isabelle
Member
- Μηνύματα
- 902
- Likes
- 4.165
Περιεχόμενα
- Κεφάλαιο 1
- Ασκήσεις επι χάρτου
- Όλα ξεκίνησαν απτη Βόρεια Κορέα
- Πίσω στα θρανία
- Τασκένδη του θρύλου, του ονείρου, της κατάρρευσης
- Διπρόσωπη Χίβα
- Μια φορά κ έναν καιρό ηταν εδω μια θάλασσα
- Ατέρμονη αλυσίδα καταστροφής
- Στο δρόμο για την Άσγκαμπατ
- Κούνυα Ούργκενς
- Ασγκαμπάτ κεκλεισμένων των θυρών
- Το κουρδιστό ομοίωμα
- Μετά τον Νιγιαζοφ τι;
- Στη γη της αρχαίας Μαργιανής
- Τελευταία Έξοδος
- Μπουχάρα σα μαγικό χαλί
- Σαμαρκάνδη της τέχνης κ του αίματος
- Στη γη της αρχαίας Σογδιάνης
- Ο Μέγας περίεργος
- Στη χώρα των αλόγων
- Συνέχεια απο Κιργιστάν
- Επίλογος
Κούνυα Ούργκενς
Από τη στιγμή που μας παρέδωσε με κάθε επισημότητα τα απαραίτητα εισιτήρια εισόδου στον αρχαιολογικό χώρο, ο λιανός ανθρωπάκος με τη στραπατσαρισμένη στολή του φύλακα δεν λέει να ξεμακρύνει ρούπι από κοντά μας. Σε όλη τη διάρκεια της περιήγησης, μας ακολουθεί σταθερά σε απόσταση δώδεκα βημάτων, κόβοντας ταχύτητα όταν επιβραδύνουμε, εξετάζοντας εμβριθώς το κάθε μνημείο μαζί μας σαν να το βλέπει κι ο ίδιος για πρώτη φορά και στέλνοντας μας κάθε τόσο ντροπαλά χαμόγελα αμηχανίας σε ανταπόδοση των δικών μας, καθώς άλλη γλώσσα επικοινωνίας μεταξύ μας δεν υφίσταται. Ας είναι. Σύμφωνα με το βιβλίο επισκεπτών που υπογράψαμε πριν μπούμε, πάνε ήδη τέσσερις μέρες από τότε που εμφανίστηκαν τελευταία φορά αλλοδαποί επισκέπτες στον αρχαιολογικό χώρο. Κάπως λοιπόν πρέπει κι αυτός να δικαιολογήσει το μισθό του και να σκοτώσει τη μοναξιά του, έτσι δεν είναι;
Δυτική όχθη αρχαίου Ώξου, ή άλλως πως Άμου Ντάρια ποταμού, εκεί όπου Ουζμπεκιστάν και Τουρκμενιστάν στρέφουν επιδεικτικά την πλάτη τους το ένα στο άλλο. Πίσω μας, η ερημιά των συνόρων και μπροστά η χωρίς σύνορα έρημος. Και κάπου εκεί στο ανάμεσα, στριμωγμένα μεταξύ της βόρειας απόληξης της δολοφονικής Καράκουμ από τη μια, και της μεθοριακής γραμμής των δυο ψυχραμένων μεταξύ τους πρώην σοβιετικών Σταν από την άλλη, κείτονται τα υπολείμματα εκείνης που κάποτε υπήρξε μια από τις πιο περίλαμπρες πόλεις του ισλαμικού κόσμου και του Δρόμου του Μεταξιού για να σβήσει τελικά σε μια από τις αιματηρότερες καταγεγραμμένες σφαγές της ανθρώπινης Ιστορίας. Και τ’ όνομα αυτής: Κούνια Ούργκενς, αλλοτινή πρωτεύουσα της πάλαι ποτέ κραταιάς αυτοκρατορίας της Χορασμίας.
Ωι ωι μάνα μου
Μοχάμεντ ο Δεύτερος ονομαζόταν ο άντρας που το 1212 απέσπασε την Περσία από τους Τούρκους Σελτζούκους, οπότε και αυτοχρίστηκε «Σάχης της Χορασμίας». Προφανώς έκρινε ότι ο τίτλος του ηγεμόνα του έπεφτε πλέον λίγος. Ο Αλλάχ να σε φυλάει από καβαλημένα καλάμια με ιδεασμό μεγαλείου. Μεθυσμένος από την επιτυχία, ο εν λόγω είδε ξαφνικά την εξοχότητά του ως κάτι μεταξύ Αλέξανδρου σε ασιατικό ριμέικ και Ναπολέοντα πριν την ώρα του, με αποτέλεσμα ν’ αρχίσει να πουλάει τσαμπουκά δεξιά κι αριστερά, χωρίς ωστόσο να υπολογίζει και τις σχετικές συνέπειες. Έτσι, όταν ο Μογγόλος αυτοκράτορας Τζένγκινς Χαν αξίωσε επανόρθωση για τη δολοφονία τετρακοσίων πενήντα ομοεθνών του εμπόρων που κατακρεουργήθηκαν με το καλημέρα μόλις πάτησαν το πόδι τους στη Χορασμία, ο νεόκοπος Σάχης θεώρησε ενδεδειγμένη απάντηση να κάψει τα γένια δύο εκ των Μογγόλων απεσταλμένων και να τους στείλει πίσω πεσκέσι, εφοδιασμένους επιπροσθέτως με το κεφάλι του τρίτου πρεσβευτή σε συσκευασία δώρου. Επρόκειτο για μια κίνηση που, επιεικώς και κοσμίως, θα χαρακτηρίζαμε το λιγότερο ως επιπόλαιη, ιδιαίτερα απέναντι σ’ έναν κάπως … οξύθυμο τύπο όπως ο Τζένγκις Χαν. Το πιστοποιεί δυστυχώς η φρικιαστική συνέχεια.
Λες για να υπογραμμίσουν καλύτερα το μέγεθος του ολέθρου, μετριούνται στα δάχτυλα τα μνημεία που στέκουν ακόμα όρθια ανάμεσα στα ερείπια της ισοπεδωμένης Κούνια Ούργκενς: τα αντικριστά μαυσωλεία Νετζαμεντίν Κούμπρα και Σουλτάν Αλί,
το Σουλτάν Τεκές όπου και ο τάφος του πατέρα του απερίσκεπτου Μοχάμεντ,
το Ιλ Αρσλάν με το αριστοτεχνικό κωνικό του δώμα - προάγγελος κατά δυόμισι αιώνες της αρχιτεκτονικής τελειότητας της Σαμαρκάνδης -
και το επιβλητικότερο όλων, το μαυσωλείο Τουραμπέγκ Χανύμ, με το γιγάντιο ημερολόγιο στο εσωτερικό του γαλάζιου δώματος να χλευάζει σιωπηρά την ανθρώπινη ασημαντότητα μπροστά στο άπειρο του χρόνου.
Λίγες δεκάδες μέτρα πιο πέρα ο εξηντατετράμετρος μιναρές Γκουτλούνγκ Τιμούρ, δεύτερος ψηλότερος σε όλη την Κεντρασία, είναι ότι απόμεινε από το κεντρικό τζαμί της αρχαίας πόλης.
Περιδιαβαίνοντας ως μοναδικοί επισκέπτες ο Ζυρ κι εγώ τα σκόρπια απομεινάρια της αλλοτινής αίγλης, η σαρωτική μανία του μογγόλικου οδοστρωτήρα που πέρασε από δω πριν οκτακόσια χρόνια - μ’ ένα ριπλέι δυόμισι αιώνες αργότερα υπό τον Ταμερλάνο αυτή τη φορά - αναδύεται σχεδόν απτή μέσα από την εκκωφαντική σιωπή και την απέραντη ερήμωση του αρχαιολογικού χώρου. Επιστρέφει θαρρείς με το δαιμονισμένο άνεμο που αδιάκοπα φυσάει από τα ουζμπέκικα σύνορα, σέρνοντας μαζί του κάτι από τoν ανατριχιαστικό αχό της κλαγγής των όπλων και του ποδοβολητού των αλόγων πάνω στο γυμνό χώμα της στέπας ανατολικά του Ώξου λίγο πριν αυτά διαβούν το ποτάμι για να σκορπίσουν το θάνατο οι Μογγόλοι ιππείς τους.
Λίγους μήνες μετά την επιστροφή των πρεσβευτών με τα καψαλισμένα γένια, τα στίφη του Τζένγκις Χαν ξεχύνονται στη Χορασμία για να πάρουν εκδίκηση, ξεσπώντας αρχικά την οργή τους πάνω στη Σαμαρκάνδη και την Μπουχάρα που τις κάνουν στο άψε σβήσε καλοκαιρινές, για να στραφούν αμέσως μετά στην Κούνυα Ούργκενς να πάρουν εκδίκηση κι από κει. Και τι εκδίκηση… Πάνω από εκατό χιλιάδες σωριασμένα κορμιά, κατά τους μετριοπαθέστερους υπολογισμούς, έβαψαν κόκκινο το χώμα της πόλης το 1220. Ωστόσο, Πέρσης χρονικογράφος της εποχής κάνει λόγο για πενήντα χιλιάδες Μογγόλους που πήραν κατά μέσο όρο από εικοσιτέσσερα κεφάλια έκαστος, ανεβάζοντας έτσι τον πήχη των νεκρών στον ασύλληπτο αριθμό του ενός εκατομμυρίου διακοσίων χιλιάδων! Με βάση αυτήν τη μαρτυρία εξάλλου, το συγκεκριμένο μακελειό φιγουράρει, μαζί με αυτό της Μερβ (αρχαίας Μαργιανής) ένα χρόνο αργότερα, στο τοπ τεν της διαχρονικής λίστας των μαχών με τα περισσότερα θύματα από εμφάνισης ανθρώπου επί της Γης. Ώι ώι μάνα μου, ώι ώι μάνα μου, που έλεγε κι ο ποιητής…
Η Πύλη της Κολάσεως
Με τον βλοσυρό εντεταλμένο του τουρκμένικου οργανισμού τουρισμού στο τιμόνι του αυτοκινήτου, καταπίνουμε σιωπηρά τα ατελείωτα χιλιόμετρα της Καράκουμ βυθισμένοι σε σκέψεις μελαγχολικές και γκρίζες σαν το μουντό πέπλο σκόνης που θολώνει το τοπίο. Αυτή τη στιγμή τουλάχιστον, αδυνατώ να σκεφτώ την Ιστορία με όρους επιτευγμάτων φιλοσοφικών, καλλιτεχνικών, επιστημονικών ή άλλων, κι ολόκληρη η πορεία του ανθρώπινου γένους μου μοιάζει σαν μια ατέρμονη αιμάτινη ροή και τίποτε παραπάνω. Σιγά μην περίμενε η ανθρωπότητα τις ευκολίες της εξ’ αποστάσεως εξόντωσης για να υπάρξει παραγωγική στον τομέα του ολέθρου. Και πριν την έλευση των όπλων μαζικής καταστροφής, μια χαρά αποδοτικότητα επέδειξε στα μακελειά χειροτεχνίας, οι θύτες αντίκρυ στα θύματά τους, να τα πετσοκόβουν ένα-ένα και εξ επαφής χωρίς περιττές αναστολές μπροστά στα βλέμματα τρόμου, δίχως οίκτο στις κραυγές ικεσίας.
Η έρημος στο μεταξύ συνεχίζει να αντιγράφει ακούραστα τον εαυτό της. Μόνα σημάδια ζωής, μερικές σποραδικές δρομάδες που μασουλάνε αγκαθωτά στην άκρη του δρόμου ή κάποιο σπάνιο φορτηγό που χάνεται στον ορίζοντα μέσα σ’ ένα σύννεφο σκόνης.
Στα εφτακόσια και βάλε χιλιόμετρα οδικής διαδρομής από τα βόρεια σύνορα της χώρας μέχρι την πρωτεύουσα Άσγκαμπατ, ένας ασήμαντος οικισμός παρεμβάλλεται όλος κι όλος, ένα συνονθύλευμα από παραπήγματα, παροπλισμένα οχήματα σοβιετικής εποχής, καμήλες και καμηλάκια και τρεις-τέσσερις σκόρπιες γιούρτες, οι πρώτες που συναντάμε στο κεντρασιατικό οδοιπορικό μας.
Μια παρέα από παιδιά διακόπτουν το παιχνίδι τους για να μας πλησιάζουν ντροπαλά και γεμάτα περιέργεια. Δυο γυναίκες ψήνουν ψωμί σ’ έναν υπαίθριο χωμάτινο φούρνο. Μια τρίτη μας φωνάζει να μας φιλέψει μια κούπα γάλα καμήλας, ένα γάλα που είναι φανερό ότι δεν περισσεύει. Κι όμως δίνουμε μάχη για να δεχτεί από τα χέρια μας το πενιχρό χαρτονόμισμα. Οι άνθρωποι της Καράκουμ. Ποια άραγε ανάγκη και ποιες συγκυρίες του έφεραν να ζήσουν εδώ; Και, κυρίως: από τι ζούνε;
Και όμως αυτό το τόσο εχθρικό προς την ανθρώπινη επιβίωση περιβάλλον κρύβει στα σπλάχνα του έναν αμύθητο θησαυρό. Καλυμμένα από το σάβανο της άμμου, βαθειά στα έγκατα της γης, αναπαύονται τα πέμπτα μεγαλύτερα κοιτάσματα φυσικού αερίου του πλανήτη. Κι εμείς τώρα ετοιμαζόμαστε να καταλύσουμε ακριβώς από πάνω τους. Κυριολεκτικά. Και για του λόγου το αληθές, αδιάψευστη απόδειξη του τι υπάρχει κάτω από τα πόδια μας, ο κρατήρας της Νταρβάζα ή αλλιώς «Η Πύλη της Κολάσεως», που καίει διακόσια μέτρα από το αντίσκηνο μας. Ένα ακόμη παράδοξο αυτού του ανεξάντλητου πλανήτη, αποτέλεσμα ανθρώπινου λάθους, ευτυχώς χωρίς ολέθριες συνέπειες αλλά αντίθετα άκρως θεαματικές!
Όλα ξεκίνησαν στις αρχές της δεκαετίας του ’70, τότε που στα πλαίσια των γεωλογικών ερευνών τους, οι Σοβιετικοί άνοιγαν τρύπες από δω κι από κει καταμεσής της Καράκουμ ώσπου... έκατσε η στραβή. Κάποια γεώτρηση χτύπησε απ’ ότι φαίνεται πάνω σ’ ένα υπόγειο σπήλαιο τίγκα στο φυσικό αέριο, το έδαφος κατέρρευσε, άνοιξε ένας κρατήρας καμιά εξηνταριά μέτρα διάμετρο, και το αέριο άρχισε ακαριαία ν’ ανεβαίνει στην επιφάνεια και να σκορπάει στην ατμόσφαιρα τα δηλητηριώδη συστατικά του. Στην προσπάθειά τους να αναχαιτίσουν άμεσα τη διαφαινόμενη καταστροφή, οι επιστήμονες της αποστολής προχώρησαν τότε στο πιο απλό και ανώδυνο που θα μπορούσαν να πράξουν: έβαλαν φωτιά στο αέριο, με την λογική εικασία ότι αυτό θα εξαντλούταν μέσα σε λίγες μέρες. Αμ δε. Σαράντα χρόνια από τότε, ο κρατήρας ακόμα φλέγεται….
Με τον έναστρο ουρανό πάνω από το κεφάλι μας και στα πόδια μας το πυρακτωμένο στόμα της κόλασης, η τελευταία μας νύχτα πριν την είσοδο μας στην Άσγκαμπατ σίγουρα δεν είναι απ’ αυτές που θα μπορούσαν να ξεχαστούν.
Για περισσότερες φωτογραφίες: Φωτογραφίες Ταξιδιών | Κώστας Ζυρίνης & Ισαβέλλα Μπερτράν
Τουρκμενιστάν 1, στο δρόμο για την Ασγκαμπατ: Τουρκμενιστάν | Κώστας Ζυρίνης & Ισαβέλλα Μπερτράν
Από τη στιγμή που μας παρέδωσε με κάθε επισημότητα τα απαραίτητα εισιτήρια εισόδου στον αρχαιολογικό χώρο, ο λιανός ανθρωπάκος με τη στραπατσαρισμένη στολή του φύλακα δεν λέει να ξεμακρύνει ρούπι από κοντά μας. Σε όλη τη διάρκεια της περιήγησης, μας ακολουθεί σταθερά σε απόσταση δώδεκα βημάτων, κόβοντας ταχύτητα όταν επιβραδύνουμε, εξετάζοντας εμβριθώς το κάθε μνημείο μαζί μας σαν να το βλέπει κι ο ίδιος για πρώτη φορά και στέλνοντας μας κάθε τόσο ντροπαλά χαμόγελα αμηχανίας σε ανταπόδοση των δικών μας, καθώς άλλη γλώσσα επικοινωνίας μεταξύ μας δεν υφίσταται. Ας είναι. Σύμφωνα με το βιβλίο επισκεπτών που υπογράψαμε πριν μπούμε, πάνε ήδη τέσσερις μέρες από τότε που εμφανίστηκαν τελευταία φορά αλλοδαποί επισκέπτες στον αρχαιολογικό χώρο. Κάπως λοιπόν πρέπει κι αυτός να δικαιολογήσει το μισθό του και να σκοτώσει τη μοναξιά του, έτσι δεν είναι;
Δυτική όχθη αρχαίου Ώξου, ή άλλως πως Άμου Ντάρια ποταμού, εκεί όπου Ουζμπεκιστάν και Τουρκμενιστάν στρέφουν επιδεικτικά την πλάτη τους το ένα στο άλλο. Πίσω μας, η ερημιά των συνόρων και μπροστά η χωρίς σύνορα έρημος. Και κάπου εκεί στο ανάμεσα, στριμωγμένα μεταξύ της βόρειας απόληξης της δολοφονικής Καράκουμ από τη μια, και της μεθοριακής γραμμής των δυο ψυχραμένων μεταξύ τους πρώην σοβιετικών Σταν από την άλλη, κείτονται τα υπολείμματα εκείνης που κάποτε υπήρξε μια από τις πιο περίλαμπρες πόλεις του ισλαμικού κόσμου και του Δρόμου του Μεταξιού για να σβήσει τελικά σε μια από τις αιματηρότερες καταγεγραμμένες σφαγές της ανθρώπινης Ιστορίας. Και τ’ όνομα αυτής: Κούνια Ούργκενς, αλλοτινή πρωτεύουσα της πάλαι ποτέ κραταιάς αυτοκρατορίας της Χορασμίας.
Ωι ωι μάνα μου
Μοχάμεντ ο Δεύτερος ονομαζόταν ο άντρας που το 1212 απέσπασε την Περσία από τους Τούρκους Σελτζούκους, οπότε και αυτοχρίστηκε «Σάχης της Χορασμίας». Προφανώς έκρινε ότι ο τίτλος του ηγεμόνα του έπεφτε πλέον λίγος. Ο Αλλάχ να σε φυλάει από καβαλημένα καλάμια με ιδεασμό μεγαλείου. Μεθυσμένος από την επιτυχία, ο εν λόγω είδε ξαφνικά την εξοχότητά του ως κάτι μεταξύ Αλέξανδρου σε ασιατικό ριμέικ και Ναπολέοντα πριν την ώρα του, με αποτέλεσμα ν’ αρχίσει να πουλάει τσαμπουκά δεξιά κι αριστερά, χωρίς ωστόσο να υπολογίζει και τις σχετικές συνέπειες. Έτσι, όταν ο Μογγόλος αυτοκράτορας Τζένγκινς Χαν αξίωσε επανόρθωση για τη δολοφονία τετρακοσίων πενήντα ομοεθνών του εμπόρων που κατακρεουργήθηκαν με το καλημέρα μόλις πάτησαν το πόδι τους στη Χορασμία, ο νεόκοπος Σάχης θεώρησε ενδεδειγμένη απάντηση να κάψει τα γένια δύο εκ των Μογγόλων απεσταλμένων και να τους στείλει πίσω πεσκέσι, εφοδιασμένους επιπροσθέτως με το κεφάλι του τρίτου πρεσβευτή σε συσκευασία δώρου. Επρόκειτο για μια κίνηση που, επιεικώς και κοσμίως, θα χαρακτηρίζαμε το λιγότερο ως επιπόλαιη, ιδιαίτερα απέναντι σ’ έναν κάπως … οξύθυμο τύπο όπως ο Τζένγκις Χαν. Το πιστοποιεί δυστυχώς η φρικιαστική συνέχεια.
Λες για να υπογραμμίσουν καλύτερα το μέγεθος του ολέθρου, μετριούνται στα δάχτυλα τα μνημεία που στέκουν ακόμα όρθια ανάμεσα στα ερείπια της ισοπεδωμένης Κούνια Ούργκενς: τα αντικριστά μαυσωλεία Νετζαμεντίν Κούμπρα και Σουλτάν Αλί,
το Σουλτάν Τεκές όπου και ο τάφος του πατέρα του απερίσκεπτου Μοχάμεντ,
το Ιλ Αρσλάν με το αριστοτεχνικό κωνικό του δώμα - προάγγελος κατά δυόμισι αιώνες της αρχιτεκτονικής τελειότητας της Σαμαρκάνδης -
και το επιβλητικότερο όλων, το μαυσωλείο Τουραμπέγκ Χανύμ, με το γιγάντιο ημερολόγιο στο εσωτερικό του γαλάζιου δώματος να χλευάζει σιωπηρά την ανθρώπινη ασημαντότητα μπροστά στο άπειρο του χρόνου.
Λίγες δεκάδες μέτρα πιο πέρα ο εξηντατετράμετρος μιναρές Γκουτλούνγκ Τιμούρ, δεύτερος ψηλότερος σε όλη την Κεντρασία, είναι ότι απόμεινε από το κεντρικό τζαμί της αρχαίας πόλης.
Περιδιαβαίνοντας ως μοναδικοί επισκέπτες ο Ζυρ κι εγώ τα σκόρπια απομεινάρια της αλλοτινής αίγλης, η σαρωτική μανία του μογγόλικου οδοστρωτήρα που πέρασε από δω πριν οκτακόσια χρόνια - μ’ ένα ριπλέι δυόμισι αιώνες αργότερα υπό τον Ταμερλάνο αυτή τη φορά - αναδύεται σχεδόν απτή μέσα από την εκκωφαντική σιωπή και την απέραντη ερήμωση του αρχαιολογικού χώρου. Επιστρέφει θαρρείς με το δαιμονισμένο άνεμο που αδιάκοπα φυσάει από τα ουζμπέκικα σύνορα, σέρνοντας μαζί του κάτι από τoν ανατριχιαστικό αχό της κλαγγής των όπλων και του ποδοβολητού των αλόγων πάνω στο γυμνό χώμα της στέπας ανατολικά του Ώξου λίγο πριν αυτά διαβούν το ποτάμι για να σκορπίσουν το θάνατο οι Μογγόλοι ιππείς τους.
Λίγους μήνες μετά την επιστροφή των πρεσβευτών με τα καψαλισμένα γένια, τα στίφη του Τζένγκις Χαν ξεχύνονται στη Χορασμία για να πάρουν εκδίκηση, ξεσπώντας αρχικά την οργή τους πάνω στη Σαμαρκάνδη και την Μπουχάρα που τις κάνουν στο άψε σβήσε καλοκαιρινές, για να στραφούν αμέσως μετά στην Κούνυα Ούργκενς να πάρουν εκδίκηση κι από κει. Και τι εκδίκηση… Πάνω από εκατό χιλιάδες σωριασμένα κορμιά, κατά τους μετριοπαθέστερους υπολογισμούς, έβαψαν κόκκινο το χώμα της πόλης το 1220. Ωστόσο, Πέρσης χρονικογράφος της εποχής κάνει λόγο για πενήντα χιλιάδες Μογγόλους που πήραν κατά μέσο όρο από εικοσιτέσσερα κεφάλια έκαστος, ανεβάζοντας έτσι τον πήχη των νεκρών στον ασύλληπτο αριθμό του ενός εκατομμυρίου διακοσίων χιλιάδων! Με βάση αυτήν τη μαρτυρία εξάλλου, το συγκεκριμένο μακελειό φιγουράρει, μαζί με αυτό της Μερβ (αρχαίας Μαργιανής) ένα χρόνο αργότερα, στο τοπ τεν της διαχρονικής λίστας των μαχών με τα περισσότερα θύματα από εμφάνισης ανθρώπου επί της Γης. Ώι ώι μάνα μου, ώι ώι μάνα μου, που έλεγε κι ο ποιητής…
Η Πύλη της Κολάσεως
Με τον βλοσυρό εντεταλμένο του τουρκμένικου οργανισμού τουρισμού στο τιμόνι του αυτοκινήτου, καταπίνουμε σιωπηρά τα ατελείωτα χιλιόμετρα της Καράκουμ βυθισμένοι σε σκέψεις μελαγχολικές και γκρίζες σαν το μουντό πέπλο σκόνης που θολώνει το τοπίο. Αυτή τη στιγμή τουλάχιστον, αδυνατώ να σκεφτώ την Ιστορία με όρους επιτευγμάτων φιλοσοφικών, καλλιτεχνικών, επιστημονικών ή άλλων, κι ολόκληρη η πορεία του ανθρώπινου γένους μου μοιάζει σαν μια ατέρμονη αιμάτινη ροή και τίποτε παραπάνω. Σιγά μην περίμενε η ανθρωπότητα τις ευκολίες της εξ’ αποστάσεως εξόντωσης για να υπάρξει παραγωγική στον τομέα του ολέθρου. Και πριν την έλευση των όπλων μαζικής καταστροφής, μια χαρά αποδοτικότητα επέδειξε στα μακελειά χειροτεχνίας, οι θύτες αντίκρυ στα θύματά τους, να τα πετσοκόβουν ένα-ένα και εξ επαφής χωρίς περιττές αναστολές μπροστά στα βλέμματα τρόμου, δίχως οίκτο στις κραυγές ικεσίας.
Η έρημος στο μεταξύ συνεχίζει να αντιγράφει ακούραστα τον εαυτό της. Μόνα σημάδια ζωής, μερικές σποραδικές δρομάδες που μασουλάνε αγκαθωτά στην άκρη του δρόμου ή κάποιο σπάνιο φορτηγό που χάνεται στον ορίζοντα μέσα σ’ ένα σύννεφο σκόνης.
Στα εφτακόσια και βάλε χιλιόμετρα οδικής διαδρομής από τα βόρεια σύνορα της χώρας μέχρι την πρωτεύουσα Άσγκαμπατ, ένας ασήμαντος οικισμός παρεμβάλλεται όλος κι όλος, ένα συνονθύλευμα από παραπήγματα, παροπλισμένα οχήματα σοβιετικής εποχής, καμήλες και καμηλάκια και τρεις-τέσσερις σκόρπιες γιούρτες, οι πρώτες που συναντάμε στο κεντρασιατικό οδοιπορικό μας.
Μια παρέα από παιδιά διακόπτουν το παιχνίδι τους για να μας πλησιάζουν ντροπαλά και γεμάτα περιέργεια. Δυο γυναίκες ψήνουν ψωμί σ’ έναν υπαίθριο χωμάτινο φούρνο. Μια τρίτη μας φωνάζει να μας φιλέψει μια κούπα γάλα καμήλας, ένα γάλα που είναι φανερό ότι δεν περισσεύει. Κι όμως δίνουμε μάχη για να δεχτεί από τα χέρια μας το πενιχρό χαρτονόμισμα. Οι άνθρωποι της Καράκουμ. Ποια άραγε ανάγκη και ποιες συγκυρίες του έφεραν να ζήσουν εδώ; Και, κυρίως: από τι ζούνε;
Και όμως αυτό το τόσο εχθρικό προς την ανθρώπινη επιβίωση περιβάλλον κρύβει στα σπλάχνα του έναν αμύθητο θησαυρό. Καλυμμένα από το σάβανο της άμμου, βαθειά στα έγκατα της γης, αναπαύονται τα πέμπτα μεγαλύτερα κοιτάσματα φυσικού αερίου του πλανήτη. Κι εμείς τώρα ετοιμαζόμαστε να καταλύσουμε ακριβώς από πάνω τους. Κυριολεκτικά. Και για του λόγου το αληθές, αδιάψευστη απόδειξη του τι υπάρχει κάτω από τα πόδια μας, ο κρατήρας της Νταρβάζα ή αλλιώς «Η Πύλη της Κολάσεως», που καίει διακόσια μέτρα από το αντίσκηνο μας. Ένα ακόμη παράδοξο αυτού του ανεξάντλητου πλανήτη, αποτέλεσμα ανθρώπινου λάθους, ευτυχώς χωρίς ολέθριες συνέπειες αλλά αντίθετα άκρως θεαματικές!
Όλα ξεκίνησαν στις αρχές της δεκαετίας του ’70, τότε που στα πλαίσια των γεωλογικών ερευνών τους, οι Σοβιετικοί άνοιγαν τρύπες από δω κι από κει καταμεσής της Καράκουμ ώσπου... έκατσε η στραβή. Κάποια γεώτρηση χτύπησε απ’ ότι φαίνεται πάνω σ’ ένα υπόγειο σπήλαιο τίγκα στο φυσικό αέριο, το έδαφος κατέρρευσε, άνοιξε ένας κρατήρας καμιά εξηνταριά μέτρα διάμετρο, και το αέριο άρχισε ακαριαία ν’ ανεβαίνει στην επιφάνεια και να σκορπάει στην ατμόσφαιρα τα δηλητηριώδη συστατικά του. Στην προσπάθειά τους να αναχαιτίσουν άμεσα τη διαφαινόμενη καταστροφή, οι επιστήμονες της αποστολής προχώρησαν τότε στο πιο απλό και ανώδυνο που θα μπορούσαν να πράξουν: έβαλαν φωτιά στο αέριο, με την λογική εικασία ότι αυτό θα εξαντλούταν μέσα σε λίγες μέρες. Αμ δε. Σαράντα χρόνια από τότε, ο κρατήρας ακόμα φλέγεται….
Με τον έναστρο ουρανό πάνω από το κεφάλι μας και στα πόδια μας το πυρακτωμένο στόμα της κόλασης, η τελευταία μας νύχτα πριν την είσοδο μας στην Άσγκαμπατ σίγουρα δεν είναι απ’ αυτές που θα μπορούσαν να ξεχαστούν.
Για περισσότερες φωτογραφίες: Φωτογραφίες Ταξιδιών | Κώστας Ζυρίνης & Ισαβέλλα Μπερτράν
Τουρκμενιστάν 1, στο δρόμο για την Ασγκαμπατ: Τουρκμενιστάν | Κώστας Ζυρίνης & Ισαβέλλα Μπερτράν
Attachments
Last edited by a moderator:
