taver
Member
- Μηνύματα
- 12.487
- Likes
- 28.955
- Ταξίδι-Όνειρο
- Iles Kerguelen
Περιεχόμενα
- Κεφάλαιο 1
- Κεφάλαιο 2: Απλά μαθήματα πολικής γεωγραφίας και ιστορίας
- Κεφάλαιο 3: Τα νησιά σήμερα
- Κεφάλαιο 4: Το ταξίδι ξεκινά
- Κεφάλαιο 5: Κρουαζιέρα!
- Κεφάλαιο 6: Στο βορειότερο οικισμό του κόσμου
- Κεφάλαιο 7: Η Θάλασσα…
- Κεφάλαιο 8: Σαββατόβραδο με beach party
- Κεφάλαιο 9: Η Ρώσικη πολική αρκούδα…
- Κεφάλαιο 10: Στη Ρωσία
- Κεφάλαιο 11: Το φιόρδ…
- Κεφάλαιο 12: Στον Πάγο
- Κεφάλαιο 13: Στον Πάγο (συνέχεια)
- Κεφάλαιο 14: Η κοιλάδα του αρκτικού θαύματος
- Κεφάλαιο 15: Roadtrip!
- Κεφάλαιο 16: Στην πόλη
- Κεφάλαιο 17: Εργασία κάτω από τη γη
- Κεφάλαιο 18: Επενδύοντας για το μέλλον μετά τον άνθρακα
Κεφάλαιο 14: Η κοιλάδα του αρκτικού θαύματος
Η τελευταία μας μέρα στα Σβάλμπαρντ, αισίως 26 Ιουνίου, ξεκίνησε και πάλι με ένα καλό πρωϊνό στο ξενοδοχείο και check-out από τα δωμάτια, ώσπου στις 8 το πρωί ακριβώς εμφανίστηκε η Λένα με ένα βαν. «Καλημέρα. Εσείς είστε για το τουρ; Τυχεροί είστε, θα είμαστε μόνοι μας σήμερα, οι τρείς σας κι εγώ.».
Το βανάκι της Λένα μας μετέφερε στο γραφείο της εταιρίας τους, καθώς για να πάμε το τουρ με τις γουρούνες που είχαμε κλείσει, έπρεπε να εφοδιαστούμε με ισοθερμικές στολές, κράνη, γάντια, γαλότσες κλπ. Βρήκαμε στολές στο μέγεθός μας, και τις φορέσαμε, με την αυστηρή οδηγία «μόλις τα βάλετε, βγείτε αμέσως έξω, γιατί εδώ μέσα μ΄ αυτά θα σκάσετε». Εν τω μεταξύ, η θέα από το παράθυρο ήταν αυτή:
Η Λένα που λέτε είναι μια Νορβηγίδα από το Μπέργκεν, που κάνει αυτή τη δουλειά, συνοδεύει τουρίστες σε τρεκ, σαφάρια κλπ. Δυο σεζόν μάλιστα, τις πέρασε στην Κρήτη, συνοδεύοντας Σκανδιναβούς πελάτες. Έχει φυσικά να διηγείται απίστευτες ιστορίες Ελληνικής τρέλας, από την οργάνωση των κρατικών υπηρεσιών στη χώρα μας. Αλλά και σκανδιναβικής τρέλας, όπως π.χ. με πελάτη της που επιχείρησε να περάσει το φαράγγι της Σαμαριάς με σαγιονάρες, που φυσικά τον εγκατέλειψαν στα μισά της διαδρομής. «Τρεις βάρδιες έχω σήμερα», μας λέει. Εσάς τώρα, κάτι άλλους στη μία, και κάτι άλλους στις 6. Έχω ήδη έτοιμα τα πράγματά μου, θα πάω κατευθείαν στο αεροδρόμιο, στις 9:10 πετάω (σ.σ. στην ίδια πτήση θα είμασταν)… «Επιτέλους, παίρνω άδεια, συνεχίζει. Πάω να βρω την φίλη μου (μεταφράστε εσείς όπως νομίζετε το «girlfriend») που μέναμε μαζί εδώ, και τώρα μετακόμισε πριν δυο βδομάδες στη νότια Νορβηγία…».
«Δεν έχω ξαναδεί Έλληνες εδώ στα Σβάλμπαρντ», μας λέει. «Και τώρα ξαφνικά, σε δυο μέρες είδα τέσσερις. Εσάς τους τρείς, κι είχα κι ένα τρεκ με έναν άλλο χθες». Ο κόσμος είναι μικρός, μάλλον μιλάει για αυτόν που πετύχαμε προχθές στην «κρουαζιέρα» στο Ny-Alesund, θα έκανε όντως ένα τρεκ χθες.
Η εκδρομή μας σήμερα, είναι για να κινηθούμε με γουρούνες, και να δούμε τη περιοχή πέριξ του Longyearbyen, όσο υπάρχουν δρόμοι. Το Longyearbyen βρίσκεται στην άκρη μιας κοιλάδας, η οποία καταλήγει στο Isfjorden. Η κοιλάδα ονομάζεται Adventdalen, και μαζί με τις κάθετες σ’ αυτήν υπό-κοιλάδες φιλοξενεί τα 7 ανθρακωρυχεία του Longyearbyen, την ίδια την πόλη, και τη μερίδα του λέοντος του πληθυσμού των νησιών. Επειδή εδώ υπάρχουν ανθρακωρυχεία, αλλά και άλλες εγκαταστάσεις, εξοχικά σπίτια, φάρμες με huskies, κ.ο.κ., υπάρχει και δρόμος που τη διατρέχει. Το όνομα της Adventdalen προέρχεται από παράφραση του Αγγλικού «adventure», κι όχι από το γερμανικό/σκανδιναβικό «Advent», που είναι η περίοδος του τελευταίου μήνα πριν τα Χριστούγεννα…
Παραδόξως, η ιστορία του Longyearbyen δεν ξεκίνησε από το ορυχείο του Longyear. Λίγα χρόνια πριν, το 1895, μια Νορβηγική εταιρία εγκαινίασε την σύνδεση της περιοχής με την ηπειρωτική Νορβηγία, και άνοιξε εδώ ένα ξενοδοχείο, στην περιοχή που σήμερα βρίσκεται το αεροδρόμιο, η οποία για το λόγο αυτό λέγεται Hotellneset. Το ξενοδοχείο μπορεί να απέτυχε και να έκλεισε τον επόμενο χρόνο, καταγράφηκε όμως ως η πρώτη δραστηριότητα στην περιοχή. Η πραγματική αρχή για την πόλη, όμως, έγινε με την πρώτη διεκδίκηση γης για ορυχεία στην περιοχή, η οποία έγινε το 1900 από μια Νορβηγική εταιρία, που όμως δεν είχε κεφάλαια για να την εκμεταλλευτεί. Ο Αμερικανός Longyear έτυχε να είναι εδώ για διακοπές με το οικογενειακό του σκάφος το 1901, και έδειξε ενδιαφέρον για τη γη, την οποία τελικά αγόρασε το 1905 για 18.000 Νορβηγικές Κορώνες. Τον επόμενο χειμώνα ξεκίνησε η εξόρυξη, με το Longyear και 40 ανθρακωρύχους να ξεχειμωνιάζουν εδώ.
Το ορυχείο συνέχισε να επεκτείνεται. Το χειμώνα το 1910, ήταν 73 οι εργάτες που τον πέρασαν εδώ. Τα διοικητικά στελέχη ήταν Αμερικανοί, ενώ οι εργάτες Νορβηγοί, που πληρωνόταν αρκετά παραπάνω από ότι στα ορυχεία της ηπειρωτικής Νορβηγίας, για να δεχθούν να δουλέψουν στις δύσκολες συνθήκες του χειμώνα στα νησιά. Με το Νορβηγικό εθνικισμό να εντείνεται, όμως, μετά την ανεξαρτητοποίηση της Νορβηγίας από τη Σουηδία το 1905, το Νορβηγικό κράτος επεφύλασσε κάθε άλλο παρά ευνοϊκή αντιμετώπιση στους Αμερικανούς και την πρόσβασή τους στην αγορά εργασίας τους. Παρ΄ όλα αυτά, η Αμερικανική εταιρία ήταν η πιο επιτυχημένη επιχείρηση εξόρυξης στα νησιά, και το Longyear City η μεγαλύτερη πόλη, παρά τις πάμπολλες διαμαρτυρίες για τη μεταχείριση των εργατών και τις μαζικές απολύσεις με τις οποίες τις επέλυαν. Παράλληλα, οι διεθνείς διαπραγματεύσεις για το καθεστώς των νησιών έδειχναν να καταλήγουν προς την εκχώρησή τους στη Νορβηγία, παρά τις μεγάλες καθυστερήσεις που προκάλεσαν ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος και η Οκτωβριανή επανάσταση. Οι Αμερικανοί, βλέποντας τα παραπάνω, αποφάσισαν να πουλήσουν την επιχείρηση, που εν τω μεταξύ είχε μεγαλώσει κι άλλο και είχε ανοίξει και δεύτερο ορυχείο, προτού απαξιωθεί από τον πόλεμο που θα τους επιφύλασσε μια Νορβηγική διακυβέρνηση. Αγοραστές βρέθηκαν το 1916, και ήταν ένα κονσόρτσιουμ Νορβηγών επιχειρηματιών, που αγοράσαν την επιχείρηση για 1,5 εκατομμύριο Κορώνες μετρητά και άλλα 2 εκατομμύρια Κορώνες σε μετοχές.
Μετά την αποχώρηση των Αμερικανών, η παραγωγή συνεχίστηκε στο ορυχείο, οι συνθήκες εργασίας δε βελτιώθηκαν, και τα ατυχήματα έγιναν συχνότερα (με σημαντικότερο μια έκρηξη που σκότωσε 26 εργάτες το 1920).
Η ζωή της πόλης, ακολουθούσε αυστηρά το ορυχείο. Ουσιαστικά υπήρχαν δυο τάξεις. Οι εργάτες, που διέμεναν μαζικά σε κοιτώνες των 6 ατόμων, και τα διοικητικά στελέχη, που είχαν σπίτια και έμεναν με τις οικογένειές τους. Οι εργάτες δεν ερχόταν σε επαφή με γυναίκες, μέχρι το 1929 που προσελήφθη η πρώτη σερβιτόρα στην καντίνα τους.
Αλλά όσο μεγάλωνε η παραγωγή, μεγάλωνε κι ο πληθυσμός της πόλης. Το 1925 είχαν φτάσει τους 500 που έμεναν εδώ όλο το χειμώνα, μεταξύ τους κι ο πρώτος παπάς της πόλης (που έκανε και το δάσκαλο για τα λιγοστά παιδιά). Φτιάχτηκε εκκλησία, νοσοκομείο και αργότερα και κανονικό σχολείο. Και η παραγωγή συνέχιζε να αυξάνει.
Ώσπου ήρθε το 1941. Όλα σταμάτησαν τότε. Τα νησιά εκκενώθηκαν, και οι Γερμανοί βομβάρδισαν τον οικισμό, και κατέβασαν και στρατό που αποτελείωσε ότι είχε μείνει όρθιο. Μόνο ένα-δυο κτίρια έμειναν όρθια. Οι σοβιετικοί μάλιστα έριξαν με εκρήξεις από μόνοι τους τα ορυχεία τους, για να μην πέσουν στα χέρια του εχθρού. Μετά το 1945, η παραγωγή σιγά σιγά ξανάρχισε, αλλά ο οικισμός δεν ξανακτίστηκε ως ενιαίος. Στην ίδια περιοχή κτίστηκαν χωριστές γειτονιές, οι Haugen και Skjaringa για το διοικητικό και κυβερνητικό προσωπικό, και οι Nybyen και Sverdrupbyen, πιο κοντά στα ορυχεία, για τους εργάτες. Σήμερα, ότι απομένει από αυτές τις γειτονιές, έχει ενσωματωθεί στο Longyearbyen. Το Nybyen (νέα πόλη) είναι το σημείο στο οποίο βρίσκεται το ξενοδοχείο μας, και από το παράθυρό μου βλέπω το Sverdrupbyen.
Τα χρόνια πέρασαν, τα ορυχεία άδειασαν, άνοιξαν άλλα, και η ζωή συνεχιζόταν. Τα πάντα στην περιοχή ανήκαν στην εταιρία – μοναδικές εξαιρέσεις, η εκκλησία, το σπίτι του Κυβερνήτη, και οι άλλες κρατικές υπηρεσίες. Ακόμα και την εργασία του παπά στο σχολείο την πλήρωνε η εταιρία. Ήταν company town, όπως το Ny-Alesund και οι σοβιετικές πόλεις πιο πέρα. Ο χάρτης στην παρακάτω φωτογραφία δείχνει με μαύρο τα κοιτάσματα που έχουν ήδη εκσκαφεί και ανασυρθεί γύρω από το Longyearbyen:
Αλλά τα χρόνια πέρασαν ακόμα περισσότερο. Η εταιρία δούλευε με μεγάλες ζημιές, οπότε κάποια στιγμή κρατικοποιήθηκε για να μην κλείσει. Συνετέλεσε βέβαια σ’ αυτό και η μείωση της διεθνής ζήτησης για άνθρακα, που συνεχίζεται ακόμα, με τον κόσμο να στρέφεται σε καθαρότερες πηγές ενέργειας. Η οποία με τη σειρά της οδήγησε σε κατάρρευση των διεθνών τιμών του άνθρακα. Αλλά και τα κόστη τους ήταν και παραμένουν ακόμη υψηλά καθώς η δομή των κοιτασμάτων δεν ταιριάζει στις σύγχρονες μεγάλες μηχανές που η τεχνολογία έχει κατασκευάσει, που θα μείωναν το κόστος. Μόνο το ορυχείο στη Sveagruva μπορεί να δουλέψει με τέτοιες μηχανές, σε όλο το νησί, και έτσι η έμφαση της παραγωγής σταδιακά μεταφέρεται εκεί.
Παράλληλα με τη ζημιογόνα λειτουργία των ορυχείων, με τη βοήθεια του πετρελαίου, η Νορβηγία γινόταν πλούσια χώρα, και πλέον η ζωή στα ορυχεία δεν ήταν ελκυστική για τους νέους Νορβηγούς, καθώς οι συνθήκες διαβίωσης εδώ ήταν σημαντικά υποδεέστερες από αυτές στην υπόλοιπη χώρα, ακόμα και στο φτωχότερο βορά. Η εταιρία δεν είχε κανένα συμφέρον να έχει υψηλή παραγωγή, ήθελε απλώς να συντηρεί την παρουσία της εδώ όσο το δυνατόν περισσότερο. Ταυτόχρονα, η εντεινόμενη σοβιετική παρουσία στα νησιά, με τον ψυχρό πόλεμο σε εξέλιξη, ενίσχυε τη δύναμη του τοπικού κυβερνήτη και των γραφείων του έναντι της εταιρίας (σήμερα ο «δημόσιος τομέας» των νησιών απασχολεί 20 άτομα, συν μερικούς ακόμα έκτακτους το καλοκαίρι, περισσότερα από ποτέ). Η κρατικοποιημένη εταιρία σταδιακά παραχώρησε χώρους και δραστηριότητες της εταιρίας στην κυβέρνηση, για πολιτική χρήση. Παράλληλα, άνοιξε και το νέο αεροδρόμιο, και οι συγκοινωνίες και η επικοινωνία με τα νησιά γίνανε πιο εύκολες και πιο αξιόπιστες.
Μετά τη λήξη του ψυχρού πολέμου, η Νορβηγία άλλαξε την πολιτική της απέναντι στα νησιά. Η πόλη, μετατράπηκε σε κανονική πόλη, με κανονικούς κατοίκους, κανονικά σπίτια για οικογένειες κλπ. Διαφορετικές οικονομικές δραστηριότητες άρχισαν να αναπτύσσονται, με πρώτο τον τουρισμό, που επισήμως άρχισε να επιτρέπεται από το 1989. Παράλληλα, αναπτύχθηκε κι ένα μεγάλο πανεπιστημιακό & ερευνητικό κέντρο, με εκατοντάδες άτομα προσωπικό. Και μαζί με όλα αυτά, ήρθαν και ένα σωρό συμπληρωματικές δραστηριότητες. Καταστήματα, μπαρ/εστιατόρια, κομμωτήρια, εταιρίες τηλεπικοινωνιών κλπ. Παράλληλα, οι επιδοτήσεις στην εταιρία των ορυχείων σταδιακά μειωνόταν σε αποδεκτά επίπεδα, με αποτέλεσμα την περικοπή των εξαιρετικά ζημιογόνων δραστηριοτήτων. Σήμερα, λιγότεροι από το 10% των κατοίκων της πόλης, κάπου 250 άτομα εργάζονται για την εταιρία των ορυχείων, η οποία, εκμεταλλευόμενη τη μαζική παραγωγή άνθρακα στη Sveagruva, έχει περάσει πλέον και πάλι στην κερδοφορία. Η γη στην πόλη, πλέον κατά το ένα τρίτο ανήκει στην εταιρεία των ορυχείων, ένα τρίτο ακόμα ανήκει στο πανεπιστήμιο και το υπόλοιπο ένα τρίτο ανήκει στην κυβέρνηση και φιλοξενεί όλα τα άλλα: Ιδιωτικές κατοικίες, υποδομές, τουρισμό, σχολεία κλπ.
Η ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια είναι αλματώδης. Κάποιος που έχει μια δεκαετία να έρθει εδώ, δε θα αναγνωρίσει παρά ελάχιστα μέρη. Ο πληθυσμός αυξάνει με ταχείς ρυθμούς, η πόλη είναι κάπου 100 ψυχές μεγαλύτερη χρόνο με το χρόνο.
Μια που το αναφέραμε, στη Sveagruva (που κατά λέξη σημαίνει «Σουηδικό ορυχείο», από τους αρχικούς ιδιοκτήτες του), υπάρχει μόνιμα πληθυσμός, κανείς όμως δε μένει μόνιμα εκεί. Αερομεταφέρονται για τις βάρδιες τους από το Longyearbyen, με τα ίδια μικρά αεροπλάνα που πετάνε και για το Ny-Alesund. Με περίπου το ίδιο αριθμητικά προσωπικό με το ορυχείο 7, το τελευταίο που δουλεύει ακόμα στο Longyearbyen, η παραγωγή στη Sveagruva είναι δεκαπλάσια. Οι βάρδιες είναι όπως στις πλατφόρμες πετρελαίου – 1 εβδομάδα εντατικής εργασίας, και μια εβδομάδα off, στο Longyearbyen. Δυστυχώς είναι off-limits για τους τουρίστες, καθώς εκδρομές με καραβάκια δεν υπάρχουν (ο κόλπος στον οποίο βρίσκεται έχει χαμηλή κυκλοφορία νερών, με αποτέλεσμα να είναι παγωμένος το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου) και ο μόνος τρόπος να φτάσει κανείς εκεί είναι με snowmobile, σκι ή έλκηθρο το χειμώνα. Γι’ αυτό, όπως καταλαβαίνετε, δεν πήγαμε. Δεν έχει άλλωστε ούτε μισή υποδομή ανοικτή για τουρίστες (ούτε ξενοδοχείο, ούτε τίποτα)…
Η τελευταία μας μέρα στα Σβάλμπαρντ, αισίως 26 Ιουνίου, ξεκίνησε και πάλι με ένα καλό πρωϊνό στο ξενοδοχείο και check-out από τα δωμάτια, ώσπου στις 8 το πρωί ακριβώς εμφανίστηκε η Λένα με ένα βαν. «Καλημέρα. Εσείς είστε για το τουρ; Τυχεροί είστε, θα είμαστε μόνοι μας σήμερα, οι τρείς σας κι εγώ.».
Το βανάκι της Λένα μας μετέφερε στο γραφείο της εταιρίας τους, καθώς για να πάμε το τουρ με τις γουρούνες που είχαμε κλείσει, έπρεπε να εφοδιαστούμε με ισοθερμικές στολές, κράνη, γάντια, γαλότσες κλπ. Βρήκαμε στολές στο μέγεθός μας, και τις φορέσαμε, με την αυστηρή οδηγία «μόλις τα βάλετε, βγείτε αμέσως έξω, γιατί εδώ μέσα μ΄ αυτά θα σκάσετε». Εν τω μεταξύ, η θέα από το παράθυρο ήταν αυτή:
Η Λένα που λέτε είναι μια Νορβηγίδα από το Μπέργκεν, που κάνει αυτή τη δουλειά, συνοδεύει τουρίστες σε τρεκ, σαφάρια κλπ. Δυο σεζόν μάλιστα, τις πέρασε στην Κρήτη, συνοδεύοντας Σκανδιναβούς πελάτες. Έχει φυσικά να διηγείται απίστευτες ιστορίες Ελληνικής τρέλας, από την οργάνωση των κρατικών υπηρεσιών στη χώρα μας. Αλλά και σκανδιναβικής τρέλας, όπως π.χ. με πελάτη της που επιχείρησε να περάσει το φαράγγι της Σαμαριάς με σαγιονάρες, που φυσικά τον εγκατέλειψαν στα μισά της διαδρομής. «Τρεις βάρδιες έχω σήμερα», μας λέει. Εσάς τώρα, κάτι άλλους στη μία, και κάτι άλλους στις 6. Έχω ήδη έτοιμα τα πράγματά μου, θα πάω κατευθείαν στο αεροδρόμιο, στις 9:10 πετάω (σ.σ. στην ίδια πτήση θα είμασταν)… «Επιτέλους, παίρνω άδεια, συνεχίζει. Πάω να βρω την φίλη μου (μεταφράστε εσείς όπως νομίζετε το «girlfriend») που μέναμε μαζί εδώ, και τώρα μετακόμισε πριν δυο βδομάδες στη νότια Νορβηγία…».
«Δεν έχω ξαναδεί Έλληνες εδώ στα Σβάλμπαρντ», μας λέει. «Και τώρα ξαφνικά, σε δυο μέρες είδα τέσσερις. Εσάς τους τρείς, κι είχα κι ένα τρεκ με έναν άλλο χθες». Ο κόσμος είναι μικρός, μάλλον μιλάει για αυτόν που πετύχαμε προχθές στην «κρουαζιέρα» στο Ny-Alesund, θα έκανε όντως ένα τρεκ χθες.
Η εκδρομή μας σήμερα, είναι για να κινηθούμε με γουρούνες, και να δούμε τη περιοχή πέριξ του Longyearbyen, όσο υπάρχουν δρόμοι. Το Longyearbyen βρίσκεται στην άκρη μιας κοιλάδας, η οποία καταλήγει στο Isfjorden. Η κοιλάδα ονομάζεται Adventdalen, και μαζί με τις κάθετες σ’ αυτήν υπό-κοιλάδες φιλοξενεί τα 7 ανθρακωρυχεία του Longyearbyen, την ίδια την πόλη, και τη μερίδα του λέοντος του πληθυσμού των νησιών. Επειδή εδώ υπάρχουν ανθρακωρυχεία, αλλά και άλλες εγκαταστάσεις, εξοχικά σπίτια, φάρμες με huskies, κ.ο.κ., υπάρχει και δρόμος που τη διατρέχει. Το όνομα της Adventdalen προέρχεται από παράφραση του Αγγλικού «adventure», κι όχι από το γερμανικό/σκανδιναβικό «Advent», που είναι η περίοδος του τελευταίου μήνα πριν τα Χριστούγεννα…
Παραδόξως, η ιστορία του Longyearbyen δεν ξεκίνησε από το ορυχείο του Longyear. Λίγα χρόνια πριν, το 1895, μια Νορβηγική εταιρία εγκαινίασε την σύνδεση της περιοχής με την ηπειρωτική Νορβηγία, και άνοιξε εδώ ένα ξενοδοχείο, στην περιοχή που σήμερα βρίσκεται το αεροδρόμιο, η οποία για το λόγο αυτό λέγεται Hotellneset. Το ξενοδοχείο μπορεί να απέτυχε και να έκλεισε τον επόμενο χρόνο, καταγράφηκε όμως ως η πρώτη δραστηριότητα στην περιοχή. Η πραγματική αρχή για την πόλη, όμως, έγινε με την πρώτη διεκδίκηση γης για ορυχεία στην περιοχή, η οποία έγινε το 1900 από μια Νορβηγική εταιρία, που όμως δεν είχε κεφάλαια για να την εκμεταλλευτεί. Ο Αμερικανός Longyear έτυχε να είναι εδώ για διακοπές με το οικογενειακό του σκάφος το 1901, και έδειξε ενδιαφέρον για τη γη, την οποία τελικά αγόρασε το 1905 για 18.000 Νορβηγικές Κορώνες. Τον επόμενο χειμώνα ξεκίνησε η εξόρυξη, με το Longyear και 40 ανθρακωρύχους να ξεχειμωνιάζουν εδώ.
Το ορυχείο συνέχισε να επεκτείνεται. Το χειμώνα το 1910, ήταν 73 οι εργάτες που τον πέρασαν εδώ. Τα διοικητικά στελέχη ήταν Αμερικανοί, ενώ οι εργάτες Νορβηγοί, που πληρωνόταν αρκετά παραπάνω από ότι στα ορυχεία της ηπειρωτικής Νορβηγίας, για να δεχθούν να δουλέψουν στις δύσκολες συνθήκες του χειμώνα στα νησιά. Με το Νορβηγικό εθνικισμό να εντείνεται, όμως, μετά την ανεξαρτητοποίηση της Νορβηγίας από τη Σουηδία το 1905, το Νορβηγικό κράτος επεφύλασσε κάθε άλλο παρά ευνοϊκή αντιμετώπιση στους Αμερικανούς και την πρόσβασή τους στην αγορά εργασίας τους. Παρ΄ όλα αυτά, η Αμερικανική εταιρία ήταν η πιο επιτυχημένη επιχείρηση εξόρυξης στα νησιά, και το Longyear City η μεγαλύτερη πόλη, παρά τις πάμπολλες διαμαρτυρίες για τη μεταχείριση των εργατών και τις μαζικές απολύσεις με τις οποίες τις επέλυαν. Παράλληλα, οι διεθνείς διαπραγματεύσεις για το καθεστώς των νησιών έδειχναν να καταλήγουν προς την εκχώρησή τους στη Νορβηγία, παρά τις μεγάλες καθυστερήσεις που προκάλεσαν ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος και η Οκτωβριανή επανάσταση. Οι Αμερικανοί, βλέποντας τα παραπάνω, αποφάσισαν να πουλήσουν την επιχείρηση, που εν τω μεταξύ είχε μεγαλώσει κι άλλο και είχε ανοίξει και δεύτερο ορυχείο, προτού απαξιωθεί από τον πόλεμο που θα τους επιφύλασσε μια Νορβηγική διακυβέρνηση. Αγοραστές βρέθηκαν το 1916, και ήταν ένα κονσόρτσιουμ Νορβηγών επιχειρηματιών, που αγοράσαν την επιχείρηση για 1,5 εκατομμύριο Κορώνες μετρητά και άλλα 2 εκατομμύρια Κορώνες σε μετοχές.
Μετά την αποχώρηση των Αμερικανών, η παραγωγή συνεχίστηκε στο ορυχείο, οι συνθήκες εργασίας δε βελτιώθηκαν, και τα ατυχήματα έγιναν συχνότερα (με σημαντικότερο μια έκρηξη που σκότωσε 26 εργάτες το 1920).
Η ζωή της πόλης, ακολουθούσε αυστηρά το ορυχείο. Ουσιαστικά υπήρχαν δυο τάξεις. Οι εργάτες, που διέμεναν μαζικά σε κοιτώνες των 6 ατόμων, και τα διοικητικά στελέχη, που είχαν σπίτια και έμεναν με τις οικογένειές τους. Οι εργάτες δεν ερχόταν σε επαφή με γυναίκες, μέχρι το 1929 που προσελήφθη η πρώτη σερβιτόρα στην καντίνα τους.
Αλλά όσο μεγάλωνε η παραγωγή, μεγάλωνε κι ο πληθυσμός της πόλης. Το 1925 είχαν φτάσει τους 500 που έμεναν εδώ όλο το χειμώνα, μεταξύ τους κι ο πρώτος παπάς της πόλης (που έκανε και το δάσκαλο για τα λιγοστά παιδιά). Φτιάχτηκε εκκλησία, νοσοκομείο και αργότερα και κανονικό σχολείο. Και η παραγωγή συνέχιζε να αυξάνει.
Ώσπου ήρθε το 1941. Όλα σταμάτησαν τότε. Τα νησιά εκκενώθηκαν, και οι Γερμανοί βομβάρδισαν τον οικισμό, και κατέβασαν και στρατό που αποτελείωσε ότι είχε μείνει όρθιο. Μόνο ένα-δυο κτίρια έμειναν όρθια. Οι σοβιετικοί μάλιστα έριξαν με εκρήξεις από μόνοι τους τα ορυχεία τους, για να μην πέσουν στα χέρια του εχθρού. Μετά το 1945, η παραγωγή σιγά σιγά ξανάρχισε, αλλά ο οικισμός δεν ξανακτίστηκε ως ενιαίος. Στην ίδια περιοχή κτίστηκαν χωριστές γειτονιές, οι Haugen και Skjaringa για το διοικητικό και κυβερνητικό προσωπικό, και οι Nybyen και Sverdrupbyen, πιο κοντά στα ορυχεία, για τους εργάτες. Σήμερα, ότι απομένει από αυτές τις γειτονιές, έχει ενσωματωθεί στο Longyearbyen. Το Nybyen (νέα πόλη) είναι το σημείο στο οποίο βρίσκεται το ξενοδοχείο μας, και από το παράθυρό μου βλέπω το Sverdrupbyen.
Τα χρόνια πέρασαν, τα ορυχεία άδειασαν, άνοιξαν άλλα, και η ζωή συνεχιζόταν. Τα πάντα στην περιοχή ανήκαν στην εταιρία – μοναδικές εξαιρέσεις, η εκκλησία, το σπίτι του Κυβερνήτη, και οι άλλες κρατικές υπηρεσίες. Ακόμα και την εργασία του παπά στο σχολείο την πλήρωνε η εταιρία. Ήταν company town, όπως το Ny-Alesund και οι σοβιετικές πόλεις πιο πέρα. Ο χάρτης στην παρακάτω φωτογραφία δείχνει με μαύρο τα κοιτάσματα που έχουν ήδη εκσκαφεί και ανασυρθεί γύρω από το Longyearbyen:
Αλλά τα χρόνια πέρασαν ακόμα περισσότερο. Η εταιρία δούλευε με μεγάλες ζημιές, οπότε κάποια στιγμή κρατικοποιήθηκε για να μην κλείσει. Συνετέλεσε βέβαια σ’ αυτό και η μείωση της διεθνής ζήτησης για άνθρακα, που συνεχίζεται ακόμα, με τον κόσμο να στρέφεται σε καθαρότερες πηγές ενέργειας. Η οποία με τη σειρά της οδήγησε σε κατάρρευση των διεθνών τιμών του άνθρακα. Αλλά και τα κόστη τους ήταν και παραμένουν ακόμη υψηλά καθώς η δομή των κοιτασμάτων δεν ταιριάζει στις σύγχρονες μεγάλες μηχανές που η τεχνολογία έχει κατασκευάσει, που θα μείωναν το κόστος. Μόνο το ορυχείο στη Sveagruva μπορεί να δουλέψει με τέτοιες μηχανές, σε όλο το νησί, και έτσι η έμφαση της παραγωγής σταδιακά μεταφέρεται εκεί.
Παράλληλα με τη ζημιογόνα λειτουργία των ορυχείων, με τη βοήθεια του πετρελαίου, η Νορβηγία γινόταν πλούσια χώρα, και πλέον η ζωή στα ορυχεία δεν ήταν ελκυστική για τους νέους Νορβηγούς, καθώς οι συνθήκες διαβίωσης εδώ ήταν σημαντικά υποδεέστερες από αυτές στην υπόλοιπη χώρα, ακόμα και στο φτωχότερο βορά. Η εταιρία δεν είχε κανένα συμφέρον να έχει υψηλή παραγωγή, ήθελε απλώς να συντηρεί την παρουσία της εδώ όσο το δυνατόν περισσότερο. Ταυτόχρονα, η εντεινόμενη σοβιετική παρουσία στα νησιά, με τον ψυχρό πόλεμο σε εξέλιξη, ενίσχυε τη δύναμη του τοπικού κυβερνήτη και των γραφείων του έναντι της εταιρίας (σήμερα ο «δημόσιος τομέας» των νησιών απασχολεί 20 άτομα, συν μερικούς ακόμα έκτακτους το καλοκαίρι, περισσότερα από ποτέ). Η κρατικοποιημένη εταιρία σταδιακά παραχώρησε χώρους και δραστηριότητες της εταιρίας στην κυβέρνηση, για πολιτική χρήση. Παράλληλα, άνοιξε και το νέο αεροδρόμιο, και οι συγκοινωνίες και η επικοινωνία με τα νησιά γίνανε πιο εύκολες και πιο αξιόπιστες.
Μετά τη λήξη του ψυχρού πολέμου, η Νορβηγία άλλαξε την πολιτική της απέναντι στα νησιά. Η πόλη, μετατράπηκε σε κανονική πόλη, με κανονικούς κατοίκους, κανονικά σπίτια για οικογένειες κλπ. Διαφορετικές οικονομικές δραστηριότητες άρχισαν να αναπτύσσονται, με πρώτο τον τουρισμό, που επισήμως άρχισε να επιτρέπεται από το 1989. Παράλληλα, αναπτύχθηκε κι ένα μεγάλο πανεπιστημιακό & ερευνητικό κέντρο, με εκατοντάδες άτομα προσωπικό. Και μαζί με όλα αυτά, ήρθαν και ένα σωρό συμπληρωματικές δραστηριότητες. Καταστήματα, μπαρ/εστιατόρια, κομμωτήρια, εταιρίες τηλεπικοινωνιών κλπ. Παράλληλα, οι επιδοτήσεις στην εταιρία των ορυχείων σταδιακά μειωνόταν σε αποδεκτά επίπεδα, με αποτέλεσμα την περικοπή των εξαιρετικά ζημιογόνων δραστηριοτήτων. Σήμερα, λιγότεροι από το 10% των κατοίκων της πόλης, κάπου 250 άτομα εργάζονται για την εταιρία των ορυχείων, η οποία, εκμεταλλευόμενη τη μαζική παραγωγή άνθρακα στη Sveagruva, έχει περάσει πλέον και πάλι στην κερδοφορία. Η γη στην πόλη, πλέον κατά το ένα τρίτο ανήκει στην εταιρεία των ορυχείων, ένα τρίτο ακόμα ανήκει στο πανεπιστήμιο και το υπόλοιπο ένα τρίτο ανήκει στην κυβέρνηση και φιλοξενεί όλα τα άλλα: Ιδιωτικές κατοικίες, υποδομές, τουρισμό, σχολεία κλπ.
Η ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια είναι αλματώδης. Κάποιος που έχει μια δεκαετία να έρθει εδώ, δε θα αναγνωρίσει παρά ελάχιστα μέρη. Ο πληθυσμός αυξάνει με ταχείς ρυθμούς, η πόλη είναι κάπου 100 ψυχές μεγαλύτερη χρόνο με το χρόνο.
Μια που το αναφέραμε, στη Sveagruva (που κατά λέξη σημαίνει «Σουηδικό ορυχείο», από τους αρχικούς ιδιοκτήτες του), υπάρχει μόνιμα πληθυσμός, κανείς όμως δε μένει μόνιμα εκεί. Αερομεταφέρονται για τις βάρδιες τους από το Longyearbyen, με τα ίδια μικρά αεροπλάνα που πετάνε και για το Ny-Alesund. Με περίπου το ίδιο αριθμητικά προσωπικό με το ορυχείο 7, το τελευταίο που δουλεύει ακόμα στο Longyearbyen, η παραγωγή στη Sveagruva είναι δεκαπλάσια. Οι βάρδιες είναι όπως στις πλατφόρμες πετρελαίου – 1 εβδομάδα εντατικής εργασίας, και μια εβδομάδα off, στο Longyearbyen. Δυστυχώς είναι off-limits για τους τουρίστες, καθώς εκδρομές με καραβάκια δεν υπάρχουν (ο κόλπος στον οποίο βρίσκεται έχει χαμηλή κυκλοφορία νερών, με αποτέλεσμα να είναι παγωμένος το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου) και ο μόνος τρόπος να φτάσει κανείς εκεί είναι με snowmobile, σκι ή έλκηθρο το χειμώνα. Γι’ αυτό, όπως καταλαβαίνετε, δεν πήγαμε. Δεν έχει άλλωστε ούτε μισή υποδομή ανοικτή για τουρίστες (ούτε ξενοδοχείο, ούτε τίποτα)…
Last edited:
