Anas Tassos
Member
- Μηνύματα
- 168
- Likes
- 1.218
- Ταξίδι-Όνειρο
- Παπούα Νεα Γουινέα
Δευτέρα, 9 Δεκεμβρίου
Επίσκεψη στην Al-Jawf.
Αν και αρχικά δε γνώριζα πόσο αραιά είναι τα δρομολόγια από το Χάυλ στη Σακάκα, έπραξα ορθά και έκλεισα δωμάτιο για δυο διανυκτερεύσεις εδώ. Έτσι έχω ολόκληρη τη σημερινή ημέρα για επίσκεψη της γύρω περιοχής.
Η πόλη Σακάκα έχει περίπου 250,000 κατοίκους. Είναι Πρωτεύουσα της επαρχίας Al-Jawf. Η πόλη βρίσκεται σε μια όαση επάνω σε αρχαίους δρόμους καραβανιών. Βρίσκεται σε πλήρη ανάπτυξη με το Βασίλειο να χρηματοδοτεί την κατασκευή μεγάλου νοσοκομείου και Πανεπιστημίου στην πόλη και ένα τεράστιο πρόγραμμα γεωργικής ανάπτυξης της επαρχίας.
Η ονομασία Al-Jawf σημαίνει Βύθισμα ή κοιλότητα. Προκύπτει από τη γεωμορφολογία της επαρχίας που χαρακτηρίζεται από πλατειά «ουάντι» (κοιλάδες που είναι κοίτες ξεροπόταμων) σε υψόμετρο από 500 έως 980 μέτρα.
Ευρισκόμενη σε θέση που συναντιούνται αρχαίοι δρόμοι προς τη Μεσόγειο και τις αρχαίες χώρες της Μέσης Ανατολής (Συρία, Παλαιστίνη, Μεσοποταμία, Περσία και Ευδαίμονα Αραβία) η Al-Jawf έχει κληρονομήσει αρχαιολογικές τοποθεσίες διαφόρων εποχών, από τα παλαιολιθικά χρόνια ως και το 19ο αιώνα.
Για πολλούς αιώνες η πρωτεύουσα της Al-Jawf ήταν η πόλη Dumat Al-Jandal. Η πόλη αυτή βρίσκεται σε μια όαση περίπου 50 χιλιόμετρα νότια της Σακάκα. Επειδή υπήρξε η ιστορική πρωτεύουσα της περιοχής πολλές φορές αναφέρεται και με το όνομα Al-Jawf.
Για να επισκεφθώ τη Dumat Al-Jandal ξεκινάω με τα πόδια για το σταθμό λεωφορείων της SAPTCO. Ρωτώ κάπου έναν ντόπιο για το δρόμο και ο άνθρωπος μου λέει ανέβα στο αυτοκίνητό μου, θα σε πάω εγώ.
Στο σταθμό γνωρίζομαι με τους δυο φιλικούς Αιγύπτιους υπαλλήλους. Μου βγάζουν εισιτήριο με το πρώτο λεωφορείο για τη Dumat που αναχωρεί στις δέκα και μισή.
Αλλά καθυστερούμε, και φεύγω τελικά 10,50. Υπόψη ότι είναι διερχόμενο, όπως σχεδόν όλα τα δρομολόγια. Έτσι φθάνω στο μικρό σταθμό της Dumat Al-Jandal ώρα έντεκα και μισή. Ο μοναδικός αλλά φιλικός και αυτός Αιγύπτιος υπάλληλος του σταθμού τακτοποιεί το εισιτήριό μου ώστε να επιστρέψω στη Σακάκα με το απογευματινό λεωφορείο, νομίζω έχει ώρα αναχώρησης 16,30.
Εδώ όμως δε βρίσκω ταξί. Οπότε με κάποια καθοδήγηση από τον Αιγύπτιο υπάλληλο ξεκινάω με τα πόδια για το κάστρο της Dumat, το “Qasr Marid”.
Πιο κάτω, έξω από ένα μεγάλο σχολικό κτίριο, ρωτάω κάποιον άλλον για το δρόμο του κάστρου. Ο άνθρωπος, που δεν ξέρει αγγλικά, είναι δάσκαλος στο σχολείο. Μου λέει έλα στο αμάξι μου, θα σε πάω εγώ ως εκεί.
Ψυχούλα είναι. Με ρωτάει, στα αραβικά πάντα, που θα κοιμηθώ. Αν δεν έχω κατάλυμα μπορώ λέει να κοιμηθώ στο σπίτι του. Προτείνει να πάμε για τσάι, αλλά δεν έχω χρόνο. Το πιο απίθανο είναι ότι ρωτάει αν θέλω χρήματα για φαγητό. Αυτό δεν το κατάλαβα αμέσως. Οπότε βγάζει και μου δίνει κάμποσα χρήματα. Του τα επιστρέφω, όσο πιο ευγενικά μπορώ, ευχαριστώντας τον.
Τώρα το κάστρο της Μάριντ αξίζει τον κόπο. Είναι και τούτο υπό επισκευή αλλά η είσοδος είναι ελεύθερη και δεν υπάρχει κάποιος εδώ στο κάστρο αυτή την ώρα.
Το κάστρο υψώνεται πάνω σε ένα φυσικό βραχώδες ύψωμα, έχοντας από κάτω του την κοιλάδα όπου βρίσκεται η αρχαία όαση. Η θέση του και η κατασκευή του οδηγούν στο συμπέρασμα ότι χρονολογείται τουλάχιστον από την εποχή των Ναβαταίων και πως ήταν η ακρόπολη της αρχαίας πόλης.
Η πρώτη ιστορική μαρτυρία που το αναφέρει είναι του 3ου μ.Χ. αιώνα. Τότε η βασίλισσα της Παλμύρας Ζηνοβία πραγματοποίησε εισβολή στην περιοχή της Dumat Al-Jandal καθώς και της Tayma. Αλλά δε μπόρεσε να καταλάβει το κάστρο και όπως αναφέρεται εκφράστηκε με την περίφημη φράση “tammrad Madid”. Μάριντ (Marid) σημαίνει «ανυπότακτη» ή «επαναστάτισσα». Τα παλαιότερα τμήματα του οχυρού που χρονολογούνται από τα χρόνια των Ναβαταίων είναι τα καλύτερα. Στην ισλαμική εποχή έγιναν προσθήκες με λιγότερο καλή τεχνική. Οι τελευταίες προσθήκες στο συγκρότημα έγιναν πριν εκατό χρόνια με ακόμα πιο χαμηλής ποιότητας υλικά.
Η αναστήλωση του συγκροτήματος είναι τόσο «μανικιούρ» που λέμε που με υποψιάζει πως χρησιμοποιήθηκαν και κάποιες σύγχρονες τεχνικές.
Από το κάστρο φαίνεται τριγύρω η πόλη και η όαση της Dumat Al-Jandal. Η αρχαία πόλη βρίσκεται ερειπωμένη πίσω από το διπλανό τζαμί. Το αρχαίο όνομα της πόλης στην Ακκαδική γλώσσα ήταν Adummatu.
Η πόλη επέζησε χάρις στην εκμετάλλευση των υδάτων της όασης που γινόταν από ένα περίτεχνο υδραυλικό σύστημα με πηγάδια, κανάλια και υπόγειες σήραγγες, γνωστές με την ονομασία Qanat. Η ευημερία της πόλης οφειλόταν στο εμπόριο καθώς εδώ διασταυρώνονταν εμπορικοί δρόμοι που διέσχιζαν την Αραβική χερσόνησο, τόσο από τα δυτικά προς τα ανατολικά όσο και από το νότο προς το βορρά. Ασσυριακά κείμενα του 8ου αιώνα π.Χ. αναφέρουν ότι στην Ασσυρία έφθαναν καραβάνια από τους μακρινούς λαούς της Tayma και της χώρας του Σαβά. Αυτά τα καραβάνια θα έπρεπε να περάσουν και να σταθμεύσουν στη μεγάλη όαση της Dumat Al-Jandal που βρίσκεται στο βόρειο σύνορο της ερήμου Νεφούντ.
Τον 1ο αιώνα μ.Χ η Dumat Al-Jandal ενσωματώθηκε στο κράτος των Ναβαταίων και ανέπτυξε πλούσιο πολιτισμό, επηρεασμένο από αυτούς, ως το 2ο αιώνα που η όαση υπήχθη στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, ως μέρος της επαρχίας της «Πετραίας Αραβίας».
Έκτοτε αναφέρεται από τους συγγραφείς της Ρωμαϊκής εποχής. Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος αναφέρει τον 1ο αιώνα την “Domatha”, ως έχουσα στρατηγική θέση και ως εμπορικό σταθμό στα βόρεια της Αραβικής χερσονήσου, στο βιβλίο του «Φυσική Ιστορία». Το 2ο αιώνα αναφέρεται από τον Κλαύδιο Πτολεμαίο στη «Γεωγραφία» του ως μια μεγάλη πόλη της Αραβίας με το όνομα Dumaetha.
Στα κατοπινά χρόνια οι εμπορικές οδοί από την πόλη οδηγούσαν στο Βυζάντιο. Η Dumat Al-Jandal αποτέλεσε στόχο τεσσάρων εκστρατειών του Μωάμεθ και των συντρόφων του και τελικά ενσωματώθηκε στην Ισλαμική επικράτεια από τα χρόνια του πρώτου χαλίφη Αμπού Μπακρ.
Η σημασία της πόλεως ως εμπορικού κέντρου άρχισε να μειώνεται από τον 9ο αιώνα, όταν οι βασικοί δρόμοι που οδηγούσαν τους προσκυνητές στους ιερούς τόπους του Ισλάμ Μέκκα και Μεδίνα μετατοπίστηκαν δυτικότερα.
Η ονομασία της πόλης παραπέμπει στον Δουμά (Dumah), που σύμφωνα με τη Βίβλο και το Κοράνι ήταν ο έκτος γιός του Ισμαήλ, γιου του Αβραάμ και της Άγαρ. Οι ντόπιοι δηλαδή θεωρούν ότι αυτή η περιοχή ανήκε στον Δουμά (Dumah). Ενώ Dumat Al-Jandal σημαίνει «Δουμά των λίθων», επειδή η πόλη έχει κτιστεί με λιθόκτιστους τοίχους.
Σήμερα η Dumat Al-Jandal έχει περίπου 50,000 κατοίκους. Παραμένει μια όαση πλούσια σε δένδρα. Εκτός από τις χουρμαδιές εντύπωση μου κάνουν και οι πάρα πολλές ελιές που καλλιεργούνται εδώ γύρω.
Μετά το αξιόλογο κάστρο Μάριντ επισκέπτομαι το διπλανό τζαμί. Ονομάζεται «τζαμί του Ομάρ» και το σχετίζουν εσφαλμένα με το χαλίφη Umar Ibn Al-Khattab. Το τέμενος αυτό ιδρύθηκε μεταξύ 634 και 644 όντας ένα από τα αρχαιότερα σωζόμενα τζαμιά. Ενώ τα κατασκευαστικά του στοιχεία παραπέμπουν σε κτίσμα ακόμα παλιότερης εποχής και μάλιστα σε αρχαία Χριστιανική εκκλησία. Όπως σε όλα τα πρώιμα τζαμιά η λιθόκτιστη κατασκευή αποτελείται από μια αυλή που βλέπει σε μια αίθουσα προσευχής που την οροφή της στηρίζουν πολλές κολώνες. Η qibla βρίσκεται στο βόρειο τοίχο, που αντικρίζει το οχυρό Μάριντ, από το οποίο το τζαμί χωρίζεται με ένα δρόμο. Στο κέντρο της είναι το mihrab, βαμμένο με άσπρο χρώμα. Υπάρχει μια σκάλα που εξωτερικά ανεβαίνει στην οροφή από την πλευρά του δρόμου. Ανέβηκα και εγώ από εκεί.
Πολύ χαρακτηριστικός είναι ο λιθόκτιστος μιναρές. Είναι θεμελιωμένος σε μια βάση ορθογώνιας διατομής και υψώνεται σαν λεπτή πυραμίδα με τέσσερες ορόφους. Σε κάθε πλευρά του μιναρέ και σε καθένα από του τέσσερες ορόφους του υπάρχει ορθογώνιο παράθυρο με λίθινο υπέρθυρο για να φωτίζει το χώρο μέσα στο μιναρέ.
Καθώς επισκέπτομαι το χώρο με το τζαμί γνωρίζομαι με κάποιους άλλους επισκέπτες. Είναι μια παρέα τριών Αιγυπτίων που δουλεύουν στη χώρα με τους οποίους κάθομαι λίγο μαζί. Εδώ μέσα υπάρχει μια μικρή καφετέρια που τη δουλεύει ένας Πακιστανός. Οι φίλοι Αιγύπτιοι πίνουν τσάι, αλλά σε άλλο χώρο είναι ένας Σαουδάραβας που γευματίζει και με προσκαλεί. Πηγαίνω να τον γνωρίσω και παραγγέλνω και εγώ κάτι για φαγητό. Είναι μια τηγανιά με κρέας ανακατωμένο με κοτόπουλο και λίγα λαχανικά. Ενδιαφέρον και το ψωμί που σερβίρεται. Είναι ένα μεγάλο στρογγυλό φύλλο, πολύ λεπτό, που ψήνεται πάνω σε μια σιδερένια πλάκα.
Ο Σαουδάραβας ονομάζεται Abdullah Alfarhood και μιλάει τέλεια αγγλικά. Υπήρξε πιλότος της Πολεμικής αεροπορίας, έζησε επτά χρόνια στην Αμερική και παρά το γεγονός ότι είναι μόνο 41 ετών έχει βγει στη σύνταξη. Τώρα θέλει να ασχοληθεί με τον τουρισμό. Ετοιμάζει εκδηλώσεις στην περιοχή της Dumat για να προσελκύει τουρίστες. Η σελίδα του στο facebook είναι Marid.Club.
Το φαγητό μου είναι νόστιμο. Ο φίλος Σαουδάραβας πληρώνει και για μένα όπως και το τσάι των Αιγυπτίων. Μου λέει ότι σε λίγο θα πάει στη Σακάκα με το αυτοκίνητό του και με προσκαλεί να πάω μαζί του, αφήνοντας το λεωφορείο που θα αργήσει. Εγώ βέβαια δέχομαι. Το μόνο αρνητικό είναι πως δεν προλαβαίνω να επισκεφθώ το γειτονικό μουσείο της Dumat που είναι καινούργιο και αξιόλογο, όπως μου είπε και ο νέος μου φίλος.
Θα ρίξω μια ματιά λίγων λεπτών στα ερείπια της αρχαίας πόλης που βρίσκονται πίσω από το τζαμί. Η συνοικία αυτή ονομάζεται Dar'i και είναι η αρχαία πόλη. Κατάφερε να διασωθεί από τις μπουλντόζες που πριν από 30 περίπου χρόνια ισοπέδωσαν την παλιά αγορά της πόλης για να κτίσουν τη σύγχρονη Dumat Al Jandal. Οι αρχαιολόγοι λένε ότι η σωζόμενη Dar'i χρονολογείται από τη μέση ισλαμική εποχή αλλά είναι κτισμένη πάνω σε στρώματα ερειπίων των μέσων της πρώτης χιλιετίας προ Χριστού. Τα οικοδομήματα είναι κτισμένα με πέτρες. Λιθόστρωτα δρομάκια διασχίζουν την περιοχή όπου υπάρχουν πηγάδια και κήποι, καθώς οι κάτοικοι ζούσαν δίπλα στις πηγές του νερού. Είναι ένα όμορφο μέρος. Μακάρι να το αποκαταστήσουν και να το αναδείξουν.
Ο Abdullah πηγαίνει πρώτα στην περίμετρο της πόλης όπου υπάρχει μια μικρή τεχνητή λίμνη. Αυτή η μικρή λίμνη, σε απόσταση δέκα περίπου χιλιόμετρα από την πόλη, τροφοδοτείται από νερό που αντλείται με μηχανικά μέσα από τα γύρω πηγάδια. Σε αυτή τη χώρα που έχει απέραντες εκτάσεις στην έρημο η λίμνη της Dumat Al Jandal θεωρείται σημαντική και αποτελεί χώρο ψυχαγωγίας για όλη τη γύρω περιοχή.
Υπάρχουν βάρκες ενώ ο δήμος έχει κτίσει περίπτερα που τα παραχωρεί δωρεάν σε ντόπιες γυναίκες για να τα εκμεταλλευθούν. Μάλιστα καθώς παραγγείλαμε σε ένα περίπτερο καφέδες συνέβη ένα φαιδρό περιστατικό. Η γυναίκα που μας έφτιαξε τους ωραίους καφέδες, με κάρδαμο κατά τα γνωστά, ρώτησε τον Abdullah αν είμαι ο επιθεωρητής του Δήμου!
Όταν ο Abdullah με αφήνει στο ξενοδοχείο μου η ώρα είναι 2,45. Νοιώθω ότι έχω ακόμα χρόνο να δω πράγματα γύρω από τη Σακάκα. Για να βρω ταξί θέλω να πάω στο σταθμό της SAPTCO που κάνουν πιάτσα. Περπατάω λίγο με τα πόδια και μια φορά ακόμα βρίσκεται στο δρόμο ένας νεαρός Σαουδάραβας που μου λέει έλα να σε πάω εγώ. Νάναι καλά.
Το αξιοθέατο που με ενδιαφέρει είναι η τοποθεσία Rajajil. Βρίσκεται 20 περίπου χιλιόμετρα νότια της πόλης Σακάκα. Οι ταξιτζήδες ζητούν αρχικά 200 SAR για αυτήν την επίσκεψη. Στο τέλος παίρνω έναν που δέχεται με 100 SAR. Ο ταξιτζής μου λέγεται Μοχάμεντ, είναι περίπου πενηντάχρονος και αποδεικνύεται σωστός. Πάμε στο Rajijil όπου δυστυχώς βρίσκουμε τον αρχαιολογικό χώρο περιφραγμένο και με κλειστή την πόρτα. Ενώ είναι φανερό ότι και στο οίκημα γραφείων που υπάρχει μέσα στο χώρο είναι κλειστά και δεν υπάρχει ψυχή. Κανονικά, σύμφωνα και με όσα βλέπουμε στο ιντερνέτ, έπρεπε να είναι ανοιχτά αυτήν την ώρα. Αλλά οι υπάλληλοι την έχουν κοπανήσει.
Ο Μοχάμεντ κάνει φιλότιμες προσπάθειες. Αν και ο δρόμος γύρω από την περίφραξη είναι χωματόδρομος τον ανεβαίνει με το ταξί. Έτσι μπόρεσα να δω και να βγάλω κάποιες φωτογραφίες μέσα από τις τρύπες στην περίφραξη.
Αλλά δε σταματάει εκεί. Παίρνει τηλέφωνο τα κεντρικά γραφεία του Υπουργείου πολιτισμού στο Ριάντ και αναφέρει την απαράδεκτη αυτή κατάσταση. Έβαλε και εμένα να μιλήσω και να παραπονεθώ στην αρμόδια υπάλληλο, η οποία μου ζήτησε συγγνώμη. «Σόρι, σόρι!».
Ο αρχαιολογικός χώρος Rajajil βρίσκεται σε ένα γήπεδο με υπόστρωμα αμμόπετρα. Είναι μια μυστηριώδης τοποθεσία που με κάποια δόση υπερβολής τη λένε «Stonehenge της Σαουδικής Αραβίας». Αυτή η τοποθεσία έχει αινιγματικά μνημεία με κολώνες από αμμόλιθο που κάποιοι έστησαν όρθιες εδώ, στα προϊστορικά χρόνια. Δόθηκαν πολλές ερμηνείες, όπως ότι πρόκειται για υπαίθριο χώρο θρησκευτικών τελετών ή για αστρολογικές παρατηρήσεις, αλλά η αρχαιολογική μελέτη του χώρου απέδειξε ότι πρόκειται για ταφικό συγκρότημα.
Τα ταφικά μνημεία είναι τοποθετημένα σε άξονα με κατεύθυνση ανατολή-δύση και αρκετές ταφές σημαδεύονται από μονόλιθους μήκους τριών μέτρων.
Το συγκρότημα υπήρξε αιωνόβιο, καθώς φαίνεται ότι πολλοί μονόλιθοι τεμαχίστηκαν για να γίνουν ταφικοί θάλαμοι. Έχουν εντοπισθεί πενήντα τάφοι, μερικοί αφορούν ατομική ταφή ενώ άλλοι περιέχουν μέχρι δέκα ταφικούς θαλάμους.
Η χρονολόγηση των ταφών του Rajijil φθάνει τουλάχιστον την Πέμπτη χιλιετία προ Χριστού και ίσως και την έκτη. Η τοποθεσία μάς αποκαλύπτει ότι η περιοχή είχε στα προϊστορικά χρόνια περισσότερο νερό και οι κάτοικοι ήταν νομάδες. Στράφηκαν σταδιακά στη μόνιμη εγκατάσταση και στην πρώτη χιλιετία προ Χριστού κατοικούσαν σε μόνιμους οικισμούς.
Αφού δε μπόρεσα να μπω στον περιφραγμένο αρχαιολογικό χώρο επιστρέφω με το ταξί στο ξενοδοχείο στις τέσσερες το απόγευμα. Σήμερα ήταν μια ωραία ημέρα, πολύ γεμάτη.
Στο ξενοδοχείο μού αλλάζουν σε λίγο δωμάτιο. Μού δίνουν ένα στο ισόγειο που είναι καλύτερο και έχει και φωτισμό από παράθυρο.
Επίσκεψη στην Al-Jawf.
Αν και αρχικά δε γνώριζα πόσο αραιά είναι τα δρομολόγια από το Χάυλ στη Σακάκα, έπραξα ορθά και έκλεισα δωμάτιο για δυο διανυκτερεύσεις εδώ. Έτσι έχω ολόκληρη τη σημερινή ημέρα για επίσκεψη της γύρω περιοχής.
Η πόλη Σακάκα έχει περίπου 250,000 κατοίκους. Είναι Πρωτεύουσα της επαρχίας Al-Jawf. Η πόλη βρίσκεται σε μια όαση επάνω σε αρχαίους δρόμους καραβανιών. Βρίσκεται σε πλήρη ανάπτυξη με το Βασίλειο να χρηματοδοτεί την κατασκευή μεγάλου νοσοκομείου και Πανεπιστημίου στην πόλη και ένα τεράστιο πρόγραμμα γεωργικής ανάπτυξης της επαρχίας.
Η ονομασία Al-Jawf σημαίνει Βύθισμα ή κοιλότητα. Προκύπτει από τη γεωμορφολογία της επαρχίας που χαρακτηρίζεται από πλατειά «ουάντι» (κοιλάδες που είναι κοίτες ξεροπόταμων) σε υψόμετρο από 500 έως 980 μέτρα.
Ευρισκόμενη σε θέση που συναντιούνται αρχαίοι δρόμοι προς τη Μεσόγειο και τις αρχαίες χώρες της Μέσης Ανατολής (Συρία, Παλαιστίνη, Μεσοποταμία, Περσία και Ευδαίμονα Αραβία) η Al-Jawf έχει κληρονομήσει αρχαιολογικές τοποθεσίες διαφόρων εποχών, από τα παλαιολιθικά χρόνια ως και το 19ο αιώνα.
Για πολλούς αιώνες η πρωτεύουσα της Al-Jawf ήταν η πόλη Dumat Al-Jandal. Η πόλη αυτή βρίσκεται σε μια όαση περίπου 50 χιλιόμετρα νότια της Σακάκα. Επειδή υπήρξε η ιστορική πρωτεύουσα της περιοχής πολλές φορές αναφέρεται και με το όνομα Al-Jawf.
Για να επισκεφθώ τη Dumat Al-Jandal ξεκινάω με τα πόδια για το σταθμό λεωφορείων της SAPTCO. Ρωτώ κάπου έναν ντόπιο για το δρόμο και ο άνθρωπος μου λέει ανέβα στο αυτοκίνητό μου, θα σε πάω εγώ.
Στο σταθμό γνωρίζομαι με τους δυο φιλικούς Αιγύπτιους υπαλλήλους. Μου βγάζουν εισιτήριο με το πρώτο λεωφορείο για τη Dumat που αναχωρεί στις δέκα και μισή.
Αλλά καθυστερούμε, και φεύγω τελικά 10,50. Υπόψη ότι είναι διερχόμενο, όπως σχεδόν όλα τα δρομολόγια. Έτσι φθάνω στο μικρό σταθμό της Dumat Al-Jandal ώρα έντεκα και μισή. Ο μοναδικός αλλά φιλικός και αυτός Αιγύπτιος υπάλληλος του σταθμού τακτοποιεί το εισιτήριό μου ώστε να επιστρέψω στη Σακάκα με το απογευματινό λεωφορείο, νομίζω έχει ώρα αναχώρησης 16,30.
Εδώ όμως δε βρίσκω ταξί. Οπότε με κάποια καθοδήγηση από τον Αιγύπτιο υπάλληλο ξεκινάω με τα πόδια για το κάστρο της Dumat, το “Qasr Marid”.
Πιο κάτω, έξω από ένα μεγάλο σχολικό κτίριο, ρωτάω κάποιον άλλον για το δρόμο του κάστρου. Ο άνθρωπος, που δεν ξέρει αγγλικά, είναι δάσκαλος στο σχολείο. Μου λέει έλα στο αμάξι μου, θα σε πάω εγώ ως εκεί.
Ψυχούλα είναι. Με ρωτάει, στα αραβικά πάντα, που θα κοιμηθώ. Αν δεν έχω κατάλυμα μπορώ λέει να κοιμηθώ στο σπίτι του. Προτείνει να πάμε για τσάι, αλλά δεν έχω χρόνο. Το πιο απίθανο είναι ότι ρωτάει αν θέλω χρήματα για φαγητό. Αυτό δεν το κατάλαβα αμέσως. Οπότε βγάζει και μου δίνει κάμποσα χρήματα. Του τα επιστρέφω, όσο πιο ευγενικά μπορώ, ευχαριστώντας τον.
Τώρα το κάστρο της Μάριντ αξίζει τον κόπο. Είναι και τούτο υπό επισκευή αλλά η είσοδος είναι ελεύθερη και δεν υπάρχει κάποιος εδώ στο κάστρο αυτή την ώρα.
Το κάστρο υψώνεται πάνω σε ένα φυσικό βραχώδες ύψωμα, έχοντας από κάτω του την κοιλάδα όπου βρίσκεται η αρχαία όαση. Η θέση του και η κατασκευή του οδηγούν στο συμπέρασμα ότι χρονολογείται τουλάχιστον από την εποχή των Ναβαταίων και πως ήταν η ακρόπολη της αρχαίας πόλης.
Η πρώτη ιστορική μαρτυρία που το αναφέρει είναι του 3ου μ.Χ. αιώνα. Τότε η βασίλισσα της Παλμύρας Ζηνοβία πραγματοποίησε εισβολή στην περιοχή της Dumat Al-Jandal καθώς και της Tayma. Αλλά δε μπόρεσε να καταλάβει το κάστρο και όπως αναφέρεται εκφράστηκε με την περίφημη φράση “tammrad Madid”. Μάριντ (Marid) σημαίνει «ανυπότακτη» ή «επαναστάτισσα». Τα παλαιότερα τμήματα του οχυρού που χρονολογούνται από τα χρόνια των Ναβαταίων είναι τα καλύτερα. Στην ισλαμική εποχή έγιναν προσθήκες με λιγότερο καλή τεχνική. Οι τελευταίες προσθήκες στο συγκρότημα έγιναν πριν εκατό χρόνια με ακόμα πιο χαμηλής ποιότητας υλικά.
Η αναστήλωση του συγκροτήματος είναι τόσο «μανικιούρ» που λέμε που με υποψιάζει πως χρησιμοποιήθηκαν και κάποιες σύγχρονες τεχνικές.
Από το κάστρο φαίνεται τριγύρω η πόλη και η όαση της Dumat Al-Jandal. Η αρχαία πόλη βρίσκεται ερειπωμένη πίσω από το διπλανό τζαμί. Το αρχαίο όνομα της πόλης στην Ακκαδική γλώσσα ήταν Adummatu.
Η πόλη επέζησε χάρις στην εκμετάλλευση των υδάτων της όασης που γινόταν από ένα περίτεχνο υδραυλικό σύστημα με πηγάδια, κανάλια και υπόγειες σήραγγες, γνωστές με την ονομασία Qanat. Η ευημερία της πόλης οφειλόταν στο εμπόριο καθώς εδώ διασταυρώνονταν εμπορικοί δρόμοι που διέσχιζαν την Αραβική χερσόνησο, τόσο από τα δυτικά προς τα ανατολικά όσο και από το νότο προς το βορρά. Ασσυριακά κείμενα του 8ου αιώνα π.Χ. αναφέρουν ότι στην Ασσυρία έφθαναν καραβάνια από τους μακρινούς λαούς της Tayma και της χώρας του Σαβά. Αυτά τα καραβάνια θα έπρεπε να περάσουν και να σταθμεύσουν στη μεγάλη όαση της Dumat Al-Jandal που βρίσκεται στο βόρειο σύνορο της ερήμου Νεφούντ.
Τον 1ο αιώνα μ.Χ η Dumat Al-Jandal ενσωματώθηκε στο κράτος των Ναβαταίων και ανέπτυξε πλούσιο πολιτισμό, επηρεασμένο από αυτούς, ως το 2ο αιώνα που η όαση υπήχθη στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, ως μέρος της επαρχίας της «Πετραίας Αραβίας».
Έκτοτε αναφέρεται από τους συγγραφείς της Ρωμαϊκής εποχής. Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος αναφέρει τον 1ο αιώνα την “Domatha”, ως έχουσα στρατηγική θέση και ως εμπορικό σταθμό στα βόρεια της Αραβικής χερσονήσου, στο βιβλίο του «Φυσική Ιστορία». Το 2ο αιώνα αναφέρεται από τον Κλαύδιο Πτολεμαίο στη «Γεωγραφία» του ως μια μεγάλη πόλη της Αραβίας με το όνομα Dumaetha.
Στα κατοπινά χρόνια οι εμπορικές οδοί από την πόλη οδηγούσαν στο Βυζάντιο. Η Dumat Al-Jandal αποτέλεσε στόχο τεσσάρων εκστρατειών του Μωάμεθ και των συντρόφων του και τελικά ενσωματώθηκε στην Ισλαμική επικράτεια από τα χρόνια του πρώτου χαλίφη Αμπού Μπακρ.
Η σημασία της πόλεως ως εμπορικού κέντρου άρχισε να μειώνεται από τον 9ο αιώνα, όταν οι βασικοί δρόμοι που οδηγούσαν τους προσκυνητές στους ιερούς τόπους του Ισλάμ Μέκκα και Μεδίνα μετατοπίστηκαν δυτικότερα.
Η ονομασία της πόλης παραπέμπει στον Δουμά (Dumah), που σύμφωνα με τη Βίβλο και το Κοράνι ήταν ο έκτος γιός του Ισμαήλ, γιου του Αβραάμ και της Άγαρ. Οι ντόπιοι δηλαδή θεωρούν ότι αυτή η περιοχή ανήκε στον Δουμά (Dumah). Ενώ Dumat Al-Jandal σημαίνει «Δουμά των λίθων», επειδή η πόλη έχει κτιστεί με λιθόκτιστους τοίχους.
Σήμερα η Dumat Al-Jandal έχει περίπου 50,000 κατοίκους. Παραμένει μια όαση πλούσια σε δένδρα. Εκτός από τις χουρμαδιές εντύπωση μου κάνουν και οι πάρα πολλές ελιές που καλλιεργούνται εδώ γύρω.
Μετά το αξιόλογο κάστρο Μάριντ επισκέπτομαι το διπλανό τζαμί. Ονομάζεται «τζαμί του Ομάρ» και το σχετίζουν εσφαλμένα με το χαλίφη Umar Ibn Al-Khattab. Το τέμενος αυτό ιδρύθηκε μεταξύ 634 και 644 όντας ένα από τα αρχαιότερα σωζόμενα τζαμιά. Ενώ τα κατασκευαστικά του στοιχεία παραπέμπουν σε κτίσμα ακόμα παλιότερης εποχής και μάλιστα σε αρχαία Χριστιανική εκκλησία. Όπως σε όλα τα πρώιμα τζαμιά η λιθόκτιστη κατασκευή αποτελείται από μια αυλή που βλέπει σε μια αίθουσα προσευχής που την οροφή της στηρίζουν πολλές κολώνες. Η qibla βρίσκεται στο βόρειο τοίχο, που αντικρίζει το οχυρό Μάριντ, από το οποίο το τζαμί χωρίζεται με ένα δρόμο. Στο κέντρο της είναι το mihrab, βαμμένο με άσπρο χρώμα. Υπάρχει μια σκάλα που εξωτερικά ανεβαίνει στην οροφή από την πλευρά του δρόμου. Ανέβηκα και εγώ από εκεί.
Πολύ χαρακτηριστικός είναι ο λιθόκτιστος μιναρές. Είναι θεμελιωμένος σε μια βάση ορθογώνιας διατομής και υψώνεται σαν λεπτή πυραμίδα με τέσσερες ορόφους. Σε κάθε πλευρά του μιναρέ και σε καθένα από του τέσσερες ορόφους του υπάρχει ορθογώνιο παράθυρο με λίθινο υπέρθυρο για να φωτίζει το χώρο μέσα στο μιναρέ.
Καθώς επισκέπτομαι το χώρο με το τζαμί γνωρίζομαι με κάποιους άλλους επισκέπτες. Είναι μια παρέα τριών Αιγυπτίων που δουλεύουν στη χώρα με τους οποίους κάθομαι λίγο μαζί. Εδώ μέσα υπάρχει μια μικρή καφετέρια που τη δουλεύει ένας Πακιστανός. Οι φίλοι Αιγύπτιοι πίνουν τσάι, αλλά σε άλλο χώρο είναι ένας Σαουδάραβας που γευματίζει και με προσκαλεί. Πηγαίνω να τον γνωρίσω και παραγγέλνω και εγώ κάτι για φαγητό. Είναι μια τηγανιά με κρέας ανακατωμένο με κοτόπουλο και λίγα λαχανικά. Ενδιαφέρον και το ψωμί που σερβίρεται. Είναι ένα μεγάλο στρογγυλό φύλλο, πολύ λεπτό, που ψήνεται πάνω σε μια σιδερένια πλάκα.
Ο Σαουδάραβας ονομάζεται Abdullah Alfarhood και μιλάει τέλεια αγγλικά. Υπήρξε πιλότος της Πολεμικής αεροπορίας, έζησε επτά χρόνια στην Αμερική και παρά το γεγονός ότι είναι μόνο 41 ετών έχει βγει στη σύνταξη. Τώρα θέλει να ασχοληθεί με τον τουρισμό. Ετοιμάζει εκδηλώσεις στην περιοχή της Dumat για να προσελκύει τουρίστες. Η σελίδα του στο facebook είναι Marid.Club.
Το φαγητό μου είναι νόστιμο. Ο φίλος Σαουδάραβας πληρώνει και για μένα όπως και το τσάι των Αιγυπτίων. Μου λέει ότι σε λίγο θα πάει στη Σακάκα με το αυτοκίνητό του και με προσκαλεί να πάω μαζί του, αφήνοντας το λεωφορείο που θα αργήσει. Εγώ βέβαια δέχομαι. Το μόνο αρνητικό είναι πως δεν προλαβαίνω να επισκεφθώ το γειτονικό μουσείο της Dumat που είναι καινούργιο και αξιόλογο, όπως μου είπε και ο νέος μου φίλος.
Θα ρίξω μια ματιά λίγων λεπτών στα ερείπια της αρχαίας πόλης που βρίσκονται πίσω από το τζαμί. Η συνοικία αυτή ονομάζεται Dar'i και είναι η αρχαία πόλη. Κατάφερε να διασωθεί από τις μπουλντόζες που πριν από 30 περίπου χρόνια ισοπέδωσαν την παλιά αγορά της πόλης για να κτίσουν τη σύγχρονη Dumat Al Jandal. Οι αρχαιολόγοι λένε ότι η σωζόμενη Dar'i χρονολογείται από τη μέση ισλαμική εποχή αλλά είναι κτισμένη πάνω σε στρώματα ερειπίων των μέσων της πρώτης χιλιετίας προ Χριστού. Τα οικοδομήματα είναι κτισμένα με πέτρες. Λιθόστρωτα δρομάκια διασχίζουν την περιοχή όπου υπάρχουν πηγάδια και κήποι, καθώς οι κάτοικοι ζούσαν δίπλα στις πηγές του νερού. Είναι ένα όμορφο μέρος. Μακάρι να το αποκαταστήσουν και να το αναδείξουν.
Ο Abdullah πηγαίνει πρώτα στην περίμετρο της πόλης όπου υπάρχει μια μικρή τεχνητή λίμνη. Αυτή η μικρή λίμνη, σε απόσταση δέκα περίπου χιλιόμετρα από την πόλη, τροφοδοτείται από νερό που αντλείται με μηχανικά μέσα από τα γύρω πηγάδια. Σε αυτή τη χώρα που έχει απέραντες εκτάσεις στην έρημο η λίμνη της Dumat Al Jandal θεωρείται σημαντική και αποτελεί χώρο ψυχαγωγίας για όλη τη γύρω περιοχή.
Υπάρχουν βάρκες ενώ ο δήμος έχει κτίσει περίπτερα που τα παραχωρεί δωρεάν σε ντόπιες γυναίκες για να τα εκμεταλλευθούν. Μάλιστα καθώς παραγγείλαμε σε ένα περίπτερο καφέδες συνέβη ένα φαιδρό περιστατικό. Η γυναίκα που μας έφτιαξε τους ωραίους καφέδες, με κάρδαμο κατά τα γνωστά, ρώτησε τον Abdullah αν είμαι ο επιθεωρητής του Δήμου!
Όταν ο Abdullah με αφήνει στο ξενοδοχείο μου η ώρα είναι 2,45. Νοιώθω ότι έχω ακόμα χρόνο να δω πράγματα γύρω από τη Σακάκα. Για να βρω ταξί θέλω να πάω στο σταθμό της SAPTCO που κάνουν πιάτσα. Περπατάω λίγο με τα πόδια και μια φορά ακόμα βρίσκεται στο δρόμο ένας νεαρός Σαουδάραβας που μου λέει έλα να σε πάω εγώ. Νάναι καλά.
Το αξιοθέατο που με ενδιαφέρει είναι η τοποθεσία Rajajil. Βρίσκεται 20 περίπου χιλιόμετρα νότια της πόλης Σακάκα. Οι ταξιτζήδες ζητούν αρχικά 200 SAR για αυτήν την επίσκεψη. Στο τέλος παίρνω έναν που δέχεται με 100 SAR. Ο ταξιτζής μου λέγεται Μοχάμεντ, είναι περίπου πενηντάχρονος και αποδεικνύεται σωστός. Πάμε στο Rajijil όπου δυστυχώς βρίσκουμε τον αρχαιολογικό χώρο περιφραγμένο και με κλειστή την πόρτα. Ενώ είναι φανερό ότι και στο οίκημα γραφείων που υπάρχει μέσα στο χώρο είναι κλειστά και δεν υπάρχει ψυχή. Κανονικά, σύμφωνα και με όσα βλέπουμε στο ιντερνέτ, έπρεπε να είναι ανοιχτά αυτήν την ώρα. Αλλά οι υπάλληλοι την έχουν κοπανήσει.
Ο Μοχάμεντ κάνει φιλότιμες προσπάθειες. Αν και ο δρόμος γύρω από την περίφραξη είναι χωματόδρομος τον ανεβαίνει με το ταξί. Έτσι μπόρεσα να δω και να βγάλω κάποιες φωτογραφίες μέσα από τις τρύπες στην περίφραξη.
Αλλά δε σταματάει εκεί. Παίρνει τηλέφωνο τα κεντρικά γραφεία του Υπουργείου πολιτισμού στο Ριάντ και αναφέρει την απαράδεκτη αυτή κατάσταση. Έβαλε και εμένα να μιλήσω και να παραπονεθώ στην αρμόδια υπάλληλο, η οποία μου ζήτησε συγγνώμη. «Σόρι, σόρι!».
Ο αρχαιολογικός χώρος Rajajil βρίσκεται σε ένα γήπεδο με υπόστρωμα αμμόπετρα. Είναι μια μυστηριώδης τοποθεσία που με κάποια δόση υπερβολής τη λένε «Stonehenge της Σαουδικής Αραβίας». Αυτή η τοποθεσία έχει αινιγματικά μνημεία με κολώνες από αμμόλιθο που κάποιοι έστησαν όρθιες εδώ, στα προϊστορικά χρόνια. Δόθηκαν πολλές ερμηνείες, όπως ότι πρόκειται για υπαίθριο χώρο θρησκευτικών τελετών ή για αστρολογικές παρατηρήσεις, αλλά η αρχαιολογική μελέτη του χώρου απέδειξε ότι πρόκειται για ταφικό συγκρότημα.
Τα ταφικά μνημεία είναι τοποθετημένα σε άξονα με κατεύθυνση ανατολή-δύση και αρκετές ταφές σημαδεύονται από μονόλιθους μήκους τριών μέτρων.
Το συγκρότημα υπήρξε αιωνόβιο, καθώς φαίνεται ότι πολλοί μονόλιθοι τεμαχίστηκαν για να γίνουν ταφικοί θάλαμοι. Έχουν εντοπισθεί πενήντα τάφοι, μερικοί αφορούν ατομική ταφή ενώ άλλοι περιέχουν μέχρι δέκα ταφικούς θαλάμους.
Η χρονολόγηση των ταφών του Rajijil φθάνει τουλάχιστον την Πέμπτη χιλιετία προ Χριστού και ίσως και την έκτη. Η τοποθεσία μάς αποκαλύπτει ότι η περιοχή είχε στα προϊστορικά χρόνια περισσότερο νερό και οι κάτοικοι ήταν νομάδες. Στράφηκαν σταδιακά στη μόνιμη εγκατάσταση και στην πρώτη χιλιετία προ Χριστού κατοικούσαν σε μόνιμους οικισμούς.
Αφού δε μπόρεσα να μπω στον περιφραγμένο αρχαιολογικό χώρο επιστρέφω με το ταξί στο ξενοδοχείο στις τέσσερες το απόγευμα. Σήμερα ήταν μια ωραία ημέρα, πολύ γεμάτη.
Στο ξενοδοχείο μού αλλάζουν σε λίγο δωμάτιο. Μού δίνουν ένα στο ισόγειο που είναι καλύτερο και έχει και φωτισμό από παράθυρο.
Attachments
Last edited:
Φιλικά την επόμενη φορά αν μπορέσεις να την "σπάσεις" σε κεφάλαια και να βάλεις τις φωτογραφίες ανάμεσα στο κείμενο θα ήταν τέλεια.
