Βολιβία Περού Οι Βαρώνοι της….κόκα! (Περού-Βολιβία)

[hydronetta]

Κεφ. 13. Potosí

Το πρωί με βρήκε σε καλύτερη κατάσταση. Τουλάχιστον δεν είχα πυρετό, η διάρροια εξ’αιτίας της οποίας βούλωσε κι η λεκάνη υποχώρησε, αλλά μια κομάρα υπήρχε.
Η συνέλευση της ομάδας απεφάνθη ότι λόγω της κατάστασής μου δεν θα συνεχίζαμε προς τα ενδότερα του βολιβιανού Αλτιπλάνο. Αφενός κι ο νεφοσκεπής καιρός δεν συνηγορούσε, αφετέρου κι ο σχεδιασμός απεδείχθη κακός, γιατί για να απολαύσεις τη διαδρομή με το ραχάτι σου χρειαζόμασταν ακόμα μια διανυκτέρευση. Κι εμείς είχαμε προγραμματίσει να βρισκόμαστε στο Potosí το ίδιο βράδυ. Αν το αποτολμούσαμε ήταν μια τεράστια διαδρομή που ήταν αδύνατον να καλυφθεί, εκτός κι αν ξεκινούσαμε απ’τα αξημέρωτα και φτάναμε βαθειά μεσάνυχτα.

Ακολουθήσαμε κατεύθυνση πάλι προς τα πίσω μέσω των παγετωνικών λιμνών που ευτύχησα να δω δια ζώσης και την ευκαιρία να απαθανατήσω με τη μηχανή μου ιδίοις χερσίν. Κι επειδή μιας γκαντεμιάς κι άλλη έπεται μας έπιασε και λάστιχο…

Η διαδρομή αποδείχθηκε από ένα σημείο και πέρα μονότονη και κουραστική. Φτάσαμε κατά το απομεσήμερο στο χωριό Uyuni όπου φάγαμε σε ένα ψιλοπαρακμιακό εστιατόριο και συνεχίσαμε για Potosi.

H μοίρα του Potosí είναι συνυφασμένη με την ύπαρξη του Cerro Rico, του Πλούσιου Βουνού που υψώνεται νότια πάνω από τη πόλη. To βουνό που τρώει ανθρώπους...
Η ανακάλυψη του πλουσιότερου κοιτάσματος αργύρου στον κόσμο γύρω στα μέσα του 16ου αιώνα, οδήγησε σε μια φρενίτιδα εξόρυξης εκ μέρους των ισπανών κατακτητών. Όσο όμως το ασήμι έπαιρνε το δρόμο του για τις αγορές της Ευρώπης, το τίμημα στο Potosí ήταν ανθρώπινες ψυχές. Καταναγκαστική δουλεία (mita) για αυτόχθονες και εισαγώμενους αφρικανούς σκλάβους που μέσα στις ανήλιαγες στοές δουλεύοντας υπό απάνθρωπες συνθήκες, έσβηναν κατά μυριάδες. Η αποτίμηση ακούγεται εξωφρενική: 9 εκατομμύρια άνθρωποι στο διάβα των αιώνων είναι το κόστος, ώστε οι ευρωπαίοι να εξασφαλίσουν το πολύτιμο μέταλλο. Για να φτιάχνουν στρατούς και να αλληλοσφάζονται... Γιατί άραγε αυτό δεν λογίστηκε ποτέ σαν έγκλημα κατά της ανθρωπότητας;
Σήμερα κανείς μπορεί να επισκεφθεί τα ορυχεία. Λέγεται ότι η εμπειρία είναι σοκαριστική, κλειστοφοβική κι επικίνδυνη. Κάποιοι που τα επισκέπτονται οργανωμένα, εγκαταλείπουν τη προσπάθεια παθαίνοντας πανικό. Δεν το αποτόλμησα ούτε το πρότεινα στους συνταξιδιώτες μου καν.

Ο πλούτος στα χέρια των ολίγων όμως έφερε και την ανάπτυξη. Έγινε το Potosí "αυτοκρατορική πόλη", περιώνυμη στην εποχή της, τέτοια που θα την ζήλευαν Μαδρίτη και Λονδίνο. Χτίστηκαν εκκλησιές, περίβλεπτα αρχοντικά κι όλα αυτά μας παραδόθηκαν σήμερα σαν έξοχη αποικιακή κληρονομιά. Δημιουργήθηκε ένα αξεπέραστο βιομηχανικό τοπίο. Και μέσα σ’αυτά τα όμορφα κι ιστορικά οι γειτονιές των mitayos, των μελλοθάνατων μεταλλωρύχων.
Σήμερα το Potosí ξεχασμένο στο χάρτη, χωρίς το μεγαλείο του παρελθόντος, απολαμβάνει το τίτλο μνημείου παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO. Μια κληρονομιά βουτηγμένη στο θάνατο, κι αυτό δεν θα πρέπει να το ξεχνά στιγμή ο επισκέπτης.

Η “ματωμένη” γοητεία της πόλης αφορά ακριβώς στο σύνολό της και δεν επικεντρώνεται αποκλειστικά σε μεμονωμένα κτήρια. Αν και η αναφορά κάποιων αξιοθέατων, μου αφήνει την αίσθηση ότι οπτικοποιώ απλά ένα τουριστικό οδηγό,αποφάσισα προς το τέλος του κεφαλαίου να παραθέσω εικόνες από τα φωτογενή στενά του Potosí ώστε να υπάρξει μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα. Το Cerro Rico είναι σχεδόν πανταχού παρόν. Να θυμίζει. Δεν ξέρω αν διδάσκει κιόλας.

Ελάτε λοιπόν να περιδιαβούμε παρέα τα στενά του Potosi, νοητά κι ακούραστα! Τις γλιτώσατε τις παρενέργειες του υψομέτρου.

Ανηφορίσαμε (ευτυχώς χωρίς να ασθμαίνουμε) κι αφού προσπεράσαμε το εντυπωσιακών διαστάσεων για τα δεδομένα της πόλης Πανεπιστήμιο, φτάσαμε στην πλατεία Plaza del Estudiante όπου κυριαρχεί ένα μνημείο προφανώς αφιερωμένο στους ανά τους αιώνες αποδημήσαντες μεταλλωρύχους.

Επί της πλατείας επικεφθήκαμε αρχικά το συμπαθητικό παρεκκλήσι της Παναγίας της Ιερουσαλήμ (La Capilla de Nuestra Señora de Jerusalén) ένα ελάχιστα γνωστό στολίδι του Potosí. Αρχικά χτισμένο ως ένα ταπεινό παρεκκλήσι προς τιμήν της Παναγίας de Candelaria, ξαναχτίστηκε τον 18ο αιώνα για να αποκτήσει μια πιο grandiose αισθητική στο εσωτερικό της με το επίχρυσο μπαρόκ βωμό και μια σειρά από πίνακες βιβλικών σκηνών από επώνυμους κι ανώνυμους καλλιτέχνες της πόλης.

Η εκκλησία του San Bernando του 18ου αιώνα, βρίσκεται ακριβώς απέναντι, ανακαινισμένη και λουστραρισμένη. Αυτό που της προσδίδει μια ιδιαιτερότητα είναι ότι έχει χτιστεί από ασμίλευτες πέτρες διατηρώντας ένα πιο αδρό παρουσιαστικό και μια αισθητική ελαφρώς μεσογειακή.

Μέσα από το Μercado Central με τα μαγαζάκια του, φτάσαμε στον περίβολο της περίβλεπτης εκκλησίας San Lorenzo de Carangas, από τις παλιότερες της πόλης. ‘Ο,τι αισθητικά στερείται το εσωτερικό, δεν φείδεται η πρόσοψη του ναού. Επιτομή της mestizo-μπαρόκ αρχιτεκτονικής κατάφορτη από σκαλίσματα σε λουλουδάτα μοτίβα με αμπελόφυλλα και πρόσωπα αγγέλων. Όμως η παράδοση βρίσκει καταφανώς τη θέση της μέσα στο πανδαιμόνιο, με γυμνόστηθες γυναίκες και γοργόνες να παίζουν κιθάρα, φιγούρες που παραπέμπουν σε λαϊκούς μύθους.

Στην Calle Bolivar και στους παράδρομούς της θαυμάσαμε μερικά εξαιρετικά αρχιτεκτονικά δείγματα:

Το λουλακί Casa de las Tres Portadas του 18ου αιώνα, κοινόβιο του Τάγματος των Φραγκισκανών με ξύλινα μπαλκόνια και τρεις σκαλιστες εισόδους με μοτίβα αγγέλους, ήλιο, φεγγάρι κι έξοχα γκαργκοϊλάκια. Μακράν δηλαδή από οιαδήποτε αυστηρό θρησκευτικό συμβολισμό.

To Casa de los Marqueses de Otavi, (σήμερα λειτουργεί σαν τράπεζα) με την υπέροχη mestizo-μπαρόκ πρόσοψη. Ρίξτε μια πιο κοντινή ματιά στα λιοντάρια του υπέρθυρου που έχουν σχεδόν ανθρώπινη μορφή.

H εκκλησία San Agustin του 17ου αιώνα, θρησκευτικό κέντρο των Βάσκων στην περιοχή. Ότι σώζεται από την αρχική κατασκευή είναι η πρόσοψη του ναού

Πορεία προς την επικλινή Plaza de 10 Noviembre, τη καρδιά του ιστορικού Potosí. Για να έχουμε και μια τάξη μεγέθους μη φανταστείτε καμιά πλατεία Συντάγματος. Με το συντριβανάκι της, ένα μίνι άγαλμα της Ελευθερίας και μια ευχάριστη νότα πράσινου σε μια πόλη όπου λόγου υψομέτρου δεν φυτρώνει ούτε μαϊντανός. Εδώ λαμβάνουν χώρα από πολιτικές συγκεντρώσεις ως το μπουγέλωμα το Σαββατοκύριακο του Καρναβαλιού κι είναι το μέρος για μια χαλαρή βόλτα των ντόπιων.

Το δυτικό της τμήμα γειτνιάζει με την μικρότερη Plaza 6 de Agosto.

Κι οι δυό πλατείες περιβάλλονται από μια σειρά κτηρίων αποικιακής εποχής:

Ο Νεοκλασσικός καθεδρικός

Τo Casa Real de la Moneda, από τα καλύτερα δείγματα αποικιακής αρχιτεκτονικής, με την εντυπωσιακή μπαρόκ είσοδο με τον ισπανικό θυερό άνωθεν, τις βαριές πόρτες ύψους 4 μέτρων και την εσωτερική αυλή. Σήμερα στεγάζει ένα από τα σημαντικότερα μουσεία της Βολιβίας με εκθέματα της αποικιακής εποχής: νομίσματα, πανοπλίες, θρησκευτική τέχνη αλλά κι απομεινάρια από την πάλαι ποτέ βιομηχανική επεξεργασία του αργύρου. Οι μουσειολάτρεις μη με ρωτήσετε τι λέγαν τα εκθέματα. ‘Ετσι όπως ήμουν ακόμα από την ταλαιπωρία της προηγούμενης μέρας, μόνο για επίσκεψη σε μουσείο δεν είχα υπομονή.

Το Palacio de Justicia και την Noμαρχία (Prefectura)

Kαι το Teatro Omiste, πρώην εκκλησία-μονή-νοσοκομείο, νυν θέατρο.

Σαν φτάσαμε στη πλατεία διαπιστώσαμε ότι γινόταν ο κακός χαμός από κόσμο. Πιτσιρίκια πάμπολλα όλα με τις σχολικές τους ενδυμασίες, κραδαίνοντας μπαλόνια, παρέα με τους γονείς τους που κρατούσαν κάτι που μου έφερνε σε καλάθι με μπομπονιέρες. Σκεφτήκαμε ότι καμιά σχολική γιορτή αποφοίτησης θα γινόταν, ώσπου νά’σου μια λιτανεία έσκασε μύτη μπροστά από τον Καθεδρικό.

Με έτρωγε η περιέργεια, αλλά πώς να ξεκινήσω τη κουβέντα όταν τα ισπανικά μου ήταν υποτυπώδη; Έδειξα σε μια καλή κυριούλα το περιεχόμενο του καλαθιού κι ερώτησα απλώς «Porque?” Aπό τα συμφραζόμενα κι αυτά που παρατήρησα επρόκειτο τελικά για μαζική τελετή Θείας Ευχαριστίας όπου για πρώτη φορά τα παιδιά θα ελάμβαναν τον άζυμο άρτο. Το χαρτάκι στο αναμνηστικό ψωμάκι που μας πρόσφεραν έγραφε: « Ω Ιησου, διατήρησε στη καρδιά μου την αγνότητα αυτής της μέρας κι ευλόγησε μαζί μου όλους αυτούς που αγαπώ» (τα πήγα καλά στη μετάφραση ισπανόφωνοι του φόρουμ.

Ολοκληρώσαμε τη βόλτα μας στη πόλη, θαυμάζοντας:

Το καμπαναριό La Torre de La Compañia de Jesus, ότι απέμεινε από μια Ιησουιτική εκκλησία, εξαίρετο δείγμα θρησκευτικής αρχιτεκτονικής

Την αψίδα Arco de Cobija που κάποτε σηματοδοτούσε την είσοδο στο κέντρο της Ισπανικής πόλης από τα γκέτο των ιθαγενών

Την Calle Chuquisaca με τα έξοχα αποικιακά σπίτια των ισπανών ευγενών – αιματορουφηχτών (εδώ μου βγαίνει η κακία για τη τύχη των ποπολάρων μεταλλωρύχων)

Tην εκκλησία- μοναστήρι San Francisco, όπου φυλάσσεται το θαυματουργό άγαλμα του Señor de la Vera Cruz, προστάτη του Potosí.

Σε μια μικρή πλατεία με πολύχρωμα σπίτια και μπαλκόνια, την Iglesia de la Merced, μεσογειακής αισθητικής, σε έντονο κεραμιδί χρώμα.

Τη Μονή-Μουσείο Santa Teresa, που επί της ακμής της έπιανε ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα. Εδώ επί αποικιοκρατίας, απαρνιόντουσαν τα εγκόσμια νεαρές ισπανίδες αριστοκράτισες.

Kάποια στιγμή κατά τη διάρκεια της περιήγησης κάναμε και μια στάση σ’ενα τοπικό εστιατόριο, στο πρώτο όροφο ενός κτηρίου. Από τα παράθυρά του απαθανατήσαμε εικόνες με τα κεραμίδια των εκκλησιών και των σπιτιών της πόλης. Και το Cerro Rico. Πάντα εκεί, σιωπηλός μάρτυρας.

Αφού είχαμε οργώσει το ιστορικό κέντρο της πόλης, το απόγευμα επιστρέψαμε στο ξενοδοχείο και κανονίσαμε με τον ρεσεψιονίστ να μας βρει ένα ταξί (έναντι ευτελούς ποσού για 3ωρο ταξίδι) για τη μεταφορά στην Sucre, επόμενο σταθμό του ταξιδιού μας στην Βολιβία.

Αποχαιρετήσαμε το γοητευτικό Potosí στα χρώματα του δειλινού ίδια με αίμα.

Γοητευμένοι από την αρχιτεκτονική, συνάμα συγκλονισμένοι από την τραγική ιστορία που κρύβει στα σπλάχνα του.

ΟΧΙ! Δεν πήρε μεταγραφή!!

 

Προηγούμενο Κεφάλαιο

• 1
• …

  Go to chapter

  Go
• 11
• 12
• 13
• 14
• 15
• …

  Go to chapter

  Go
• 20

Επόμενο Κεφάλαιο

First Προηγούμενη 13 of 20

Go to chapter

Go

Επόμενη Last

[ggonholidays]

Καταπληκτική εισαγωγή!!! Περιμένω με ανυπομονησία την συνέχεια!!!

 

[makisg]

ουπς, τι ωραίο ξύπνημα ήταν αυτό. μπράβο σου γουρουνάκι ωραίο ξεκίνημα. περιμένουμε τη συνέχεια με πολλές-πολλές φωτογραφίες.

 

[karfitsa]

Οπως παντα, η αφηγηση εκπληκτικη...και νομιζω,οτι θα φτασει ως το τελος

 

[giannismits]

Mπά!γύρισες?
Νόμιζα είχες ξεμείνει εκεί.
Πολύ δυναμικά ξεκίνησες.Καλά έκανες τώρα που τα έχεις φρέσκα.
Αναμένουμε λοιπόν.

 

[deka]

Τρέλανέ μας, Γουρουνάκι! Γράφε μας για ονειρεμένους προορισμούς!!!

 

[giannismits]

- Η λύση ήταν για μένα απλή, είπε εκείνη. Μασούσα φύλλα και έπινα συνεχώς τσάι coca, όπως αιώνες τώρα πράττουν οι κάτοικοι των Άνδεων.
- Coca?” “H γνωστή.... coca;
- Ακριβώς!

- Μυστική αποστολή: “Los chachapumas de la… coca” !

Νομίζω όμως αγαπητοί μου φίλοι, ήρθε η ώρα να παραδώσω την συγγραφική πένα στους πρωταγωνιστές μας και η αφήγηση να γίνει σε πρώτο πρόσωπο.
Καθίστε αναπαυτικά κι ακολουθήστε τους στο πολυήμερο ταξίδι σε μια από τις πιο ενδιαφέρουσες γωνιές του πλανήτη!

Έτσι είναι..άλλοι γράφουν για Βελιγράδια και τας Ευρώπας γενικά και άλλοι μασουλάνε coca στις Βολιβίες
Μη χάνεις τον συγγραφικό σου οίστρο!
Ο λαός σου περιμένει!

 

[giannoula]

περιμένω με μεγάλο ενδιαφέρον! Απλά δεν μας είπες τι εποχή πήγατε!

 

[hydronetta]

περιμένω με μεγάλο ενδιαφέρον! Απλά δεν μας είπες τι εποχή πήγατε!

Μόλις χθές γυρίσαμε με ενδιάμεση στάση στη Ρώμη. Από 26 Μαΐου ως 18 Ιουνίου

 

[giannoula]

οοοοοοοοοο καλωσήρθατε τότε!!!!!!! Ξεκουράσου ελαφρώς όχι πολύ, και συνέχισε την ιστορία!!!!!!!!!

 

[hydronetta]

Κεφ.2: Chiclayo (μέρος πρώτο)

Προσπαθώ να βάλω σε τάξη τις εικόνες και τις σκέψεις μου από ένα ταξίδι σε μια περιοχή πρωτόγνωρη για μένα. Δεν αφήνω όμως να κατασταλλάξουν οι εντυπώσεις μέσα μου, γι’αυτό ευθύς πιάνω την συγγραφική πένα!
Σαν ταξίδι αποδείχθηκε απαιτητικό χρονικά (διήρκεσε 23 μέρες, από τα τέλη Μαΐου ώς τα μέσα περίπου Ιουνίου) εφόσον θέλαμε να γνωρίσουμε μια τόσο ευρεία περιοχή. Ευτυχώς όλα κύλισαν ομαλά σε γενικές γραμμές, χωρίς απρόσμενες εξωγενείς αναποδιές που θα προκαλούσαν απόκλιση από το αρχικό πρόγραμμα. Μοναδική εξαίρεση η αναπάντεχη ασθένειά μου στα υψίπεδα της Βολιβίας που μας ανάγκασε να παρακάμψουμε το πάρκο Eduardo Avaroa με τις όμορφες λίμνες του και να συνεχίσουμε άρον άρον για Potosi. Απογοητεύτηκα μεν αλλά τουλάχιστον ο συννεφιασμένος καιρός δεν ήταν συμμαχος, κάτι που άμβλυνε την απώλεια.

Και ξεκινάμε!

Η προσγείωση νωρίς το απόγευμα στο Chiclayo (αρχικό μας σταθμό στο Περού) ήταν και η πρώτη οπτική επαφή με πόλη της μακρινής αυτής χώρας. Και δυστυχώς απογοητευτική! Το Chiclayo που βρίσκεται στα παράλια του περουβιανού βορρά δεν κερδίζει τα εύσημα όμορφης πόλης. Χαμηλά κτήρια, στην πλειονότητά τους με φροντισμένη μόνο την πρόσοψη σε ζωηρά χρώματα. Όλοι οι υπόλοιποι περιμετρικοί τοίχοι από ασοβάντιστο τούβλο και τα περισσότερα δε με τα σίδερα στις κολώνες έτοιμα για μελλοντικό πανωσήκωμα. Όπως όμως θα διαπιστώναμε στη συνέχεια του ταξιδιού αυτός είναι ο κανόνας σε όλες σχεδόν τις πόλεις της χώρας. Ο λόγος (όπως μας είπαν) απλός: μ’αυτόν τον τρόπο η οικοδομή θεωρείται ημιτελής κι έτσι ο ιδιοκτήτης πληρώνει λιγότερους φόρους. Δεν είναι καιροί για ομορφιές!

Μετά την προσγείωση νωρίς το απόγευμα στο αεροδρόμιο του Chiclayo διαπιστώσαμε ότι τα περισσότερα ταξί της πόλης είναι μικρού κυβισμού, αδύνατον να χωρέσουν εμάς και και τις αποσκευές μας. Μέχρι δε να βγάλουμε και κάποια χρήματα για τα πρώτα εξοδα, το πάρκινγκ του μικρού αεροδρόμιου είχε σχεδόν ερημώσει. Απομείναμε εμείς κι ένας κύριος που επίμονα εξ’αρχής μας είχε προσεγγίσει προτείνοντας να μας προσφέρει τις υπηρεσίες του με το δικό του αυτοκίνητο. Κι ο επιμένων νικά. Ο υπομονετικός κύριος αφού μας επέδειξε την ταυτότητα ότι εργάζεται σε εταιρεία που αναλαμβάνει tours στην περιοχή, μας οδήγησε στο όχημά του όπου με χαρά διαπιστώσαμε ότι χωράμε οι πάντες μετα των υπαρχόντων μας. Ο κύριος Bernardo λοιπόν, ευγενέστατος, πρόθυμος, συνεπέστατος, αλλά με παντελή έλλειψη γνώσης αγγλικών, έμελλε να γίνει τις επόμενες μέρες ο οδηγός μας στην εξερεύνηση όλου του βόρειου Περού. Τέτοιες ήταν οι θετικές εντυπώσεις μας προς το πρόσωπό του, που όταν τελικά αποχαιρετιστήκαμε, του απένειμα επάξια τον τίτλο του προστάτη και πατέρα μας στο Περού.
Καταλύσαμε στο μικρό, οικονομικό αλλά πεντακάθαρο Hostal Amigos για τα επόμενα δύο βράδυα λίγα τετράγωνα από την κεντρική πλατεία του Chiclayo όπου χτυπούσε και η καρδιά της πόλης.

Κάθε λοιπόν πόλη αλλά και χωριό στο Περού οφείλει να έχει μια κεντρική πλατεία, την Plaza de Armas. Kι εκεί μας οδήγησαν αρχικά τα βήματά μας. Είχε ήδη νυχτώσει (στις 6.30 μμ) και με την φωτισμένη εκκλησία να δεσπόζει στη μικρή πλατεία με το συντριβάνι της, χαζεύαμε τη κοσμοπλημμύρα που συνέρρεε για να απολαύσει τη βόλτα της. Οι τουρίστες ήταν σχεδόν δακτυλοδεικτούμενοι. Άλλωστε ο περουβιανός βορράς δεν θεωρείται “τουριστικός”.
Επειδή λοιπόν το Chiclayo όπως προανέφερα δεν έχει να επιδείξει ούτε καν μια μεγαλοπρεπή πλατεία, καταλήξαμε για δείπνο στο εστιατόριο “La Romana”. Δημοφιλές εστιατόριο, με αισθητική των 70’s όπου από νωρίς το πρωί μέχρι αργά το βράδυ συνέρρεαν οι ντόπιοι για φαγητό.
Φάγαμε μέχρι σκασμού θεόρατες μερίδες συνοδεία παγωμένης μπύρας Cusquena με λιγότερα από 10 ευρώ το άτομο και χορτάτοι επιστρέψαμε στο ξενοδοχείο μας για να αναπαύσουμε το κορμί μας μετά από τόσες ώρες στους αιθέρες.

Στο τελος της μέρας συνειδητοποίησα ότι αν δεν ενεργοποιούσα ένα συνδυασμό νοηματικής, εσπεράντο και ισχνών ισπανικών, δεν επρόκειτο να επιβιώσουμε. Μέχρι το τέλος του ταξιδιού διαπίστωσα ότι βάζω γερές βάσεις για να αποκτήσω το πρώτο δίπλωμα στα ισπανικά!!

Αν και εδώ τελειώνει η πρώτη (κουτσουρεμένη) μέρα μας στο Περού, εγώ δράττομαι της ευκαιρίας να καλύψω το αφηγηματικό κενό, κάνοντας μια σύντομη αναφορά στους πολιτισμούς που άνθισαν στην περιοχή, πριν την εποχή των Inca. Το κρίνω απαραίτητο καθώς θα γίνονται συχνές αναφορές σ’αυτούς ανάλογα με τον αρχαιολογικό χώρο που επικεπτόμασταν.
Από την μελέτη που είχε προηγηθεί στην Αθήνα, αλλά και τις εμπειρίες που αποκομίσαμε επιτοπίως, θεωρώ λανθασμένο ότι το Περού έχει συνδεθεί στο μυαλό των περισσοτέρων εξ’ημών μόνο με τους Inca. Μπορεί οι Inca να αποτέλεσαν την ισχυρότερη αυτοκρατορία που επικράτησε στο μεγαλύτερο μέρος της δυτικής ακτής της Νοτίου Αμερικής και να μας έχουν κληροδοτήσει μεγαλειώδεις αρχαιολογικούς χώρους όπως το Machu Picchu, εντούτοις ο πολιτισμός τους ήταν όψιμος και βραχύβιος πριν την επέλαση των ισπανών conquistadores. Στο βόρειο Περού άνθισαν αρκετοί πολιτισμοί πρώτεροι των Inca που χρονολογούνται ακόμα και προ Χριστού. Θα περιοριστώ στους σημαντικότερους (Moche, Chimu, Sican) των οποίων τα επιτεύγματα απολαύσαμε είτε σε εξαιρετικά μουσεία είτε σε αρχαιολογικούς χώρους.

Απεικόνιση κατά χρονολογική σειρά των σημαντικότερων πολιτισμών στο βόρειο Περού​

Μοche (ή Mochica)
O πολιτισμός αυτός άνθισε από το 100 μ.Χ. έως το 800 μ.Χ. στην βόρεια ακτή του Περού, αν και πιστεύεται ότι δεν ήταν πολιτικά οργανωμένος σε κράτος.
Αν για κάτι λάτρεψα τους Moche ήταν για τα περίτεχνα κεραμικά τους όπου αναπαριστώνται με ρεαλισμό αλλά και φαντασία σκηνές καθημερινότητας, κυνηγιού, αλιείας, ανθρωποθυσιών αλλά και ερωτικών συνευρέσεων!. Στην ιστορία έμειναν και για την επεξεργασία χρυσού (κυρίως σε νεκρικές μάσκες ή κοσμήματα), την υφαντουργία, για μνημειακές κατασκευές και τα συστήματα άρδευσης καθώς η κοινωνία τους ήταν κυρίως αγροτική.
Οι ανθρωποθυσίες έπαιζαν σημαντικό ρόλο στις θρησκευτικές τους τελετές σχετιζόμενες με τη γονιμότητα της γής και τους προγόνους. Στο τελετεργικό περιλαμβανόταν η κατανάλωση αίματος των θυμάτων. Η χειμερική μορφή της θεότητάς τους Ai Apaec, απεικονίζεται σαν μια αράχνη, φτερωτό πλάσμα και θαλάσσιο τέρας μαζί (στοιχεία που συμβολίζουν γη, αέρα και νερό) με το ένα χέρι κρατώντας ένα μαχαίρι και στο άλλο κρατώντας ένα κομμένο κεφάλι από τα μαλλιά.
Το τέλος του πολιτισμού των Moche επήλθε πιθανότατα από τις επιδράσεις ενός έντονου φαινομένου El Nino με συνεχείς βαριές βροχοπτώσεις ακολουθούμενες από παρατεταμένη ξηρασία.

​

Sican
Sican (ναός του φεγγαριού) είναι το όνομα που έδωσε ο αρχαιολόγος Shimada στον πολιτισμό που αναπτύχθηκε στη βόρεια ακτή του Περού μεταξύ 750 και 1375 μ.Χ.. Ο πολιτισμός Sican είναι επίσης γνωστός και ως πολιτισμός Lambayeque, από την ομώνυμη περιοχή στο βόρειο Περού και διαδέχθηκε τον πολιτισμό των Moche.
Η πρώιμη περίοδος Sican άρχισε γύρω στο 750 και διήρκεσε μέχρι το 900 μ.Χ..
Η μέση περίοδος Sican διήρκεσε από το 900 - 1.100 μ.Χ.. και χαρακτηρίστηκε από άνθηση στις τέχνες (ειδικά στη μεταλλουργία) τα ταφικά έθιμα, το εξωτερικό εμπόριο, την κατασκευή θρησκευτικών πόλεων και ναών και μεταβολές στη δομή και την εξουσία του κράτους με βαθειά θρησκευτική και ιεραρχική ιδεολογία. Κυρίαρχη η θεότητα Sican που έχει τη δύναμη να ελέγχει όλες τις ουράνιες δυνάμεις θεμελιώδεις για τη ζωή και την αφθονία. Σημαντική επίσης ήταν η απεικόνιση αντίθετων στοιχείων (ήλιος-σελήνη) που συμβολίζει τη σημασία της δυαδικότητας τόσο στους ανθρώπους όσο και στην ουράνια ζωή
Η κοινωνική διαστρωμάτωση ήταν απόλυτα ιεραρχική με την ελίτ να έχει προσβαση στα αντικείμενα από πολύτιμα μέταλλα για τελετουργική ή ταφική χρήση. Η διαφορά αυτή ήταν εμφανής και στον τρόπο ταφής: οι ευγενείς θάβονταν πάντα σε καθιστή θέση μαζί με ανεκτίμητα κτερίσματα.
Η ύστερη εποχή Sican άρχισε γύρω στο 1100 μ.Χ. και έληξε με την κατάκτηση της περιοχής από τους Chimu περίπου το 1375 μ.Χ.. Προηγήθηκε όμως μεγάλη ξηρασία γύρω στο 1020 μ.Χ. που αποδυνάμωσε τη γεωργία και προκάλεσε γενικευμένη δυσαρέσκεια προς την θρησκευτική και πολιτική ελίτ και τελικά εγκατάλειψη της περιοχής.

​

Chimú
Με πρωτεύουσα το Chan Chan τα ερείπια του οποίου σώζονται στα περίχωρα της σημερινής πόλης Trujillo, ο πολιτισμός αυτός επεκράτησε από το 900 μ.Χ. ως το 1470 μ.Χ., οπότε και κατακτήθηκαν από τους Inca. Στο απόγειό τους οι Chimú είχαν επεκταθεί σε όλη την ακτή του βόρειου Περού ως την Λίμα.
Στις εύφορες οάσεις της ερήμου της βόρειας ακτής του Περού οι Chimú βάσισαν την οικονομία τους στην γεωργία και την αλιεία κι ανέπτυξαν ιδιαίτερα κι αυτοί την αγγειοπλαστική, την επεξεργασία πολύτιμων μετάλλων, την υφαντουργία, ενώ έχτισαν πολλές μεγάλες πλινθόχτιστες πυραμίδες. Σε αντίθεση με τους Inca που λάτρευαν τον ήλιο, η Σελήνη ήταν η μεγαλύτερη θεότητα και είχε τον έλεγχο των καιρικών συνθηκών που επηρρέαζαν την ανάπτυξη των καλλιεργειών. Δεν ήταν σπάνιες οι θυσίες παιδιών σαν προσφορά προς τους θεούς.
Η Chimú κοινωνία ήταν αυστηρά ιεραρχική με την κληρονομική ελίτ να μένει εντός των τειχών διοικητικών κέντρων και τον απλό λαό εκτός αυτών.

​

 

[hydronetta]

Κεφ.3: Chiclayo (δεύτερο μέρος)

Παρά την ανάγκη για ξεκούραση, το ξυπνητήρι λάλησε κατά τις 8 παρά το πρωί ώστε να ετοιμαστούμε για το προβλεπόμενο ημερήσιο προγραμμα. Μιας και το hostal μας δεν προσέφερε πρωινό, δεν χάσαμε την ευκαιρία να απολαύσουμε ομελέττες λαχανικών συνοδεία καφέ και χυμού στο “La Romana”, που θα γινόταν πλέον το στέκι μας όσες μέρες μείναμε στο Chiclayo.
O κακός σχεδιασμός ενός ταξιδιού πληρώνεται. Πρώτα αγοράστηκαν τα εισιτήρια και μετά συνειδητοποίησα ότι κάποια από τα μουσεία της περιοχής που είναι και τα βασικά αξιοθέατα, ήταν κλειστά την επομένη της άφιξής μας στο Chiclayo. Έτσι αναγκαστήκαμε να παρατείνουμε την παραμονή μας κατά μία μέρα.
Ηθικόν δίδαγμα: πάντα να έχετε κατά νου τις ημέρες και ώρες λειτουργίας αρχαιολογικών χώρων και μουσείων πριν σχεδιάσετε ένα ταξίδι.

Επιστρέψαμε στο hostal μας αναμένοντας το ταξί που υποτίθεται είχε κλειστεί για την ημερήσια εκδρομή. Περιμέναμε, περιμέναμε κι αφενός το ταξί ποτέ δεν εμφανίστηκε, αφετέρου ο ρεσεψιονίστ είχε μαύρα μεσάνυχτα για το σχετικό αίτημα. Άμεσα καλέσαμε τον señor Βernardo ο οποίος χαρωπός εμφανίστηκε τάχιστα στη πόρτα του hostal. Τέτοιους πελάτες δεν τους χάνεις στο Chiclayo.
Του υπέδειξα το δρομολόγιο, συμφωνήσαμε στη τιμή και ξεκινήσαμε αφήνοντας πίσω μας το άχρωμο Chiclayo για μια ακόμα πιο αδιάφορη διαδρομή προς το αρχαίο δάσος Bosque de Pomacστη καρδιά του οποίου βρίσκονται τα ερείπια του Batan Grande.
Η πόλη που εκτιμάται από τους αρχαιολόγους ότι καλύπτει μια έκταση 55 τετρ.χλμ. δημιουργήθηκε από τους Sican. Γνώρισε τεράστια ακμή ειδικά στην κατεργασία του χαλκού, όμως υπήρξε κι αυτή θύμα των ακραίων καιρικών συνθηκών. Καταστροφικά El Nino προκάλεσαν πλημμύρες, ξηρασία, ασθένειες και τελικά την οργή των κατοίκων προς την κυβερνώσα ελίτ. Ως αποτέλεσμα εγκαταλείφθηκε το 12ο αιώνα και οι κάτοικοι μετακινήθηκαν στην γειτονική κοιλάδα του Tucume. Ο επισκέπτης σήμερα δεν θα δει άλλο παρά μια σειρά από πλινθόκτιστες πυραμίδες που ονομάζονται huacas, χαρακτηριστικές της αρχιτεκτονικής των Sican. Λέγεται ότι τα περισσότερα ευρήματα από χρυσό που κοσμούν μουσεία αλλά και ιδιωτικές συλλογές προέρχονται από το χώρο αυτό. Ως αποτέλεσμα η περιοχή συλήθηκε συστηματικά από αρχαιοκάπηλους μέχρι πρόσφατα (100,000 παράνομες εκσκαφές καταμετρήθηκαν)

Φτάσαμε στο διοικητικό κέντρο (!) υπεύθυνο για την προστασία του δάσους όπου καταχωρήσαμε τα ονόματά μας και μετά ανέλαβαν να μας κάνουν μια εισαγωγή σε μακέτα για την μορφολογία της περιοχής. Σε προθήκες και εικόνες μας ενημέρωσαν για την χωρίδα και την πανίδα της περιοχής. Κι όλα αυτά σε άψογα ισπανικά εκ των οποίων άρχισα δειλά δειλά να εξάγω κάποιο νόημα.
Ο υπεύθυνος ελλείψει άλλων επισκεπτών πρότεινε να μας ξεναγήσει στο χώρο έναντι πενιχρής αμοιβής, κάτι που αποδεχτήκαμε αν και το ύφος του καλού μας Bernardo έδειξε ότι δεν τον θεωρούσε απαραίτητο. Και είχε δίκιο!

Αρχικά πορευτήκαμε στους χωματόδρομους μέσα στο αρχαίο δάσος (έκτασης 13,500 εκταρίων - το μεγαλύτερο σε έρημο σ’όλη την δυτική νότια Αμερική) ανάμεσα σε δέντρα algarrobo. H πρώτη στάση ήταν κανά χιλιόμετρο μετά στο δάσος όπου αποθανατήσαμε το αρχαιότερο δέντρο, ηλικίας άνω των 1,000 ετών. Εκεί με σπουδή ο ξεναγός μας, με κυάλια και το σχετικό βιβλίο ορνιθολογίας, μας υπεδείκνυε κάθε πετούμενο που κινιόταν πάνω από τα κεφάλια μας. Προσωπικά μόνο οι τρυποκάρυδοι με το ρυθμικό τους χτύπημα στο κορμό μου έμεινε σαν εικόνα.

The millenia tree​

Η επόμενη στάση ήταν σ’ένα mirador (παρατηρητήριο) στην καρδιά του δάσους όπου ακολούθησαν μαθήματα γεωλογίας. Εκεί στο πλάτωμα διαπιστώσαμε την έκταση του δάσους και στο βάθος διακρίναμε τις μεγαλύτερες από τις πυραμίδες του Batan Grande. Τότε μας... αποχαιρέτησε ο ξεναγός κι έτσι συνειδητοποίησα ότι η επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο είναι αδύνατη διότι ο δρόμος είναι “cerrado” (κλειστός). Απογοητεύτηκα μεν, όμως εμπλούτισα τα ισπανικά μου με μια χρησιμότατη λέξη που θα την επαναλάμβανα συνεχώς κατά τη διάρκεια του ταξιδιού σε μια μίξη άθλιου συντακτικού: “que hora esto cerrado?” (οι ισπανόφωνοι θα μειδιάσουν, αλλά εγώ πάντως γινόμουν κατανοητός)

Το δάσος Bosque de Pomac ενώ στο βάθος αχνοφαίνονται πυραμίδες του Βatan Grande​

Χωματόδρομου συνέχεια και αλλαγή πορείας προς την κοιλάδα με τις πυραμίδες Tucume.
H κοιλάδα των πυραμίδων Tucume σε μια έκταση 200 εκταρίων αποτελείται από 26 πλινθόκτιστες πυραμίδες γύρω από τον λόφο Cerro La Raya. Όπως προανέφερα δημιουργήθηκε μετά την εγκατάλειψη του Batan Grande γύρω στο 1100 μΧ και ήταν έδρα ηγετών, ιερέων με γνώσεις στην αστρονομία, επιφανών πολεμιστών και καλλιτεχνών. Η κατασκευή αποσκοπούσε στην διατήρηση των προνομίων της αναφερθείσας ελίτ καθώς το μέγεθος των πυραμίδων δημιουργούσε δέος στον απλό λαό που κατοικοέδρευε βέβαια εκτός των ορίων της. Ακόμα και σήμερα σαμάνοι επικαλούνται τη δύναμη του Tucume και του La Raya (ή El Purgatorio όπως είναι γνωστός στους ντόπιους που αποφεύγουν να τον πλησιάζουν τη νύχτα) στις τελετές τους.

Πληρώσαμε το εισιτήριο εισόδου σαν αξιοπρεπείς επισκέπτες (ο χώρος είναι τεράστιος και μη περιφραγμένος οπότε κανείς μπορεί να τρυπώσει εκτός των ωρών λειτουργίας του) και μέσα στον ήλιο του καταμεσήμερου αρχίσαμε να περιδιαβαίνουμε ανάμεσα στα υπολείματα των πυραμίδων. Ομολογουμένως χρειάζεται αρκετή φαντασία για να αναπαραστήσεις με το μυαλό σου πώς θα ήταν τα κτίσματα αυτά την εποχή της πλήρους ακμής της πόλης. Το σαθρό υλικό κατασκευής έχει υποστεί σημαντική φθορά στους αιώνες από τα συνεχή φαινόμενα El Nino κι έτσι σήμερα φαντάζουν περισσότερο σαν λόφοι. Ατυχώς κι εδώ η αρχαιολογική σκαπάνη συνεχίζει το έργο της κι έτσι περιοριστήκαμε να ανηφορίσουμε στα παρατηρητήρια του λόφου La Raya για να αποκομίσουμε μια συνολική αίσθηση του χώρου.

Εκεί άρχισαν και τα πρώτα παρατράγουδα. Ο travelogatos δήλωσε συνεσταλμένα ότι προέκυψαν εντερικές διαταραχές και η άμεση εύρεση τουαλέτας ήταν επιβεβλημένη.
Όμως βρισκόμασταν στην κορφή του λόφου κι η λύση ήταν μονόδρομος: στις πλαγιές του λόφου, υπό το άγρυπνο βλέμμα των προγόνων Sican και με θέα τις πυραμίδες!

Ανακουφισμένος και υπό συνεχή πειράγματα, πήρε μαζί μας το δρόμο της επιστροφής προς το μικρό μουσείο, όπου οι σχετικές μακέτες ήρθαν να αναπληρώσουν το κενό για την εικόνα που είχε το Tucume στις δόξες του και πώς κατασκευάστηκε.​

Moτίβα και οι πλίνθοι που χρησιμοποιήκαν γισ το χτίσιμο και τη διακόσμηση των πυραμίδων

Μακέτα της κοιλάδας πυραμίδων του Tucume. Στη μέση ο λόφος Cerro La Raya​

Η επόμενη στάση ήταν στo Lambayeque λίγα χλμ έξω από το Chiclayo. H πόλη στεγάζει δύο από τα καλύτερα μουσεία της περιοχής: το Museo Arqueologico Nacional Brüning του οποίου όμως η δόξα έχει επισκιαστεί από το νεόδμητο Museo de las Tumbas Reales de Sipan. Aτυχώς το δεύτερο ήταν κλειστό (Δευτέρα ένεκα) κι έτσι περιοριστήκαμε στο πρώτο, το οποίο είχε και την δυνατότητα να φωτογραφήσεις τα εκθέματά του πράγμα τελικά σπάνιο για τα δεδομένα του Περού.

To μουσείο περιλμβάνει εξαιρετική συλλογή κεραμικών κυρίως από πολιτισμούς πρώτερους των Inca και ιδίως των Moche.

Ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος είναι η συλλογή από χρυσά αντικείμενα (κυρίως Moche) όπως κολιέ, κοσμήματα, μάσκες που χρησιμοποιούσαν οι ευγενείς και οι ιερείς στις θρησκευτικές τελετές ή σε δημόσιες εμφανίσεις.

Εδώ δράττομαι της ευκαιρίας να αναφέρω το ότι παρά την έλλειψη γραπτού λόγου, πληροφορίες για τους πολιτισμούς αυτούς έχουν αποκρυπτογραφηθεί μέσα από τη πλούσια συλλογή κεραμικών που είτε τρισδιάτατα είτε σαν εικονογραφία αναπαριστούν την καθημερινότητά τους.

​

Τελευταία στάση της ημέρας (μιας και χειμώνας στο Περού νύχτωνε κατά τις 6.30μμ) ήταν στη πόλη Zaña, 40 χλμ νότια του Chiclayo κατά μήκος της οδού Panamericana. Η διαδρομή ήταν ο ορισμός της πλήξης. Επίπεδη έρημος με άνυδρα βουνά μακρυά στην ενδοχώρα, ενίοτε κάποιοι αμμόλοφοι, τεράστιες διαφημίσεις, χωριά στο πουθενά πνιγμένα στον αέρα και τη σκόνη που προκαλούσαν μια θολούρα στην ατμόσφαιρα. Αναμφίβολα η ακτή του περουβιανού βορρά δεν παίρνει εύσημα για το τοπίο της.

Η Zaña λοιπόν ιδρύθηκε από τους ισπανούς αποικιοκράτες και γνώρισε ημέρες πλούτου καθώς έλεγχε όλο το παράκτιο εμπόριο. Αυτό όμως άνοιξε την όρεξη πειρατών που την κατέλαβαν το 1668, για να ολοκληρωθεί το έργο της ερήμωσης μισό αιώνα μετά με μια καταστροφική πλημμύρα. Μάρτυρες του ένδοξου παρελθόντος στέκουν σήμερα μερικά ερείπια της πόλης με σημαντικότερο το μοναστήρι του San Agustin.

​

Ο φύλακας του μοναστηριού-φάντασμα εκστασιάστηκε στο άκουσμα της Ελλάδας. “Madre de culturas” αναφώνησε και βάλθηκε να απαριθμεί φιλόσοφους της αρχαιότητας. Ομολογουμένως συγκινήθηκα καθώς αναλογίστηκα πως το όνομα της χώρας μας δεν δημιουργεί μόνο συνειρμούς για την οικονομική κατάντια μας.
Περιηγηθήκαμε ανάμεσα στις ερειπωμένες αψίδες του μοναστηριού, φωλιές για πουλιά πλέον, με το γλυκό απογευματινό φως να χαϊδεύει τα απομεινάρια.

Τα ερείπια του San Agustin​

Η σημερινή Zaña​

Στην έξοδο, μας ακολούθησε ένα λεφούσι παιδιών ρωτώντας επίμονα κάτι για “robas”. Δεν έδωσα αρχικά σημασία, όμως ήταν τόση η επιμονή τους που έβαλα τα δυνατά μου να καταλάβω τελικά τι ρωτούσαν. Τα παιδιά, ακούγοντας ότι είμασταν έλληνες, ήθελαν να μάθουν πώς λεγόταν η αρχαϊκή ενδυμασία, ο χιτώνας. Και σαν να μην έφτανε αυτό, μας έδειξαν και τις σημειώσεις τους που αναφέρονταν στους σημαντικότερους αρχαιοελληνικούς μύθους (κάτι που αμφιβάλλω αν πράττουν οι “κληρονόμοι” της αρχαιοελληνικής γραμματείας σήμερα). Δεύτερη συγκίνηση…

Επιστρέψαμε στο Chiclayo λίγο πριν νυχτώσει. Ο Bernardo περήφανος μας πήγε στο αξιοθέατο της πόλης: το Paseo las Musas. Αυτό ήταν η πεμπτουσία του αρχαιοελληνικού κιτς. Μια πύλη δίκην Ερεχθείου με κακέκτυπες Καρυάτιδες και μια πλατεία με αγάλματα Μουσών. Είπα να μην τον πικράνω με τη κριτική μου, μιας κι εκεί δώσαμε τα χέρια για ν’ αναλάβει τη μετακίνησή μας σ’όλο το κομμάτι του βόρειου Περού.

Η μέρα έκλεισε με ένα γεύμα κτηνωδία στο “La Romana” με σηκωταριές, μπριζόλες, γλυκά και μπύρες (πάλι με 10 ευρώ το κεφάλι)

Την επόμενη μέρα είχε κανονιστεί να επισκεφθούμε τα μουσεία της περιοχής που δεν μπορέσαμε να δούμε λόγω αργίας και ν’ανηφορίσουμε κατά το μεσημεράκι προς τα ψηλά.
Στη πόλη Cajamarca, στα 2,720 μέτρα, για να πάρουμε μια πρώτη γεύση από υψόμετρο.