Klair
Member
- Μηνύματα
- 2.218
- Likes
- 25.859
- Ταξίδι-Όνειρο
- Υπερσιβηρικός
Περιεχόμενα
- Κεφάλαιο 1
- ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ
- Βυτίνα-Όρος Μαίναλο-Χιονοδρομικό Κέντρο-Αλωνίσταινα
- Νυμφασία-Λεβίδι
- Ελάτη-Στεμνίτσα
- Ελληνικό-Λούσιος ποταμός-Αρχαία Γόρτυνα
- Καρύταινα: Το Τολέδο της Ελλάδας!
- Όρος Σαϊτάς
- Βυζαντινός ναός Παναγίας Λεβιδίου και Αρχαιολογικός Χώρος Ορχομενού
- Ναός Αγίας Φωτεινής Μαντινείας
- Και μετά ήρθε ο "Λέανδρος"!
- Βλαχέρνα-Κάστρο Μπεζενίκου-Παναγία Καταφυγιώτισσα-Μονή Αγίας Ελεούσας-Όρος Καστανιά-Μονή Παναγίας της Βλαχέρνας.
- Σαν σήμερα η μάχη στο Λεβίδι, 14 Απριλίου 1821.
- Μαγούλιανα: Ο εξώστης της Αρκαδίας ή μήπως ολόκληρης της Πελοποννήσου;
- Βαλτεσινίκο: Ο τόπος με τα πολλά νερά!
- Μονή Αγίου Νικολάου Βαλτεσινίκου και Μυγδαλιά
- Αρχαιολογικός Χώρος Αρχαίας Μαντινείας
- Κοντοβάζαινα: Το κεφαλοχώρι με τα πολλά νερά και τα όμορφα πλατάνια
- Δήμητρα-Μουριά-Τεχνητή Λίμνη Λάδωνα-Λάδωνας ποταμός
- Λάστα: Το χωριό με μόνιμο αριθμό κατοίκων όσα τα δάχτυλα του ενός χεριού!
- Λαγκάδια: Το "κρεμαστό" χωριό με την πέτρινη ομορφιά!
- Λίμνη Τάκα
- Τεγέα: Αλέα-Αρχαιολογικό Μουσείο-Ναός Αλέας Αθηνάς-Αρχαιολογικό Πάρκο-Στάδιο
- Βούρβουρα: Το σιωπηλό χωριό με την παρθένα φύση
- Δάρα: Η Χώρα των Νάσων (Νησιών)
- Το Δάρα στα χρόνια της Τουρκοκρατίας
- Το Δάρα μετά την Απελευθέρωση από τον Τουρκικό ζυγό
- Δάρα: Έθιμα και παραδόσεις
- Δάρα: Η μετάβαση από Δήμο σε Κοινότητα και η μετανάστευση
- Το Δάρα και ο Πόλεμος του 1940
- Το Δάρα και ο Εμφύλιος Πόλεμος
- Το Δάρα μετά τον Εμφύλιο και στα χρόνια της Δικτατορίας
- Το Δάρα και ο ζωοδότης κάμπος του
- Το Δάρα και το νερό
- Το μικρό Δάρα της Αυστραλίας
- Το Δάρα και το Μουσείο Λαϊκού Πολιτισμού
- Το Δάρα ζει στους ρυθμούς του Αστέρα Ραχούλας
- Κανδήλα-Ιερά Μονή Παναγίας της Κανδήλας-Πηγή Σίντζι
- Λίμνη-Χωτούσα-Αρχαιολογικός Χώρος Καφυών
- Λιμποβίσι-Αρκουδόρεμα-Χρυσοβίτσι: Στα λημέρια του Κολοκοτρώνη
- Πιάνα: Η κατοικία του Θεού Πάνα
- Ζάτουνα: Το χωριό πέρα από το ποτάμι
- Ζυγοβίστι: Το χωριό όπου η ιστορία δεν ξαπόστασε ακόμα-Ο τόπος των Αθανάτων
- Κάψια-Σπήλαιο Κάψια-Πηγή του Πανός-Μηλιά-Ιερό Ιππίου Ποσειδώνος
- Μονή Αιμυαλών
- Βαλτεσινίκο-Μονή Αγίου Νικολάου-Μονή Φιλοσόφου-Ζάτουνα
Κάψια-Σπήλαιο Κάψια-Πηγή του Πανός-Μηλιά-Ιερό Ιππίου Ποσειδώνος
Το μικροσκοπικό χωριό Κάψια, στους πρόποδες του Μαινάλου, αποτελούσε για εμένα ένα απλό πέρασμα προς το Δάρα, αφού ο γραφικός αυτός οικισμός είναι χτισμένος πάνω και εκατέρωθεν της ΕΟ Τρίπολης-Ολυμπίας. Όλα αυτά τα χρόνια που πηγαινοέρχομαι και αλωνίζω τα αξιολάτρευτα χωριά της περιοχής ποτέ δεν σταμάτησα για να εξερευνήσω τα σοκάκια του Κάψια. Μόνο το εντυπωσιακό σπήλαιό του είχα επισκεφθεί κάμποσα χρόνια πριν.
Έφτασε, λοιπόν, και η σειρά του για γνωριμία. Βρισκόμενη για μερικές μέρες στο Δάρα (30-9-2023 έως 10-10-2023) αποφάσισα να κάνω ένα τουρ εξερεύνησης του Κάψια, αλλά και της γύρω περιοχής. Στο πρόγραμμα έβαλα και το σπήλαιο. Θα το ξανάβλεπα για να φρεσκάρω τις εικόνες και για να ζωντανέψω τις εντυπώσεις που είχαν κάπως ξεθωριάσει από τη μνήμη μου. Άλλωστε, το εισιτήριο είναι προσιτό (6 ευρώ το κανονικό και 2 ευρώ το μειωμένο) επιτρέποντας δεύτερη και ίσως τρίτη επίσκεψη.
Η Πέμπτη 5-10-2023 ήταν μια ζεστή και ηλιόλουστη μέρα. Το Κάψια απέχει από το Δάρα 30 χιλιόμετρα και από την Τρίπολη μόλις 15. Πάρκαρα το αυτοκίνητο δίπλα στο Δημοτικό Σχολείο το οποίο βρίσκεται στην έξοδο του χωριού προς το Λεβίδι. Κατασκευάστηκε στη δεκαετία του 1930, στο πλαίσιο πολλών σχολείων που χτίστηκαν με σύναψη δανείου, με υπουργό παιδείας τον Γεώργιο Παπανδρέου, επί κυβέρνησης Βενιζέλου.
Δεν είχα προχωρήσει παρά μόνο λίγα βήματα όταν συνάντησα την ξύλινη κατασκευή η οποία ενημερώνει τον επισκέπτη για τα καλούδια που διαθέτει το χωριό.
Στην αρχή της ανηφόρας, σταμάτησα για να θαυμάσω και να φωτογραφίσω μια συστάδα σπιτιών και έναν αξιοζήλευτο κήπο γεμάτο λουλούδια και ροδιές με κατακόκκινους καρπούς να κρέμονται από τα κλαδιά τους.
Στη συνέχεια ανηφόρισα το στενό δρομάκι.
Στο βάθος ξεπρόβαλε ο τρούλος του Αγίου Νικολάου, του κύριου ναού του χωριού.
Δεν άργησαν να κάνουν την εμφάνισή τους και κάποια πέτρινα σπίτια και μάλιστα στο πρώτο εξ αυτών είδα μια χρυσή ταμπέλα η οποία έγραφε: ΜΑΙΝΑΛΟΝ SUITE, αλλά δεν έμοιαζε να βρίσκεται σε λειτουργία.
Αντιθέτως, μερικά βήματα παρακάτω συνάντησα το Αρχοντικό Καλτεζιώτη το οποίο αποτελεί το κόσμημα του χωριού. Ο Νίκος Καλτεζιώτης, πριν από κάμποσα χρόνια, μετέτρεψε το πατρικό του σπίτι, που χρονολογείται από το 1860, σε έναν ατμοσφαιρικό ξενώνα. Επεκτείνοντάς τον και ανακαινίζοντάς τον, δημιούργησε ένα ολόκληρο ξενοδοχειακό συγκρότημα και κατάφερε να κάνει τους επισκέπτες του να γνωρίσουν και να αγαπήσουν το Κάψια.
Το χωριό απέχει μόλις 15 χιλιόμετρα καλού δρόμου από το χιονοδρομικό κέντρο του Μαινάλου, βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από τους «Δρόμους του Κρασιού» των οινοποιείων της Μαντινείας, στα πόδια του απλώνεται το οροπέδιο που φιλοξενεί τον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Μαντινείας, αλλά και τον πολύ ιδιαίτερο και διαφορετικό ναό της Αγίας Φωτεινής (κεφάλαια 10 και 17 της ιστορίας), ενώ σε απόσταση ενός χιλιομέτρου από αυτό ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει μια από τις μεγαλύτερες εκπλήξεις που κρύβει στα σωθικά της η Αρκαδική γη, δηλαδή το Σπήλαιο Κάψια.
Όλοι οι παραπάνω λόγοι εξηγούν γιατί προστέθηκαν επιπλέον δωμάτια και κτίρια στο ξενοδοχείο τα οποία μάλιστα ενώνονται με ένα εναέριο ξύλινο γεφυράκι με το παλιό πέτρινο αρχοντικό.
Αφήνοντας πίσω μου το πολυτελές θέρετρο και ανηφορίζοντας ακόμα περισσότερο
είχα την ευκαιρία να απολαύσω την πρώτη πανοραμική θέα του χωριού. Σπίτια με στέγες από κεραμίδια και πλαισιωμένα από οργιώδη βλάστηση, χτισμένα σε υψόμετρο 700 μέτρων, ατενίζουν απρόσκοπτα τις ελατοσκέπαστες πλαγιές του Μαινάλου.
Στην απογραφή του 2021 μετρήθηκαν 252 μόνιμοι κάτοικοι οι οποίοι ζουν σε παραδοσιακά πέτρινα σπίτια, αλλά και σε νεότερα οικοδομήματα τυπικής επαρχιακής αρχιτεκτονικής. Όλα όμως, παραδοσιακά ή μη, διαθέτουν κήπους με δέντρα και φυτά, γλάστρες με ολάνθιστα λουλούδια και πέργκολες με αναρριχώμενους θάμνους και περικοκλάδες.
Συκιές, καρυδιές και έλατα συμπληρώνουν το ντεκόρ του χωριού, ενώ οι απλωμένες στον ήλιο μπουγάδες αρωματίζουν τον αέρα με σαπούνι και μαλακτικό σαν περάσεις δίπλα τους.
Το σημερινό χωριό Κάψια κατά την αρχαιότητα ανήκε στον μαντινειακό δήμο Ελισφάσιον. Η αρχική γεωγραφική θέση του ήταν πλησίον του σπηλαίου και ονομαζόταν Παλαιοχώρι. Το Παλαιοχώρι, οικισμός που ακόμη είναι εμφανή τα ερείπιά του, κυρίως κεραμίδια και πελεκημένες πέτρες, εικάζεται ότι κάηκε και για τον λόγο αυτό οι κάτοικοί του εξαναγκάστηκαν να μετοικήσουν στη σημερινή τοποθεσία. Εις ανάμνηση της καταστροφής μετονομάστηκε σε Κάψια.
Το Κάψια αναφέρεται ως «Αλσατία της Πελοποννήσου» αλλά και ως «Πολυάμπελος Χώρα» σύμφωνα με τον Όμηρο. Η περιοχή είναι γεμάτη με αμπελώνες και οι ντόπιοι γνωρίζουν την τέχνη του κρασιού από την αρχαιότητα. Τα περισσότερα οινοποιεία βρίσκονται βόρεια της Τρίπολης, στη δημοτική ενότητα Μαντινείας. Παρότι, τώρα πια, το μοσχοφίλερο φυτεύεται σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, η σχέση μοσχοφίλερο-Μαντίνεια είναι άρρηκτη και ιδιαιτέρως δημοφιλής στον χώρο των ελληνικών λευκών κρασιών. Οινοτουρισμός στην Αρκαδία ουσιαστικά σημαίνει οινοτουρισμός στη Μαντίνεια και στη ζώνη της, αφού εκεί, κατά μήκος των «Δρόμων του Κρασιού» θα βρουν οι οινόφιλοι, σχεδόν, όλα τα επισκέψιμα οινοποιεία.
Ένα τέτοιο οινοποιείο βρέθηκε και στον δικό μου δρόμο καθώς περιδιάβαινα τα δρομάκια του χωριού. Στάθηκα μπροστά στην ανοιχτή πόρτα διαβάζοντας το ωράριο λειτουργίας του: ΗΜΕΡΕΣ & ΩΡΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΙΜΟΤΗΤΑΣ: κάθε Σάββατο, Κυριακή, εορτές και αργίες από τις 11:00 π.μ. έως και τις 17:00 μ.μ., αλλά και κατόπιν συνεννόησης για οποιαδήποτε άλλη ημέρα. ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΓΚΡΟΥΠ: κατόπιν συνεννόησης
Με είδε ο ιδιοκτήτης της επιχείρησης και με κάλεσε στο εσωτερικό για μια σύντομη ξενάγηση. Του είπα ότι είμαι μόνη μου και ότι δεν έχω κλείσει κάποιο ραντεβού, αλλά εκείνος επέμεινε λέγοντάς μου ότι αφού βρέθηκα έξω από την πόρτα του όφειλε να με υποδεχτεί και να με καλωσορίσει. Δέχτηκα μετά χαράς την πρόσκλησή του και μπήκα στην ευρύχωρη πέτρινη αυλή του αρχοντικού στο οποίο στεγάζεται το οινοποιείο.
Το 1980, ο παππούς Ευάγγελος Καλόγρης χάρισε το πατρικό του σπίτι στον εγγονό του Ευάγγελο Καλόγρη με την προτροπή στο μέλλον να δέχεται κόσμο. Έτσι, ξεκίνησε το μακρύ ταξίδι του εγγονού Ευάγγελου, που με το τέλος των σπουδών του στην ΑΣΟΕΕ Αθήνας στα οικονομικά, αναπαλαίωσε το κτίσμα του 1870, μετατρέποντάς το σε ένα οινοποιείο βιολογικής γεωργίας ώστε να δέχεται επισκέπτες και φίλους.
Όλοι οι χώροι είναι επισκέψιμοι και με ξεχωριστό ενδιαφέρον. Στο αναπαλαιωμένο κτίριο του 1870 οι επισκέπτες ξεναγούνται στην ιστορία των 147 ετών της οικογένειας, μαθαίνοντας παράλληλα τη σύγχρονη ενασχόληση με τη βιολογική γεωργία και τα φυσικά κρασιά. Μπορούν να δουν από κοντά την παλαίωση του οίνου στα υπόγεια κελάρια, να απολαύσουν τα βιολογικής γεωργίας κρασιά συνοδευόμενα από χωριάτικες πίτες και ψωμάκια με πετιμέζι, ελιές, τυρί κ.ά. Κι όλα αυτά καθισμένοι στη ζεστή και ατμοσφαιρική αίθουσα γευσιγνωσίας με το τζάκι και με τη συνοδεία χαλαρής μουσικής.
Ο ευγενικός και φιλόξενος οικοδεσπότης με οδήγησε σε αυτήν την πανέμορφη αίθουσα γευσιγνωσίας που έμοιαζε με κανονικό σαλόνι σπιτιού, με τζάκι, καναπέδες, ένα μεγάλο ξύλινο τραπέζι και έναν μπουφέ με πιατάκια, φλιτζάνια και διακοσμητικά που σε έκαναν να νιώσεις ότι έχεις πάει επίσκεψη στο σπίτι της γιαγιάς στο χωριό.
Στη συνέχεια περάσαμε μέσα από μια μεγάλη κουζίνα με ρουστίκ διακόσμηση, όπου δύο κυρίες (μέλη της οικογένειας) ετοίμαζαν τα κεράσματα για τα μέλη ενός γκρουπ που επρόκειτο να επισκεφθεί τον χώρο σε λίγη ώρα. Πάνω σε ένα έπιπλο υπήρχαν τοποθετημένα όλα τα είδη κρασιών που παράγει το οινοποιείο και ο ιδιοκτήτης μου επέτρεψε, κατόπιν ερώτησής μου, να φωτογραφίσω τις φιάλες.
Μετά άνοιξε μια πόρτα και μου έδειξε το κελάρι μέσα στο οποίο υπήρχαν μεγάλα ξύλινα βαρέλια στα οποία παλαίωνε ο πολύτιμος οίνος. Το Οινοποιείο έχει βραβευθεί από τον διεθνή οργανισμό Travel & Hospitality Awards ως Το Καλύτερο Οινοποιείο της Πελοποννήσου και από το Luxury Travel Guide ως το Καλύτερο Επισκέψιμο Οινοποιείο στην Ελλάδα.
Έφυγα κατενθουσιασμένη με την ανέλπιστη ευκαιρία που μου προσφέρθηκε εγκάρδια και απλόχερα από τον πολύ φιλόξενο και ευγενικό ιδιοκτήτη και συνέχισα την πορεία μου συναντώντας το εργαστήριο που παράγει χυλοπίτες, τραχανάδες και λαζάνια.
Έφτασα στην Πλατεία Βυζαντινού Ναού Αγίου Νικολάου.
Εδώ βρίσκεται η παλιά εκκλησία του Αγίου Νικολάου.
Η πόρτα ήταν ξεκλείδωτη και πιέζοντας το μάνταλο προς τα κάτω μπήκα ευθύς στο εσωτερικό της.
Πλησίασα στο ιερό για να θαυμάσω από κοντά τις αγιογραφίες που σώζονται από το 1811 μέχρι σήμερα.
Δίπλα στον παλιό ναό ορθώνεται ο νέος ο οποίος είναι η κύρια εκκλησία του χωριού που χτίστηκε το 1912. Εκείνο που ξεχωρίζει είναι το πέτρινο καμπαναριό.
Το κοιμητήριο του χωριού γειτνιάζει και με την παλιά, αλλά και με την καινούρια εκκλησία.
Το παρόδιο χωριό διαθέτει σήμερα πρατήριο καυσίμων, φούρνο, μικρά καταστήματα, ξενώνες και εστιατόριο.
Πριν μπω στο αυτοκίνητο φωτογράφισα το παλιό ξύλινο περίπτερο που βρίσκεται στη γωνία της διασταύρωσης του κεντρικού δρόμου και του δρόμου που οδηγεί στο σπήλαιο. Μάλιστα, στην τέντα του υπάρχει η επιγραφή: Σπήλαιο Κάψια 600 m και δύο βέλη δείχνουν την κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθήσει ο επισκέπτης.
Ο δρόμος καταλήγει στο Σπήλαιο Κάψια Καφέ, έναν όμορφο χώρο, ο οποίος κάνει την αναμονή του κόσμου πιο ευχάριστη. Εδώ εκδίδονται και τα εισιτήρια. Πάρκαρα το αυτοκίνητο στο ευρύχωρο parking και διασχίζοντας τον μεγάλο σκεπαστό εξωτερικό χώρο είδα πάνω σε όλα τα τραπέζια πιάτα με υπολείμματα φαγητού. Ανέβηκα τις σκάλες και όταν βρέθηκα στην επάνω βεράντα με καλωσόρισαν δύο κυρίες που κάθονταν έξω, σε ένα τραπέζι δίπλα στην είσοδο του καφέ. Η μια σηκώθηκε και με οδήγησε στο εσωτερικό για να βγάλω το εισιτήριό μου. Μου είπε ότι θα περιμένουμε λίγη ώρα για να μαζευτεί κόσμος αφού εκείνη τη στιγμή ήμουν η μοναδική επισκέπτης. Με ενημέρωσαν ότι πριν από λίγο είχε φύγει ένα σχολείο, εξ ου και τα γεμάτα με αποφάγια τραπέζια του μαγαζιού. Οι δύο κυρίες ήταν οι ξεναγοί. Από την προηγούμενη επίσκεψή μου θυμόμουν ότι το εκδοτήριο βρισκόταν ακριβώς έξω από την είσοδο του σπηλαίου. Σήμερα, όμως, έχει μεταφερθεί στο καφέ ώστε οι επισκέπτες κατά την αναμονή τους να προστατεύονται από τον ήλιο, να κάθονται σε καρέκλες, αλλά και να κάνουν τζίρο στο μαγαζί ώστε ο Δήμος Τρίπολης, που έχει υπό την αιγίδα του το αξιοθέατο, να έχει κάποια έσοδα και με αυτόν τον τρόπο.
Όταν ήρθε ένα ζευγάρι με τα εγγονάκια του ξεκινήσαμε από το καφέ να βαδίζουμε προς την είσοδο του σπηλαίου. Καθ΄ οδόν άρχισε και η ξενάγηση. Το Σπήλαιο Κάψια βρίσκεται στη μεγάλη λεκάνη της Μαντινείας η οποία συνήθως πλημμυρίζει. Η τελευταία μεγάλη πλημμύρα έγινε το 2019. Αποτελεί τμήμα συστήματος ενεργών και μη ενεργών καταβοθρών, που αποστραγγίζουν την προαναφερθείσα λεκάνη της Μαντινείας. Στην Αρκαδία υπάρχουν συνολικά 40 καταβόθρες. Μπροστά από την είσοδό του αναπτύσσονται τρεις καταβόθρες, τις οποίες σήμερα περικλείει προστατευτικό πέτρινο φράγμα ημικυκλικού σχήματος που χτίστηκε τον 19ο αιώνα.
Οι Καταβόθρες Κάψια, είναι ένα γεωλογικό φαινόμενο που παρατηρείται στους πρόποδες του Μαινάλου. Πρόκειται για φυσικές τρύπες που απορροφούν το βρόχινο νερό και με υπόγεια ποτάμια το οδηγούν στο χωριό Κεφαλάρι του Αργολικού Κόλπου. Εμφανίζονται σε ασβεστολιθικά εδάφη, με έντονη διάβρωση από το νερό, το οποίο έπειτα από πολλά χρόνια διαπερνώντας τα πετρώματα, δημιουργεί κοιλότητες-σπήλαια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοια δημιουργίας της φύσης είναι το εν λόγω σπήλαιο. Το 1880, στις καταβόθρες χτίστηκε ένα τοιχίο που τις περιβάλλει, και ένας τυπικός έλεγχός του, το 1887, στάθηκε αφορμή για την ανακάλυψη του σπηλαίου.
Ο μηχανικός που διεξήγαγε τον έλεγχο εισήλθε από τη φυσική είσοδο, με αποτέλεσμα να βρεθεί στο εσωτερικό του. Η σημασία αυτού του φαινομένου για την περιοχή είναι μεγάλη καθώς οι καταβόθρες αποστραγγίζουν τα νερά των βροχών και αποτρέπουν τις πλημμύρες στον κάμπο. Αξιοσημείωτη είναι η περιδίνηση που παρατηρείται, όταν σε περιόδους έντονων βροχοπτώσεων η λεκάνη της καταβόθρας γεμίζει, και το νερό διοχετεύεται στις φυσικές τρύπες με τεράστια ορμή.
Η τρύπα στο βουνό είναι η φυσική είσοδος του σπηλαίου
Διάφοροι μύθοι συνοδεύουν την ύπαρξη αυτών των μεγάλων καταβοθρών και έναν από αυτούς μας διηγήθηκε η ξεναγός πριν διαβούμε την τεχνητή είσοδο του σπηλαίου. Κάποτε, λέει, ένας ντόπιος έπεσε μέσα στη μεγάλη καταβόθρα και μετά από 28 μέρες βγήκε στον Αργολικό κόλπο.
Φτάσαμε στο σπήλαιο και ανοίγοντας την πόρτα μας οδήγησε στον προθάλαμο.
Μείναμε λίγα λεπτά εκεί ώστε τα μάτια μας να αρχίσουν να προσαρμόζονται στο λιγότερο φως. Όση ώρα περιμέναμε μας έδειξε φωτογραφίες με τον κάμπο της Μαντινείας πλημμυρισμένο και τις καταβόθρες σε πλήρη δράση.
Μας έδειξε, επίσης, φωτογραφία ενός αραχνοειδούς εντόμου, του δολιχόποδου, που κατοικεί μέσα στο σπήλαιο και μας είπε ότι αν εντοπίσει κάποιο θα μας το δείξει και απο κοντά, πράγμα το οποίο συνέβη. Έτσι, είδαμε και live αυτόν τον ιδιαίτερο κάτοικο του σπηλαίου ο οποίος είναι ιδιαίτερα χρήσιμος αφού καθαρίζει το εσωτερικό του σπιτιού του από τα περιττώματα των νυχτερίδων.
Η ξεναγός άνοιξε μια δεύτερη πόρτα οδηγώντας μας στην πρώτη αίθουσα και στο απόλυτο σκοτάδι. Μας είπε να μείνουμε ακίνητοι μέχρι να πάει να ανάψει τα φώτα και να βάλει μουσική. Φωτίζοντας τη διαδρομή της με έναν φακό έφτασε στο σημείο ελέγχου φωτισμού και μουσικής υπόκρουσης. Δημιούργησε την κατάλληλη ατμόσφαιρα και η εισαγωγή στο υπερθέαμα της φυσικής τέχνης ξεκίνησε.
Το σπήλαιο έγινε για πρώτη φορά επισκέψιμο σχετικά πρόσφατα, το 2010, έναν χρόνο μετά την ολοκλήρωση των εργασιών αξιοποίησής του, ήταν όμως γνωστό από πολύ παλιά, όταν το 1887 ερευνήθηκε από τον Γάλλο αρχαιολόγο Gustave Fougères, ο οποίος πραγματοποιούσε την περίοδο εκείνη ανασκαφές στην αρχαία Μαντίνεια. Η πρώτη μεγάλη εξερεύνηση του σπηλαίου έγινε το 1892, από σπηλαιολογική ομάδα αποτελούμενη από Έλληνες και Γάλλους ειδικούς. Το 1974 πραγματοποιήθηκε κι άλλη γαλλοελληνική εξερευνητική αποστολή, η οποία αποκάλυψε κι άλλα τμήματα του σπηλαίου. Οι ειδικοί το έχουν κατατάξει στον κατάλογο των 10 πιο αξιόλογων σπηλαίων της ελληνικής επικράτειας.
Στα τοιχώματα αντικρίσαμε μια έντονη χρωματική διαφορά. Ένα καφέ σκούρο χρώμα ανεβαίνει από το δάπεδο μέχρι περίπου τη μέση της επιφάνειάς τους. Είναι τα πιστοποιημένα ίχνη που έχει αφήσει μια μεγάλη πλημμύρα αποδεικνύοντας ότι όταν οι καταβόθρες έφραζαν, το σπήλαιο πλημμύριζε.
Σε αυτήν τη φωτογραφία φαίνεται ξεκάθαρα η χρονική σειρά του σχηματισμού των σταλαγμιτών. Αριστερά αποτυπώνεται το καφέ χρώμα από τη μεγάλη πλημμύρα. Δεξιά οι «καθαροί» σταλαγμίτες είναι μεταγενέστεροι
Σε άλλα σημεία το χρώμα της σκουριάς ανεβαίνει ακόμα ψηλότερα βάφοντας τις μύτες των σταλακτιτών που κρέμονται από την οροφή.
Σε αυτό το εργαστήριο της γης γνωρίσαμε και το καταφύγιο του πρώιμου ανθρώπου. Εδώ, βρέθηκαν οστά ανθρώπων και πήλινα καθημερινά σκεύη σκεπασμένα από λάσπη. Η ιστορία της γης και η ιστορία του ανθρώπου ταιριασμένες σε ένα μοναδικό σύνολο. Από τα επιφανειακά ευρήματα προκύπτει ότι χρησιμοποιήθηκε σποραδικά κατά τη Νεολιθική περίοδο (4η χιλιετία π.Χ.), την Ελληνιστική (330-146 π.Χ.) και το διάστημα από τον 4ο έως τον 6ο αιώνα μ.Χ. Στο σπήλαιο βρέθηκε πλήθος ανθρώπινων σκελετών (περίπου 50), από άτομα και των δύο φύλων και διαφόρων ηλικιών (από βρέφος 5-10 μηνών μέχρι και ενήλικες 50 ετών περίπου). Άνθρωποι που έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας της μεγάλης πλημμύρας. Κάποιες άλλες θεωρίες αναφέρουν ότι μπορεί να αποτελούσε τόπο ταφής ή τελετουργικών.
Ένας από τους χώρους του σπηλαίου έχει το όνομα «η Αίθουσα των Θαυμασίων». Χρώματα εκρηκτικά, κόκκινα, κίτρινα και γαλάζια δημιουργούν ένα έργο τέχνης απαράμιλλης ομορφιάς φτιαγμένο από την ίδια τη φύση. Δεν έλειψαν, φυσικά, και οι παρομοιώσεις σταλακτιτών και σταλαγμιτών με ζώα, φαγητά, αγάλματα, καταρράκτες, πρόσωπα και λοιπά χαριτωμένα προς ευχαρίστηση και αναζωογόνηση του ενδιαφέροντος των μικρών επισκεπτών που είχαμε στην παρέα μας.
Αυτή η φωτογραφία είναι λίγο θολή αλλά την έβαλα για να δείξω τα «δόντια του καρχαρία» στην άκρη του σταλακτίτη
Τελειώνοντας την ξενάγηση μείναμε, πάλι, για λίγη ώρα στον προθάλαμο για την προσαρμογή της όρασης από το σκοτάδι στο φως.
Ώρες και μέρες λειτουργίας:
Δευτέρα: 9:00-15:00
Τρίτη: Κλειστά
Τετάρτη-Παρασκευή: 9:00-15:00
Σάββατο: 9:30-15:30
Κυριακή: 9:00-15:00
Ατομικό εισιτήριο: 6€
Ομαδικό εισιτήριο: (ομάδες μεγαλύτερες των 10 ατόμων): 5€
Μέλη συλλόγων της Σπηλαιολογικής Ομοσπονδίας Ελλάδος: 3€
Μειωμένο: 2€
Δωρεάν είσοδος: Α.Μ.Ε.Α., άνεργοι, παιδιά ηλικίας κάτω των έξι ετών. Επίσης ελεύθερη είσοδο στο σπήλαιο, χωρίς καταβολή εισιτηρίου, έχει οποιαδήποτε κατηγορία πολιτών τεκμηριώνει την δωρεάν είσοδο με βάση σχετική νομοθεσία (όπως για παράδειγμα Υπάλληλοι Υπουργείου Πολιτισμού και άλλοι).
Πήρα μια τελευταία φωτογραφία του Κάψια Καφέ, μπήκα στο αυτοκίνητο και αναχώρησα για τον επόμενο προορισμό μου.
Η θεότητα που χαρακτήρισε την αρχαία αρκαδική θρησκεία και αποτέλεσε σύμβολό της είναι αναμφισβήτητα ο τραγοπόδαρος θεός Πάνας. Η αρκαδική αυτή θεότητα λατρεύτηκε σε όλα τα βουνά του νομού και κάθε ορεινός όγκος πλημμύριζε από τη μουσική, τα τραγούδια και τους ξέφρενους χορούς του Θεού με τις Νύμφες. Σύμφωνα με τον «ρεπόρτερ» της εποχής, τον Παυσανία, το ιερό και αγαπημένο βουνό του Πανός ήταν το Μαίναλο. Οι κάτοικοι ισχυρίζονταν ότι πολλές φορές είχαν ακούσει τον Θεό να παίζει μουσική με τη σύριγγά του (φλογέρα του) ξαπλωμένος κάτω από τη σκιά των δέντρων δίπλα σε κάποια πηγή με τρεχούμενο νερό. Την Πηγή του Πανός, λοιπόν, θα αναζητούσα αφήνοντας πίσω μου το Σπήλαιο Κάψια.
Ο «ορθόδοξος» και πιο απλός δρόμος για να φτάσει κανείς στην Πηγή είναι να ακολουθήσει την ΕΟ Τρίπολης-Ολυμπίας και μόλις συναντήσει τη ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΗ ΤΡΙΠΟΛΕΩΣ και το πρατήριο της SHELL να στρίψει αριστερά (αν έρχεται από το Κάψια) ή δεξιά (αν έρχεται από την Αθήνα ή την Τρίπολη) στον στενό χωματόδρομο, ο οποίος κινείται παράλληλα με την Εθνική Οδό, καταλήγοντας πάνω στην Πηγή του Πανός.
Εγώ, όμως, που δεν αρκούμαι στα εύκολα, είπα να το κάνω αλλιώς, με τον δύσκολο τρόπο αφού βρισκόμουν, ήδη, μέσα στο μαντινειακό πεδίο.
Ένας από τους πιο φημισμένους αμπελότοπους της χώρας είναι αυτό το οροπέδιο, όπου σε μια έκταση 7.000 στρεμμάτων καλλιεργείται η ιδιαίτερα αγαπητή ποικιλία του μοσχοφίλερου, ενός από τα πιο αρωματικά ελληνικά κρασιά. Η περιοχή αυτή έχει θεσπιστεί, από το 1971, ως η ζώνη της ΠΟΠ Μαντίνεια, περιοχή που παράγει κρασί ονομασίας προέλευσης ανώτερης ποιότητας. Θα έκανα, λοιπόν, μια περιήγηση στους «Δρόμους του Κρασιού» της Αρκαδίας οδηγώντας σε στενούς και δύσκολους χωματόδρομους «της αρχαιοτάτης και μεγίστης», όπως αποκαλεί τη Μαντίνεια ο Πολύβιος.
Η Μαντίνεια ιδρύθηκε, κατά πάσα πιθανότητα, τον 5ο αιώνα π.Χ. και μαζί με την Τεγέα αποτελούσαν τις δύο μεγαλύτερες και σημαντικότερες πόλεις της Αρκαδίας. Ειδικά η Μαντίνεια, αναδείχθηκε από νωρίς σε σημείο αναφοράς σημαντικών ιστορικών γεγονότων, που συνδέθηκαν όχι μόνο με την τοπική αρκαδική ιστορία, αλλά και με σημαντικές εξελίξεις στον ελλαδικό χώρο κατά την αρχαιότητα.
Έτσι, τρύπωσα σε ένα γοητευτικό τοπίο με αμπέλια, με χαμηλές διάσπαρτες αγροικίες, με ψηλές λεύκες και άλλα δέντρα, οδηγώντας με χαμηλή ταχύτητα στους ελικοειδείς χωματόδρομους του κάμπου.
Η Αρκαδία, εκτός από τον Πάνα, λάτρεψε και τον Διόνυσο, τον δισυπόστατο θεό της μέθης και της κατάνυξης. Ειδικό τάγμα, οι Μελιαστές, ήταν επιφορτισμένο με το ιερό καθήκον να τελεί γιορτές προς τιμήν του. Το κρασί, που πάντα έρεε άφθονο στην Αρκαδία, είναι ένα ιερό δώρο. Για να ωριμάσει το μελίρρυτο ποτό χρειάζεται θρεπτικό χώμα, κρύους χειμώνες, βροχούλες, ήλιο και προφύλαξη από τους αέρηδες. Όλη η φύση δουλεύει σκληρά για να γίνει ο βότρυς, το βαρύτιμο τσαμπί. Έπειτα, αναλαμβάνει ο άνθρωπος. Πάμπολλα τα οινοποιεία που εδρεύουν στην περιοχή.
Βρισκόμουν στο βασίλειο του ροδόχρωμου μοσχοφίλερου και κάθε λίγο και λιγάκι σταματούσα στη μέση του χωματόδρομου-μόνη μου ήμουν μέσα στην ερημιά, φωτογραφίζοντας τις τέλεια ευθυγραμμισμένες σειρές των αμπελιών και τα βαριά τσαμπιά που λιάζονταν από τον καυτό ήλιο.
Η κατάληξη της διαδρομής μου ήταν στην Πηγή του Πανός. Μια πέτρινη κυκλική μάντρα φυλακίζει το νερό που τρέχει από την πετρόκτιστη κρήνη, ενώ τριγύρω πανύψηλα δέντρα ρίχνουν τη σκιά τους στο αγαπημένο σημείο του Θεού Πάνα.
Η ανυπομονησία μου για το επόμενο αξιοθέατο της περιοχής ήταν μεγάλη. Αγαπώντας τους αρχαιολογικούς χώρους πάντα στις εξορμήσεις μου ψάχνω να εντοπίσω στον χάρτη τους αρχαίους θησαυρούς που αφθονούν στον νομό. Αυτήν τη φορά έβαλα στο πρόγραμμα το Ιερό του Ιππίου Ποσειδώνος ή Ίππιου Ποσειδώνα το οποίο βρίσκεται μέσα στο μαντινειακό οροπέδιο, κοντά στο χωριό Μηλιά. Ξεκίνησα από την Πηγή του Πανός με σκοπό να επισκεφθώ, αρχικά, τη Μηλιά Τριπόλεως, τον ορεινό οικισμό ο οποίος βρίσκεται χτισμένος σε υψόμετρο 621 μέτρων. Όταν έφτασα στο χωριό διαπίστωσα ότι πρόκειται για μικρό, ήσυχο οικισμό, με αραιά χτισμένα τα σπίτια του, ο οποίος απλώνεται δυτικά της ΕΟ Τρίπολης-Ολυμπίας, νοτιοανατολικά του χωριού Κάψια, και νοτιοδυτικά του χωριού Νεστάνη.
Αναφέρεται από τους ντόπιους ως Φτέρη και είναι γνωστή για την εκκλησία Παναγία Φτέρης, αλλά και τους πλούσιους αμπελώνες που δίνουν αρωματικό μοσχοφίλερο. Φωτογραφικά η Μηλιά δεν μου τράβηξε το ενδιαφέρον, σταμάτησα όμως για να επισκεφθώ τον ναό ο οποίος τελεί υπό την προστασία της Ένωσης Αστυνομικών Υπαλλήλων του Νομού Αρκαδίας. Κάθε χρόνο, στις 8 Σεπτεμβρίου, γιορτάζεται στην εκκλησία το Γενέσιο της Υπεραγίας Θεοτόκου.
Αν και ολόκληρη η περιοχή είναι γεμάτη αμπελώνες δε λείπουν και οι εκτάσεις με τις μηλιές οι οποίες αυτήν την εποχή (Οκτώβριος) είναι φορτωμένες με τα ξακουστά κατακόκκινα μήλα Τριπόλεως.
Όμως, όσον αφορά στο κρασί, από τη Μηλιά Τριπόλεως ξεκίνησαν όλα. Εδώ ιδρύθηκε, το 1927, το οινοποιείο της εταιρείας Καμπά. Αμέσως ξεκίνησε η παραγωγή και μαζί της άρχισε και η άνθιση του μοσχοφίλερου, με το περίφημο «Μαντινεία Καμπά» να βγαίνει γρήγορα στην αγορά. Την ιστορία σήμερα συνεχίζει η οινοποιία Μπουτάρη αφού, το 1991, η εταιρεία εδραιώνει και επεκτείνει την παρουσία της στην περιοχή, μέσα από την ιστορική οινοποιία Καμπά, που εντάσσεται πλέον στον όμιλό της. Μάλιστα, το Μοσχοφίλερο Μπουτάρη, από τα πλέον αναγνωρίσιμα και στο εξωτερικό ελληνικά κρασιά, επιλέχθηκε για τον εορτασμό των 140 χρόνων της εταιρείας με την επετειακή ετικέτα Μοσχοφίλερο Μπουτάρη Cuvée Spéciale 2019, από μια παρτίδα διαλεκτών σταφυλιών παλαιών κλημάτων του ιδιόκτητου αμπελώνα της στη Μαντίνεια.
Λίγο μετά την εκκλησία Παναγία της Φτέρης συνάντησα ακόμα ένα οινοποιείο, το οινοποιείο Τρουπή, το οποίο είναι επισκέψιμο. Αξιοζήλευτοι και απολύτως περιποιημένοι είναι οι αμπελώνες του.
Λοξοδρόμησα σε έναν κακοτράχαλο, γεμάτο λακκούβες χωματόδρομο για να δω το ξωκλήσι του Αγίου Αθανασίου
και μετά έβαλα πλώρη για να ανακαλύψω το Ιερό του Ιππίου Ποσειδώνος. Οδηγώντας στην ΕΟ Τρίπολης-Ολυμπίας, πέρασα έξω από το οινοποιείο Μπουτάρη-Κτήμα 4Εποχές όπου είδα τις τεράστιες εγκαταστάσεις του ομίλου και στη συνέχεια ακολουθώντας τις οδηγίες του πλοηγού μπήκα στο χωριό Μηλιά από διαφορετικό σημείο. Πόσο απλωμένο είναι αυτό το χωριό, τελικά;
Στο βάθος, ψηλά πάνω στον λόφο, αντίκρισα τον ναό του Αγίου Νικολάου με το κοιμητήριο να ατενίζει τον εύφορο κάμπο.
Τριγύρω μικροί λόφοι, απέραντα χωράφια, διάσπαρτα σπίτια και μαντριά με πρόβατα. Πάρκαρα στην άκρη της θεόστενης Επαρχιακής Οδού Μηλέας και βγήκα από το αυτοκίνητο. Ο χάρτης έδειχνε ότι το Ιερό βρίσκεται μέσα στον κάμπο. Δεν είναι ποτέ εύκολο να εντοπίσεις αμέσως αυτούς τους αρχαίους χώρους μέσα στα χωράφια.
Άρχισα να περπατάω προς τα εκεί που έδειχνε ο χάρτης. Στο βάθος, δεξιά μου, είδα μια μεγάλη κτηνοτροφική μονάδα. Τα σκυλιά-φύλακες του κοπαδιού με πήραν αμέσως χαμπάρι κι ας ήμουν πολύ μακριά τους. Άρχισαν να γαβγίζουν ασταμάτητα. Δε γνώριζα αν έχουν τη δυνατότητα να βγουν από τον χώρο τους και να μου την πέσουν. Να, αυτός είναι ο μόνος φόβος που έχω όταν αλωνίζω μόνη μου τις ερημιές. Σε προηγούμενες περιπτώσεις είχα πάρει κροκέτες μαζί μου για να τα καλοπιάσω σε περίπτωση επίθεσης. Τώρα, όμως, ήμουν εντελώς απροετοίμαστη. Συνέχισα την πορεία μου απτόητη. Έχοντας προχωρήσει αρκετή απόσταση μέσα στα χωράφια, είδα μια σκουριασμένη περίφραξη και αμέσως υπέθεσα ότι πλησιάζω στον αρχαιολογικό χώρο.
Μετά από λίγο βρέθηκα μπροστά σε μια αλυσοδεμένη πόρτα. Όμως, η σκουριά είχε καταστρέψει τους μεντεσέδες της αριστερής πλευράς και για να συγκρατείται στη θέση της ήταν δεμένη, πάνω και κάτω, με χοντρό σύρμα. Λύνοντας το πάνω σύρμα η πόρτα έγειρε, αφήνοντας ένα ικανοποιητικό κενό, κι έτσι μπόρεσα να εισχωρήσω στον χώρο.
Μπαίνοντας, σήκωσα την πόρτα ξαναδένοντας το σύρμα. Έτσι, ήμουν σίγουρη ότι δεν θα μου την πέσουν τα σκυλιά τα οποία συνέχιζαν να αλυχτούν με μανία, παρόλο που με είχαν χάσει από το οπτικό τους πεδίο.
Ο Ποσειδώνας υπήρξε ένας από τους πιο μεγάλους θεούς της αρχαίας Αρκαδίας. Το όνομά του, στην κυριολεξία, σημαίνει «σύζυγος της γης» και υπήρξε όντως σύντροφος της Μεγάλης Μητέρας Δήμητρας. Είχε πολλά προσωνύμια τα οποία σχετίζονταν με την ορμή του. Τον είπαν Ολετήρα, Μοχλωτήρα και Ίππιο. Όντας αρχικά θεός των σεισμών και μετά των νερών είχε μεγάλη σχέση με τα περήφανα άλογα, μιας και αυτά είναι πολύ ευαίσθητα στα υπόγεια ρεύματα και τις δυνάμεις.
Το Ιερό βρίσκεται πλησίον της πηγής Άρνης, μέσα στην οποία γεννήθηκε, σύμφωνα με τη μυθολογία, ο Θεός. Ο ναός υπήρξε άβατο και μόνο μια φορά τον χρόνο ένας ιερέας μπορούσε να εισέλθει στο εσωτερικό για να τελέσει τα μυστήρια προς τιμήν του Ποσειδώνα, μακριά από τα μάτια των πιστών. Ο Παυσανίας πέρασε από το Ιερό κατεβαίνοντας από την Αρχαία Νεστάνη το οποίο λειτουργούσε και ως μαντείο. Αναφέρει, λοιπόν, ο περιηγητής ότι ο αρχικός ναός του Ίππιου Ποσειδώνα χτίστηκε από τους αρχιτέκτονες Τροφώνιο και Αγαμήδη, οι οποίοι κατάγονταν από τον Ορχομενό της Βοιωτίας, από μεγάλους κορμούς βελανιδιάς.
Και συνεχίζει ο Παυσανίας να διηγείται ότι απαγορεύτηκε η είσοδος στον ναό χωρίς όμως να μπει κάποιο φράγμα. Έβαλαν μόνο μια κλωστή από μαλλί με την πεποίθηση ότι εφόσον οι άνθρωποι εκείνης της εποχής ήταν ευσεβείς ακόμη και ένα λεπτό νήμα θα ήταν αρκετό για τους κρατήσει μακριά. Λέγεται ότι ο Αίπυτος, ο γιος του Ιππόθους, έκοψε την κλωστή και εισέβαλε στο Ιερό. Αμέσως, έπεσε επάνω του τιμωρία, τυφλώθηκε και πέθανε επιτόπου.
Στη ρωμαϊκή περίοδο ο ναός ερειπώθηκε, αλλά ο αυτοκράτορας Αδριανός, που επισκέφτηκε τη Μαντίνεια το 130-131 π.Χ., φρόντισε προσωπικά για την ανοικοδόμησή του και μάλιστα διόρισε επιστάτες για να επιβλέπουν το άβατο του Ιερού.
Οι πρώτες ανασκαφές έγιναν από τη γαλλική αρχαιολογική σχολή στα τέλη του 19ου αιώνα. Εκείνη την περίοδο οι αρχαιολόγοι εργάζονταν ανασκάπτοντας τον αρχαιολογικό χώρο της Μαντινείας. Διαβάζοντας τις περιγραφές του Παυσανία άρχισαν δειλά-δειλά να αναζητούν και το Ιερό του Ίππιου Ποδειδώνα πραγματοποιώντας μερικές ανασκαφές τις οποίες συνέχισε ο αρχαιολόγος Θ. Σπυρόπουλος. Πέριξ του Ιερού ανακαλύφθηκε ένα πλέγμα δωματίων τα οποία χρησίμευαν για τη διαμονή των ιερέων.
Γιατί, όμως, ο θεός της θάλασσας, ο Ποσειδώνας, λατρευόταν στη μέση ενός οροπεδίου στην καρδιά της Ορεινής Αρκαδίας; Υπάρχει εξήγηση σε αυτό το ερώτημα. Ο μαντινειακός κάμπος, όπως έχω ήδη αναφέρει, αποτελεί μέχρι και σήμερα ένα υδρολογικό κέντρο στο οποίο δημιουργείται πολύ συχνά λίμνη λόγω των βροχοπτώσεων και των πλημμυρών. Επίσης, τριγύρω υπάρχουν πολλές πηγές και όπως είναι γνωστό ο Ποσειδώνας, εκτός από θεός της θάλασσας, ήταν και θεός των πηγών του γλυκού νερού.
Βγήκα από τον αρχαιολογικό χώρο, έδεσα καλά-καλά το σύρμα της πόρτας και φωτογράφισα μια σκουριασμένη κατασκευή άντλησης νερού.
Μπήκα στο αυτοκίνητο και διασχίζοντας ξανά τη Μηλιά έφτασα στον κεντρικό δρόμο.
Άλλη μια εξόρμηση στους θησαυρούς της Αρκαδίας έκλεισε με την άφιξή μου στο σπίτι μου στο Δάρα.
Last edited: