισκεφθούμε την επομένη. Άλλωστε, Έλληνας αξίζει να είναι όποιος μετέχει της Ελληνικής παιδείας, και μάλιστα περισσότερο από τον έχοντα τα απαραίτητα γονίδια που να το πιστοποιούν. Μετά από λίγο φθάνουμε στην κεντρική πλατεία του χωριού, όπου συναντούμε αρκετές γυναίκες και παιδιά συγκεντρωμένα και βγάζουμε μερικές φωτογραφίες. Ξαναξεκινάμε και περνάμε από ένα μεγάλο κτίριο. O οδηγός μας , μας λέει ότι το κτίριο αυτό λέγεται “bashaleni” και εκεί συγκεντρώνονται οι γυναίκες όταν έχουν έμμηνη ρύση, μιάς και αυτό υπάγεται στην σφαίρα του ακάθαρτου (pragata), ώστε να ξανακερδίσουν την αγνότητά τους. Μας είπε μάλιστα ότι αν οι Kalash αντιληφθούν ότι κάποια τουρίστρια βρίσκεται σε φάση έμμηνου ρύσης, θα οδηγηθεί στο κτίριο αυτό αναγκαστικά, όπου θα κρατηθεί για λίγες ημέρες!
Oι Kalash
Στην Κεντρική Πλατεία του χωριού των Kalash
Έχει αρχίσει να σκοτεινιάζει και φθάνουμε στο ξενοδοχείο μας. Εκεί δεχόμαστε μια αναπάντεχη επίσκεψη, ένας δάσκαλος που διδάσκει σε ένα γειτονικό χωριό, έμαθε για την παρουσία μας, και το ότι προερχόμαστε από την Ελλάδα, και ήρθε για να μας γνωρίσει. Στην κουβέντα μαζί του, μας λέει ότι είναι φίλος του περίφημου Θανάση Λερούνη. Για όσους δεν τον έχουν ακούσει, ο Θανάσης Λερούνης είναι ένας Έλληνας δάσκαλος, λόγιος και εθελοντής, ο μόνος Δυτικός που ζούσε σε αυτή την σειρά των κοιλάδων των Κalash στα ορεινά σύνορα του Πακιστάν, έχοντας αφιερώσει την ζωή του στη μελέτη και την βελτίωση της ζωής του αρχαίου “χαμένου φύλου”, των τελευταίων παγανιστών της Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ασίας.
Ο Θανάσης Λερούνης ζούσε ανάμεσα στους Kalash από το 2001, υποστηριζόμενος από την Ελληνική κυβέρνηση, και διηύθυνε ένα μουσείο που εστιάζονταν στην κουλτούρα της φυλής και στις σχέσεις της με την Ελλάδα. Νόμιζε ότι η απομόνωση της κοιλάδας και η 10ετής παρουσία του εκεί του παρείχαν ασφάλεια, αλλά απήχθη από μια ομάδα Ταλιμπάν σε μια βίαιη επιδρομή το ξημέρωμα στις 7 Σεπτεμβρίου 2009. Τον μετέφεραν από την άλλη μεριά των συνόρων, στην επαρχία Nuristan του Αφγανιστάν. Αυτοί που τον είχαν συλλάβει απαίτησαν την απελευθέρωση μαχητών τους που κρατούσαν οι Πακιστανοί σε αντάλλαγμα της ελευθερίας του. Τελικά, ο Θανάσης Λερούνης απελευθερώθηκε μετά από 6 μήνες στην αιχμαλωσία, κατόπιν των συντονισμένων ενεργειών της Πακιστανικής και της Ελληνικής κυβέρνησης. Οι Kalash επισήμαναν ότι πρίν την απαγωγή, ο Λερούνης δεν είχε κανένα πρόβλημα και ήταν εξαιρετικά δημοφιλής στην τοπική κοινωνία. Μετά από μια σύντομη εξιστόρηση των περιπετειών του Θανάση Λερούνη, ο Πακιστανός δάσκαλος τον πήρε στο κινητό του και μας τον έδωσε για να μιλήσουμε. Είχαμε μιά ευχάριστη σύντομη συνομιλία, υποσχεθήκαμε να συναντηθούμε στην Ελλάδα όπου ζει σήμερα ο Λερούνης (δυστυχώς ακόμη η συνάντηση δεν έχει πραγματοποιηθεί), και μας σύστησε να προσέχουμε επειδή τα πράγματα συχνά δεν είναι όπως φαίνονται! Η αλήθεια είναι ότι τα χωριά των Kalash βρίσκονται δίπλα από τα σύνορα με το Αφγανιστάν, γεγονός που δεν τα καθιστά ιδιαίτερα ασφαλή.
Μετά από ένα λιτό δείπνο, πέφτουμε για ύπνο, ενώ η ατμόσφαιρα είναι αρκετά δροσερή, αφού λόγω της ορεινής περιοχής η θερμοκρασία έχει κατέβει αρκετά. Το επόμενο πρωί έρχεται νωρίς ο οδηγός μας και μας οδηγεί στο Μορφωτικό Κέντρο της Bumburet. Χρηματοδοτημένο από την Ελληνική κυβέρνηση και κτισμένο σαν έκθεμα της αρχιτεκτονικής των Kalash, φιλοξενεί ένα μουσείο και μιά βιβλιοθήκη, καθώς και ένα σχολείο, αίθουσα συγκεντρώσεων και κλινική. Τα κέρδη επενδύονται σε προγράμματα για την υγεία και την παιδεία, καθώς και στην προβολή της κουλτούρας των Kalash. Μας υποδέχεται ο διευθυντής του σχολείου, ο οποίος μας χαιρετίζει θερμά και αναλαβαίνει την ξενάγησή μας στις διάφορες τάξεις, ενώ μας εξηγεί λεπτομέρειες σχετικές με την εκπαίδευση των μικρών μαθητών. Γυρίζουμε όλες τις τάξεις και συνομιλούμε με όλους τους δασκάλους, ενώ τα παιδιά φαίνονται καθαρά, ήσυχα και πειθαρχημένα. Δυστυχώς, είναι Παρασκευή, ημέρα αργίας για το Πακιστάν, αλλά ακόμη και για τους Kalash, και δεν μπορούμε να επισκεφθούμε το Μουσείο. Βγάζουμε αρκετές φωτογραφίες στο σχολείο με τους δασκάλους και τους μαθητές και αναχωρούμε, επειδή θα συνεχίσουμε την διαδρομή προς την κοιλάδα Rumbur, για να δούμε και τον άλλο πληθυσμό των Kalash.
Το ξενοδοχείο μας
Μορφωτικό Κέντρο της Bumburet και σχολείο
Ο δρόμος για την Rumbur είναι ακόμη χειρότερος και σε 2-3 σημεία έχει υποχωρήσει το οδόστρωμα στα πλάγια, με αποτέλεσμα το τζιπ να περνάει τελείως οριακά. Μας παρηγορεί ότι το ποτάμι είναι σχετικά κοντά από κάτω μας και σε μια πτώση μπορεί και να γλιτώσουμε, αλλά ευτυχώς αυτό δεν συμβαίνει! Περνάμε από ένα μουσουλμανικό χωριό, που ξεχωρίζει αμέσως επειδή τα κορίτσια είναι καλυμένα με μαντήλες. Δυστυχώς έχουν αρχίσει να δημιουργούνται κάμποσα τέτοια χωριά δίπλα στους Kalash και υπάρχει ο φόβος ότι η φυλή αυτή δεν θα μπορέσει να κρατήσει για πολύ την ανεξαρτησία της, τις παραδόσεις της και τα παγανιστικά στοιχεία της λατρείας της, αλλά ότι θα εξισλαμισθεί. Σε λίγο μπαίνουμε στο χωριό των Kalash. Αυτό είναι πιο πρωτόγονο από το χωριό της Bumburet, με πιό φτωχικά σπίτια και αρκετά μικρότερο. Ο Farooq μας βρίσκει έναν τοπικό οδηγό, ο οποίος μας οδηγεί σε διάφορα σπίτια του χωριού. Ο κόσμος εδώ είναι πιο συγκρατημένος, ίσως επειδή οι τουρίστες είναι πολύ λιγότεροι, και αρκετοί αρνούνται να φωτογραφηθούν. Στους δρόμους συναντούμε διάφορα πιτσιρίκια που μας ακολουθούν με περιέργεια, ενώ γυναίκες πλένουν ρούχα σε κάποιες πηγές. Δεν μένουμε πολλές ώρες, επειδή δεν έχει κάτι άλλο να δούμε, και παίρνουμε τον δρόμο της επιστροφής. Αυτή τη φορά, επειδή η ώρα έχει περάσει, θα συναντήσουμε κάποια αυτοκίνητα, αλλά ευτυχώς είναι σε τέτοια σημεία που είναι εφικτή η διάβαση. Φθάνουμε στην Ayun δίχως να το καταλάβουμε, και παίρνουμε το τελικό κομάτι της διαδρομής μας για την Peshawar. Αυτό θα κρατήσει για δύο ημέρες, με μιά ενδιάμεση διανυκτέρευση, ενώ μετά την παραμονή μας στην Peshawar θα συνεχίσουμε για το Islamabad, από όπου θα πάρουμε την πτήση της επιστροφής.
Ο δρόμος για την Rumbur
Μαθητές από Ισλαμικό χωριό της περιοχής
Γενικά δεν μου αρέσει να φωτογραφίζω ηλικιωμένους, παρότι γνωρίζω ότι έτσι παραβαίνω τον χρυσό κανόνα της φωτογραφίας: “Φωτογραφίζετε γριές/γέρους, επειδή με τις βαθειά χαραγμένες ρυτίδες τους εγγυώνται για ένα πετυχημένο και εντυπωσιακό αποτέλεσμα”. Πως να αντισταθείς όμως στην γλυκιά αυτή και πολύχρωμη γριούλα Kalash.
Last edited by a moderator:
