Σουδάν Στο Σουδάν του 2022

[travelbreak]

Ένατη μέρα απόγευμα: Ναοί μακριά από το Νείλο. Άφιξη στο Χαρτούμ.

Φεύγοντας από εκεί πήραμε κατεύθυνση προς το Χαρτούμ. Όμως η μέρα είχε και άλλους δύο σταθμούς αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Ο πρώτος ήταν στην περιοχή Mussawart. Εκεί είχε δύο τέμπλα για να δούμε. Το ένα οι αρχαιολόγοι το ονομάζουν Τέμπλο του Λιονταριού γιατί είναι αφιερωμένο στο θεό Apedemak (ή Apademak), και το άλλο του Ελέφαντα. Ήταν σε σχετικά καλή κατάσταση. Το πρώτο ήταν ένα κτίσμα, όχι μεγάλο, που μας άνοιξε ένας ντόπιος για να δούμε το εσωτερικό που είχε μερικές κολώνες και πολλές ανάγλυφες αναπαραστάσεις της ζωής της εποχής.

Και δίπλα στο χώρο αυτό:

Το δεύτερο ήταν εκεί δίπλα και αυτό. Όμως είχε μεγαλύτερο ενδιαφέρον λόγω μεγέθους. Και αυτό καλά διατηρημένο, αλλά δεν είχε κάτι κλειστό όπως το προηγούμενο. Πολλές κολώνες, επιγραφές και δωμάτια με πέτρες στο πάτωμα. Τεράστιος χώρος.

Προχωρήσαμε στο επόμενο σύμπλεγμα αρχαιοτήτων με την ονομασία Naqa. Πρώτα είδαμε το Τέμπλο το αφιερωμένο και αυτό στο θεό Αμούν με αγάλματα κριαριών στην είσοδο δεξιά και αριστερά. Το τέμπλο είναι σε καλή κατάσταση με κολώνες αναστηλωμένες. Είναι μακρόστενο με μερικές πύλες σχεδόν πλήρεις.

Δίπλα σε αυτό είναι άλλα δύο μικρά κτίρια. Το ένα είναι ένα μικρό Ρωμαϊκό κιόσκι. Πανέμορφο και καλά διατηρημένο. Δίπλα είναι το Τέμπλο το αφιερωμένο στον Απεντεμάκ. Εκεί βρίσκονταν δυο γερμανοί αρχαιολόγοι που δούλευαν και ο χώρος ήταν κλειστός. Αλλά και απ’ έξω μια χαρά έβλεπες.

Νάτα και τα δυο:

Εκεί που είναι οι ψάθες δούλευαν οι αρχαιολόγοι:

Εκεί ακριβώς, ανάμεσα στα Τέμπλα, είδαμε πως οι άνθρωποι βγάζουν νερό από 80 μέτρα βάθος, τραβώντας τους κουβάδες με τα γαϊδούρια από ένα πηγάδι. Ήταν μαζεμένοι δεκάδες άνθρωποι και είχαν τέσσερα ζευγάρια γαϊδουριών όπου κάθε ζευγάρι τραβούσε και έναν κουβά. Το κάθε ζευγάρι το οδηγούσε ένα κορίτσι για να τρέχει μπροστά και να ανεβαίνει προς τα πάνω ο κουβάς. Έτσι έφτανε μέχρι το σημείο που περίμεναν τον κουβά ένα ή δύο άτομα για να τον δώσουν στους ντόπιους που περίμεναν να τον αδειάσουν μέσα στα βαρέλια ή στα δικά τους ντεπόζιτα. Τα πιο πολλά βαρέλια ήταν δίπλα πάνω σε ένα κάρο το οποίο έσερνα ένα γαϊδούρι συνήθως. Ήταν πολύ ενδιαφέρον γιατί ταυτόχρονα έβλεπες άλλα κάρα να φεύγουν και άλλα να έρχονται. Επίσης εκεί γύρω βρίσκονταν πολλά γαϊδούρια και πρόβατα ή κατσίκια που περίμεναν τη σειρά τους για να πιουν νερό.

Το κορίτσι οδηγεί το γαϊδούρι:

Περιμένουν για να γεμίσουν:

Περιμένουν για να πιουν:

Οι δυο αυτοί αρχαιολογικοί χώροι της περιοχής θεωρούνται ιδιαίτεροι γιατί μέσα στην έρημο και σε απόσταση περίπου 50 χιλιομέτρων από τον Νείλο. Γι αυτό και θεωρείται μοναδική περίπτωση τόσο μακριά από το νερό να έχουν φτιάξει τέτοια αριστουργήματα εκείνη την εποχή.

Από στάση για να κάνει την προσευχή του ο οδηγός μας:

Άλλος για καφέ, τσάι:

Χαρούμενοι άνθρωποι:

Η κουζίνα του εστιατορίου με τον σεφ:

Από μια άλλη στάση:

Από εκεί πήραμε τον συντομότερο δρόμο για το Χαρτούμ. Στο δρόμο φυσικά σταματήσαμε μερικές φορές για να δούμε κάποιες ωραίες εικόνες και να τραβήξουμε φωτογραφίες. Περάσαμε μάλιστα από δυο χωριά στο ένα εκ των οποίων σταματήσαμε για φωτογραφίες τάφων των Σούφι και ήρθε και μας την έπεσε ένας, γύρω στα 50 ηλικιακά, ο οποίος όποιος φαινότανε τρελός. Φτηνά τη γλυτώσαμε με κάποια κτυπήματα στα παράθυρα του αμαξιού. Ο οδηγός μας είπε ότι αυτή η περιοχή έχει περίεργους και κακούς ανθρώπους οι οποίοι είναι τελείως ασυμβίβαστοι με οποιαδήποτε κυβέρνηση και δεν τους αρέσουν οι επισκέπτες. Βέβαια μέσα από το χωριό τους περνάει ένας κεντρικότατος δρόμος και εκείνοι έχουν μαγαζιά για να πουλάνε τα πράγματα τους. Υπήρχε και άλλο ένα τέτοιο χωριό λίγο πιο κάτω αλλά εκεί δεν σταματήσαμε.

Σε ένα άλλο μικρό χωριό σταμάτησε ο Σάντι να αγοράσει κάτι πλεκτό με χόρτα για το σπίτι του. Το χωριό βρισκόταν στο δρόμο μας και υπήρχε ένας υποτυπώδης πάγκος με λιγοστά χειροτεχνήματα. Μόλις σταματήσαμε ήρθαν 7-8 νεαροί, μεταξύ των οποίων και ο ιδιοκτήτης του «καταστήματος». Ως εδώ όλα φυσιολογικά, για μας. Από τη σημείο που σταματήσαμε φαινόταν μερικές πόρτες σπιτιών με αυλές στα πενήντα μέτρα. Κάποια στιγμή δειλά-δειλά άνοιξαν δυο από αυτές και φάνηκαν τα κεφάλια δυο γυναικών που κοιτούσαν προς το μέρος μας. Αμέσως τις είδε ένας νεαρός και έτρεξε με άγριο τρόπο προς το μέρος τους για να μην τις αφήσει να βλέπουν, ή να τις βλέπουμε. Η τελευταία μέρα μας επιφύλαξε να το δούμε κι αυτό.

Γύρω στα 50 χιλιόμετρα πριν φτάσουμε στο Χαρτούμ ο οδηγός έστριψε δεξιά και πολύ κοντά στο κεντρικό δρόμο μας έδειξε ένα χωράφι με λεμονιές. Μας είπε ότι είναι δικό του και είναι το αγρόκτημα του όπου δουλεύει όταν δεν έχει τουρίστες. Μας είπε κάποια πράγματα για το πότισμα και φύγαμε για το Χαρτούμ.

Όταν μπήκαμε μέσα στην πόλη είχε αρκετή κίνηση και σε κάποια στιγμή ο δρόμος είχε κλείσει και στρίβοντας είδαμε ότι μπροστά είχε διαδηλώσεις και η αστυνομία ή ο στρατός πετούσαν χημικά. Γίνονται πολλές τέτοιες διαδηλώσεις το τελευταίο διάστημα ενάντια στην κυβέρνηση. Ο οδηγός είπε ότι γίνονται τρεις-τέσσερις φορές τη βδομάδα. Προχωρήσαμε να τους παρακάμψουμε, μήπως προλάβουμε και δεν κλείσει κάποια γέφυρα, που έπρεπε οπωσδήποτε να περάσουμε, και πέσαμε σε άλλο μπλόκο. Αυτή τη φορά ήταν εκδήλωση των μουσουλμάνων Σούφι. Αυτοί κάτι γιόρταζαν και μαζεύονταν σε ένα σημείο, όπου η αστυνομία πάλι είχε κλείσει το δρόμο και περνούσαν μόνο τα φορτηγά που έφερναν τους σούφι από διάφορες περιοχές. Ευτυχώς ήρθε ένα νοσοκομειακό και προσπαθούσε να περάσει και έτσι οι τροχονόμοι άνοιξαν δρόμο και περάσαμε και εμείς.

Έτσι φτάσαμε στο γνωστό μας ξενοδοχείο Ακροπόλ στις 18:00 το απόγευμα για να πλυθούμε και να ξεκουραστούμε πριν τη βραδινή μας πτήση. Έδωσα φιλοδώρημα στο Σάντι περίπου 75 με 80 ευρώ, που στην ουσία ήταν τα ντόπια χρήματα που μας είχαν μείνει από τα χρήματα που είχαμε αλλάξει την πρώτη μέρα στο Χαρτούμ. Δηλαδή δεν ξοδέψαμε πολλά λεφτά. Δεν αγοράσαμε πολλά ενθύμια γιατί δεν είχε στις περιοχές που πήγαμε. Κρίμα που δεν αγοράσαμε την πρώτη μέρα από την πόλη του Χαρτούμ στην βόλτα που κάναμε στην αγορά του Ομντουρμάν. Τον χαιρετήσαμε και έφυγε. Θα πήγαινε να πάρει τη μάνα του από τη δουλειά της και θα πήγαιναν μαζί στο σπίτι του. Έμενε στο χωριό που μας έδειξε τις λεμονιές, πενήντα χιλιόμετρα έξω από το Χαρτούμ. Στις δέκα το βράδυ του τηλεφώνησα και δεν είχε επιστρέψει ακόμα. Τη Δευτέρα θα την περνούσε σε συνεργεία για το αμάξι του και την Τρίτη θα έφευγε με τουρίστες στο Βορρά. Τα τελευταία χρόνια με τον κόβιντ δεν είχε δουλέψει σχεδόν καθόλου όμως.

 

Προηγούμενο Κεφάλαιο

• 1
• …

  Go to chapter

  Go
• 16
• 17
• 18
• 19
• 20
• 21

Επόμενο Κεφάλαιο

First Προηγούμενη 18 of 21

Go to chapter

Go

Επόμενη Last

[KIKI]

Ωραία. Ιστορία από το Σουδάν !

 

[travelbreak]

Πρώτη μέρα πρωί: Γνωριμία με το Χαρτούμ.

Το ταξίδι στο Σουδάν ξεκίνησε την Παρασκευή το μεσημέρι, στις 11 Νοεμβρίου. Πήραμε το αυτοκίνητο, το αφήσαμε στο πάρκιν και στις 3:00 περίπου έφυγε το αεροπλάνο για Κωνσταντινούπολη. Εκεί περιμέναμε τρεις με τέσσερις ώρες για να πάρουμε την πτήση από Κωνσταντινούπολη για το Χαρτούμ όπου φτάσαμε στις 12:30 τη νύχτα. Έτσι μετά τις διατυπώσεις, που δεν ήταν αργές, αλλά εμείς βρεθήκαμε τελευταίοι στην ουρά, που αυτό δεν μπορώ να το εξηγήσω, κάναμε περίπου μισή ώρα. Άλλο τόσο περιμέναμε για να πάρουμε και τη μία βαλίτσα που είχαμε δώσει στο check-in. Κουβαλάνε πάρα πολλά πράγματα εκείνοι που έρχονται στο Σουδάν, και γι αυτό υπάρχουν μεγάλες καθυστερήσεις.

Αφού πήραμε τη βαλίτσα προχωρήσαμε στην έξοδο όπου μας περίμενε ένας νεαρός του πρακτορείου με ένα τεράστιο Toyota Ρrado, για να μας μεταφέρει στο ξενοδοχείο. Ο τύπος ήταν όλο μαγκιά μέσα στη μαύρη νύχτα. Μόλις μας παρέλαβε άναψε τσιγάρο επιδεικτικά. Φορούσε άσπρη καθαρή κελεμπία και είχε το χαμόγελο της επιτυχίας. Τον ρώτησα αν είναι ο Αχμέτ, και όλο περηφάνια μου είπε ότι είναι ο γιός του. Αργότερα έμαθα ότι κάτι σπουδάζει στην Μαλαισία, σίγουρα δεν θα πάρει πτυχίο. Σύμφωνα με το πρόγραμμα που μου είχε στείλει ο Αχμέτ, με τον οποίο μιλούσα μέσω email τόσο καιρό, θα μέναμε στο ξενοδοχείο Khartoum Plaza. Τελικά ο Αχμέτ ήταν ο ιδιοκτήτης του πρακτορείου. Αντί όμως για το τριών αστέρων Plaza, βρεθήκαμε στο ξενοδοχείο Acropole, το οποίο το διαχειρίζεται μία καταπληκτική ελληνική οικογένεια.

Για μας αυτή η αλλαγή ήταν αναπάντεχη και φυσικά ιδιαίτερα ευχάριστη. Οι περισσότεροι Έλληνες που πηγαίνουν για δουλειές στο Χαρτούμ μένουν εκεί. Εμείς το ξέραμε από τα ντοκιμαντέρ. Μας υποδέχτηκαν κάποιοι μαύροι, αλλά κανένας Έλληνας. Ήταν η ώρα κάπου δύο και κοιμόταν οι άνθρωποι.

Μετά το πρωινό γνωρίσαμε και τον κύριο Θανάση Παγουλάτο, αδελφό του Προξένου. Ευγενέστατη φυσιογνωμία, στεγνό αγέρωχο πρόσωπο, που αμέσως μας έδωσε να καταλάβουμε ότι για οποιοδήποτε θέμα εκείνος θα ήταν εκεί για μας. Όμως ούτε γέλια ούτε αστεία. Άνθρωπος στα ογδόντα, αλλά με σθένος και γερή κράση, είμαι σίγουρος.

Το πρωί ήρθε ο ιδιοκτήτης του πρακτορείου, ο Αχμέτ, και μας πήγε στο γραφείο του όπου πληρώσαμε 2560 ευρώ, το σύνολο του ταξιδιού μας στο Σουδάν. Θεωρητικά μαζί με τα εισιτήρια αυτά θα είναι τα συνολικά μας έξοδα. Μετά την πληρωμή ήρθε ο γιος του να μας κάνει το tour. Είναι αυτός που μας είχε μεταφέρει την προηγούμενη μέρα από το αεροδρόμιο στο ξενοδοχείο. Περίπου 20 ετών. Βέβαια στην Αφρική έχουν ένα τρόπο λίγο πιο αργό από ότι στον υπόλοιπο κόσμο. Αυτό εκνεύρισε μερικές φορές την Ντίνα, αλλά τελικά νομίζω όλα καλά. Το νεαρό δεν τον συμπάθησε καθόλου.

Το Χαρτούμ είναι μία επιεικώς βρώμικη πόλη. Παντού βλέπεις σκουπίδια σκόνες και βρωμιές. Αργότερα μάθαμε ότι η κυβέρνηση το τελευταίο διάστημα δεν μαζεύει τα σκουπίδια και οι άνθρωποι τα πετάνε όπου βρουν ή τα καίνε. Όντως είδαμε πολλές μικρές φωτιές στα πεζοδρόμια. Έχει κάποια ωραία κτίρια, αλλά για πρωτεύουσα ενός μεγάλου κράτους είναι πολύ λίγα. Τα περισσότερα από αυτά είναι κυβερνητικά και δεν επιτρέπεται να τα τραβήξεις φωτογραφίες. Γενικά στη χώρα έχουν ένα θέμα με τη φωτογράφιση. Ανά πάσα στιγμή μπορεί να σου πουν ότι είσαι σε στρατιωτική περιοχή και δεν πρέπει να τραβάς. Είτε στην πόλη είτε στην επαρχία.

Ξεκινήσαμε το City tour με επίσκεψη δίπλα στον Μπλε Νείλο σε ένα πλοίο που είχε φέρει τον Άγγλο Herbert Kitchener από την Αγγλία. Ήρθε για να κατακτήσει το Σουδάν με τους Αιγύπτιους φίλους των Άγγλων. Πέτυχε μεγάλη νίκη το 1898 εναντίον του τότε καθεστώτος Mahdist Sudan. Σκοτώθηκαν 12.000 Σουδανοί και από την αγγλική πλευρά μόλις 48. Έτσι γράφεται η ιστορία. Τώρα το πλοίο είναι τόσο εγκαταλειμμένο και βρώμικο που δεν είναι ούτε για να το τραβάς φωτογραφίες. (Μάλλον μας πήγε εκεί να περάσει λίγο η ώρα γιατί γυρίσαμε πίσω στο γραφείο μετά και μας άφησε και περιμέναμε αρκετή ώρα.) Το ίδιο συμβαίνει και με τον Νείλο: όπου και να κοιτάξεις βλέπεις σκουπίδια και σίγουρα είναι πολύ μολυσμένος όπως ξέρουμε.
Το πλοίο που έφερε τον Kitchener:

Μετά πήγαμε και είδαμε τον τάφο του Μαχντί. Δίπλα βρισκόταν και ένα τζαμί το οποίο επισκεφτήκαμε αλλά δε μπήκαμε μέσα. Απ’ έξω είχε μεγάλες αυλές και μερικοί ντόπιοι είτε καθόταν σε αναπαυτικές βρώμικες πλαστικές καρέκλες, είτε κοιμόταν σε ράντζα τα οποία είχαν βγάλει κάτω από τα δέντρα. Κανονική Αφρική δηλαδή αυτό το σκηνικό.

Αυτά είναι στην περιοχή Omdurman. Η πρωτεύουσα αποτελείται από την οικιστική ένωση τριών πόλεων. Μια από αυτές είναι το Omdurman. Οι άλλες δυο είναι το Χαρτούμ και το Βόρειο Χαρτούμ. Βασικά εκεί πήγαμε για να δούμε τον τάφο του Μαχντί αλλά και την αγορά όπου κάναμε βόλτα. Δεν ήταν κάτι ιδιαίτερο αν τη συγκρίνεις με τις αγορές που έχουμε δει σε άλλα αραβικά κράτη ή πολύ περισσότερο στην Αμερική.

Μετά πήγαμε στο Εθνικό μουσείο, που όμως το κεντρικό κτίριο ήταν κλειστό, γιατί γίνονται επισκευές, αλλά μπορέσαμε και είδαμε τρία παραρτήματα με αρχαιότητες που έχουν φέρει από την περιοχή που πλημμύρισε όταν δημιουργήθηκε το φράγμα του Νάσερ. Ήταν πολύ ενδιαφέροντα και τα είχαν τοποθετήσει σε κάποιους κλειστούς χώρους με τζαμαρίες και μέταλλα, αλλά δυστυχώς έμπαιναν τα πουλιά και άφηναν τα περιττώματά τους καθώς και φτερά. Έξω από το μουσείο γινόταν ένας χαμός από βρωμιές και χόρτα τα οποία δεν είχαν κλαδέψει ποτέ. Όταν λέω έξω από το μουσείο εννοώ μέσα στην αυλή.

Μετά περιπλανηθήκαμε λίγο στην πόλη, πήγαμε στο νησί Τούτι, πού όμως δεν μας έλεγε κάτι και σηκωθήκαμε και φύγαμε. Βγάλαμε φωτογραφίες στις γέφυρες, πήγαμε στην Ορθόδοξη Ελληνική Εκκλησία αλλά ήταν κλειστή οπότε δεν μπήκαμε μέσα. Περάσαμε από το εθνογραφικό μουσείο αλλά ήταν και αυτό κλειστό.

Ο οδηγός μας είπε να πάμε να κάνουμε βαρκάδα αλλά η ώρα ήταν 2:00 το μεσημέρι και εγώ προτίμησα να μην το κάνουμε μέσα στη ζέστη. Έτσι πήγαμε στο ξενοδοχείο Κορινθία στον 16ο όροφο να δούμε τη θέα. Αυτή η επίσκεψη άξιζε γιατί έβλεπες όλη την πόλη σχεδόν. Αλλά κυρίως καταλάβαινες την ομορφιά του Νείλου και τη θέση της πόλης σε σχέση με αυτόν. Να υπενθυμίσω ότι στο Χαρτούμ είναι η συμβολή του Μπλε και του Λευκού Νείλου.

Υπάρχουν και καλά μαγαζιά στο Χαρτούμ:

 

[evaT]

Πολύ ωραία ιστορία! και ωραίο ταξίδι φυσικά...

 

[fenia42]

Το Σουδάν είναι πολύ θελκτικός προορισμός για τα γούστα μου! Όνειρο ζωης να βρεθώ στις Πυραμιδες του!
Ελπίζω να μας δώσεις και την εικόνα που σχημάτισες για την πρόσφατη έκρυθμη πολιτική κατάσταση.

 

[travelbreak]

έκρυθμη πολιτική κατάσταση

Δυστυχώς, ή ευτυχώς, δεν είδαμε και πολλά αφού όλα συμβαίνουν στην Πρωτεύουσα, όπου δε μείναμε πολύ. Γίνονται συχνά διαδηλώσεις, αλλά όχι κάθε μέρα για να έχουμε εικόνα. Μόνο την τελευταία μέρα που θα φεύγαμε για Ελλάδα είδαμε από μακριά μια διαδήλωση, αλλά μόνο αυτό. Ο οδηγός μας ήταν πλήρως απογοητευμένος από την κατάσταση και την ακρίβεια. Μάλλον το τελευταίο τον ένοιαζε πιο πολύ. Φεύγουν επίσης χιλιάδες κάθε μέρα για τη γειτονική Αίγυπτο. Βλέπαμε τα πούλμαν γεμάτα κόσμο να πηγαίνουν στο Βορρά. Αυτά τα γνωρίζουμε χάρη στον οδηγό μας βέβαια.
Άλλες λεπτομέρειες θα τις αναφέρω στο κείμενο της ιστορίας μου.

 

[Smaragda53]

αν τη συγκρίνεις με τις αγορές που έχουμε δει σε άλλα αραβικά κράτη ή πολύ περισσότερο στην Αμερική.

Με μπέρδεψες! Μήπως εννοείς Αφρική?

 

[travelbreak]

Με μπέρδεψες! Μήπως εννοείς Αφρική?

Γεια σου. Αμερική εννοώ. Ίσως είναι λίγο μπερδεμένο.
Εννοώ ότι οι αγορές άλλων αραβικών κρατών είναι καλύτερες. Και ακόμα καλύτερες είναι οι αγορές της Λατινικής Αμερικής.

 

[travelbreak]

Πρώτη μέρα απόγευμα: Απογευματινή βαρκάδα στο Νείλο.

Είχαμε κουραστεί και γι αυτό πήγαμε στο ξενοδοχείο να ξεκουραστούμε για λίγο. Όντως στο δωμάτιο μείναμε για λίγο πάνω από μία ώρα και μετά με τα πόδια περάσαμε από το Μεγάλο Τζαμί της πόλης, που είναι κοντά στο ξενοδοχείο.

Κατόπιν προχωρήσαμε προς τον Μπλε Νείλο και την Λεωφόρο του Νείλου. Είναι διάσημη αλλά σήμερα έχει τόση σκόνη που δεν αξίζει για μεγάλη βόλτα. Περπατώντας άλλα 1500m φτάσαμε στη γέφυρα Tuti Bridge, από όπου φεύγουν οι βάρκες για να κάνουν βόλτα στον Νείλο. Βρήκαμε έναν τύπο ο οποίος μας ζητούσε 70 δολάρια για να μας πάει βόλτα, αλλά θα ήμασταν μόνο εγώ με την Ντίνα. Γι αυτό ήταν τόσο ακριβά. Φύγαμε βέβαια αλλά ένας άλλος παρακάτω μας ζητούσε 100 δολάρια.

Φύγαμε και από κει και αφού περάσαμε τη γέφυρα Τούτι, βρήκαμε έναν άλλο που ήταν έτοιμος να φύγει και είχε μέσα και άλλους ανθρώπους. Το διαπραγματεύτηκα και καταφέραμε με 18 περίπου δολάρια να κάνουμε μία βόλτα που πραγματικά άξιζε. Πήγαμε εκεί που συμβάλλει Λευκός και ο Μπλε Νείλος. Ήταν πολύ ωραίο το θέαμα της ένωσης των δύο μεγάλων αυτών ποταμών.

Και για όσους δε με γνωρίζουν:

Ουσιαστικά βέβαια υπάρχουν δυο σημεία που συμβάλουν οι ποταμοί. Θα το δείξω με ένα χάρτη γιατί είναι δύσκολο να το περιγράψω. Το νησί Τούτι είναι που δημιουργεί τα δυο σημεία συμβολής, το 1 και το 2 στο χάρτη. Όλες οι βάρκες πήγαιναν στο σημείο 1 που ήταν κοντά και δεν ξέρω αν το 2 έχει το ίδιο ενδιαφέρον. Σύμφωνα με το χάρτη στο σημείο 1 συμβάλει ο Μπλε και ο Λευκός αλλά το ποτάμι συνεχίζει με το όνομα Λευκός. Φαίνεται ότι το σημείο 2 είναι όπου Λευκός και Μπλε γίνονται Νείλος. Εμείς εκεί δεν πήγαμε. Ο γύρος του νησιού πρέπει να είναι πάνω από έξι χιλιόμετρα.

Είχα αλλάξει κάποια χρήματα το πρωί στον άνθρωπο που έχει το πρακτορείο για να έχω ντόπιο νόμισμα. Ήταν είκοσι ευρώ. Το απόγευμα στο ξενοδοχείο πριν φύγουμε άλλαξα άλλα 100 ευρώ. Η αλλαγή γίνεται 1 ευρώ προς 575 pounds, λίρες, του Σουδάν. Εγώ στο βαρκάρη έδωσα 10.000 λίρες. Μας είχαν πει ότι στο Βορρά δε θα είναι εύκολο να αλλάξουμε λεφτά. Δε μας είπαν όμως ότι δε θα μας χρειάζονταν κιόλας.

Μετά τη βαρκάδα κάνοντας βόλτα στο μισοσκόταδο, γυρίσαμε μέσα σε σκόνες και πολλά αυτοκίνητα στο ξενοδοχείο. Γενικά κόσμος δεν κυκλοφορούσε, εκτός από ένα σημείο που κάτι γινόταν το οποίο δεν καταλάβαμε και υπήρχε πολύς κόσμος. Δεν ήταν διαδήλωση, ούτε είχε φασαρία. Μάλιστα οι συγκεντρωμένοι ήταν νέοι καλοντυμένοι. Εκεί που υπάρχουν κυβερνητικά κτίρια δεν σε αφήνουν να τραβήξεις φωτογραφίες και πολλοί δρόμοι για τον ίδιο λόγο είναι κλειστοί. Ευτυχώς το βράδυ που γυρνούσαμε στο ξενοδοχείο για να μην κάνουμε μεγάλο κύκλο ένας υπεύθυνος μας άφησε να περάσουμε από ένα τέτοιο δρόμο. Φτάσαμε νωρίς το ξενοδοχείο, περίπου στις 19:00, αλλά στο Σουδάν νυχτώνει λίγο πριν τις 18:00 και μείναμε στο δωμάτιο την υπόλοιπη βραδιά.

Να πούμε τώρα τις πρώτες εντυπώσεις από την πρωτεύουσα του Σουδάν. Καταρχήν ως πρωτεύουσα έχει τα μαύρα της τα χάλια (σκουπίδια, σκόνες και βρωμιά). Η φωτογράφιση έχει πρόβλημα γιατί οι άνθρωποι εδώ δεν είναι φιλικοί στις φωτογραφίες. Όχι μόνο στα κυβερνητικά κτίρια, που σημαίνει ακόμα και το πιο μικρό υπουργείο, αλλά και οι ίδιοι οι άνθρωποι. Έτσι μερικές φορές που τραβάμε ξινίζουν τα μούτρα τους ή μας κάνουν εχθρικές χειρονομίες. Φυσικά δεν ισχύει για όλους και αργότερα στην επαρχία τα πράγματα ήταν τελείως διαφορετικά. Πάντως γενικά φωτογραφίες τραβήξαμε αρκετές.

Στην πρωτεύουσα έχει και δύο-τρία, όχι παραπάνω, σημεία τα οποία μπορούσαμε να επισκεφτούμε και έχουν ενδιαφέρον. Όμως δεν έγινε είτε επειδή ήταν μακριά είπε επειδή κουράσαμε τον οδηγό με το να του λέμε συνέχεια να σταματήσει εδώ ή να μας πάει εκεί. Δεν έφερνε αντιρρήσεις αλλά δεν φαινόταν να το κάνει και με χαρά.

Υπήρχαν και μικρά καραβάκια αραγμένα για να πιεις καφέ. Δεν δοκιμάσαμε.

Η βόλτα στο ποτάμι τελικά άξιζε γιατί η ώρα ήταν πολύ καλή, αφού πήγαμε λίγο πριν το ηλιοβασίλεμα. Οι άντρες ντύνονται κανονικά όμως οι περισσότερες γυναίκες φοράνε μαντήλα και οι υπόλοιπες κρύβουν τελείως το πρόσωπό τους. Ουσιαστικά φοράνε μία μπούρκα από την οποία φαίνονται μόνο τα μάτια τους. Οι περισσότερες γυναίκες στην αγορά που πουλούσαν την πραμάτεια τους δεν φορούσαν μπούρκα, απλά ένα μαντήλι. Μερικές ήταν ντυμένες με πολύχρωμες παραδοσιακές στολές, όμως φοβόμουν την αντίδρασή τους και δεν τις τράβηξα καμία φωτογραφία. Νομίζω μία δεύτερη μέρα στο Χαρτούμ θα ήταν περιττή και άσκοπη. Κάτι θα είχαμε να δούμε αλλά θα ήταν κουραστικό.

Κάποια στιγμή σταματήσαμε για να βάλω μία κάρτα SIM στο τηλέφωνο μου. Μου κόστισε περίπου 17 δολάρια αλλά είχε internet 10 GB. Έμειναν αχρησιμοποίητα αφού στο Βορρά δεν είχε σχεδόν καθόλου σλημα. Συνήθως μόνο για τηλέφωνο. Συχνά ούτε και για αυτό.

Να πούμε εδώ ότι το ξενοδοχείο Ακροπόλ στο οποίο μένουμε είναι και το προξενείο της Ελλάδας στο Χαρτούμ, δηλαδή στο Σουδάν. Στην είσοδο του ξενοδοχείου έχει την επιγραφή: Επίτιμο Προξενείο Ελλάδος. Και δίπλα φυσικά η Ελληνική σημαία.

Η θερμοκρασία στο Χαρτούμ είναι υπέροχη. Έχει ζέστη αλλά καθόλου υγρασία. Στο αυτοκίνητο με ανοιχτό παράθυρο είναι Οκ και δε χρειάζεται κλιματισμός. Το βράδυ πέφτει λίγο η θερμοκρασία αλλά και το κοντό μανίκι είναι μια χαρά. Βέβαια εμείς από τις 7 ήμασταν μέσα. Αλλά και μετά δε νομίζω ότι κάνει κρύο γιατί το κλιματιστικό στο δωμάτιο χρειάζεται. Την εποχή που πήγαμε ξεκινούσε η κρύα περίοδος. Καλές θερμοκρασίες.

Εδώ για λόγους ασφαλείας επειδή στα χωριά που θα πάμε δεν ξέρουμε τι φαγητό θα μας προσφέρουν κρατάμε κονσέρβες και παξιμάδια. Μάλιστα κρατάμε και μερικά λεμόνια, γιατί δεν ξέραμε ότι εδώ έχει αρκετά. Αλκοόλ ούτε για δείγμα δεν έχει. Στο ξενοδοχείο μας είπαν ότι φέρνουν μόνο ως διπλωματικές αποστολές. Αν τα έβρισκαν λέει στη βαλίτσα μας θα μας τα έχυναν κάτω μπροστά μας. Το καθεστώς είναι ισλαμικό σε βαριά μορφή, και φυσικά το πολίτευμα δικτατορία. Παντού βλέπεις αστυνομία και στρατό.

 

[travelbreak]

Δεύτερη μέρα πρωί: Οι πρώτες δυσκολίες και η έξοδος από το Χαρτούμ.

Το πρωί περιμέναμε τον οδηγό με το 4x4 να μας πάρει από το Acropole για να ξεκινήσει το ταξίδι μας στο βόρειο Σουδάν. Θα ερχόταν μέχρι τις 8 και ήρθε λίγο πριν τις 9. Είχε φυσικά τις δικαιολογίες του. Όμως δεν ήταν η μόνη καθυστέρηση. Έπρεπε να ψωνίσει διάφορα φαγώσιμα για το ταξίδι των οκτώ ημερών. Εκεί που πηγαίναμε ταξίδι δεν είχε και πολλές δυνατότητες για φαγητό. Έτσι είπε. Όμως κατάλαβα ότι εκεί απλώς θα ήταν πιο ακριβά.

Κάνει την πρώτη στάση μετά τα πρώτα 2-3 χιλιόμετρα, όπου χάθηκε για πάνω από μισή ώρα και γύρισε με κάτι λίγα ψώνια. Εμείς εν τω μεταξύ κάναμε βόλτες βγάζοντας φωτογραφίες ένα τζαμί με μεγάλο μιναρέ αλλά και μερικούς ανθρώπους. Πολλοί ήταν δεκτικοί σε αυτό άλλοι όχι. Προβλήματα πάντως δεν δημιουργούσαν ούτε εκείνοι που δεν ήθελαν. Η αγορά εκεί ήταν και σε καταστήματα αλλά και σε πάγκους. Εμείς πήραμε μόνο μερικές μπανάνες και λίγο φρέσκο ψωμί. Τις σοβαρές προμήθειές μας τις είχαμε κάνει από την Ελλάδα.

Μέσα στην πόλη:

Προχωράμε με το αυτοκίνητο και ενώ είμαστε ακόμα μέσα στο Χαρτούμ, ο οδηγός σταματά για κάποια άλλα ψώνια: νερό κλπ. Φάγαμε κι εκεί ένα τέταρτο. Παρακάτω σταματά για καύσιμα. Δεν ξέρω γιατί η αντλία καθυστερούσε πολύ, αλλά έκανε ένα τέταρτο να γεμίσει το ρεζερβουάρ και ένα δοχείο για ρεζέρβα. Όμως δεν μπορούσε να κλείσει καλά το δοχείο και έτρεχε λίγο πετρέλαιο. Το είχε τοποθετήσει μάλιστα πάνω από τη θέση του συνοδηγού, δηλαδή εμού. Δε μπορούσε να το δέσει καλά και πήγε να βρει σχοινί προχωρώντας με το αυτοκίνητο μερικά χιλιόμετρα μέσα στην κίνηση της πόλης. Δεν σταμάτησε σε καταστήματα που σίγουρα είχαν τέτοιο είδος, αλλά είχε το σκοπό του. Ήθελε να πάει το αμάξι του σε ένα συνεργείο. Βρήκε γρήγορα το σχοινί αλλά για σχεδόν μια ώρα το άφησε να διορθώσουν το δείκτη θερμοκρασίας νερού.

Και το ταξίδι στον ονειρεμένο Βορρά αρχίζει:

 

[travelbreak]

Δεύτερη μέρα απόγευμα: Τα πρώτα μνημεία. Old Dongola

Ε, μετά φύγαμε με ένα σαράβαλο Land Cruiser σαράντα ετών για τον προορισμό μας. Από το Χαρτούμ φύγαμε σχεδόν στις δώδεκα και η πρώτη στάση για να δούμε αξιοθέατο ήταν κάπου 380 χιλιόμετρα μακριά. Ήταν η Old Dongola. Σε όλη τη διαδρομή είχε ο δρόμος φράγματα για έλεγχο από αστυνομικούς, από την Εθνική ασφάλεια ή από το στρατό. Σε πολλούς έδινε ένα χαρτί που έλεγε πως είμαστε τουρίστες. Πριν φτάσουμε ήθελε να σταματήσει για να φάμε μεσημεριανό. Εμείς δεν τον αφήσαμε, μη χάσουμε κι άλλο χρόνο. Η Old Dongola είναι στην περιοχή της Νουβίας και παλιά ήταν πέρασμα για τα καραβάνια της Αφρικής.

Τελικά φτάσαμε στην Αρχαία Dongola στις 4. Εκεί είχε διάφορα να δούμε. Την παλιά πόλη, κάτι ερείπια δηλαδή αλλά μας άρεσαν, τους μεγάλους σα μικρές εκκλησίες τάφους των Σούφι (σέκτα μουσουλμάνων) και δύο παλιές Χριστιανικές εκκλησίες. Είχε σε ένα σημείο το χριστιανικό μοναστήρι του Αγίου Αντωνίου, αλλά δεν είχαμε χρόνο να το επισκεφτούμε. Περάσαμε δίπλα και το φωτογραφίσαμε. Ανεβήκαμε όμως στο λόφο που ήταν ένα παλιό «κάστρο» (The Throne Hall building) του 9ου αιώνα μΧ, που το είχαν μετατρέψει σε τζαμί τον 14ο αιώνα. Όλα αυτά ήταν κλειστά αλλά τα έβλεπες απέξω. Ήταν όμορφο περιβάλλον και η ώρα καλή, χωρίς ζέστη. Όλα δίπλα στο Νείλο.

Τάφους των Σούφι είδαμε σε πολλά μέρη, αλλά πουθενά αλλού τόσο πολλούς μαζεμένους.

Γενικά επειδή αργήσαμε από το Χαρτούμ είχαμε μια βιασύνη. Την πρώτη μέρα είχαμε πολλά χιλιόμετρα να κάνουμε. Δίπλα σε αυτές τις αρχαιότητες υπήρχε ένα μικρό πορθμείο και μέχρι να πέσει ο ήλιος έπρεπε να πάρουμε το Φέρι να μας πάει στην απέναντι πλευρά του Νείλου. Αυτός ήταν ο βασικός λόγος της βιασύνης μας όλη τη μέρα. Εδώ δεν έχει πολλές γέφυρες. Βόρεια του Χαρτούμ μέχρι την Αίγυπτο, μια απόσταση περίπου 800 χιλιόμετρα έχει μόνο τρεις. Πάμε λοιπόν να φύγουμε από τις αρχαιότητες για το πορθμείο και βλέπουμε ότι μας είχε πιάσει λάστιχο μπροστά δεξιά. Κάναμε δύσκολα την αλλαγή γιατί ήμαστε σε αμμώδες έδαφος και ο γρύλος βούλιαζε. Βάζουμε από κάτω μια πέτρα και το αλλάζουμε. Τρέχουμε για το Φέρι. Πιστεύαμε ότι θα το προλαβαίναμε. Ναι, εκεί ήταν αλλά είχε μηχανική βλάβη και είχε σταματήσει τη μεταφορά.

Επομένως έπρεπε να πάμε τριάντα χιλιόμετρα πίσω στη γέφυρα. Τι να κάνουμε; Γυρίσαμε πίσω και μόλις περάσαμε τη γέφυρα σε ένα βουλκανιζατέρ έφτιαξε τη ρόδα με ένα πρωτόγονο σύστημα. Όλα με το χέρι εκτός από τον αέρα που είχε αντλία. Το περιποιήθηκαν το λάστιχο λες και έκαναν ανταύγειες σε κεφάλι μοντέλου. Φάγαμε κι εκεί μια ώρα.

Φυσικά είχε νυχτώσει για καλά. Είχαμε ακόμα κάπου 250 χιλιόμετρα για το μέρος που θα μέναμε. Ούτε λόγος φυσικά για επίσκεψη στον Αρχαιολογικό χώρο της Κέρμα, που ήταν η επόμενη στάση μας. Όμως στη νέα πόλη Dongola σταματήσαμε για φαγητό. Φάγαμε κοτόπουλο στο μπάρμπεκιου με τα χέρια χωρίς πιρούνι. Η Ντίνα φυσικά δεν ακούμπησε τίποτα. Ήπια και ένα χυμό γκρέιπ φρουτ γεμάτο ζάχαρη. Του είχε πει ότι τον θέλω χωρίς αλλά εδώ δε σκάνε για λεπτομέρειες.

Κάναμε τη σκέψη να διανυκτερεύσουμε εκεί αλλά δεν το κάναμε. Φύγαμε για το χωριό που θα μέναμε και λεγόταν Τούμπους. Βρισκόταν αρκετά χιλιόμετρα μετά την Κέρμα. Φτάσαμε στις 11 το βράδυ. Ξύπνησε μια γυναίκα και μας έδωσε ένα άθλιο δωμάτιο.

Η φωτογραφία τα δείχνει όλα ωραία. Προσέξτε όμως τη βρωμιά στα στρώματα.

Είχε δύο μικρά σιδερένια ή ξύλινα, δε θυμάμαι, κρεβάτια με πολυτελή αλλά βρώμικα και παμπάλαια καλύμματα. Τα ρίξαμε κάτω στο πάτωμα και αντικρίζουμε δυο σκισμένα και ακόμα πιο βρώμικα στρώματα. Τι να κάνουμε μέσα στα μεσάνυχτα; Στρώσαμε τα sleeping bags και πέσαμε για ύπνο. Εμένα το κρεβάτι δε με χώραγε. Δεν είχε μήκος πάνω από 170 εκατοστά. Κοιμήθηκα περίπου τέσσερις ώρες. Η Ντίνα έφαγε μια κονσέρβα και εγώ ήπια λίγη ρακή.

Το θέμα ήταν η τουαλέτα που βρισκόταν στην αυλή. Τουρκικό στυλ. Χωρίς νιπτήρα. Ευτυχώς είχε μια μικρή βρυσούλα για τα πόδια. Πλέναμε τουλάχιστον τα δόντια μας. Και μείναμε δύο βραδιές.

 

[travelbreak]

Τρίτη μέρα πρωί: Βόλτες στη σκόνη. Άνθρωποι και μνημεία.

Η βραδιά ήταν λίγο δραματική. Είχαμε ακούσει ότι θα έκανε το βράδυ πολύ κρύο. Γι αυτό λέμε να μπούμε στα sleeping bag. Χωριστά κρεβάτια βέβαια, σε όλα τα σπίτια και ξενοδοχεία που μείναμε. Όμως δεν έκανε καθόλου κρύο. Είχε λίγα κουνούπια. Βάλαμε στο σώμα μας αντικουνουπικό και πλέον δεν είχαμε προβλήματα. Όμως το κρεβάτι ήταν πολύ κοντό για μένα και τη μισή νύχτα στριφογύριζα. Προσπαθούσα να μην ακουμπήσω στο βρώμικο στρώμα. Για την τουαλέτα τα είπα. Γεμάτη αράχνες και δεν είχε κάτι να ακουμπήσεις το δικό σου χαρτί υγείας. Δίπλα είχε μια άλλη τουαλέτα λίγο καλύτερη, αφού είχε εκτός από την τουρκική λεκάνη και ευρωπαϊκού τύπου. Δεν ξέρω γιατί δε μας έδωσαν αυτήν. Ίσως την έχουν για δική τους. Γενικά δεν προσέχουν τους τουρίστες. Δε μας ρώτησαν αν θέλουμε κάτι. Τους θεωρώ αγενείς σε αυτό. Οι υπόλοιποι κάτοικοι εδώ μιλάνε, χαιρετάνε και θέλουν συνήθως να βγουν φωτογραφία μαζί μας.

Τη μισή νύχτα σκεφτόμουν πως γίνεται να πέφτουμε τόσο χαμηλά ενώ έχουμε χρήματα. Όμως τα άλλα πρακτορεία μου έδιναν διπλάσια τιμή. Και ο ιδιοκτήτης του δικού μου, μου έλεγε πως είναι καθαρά τα δωμάτια και οι τουαλέτες. Το πρωί που ξυπνήσαμε είχαμε διάφορα στο μυαλό μας, αλλά οι ριζοσπαστικές αποφάσεις δεν είναι εύκολες για μας. Σκεφτόμασταν μήπως βρίσκαμε κάτι καλύτερο εδώ κοντά αλλά δεν το αποφασίσαμε. Έχει πρόβλημα και το ίντερνετ σε αυτή τη χώρα. Ειδικά στο χωριό που μένουμε δεν έχει καθόλου σήμα. Έτσι δε μπορώ να ψάξω για τίποτα. Αργότερα μάθαμε πως ήταν το μοναδικό κατάλυμα σε δεκάδες χιλιόμετρα γύρω. Και ο Σάντι ο οδηγός μας είπε ότι τα άλλα σπίτια που θα μείνουμε είναι χειρότερα. Για να δούμε! Τελικά μας έκανε πλάκα, ή δεν το είπε σωστά στα αγγλικά. Μάλλον το δεύτερο, γιατί δεν έκανε πλάκα σε τέτοια πράγματα.

Ο Σάντι το πρωί ετοίμασε πρωινό (τα έκανε όλα εκείνος) και στις οκτώ πήγαμε και φάγαμε. Εγώ πολύ καλά, η Ντίνα τίποτα. Ο άνθρωπος είχε αγοράσει ένα σωρό πράγματα και μας τα αράδιαζε κάθε πρωί στο τραπέζι. Είναι από τα πράγματα που είχε αγοράσει από το Χαρτούμ. Τυριά, ψωμί, μέλι, μαρμελάδα, τυριά, κλπ. Έφαγα καλά από μερικά από αυτά. Η Ντίνα βέβαια δε δοκιμάζει σχεδόν τίποτα αλλά εγώ σχεδόν όλα. Κάναμε το πρωί μία βόλτα στο χωριό πριν το πρωινό. Είδαμε ωραίες εικόνες με ντόπιους.

Αυτά τα κιούπια υπάρχουν παντού. Έχουν μέσα νερό για τους περαστικούς. Το κάνουν οι γείτονες για την ψυχή τους, και τα γεμίζουν όταν αδειάζουν.

Ο Νείλος ήταν δίπλα μας:

Από το χωριό Κέρμα:

Έτοιμο για αναχώρηση:

Αφού φάγαμε και ήπιαμε τον καφέ, ξεκινήσαμε και πήγαμε στον Αρχαιολογικό χώρο της Κέρμα, που άκμασε γύρω στο 2500 πΧ για χίλια χρόνια. Είχε ένα κάτι σαν κάστρο στο κέντρο και γύρω η πόλη. Αυτό ονομάζεται Deffufa. Γι αυτό λέγαμε ότι πήγαμε στην Deffufa. Η εμφάνιση δεν ήταν καλή αλλά αν σκεφτείς την εποχή που άκμασε καταλαβαίνεις ότι αξίζει. Στον ίδιο χώρο έχει και το μουσείο που λόγω Δευτέρας ήταν κλειστά. Όμως ο Σάντι κανόνισε και ήρθε κάποιος και το άνοιξε για μας. Είχε ενδιαφέρον, ειδικά τα αγάλματα (μικρά) με τους γρανιτένιους μαύρους Φαραώ.

Στο βάθος το μουσείο:

Το πιο σημαντικό έκθεμα του μουσείου:

Τρόπος ταφής:

Στο μουσείο σε ένα χάρτη είδαμε ότι υπάρχει κοντά και ένα αρχαίο νεκροταφείο και ο Σάντι μας πήγε και το είδαμε. Ήταν τεράστιος χώρος που τώρα δεν ήταν επισκέψιμος, αλλά ο ντόπιος διευθυντής εκεί ήταν γνωστός του Σάντι. Έτσι μας άφησε να πάμε όπου θέλαμε μέχρι να τα πούνε οι φίλοι. Οι γνωριμίες και οι γνώσεις του Σάντι ήταν καταλυτικές για την επιτυχία του ταξιδιού μας.

Τα στρογγυλά είναι οι τάφοι:

Αυτά ήταν στο χτεσινό πρόγραμμα και δεν τα είδαμε λόγω αργοπορίας. Ευτυχώς βέβαια γιατί μας πήρε πολύ χρόνο και βιαστικά δε γίνεται δουλειά. Άσε που από το Τούμπους που μέναμε μέχρι εκεί κάναμε μερικές υπέροχες στάσεις για φωτογραφίες. Το βασικό φυσικά ήταν οι εικόνες που βλέπαμε. Ας πούμε να βάζουν ένα κάρο με το γάιδαρο στο φέρι μποτ.

Μετά πήγαμε στην πόλη Κέρμα για βόλτα στην αγορά και το μεσημέρι καθίσαμε να φάμε. Ήταν ένα εστιατόριο της κακιάς ώρας. Από αυτά που έχουν 3-4 κατσαρόλες με ζεςστό φαγητό και λίγο χώρο μέσα κι έξω. Έξω έχουν και ένα βαρέλι με νερό για να πλυθείς και να τρως με τα καθαρά σου χέρια. Εντάξει, εμένα μου έφερε ένα κουτάλι. Εγώ έφαγα κάτι που νόμισα ότι ήταν μελιτζάνες αλλά ο Σάντι μου είπε ότι ήταν μπάμιες. Μάλιστα στα αραβικά τις λένε μπάμια. Έχουμε πολλές κοινές λέξεις. Μια άλλη είναι η λάμπα. Επίσης άνετος δοκίμασα τα άσπρα φασόλια και πατάτες γιαχνί. Εκείνος έφαγε τα ίδια με τα χέρια όπως συνηθίζουν στο Σουδάν.

Καλή μας όρεξη: