Yorgos
Member
- Μηνύματα
- 10.220
- Likes
- 55.393
- Επόμενο Ταξίδι
- Nipon-Αλάσκα-Yellowstone
- Ταξίδι-Όνειρο
- Περού τότε, τώρα, πάντα
Περιεχόμενα
- Κεφάλαιο 1
- Προσδοκίες
- Κύπρος
- Αμμόχωστος - Kantara - Gormaz - Ριζοκάρπασο
- Bellapais - Κυρήνεια - Αγ.Μάμας - Πέδουλα
- Photos Κύπρος
- Photos Κύπρος ΙΙ
- Μοναστήρι Κύκκου - Πάφος - Λεμεσός
- Κούριο, Χοιροκοιτία κ Λευκωσία
- Photos Κύπρος ΙΙΙ
- Αξιολόγηση Κύπρου
- Καζακστάν
- Αστάνα
- Photos Αστάνα
- Karaganda - Dolinka - Almaty
- Photos Καζακστάν
- Άλματι
- Τουρκεστάν
- Photos Καζακστάν ΙΙ
- Αξιολόγηση Καζακστάν
- Τασκένδη - Σαμαρκάνδη
- Σαμαρκάνδη κ Shakhrisabz
- Elliq Qala - Χίβα - Nukus
- Photos Ουζμπεκιστάν
- Λίμνη Αράλη
- Photos Λίμνη Αράλη
- Αράλη-Νούκους
- Τουρκμενιστάν
- Ashgabat
- Photos Τουρκμενιστάν
- Ashgabat και πάλι
- Kow Ata - Mary
- Gonur - Merv
- Αξιολόγηση Τουρκμενιστάν
- Bukhara
- Αξιολόγηση Ουζμπεκιστάν
- Άφιξη Μπισκέκ
- Issyk - Kol
- Issyk Kol - Tamga - Naryn
- Song Kol - Kyzyl Oi
- Susamyr, Toktogul & Arslanbob - Osh
- Τατζικιστάν
- Murgab κ Langar
- Langar - Vrang - Yamchun - Khorog
- Durum Kul - Khorog
- Jizeau
- Κalai Khum
- Dushanbe
- Garm - Jafr - Margeb
- Iskander Kul - Penjikent - Istarashvan
- Αξιολόγηση Κιργιστάν
- Αξιολόγηση Τατζικιστάν
Ημέρα 7: Μοναστήρι Κύκκου - Πάφος - Λεμεσός
Διαπιστώσαμε πως το αυτοκίνητό μας είχε γδαρθεί από κλαδιά θάμνων και βαλθήκαμε να βρούμε χώμα για να το πασπαλίσουμε ώστε να μη φαίνεται η "ζημιά". Πόσο Έλληνες πια... Έπειτα ήταν η ώρα να ψάξουμε για πρωινό, πράγμα δύσκολο σε αυτά τα ορεινά και μάλλον όχι πολυσύχναστα χωριουδάκια με τον μάλλον γερασμένο πληθυσμό. Ο Πρόδρομος, ο Παλιόμυλος κι ο Άγιος Δημήτριος φαίνονταν μεν αντιτουριστικά, αλλά η αλήθεια είναι πως μας φάνηκαν αδιάφορα, ειδικά αφού λίγες ώρες νωρίτερα βρισκόμασταν στα κατεχόμενα. Άσε που δε βρήκαμε ούτε ένα μπουγατσάδικο για να φάμε κάτι...
Κατευθυνθήκαμε για το μοναστήρι Κύκκος, που διάβασα είναι από τα βασικά αξιοθέατα της Κύπρου και πόλος έλξης πολλών προσκυνητών. Φτάσαμε και παρότι απέξω μου φάνηκε αδιάφορο και ως μη χριστιανός φαντάστηκα ότι στο εσωτερικό του θα μου ήταν ακόμη πιο αδιάφορο, το συμπάθησα αμέσως χάρη στην καντίνα με τα εγκληματικά νόστιμα σφολιατοειδή, από τα οποία τίμησα ένα, επειδή κάνω δίαιτα, αλλά έφαγα άλλο ένα, δηλαδή τρία, δηλαδή χλαπάκιασα κανονικά. Ήμουν πλέον έτοιμος να μπω, απορημένος για τα αυτοκίνητα με τους Ρώσους που έρχονταν να το επισκεφθούν. Τι το τόσο τρομερό έχει δηλαδή το μοναστήρι; Μήπως είναι μια ορθοδοξοτουριστοπαγίδα;
Μπήκαμε, είδαμε τις αγιογραφίες στους τοίχους που είναι εκτεταμένες αλλά όχι κάτι που δεν έχουμε ξαναδεί, χασμουρηθήκαμε λίγο κι ετοιμαστήκαμε να φύγουμε. "Α, κοίτα", λέω στη Μ. "Έχει κι ένα μουσείο εκκλησιαστικής τέχνης εδώ, να μπούμε;". Μου έκανε μια γκριμάτσα και μου απάντησε "έλα μωρέ, καμιά χοντρομ...κία θα είναι τώρα, με τους τραγόπαπες, άμα είναι τσάμπα ας μπούμε στα σβέλτα". Δεν ήταν τσάμπα. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά η ατάκα για τις χοντρομ...ίες ειπώθηκε μπροστά στον άνθρωπο που εξέδιδε τα εισιτήρια, που φυσικά μιλούσε Ελληνικά. Προσπαθώντας να μας βγάλει από τη δύσκολη θέση, προσποιήθηκε ότι δεν είχε ακούσει τα Ελληνικά μας και μας ρώτησε στα Αγγλικά αν επιθυμούμε εισιτήριο. Ε, το αγοράσαμε γιατί ντραπήκαμε, τόσες μέρες στο νησί κι ακόμη δεν είχαμε συνειδητοποιήσει ότι δεν είμαστε στην Ινδία όπως κάποτε, να λέμε καφρίλες στα Ελληνικά χωρίς να μας καταλαβαίνει κανείς. Μερικά χούγια δεν κόβονται, ντροπή μας.
Στο χώρο του μουσείου υπήρχε μια κοπέλα γύρω στα 30, που μόλις άκουσε ότι είμαστε από την Ελλάδα, ενθουσιάστηκε. Μιλάμε για πολύ ενθουσιασμό, όχι αστεία. Γενικώς είχαμε καλή αντιμετώπιση ως Έλληνες και στις δύο πλευρές του νησιού, εγώ στη θέση των ΕΚ πάντως τόσο θετικός απέναντι στην Ελλάδα δε θα ήμουν, αλλά αυτό είναι άλλου παπά Ευαγγέλιο. Η καλή κυριούλα λοιπόν προθυμοποιήθηκε να μας κάνει ξενάγηση στο μουσείο, βασικά δε θα μας άφηνε να φύγουμε αν δεν μας έδειχνε έστω τα χάιλάιτς. Ε, ήταν απίθανα! Έπαθα πλάκα με τα εκθέματα, όπως και η Μ, δεν μπορούσα να φανταστώ πως εκθέματα σχετικά με την εκκλησιαστική τέχνη θα είχαν τόσο ενδιαφέρον και θα ήταν οπτικά τόσο εντυπωσιακά. Από ξυλόγλυπτα δουλεμένα με τη μύτη της βελόνας μέχρι κάτι απίθανα κεντήματα με τις πιο θλιβερές εκφράσεις προσώπων που έχω δει ποτέ σε αναπαράσταση τέχνης, οι ιστορίες που συνόδευαν κάθε έργο ήταν από πολύ ενδιαφέρουσες ως συγκλονιστικές και η αλήθεια είναι πως χωρίς τις επεξηγήσεις της κοπέλας που φαινόταν να το ζει -παρότι φαντάζομαι πως θα τα έχει πει εκατοντάδες φορές στη ζωή της- δε θα είχαμε καταλάβει τίποτε, χώρια ότι παραλίγο να μην μπούμε καν στο μουσείο.
Υπήρχαν όμως και κάποιες ατάκες της κοπέλας που εμένα μου χτύπησαν άσχημα. Για παράδειγμα:
- Αν πηγαίνατε στα κατεχόμενα... Δε θα πήγατε, φαντάζομαι. Εμ βέβαια για διακοπές ήρθατε, τι να πάτε να κάνετε εκεί; (δεν άντεξα και είπα πως πήγαμε και πως μας άρεσε πολύ)
- Οι μουσουλμάνοι είναι όλοι αγράμματοι. Δηλαδή πάντα ήταν, αλλά τότε (την εποχή του συγκεκριμένου εκθέματος) ήταν ακόμη περισσότερο.
- Αυτό το έκθεμα μας ήρθε από τα κατεχόμενα. Φανταστείτε, κάποιος ΤΚ κρυπτοχριστιανός θα το διέσωσε. Ρώτησα αν αποκλείεται να το διέσωσε και να το παρέδωσε κάποιος μουσουλμάνος που εκτιμά την καλλιτεχνική αξία του έργου, εισέπραξα ένα βλέμμα απορίας και την απάντηση με περισσή φυσικότητα "μα αν είναι μουσουλμάνος πώς θα έχει τέτοιο επίπεδο; Αφού είναι αχρείοι".
Βγαίνοντας από το μουσείο ένιωσα πολύ τυχερός που είδαμε όλα αυτά τα καταπληκτικά κομμάτια, αλλά και μια θλίψη για την -κατά τη γνώμη μου- άγνοια της κατά τ' άλλα πρόθυμης, ενθουσιώδους και ευγενέστατης κοπέλας. Η Μ. ήταν πολύ πιο επιεικής: "Δεν καταλαβαίνεις την πίκρα των ανθρώπων που έχασαν τα πάντα, τη γη τους, το σπίτι τους, την περιουσία, ίσως και τους συγγενείς τους. Είναι άλλη η συγκινησιακή φόρτιση, εσύ ως επισκέπτης δεν το καταλαβαίνεις, δεν ξέρεις τι έχει περάσει αυτή η κοπέλα". Δεκτή η ένσταση, αλλά η κοπέλα δεν ήταν ούτε 30 χρονών, τον Αττίλα δεν τον έζησε, όπως δεν έζησα κι εγώ την εκδίωξη των προπαππούδων μου από τη Μικρά Ασία κι ως εκ τούτου την Τουρκία την επισκέφθηκα ως ακόμη μια χώρα κι όχι ως χαμένη πατρίδα. Ούτε τους μισώ, ούτε τους βλέπω εχθρικά τους Τούρκους, όπως δε βλέπω αντίστοιχα και τους Ιταλούς που έκαψαν το χωριό στο οποίο κατοικώ όταν είμαι στην Ελλάδα. Κατανοώ τη θλίψη των ανθρώπων, αλλά όχι το μίσος, με σοκάρει όποτε πάω στο Μαϊάμι η αλλοίωση των προσώπων των εξόριστων Κουβανών όποτε μιλούν για την κυβέρνηση της Κούβας και η εχθρότητα με την οποία αντιμετωπίζουν όποιον έχει επιλέξει να μη μισεί ό,τι έχει να κάνει με αυτήν. Θα περίμενα μετά από μία-δύο γενιές να έχουν απαλυνθεί αυτά. Ίσως να είναι πολύ νωρίς για την περίπτωση της Κύπρου, η εισβολή είναι σχετικά πρόσφατη, δεν είναι το '59 ή το '22. Ίσως να είναι και όπως τα λέει η Μ., να αδυνατώ πολύ απλά να μπω στα παπούτσια αυτών των ανθρώπων, εγώ ό,τι άφησα πίσω μου από τα 17 μου κιόλας, το άφησα λόγω επιλογής και μιας νοοτροπίας "όπου γη πατρίς", δεν ξεριζώθηκα με τη βία. Δεν το βλέπουν όλοι έτσι, υπάρχουν άνθρωποι που τραυματίζονται ψυχολογικά για πάντα. Εγώ ξέρω πάντως ότι ανάμεσα στο θαυμασμό γι' αυτά που είδα και στην απογοήτευση για τα τα σχόλια της αξιολογότατης κοπέλας, υπερίσχυσε το δεύτερο συναίσθημα. Καλό food for thought, πάντως.
Λίγο πιο πάνω βρίσκεται ο τάφος του Μακαρίου. Ολίγον φαραωνικός μου φάνηκε, ειδικά για έναν άνθρωπο που κατά τη γνώμη μου μάλλον μαντάρα τα έκανε, αλλά το μέρος έχει μια γαλήνη και η διαδρομή είναι όμορφη κατεβαίνοντας για την Πάφο, όπου πήγαμε καρφί για τα μωσαϊκά. Για να μη σας τα πολυλογώ: ΚΑΡΑΓΟΥΑΟΥ. Πώς είναι δυνατόν να είναι σε τόσο καλή κατάσταση; Απίθανες αναπαραστάσεις, μέχρι και προπόνηση μονομάχων διέθεταν, απίθανη ματιά στη ζωή της αρχαιότητας, χτυπούσε η καρδιά μου κάθε φορά που πλησίαζα κάποιο. Υπενθύμισα στον εαυτό μου να βάλω πολύ καλό βαθμό στην Κύπρο για τα αρχαία της. Ακολούθησαν οι Τάφοι των Βασιλιάδων μέσω της ομώνυμης λεωφόρου, που ήταν όμορφοι, θύμιζαν λίγο Αίγυπτο, αλλά σαφώς υποδεέστεροι σε σχέση με τα μωσαϊκά που μόλις είχαμε δει.
Η Πόλη της Πάφου από την άλλη πλευρά, είχε τα μαύρα της τα χάλια, με ξενοδοχεία-εκτρώματα και υπερτιμημένα τουριστικά εστιατόρια κατά μήκος μιας παραλιακής οδού υπερδομημένης, ατσούμπαλης, άχαρης, με μπόλικο από Ρώσους και Βρετανούς. Δε θα ήθελα να τη δω το καλοκαίρι.
Τελικά -κατόπιν δικής μου απαίτησης- χτυπήσαμε από ένα σουβλάκι στους πίσω δρόμους σε έναν Έλληνα που πήγε στην Κύπρο λόγω κρίσης και κινηθήκαμε για την Πέτρα του Ρωμιού, όπου η θέα λίγα λεπτά μετά τη δύση ήταν πανέμορφη.
Είχε νυχτώσει πια κι έπρεπε να φτάσουμε στη Λεμεσό, όπου -έτσι γι' αλλαγή- είχαμε κλείσει ένα διαμέρισμα μέσω airbnb. Κινηθήκαμε ανάμεσα στις δύο εθνικές, με πολλή κίνηση (μας έλειψαν τα κατεχόμενα είναι η αλήθεια), ενώ προσπαθούσα να μη γελάσω κάθε φορά που με έπαιρνε τηλέφωνο ο ΕΚ ιδιοκτήτης του διαμερίσματος, αποκαλώντας με "κύριε Γεώργιε", δίνοντας οδηγίες με επίσημο ύφος και ρωτώντας με "τι ώρα αφικνείστε στο προς ενοικίαση διαμέρισμα;". Ευγενέστατος ο άνθρωπος, αν και δεν μπορώ να πω το ίδιο και για τους οδηγούς της Λεμεσού που ακροβατούσαν ανάμεσα στο "κάγκουρες" και το "γαϊδούρια", Έλληνες μου θύμισαν. Μας ξαναέλειψαν οι γλυκύτατοι ΤΚ που με χαμόγελο μας υπενθύμιζαν ότι οδηγούμε ανάποδα... Η δε Μ. όταν δε σεβάστηκαν το alarm της για παρκάρισμα έριξε κάτι ελληνικότατα μπινελίκια.
Δυσκολευτήκαμε να βρούμε το διαμέρισμα, ψιλοχάλι και η κατάσταση με το παρκάρισμα, οπότε η Μ. αποφάσισε να μείνει στο σπίτι, όσο εγώ βγήκα με την καλή φίλη Ε, που μάλλον μας διαβάζει αυτές τις ώρες. Ως Ελληνίδα παντρεμένη με Κύπριο είχε φιλοτιμηθεί να έρθει να με παραλάβει για να πιούμε μια πορτοκαλάδα, να μου δείξει λίγο την πόλη της και να μου πει και πέντε πράγματα για τη ζωή στην Κύπρο. Βρεθήκαμε, περπατήσαμε λίγο τη νέα παραλιακή της Λεμεσού, ένα φοβερό πρότζεκτ που έδωσε μεγάλη πνοή στην πόλη, τσάκισα και μια εξαιρετική γκουρμεδοσαλάτα (έτσι είναι, μόνοι μας σαβουρώνουμε σουβλάκια, όταν είμαστε με ξένους ανθρώπους το παίζουμε φίνοι) και άκουσα με προσοχή την Ε. να μου λέει για τα καλά και τα κακά της ζωής στην Κύπρο: για την ποιότητα ζωής ειδικά για νέους γονείς με παιδιά, για την οικονομία, για το πώς αντιμετωπίστηκε η κρίση εκεί, για το πόσο πιο παραδοσιακή αλλά και συντηρητική είναι η κυπριακή οικογένεια σε σχέση με την ελληνική, για το εκτεταμένο ξέπλυμα χρήματος που γίνεται στο νησί, για τις διαφορές αριστερών και δεξιών Κυπρίων και το πώς αυτό καθορίζει σε μεγάλο βαθμό και τη στάση ή απόψή τους απέναντι στην Ελλάδα, για το καλό σύστημα παιδείας, για την έμφαση που δίνουν στο χρήμα, την επιρροή της Βρετανίας. Το εστιατόριο ήταν εξαιρετικό κι ο σερβιτόρος Έλληνας. Πιάσαμε ψιλή κουβέντα με το παιδί, παιδί της κρίσης κι αυτός, μου είπε πως από οικονομικής άποψης δε μετανιώνει για την επιλογή του να πάει εκεί, χρειαζόταν τα χρήματα για τη γυναίκα του και το παιδί του, αλλά πλέον κουράστηκε και επιστρέφει Ελλάδα. "Να σου πω κάτι; Αν έρθεις να μείνεις εδώ για δουλειά, καλά είναι, ανθρώπινα και βάζεις στην άκρη. Αλλά είναι μια κοινωνία που σε πνίγει, επιφανειακή, επιδειξιομανής, χωρίς περιεχόμενο. Φεύγω τον άλλο μήνα και μετράω μέρες".
Η Μ. πάντως, που συνεργάζεται με Κύπριους συχνά επειδή πηγαίνει για συναυλίες στο νησί, έχει να λέει τα καλύτερα για τους Κύπριους. Ο πατέρας μου που επίσης πηγαίνει για επαγγελματικούς λόγους, το ίδιο κι ακόμη περισσότερο, βρίσκει τους Κύπριους τζέντλεμεν, ανοιχτόκαρδους, καλύτερους ανθρώπους, κάτι σαν "την παλιά Ελλάδα". Οι δε δικές μου εμπειρίες από Κύπριους πελάτες είναι πως κατά κανόνα (με εξαιρέσεις βεβαίως) πρόκειται για ανθρώπους που σχέση με τους αντίστοιχους Έλληνες είναι πιο συντηρητικοί, πιο ευγενείς, λιγότερο φωνακλάδες/καχύποπτοι/"ρε ξες ποιος είμαι εγώ"/ξερόλες, ταυτόχρονα λιγότερο ενημερωμένοι και περισσότερο σεβαστικοί, πιο ανοιχτοχέρηδες, λιγότερο ευέξαπτοι, πιο "αθώοι". Έχει ενδιαφέρον να ακούς τις απόψεις ανθρώπων που ζουν σε μια χώρα. Περπατήσαμε κι άλλο με την Ε, μου έκανε και την ταξιτζού μέχρι το κατάλυμά μου. Κρίμα που δεν μπόρεσε να έρθει η Μ, θα την ενδιέφερε πολύ η όλη συζήτηση. Δημόσιες ευχαριστίες στην Ε. για το χρόνο και την καλοσύνη της...
Διαπιστώσαμε πως το αυτοκίνητό μας είχε γδαρθεί από κλαδιά θάμνων και βαλθήκαμε να βρούμε χώμα για να το πασπαλίσουμε ώστε να μη φαίνεται η "ζημιά". Πόσο Έλληνες πια... Έπειτα ήταν η ώρα να ψάξουμε για πρωινό, πράγμα δύσκολο σε αυτά τα ορεινά και μάλλον όχι πολυσύχναστα χωριουδάκια με τον μάλλον γερασμένο πληθυσμό. Ο Πρόδρομος, ο Παλιόμυλος κι ο Άγιος Δημήτριος φαίνονταν μεν αντιτουριστικά, αλλά η αλήθεια είναι πως μας φάνηκαν αδιάφορα, ειδικά αφού λίγες ώρες νωρίτερα βρισκόμασταν στα κατεχόμενα. Άσε που δε βρήκαμε ούτε ένα μπουγατσάδικο για να φάμε κάτι...
Κατευθυνθήκαμε για το μοναστήρι Κύκκος, που διάβασα είναι από τα βασικά αξιοθέατα της Κύπρου και πόλος έλξης πολλών προσκυνητών. Φτάσαμε και παρότι απέξω μου φάνηκε αδιάφορο και ως μη χριστιανός φαντάστηκα ότι στο εσωτερικό του θα μου ήταν ακόμη πιο αδιάφορο, το συμπάθησα αμέσως χάρη στην καντίνα με τα εγκληματικά νόστιμα σφολιατοειδή, από τα οποία τίμησα ένα, επειδή κάνω δίαιτα, αλλά έφαγα άλλο ένα, δηλαδή τρία, δηλαδή χλαπάκιασα κανονικά. Ήμουν πλέον έτοιμος να μπω, απορημένος για τα αυτοκίνητα με τους Ρώσους που έρχονταν να το επισκεφθούν. Τι το τόσο τρομερό έχει δηλαδή το μοναστήρι; Μήπως είναι μια ορθοδοξοτουριστοπαγίδα;
Μπήκαμε, είδαμε τις αγιογραφίες στους τοίχους που είναι εκτεταμένες αλλά όχι κάτι που δεν έχουμε ξαναδεί, χασμουρηθήκαμε λίγο κι ετοιμαστήκαμε να φύγουμε. "Α, κοίτα", λέω στη Μ. "Έχει κι ένα μουσείο εκκλησιαστικής τέχνης εδώ, να μπούμε;". Μου έκανε μια γκριμάτσα και μου απάντησε "έλα μωρέ, καμιά χοντρομ...κία θα είναι τώρα, με τους τραγόπαπες, άμα είναι τσάμπα ας μπούμε στα σβέλτα". Δεν ήταν τσάμπα. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά η ατάκα για τις χοντρομ...ίες ειπώθηκε μπροστά στον άνθρωπο που εξέδιδε τα εισιτήρια, που φυσικά μιλούσε Ελληνικά. Προσπαθώντας να μας βγάλει από τη δύσκολη θέση, προσποιήθηκε ότι δεν είχε ακούσει τα Ελληνικά μας και μας ρώτησε στα Αγγλικά αν επιθυμούμε εισιτήριο. Ε, το αγοράσαμε γιατί ντραπήκαμε, τόσες μέρες στο νησί κι ακόμη δεν είχαμε συνειδητοποιήσει ότι δεν είμαστε στην Ινδία όπως κάποτε, να λέμε καφρίλες στα Ελληνικά χωρίς να μας καταλαβαίνει κανείς. Μερικά χούγια δεν κόβονται, ντροπή μας.
Στο χώρο του μουσείου υπήρχε μια κοπέλα γύρω στα 30, που μόλις άκουσε ότι είμαστε από την Ελλάδα, ενθουσιάστηκε. Μιλάμε για πολύ ενθουσιασμό, όχι αστεία. Γενικώς είχαμε καλή αντιμετώπιση ως Έλληνες και στις δύο πλευρές του νησιού, εγώ στη θέση των ΕΚ πάντως τόσο θετικός απέναντι στην Ελλάδα δε θα ήμουν, αλλά αυτό είναι άλλου παπά Ευαγγέλιο. Η καλή κυριούλα λοιπόν προθυμοποιήθηκε να μας κάνει ξενάγηση στο μουσείο, βασικά δε θα μας άφηνε να φύγουμε αν δεν μας έδειχνε έστω τα χάιλάιτς. Ε, ήταν απίθανα! Έπαθα πλάκα με τα εκθέματα, όπως και η Μ, δεν μπορούσα να φανταστώ πως εκθέματα σχετικά με την εκκλησιαστική τέχνη θα είχαν τόσο ενδιαφέρον και θα ήταν οπτικά τόσο εντυπωσιακά. Από ξυλόγλυπτα δουλεμένα με τη μύτη της βελόνας μέχρι κάτι απίθανα κεντήματα με τις πιο θλιβερές εκφράσεις προσώπων που έχω δει ποτέ σε αναπαράσταση τέχνης, οι ιστορίες που συνόδευαν κάθε έργο ήταν από πολύ ενδιαφέρουσες ως συγκλονιστικές και η αλήθεια είναι πως χωρίς τις επεξηγήσεις της κοπέλας που φαινόταν να το ζει -παρότι φαντάζομαι πως θα τα έχει πει εκατοντάδες φορές στη ζωή της- δε θα είχαμε καταλάβει τίποτε, χώρια ότι παραλίγο να μην μπούμε καν στο μουσείο.
Υπήρχαν όμως και κάποιες ατάκες της κοπέλας που εμένα μου χτύπησαν άσχημα. Για παράδειγμα:
- Αν πηγαίνατε στα κατεχόμενα... Δε θα πήγατε, φαντάζομαι. Εμ βέβαια για διακοπές ήρθατε, τι να πάτε να κάνετε εκεί; (δεν άντεξα και είπα πως πήγαμε και πως μας άρεσε πολύ)
- Οι μουσουλμάνοι είναι όλοι αγράμματοι. Δηλαδή πάντα ήταν, αλλά τότε (την εποχή του συγκεκριμένου εκθέματος) ήταν ακόμη περισσότερο.
- Αυτό το έκθεμα μας ήρθε από τα κατεχόμενα. Φανταστείτε, κάποιος ΤΚ κρυπτοχριστιανός θα το διέσωσε. Ρώτησα αν αποκλείεται να το διέσωσε και να το παρέδωσε κάποιος μουσουλμάνος που εκτιμά την καλλιτεχνική αξία του έργου, εισέπραξα ένα βλέμμα απορίας και την απάντηση με περισσή φυσικότητα "μα αν είναι μουσουλμάνος πώς θα έχει τέτοιο επίπεδο; Αφού είναι αχρείοι".
Βγαίνοντας από το μουσείο ένιωσα πολύ τυχερός που είδαμε όλα αυτά τα καταπληκτικά κομμάτια, αλλά και μια θλίψη για την -κατά τη γνώμη μου- άγνοια της κατά τ' άλλα πρόθυμης, ενθουσιώδους και ευγενέστατης κοπέλας. Η Μ. ήταν πολύ πιο επιεικής: "Δεν καταλαβαίνεις την πίκρα των ανθρώπων που έχασαν τα πάντα, τη γη τους, το σπίτι τους, την περιουσία, ίσως και τους συγγενείς τους. Είναι άλλη η συγκινησιακή φόρτιση, εσύ ως επισκέπτης δεν το καταλαβαίνεις, δεν ξέρεις τι έχει περάσει αυτή η κοπέλα". Δεκτή η ένσταση, αλλά η κοπέλα δεν ήταν ούτε 30 χρονών, τον Αττίλα δεν τον έζησε, όπως δεν έζησα κι εγώ την εκδίωξη των προπαππούδων μου από τη Μικρά Ασία κι ως εκ τούτου την Τουρκία την επισκέφθηκα ως ακόμη μια χώρα κι όχι ως χαμένη πατρίδα. Ούτε τους μισώ, ούτε τους βλέπω εχθρικά τους Τούρκους, όπως δε βλέπω αντίστοιχα και τους Ιταλούς που έκαψαν το χωριό στο οποίο κατοικώ όταν είμαι στην Ελλάδα. Κατανοώ τη θλίψη των ανθρώπων, αλλά όχι το μίσος, με σοκάρει όποτε πάω στο Μαϊάμι η αλλοίωση των προσώπων των εξόριστων Κουβανών όποτε μιλούν για την κυβέρνηση της Κούβας και η εχθρότητα με την οποία αντιμετωπίζουν όποιον έχει επιλέξει να μη μισεί ό,τι έχει να κάνει με αυτήν. Θα περίμενα μετά από μία-δύο γενιές να έχουν απαλυνθεί αυτά. Ίσως να είναι πολύ νωρίς για την περίπτωση της Κύπρου, η εισβολή είναι σχετικά πρόσφατη, δεν είναι το '59 ή το '22. Ίσως να είναι και όπως τα λέει η Μ., να αδυνατώ πολύ απλά να μπω στα παπούτσια αυτών των ανθρώπων, εγώ ό,τι άφησα πίσω μου από τα 17 μου κιόλας, το άφησα λόγω επιλογής και μιας νοοτροπίας "όπου γη πατρίς", δεν ξεριζώθηκα με τη βία. Δεν το βλέπουν όλοι έτσι, υπάρχουν άνθρωποι που τραυματίζονται ψυχολογικά για πάντα. Εγώ ξέρω πάντως ότι ανάμεσα στο θαυμασμό γι' αυτά που είδα και στην απογοήτευση για τα τα σχόλια της αξιολογότατης κοπέλας, υπερίσχυσε το δεύτερο συναίσθημα. Καλό food for thought, πάντως.
Λίγο πιο πάνω βρίσκεται ο τάφος του Μακαρίου. Ολίγον φαραωνικός μου φάνηκε, ειδικά για έναν άνθρωπο που κατά τη γνώμη μου μάλλον μαντάρα τα έκανε, αλλά το μέρος έχει μια γαλήνη και η διαδρομή είναι όμορφη κατεβαίνοντας για την Πάφο, όπου πήγαμε καρφί για τα μωσαϊκά. Για να μη σας τα πολυλογώ: ΚΑΡΑΓΟΥΑΟΥ. Πώς είναι δυνατόν να είναι σε τόσο καλή κατάσταση; Απίθανες αναπαραστάσεις, μέχρι και προπόνηση μονομάχων διέθεταν, απίθανη ματιά στη ζωή της αρχαιότητας, χτυπούσε η καρδιά μου κάθε φορά που πλησίαζα κάποιο. Υπενθύμισα στον εαυτό μου να βάλω πολύ καλό βαθμό στην Κύπρο για τα αρχαία της. Ακολούθησαν οι Τάφοι των Βασιλιάδων μέσω της ομώνυμης λεωφόρου, που ήταν όμορφοι, θύμιζαν λίγο Αίγυπτο, αλλά σαφώς υποδεέστεροι σε σχέση με τα μωσαϊκά που μόλις είχαμε δει.
Η Πόλη της Πάφου από την άλλη πλευρά, είχε τα μαύρα της τα χάλια, με ξενοδοχεία-εκτρώματα και υπερτιμημένα τουριστικά εστιατόρια κατά μήκος μιας παραλιακής οδού υπερδομημένης, ατσούμπαλης, άχαρης, με μπόλικο από Ρώσους και Βρετανούς. Δε θα ήθελα να τη δω το καλοκαίρι.
Τελικά -κατόπιν δικής μου απαίτησης- χτυπήσαμε από ένα σουβλάκι στους πίσω δρόμους σε έναν Έλληνα που πήγε στην Κύπρο λόγω κρίσης και κινηθήκαμε για την Πέτρα του Ρωμιού, όπου η θέα λίγα λεπτά μετά τη δύση ήταν πανέμορφη.
Είχε νυχτώσει πια κι έπρεπε να φτάσουμε στη Λεμεσό, όπου -έτσι γι' αλλαγή- είχαμε κλείσει ένα διαμέρισμα μέσω airbnb. Κινηθήκαμε ανάμεσα στις δύο εθνικές, με πολλή κίνηση (μας έλειψαν τα κατεχόμενα είναι η αλήθεια), ενώ προσπαθούσα να μη γελάσω κάθε φορά που με έπαιρνε τηλέφωνο ο ΕΚ ιδιοκτήτης του διαμερίσματος, αποκαλώντας με "κύριε Γεώργιε", δίνοντας οδηγίες με επίσημο ύφος και ρωτώντας με "τι ώρα αφικνείστε στο προς ενοικίαση διαμέρισμα;". Ευγενέστατος ο άνθρωπος, αν και δεν μπορώ να πω το ίδιο και για τους οδηγούς της Λεμεσού που ακροβατούσαν ανάμεσα στο "κάγκουρες" και το "γαϊδούρια", Έλληνες μου θύμισαν. Μας ξαναέλειψαν οι γλυκύτατοι ΤΚ που με χαμόγελο μας υπενθύμιζαν ότι οδηγούμε ανάποδα... Η δε Μ. όταν δε σεβάστηκαν το alarm της για παρκάρισμα έριξε κάτι ελληνικότατα μπινελίκια.
Δυσκολευτήκαμε να βρούμε το διαμέρισμα, ψιλοχάλι και η κατάσταση με το παρκάρισμα, οπότε η Μ. αποφάσισε να μείνει στο σπίτι, όσο εγώ βγήκα με την καλή φίλη Ε, που μάλλον μας διαβάζει αυτές τις ώρες. Ως Ελληνίδα παντρεμένη με Κύπριο είχε φιλοτιμηθεί να έρθει να με παραλάβει για να πιούμε μια πορτοκαλάδα, να μου δείξει λίγο την πόλη της και να μου πει και πέντε πράγματα για τη ζωή στην Κύπρο. Βρεθήκαμε, περπατήσαμε λίγο τη νέα παραλιακή της Λεμεσού, ένα φοβερό πρότζεκτ που έδωσε μεγάλη πνοή στην πόλη, τσάκισα και μια εξαιρετική γκουρμεδοσαλάτα (έτσι είναι, μόνοι μας σαβουρώνουμε σουβλάκια, όταν είμαστε με ξένους ανθρώπους το παίζουμε φίνοι) και άκουσα με προσοχή την Ε. να μου λέει για τα καλά και τα κακά της ζωής στην Κύπρο: για την ποιότητα ζωής ειδικά για νέους γονείς με παιδιά, για την οικονομία, για το πώς αντιμετωπίστηκε η κρίση εκεί, για το πόσο πιο παραδοσιακή αλλά και συντηρητική είναι η κυπριακή οικογένεια σε σχέση με την ελληνική, για το εκτεταμένο ξέπλυμα χρήματος που γίνεται στο νησί, για τις διαφορές αριστερών και δεξιών Κυπρίων και το πώς αυτό καθορίζει σε μεγάλο βαθμό και τη στάση ή απόψή τους απέναντι στην Ελλάδα, για το καλό σύστημα παιδείας, για την έμφαση που δίνουν στο χρήμα, την επιρροή της Βρετανίας. Το εστιατόριο ήταν εξαιρετικό κι ο σερβιτόρος Έλληνας. Πιάσαμε ψιλή κουβέντα με το παιδί, παιδί της κρίσης κι αυτός, μου είπε πως από οικονομικής άποψης δε μετανιώνει για την επιλογή του να πάει εκεί, χρειαζόταν τα χρήματα για τη γυναίκα του και το παιδί του, αλλά πλέον κουράστηκε και επιστρέφει Ελλάδα. "Να σου πω κάτι; Αν έρθεις να μείνεις εδώ για δουλειά, καλά είναι, ανθρώπινα και βάζεις στην άκρη. Αλλά είναι μια κοινωνία που σε πνίγει, επιφανειακή, επιδειξιομανής, χωρίς περιεχόμενο. Φεύγω τον άλλο μήνα και μετράω μέρες".
Η Μ. πάντως, που συνεργάζεται με Κύπριους συχνά επειδή πηγαίνει για συναυλίες στο νησί, έχει να λέει τα καλύτερα για τους Κύπριους. Ο πατέρας μου που επίσης πηγαίνει για επαγγελματικούς λόγους, το ίδιο κι ακόμη περισσότερο, βρίσκει τους Κύπριους τζέντλεμεν, ανοιχτόκαρδους, καλύτερους ανθρώπους, κάτι σαν "την παλιά Ελλάδα". Οι δε δικές μου εμπειρίες από Κύπριους πελάτες είναι πως κατά κανόνα (με εξαιρέσεις βεβαίως) πρόκειται για ανθρώπους που σχέση με τους αντίστοιχους Έλληνες είναι πιο συντηρητικοί, πιο ευγενείς, λιγότερο φωνακλάδες/καχύποπτοι/"ρε ξες ποιος είμαι εγώ"/ξερόλες, ταυτόχρονα λιγότερο ενημερωμένοι και περισσότερο σεβαστικοί, πιο ανοιχτοχέρηδες, λιγότερο ευέξαπτοι, πιο "αθώοι". Έχει ενδιαφέρον να ακούς τις απόψεις ανθρώπων που ζουν σε μια χώρα. Περπατήσαμε κι άλλο με την Ε, μου έκανε και την ταξιτζού μέχρι το κατάλυμά μου. Κρίμα που δεν μπόρεσε να έρθει η Μ, θα την ενδιέφερε πολύ η όλη συζήτηση. Δημόσιες ευχαριστίες στην Ε. για το χρόνο και την καλοσύνη της...