hydronetta
Member
- Μηνύματα
- 4.171
- Likes
- 14.604
- Επόμενο Ταξίδι
- ???
- Ταξίδι-Όνειρο
- όπου δεν έχω πάει
Περιεχόμενα
- Κεφάλαιο 1
- Χαρτούμ - Φτώχεια κ Καλή Καρδιά
- Ομντουρμάν - Χορεύοντας με τους Δερβίσηδες
- Κοράλλια κ Λαμαρίνες
- Κάσαλα - Πίστη ζυμωμένη απο πηλό
- Naqa & Mussawarat
- Οι πυραμίδες της Meroe
- Karima: τάφοι, πυραμίδες, ναοί και το εμβληματικό βουνό Jebel Barkal
- Παλιά Dongola: χριστιανικά μνημεία
- Kerma: προϊστορία και ξεχασμένα βασίλεια
- Οι..καταρράκτες του Νείλου κι οι βραχογραφίες
- Soleb: τα μυγάκια του Χίτσκοκ
- Sai: ένα νησί καταμεσίς του Νείλου
- Έρημος
- Χαρτούμ
- Επιμύθιο
ΚΟΡΑΛΛΙΑ ΚΑΙ ΛΑΜΑΡΙΝΕΣ
Η καλή μέρα, λένε, φαίνεται από το πρωί. Έτσι λοιπόν ούτε ίχνος Δυτικού στην πτήση μας από Χαρτούμ για Πορτ Σουδάν. Είναι ηλίου φαεινότερο ότι θα κάνουμε μαύρα μάτια στο εξής μέχρι να ξαναδούμε εκπρόσωπο της λευκής φυλής. Ήτοι πετάμε για (πολύ) βαθύ Σουδάν. Τι καλύτερο να ζητήσει κανείς;
Με πληθυσμό που αγγίζει το μισό εκατομμύριο, το Πορτ Σουδάν είναι το βασικό λιμάνι της χώρας πάνω στην Ερυθρά. Ωραίο δεν το λες, ούτε όμως και άσχημο. Συμπαθητικό. Ειδικότερα δε ο παραθαλάσσιος δρόμος που σουλατσάρουμε τώρα κατά μήκος του μόλου, με θέα στα απέναντι ντοκ φορτοεκφόρτωσης κερδίζει άνετα τον επιθετικό χαρακτηρισμό «ευχάριστος».
Στην αίσθηση αυτή συμβάλλει αποφασιστικά η ήπια διαμόρφωση της παραλιακής ως χώρος περιπάτου και ψυχαγωγίας, η τελευταία προσαρμοσμένη στα ταπεινά οικονομικά μέσα της συντριπτικής πλειοψηφίας του πληθυσμού. Παγκάκια και παρτέρια για δωρεάν χάζι, μπιλιάρδα και ναργιλέδες για τους μερακλήδες, και μικρά αναψυκτήρια για χαλάρωση, με τις γνώριμες παγκοσμιοποιημένες πλαστικές καρέκλες αραδιασμένες μπροστά στη θάλασσα.
Δεν προλάβαμε καλά καλά να κάτσουμε σ’ ένα απ’ αυτά τα μαγαζάκια και να’ σου καταφτάνει στο τραπέζι μας αχνιστός καφές με κάρδαμο κερασμένος από τη διπλανή οικογένεια.
- Γουέλκαμ του Σουντάν!
- Καλώς σας βρίσκουμε!
Θα το λέω συνέχεια, κι ας επαναλαμβάνομαι: αυτός ο πληθυσμός μας έχει σκλαβώσει με την ευγένεια, την καλοσύνη και την κοινωνικότητά του.
Ίδια αντιμετώπιση και από τον νεαρούλη στη ρεσεψιόν του καταλύματος. Στο ερώτημά μου πώς θα βγάλουμε εισιτήρια λεωφορείου για να μεταβούμε σε δυο μέρες στην Κάσαλα, «μην σας απασχολεί, θα το κανονίσω εγώ, θα στείλω αύριο το πρωί τον ξάδερφό μου με το μηχανάκι να πάει να σας τα πάρει από τον σταθμό». Του αφήνω το ασήμαντο για μας αντίτιμο (ναύλος δώδεκα ευρώ για δυο άτομα, για μια απόσταση πεντακοσίων χιλιομέτρων) και βγαίνουμε για βραδινό.
Μια πολιτεία από κοράλλια
Όσο κι αν το Πορτ Σουδάν διαθέτει κάποιες συμπαθητικές γωνιές, δεν δικαιολογούν από μόνες τους μια επίσκεψη. Αν δεν ανήκεις στο πλήρωμα κάποιου πλοίου οπότε και μπορεί να βρεθείς εδώ κατ’ ανάγκη, δύο είναι οι λόγοι για να έρθεις αυτοβούλως, και αμφότεροι σχετίζονται με τα κοράλλια.
Ο ένας αφορά αποκλειστικά σε έμπειρους δύτες και την χρυσή ευκαιρία να καταδυθούν στους εκπληκτικούς κοραλλιογενείς υφάλους στ’ ανοιχτά του Πορτ Σουδάν, από τους ωραιότερους παγκοσμίως σύμφωνα με τους ειδικούς.
Ο άλλος απέχει λιγότερο από εξήντα χιλιόμετρα νότια, εκεί όπου κατευθυνόμαστε τώρα, και αφορά στα ερείπια του παλιού λιμανιού του Σουάκιν, του οποίου τα οικήματα χτίστηκαν όλα από … κοράλλια. Απίστευτο; Και όμως! Εφόσον το κατεξοχήν διαθέσιμο φυσικό προϊόν της περιοχής είναι τα κοράλλια εν αφθονία, σ’ αυτά στραφήκανε και οι μαστόροι για οικοδομικό υλικό. Και για του λόγου το αληθές, ιδού και κάποια δείγματα:
Το γεγονός εξάλλου ότι το Σουάκιν έχει χαρακτηρισθεί από την UNESCO ως μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς δεν είναι άσχετο με αυτήν την ιδιαιτερότητά του ως προς την οικοδομική πρώτη ύλη.
(Παρένθεση: Όσο παράδοξη και εξωτική κι αν ακούγεται η χρήση του κοραλλιού ως οικοδομικό υλικό, το Σουάκιν δεν κατέχει ωστόσο την παγκόσμια αποκλειστικότητα. Ανάλογη χρήση γίνεται και νοτιότερα, στην ανατολική ακτή της Αφρικής που βλέπει στον Ινδικό και αποτελεί συστατικό στοιχείο της αρχιτεκτονικής παράδοσης σουαχίλι. Βλέπε για παράδειγμα ταξίδι στην Κένυα, στο νησάκι Λαμού ΚΕΝΥΑ 4 - ΛΑΜΟΥ, ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ΣΟΥΑΧΙΛΙ | Κώστας Ζυρίνης & Ισαβέλλα Μπερτράν).
Μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα - οπότε και οι Άγγλοι έχτισαν το Πορτ Σουδάν ως νέο τόπο υποδοχής πλοίων μεγαλύτερου βυθίσματος - το Σουάκιν ήταν το βασικό λιμάνι του Σουδάν στην Ερυθρά Θάλασσα. Με ιστορία που μετράει πάνω από δύο χιλιετίες, η επικρατούσα αρχαιολογική εκδοχή το ταυτίζει με την τοποθεσία της αρχαίας Πτολεμαΐδας Θηρών.
Μετά από μια περίοδο σημαντικής ακμής κατά την ρωμαϊκή εποχή και σχετικής αφάνειας στη συνέχεια, το Σουάκιν βγαίνει και πάλι δυναμικά στο προσκήνιο κατά τον δέκατο αιώνα, οπότε και εμφανίζεται για πρώτη φορά με τη σύγχρονη ονομασία του. Από τότε, και για περισσότερο από χίλια χρόνια, καθιερώνεται ως η βασική πύλη της Αφρικής προς την Μέκκα, την Μεδίνα και την Ιερουσαλήμ, δηλαδή προς τις τρεις ιερές πόλεις που περιλαμβάνει το προσκύνημα των Αφρικανών μουσουλμάνων, το λεγόμενο «χατζ».
Εκτός όμως από τόπο διαμετακόμισης πιστών, το Σουάκιν διέπρεψε ανά τους αιώνες και σ’ έναν πολύ λιγότερο ευγενή – απεχθή για την ακρίβεια - πλην άκρως προσοδοφόρο, κλάδο των μεταφορών: αυτόν της διακίνησης ανθρώπινης σάρκας προς πώληση, από τα βάθη της Αφρικής ως τα λιμάνια της Τζέντα και του Καϊρου, κι από κει στα πολυπληθή σκλαβοπάζαρα.
Βασικό στοιχείο της επιτυχίας του Σουάκιν αποτέλεσε η σπάνια γεωμορφολογία του. Πρόκειται για ένα νησί που στην πορεία συνδέθηκε τεχνητά με την ηπειρωτική ακτή μέσω μιας στενής λωρίδας γης, με αποτέλεσμα να μοιάζει από ψηλά σαν κεφάλι που στηρίζεται σ’ έναν πολύ λεπτό λαιμό. Το δε σύμπλεγμα περιβάλλεται από αβαθή λιμνοθάλασσα, ιδανική για τα χαμηλού βυθίσματος αραβικά σκαριά, τα επονομαζόμενα «ντάου», που κυριαρχούσαν για αιώνες στην Ερυθρά και την Αραβική θάλασσα.
Ορίστε! (η λήψη δεν είναι δικιά μας, την βρήκα στο διαδίκτυο και αγνοώ τον αυτουργό)
Προκειμένου να διευκολυνθεί η διέλευση προς το λιμάνι, ανοίχτηκε ένα κανάλι τριών χιλιομέτρων μέσα από τον κοραλλιογενή ύφαλο και τα προϊόντα του «ξεμπαζώματος» (δηλαδή τα κοράλλια) χρησιμοποιήθηκαν στην κατασκευή των οικημάτων στο νησί, με την συμπληρωματική χρήση ξύλινων υποστυλωμάτων και την επικάλυψη των προσόψεων με σοβά.
Η παρακμή του Σουάκιν ξεκινά από τις αρχές του περασμένου αιώνα, όταν εκτοπίστηκε από το Πορτ Σουδάν ως κύριο λιμάνι της χώρας. Εκατό χρόνια εγκατάλειψης έχουν πλέον μετατρέψει την κοραλλόκτιστη πολιτεία σε μια ερειπωμένη πόλη-φάντασμα. Σαν να λέμε δηλαδή σε σκηνικό ιδανικό για κυνηγούς του παράδοξου. Εξ ου και η πολύωρη εκστατική περιπλάνηση του ζεύγους Ζυρ-Ισα ανάμεσα στα γκρεμισμένα οικήματα. Η ευφορία σ’ αυτές τις περιπτώσεις δεν έχει να κάνει μόνο - ούτε ίσως κυρίως - με αυτά που βλέπουν τα μάτια κι επιχειρεί ν’ αποτυπώσει ο φακός όσο με αυτά που νοιώθει η καρδιά όταν σε συνθήκες μοναχικής επίσκεψης μπορεί επιτέλους να αναδυθεί, έστω και σαν ψευδαίσθηση, η πεμπτουσία κάθε πραγματικού ταξιδιού: η συναρπαστική αίσθηση της ανακάλυψης.
Της λαμαρίνας, της σκουριάς και του σάπιου ξύλου
Η πραγματικά όμως αξεπέραστη για μένα «ανακάλυψη» (ή μήπως θα έπρεπε καλύτερα να πω «αποκάλυψη»
δεν είναι τελικά το αρχαίο Σουάκιν, μα όσα θα δούμε ένα-δυο χιλιόμετρα παραπέρα, κοντά στο σημείο όπου ο τεχνητός «λαιμός» του νησιού ενώνεται με την ηπειρωτική ακτή.
Ένας πολυπληθής παραγκομαχαλάς φτιαγμένος εξ ολοκλήρου από κάθε λογής ανακυκλώσιμα απορρίμματα. Παρατημένοι τσιμεντόλιθοι, πεταμένες πρόκες, περισσεύματα από λαμαρίνες, σάπια ξύλα, φθαρμένα λάστιχα, υπολείμματα σκοινιών, μέχρι και σκουριασμένοι πάτοι βαρελιών, τίποτε μα τίποτε δεν πάει χαμένο, όλα μα όλα βρίσκουν την χρήση τους εδώ. Χαμοκέλες-ψηφιδωτά, κατασκευασμένες από τα πιο απίθανα υλικά, στους πιο απίθανους συνδυασμούς, σαν μπαλωμένες κουρελούδες σκορπισμένες στην τύχη πάνω στην λάσπη.
Ζωή που βουλιάζει στο βούρκο. Άνθρωποι και σκουπίδια. Άνθρωποι ΣΤΑ σκουπίδια.
Κι αν έχουν δει τα μάτια μου – και τι δεν έχουν δει… - κι αν έχω «μπολιαστεί» (θεωρητικά) με εικόνες απόλυτης ένδειας ανά τον κόσμο, κι όμως τούτη εδώ μου μοιάζει σαν να ξεπερνάει κάθε προηγούμενη. Ή έτσι μου φαίνεται αυτή τη στιγμή, τι σημασία έχει εξάλλου; Σε τέτοια ιλιγγιώδη βάθη εξαθλίωσης και μόνο η σκέψη της σύγκρισης μιας απύθμενης φτώχειας με μια άλλη κάπου αλλού, μου μοιάζει ανίερη.
Σιωπή λοιπόν. Και ντροπή. Αβυσσαλέα. Γι αυτά που καταγράφει ο φακός. Για την έστω και περιορισμένη ευμάρειά μου. Για τους «πολιτισμένους» της χώρας μου που διαθέτουν τα πάντα από τα αναγκαία και συνέχεια γκρινιάζουν για περισσότερα από τα περιττά και που έχουν τον θράσος να θεωρούν κατώτερους και απολίτιστους κάτι ανθρώπους σαν αυτούς εδώ. Τους πραγματικούς πρωταθλητές της ζωής. Τους Ολυμπιονίκες της επιβίωσης. Που δεν έχουν καν επίγνωση του άθλου τους. Ούτε βεβαίως της αναγνώρισης και τους σεβασμού που τους οφείλουμε.
Πώς διάολο καταφέρνουν μέσα σε τέτοια σκόνη, λασπουριά και μπίχλα, χωρίς τρεχούμενο νερό ούτε για δείγμα, και χωρίς εν γένει νερό καθαρό έστω σε κουβά, να διατηρούν τόσο άψογα τα ρούχα τους και πάλλευκες σαν χιόνι τις κελεμπίες τους;
Πώς γίνεται να βγαίνουν τόσα περιποιημένα παιδάκια, με απαστράπτουσες σχολικές στολές μέσα από χαμόσπιτα από τσιμεντόλιθο και άθλια λαμαρινένια παραπήγματα;
Ποιες ηρωικές μανάδες φροντίζουν να ντύσουν τη φτώχεια τους με χρώματα περισώζοντας την αξιοπρέπεια της καθαριότητας μέσα από τα σκουπίδια;
«Για μένα το λοιπόν, το πιο εκπληκτικό, πιο επιβλητικό, πιο μυστηριακό και πιο μεγάλο» είναι τούτοι εδώ οι άνθρωποι.
Αρχιτέκτονες της φαντασίας και της επινοητικότητας που χτίζουν με το τίποτε.
Μικροί θεοί της ανάγκης που ξέρουν να τα βγάζουν πέρα με αέρα κοπανιστό. Και που παρ’ όλα αυτά, δεν απλώνουν το χέρι να ζητήσουν. Που δεν τους περνάει από το μυαλό ν’ αρπάξουν από τον άλλο. Που όχι μόνο δεν απειλούν τους δυο χαζοξένους με τις φωτογραφικές τους μηχανές αξίας επαρκούς να θρέψει τον συνοικισμό τους για έξι μήνες, παρά τους υποδέχονται με χαμόγελo και ανοιχτή καρδιά.
Όταν λοιπόν εσύ ο τάχα μου πολιτισμένος μπορέσεις να μου βρεις έναν, έστω μόνο έναν, καλοζωισμένο δυτικό ικανό για τόσα και τέτοια κατορθώματα επιβίωσης με ανάλογη αξιοπρέπεια και ηθικές αξίες, έλα να τα ξαναπούμε. Μέχρι τότε όμως χαμήλωσε το κεφάλι με σεβασμό και κράτα το στόμα σου κλειστό. Είναι το λιγότερο που μπορείς να κάνεις.
Επιμύθιο
Το βράδυ πίσω στο Πορτ Σουδάν μας περιμένει ο φάκελος με τα εισιτήρια του λεωφορείου για την Κάσαλα μαζί με τέσσερα ευρώ σε σουδανικά χαρτονομίσματα. Τα ρέστα σας από τα εισιτήρια, διευκρινίζει ο νεαρούλης στην ρεσεψιόν. Είχα κάνει λάθος, κόστιζαν λιγότερο απ’ όσο νόμιζα.
(Δηλαδή τελική τιμή τέσσερα ευρώ το άτομο για μια διαδρομή πεντακοσίων χιλιομέτρων…!)
Του τείνω ένα από τα χαρτονομίσματα αξίας δύο περίπου ευρώ, χίλια ευχαριστώ του λέω, ένα ελάχιστο δώρο για τον κόπο σας, κι εκείνος οπισθοχωρεί λες και τον χτύπησε ηλεκτρικό ρεύμα. Νο, νο μάνταμ, χαρά μου και καθήκον μου, εμείς σας ευχαριστούμε που ήρθατε στη χώρα μας, καλό ταξίδι να’χετε και την ευλογία του Αλλάχ πάντα μαζί σας.
Όχι, δεν ήταν κάποια δήθεν άρνηση τυπικής ευγένειας. Αρνήθηκε σθεναρά μέχρι τέλους το φιλοδώρημα, ευτελούς αξίας για μας, που ωστόσο για εκείνον αντιστοιχούσε σε μισό μεροκάματο. Κι εγώ αναγκαστικά υποχώρησα όταν κατάλαβα ότι η επιμονή μου κινδύνευε ν’ αγγίξει τα όρια της προσβολής. Γιατί άμα το καλοσκεφτείς είναι ασέβεια να θες να εξαργυρώνεις με χρήμα κάτι που σου προσφέρθηκε με την καρδιά. Κι αυτό ήταν το τελευταίο μάθημα πολιτισμού της ημέρας.
Η καλή μέρα, λένε, φαίνεται από το πρωί. Έτσι λοιπόν ούτε ίχνος Δυτικού στην πτήση μας από Χαρτούμ για Πορτ Σουδάν. Είναι ηλίου φαεινότερο ότι θα κάνουμε μαύρα μάτια στο εξής μέχρι να ξαναδούμε εκπρόσωπο της λευκής φυλής. Ήτοι πετάμε για (πολύ) βαθύ Σουδάν. Τι καλύτερο να ζητήσει κανείς;
Με πληθυσμό που αγγίζει το μισό εκατομμύριο, το Πορτ Σουδάν είναι το βασικό λιμάνι της χώρας πάνω στην Ερυθρά. Ωραίο δεν το λες, ούτε όμως και άσχημο. Συμπαθητικό. Ειδικότερα δε ο παραθαλάσσιος δρόμος που σουλατσάρουμε τώρα κατά μήκος του μόλου, με θέα στα απέναντι ντοκ φορτοεκφόρτωσης κερδίζει άνετα τον επιθετικό χαρακτηρισμό «ευχάριστος».
Στην αίσθηση αυτή συμβάλλει αποφασιστικά η ήπια διαμόρφωση της παραλιακής ως χώρος περιπάτου και ψυχαγωγίας, η τελευταία προσαρμοσμένη στα ταπεινά οικονομικά μέσα της συντριπτικής πλειοψηφίας του πληθυσμού. Παγκάκια και παρτέρια για δωρεάν χάζι, μπιλιάρδα και ναργιλέδες για τους μερακλήδες, και μικρά αναψυκτήρια για χαλάρωση, με τις γνώριμες παγκοσμιοποιημένες πλαστικές καρέκλες αραδιασμένες μπροστά στη θάλασσα.
Δεν προλάβαμε καλά καλά να κάτσουμε σ’ ένα απ’ αυτά τα μαγαζάκια και να’ σου καταφτάνει στο τραπέζι μας αχνιστός καφές με κάρδαμο κερασμένος από τη διπλανή οικογένεια.
- Γουέλκαμ του Σουντάν!
- Καλώς σας βρίσκουμε!
Θα το λέω συνέχεια, κι ας επαναλαμβάνομαι: αυτός ο πληθυσμός μας έχει σκλαβώσει με την ευγένεια, την καλοσύνη και την κοινωνικότητά του.
Ίδια αντιμετώπιση και από τον νεαρούλη στη ρεσεψιόν του καταλύματος. Στο ερώτημά μου πώς θα βγάλουμε εισιτήρια λεωφορείου για να μεταβούμε σε δυο μέρες στην Κάσαλα, «μην σας απασχολεί, θα το κανονίσω εγώ, θα στείλω αύριο το πρωί τον ξάδερφό μου με το μηχανάκι να πάει να σας τα πάρει από τον σταθμό». Του αφήνω το ασήμαντο για μας αντίτιμο (ναύλος δώδεκα ευρώ για δυο άτομα, για μια απόσταση πεντακοσίων χιλιομέτρων) και βγαίνουμε για βραδινό.
Μια πολιτεία από κοράλλια
Όσο κι αν το Πορτ Σουδάν διαθέτει κάποιες συμπαθητικές γωνιές, δεν δικαιολογούν από μόνες τους μια επίσκεψη. Αν δεν ανήκεις στο πλήρωμα κάποιου πλοίου οπότε και μπορεί να βρεθείς εδώ κατ’ ανάγκη, δύο είναι οι λόγοι για να έρθεις αυτοβούλως, και αμφότεροι σχετίζονται με τα κοράλλια.
Ο ένας αφορά αποκλειστικά σε έμπειρους δύτες και την χρυσή ευκαιρία να καταδυθούν στους εκπληκτικούς κοραλλιογενείς υφάλους στ’ ανοιχτά του Πορτ Σουδάν, από τους ωραιότερους παγκοσμίως σύμφωνα με τους ειδικούς.
Ο άλλος απέχει λιγότερο από εξήντα χιλιόμετρα νότια, εκεί όπου κατευθυνόμαστε τώρα, και αφορά στα ερείπια του παλιού λιμανιού του Σουάκιν, του οποίου τα οικήματα χτίστηκαν όλα από … κοράλλια. Απίστευτο; Και όμως! Εφόσον το κατεξοχήν διαθέσιμο φυσικό προϊόν της περιοχής είναι τα κοράλλια εν αφθονία, σ’ αυτά στραφήκανε και οι μαστόροι για οικοδομικό υλικό. Και για του λόγου το αληθές, ιδού και κάποια δείγματα:
Το γεγονός εξάλλου ότι το Σουάκιν έχει χαρακτηρισθεί από την UNESCO ως μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς δεν είναι άσχετο με αυτήν την ιδιαιτερότητά του ως προς την οικοδομική πρώτη ύλη.
(Παρένθεση: Όσο παράδοξη και εξωτική κι αν ακούγεται η χρήση του κοραλλιού ως οικοδομικό υλικό, το Σουάκιν δεν κατέχει ωστόσο την παγκόσμια αποκλειστικότητα. Ανάλογη χρήση γίνεται και νοτιότερα, στην ανατολική ακτή της Αφρικής που βλέπει στον Ινδικό και αποτελεί συστατικό στοιχείο της αρχιτεκτονικής παράδοσης σουαχίλι. Βλέπε για παράδειγμα ταξίδι στην Κένυα, στο νησάκι Λαμού ΚΕΝΥΑ 4 - ΛΑΜΟΥ, ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ΣΟΥΑΧΙΛΙ | Κώστας Ζυρίνης & Ισαβέλλα Μπερτράν).
Μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα - οπότε και οι Άγγλοι έχτισαν το Πορτ Σουδάν ως νέο τόπο υποδοχής πλοίων μεγαλύτερου βυθίσματος - το Σουάκιν ήταν το βασικό λιμάνι του Σουδάν στην Ερυθρά Θάλασσα. Με ιστορία που μετράει πάνω από δύο χιλιετίες, η επικρατούσα αρχαιολογική εκδοχή το ταυτίζει με την τοποθεσία της αρχαίας Πτολεμαΐδας Θηρών.
Μετά από μια περίοδο σημαντικής ακμής κατά την ρωμαϊκή εποχή και σχετικής αφάνειας στη συνέχεια, το Σουάκιν βγαίνει και πάλι δυναμικά στο προσκήνιο κατά τον δέκατο αιώνα, οπότε και εμφανίζεται για πρώτη φορά με τη σύγχρονη ονομασία του. Από τότε, και για περισσότερο από χίλια χρόνια, καθιερώνεται ως η βασική πύλη της Αφρικής προς την Μέκκα, την Μεδίνα και την Ιερουσαλήμ, δηλαδή προς τις τρεις ιερές πόλεις που περιλαμβάνει το προσκύνημα των Αφρικανών μουσουλμάνων, το λεγόμενο «χατζ».
Εκτός όμως από τόπο διαμετακόμισης πιστών, το Σουάκιν διέπρεψε ανά τους αιώνες και σ’ έναν πολύ λιγότερο ευγενή – απεχθή για την ακρίβεια - πλην άκρως προσοδοφόρο, κλάδο των μεταφορών: αυτόν της διακίνησης ανθρώπινης σάρκας προς πώληση, από τα βάθη της Αφρικής ως τα λιμάνια της Τζέντα και του Καϊρου, κι από κει στα πολυπληθή σκλαβοπάζαρα.
Βασικό στοιχείο της επιτυχίας του Σουάκιν αποτέλεσε η σπάνια γεωμορφολογία του. Πρόκειται για ένα νησί που στην πορεία συνδέθηκε τεχνητά με την ηπειρωτική ακτή μέσω μιας στενής λωρίδας γης, με αποτέλεσμα να μοιάζει από ψηλά σαν κεφάλι που στηρίζεται σ’ έναν πολύ λεπτό λαιμό. Το δε σύμπλεγμα περιβάλλεται από αβαθή λιμνοθάλασσα, ιδανική για τα χαμηλού βυθίσματος αραβικά σκαριά, τα επονομαζόμενα «ντάου», που κυριαρχούσαν για αιώνες στην Ερυθρά και την Αραβική θάλασσα.
Ορίστε! (η λήψη δεν είναι δικιά μας, την βρήκα στο διαδίκτυο και αγνοώ τον αυτουργό)
Προκειμένου να διευκολυνθεί η διέλευση προς το λιμάνι, ανοίχτηκε ένα κανάλι τριών χιλιομέτρων μέσα από τον κοραλλιογενή ύφαλο και τα προϊόντα του «ξεμπαζώματος» (δηλαδή τα κοράλλια) χρησιμοποιήθηκαν στην κατασκευή των οικημάτων στο νησί, με την συμπληρωματική χρήση ξύλινων υποστυλωμάτων και την επικάλυψη των προσόψεων με σοβά.
Η παρακμή του Σουάκιν ξεκινά από τις αρχές του περασμένου αιώνα, όταν εκτοπίστηκε από το Πορτ Σουδάν ως κύριο λιμάνι της χώρας. Εκατό χρόνια εγκατάλειψης έχουν πλέον μετατρέψει την κοραλλόκτιστη πολιτεία σε μια ερειπωμένη πόλη-φάντασμα. Σαν να λέμε δηλαδή σε σκηνικό ιδανικό για κυνηγούς του παράδοξου. Εξ ου και η πολύωρη εκστατική περιπλάνηση του ζεύγους Ζυρ-Ισα ανάμεσα στα γκρεμισμένα οικήματα. Η ευφορία σ’ αυτές τις περιπτώσεις δεν έχει να κάνει μόνο - ούτε ίσως κυρίως - με αυτά που βλέπουν τα μάτια κι επιχειρεί ν’ αποτυπώσει ο φακός όσο με αυτά που νοιώθει η καρδιά όταν σε συνθήκες μοναχικής επίσκεψης μπορεί επιτέλους να αναδυθεί, έστω και σαν ψευδαίσθηση, η πεμπτουσία κάθε πραγματικού ταξιδιού: η συναρπαστική αίσθηση της ανακάλυψης.
Της λαμαρίνας, της σκουριάς και του σάπιου ξύλου
Η πραγματικά όμως αξεπέραστη για μένα «ανακάλυψη» (ή μήπως θα έπρεπε καλύτερα να πω «αποκάλυψη»
δεν είναι τελικά το αρχαίο Σουάκιν, μα όσα θα δούμε ένα-δυο χιλιόμετρα παραπέρα, κοντά στο σημείο όπου ο τεχνητός «λαιμός» του νησιού ενώνεται με την ηπειρωτική ακτή.
Ένας πολυπληθής παραγκομαχαλάς φτιαγμένος εξ ολοκλήρου από κάθε λογής ανακυκλώσιμα απορρίμματα. Παρατημένοι τσιμεντόλιθοι, πεταμένες πρόκες, περισσεύματα από λαμαρίνες, σάπια ξύλα, φθαρμένα λάστιχα, υπολείμματα σκοινιών, μέχρι και σκουριασμένοι πάτοι βαρελιών, τίποτε μα τίποτε δεν πάει χαμένο, όλα μα όλα βρίσκουν την χρήση τους εδώ. Χαμοκέλες-ψηφιδωτά, κατασκευασμένες από τα πιο απίθανα υλικά, στους πιο απίθανους συνδυασμούς, σαν μπαλωμένες κουρελούδες σκορπισμένες στην τύχη πάνω στην λάσπη.
Ζωή που βουλιάζει στο βούρκο. Άνθρωποι και σκουπίδια. Άνθρωποι ΣΤΑ σκουπίδια.
Κι αν έχουν δει τα μάτια μου – και τι δεν έχουν δει… - κι αν έχω «μπολιαστεί» (θεωρητικά) με εικόνες απόλυτης ένδειας ανά τον κόσμο, κι όμως τούτη εδώ μου μοιάζει σαν να ξεπερνάει κάθε προηγούμενη. Ή έτσι μου φαίνεται αυτή τη στιγμή, τι σημασία έχει εξάλλου; Σε τέτοια ιλιγγιώδη βάθη εξαθλίωσης και μόνο η σκέψη της σύγκρισης μιας απύθμενης φτώχειας με μια άλλη κάπου αλλού, μου μοιάζει ανίερη.
Σιωπή λοιπόν. Και ντροπή. Αβυσσαλέα. Γι αυτά που καταγράφει ο φακός. Για την έστω και περιορισμένη ευμάρειά μου. Για τους «πολιτισμένους» της χώρας μου που διαθέτουν τα πάντα από τα αναγκαία και συνέχεια γκρινιάζουν για περισσότερα από τα περιττά και που έχουν τον θράσος να θεωρούν κατώτερους και απολίτιστους κάτι ανθρώπους σαν αυτούς εδώ. Τους πραγματικούς πρωταθλητές της ζωής. Τους Ολυμπιονίκες της επιβίωσης. Που δεν έχουν καν επίγνωση του άθλου τους. Ούτε βεβαίως της αναγνώρισης και τους σεβασμού που τους οφείλουμε.
Πώς διάολο καταφέρνουν μέσα σε τέτοια σκόνη, λασπουριά και μπίχλα, χωρίς τρεχούμενο νερό ούτε για δείγμα, και χωρίς εν γένει νερό καθαρό έστω σε κουβά, να διατηρούν τόσο άψογα τα ρούχα τους και πάλλευκες σαν χιόνι τις κελεμπίες τους;
Πώς γίνεται να βγαίνουν τόσα περιποιημένα παιδάκια, με απαστράπτουσες σχολικές στολές μέσα από χαμόσπιτα από τσιμεντόλιθο και άθλια λαμαρινένια παραπήγματα;
Ποιες ηρωικές μανάδες φροντίζουν να ντύσουν τη φτώχεια τους με χρώματα περισώζοντας την αξιοπρέπεια της καθαριότητας μέσα από τα σκουπίδια;
«Για μένα το λοιπόν, το πιο εκπληκτικό, πιο επιβλητικό, πιο μυστηριακό και πιο μεγάλο» είναι τούτοι εδώ οι άνθρωποι.
Αρχιτέκτονες της φαντασίας και της επινοητικότητας που χτίζουν με το τίποτε.
Μικροί θεοί της ανάγκης που ξέρουν να τα βγάζουν πέρα με αέρα κοπανιστό. Και που παρ’ όλα αυτά, δεν απλώνουν το χέρι να ζητήσουν. Που δεν τους περνάει από το μυαλό ν’ αρπάξουν από τον άλλο. Που όχι μόνο δεν απειλούν τους δυο χαζοξένους με τις φωτογραφικές τους μηχανές αξίας επαρκούς να θρέψει τον συνοικισμό τους για έξι μήνες, παρά τους υποδέχονται με χαμόγελo και ανοιχτή καρδιά.
Όταν λοιπόν εσύ ο τάχα μου πολιτισμένος μπορέσεις να μου βρεις έναν, έστω μόνο έναν, καλοζωισμένο δυτικό ικανό για τόσα και τέτοια κατορθώματα επιβίωσης με ανάλογη αξιοπρέπεια και ηθικές αξίες, έλα να τα ξαναπούμε. Μέχρι τότε όμως χαμήλωσε το κεφάλι με σεβασμό και κράτα το στόμα σου κλειστό. Είναι το λιγότερο που μπορείς να κάνεις.
Επιμύθιο
Το βράδυ πίσω στο Πορτ Σουδάν μας περιμένει ο φάκελος με τα εισιτήρια του λεωφορείου για την Κάσαλα μαζί με τέσσερα ευρώ σε σουδανικά χαρτονομίσματα. Τα ρέστα σας από τα εισιτήρια, διευκρινίζει ο νεαρούλης στην ρεσεψιόν. Είχα κάνει λάθος, κόστιζαν λιγότερο απ’ όσο νόμιζα.
(Δηλαδή τελική τιμή τέσσερα ευρώ το άτομο για μια διαδρομή πεντακοσίων χιλιομέτρων…!)
Του τείνω ένα από τα χαρτονομίσματα αξίας δύο περίπου ευρώ, χίλια ευχαριστώ του λέω, ένα ελάχιστο δώρο για τον κόπο σας, κι εκείνος οπισθοχωρεί λες και τον χτύπησε ηλεκτρικό ρεύμα. Νο, νο μάνταμ, χαρά μου και καθήκον μου, εμείς σας ευχαριστούμε που ήρθατε στη χώρα μας, καλό ταξίδι να’χετε και την ευλογία του Αλλάχ πάντα μαζί σας.
Όχι, δεν ήταν κάποια δήθεν άρνηση τυπικής ευγένειας. Αρνήθηκε σθεναρά μέχρι τέλους το φιλοδώρημα, ευτελούς αξίας για μας, που ωστόσο για εκείνον αντιστοιχούσε σε μισό μεροκάματο. Κι εγώ αναγκαστικά υποχώρησα όταν κατάλαβα ότι η επιμονή μου κινδύνευε ν’ αγγίξει τα όρια της προσβολής. Γιατί άμα το καλοσκεφτείς είναι ασέβεια να θες να εξαργυρώνεις με χρήμα κάτι που σου προσφέρθηκε με την καρδιά. Κι αυτό ήταν το τελευταίο μάθημα πολιτισμού της ημέρας.
Last edited by a moderator:
