hydronetta
Member
- Μηνύματα
- 4.171
- Likes
- 14.604
- Επόμενο Ταξίδι
- ???
- Ταξίδι-Όνειρο
- όπου δεν έχω πάει
Περιεχόμενα
- Κεφάλαιο 1
- Χαρτούμ - Φτώχεια κ Καλή Καρδιά
- Ομντουρμάν - Χορεύοντας με τους Δερβίσηδες
- Κοράλλια κ Λαμαρίνες
- Κάσαλα - Πίστη ζυμωμένη απο πηλό
- Naqa & Mussawarat
- Οι πυραμίδες της Meroe
- Karima: τάφοι, πυραμίδες, ναοί και το εμβληματικό βουνό Jebel Barkal
- Παλιά Dongola: χριστιανικά μνημεία
- Kerma: προϊστορία και ξεχασμένα βασίλεια
- Οι..καταρράκτες του Νείλου κι οι βραχογραφίες
- Soleb: τα μυγάκια του Χίτσκοκ
- Sai: ένα νησί καταμεσίς του Νείλου
- Έρημος
- Χαρτούμ
- Επιμύθιο
ΟΜΝΤΟΥΡΜΑΝ, ΧΟΡΕΥΟΝΤΑΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΔΕΡΒΙΣΗΔΕΣ
Οι πληροφορίες που είχα συλλέξει πριν ταξιδέψουμε στο Σουδάν ήταν σαφείς: Αν κάποιος διαθέτει έστω και μια μέρα στο Χαρτούμ, να φροντίσει οπωσδήποτε για ένα πράγμα: Να είναι η μέρα Παρασκευή ώστε να παραστεί στο χορό των δερβίσηδων!
Οι εν λόγω δερβίσηδες ανήκουν, λέει, στο τάγμα Καντιρίγια του σουφισμού και τιμούν την εβδομαδιαία ιερή μέρα του Ισλάμ χορεύοντας σε κύκλο έξω από το μαυσωλείο του Σεϊχη Χαμέντ Αλ Νιλ στο Ομντουρμάν. Το θέαμα διαθέτει έντονο τοπικό χρώμα και είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον, ωστόσο πρέπει να γίνει καθαρό ότι δεν πρόκειται για κάποιο καλλιτεχνικό δρώμενο αλλά για μια αμιγώς θρησκευτική τελετή.
Για στάσου όμως, πώς γίνεσαι δεκτός εκεί; Μπορεί να παραβρεθεί μη μουσουλμάνος; Κι αν ναι, τι γίνεται με την φωτογράφηση που είναι και ο διακαής πόθος μας; Θα μας αφήσουν να κλικάρουμε ή θα μας διώξουν από τον χώρο κακήν κακώς ως ασεβείς;
Η κοπελίτσα στη ρεσεψιόν του καταλύματός μας στο Χαρτούμ ήταν κατηγορηματική. Να μην ανησυχούμε, θα είμαστε ευπρόσδεκτοι, η τελετή είναι ανοικτή σε όλους, αδιακρίτως θρησκευτικής προέλευσης. Ωραία, το λύσαμε αυτό, η φωτογράφηση όμως επιτρέπεται; Σ’ αυτό το σημείο η απάντηση άρχισε να γίνεται κάπως πιο αόριστη. Είχε πάει, λέει, η ίδια κάποια φορά πριν από κάνα χρόνο και είχε βγάλει μερικές φωτό με το κινητό. Να ορίστε, κοιτάξτε! Ξένους όμως με πραγματικές κάμερες - έτσι τις χαρακτήρισε - δεν είδε εκείνη τη μέρα. Μα δεν νομίζω να υπάρχει πρόβλημα, πρόσθεσε, ο κόσμος στο Σουδάν είναι φιλόξενος και καλοδέχεται τους ξένους. Ως προς το τελευταίο είμαστε πλέον σίγουροι κορίτσι μου, ήδη το διαπιστώσαμε τριγυρίζοντας στην πόλη. Εδώ όμως δεν μιλάμε για φωτογράφηση στο δρόμο αλλά σε θρησκευτική τελετή, και μάλιστα σε μια χώρα που εφαρμόζει την σαρία … Την τελευταία φράση δεν την είπα, απλά την σκέφτηκα, και την κράτησα για τον εαυτό μου.
Κόσμος και ντουνιάς
Το τουκ τουκ έχει σταθεί έξω από μια αλάνα σπαρμένη παράγκες από την πλευρά του δρόμου και … Here madam. Πού here δηλαδή; Με το δάχτυλο ο οδηγός σημαδεύει ένα κτίσμα με λευκή κωνοειδή στέγη που διακρίνεται κάπου στο βάθος καμιά διακοσαριά μέτρα από το σημείο όπου έχουμε σταματήσει. Να πρόκειται άραγε για το μαυσωλείο;
Αφού προχωράμε τα πρώτα λίγα μέτρα και προσπερνάμε τα παραπήγματα, συνειδητοποιώ ότι περπατάμε ανάμεσα σε τάφους. Ο ευρύτερος χώρος που φιλοξενεί το εβδομαδιαίο τελετουργικό των δερβίσηδων είναι νεκροταφείο!
Στο μεταξύ όσο πλησιάζουμε προς το κτίσμα με την κωνοειδή στέγη, τόσο πυκνώνει το πλήθος που βαδίζει όπως εμείς προς τον ίδιο στόχο. Μάλλον έχουμε έρθει στο σωστό μέρος κι ας μην του φαινόταν εκ πρώτης όψεως.
Κόσμος και ντουνιάς! Άντρες με τις πάλλευκες κελεμπίες τους, γυναίκες με τα πολύχρωμά τους, σεβάσμιοι γέροντες αλλά και νεότεροι με την καλύπτρα προσευχής στο κεφάλι, χαριτωμένες παιδικές φατσούλες που τρέχουν παντού ανάμεσά μας, ακόμα και βυζασταρούδια που θηλάζουν στην αγκαλιά της μάνας τους. Φωτογραφικός παράδεισος. Πού αλλού θα ξαναβρούμε συγκεντρωμένη τέτοια ανθρωπολογική ποικιλία;
Δεν χρειάστηκαν ούτε πέντε λεπτά για να βεβαιωθούμε ότι οι φωτογραφικές μας όχι μόνο δεν επιφέρουν δυσφορία, μα αντίθετα προκαλούν ένα ενδιαφέρον που θα προτιμούσαμε να μην υπήρχε, όπως για παράδειγμα το γεγονός ότι ορισμένοι στήνονται επί τούτου μόλις αντιλαμβάνονται ότι τους σημαδεύει ο φακός. Μην ποζάρετε παιδιά, δεν υπάρχει περίπτωση να σας βγάλω έτσι. Σιγά μην εισακουστώ! Ακόμα κι όταν στρέψω αλλού την μηχανή, με την άκρη του ματιού αντιλαμβάνομαι ότι κρατάνε την πόζα μήπως και … Αρχίζω να το διασκεδάζω.
Περί σουφισμού
Ο σουφισμός είναι μία, ας την πούμε έτσι, μυστικιστική και ασκητική έκφανση του Ισλάμ, και αφορά κυρίως στην σουνιτική εκδοχή του, απαντάται ωστόσο και στην σιϊτική παράδοση. Οι σούφι, ή αλλιώς δερβίσηδες, ανήκουν σε διάφορα «τάγματα» ή αδελφότητες (tariqa), που επιδιώκουν μέσα από συγκεκριμένες ιεροτελεστίες και τεχνικές να οδηγήσουν τα μέλη σε θρησκευτική έκσταση, πνευματικό εξαγνισμό, και εν τέλει εσωτερική γαλήνη.
Το τάγμα Καντιρίγια στο οποίο ανήκουν οι δερβίσηδες του Ομντουρμάν είναι ένα από τα πιο διαδεδομένα τάγματα σουφιστών στην Βόρεια Αφρική και το Σουδάν. Ιδρύθηκε κατά τον δωδέκατο αιώνα από τον περσικής καταγωγής Αμπντούλ Καντίρ Τζιλάνι (εξ ου και η ονομασία Καντιρίγια) κι από τότε γνώρισε σημαντική εξάπλωση σε όλο τον μουσουλμανικό κόσμο.
Ένας από του πολλούς που πήρανε την σκυτάλη ήταν και ο Σεϊχης Χαμέντ Αλ Νιλ, πνευματικός ηγέτης του δέκατου ένατου αιώνα, που είναι και θαμμένος εδώ, στο μαυσωλείο του, στην σκιά του οποίου καθόμαστε εν αναμονή της έναρξης του παρασκευιάτικου τελετουργικού. Λίγο πιο πέρα από μας ορθώνεται και το ομώνυμο τζαμί που χτίστηκε προς τιμή του, κι απ’ όπου μόλις τώρα ξεκίνησε να ακούγεται ήχος κρουστών. Τι λες; Πάμε να δούμε τι γίνεται;
Ο κύκλος
Στην αλάνα μπροστά από το τζαμί οι θεατές έχουν σχηματίσει έναν κύκλο, στο εσωτερικό του οποίου στέκουν μερικοί άντρες με λευκές κελεμπίες και ντέφια στα χέρια. Κάθε τόσο κάποιος από τους θεατές πετάγεται στη μέση του κύκλου, ρίχνει μερικές στροφές εν είδη σύντομης ζεϊμπεκιάς και αμέσως ξαναβγαίνει για να περάσει ο επόμενος, και ούτω καθ’ εξής. Μεταξύ αυτών και μικρά παιδιά, που δεν υπολείπονται σε διάθεση συμμετοχής και χορευτικές φιγούρες.
Σε λίγο η ένταση των κρουστών ανεβαίνει. Στους άντρες με τα ντέφια έχουν πλέον προστεθεί και αρκετοί τυμπανιστές που δίνουν τα ρέστα τους στο ρυθμικό γκάπα γκούπα, ώσπου …
… να’τοι, έρχονται! Ενδεδυμένοι οι περισσότεροι με πράσινες κελεμπίες στο χρώμα του Ισλάμ, με κόκκινα σιρίτια στα μανίκια και γύρω από τη λαιμόκοψη, με χαϊμαλιά από χάντρες κρεμασμένα στο στήθος, μαγκούρες στα χέρια και διάφορα ευφάνταστα καπέλα στο κεφάλι, καταφθάνουν οι δερβίσηδες από την αντίθετη πλευρά της αλάνας, με αλαλαγμούς και τραγούδια, παραταγμένοι στη σειρά σαν μπλοκ σε διαδήλωση.
Ύστερα από μια σύντομη κυκλική πορεία μέχρι το τζαμί, αμέσως μετά ξεκινάει η «Μαντίχ».
Πρόκειται για ψαλμούς ευχαριστιών προς το προφήτη Μοχάμεντ συνοδεία χορού στο ρυθμό των τυμπάνων. Ανάμεσα στους δερβίσηδες ξεχωρίζω αμέσως τον «δικό μου», τον τύπο με τα ράστα και το διαβολικά σπινθηροβόλο βλέμμα, κάτι σαν σουδανική απάντηση σ’ έναν Μπομπ Μάρλεϊ που πρόλαβε να γεράσει. Δεν ξέρω τι ρόλο παίζει στην θρησκευτική του κοινότητα, πάντως εδώ στον χορό τον κόβω στα μέσα και στα έξω, πανταχού παρόντα και τα πάντα πληρούντα,!
La illaha illalah
Μετά την ολοκλήρωση της Μαντίχ, η τελετή περνάει στη δεύτερη και πιο παρατεταμένη φάση της, αυτή της «Ζικρ» Η Ζικρ συνίσταται στην αδιάκοπη και εν χορώ, σχεδόν υπνωτική επανάληψη της πρώτης «σαχάντα» ή αλλιώς του πρώτου στίχου της ισλαμικής δήλωσης πίστης, la illaha illalah (δεν υπάρχει άλλος θεός από τον Θεό).
Μαζί με τους δερβίσηδες επαναλαμβάνει και το πλήθος.
Ήδη κάποιοι από τους σούφι έχουν μπει στη μέση του κύκλου και κινούνται κατά μόνας, ο ένας χοροπηδώντας πάνω κάτω, ο άλλος περπατώντας και ψέλνοντας, κάποιος τρίτος χτυπώντας ρυθμικά το κοντάρι τους στο έδαφος, όλοι τους με πέλματα γυμνά και εμφανώς χαμένοι ο καθένας στην κοσμάρα του.
La illaha illalah! La illaha illalah! Ξανά και ξανά. Πόσο αλήθεια διαφέρει μεθοδολογικά η ατέρμονη λιτανεία του «δεν υπάρχει άλλος θεός από τον Θεό» από την αντίστοιχη συνεχή επανάληψη των μάντρας στην οποία επιδίδονται οι βουδιστές καλόγεροι για να μπουν σε κατάσταση διαλογισμού;
Τώρα μέσα στον κύκλο προστίθενται κι άλλοι δερβίσηδες σε φευγάτη κατάσταση. Μερικοί έχουν ανάψει λιβάνια και σκορπάνε το άρωμά του προς τους πιστούς κουνώντας ρυθμικά το λιβανιστήρι καθώς χορεύουν. La illaha illalah! La illaha illalah!
Tον βάφτισα μέσα μου «ο τρελάρας με την σφυρίχτρα». Φοράει κελεμπία “patchwork” και εν γένει ξεχωρίζει από τις ιδιαιτερότητες και των υπόλοιπων αξεσουάρ: αντί κοντάρι κρατάει δόρυ στο δεξί, μια μπρούτζινη κανάτα στο άλλο χέρι, ενώ διάφορα μεταλλικά αντικείμενα κρέμονται από την ζώνη του κι έχει κι ένα κλειδί περασμένο στο λαιμό του. Μα το πλέον χαρακτηριστικό απ’ όλα είναι η σφυρίχτρα - κι αυτή προσαρμοσμένη στο λαιμό μ’ ένα κορδόνι – μέσα στην οποία φυσάει λυσσαλέα σαν τροχονόμος κάθε φορά που περιστρέφεται, σκορπώντας με την ευκαιρία το (απροσδιόριστης υφής) υγρό της κανάτας. La illaha illalah! La illaha illalah!
Όσο για τον Σουδανό Μπομπ Μάρλει, δεν παραπέμπει ούτε κατά διάνοια σε άνθρωπο που έχει περιπέσει σε πνευματική έκσταση. Αντίθετα δείχνει να τα έχει τετρακόσια και ν’ απολαμβάνει το τζέρτζελο απολύτως διαυγής. Το δε μάτι του γυαλίζει πονηρά όσο και την πρώτη στιγμή που τον είδα.
Μα και στο πλήθος δεν διακρίνω μια αμιγώς θρησκευτική θέρμη. Πλάι στην ευσέβεια είναι φανερό ότι συνυπάρχουν η γιορτινή διάθεση, η ευκαιρία για συναισθηματική έκφραση, το πρόσφορο έδαφος για κοινωνική συναναστροφή.
Εδώ θα συναντηθούν οι φίλοι, χωρίς να χρειαστεί γι αυτό να κλειστεί κάποιο ραντεβού, εδώ θα σμίξουν αυθόρμητα και οι γυναίκες από διάφορες συνοικίες του Χαρτούμ, ενώ η τελετή προσφέρεται και ως μια θαυμάσια αφορμή για οικογενειακή έξοδο, μ’ ένα πολύχρωμο θέαμα κατάλληλο για παιδιά. Μια ιερουργία σαν πανηγύρι. La illaha illalah! La illaha illalah!
Ο ήλιος πάει να δύσει και μαζί του θα βασιλέψουν οι χοροί. Σε λίγο θα σιγήσει το μυριόστομο ρεφραίν la illaha illalah! για ν΄ακουστεί το Allahu akbar της συλλογικής προσευχής που θα κλείσει το τελετουργικό.
Ήρθε πια η στιγμή του τσαγιού και της κουβεντούλας
Οι πληροφορίες που είχα συλλέξει πριν ταξιδέψουμε στο Σουδάν ήταν σαφείς: Αν κάποιος διαθέτει έστω και μια μέρα στο Χαρτούμ, να φροντίσει οπωσδήποτε για ένα πράγμα: Να είναι η μέρα Παρασκευή ώστε να παραστεί στο χορό των δερβίσηδων!
Οι εν λόγω δερβίσηδες ανήκουν, λέει, στο τάγμα Καντιρίγια του σουφισμού και τιμούν την εβδομαδιαία ιερή μέρα του Ισλάμ χορεύοντας σε κύκλο έξω από το μαυσωλείο του Σεϊχη Χαμέντ Αλ Νιλ στο Ομντουρμάν. Το θέαμα διαθέτει έντονο τοπικό χρώμα και είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον, ωστόσο πρέπει να γίνει καθαρό ότι δεν πρόκειται για κάποιο καλλιτεχνικό δρώμενο αλλά για μια αμιγώς θρησκευτική τελετή.
Για στάσου όμως, πώς γίνεσαι δεκτός εκεί; Μπορεί να παραβρεθεί μη μουσουλμάνος; Κι αν ναι, τι γίνεται με την φωτογράφηση που είναι και ο διακαής πόθος μας; Θα μας αφήσουν να κλικάρουμε ή θα μας διώξουν από τον χώρο κακήν κακώς ως ασεβείς;
Η κοπελίτσα στη ρεσεψιόν του καταλύματός μας στο Χαρτούμ ήταν κατηγορηματική. Να μην ανησυχούμε, θα είμαστε ευπρόσδεκτοι, η τελετή είναι ανοικτή σε όλους, αδιακρίτως θρησκευτικής προέλευσης. Ωραία, το λύσαμε αυτό, η φωτογράφηση όμως επιτρέπεται; Σ’ αυτό το σημείο η απάντηση άρχισε να γίνεται κάπως πιο αόριστη. Είχε πάει, λέει, η ίδια κάποια φορά πριν από κάνα χρόνο και είχε βγάλει μερικές φωτό με το κινητό. Να ορίστε, κοιτάξτε! Ξένους όμως με πραγματικές κάμερες - έτσι τις χαρακτήρισε - δεν είδε εκείνη τη μέρα. Μα δεν νομίζω να υπάρχει πρόβλημα, πρόσθεσε, ο κόσμος στο Σουδάν είναι φιλόξενος και καλοδέχεται τους ξένους. Ως προς το τελευταίο είμαστε πλέον σίγουροι κορίτσι μου, ήδη το διαπιστώσαμε τριγυρίζοντας στην πόλη. Εδώ όμως δεν μιλάμε για φωτογράφηση στο δρόμο αλλά σε θρησκευτική τελετή, και μάλιστα σε μια χώρα που εφαρμόζει την σαρία … Την τελευταία φράση δεν την είπα, απλά την σκέφτηκα, και την κράτησα για τον εαυτό μου.
Κόσμος και ντουνιάς
Το τουκ τουκ έχει σταθεί έξω από μια αλάνα σπαρμένη παράγκες από την πλευρά του δρόμου και … Here madam. Πού here δηλαδή; Με το δάχτυλο ο οδηγός σημαδεύει ένα κτίσμα με λευκή κωνοειδή στέγη που διακρίνεται κάπου στο βάθος καμιά διακοσαριά μέτρα από το σημείο όπου έχουμε σταματήσει. Να πρόκειται άραγε για το μαυσωλείο;
Αφού προχωράμε τα πρώτα λίγα μέτρα και προσπερνάμε τα παραπήγματα, συνειδητοποιώ ότι περπατάμε ανάμεσα σε τάφους. Ο ευρύτερος χώρος που φιλοξενεί το εβδομαδιαίο τελετουργικό των δερβίσηδων είναι νεκροταφείο!
Στο μεταξύ όσο πλησιάζουμε προς το κτίσμα με την κωνοειδή στέγη, τόσο πυκνώνει το πλήθος που βαδίζει όπως εμείς προς τον ίδιο στόχο. Μάλλον έχουμε έρθει στο σωστό μέρος κι ας μην του φαινόταν εκ πρώτης όψεως.
Κόσμος και ντουνιάς! Άντρες με τις πάλλευκες κελεμπίες τους, γυναίκες με τα πολύχρωμά τους, σεβάσμιοι γέροντες αλλά και νεότεροι με την καλύπτρα προσευχής στο κεφάλι, χαριτωμένες παιδικές φατσούλες που τρέχουν παντού ανάμεσά μας, ακόμα και βυζασταρούδια που θηλάζουν στην αγκαλιά της μάνας τους. Φωτογραφικός παράδεισος. Πού αλλού θα ξαναβρούμε συγκεντρωμένη τέτοια ανθρωπολογική ποικιλία;
Δεν χρειάστηκαν ούτε πέντε λεπτά για να βεβαιωθούμε ότι οι φωτογραφικές μας όχι μόνο δεν επιφέρουν δυσφορία, μα αντίθετα προκαλούν ένα ενδιαφέρον που θα προτιμούσαμε να μην υπήρχε, όπως για παράδειγμα το γεγονός ότι ορισμένοι στήνονται επί τούτου μόλις αντιλαμβάνονται ότι τους σημαδεύει ο φακός. Μην ποζάρετε παιδιά, δεν υπάρχει περίπτωση να σας βγάλω έτσι. Σιγά μην εισακουστώ! Ακόμα κι όταν στρέψω αλλού την μηχανή, με την άκρη του ματιού αντιλαμβάνομαι ότι κρατάνε την πόζα μήπως και … Αρχίζω να το διασκεδάζω.
Περί σουφισμού
Ο σουφισμός είναι μία, ας την πούμε έτσι, μυστικιστική και ασκητική έκφανση του Ισλάμ, και αφορά κυρίως στην σουνιτική εκδοχή του, απαντάται ωστόσο και στην σιϊτική παράδοση. Οι σούφι, ή αλλιώς δερβίσηδες, ανήκουν σε διάφορα «τάγματα» ή αδελφότητες (tariqa), που επιδιώκουν μέσα από συγκεκριμένες ιεροτελεστίες και τεχνικές να οδηγήσουν τα μέλη σε θρησκευτική έκσταση, πνευματικό εξαγνισμό, και εν τέλει εσωτερική γαλήνη.
Το τάγμα Καντιρίγια στο οποίο ανήκουν οι δερβίσηδες του Ομντουρμάν είναι ένα από τα πιο διαδεδομένα τάγματα σουφιστών στην Βόρεια Αφρική και το Σουδάν. Ιδρύθηκε κατά τον δωδέκατο αιώνα από τον περσικής καταγωγής Αμπντούλ Καντίρ Τζιλάνι (εξ ου και η ονομασία Καντιρίγια) κι από τότε γνώρισε σημαντική εξάπλωση σε όλο τον μουσουλμανικό κόσμο.
Ένας από του πολλούς που πήρανε την σκυτάλη ήταν και ο Σεϊχης Χαμέντ Αλ Νιλ, πνευματικός ηγέτης του δέκατου ένατου αιώνα, που είναι και θαμμένος εδώ, στο μαυσωλείο του, στην σκιά του οποίου καθόμαστε εν αναμονή της έναρξης του παρασκευιάτικου τελετουργικού. Λίγο πιο πέρα από μας ορθώνεται και το ομώνυμο τζαμί που χτίστηκε προς τιμή του, κι απ’ όπου μόλις τώρα ξεκίνησε να ακούγεται ήχος κρουστών. Τι λες; Πάμε να δούμε τι γίνεται;
Ο κύκλος
Στην αλάνα μπροστά από το τζαμί οι θεατές έχουν σχηματίσει έναν κύκλο, στο εσωτερικό του οποίου στέκουν μερικοί άντρες με λευκές κελεμπίες και ντέφια στα χέρια. Κάθε τόσο κάποιος από τους θεατές πετάγεται στη μέση του κύκλου, ρίχνει μερικές στροφές εν είδη σύντομης ζεϊμπεκιάς και αμέσως ξαναβγαίνει για να περάσει ο επόμενος, και ούτω καθ’ εξής. Μεταξύ αυτών και μικρά παιδιά, που δεν υπολείπονται σε διάθεση συμμετοχής και χορευτικές φιγούρες.
Σε λίγο η ένταση των κρουστών ανεβαίνει. Στους άντρες με τα ντέφια έχουν πλέον προστεθεί και αρκετοί τυμπανιστές που δίνουν τα ρέστα τους στο ρυθμικό γκάπα γκούπα, ώσπου …
… να’τοι, έρχονται! Ενδεδυμένοι οι περισσότεροι με πράσινες κελεμπίες στο χρώμα του Ισλάμ, με κόκκινα σιρίτια στα μανίκια και γύρω από τη λαιμόκοψη, με χαϊμαλιά από χάντρες κρεμασμένα στο στήθος, μαγκούρες στα χέρια και διάφορα ευφάνταστα καπέλα στο κεφάλι, καταφθάνουν οι δερβίσηδες από την αντίθετη πλευρά της αλάνας, με αλαλαγμούς και τραγούδια, παραταγμένοι στη σειρά σαν μπλοκ σε διαδήλωση.
Ύστερα από μια σύντομη κυκλική πορεία μέχρι το τζαμί, αμέσως μετά ξεκινάει η «Μαντίχ».
Πρόκειται για ψαλμούς ευχαριστιών προς το προφήτη Μοχάμεντ συνοδεία χορού στο ρυθμό των τυμπάνων. Ανάμεσα στους δερβίσηδες ξεχωρίζω αμέσως τον «δικό μου», τον τύπο με τα ράστα και το διαβολικά σπινθηροβόλο βλέμμα, κάτι σαν σουδανική απάντηση σ’ έναν Μπομπ Μάρλεϊ που πρόλαβε να γεράσει. Δεν ξέρω τι ρόλο παίζει στην θρησκευτική του κοινότητα, πάντως εδώ στον χορό τον κόβω στα μέσα και στα έξω, πανταχού παρόντα και τα πάντα πληρούντα,!
La illaha illalah
Μετά την ολοκλήρωση της Μαντίχ, η τελετή περνάει στη δεύτερη και πιο παρατεταμένη φάση της, αυτή της «Ζικρ» Η Ζικρ συνίσταται στην αδιάκοπη και εν χορώ, σχεδόν υπνωτική επανάληψη της πρώτης «σαχάντα» ή αλλιώς του πρώτου στίχου της ισλαμικής δήλωσης πίστης, la illaha illalah (δεν υπάρχει άλλος θεός από τον Θεό).
Μαζί με τους δερβίσηδες επαναλαμβάνει και το πλήθος.
Ήδη κάποιοι από τους σούφι έχουν μπει στη μέση του κύκλου και κινούνται κατά μόνας, ο ένας χοροπηδώντας πάνω κάτω, ο άλλος περπατώντας και ψέλνοντας, κάποιος τρίτος χτυπώντας ρυθμικά το κοντάρι τους στο έδαφος, όλοι τους με πέλματα γυμνά και εμφανώς χαμένοι ο καθένας στην κοσμάρα του.
La illaha illalah! La illaha illalah! Ξανά και ξανά. Πόσο αλήθεια διαφέρει μεθοδολογικά η ατέρμονη λιτανεία του «δεν υπάρχει άλλος θεός από τον Θεό» από την αντίστοιχη συνεχή επανάληψη των μάντρας στην οποία επιδίδονται οι βουδιστές καλόγεροι για να μπουν σε κατάσταση διαλογισμού;
Τώρα μέσα στον κύκλο προστίθενται κι άλλοι δερβίσηδες σε φευγάτη κατάσταση. Μερικοί έχουν ανάψει λιβάνια και σκορπάνε το άρωμά του προς τους πιστούς κουνώντας ρυθμικά το λιβανιστήρι καθώς χορεύουν. La illaha illalah! La illaha illalah!
Tον βάφτισα μέσα μου «ο τρελάρας με την σφυρίχτρα». Φοράει κελεμπία “patchwork” και εν γένει ξεχωρίζει από τις ιδιαιτερότητες και των υπόλοιπων αξεσουάρ: αντί κοντάρι κρατάει δόρυ στο δεξί, μια μπρούτζινη κανάτα στο άλλο χέρι, ενώ διάφορα μεταλλικά αντικείμενα κρέμονται από την ζώνη του κι έχει κι ένα κλειδί περασμένο στο λαιμό του. Μα το πλέον χαρακτηριστικό απ’ όλα είναι η σφυρίχτρα - κι αυτή προσαρμοσμένη στο λαιμό μ’ ένα κορδόνι – μέσα στην οποία φυσάει λυσσαλέα σαν τροχονόμος κάθε φορά που περιστρέφεται, σκορπώντας με την ευκαιρία το (απροσδιόριστης υφής) υγρό της κανάτας. La illaha illalah! La illaha illalah!
Όσο για τον Σουδανό Μπομπ Μάρλει, δεν παραπέμπει ούτε κατά διάνοια σε άνθρωπο που έχει περιπέσει σε πνευματική έκσταση. Αντίθετα δείχνει να τα έχει τετρακόσια και ν’ απολαμβάνει το τζέρτζελο απολύτως διαυγής. Το δε μάτι του γυαλίζει πονηρά όσο και την πρώτη στιγμή που τον είδα.
Μα και στο πλήθος δεν διακρίνω μια αμιγώς θρησκευτική θέρμη. Πλάι στην ευσέβεια είναι φανερό ότι συνυπάρχουν η γιορτινή διάθεση, η ευκαιρία για συναισθηματική έκφραση, το πρόσφορο έδαφος για κοινωνική συναναστροφή.
Εδώ θα συναντηθούν οι φίλοι, χωρίς να χρειαστεί γι αυτό να κλειστεί κάποιο ραντεβού, εδώ θα σμίξουν αυθόρμητα και οι γυναίκες από διάφορες συνοικίες του Χαρτούμ, ενώ η τελετή προσφέρεται και ως μια θαυμάσια αφορμή για οικογενειακή έξοδο, μ’ ένα πολύχρωμο θέαμα κατάλληλο για παιδιά. Μια ιερουργία σαν πανηγύρι. La illaha illalah! La illaha illalah!
Ο ήλιος πάει να δύσει και μαζί του θα βασιλέψουν οι χοροί. Σε λίγο θα σιγήσει το μυριόστομο ρεφραίν la illaha illalah! για ν΄ακουστεί το Allahu akbar της συλλογικής προσευχής που θα κλείσει το τελετουργικό.
Ήρθε πια η στιγμή του τσαγιού και της κουβεντούλας
Last edited by a moderator:
